Συλλεκτική κασετίνα από την Εύα Φάμπα στο Αρχείο του ΚΚΕ αφιερωμένη στην Οκτωβριανή Επανάσταση

Μία νέα προσφορά έγινε στο Αρχείο του ΚΚΕ.
Πρόκειται για μια συλλεκτική κασετίνα με σπιρτόκουτα αφιερωμένα στα 60 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση, την οποία προσέφερε η Εύα Φάμπα.

Υπουργείο Δασών της ΕΣΣΔ
Ενωμένη Ένωση Αλιείας και Αλιείας
Εργοστάσιο σπίρτων
“Proletarskoye Znamya”
Τσούντοβο, Περιφέρεια Νόβγκοροντ
TU 13-600-17-76 Τιμή 70 καπίκια

Η κασετίνα κυκλοφόρησε από το υπουργείο Δασοκομείας της Ένωσης Σοβιετικών Δημοκρατιών. Στο πλαίσιο της σοσιαλιστικής οικονομίας και του κεντρικού σχεδιασμού της, υπήρχε ενιαίο υπουργείο Δασοκομείας στο οποίο υπάγονταν κατά περιόδους το υπουργείο Βιομηχανίας Ξύλου, Χαρτοπολτού και Βιομηχανίας Χάρτου.

Στα σπιρτόκουτα αποτυπώθηκαν στιγμές από τη Σοσιαλιστική Οικοδόμηση και τα επιτεύγματα του Σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ

Η Εύα (Ευανθία) Φάμπα _Αθήνα, 1964 Ιστότοπος είναι κιθαρίστα _Πατέρας της ήταν ο συνθέτης Δημήτρης Φάμπας. Σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο, κιθάρα με καθηγητή τον πατερα και ανώτερα θεωρητικά με τον συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη. Έχει τιμηθεί με α΄ βραβείο και χρυσό μετάλλιο στον 16ο Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας της Ακαδημίας Κιθάρας του Μιλάνου, με μετάλλια  Δήμων, από το Ινστιτούτο Κουλτούρας του Περού !! κ.ά. Εμφανίζεται ως σολίστ από ηλικία 12 ετών και έχει δώσει εκατοντάδες ρεσιτάλ στην Ελλάδα και σε περισσότερες από 25 χώρες, επίσης συχνά στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Έχει συνεργαστεί με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Ρωσίας, τη Μοσχοβίτικη ARCO, τη Συμφωνική UAEH του Μεξικού, το σύνολο εγχόρδων της ΚΟΑ, τη Συμφωνική Καλαμαριάς, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων κ.ά.
Έχει συνεργαστεί με την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής του Θ. Αντωνίου. Παράλληλα είναι συγγραφέας και επιμελείται μουσικές εκδόσεις, δίνει διαλέξεις και σεμινάρια σε όλο τον κόσμο. Το 1999, με πρωτοβουλία της ιδρύθηκε ο Σύλλογος Φίλων της Κιθάρας Δημήτρης Φάμπας στον οποίο είναι πρόεδρος. Είναι επίσης μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Μουσικής.

Ο κορυφαίος δάσκαλος, κιθαρίστας και συνθέτης Δημήτρης Φάμπας δίδαξε κιθάρα και ήθος

"Για μένα, η κιθάρα είναι το όργανο που μπορεί να είναι μια συνέχεια του εαυτού μου, αποκλειστικά και μόνο δική μου, την κρατώ αγκαλιά, κυριαρχώ πάνω της, της είμαι πολύ πιστός και μου τ' ανταποδίδει.
Είναι πάντα ακουμπισμένη πάνω στο στήθος μου, μπορείς τόσα, ή μάλλον όλα, να τα πεις μαζί της. Μου απαντά και εκείνη με τους παλμούς της πάνω στο στήθος μου. Εχει, όμως, και μια μικρή αντίθεση, είναι τρομερά απαιτητική, όσο πιο πολύ την αγαπάω, τόσο πιο πολλά ζητάει...".

Μια σχέση αγάπης, μια σχέση ζωής. Ανάμεσα στον Δημήτρη Φάμπα και την κιθάρα, το γλυκό αυτό όργανο, με το οποίο ο κορυφαίος ερμηνευτής, συνθέτης και ακούραστος δάσκαλος σύνδεσε τη ζωή του, την ίδια του την ύπαρξη.
Ο Δ. Φάμπας έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 75 χρόνων, χτυπημένος από τον καρκίνο, αφήνοντας τη μουσική μας φτωχότερη. Κατόρθωσε, όμως, στη διάρκεια της πολύχρονης, πολύμοχθης πορείας του, να δει το δημιουργικό του "σπόρο" να ριζώνει σε δεκάδες νέους κιθαριστές, τους οποίους ο ίδιος με αγάπη και γνώση "έθρεψε" και την κιθάρα, που πολύ αγάπησε, να κερδίζει τη μάχη.

Οραματιστής και συνεπής στο δύσκολο δρόμο που διάλεξε, μετέδωσε το πάθος του για μάθηση και ανάπτυξη της κιθαριστικής τεχνικής και ερμηνείας, κατορθώνοντας να τοποθετήσει την κιθάρα σε μια αξιόλογη θέση στη μουσική ζωή της πατρίδας μας.
Σε μια εποχή δύσκολη, ο Δ. Φάμπας υπήρξε ο στυλοβάτης της τεχνικής "Σεγκόβια" στην Ελλάδα. Όπως και ο ίδιος έλεγε, "η κιθάρα από κομπάρσος έγινε συμπρωταγωνιστής με τα άλλα όργανα". Έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του ένα πολύτιμο έργο 

                    Μουσική όχι για τους λίγους

Σε όλη τη μακρόχρονη καλλιτεχνική πορεία του, ο Δ. Φάμπας δεν είδε ποτέ την τέχνη του ξεκομμένη από την κοινωνία.
«Οπως κάθε τέχνη, έλεγε σε συνέντευξή του στην "Πρωινή", η μουσική πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να παίρνει κάποια θέση έναντι της κοινωνίας. Έτσι, μέσα από τις συνθέσεις μου, εκφράζω το "πιστεύω μου" στον άνθρωπο και στην αξία της ειρήνης. Τη βαρύτητα που έχει η ειρήνη στην πρόοδο γενικά των λαών. Και βέβαια, η μουσική παίζει το δικό της ρόλο στη σημερινή κοσμογονία θετικά... Ο κάθε καλλιτέχνης πρέπει κατά κάποιο τρόπο να είναι ταγμένος στη σωστή κοινωνική εξυπηρέτηση».
Η αγωνία του διαρκής, ώστε «η μουσική να γίνεται κατανοητή από τον κόσμο και όχι να είναι για τους πολύ λίγους. Γιατί είναι γεγονός πως η μουσική διαπλάθει, συν τοις άλλοις, και τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Ετσι, με αρχή τη μουσική του 15ου αιώνα, με τη "βιχουέλα" ακόμα - μιλάμε για ένα είδος μικρής κιθάρας - μέχρι και τις μέρες μας, με έργα σύγχρονων, προσπαθώ να υποστηρίξω ότι η μουσική παίζει τον σοβαρό της ρόλο στη σωστή διάπλαση και διαπαιδαγώγηση των χαρακτήρων»

Μεγάλος οραματιστής και συνεπής αγωνιστής, ο Δ. Φάμπας συμπορεύτηκε με το ΚΚΕ, παλεύοντας για την αναβάθμιση του πολιτιστικού τοπίου στη χώρα μας, για την αλλαγή των μουσικών μας πραγμάτων προς όφελος του λαού.
«Αλλαγή στα μουσικά μας πράγματα, έλεγε σε συνέντευξή του στο "Ριζοσπάστη" (28/5/85), θα σήμαινε: Πολλά χρήματα και πολλή αγάπη από το κράτος για να φτιαχτεί υποδομή. Για να γίνουν κρατικά ωδεία. Για να γίνουν αίθουσες μουσικής, χορωδίες και ορχήστρες. Για να αρχίζει η μουσική παιδεία από το δημοτικό σχολείο».
Επιθυμώντας να συμβάλει στην πολιτιστική αναγέννηση της Αθήνας, ο Δ. Φάμπας συμμετείχε δύο φορές (1978 και 1986) ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, στους συνδυασμούς που υποστήριζε το ΚΚΕ.
Στα οράματά του για την Αθήνα, ήταν «η δημιουργία ενός Δημοτικού Ωδείου, που οι σπουδές σε αυτό πρέπει να είναι δωρεάν για να μη χάνονται τόσα ταλέντα, που οι γονείς τους δεν έχουν χοντρά πορτοφόλια. Μέσα από το Δημοτικό Ωδείο, θα γεννηθούν χορωδίες, συμφωνικά σύνολα, μπάντες και σολίστες» ("Ριζοσπάστης" 6/9/86).

Δε βρήκα συμπαράσταση...

Παρά τη μεγάλη του προσφορά και τη διεθνή του αναγνώριση, ο Δημήτρης Φάμπας, στην πολύμοχθη πορεία του, από τη χώρα του δεν αξιώθηκε καμιά βοήθεια. "Από τον τόπο μου, έλεγε στο "Ριζοσπάστη" (28/5/85), δε βρήκα ποτέ καμιά συμπαράσταση για τίποτα. Και από τη σημερινή κυβέρνηση, δεν είδα να ενδιαφέρεται και να βοηθά τους καλλιτέχνες... Μόνο από τον εαυτό μου, αντλούσα δυνατότητες. Όλη μου η ζωή ήταν ένας διαρκής αγώνας, δίχως βοήθεια από πουθενά, ιδίως από την πολιτεία.
Αγωνίστηκα να πείσω πως η κιθάρα είναι ένα σοβαρό όργανο για κοντσέρτα και αίθουσες συναυλιών. Με πίστεψαν πολλά παιδιά, που σήμερα είναι πολύ σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως ο Ασημακόπουλος, η Ζώη, ο Μαυρουδής, ο Μπουντούνης και πολλοί άλλοι μαθητές μου, που διαπρέπουν. Οσο για τις εκδόσεις έργων μου, η ελληνική πολιτεία ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε".

Ιδιαίτερα σεμνός και ακούραστος, ο Δ. Φάμπας έγραψε τις δικές του "σελίδες" στο μεγάλο "βιβλίο" της μουσικής ζωής του τόπου μας. Διανύοντας μια πορεία, που χαράχτηκε από δυσκολίες, αγώνες, μα και νίκες. Τα λόγια του - παρακαταθήκη: "Μήπως την επιμονή μου να ζω μόνο από την κιθάρα δεν την είπαν τρέλα; Μήπως όταν άκουσα ένα δίσκο του Σεγκόβια και άφησα νύχια στο δεξί χέρι, δε μου παράγγειλαν οι παλιοί συνάδελφοι να σκαλίσω τον κήπο μου με τα νύχια κι όχι να παίζω κιθάρα; Τελικά, άφησαν όλοι νύχια ή μήπως σαν είδαν τα αποτελέσματα από τα δικά μου θαρραλέα ανοίγματα, δεν ακολούθησαν κι αυτοί; Τι να πρωτοθυμηθώ; Ανεδαφικό και ανόητο με χαρακτήριζαν όταν διοχέτευα κάθε τι που έπαιρνα, σπουδάζοντας στο εξωτερικό με τον Σεγκόβια, τον Πούχολ, τους μαθητές μου!! Η που μου έκοψαν την καλημέρα γιατί προωθούσα τους μαθητές - κιθαριστές με ρεσιτάλ και συναυλίες; Τελικά, νομίζω πως με ατσάλωναν αυτά κι άλλα".

 

Εκτέλεση 118 ηρώων στο Μονοδένδρι Λακωνίας – Χάραξαν τη λευτεριά με τη θυσία τους

Στις 23 Οκτώβρη του 1943 οι Γερμανοί κατακτητές και "_Έλληνες" κουκουλοφόροι συνεργάτες τους γνωστοί στη Σπάρτη σαν ομάδες Βρεττάκου, που υπέδειξαν τα σπίτια των πατριωτών χτύπησαν τις πόρτες της Σπάρτης και συνέλαβαν τον ανθό της πόλης – επιστήμονες, επαγγελματίες, εργάτες και αγρότες, 450 το σύνολο, όλοι τους μέλη και στελέχη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Την άλλη μέρα με 24 καμιόνια τους μετέφεραν στις φυλακές της Τρίπολης.  Και τον άλλο μήνα, στις 26 Νοέμβρη, επέλεξαν 118 και τους εκτέλεσαν στο λοφίσκο, κοντά στην Τρίπολη, στο Μονοδένδρι , σε αντίποινα για το σκοτωμό, σε ενέδρα, πολυάριθμων Γερμανών, από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Ο κομμουνιστής
ήρωας γιατρός – χειρουργός
Χρήστος Καρβούνης

Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ομαδικής εκτέλεσης είναι: Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο γιατρός κλινικάρχης Χρήστος Καρβούνης. Είχε σπουδάσει στη Γερμανία και στην κλινική του εύποροι και άποροι έβρισκαν την πρέπουσα ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ακόμα και Γερμανούς εγιάτρευε… Ο Γερμανός επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος είχε γνώση της προσωπικότητας και της κοινωνικής προβολής του γιατρού, γνώριζε ότι είχε σπουδάσει στη Γερμανία και του πρότεινε να τον εξαιρέσει από την εκτέλεση.

• Όμως, ο γιατρός υπέροχα απάντησε: "_Ή όλοι ή και εγώ μαζί τους "! Ούτε που άκουσε τις προτροπές των συντρόφων του που του φώναζαν: "Φύγε γιατρέ, φύγε γιατρέ". Στο διάλογο που έγινε μεταξύ Γερμανού και γιατρού, ο Καρβούνης, σε έντονο ύφος, του τόνισε ότι η εκτέλεση αθώων για αντίποινα είναι πράξη βάρβαρη, αντίθετη στο Διεθνές Δίκαιο και τους κανόνες του πολέμου. Τους αποκάλεσε Ούνους, προειδοποιώντας ότι τέτοια εγκλήματα δε θα μείνουν ατιμώρητα. "Μένεα πνέων" ο Γερμανός απ’ αυτήν την περιφρόνηση προς το θάνατο, την πατριωτική γιγάντωση και το δριμύ "κατηγορώ" του ήρωα γιατρού, τον εκτέλεσε με το περίστροφό του. Αυτή η αυτοθυσία του Χρήστου Καρβούνη, ισάξια αυτής του Σουκατζίδη, πρέπει να μνημονεύεται. Ίσως και κάτι παραπάνω. Ο γιατρός δε θα ανταλλασσόταν με άλλον, αλλά, επιπρόσθετα, αυτός ζήτησε τη μη εκτέλεση όλων για να δεχτεί να του χαρίσουν τη δική του ζωή.
• Δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του ομαδικού γερμανοταγματασφαλίτικου εγκλήματος είναι ότι τουφεκίστηκαν 19 αδέλφια και δυο πατεράδες τους… Συγκεκριμένα, τα 4 αδέλφια Δημοσθένης, Ιωάννης, Σωκράτης, Παρασκευάς Τζιβανόπουλοι. Τα 3 αδέλφια Δημήτρης, Ζαχαρίας, Ιωάννης Αλεμαγγίδης, ο πατέρας Ευάγγελος και οι δυο γιοι του Νικόλαος και Εμμανουήλ Παπαστάθης, τα 2 αδέλφια Παναγιώτης και Γεώργιος Μπλάθρας,ο πατέρας Κεχαγιάς Νικόλαος και τα δυο του παιδιά Ηλίας και Ευάγγελος, τα 2 αδέλφια Γεώργιος και Δημήτριος Σταυράκος, τα 2 αδέλφια Παναγιώτης και Σαράντος Ανδριτσάκης, τα 2 αδέλφια Λεωνίδας και Αντώνιος Τριήρης.

Για την τραγική ηρωική μάνα την Τζιβανοπουλίνα, θα γράψει το 1969 ο εξόριστος στο Παρθένι Λέρου ποιητής Σταύρος Ψιμογέρακας: "Τους έπεσα γονατιστή, τους φίλησα τα πόδια, από τα 4 παιδιά να αφήσουνε το ένα, και οι προδότες μου ‘πανε, έμπα και διάλεξέ το. – Ποια σκύλα μάνα είναι αυτή που τα παιδιά διαλέγει | να κάμει βήμα στο σωρό | να μπει και να διαλέξει; | Ποιόνε να αφήσω στο σωρό | και ποιο να διαφεντέψω; | το πρωτοπαίδι ή το στερνό; το δεύτερο ή το τρίτο; εγώ δεν ξεδιαλέγω | πάρτε τους και τους τέσσερις | χαλάλι της πατρίδας | της Λευτεριάς της ακριβής να γίνουν ηλιαχτίδα ".

Οικογένεια Δημητρίου Τσιβανοπούλου του Αριστείδη
Από τα πέντε παιδιά, τα τέσσερα εκτελέστηκαν στο Μονοδένδρι.
Το πέμπτο γλίτωσε επειδή έλειπε από το χωριό.

Ήρωες παντοτινοί της λευτεριάς

Στις 23 Οκτώβρη 1943, Γερμανοί και Έλληνες κουκουλοφόροι, γνωστοί στη Σπάρτη σαν ομάδες Βρεττάκου, συνέλαβαν τον κοινωνικό αφρό της πόλης που ήταν και ΕΑΜικά στελέχη, επιστήμονες, γιατρούς, δικηγόρους, εκπαιδευτικούς, φαρμακοποιούς, επαγγελματίες, εργάτες, αγρότες, 450 το σύνολο και τους μετέφεραν στις φυλακές της Τρίπολης.

Στις 26 Νοέμβρη, επέλεξαν 118 και τους εκτέλεσαν στο Μονοδένδρι,

💥 Διδασκόμαστε, εμπνεόμαστε, συνεχίζουμε!

"Ως εξιλεαστικόν μέτρον διά την δειλήν και επίβουλον επίθεσιν κομμουνιστών ανταρτών εις γερμανικήν φάλαγγα αυτοκινήτων εις τον δρόμον Τριπόλεως – Σπάρτης την 25^η Νοεμβρίου 1943, εξετελέσθησαν οι κάτωθι… ".
Δεν μένουμε απαθείς στις σημερινές εξελίξεις αλλά αγωνιζόμαστε για τα σύγχρονα δικαιώματά μας. Το ΚΚΕ μπαίνει μπροστά και διαθέτει όλες του τις δυνάμεις για να οργανώσει ο λαός την αντεπίθεσή του. Μέσα σε συνθήκες όξυνσης των ανταγωνισμών για το κυνήγι του κέρδους από πολυεθνικούς ομίλους και συνασπισμούς κρατών, με τον πόλεμο να μαίνεται σε Ουκρανία και στη Λωρίδα της Γάζας, οι κομμουνιστές επιλέγουν τη σωστή πλευρά της Ιστορίας.Το ΚΚΕ υπερασπίζεται την ιστορική αλήθεια από τη συκοφαντία, τη διαστρέβλωση και την παραχάραξη της Ιστορίας. Όπως ο ελληνικός λαός πολέμησε για να διώξει τον ξένο κατακτητή, έτσι και σήμερα ο Παλαιστινιακός λαός έχει το δικαίωμα να έχει δική του πατρίδα, να μην είναι κάτω από ισραηλινή κατοχή. Είναι ψέμα και υποκρισία να ισχυρίζεσαι ότι ο κατακτητής, όπως είναι το Ισραήλ, έχει το "δικαίωμα στην αυτοάμυνα".
Ο λαός μας μπορεί και πρέπει να βγάλει συμπεράσματα από την πλούσια αγωνιστική πείρα εκείνης της περιόδου.

Τιμάμε τους 118 αγωνιστές αλλά και όλους όσοι θυσιάστηκαν.
Δεν ξεχνάμε την προσφορά τους και βαδίζουμε στα χνάρια τους!

               Εις μνήμην

Στη Σπάρτη και τη Λακωνία της εποχής, δεν υπήρχαν εργοστάσια ή μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά οι κάτοικοι στη μεγάλης τους πλειοψηφία ήταν αγρότες  με μικρό  κλήρο (δεν υπήρχαν όμως ακτήμονες)  και εργάτες γης.  Οι τσιφλικάδες έλυναν τα προβλήματά τους με μία μικρή ομάδα διαχείρισης, με σέμπρους και εποχιακά τις περιόδους της συλλογής με εργάτες από τα γύρω χωριά.  Η οικονομία ήταν οικιακού χαρακτήρα: λίγα στρέμματα ζώα και κάποια μεροκάματα.  κάποιοι ήταν ταυτόχρονα και τεχνίτες (χτίστες μαραγκοί)  έβγαζαν επίσης ξυλοκάρβουνα και ασβέστη.  Το ΚΚΕ μέχρι τα μισά τις δεκαετίες του 1930 ήταν σε εμβρυακή κατάσταση έπαιρνε τα πάνω του (στις εκλογές του 1929 πήρε 190 ψήφους και το 1932 κοντά στους 500).  Παρά την τρομοκρατία, τις συλλήψεις και τις διώξεις του βασιλομεταξικού καθεστώτος της 4^ης Αυγούστου (11 Λάκωνες  ήταν στην Ακροναυπλία) είχαν δημιουργηθεί οργανώσεις (τριάδες) σε Σπάρτη, Γύθειο και στα περισσότερα κεφαλοχώρια. Κι ακόμη υπήρχαν επαφές σε μικρότερα χωριά.

Με την κατάληψη  της Λακωνίας, οι Γερμανοί δημιούργησαν στα νότια του νομού βάσεις ανεφοδιασμού για την  Κρήτη όπου οι μάχες συνεχίζονταν.  Την ίδια στιγμή διαμορφώνονταν τοπικά και ανεξάρτητα πυρήνες αντίστασης από κομμουνιστές και αξιωματικούς.  Ήδη (Μάης ΄41) είχε γίνει σαμποτάζ στο γερμανικό αεροδρόμιο των Μολάων και ανατίναξη 500 βαρελιών βενζίνης στο κόλπο της Ελιάς. Το Νοέμβρη του 1941 έφτασε στη Σπάρτη ο Πολύβιος Ισαριώτης στέλεχος του ΕΑΜ και σε σύσκεψη αποφασίστηκαν οι σκοποί η δομή της οργάνωσης και η δράση της.  Ο νομός χωρίστηκε σε τρεις ενότητες: επαρχία Λακεδαίμονος, Επιδαύρου-Λιμηράς και Γυθείου Κάθε μία είχε τα καθοδηγητικά όργανα της και για όλο το νομό Νομαρχιακή Επιτροπή. Η πρώτη σύνθεση της (γιατί στη συνέχεια έγιναν διευρύνσεις και αλλαγές) ήταν: Κ. Κωστόπουλος ταγματάρχης, Ευστράτιος Λυμπερόπουλος λοχαγός, Χρήστος Γιαννόπουλος δικηγόρος, Κ. Ψυχογιός καθηγητής, Άγις Μενούτης συμβολαιογράφος.  Από τους παραπάνω οργανωμένος κομμουνιστής ήταν ο Μενούτης ο οποίος μετά τη Βάρκιζα ανέβηκε στην Αθήνα, πέρασε στην παρανομία, πιάστηκε, πέρασε στρατοδικείο και εκτελέστηκε το 1948.

Το ΕΑΜ στο νομό παρουσίαζε μεγάλη ανάπτυξη: στις γραμμές του εντάχθηκαν επιφανείς κοινωνικοί παράγοντες, επιστήμονες και κάποιοι έγιναν μέλη της Νομαρχιακής του ΕΑΜ.  Δεν πέρασε μεγάλο διάστημα και άρχισε μία κινητικότητα αξιωματικών που ήταν στην Αθήνα προς τη Λακωνία και η δημιουργία οργανώσεων βασιλοφρόνων στη Σπάρτη, σε γνώση των Γερμανών.  Γινόταν συσκέψεις αξιωματικών με κύρια θέματα «Μέσα ή έξω από το ΕΑΜ;», «Πολεμάμε τους Γερμανούς ή όχι;».  Υπήρχαν διάφορες απόψεις και στάσεις. Ορισμένοι, όπως ο ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος, είχαν τη γνώμη να υπάρχει δράση ενάντια στους Γερμανούς μέσα από το ΕΑΜ αφού θα έπαιρναν την ηγεσία του από το ΚΚΕ.  Η ΝΕ του ΕΑΜ συμφώνησε στις απαιτήσεις του Βρεττάκου και τον όρισε επιτελάρχη στο νομό αλλά οι πιέσεις που δέχτηκε και ο αντικομμουνισμός τον οδήγησαν στον ΕΣ και, μετά πέρασε σε συνεργασία με τις κατοχικές δυνάμεις και σε δράση ενάντια στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και προδιάγραψε το τέλος του.  Η πολιτική της Αγγλίας για αποδυνάμωση του ΕΑΜ, η προπαγάνδα πως δεν χρειάζεται δράση ενόπλων τμημάτων ενάντια στα στρατεύματα κατοχής παρά μόνο σαμποτάζ οδήγησε στη διάσπαση.  Έγινε αυτό που χρόνια αργότερα είπε η Αννίτα Γιατράκου-Λούβη: «Στην αρχή οι προδότες ήταν λίγοι και οι γερμανόφίλοι πολλοί. Στη συνέχεια οι προδότες έγιναν πολλοί και λιγόστεψαν οι γερμανόφιλοι».

Ο Χρήστος Καρβούνης

Οι συλλήψεις των 118 έγιναν τη νύχτα της 29^ης  Οκτωβρίου του 1943. Έγιναν με κατάλογο σπίτι-σπίτι από Γερμανούς με την υπόδειξη κουκουλοφόρων.  Ο κατάλογος ήταν ευρύτερος.  Αυτοί που γλίτωσαν ζούσαν στην παρανομία, άλλαζαν σπίτια ή κοιμόντουσαν στην ύπαιθρο.  Τον κατάλογο επιδίωξαν να τον υπογράψει και ο Μητροπολίτης Διονύσιος Δάφνος ο οποίος αρνήθηκε, συνελήφθη χωριστά και κλείστηκε στις φυλακές της Τρίπολης. Στόχο του εχθρού το φωτισμένο επιστημονικό απαράτ και οι πρωτοπόροι  νέοι.  Ανάμεσα στους 118 ήταν οι: Καρβούνης γιατρός  _Γιατράκος πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου (δικηγόροι επίσης οι Φικιώρης και Σαλμάς),  οι καθηγητές Παπαδάκος, Χίος, Κουτούκος. Ο Ζερβομπεάκος διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας και πολλά νεαρά παιδιά: Τέσσερα  αδέλφια Τζιβανόπουλοι. Τρία Αλεμαγκίδη. Λίγκρης 17 ετών, Τζινιέρης.  Δυο αδέλφια Ανδριτσάκη, οι Κεχαγιάδες πατέρας με δύο γιους. Δημοσιογράφοι, συγγραφείς.

Ο Μωρηάς στα όπλα

Το αίμα στάζει από τα χέρια των δημίων, καθώς ομολογούνται τα εγκλήματά τους. Έχουμε στα χέρια μας επίσημα ντοκουμέντα με πλήρη τα ονόματα ευτελών ατόμων, που δέχτηκαν να γίνουν συνένοχοι των Γερμανών στο φριχτό αυτό ομαδικό έγκλημα, άλλα και ένοχοι διπλού εγκλήματος, δολοφονίας και προδοσίας. Ο λαός της Σπάρτης τους γνωρίζει και η Ιστορία τους έχει παραδώσει στην καταισχύνη και τον δημόσιο εμπτυσμό. Και πίσω απ’ αυτούς κινούσε τα νήματα η Ιντέλιτζενς Σέρβις. Ξαναγράφουμε το μακάβριο κείμενο του αρχηγού της Αγγλικής Αποστολής ταξιάρχου Έντυ, τις οδηγίες του στους Άγγλους πράκτορες του: «Σύμφωνα με την τελευταία εμπιστευτική σας διαταγή έδωσα οδηγίες στους Άγγλους και Έλληνες πράκτορες που εργάζονται κάτω από τις διαταγές μου, να υπονομεύσουν το έργο του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ… θεωρώ ότι θα ήτο χρήσιμον για τους πράκτορές μας να έχουν επαφή με τους αντιπροσώπους της Κυβερνήσεως (σ.σ. εννοεί τις Κυβερνήσεις Κούϊσλιγς  της Αθήνας), δηλαδή με ανώτερους αξιωματικούς, αστυνομικούς κλπ. με τον σκοπόν να τους ενσφηνώσουν την ιδέα, ότι έχουν το καθήκον και το δικαίωμα να καταγγέλουν τους Αρχηγούς του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στις αρχές κατοχής και να βοηθάνε στη σύλληψη των πρακτόρων του ΕΑΜ και του ΕΑΑΣ, ώστε όταν έλθει η στιγμή, αι οργανώσεις αύται να μη μπορούν να βλάψουν τα αγγλικά συμφέροντα…»!!  Κυνικότερο, από πλευράς συμμάχων, κατοχικό κείμενο που ν’ αφορά τη χώρα μας υπάρχει; Για να μη βλαφτούν τα αγγλικά συμφέροντα, για να διατηρήσει η Αγγλική Αυτοκρατορία τις αγορές πετρελαίων της, πρέπει οι Άγγλοι κατοχικοί πράκτορες στην Ελλάδα να καταδώσουν τον Καρβούνη και τον Γιατράκο και τους άλλους πατριώτες

Ποιοι λοιπόν είναι οι δολοφόνοι των 118; Αλλά υπάρχει και μια μαρτυρία ενός θύματος. Από καθήκον ιστορικής ενημερότητας την παραθέτουμε αυτούσια.
Στις 25.11.43 την προηγούμενη τής τραγικής εκτελέσεως στις 11 το πρωί ο Γερμανός διοικητής της Γκεστάπο Τριπόλεως Ταγματάρχης Μπόσελ, μας είπε, στο γραφείο του, όπου πήγαμε μαζί με την Φιλή Κουτσονικόλη, αφού προηγουμένως πήρε στο τηλέφωνο το Φρουραρχείο Σπάρτης (Τάγμα Ασφαλείας "ο Λεωνίδας"). Η απάντηση που μας έδωσε ήταν ότι δεν είναι εκεί και να πάμε το απόγευμα στις 5. Το απόγευμα στις 5 επήγαμε και μας είπε τα εξής: "_Έχετε πολλούς εχθρούς. Οι κατηγορίες και αποκαλύψεις που μας έδωσε το "ελληνικό " Φρουραρχείο Σπάρτης (Τάγμα Ασφαλείας "ο Λεωνίδας") είναι σοβαρές και οι δικοί σας δεν πρόκειται να βγουν. Μην ελπίζετε. Ο αδελφός σας ήτο διαφωτιστής του ΕΑΜ και έκανε περιοδία στη Βαρβίτσα, Βαμβακού, Αράχωβα και σ’ άλλα χωριά. Από τις λεπτομέρειες που είπε φάνηκε ότι ήταν καλά πληροφορημένος…

Γιατρός Καρβούνης

Στο Μονοδένδρι, τι κακό,
αντάρα, ποδοβολητό.
Ίσκιωσε μαύρο το βουνό,
μυρίζει ο αγέρας φονικό.
Φέραν καμιά διακοσαριά
Σπάρτη και γύρω τα χωριά
αγκαλιαστούς όλους μαζί
να τους σκοτώσουν την αυγή.
Έχετε γεια κι ώρες καλές,
δίνει ο φονιάς τις προσταγές,
πάνω στην ύστερη στιγμή
φτάνει γραφή του διοικητή:
Να βγάλουν απ’ το σκοτωμό
τον κυρ Καρβούνη, το γιατρό
που γιάτρευε όλον το λαό
στη Σπάρτη, στον Ταΰγετο.
Τον βγάζουνε, του λεν να πάει.
Αυτός γυρίζει και κοιτάει.
Βλέπει τους φίλους τσούρμο εκεί
βουβά να λεν ώρα καλή.
Γυρίζει ευτύς στη θέση του
μ’ αστραφτερή την όψη.
– Φεύγα γιατρέ, φεύγα γιατρέ.
-Φεύγα τον σπρώχνουν, αδελφέ,
γλίτωσε, ζήσε όσο μπορείς,
φτάνουμε για το Χάρο εμείς.
-Παιδιά, δεν το χωράει η καρδιά
να χωριστώ απ’ τη συντροφιά
δεν το χωράει ο νους μου πώς
να φύγω αφού ’φτασα ως εδώ,
μπορώ να βλέπω εγώ το φως,
χαμένοι σεις, εγώ να ζω.
Θα μείνω εδώ με σας μαζί
στο θάνατο όπως στη ζωή.

__Βούλα Δαμιανάκου __

__Τραγούδι των 118 ηρώων του Μονοδενδρίου:
Τρεις περδικούλες κάθονται πάνω στο Μονοδένδρι
Έχουν λυπητερή λαλιά, πικρό το μοιρολόι
Τ’ είναι’ το κακό που γίνεται εδώ στο Μονοδένδρι;
|Γιατί ’ναι λιάστρα τα κορμιά και θάλασσα το αίμα.
Μετρούν κορμιά εις την σειρά μα μετρημό δεν έχουν.
Ρίχνουν το βλέμμα τους παντού, παντού κουφάρια βλέπουν.
 Το αίμ’ αναταράχτηκε και μια φωνή ακούστη
Πολύ γνωστή ’ταν η φωνή του Χρίστου του Καρβούνη.
Προδότες μάς παράδωσαν στου Γερμανού το μίσος,
Στη  φυλακή μάς βάλανε μ’ αυτό δεν τους αρκούσε
για αίμ’ αγνό, Ελληνικό, ο Γερμανός διψούσε.
Μια νύχτα μας επήρανε δεμένους απ’ τα χέρια
και μάρτυρές μας έχουμε του ουρανού τ’ αστέρια.
Εκεί μας επερίμενε χάρος με το δρεπάνι
σε δυο λεφτά κανένα μας δεν είδαν, δεν εφάνη-
Στείλτε συνδέσμους φτερωτούς
να παν να πουν στη μάννα μας τη Σπάρτη
πως εδώ πέσαμε σαν γνήσια παιδιά της.
Μα όχι φωνές και κλάματα, μήτε και μοιρολόγια.
Μόνο τραγούδια θέλουμε τραγούδια λευτεριάς.
Κοιμήσου Χρίστε αθάνατε, λαόφιλε Καρβούνη.
Κοιμήσου ήρωα γιατρέ, που αξέχαστος θα μείνεις
Εσύ κι’ η συντροφιά σου, οι ήρωες της Σπάρτης.
Γιατράκο Γιώργη, ξακουστέ αγωνιστή με δράση
που τη μεγάλη σου καρδιά κανείς δεν θα ξεχάσει.
Φικιώρη, Ζιβανόπουλοι, Χίε καί Παπαστάθη,
σύ Καρτερούλη, Κεχαγιά και σύ Ζερβομπεάκο,
Ποιόν να πρωτοθυμηθώ και ποιον να πρωτογράψω
δεν είναι δυο, δεν είναι τρεις, είναι 118 τής Σπάρτης.
_           Φιλίτσα Δ. Καρτερούλη

Πικρές μνήμες
Ο τελευταίος Τζιβανόπουλος

Μια Σπαρτιάτικη οικογένεια, του Μιμικού του Τζιβανόπουλου και της Κανελλιώς, έσβησε για πάντα, με το θάνατο του Αριστείδη Τζιβανόπουλου, του πρωτοτόκου γιου που είχε ξενιτευτεί κάπου στη Αφρική πριν να κηρυχτεί ο πόλεμος του 1940. Τίποτα δεν έμεινε πια από την αρχοντογενιά, για να θυμίζει το όνομα αυτής της τραγικής οικογένειας. Μόνο ένα ετοιμόρροπο σπίτι έμεινε, γεμάτο με κουκουβάγιες και νυχτερίδες, που μπαίνουν από τις αστράχες και τα σπασμένα παραθυρόφυλλα, για να δίνουν ζωή με τις στριγκιές φωνές τους και τα νυχτερινά τους φτερουγίσματα στις άδεις κάμαρες που βουίζουν από ερημιά και μυρίζουν θάνατο! Έμεινε ακόμα και ένας τάφος, που πάνω στη βαριά μαρμάρινη πλάκα του είναι γραμμένα τα ονόματα των τεσσάρων παλικαριών που σκότωσαν στο Μονοδέντρι οι Γερμανοί, το Νοέμβρη του 1943, όταν προσφέρθηκε η εκατόμβη των Σπαρτιατών, θυσία στον αγώνα για τη λευτεριά. Ραγίζει η καρδιά του ανθρώπου όταν θα ρίξει τη ματιά του στο μνήμα που κλείνει τέτοια νιάτα! Πώς χώρεσαν εκεί μέσα, τόσες ελπίδες, τόση ομορφιά!

·       Δημοσθένης Δ. Τζιβανόπουλος, ετών 24 Δικηγόρος

·       Γιάννης Δ. Τζιβανόπουλος, ετών 21 Φοιτητής.

·       Σωκράτης Δ. Τζιβανόπουλος, ετών 18 Μαθητής.

·       Παρασκευάς Δ. Τζιβανόπουλος, ετών 16 Μαθητής.

Τα θέρισαν τα παλικάρια, Ρήμαξε το σπιτικό. Σάλεψε το μυαλό των γονιών τους. Πώς να πιστέψει η κυρά – Κανελλιώ ότι δεν θα έστρωνε τα κρεβάτια για τους τέσσερις λεβέντες της καθημερινά; Πώς να πιστέψει η τραγική μάνα ότι δεν θα έβαζε τα πιάτα στο τραπέζι, όπως έκανε πάντα της; Συνέχιζε η δύστυχη να μαγειρεύει για όλους, να στρώνει τραπέζι κάθε μεσημέρι και να φωνάζει τους γιους της με το όνομά τους έναν – έναν με τη σειρά. Σπάραζε η καρδιά της γειτονιάς που την έβλεπε να στρώνει και να ξεστρώνει τα κρεβάτια τους!
Κι αυτή όλο τους περίμενε!…
Μα, τα παιδιά της δεν ήλθαν ποτέ! Τα θήκιασε ο πατέρας τους αδελφωμένα το ένα κοντά στο άλλο, όταν του τα έφεραν από το Μονοδέντρι, ξυλιασμένα και βαμμένα στο αίμα τους. Μόνο εκείνος που τα γνώριζε καλά, μπόρεσε να τα ξεχωρίσει από το σωρό των σκοτωμένων και γρύλιζε ο άμοιρος κάθε φορά που έβλεπε και ένα δικό του παιδί.
-Και τούτο δικό μου είναι! Και τούτο δικό μου… Κι όταν το είπε τέσσερις φορές, έφυγε για το σπίτι του, να πει στη μάνα τους να μην περιμένει άλλο!…
Μα εκείνη περίμενε!
Θυμήθηκε τότε, η χαροκαμένη μάνα μες το σπαραγμό της και στη θολούρα του ταραγμένου της μυαλού, ότι είχε και το μεγάλο της γιο στην ξενιτιά και πού και πού, μια ελπίδα χτύπαγε στην καρδιά της.
Με τον καιρό έχασε και τον πικραμένο σύντροφό της και έμεινε μόνη! Μόνη έμεινε να περιμένει το μεγάλο της γιο! Μα εκείνος δεν ερχόταν. Όταν έμαθε το φονικό που γίνηκε, έριξε πέτρα πίσω του. Ούτε να σκεφτεί τον τόπο που του αφάνισε τα τέσσερα αδέλφια του δεν ήθελε. Κι έτσι απόμακρος και βουτηγμένος στον πόνο, ξεκομμένος από κάθε τι που του θύμιζε την πίκρα, που τον πότισε η πατρίδα του, ζούσε κάπου στην Αραπιά!…

Η μάνα του, η κυρά – Κανελλιώ, δεν άντεξε άλλο και έκλεισε τα μάτια της χωρίς να τον δει. Κι ο Αριστείδης στο Καμερούν, που τα ’μαθε, από το βάρος του πόνου και της απελπισίας δεν άντεξε άλλο! Κουράστηκε, αρρώστησε, γέρασε! Τα μηνύματα έφτασαν και εδώ! Και τα ξαδέλφια του φρόντισαν για τον ερχομό του. Κι ο Αριστείδης Τζιβανόπουλος ξαναγύρισε! Απόμακρος με τα σημάδια του κλονισμού στην ψυχή του, πάτησε το βαρύ χώμα της γης που τον εγέννησε. Ήταν ανήμπορος πια να διαφεντέψει την μεγάλη περιουσία που κληρονόμησε. Η πίκρα από τα περασμένα δεν του είχε αφήσει περιθώρια για χαρές. Τίποτα πια δεν είχε νόημα γι’ αυτόν, αλλά και αν ακόμα υπήρχε κάποιο νόημα ο ίδιος δεν ήταν σε θέση να το καταλάβει. Έτσι έσβησε και αυτός πριν λίγες μέρες και έκλεισε ο δραματικός κύκλος αυτής της οικογένειας που έγραψε μια ιστορία βουτηγμένη στο αίμα και στον πόνο. Με το θάνατό του έκλεισαν όλα τα παράθυρα της ελπίδας. Δεν υπάρχει πια συνέχεια.

Το όνομά του γράφτηκε στη μαρμάρινη πλάκα και σφραγίστηκε για πάντα με τον τελευταίο απόγονο μιας οικογένειας με τραγική μοίρα.
___Στο καλό Αριστείδη Τζιβανόπουλε!
Αγκάλιασε τ’ αδέλφια σου εκεί που θα πας, αφού δεν μπόρεσες να τα χαρείς σ’ αυτή τη ζωή.

Δεύτερη εκτέλεση στο Μονοδένδρι: Τέσσερις μήνες μετά (13 Μαρτίου 1944), στη θέση Κοκκινόλουτσα, μερικά χιλιόμετρα από το Μονοδένδρι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν γερμανική φάλαγγα γερμανικών αυτοκινήτων και σκότωσαν 17 Γερμανούς στρατιώτες. Σε αντίποινα οι Γερμανοί φέρεται να εκτέλεσαν στο Μονοδένδρι άλλους 45 . Στην Κοκκινόλουτσα ανεγέρθη μνημείο για τους εκτελεσθέντες από τις Κροκεές, το οποίο φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Αγρανιώτης.
Στην περιοχή σημειώθηκαν και άλλες εκτελέσεις την περίοδο της Κατοχής: 32 ατόμων στο Αλεποχώρι, 25 στην Ανάληψη Σπάρτης, 55 στην Τρύπη, 50 στον Πασαβά Γυθείου, 10 στη Μονεμβασιά. Επίσης υπήρξαν εκτελέσεις άλλων εκατοντάδων που εκτελέστηκαν μεμονωμένα στα διάφορα χωριά