Λογοτεχνικό Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ: “Η λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940-1950)”__Για τη συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το έπος της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ

Τα Επιστημονικά Συνέδρια του ΚΚΕ έχουν αποδείξει ότι επιχειρούν να προσεγγίσουν το θέμα τους ολόπλευρα, ζωντανά και όχι ακαδημαϊκά και επιτηδευμένα. Δεν αφορούν έναν στενό κύκλο ειδικών και μυημένων, αλλά τον καθέναν που ενδιαφέρεται να γνωρίσει και να κατανοήσει την πρωτοπόρα Τέχνη της εποχής μας, που μπορεί να γίνει ένας πραγματικός οργανωτής του συναισθήματος των μαζών για την κοινωνική τους απελευθέρωση. Τον καθέναν που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τους λογοτέχνες μέσα από τις συγκεκριμένες ιστορικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής στην οποία έζησαν και δημιούργησαν και ειδικά στην τόσο συνταρακτική δεκαετία του ’40.

Το Σαββατοκύριακο 21-22 Δεκέμβρη πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία _στην κατάμεστη Αίθουσα Συνεδρίων στον Περισσό το 6^ο Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ, με θέμα «”Η λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940-1950)” – Για τη συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το έπος της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ». Το Συνέδριο αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου συνεδρίου με τίτλο «Η συνάντηση της νεοελληνικής λογοτεχνίας με το εργατικό κίνημα και την κομμουνιστική ιδεολογία από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και τον Μεσοπόλεμο». Θυμίζουμε ότι έχουν προηγηθεί Επιστημονικά Συνέδρια για τους Γιάννη Ρίτσο, Κώστα Βάρναλη, Μπέρτολτ Μπρεχτ και Ναζίμ Χικμέτ _τα πρακτικά τους κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

Η ανάπτυξη του περιεχομένου στηρίχτηκε στο έργο των αντιπροσωπευτικότερων λογοτεχνών της περιόδου από τις δύο κεντρικές παρατάξεις, την ΕΑΜική και την αστική, όπως οι: Άγγελος Σικελιανός, Γιάννης Ρίτσος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Κώστας Βάρναλης, Σωτήρης Πατατζής, Κοσμάς Πολίτης, Θράσος Καστανάκης, Δημήτρης Χατζής, Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Νίκος Γκάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Νίκος Kαζαντζάκης, Νίκος Εγγονόπουλος κ.ά. Εκτός από τις μονογραφίες θα υπάρχουν θεματικές εισηγήσεις, ενδεικτικά: Για τη λογοτεχνία του Δεκέμβρη του 44, την «ποίηση του στρατοπέδου» και της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, τη λογοτεχνία της Μέσης Ανατολής, το αντάρτικο τραγούδι, την κατοχική πεζογραφία της «γενιάς του ’30», τη σουρεαλιστική ποίηση, τη λογοτεχνία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας κ.ά.

Αναλυτικά _βλ και φωτοVideo ρεπορτάζ

Οι εργασίες του Συνεδρίου το Σάββατο ξεκίνησαν στις 10πμ και ολοκληρώθηκαν στις 8 το βράδυ και την Κυριακή στις 10 το πρωί μέχρι τις 3 το μεσημέρι.

·        Αρχικά με χαιρετισμό του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, ενώ

·        Την εναρκτήρια ομιλία, με τίτλο «Λογοτεχνία και Ιστορία», έκανε η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ.

Επακολούθησε εισήγηση του Φάνη Παρρή, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ, για την εξεταζόμενη ιστορική περίοδο.

Πρώτη Ενότητα:
Η λογοτεχνία στα χρόνια του ιταλοελληνικού πολέμου
και της Κατοχής (1940 – 1944)

Κεντρική εισήγηση

«Η λογοτεχνία στη σκιά του πολέμου και της Κατοχής», Νίκη Κυριαζή, φιλόλογος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις

·        «Έννοιες του “ηρωικού” στο έργο των Α. Σικελιανού, Γ. Μπεράτη και Ο. Ελύτη», Αννα Λάζου, αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο τμήμα Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ

·        «Η ιστορική πραγματικότητα της κατοχής στο πεζογραφικό έργο της “γενιάς του ’30″», Νατάσσα Αβραμίδου, ΜΑ, Οργανωτική Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

 

 

·        «Το Εικοσιένα ως σύμβολο στην ποίηση της δεκαετίας του ’40», Ερη Σταυροπούλου, ομότιμη Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΕΚΠΑ

 

 

·        «Η ποίηση του Γ. Σεφέρη και του Οδ. Ελύτη στα χρόνια του πολέμου και της κατοχής. Δύο διαφορετικές αναγνώσεις της πραγματικότητας», Δρ Μαρία Κ. Πεσκετζή, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

 

·        «1943: Ελύτης, Εγγονόπουλος, Γκάτσος», Γιώργος Κεντρωτής, συγγραφέας, Καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο

 

·        «Ο Γιώργος Κοτζιούλας και η σκηνική πράξη»,Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

 

Παρεμβάσεις

·        «Θέμος Κορνάρος: Ενας αλύγιστος των γραμμάτων», Σπύρος Τζόκας, πανεπιστημιακός – συγγραφέας

·        «Τα κατοχικά χρονογραφήματα του Κώστα Βάρναλη», Νίκος Σαραντάκος, συγγραφέας

 

·        «Νικηφόρος Βρεττάκος: Ποιήματα της Κατοχής και της Αντίστασης», Χρυσούλα Κάρτσακα, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ΜΑ, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

 

·        «Το Κατοχικό Περιοδικό “Πρωτοπόροι”: Στράτευση, φυγή και καλλιτεχνικά μέτωπα», Άγης Πετάλας, συγγραφέας

 

·        «Η αποκλίνουσα περίπτωση των Νεοελληνικών Γραμμάτων την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου», Ελένη Δευτεραίου, Υποψήφια διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ

 

Δεύτερη Ενότητα:
Η λογοτεχνία την περίοδο των Δεκεμβριανών
(1944 – 1946)

Κεντρική εισήγηση

«Σελίδες για το μεγαλείο του μαχόμενου λαού», Γιώργος Μηλιώνης, δημοσιογράφος – κοινωνιολόγος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις

·        «Οι Έλληνες λογοτέχνες τον μεγάλο Δεκέμβρη του ’44», Στέλιος Φώκος, Συγγραφέας – Φιλόλογος

·        «Η πνευματική αντίσταση στην Αίγυπτο στη σκληρή δεκαετία ’40 – ’49», Κωνσταντίνα Κηρύκου, Φιλόλογος στην Αμπέτειο Σχολή Καΐρου

·        «”Απ’ τα ιερά τους κόκαλα, πρώτη του Μάη και πάλι, θα ξεπηδήσει ο καθαρμός κι η λευτεριά του ανθρώπου”: Ο Κώστας Βάρναλης στη “θύελλα” της δεκαετίας του ’40», Βαγγέλης Λάσκαρης, δρ. Ιστορίας, Ειδικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

·        «Μορφή, Ιστορία και ιδεολογία στο ποιητικό έργο του Γ. Ρίτσου (1940-1950)», Μπάμπης Β. Παπαδόπουλος, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

·        «Μέλπω Αξιώτη: Ο αγώνας με τη λέξη και η μάχη της ζωής», Τιτίκα Δημητρούλια, Καθηγήτρια Θεωρίας και Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, κριτικός λογοτεχνίας

·        «Η επίδραση της δεκαετίας του ’40 στη λογοτεχνική φυσιογνωμία του έργου των Θράσου Καστανάκη και Κοσμά Πολίτη», Γιώργος Σαραντόπουλος, διδάκτορας Φιλοσοφίας, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

·        «Το “Ξεκίνημα” του Μανόλη Αναγνωστάκη», Σίσσυ Πολυκάρπου, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ

·        «Οταν ο λόγος γίνεται σπαθί τυρρανοχτόνο», Ρίτα Νικολαΐδου, Διευθύντρια του περιοδικού «Θέματα Παιδείας»

Παρεμβάσεις

·        «Γιώργος Θεοτοκάς, Πολιτικά κείμενα και ημερολογιακά τετράδια στα χρόνια της θύελλας: Μια διαχρονική αποτύπωση ενός αυτόπτη μάρτυρα», Αννεκε Ιωαννάτου, Drs. Κλασικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης.

·        «Γ. Σκαρίμπας ή η λογοτεχνία ως ρηγμάτωση της αστικής ιδεολογίας», Κώστας Γουλιάμος, πρ. Πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Τακτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών

·        «Η Φύση ως αντίσταση κι ελπίδα μέσα από την ποίηση του Νίκου Γκάτσου», Αγαθή Δημητρούκα, συγγραφέας, μεταφράστρια, αντεπιστέλλον μέλος της Ισπανοαμερικανικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων Μαδρίτης

Τρίτη Ενότητα:
Η λογοτεχνία την περίοδο του Εμφυλίου
(1947 – 1949)

Κεντρική εισήγηση

«Η λογοτεχνία μπροστά στο διακύβευμα της τριετίας 1946 – 1949», Βασίλης Μόσχος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, ειδικός επιστήμονας Ερευνας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου

Εισηγήσεις

·       «Η τραγική ποίηση του Άγγελου Σικελιανού», Αντώνης Καλόβουλος, φιλόλογος, μέλος ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

·       «“Εμείς θα μένουμε εδώ”. Μια παρουσίαση της ποιητικής των εξόριστων και φυλακισμένων του Εμφυλίου»,Ντίνος Τζαβάρας, φιλόλογος

·        «Εκδοτικά ζητήματα των τραγουδιών της Εθνικής Αντίστασης», Θανάσης Β. Κούγκουλος, Επίκουρος Καθηγητής Σημειωτικής Λογοτεχνικής Ανάλυσης και Πολιτισμικής Ερμηνείας του ΔΠΘ

·       «Λογοτέχνες του ΔΣΕ: Με το όπλο και την πένα στην υπηρεσία του επαναστατημένου λαού», Αλέξανδρος Βαλσαμής, λογοτέχνης, συνεργάτης του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

·       «Ο θεατρικός Βασίλης Ρώτας στα χρόνια της θύελλας: Της αντιφασιστικής αντίστασης και της ταξικής αναμέτρησης», Θανάσης Ν. Καραγιάννης, Δρ. Επιστημών της Αγωγής, Κριτικός – Μελετητής θεάτρου, Συγγραφέας

·       «Ανηφορίζοντας – μαζί με τον Δημήτρη Χατζή και τον Μιχαήλ Μπαχτίν – στις ράχες της Μουργκάνας. (Για τη “Μουργκάνα” του Δημήτρη Χατζή)», Βασίλης Αλεξίου, Καθηγητής Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο ΠΤΔΕ του ΑΠΘ και Αθηνά Βακουφτσή, Φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Παρεμβάσεις

·        «Η εργογραφία του Νίκου Καζαντζάκη στα χρόνια του Ανήφορου 1940 – 1950», Μαρία Κατσικούλη, λογοτέχνης, φιλόλογος

·        «Μενέλαος Λουντέμης: Στον αγώνα για να φύγει η καταχνιά», Αλεξάνδρα Προυσανίδου, δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη», μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

·        «Η ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού στα χρόνια της νιότης και της ορμής του», Γιώργος Ανδρειωμένος, Καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κοσμήτορας της ΣΑΕΠΣ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

·        «Ο ποιητής Γιάννης Δάλλας στη δεκαετία του 1940», Ευαγγελή Αρ. Ντάτση, πρώην αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

              Τις εργασίες έκλεισε η Ελένη Μηλιαρονικολάκη. 

              2^η ενότητα

Κεντρική Εισήγηση ___
Σελίδες για το μεγαλείο του μαχόμενου λαού, 
Γιώργος Μηλιώνης, δημοσιογράφος – κοινωνιολόγος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ

Εισηγήσεις __

Οι Έλληνες λογοτέχνες τον μεγάλο Δεκέμβρη του '44, Στέλιος Φώκος, συγγραφέας – φιλόλογος

Η πνευματική αντίσταση στην Αίγυπτο στη σκληρή δεκαετία '40-'49, Κωνσταντίνα Κηρύκου, φιλόλογος στην Αμπέτειο Σχολή Καΐρου

«Απ’ τα ιερά τους κόκαλα, πρώτη του Μάη και πάλι, θα ξεπηδήσει ο καθαρμός κι η λευτεριά του ανθρώπου»: Ο Κώστας Βάρναλης στη «θύελλα» της δεκαετίας του '40, Βαγγέλης Λάσκαρης, δρ. Ιστορίας, Ειδικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Μορφή, Ιστορία και ιδεολογία στο ποιητικό έργο του Γ. Ρίτσου (1940-1950), Μπάμπης Β. Παπαδόπουλος, μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Μέλπω Αξιώτη: Ο αγώνας με τη λέξη και η μάχη της ζωής, Τιτίκα Δημητρούλια, καθηγήτρια Θεωρίας και Πράξης της Μετάφρασης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, κριτικός λογοτεχνίας

Η επίδραση της δεκαετίας του '40 στη λογοτεχνική φυσιογνωμία του έργου των Θράσου Καστανάκη και Κοσμά Πολίτη, Γιώργος Σαραντόπουλος, διδάκτορας Φιλοσοφίας, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Το «Ξεκίνημα» του Μανόλη Αναγνωστάκη, Σίσσυ Πολυκάρπου, φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ

«Όταν ο λόγος γίνεται σπαθί τυραννοχτόνο...», Ρίτα Νικολαΐδου, Διευθύντρια του περιοδικού «Θέματα Παιδείας»

Παρεμβάσεις __

Γιώργος Θεοτοκάς, Πολιτικά κείμενα και ημερολογιακά τετράδια στα χρόνια της θύελλας: Μια διαχρονική αποτύπωση ενός αυτόπτη μάρτυρα, Άννεκε Ιωαννάτου, Drs. Κλασικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης

Γ. Σκαρίμπας ή η λογοτεχνία ως ρηγμάτωση της αστικής ιδεολογίας, Κώστας Γουλιάμος, πρ. Πρύτανης Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Τακτικό μέλος της Ευρωπαΐκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών

Η Φύση ως αντίσταση κι ελπίδα μέσα από την ποίηση του Νίκου Γκάτσου, Αγαθή Δημητρούκα, συγγραφέας, μεταφράστρια, αντεπιστέλλον μέλος της Ισπανοαμερικανικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων Μαδρίτης

3^η ενότητα

Κεντρική Εισήγηση __

Η λογοτεχνία μπροστά στο διακύβευμα της τριετίας 1946-1949, Βασίλης Μόσχος, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, ειδικός επιστήμονας Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου

Εισηγήσεις

Η τραγική ποίηση του Άγγελου Σικελιανού, Αντώνης Καλόβουλος, φιλόλογος, μέλος ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων

Ο θεατρικός Βασίλης Ρώτας στα χρόνια της θύελλας: Της αντιφασιστικής αντίστασης και της ταξικής αναμέτρησης, Θανάσης Ν. Καραγιάννης, Δρ. Επιστημών της Αγωγής, Κριτικός – Μελετητής θεάτρου, Συγγραφέας

«Εμείς θα μένουμε εδώ». Μια παρουσίαση της ποιητικής των εξόριστων και φυλακισμένων του Εμφυλίου, Ντίνος Τζαβάρας, φιλόλογος

Λογοτέχνες του ΔΣΕ: Με το όπλο και την πένα στην υπηρεσία του επαναστατημένου λαού, Αλέξανδρος Βαλσαμής, λογοτέχνης, συνεργάτης του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ 

Ανηφορίζοντας –μαζί με τον Δημήτρη Χατζή και τον Μιχαήλ Μπαχτίν– στις ράχες της Μουργκάνας. (Για τη «Μουργκάνα» του Δημήτρη Χατζή), Βασίλης Αλεξίου, καθηγητής Θεωρίας της λογοτεχνίας στο ΠΤΔΕ του ΑΠΘ και Αθηνά Βακουφτσή, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 

Παρεμβάσεις

Μενέλαος Λουντέμης: Στον αγώνα για να φύγει η καταχνιά, Αλεξάνδρα Προυσανίδου, δημοσιογράφος του Ριζοσπάστη, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ 

Η εργογραφία του Νίκου Καζαντζάκη στα χρόνια του Ανήφορου 1940 -1950, Μαρία Κατσικούλη, λογοτέχνης, φιλόλογος

Η ποίηση του Μιχάλη Κατσαρού στα χρόνια της νιότης και της ορμής του, Γιώργος Ανδρειωμένος, καθηγητής στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κοσμήτορας της ΣΑΕΠΣ του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Ο ποιητής Γιάννης Δάλλας στη δεκαετία του 1940, Ευαγγελή Αρ. Ντάτση, πρώην αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 

Ο Αλέξανδρος Λαμπρίδης από το Σύνολο «Χαονία» μίλησε για το αντάρτικο, ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι, «Άρη σε ποια κορφή πατάς» που ακούστηκε στην έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου και καταγράφηκε μετά από επιτόπια έρευνα του Συνόλου. Πρόκειται για ένα αντάρτικο τραγούδι της περιόδου της κατοχής που αναφέρεται στον πρώτο καπετάνιο του ΕΛΑΣ.