“Κρατικοποιούνται” πάλι οι σιδηρόδρομοι στην Αγγλία με το λαό να πληρώνει το μάρμαρο

Η βρετανική συντηρητική κυβέρνηση ανακοίνωσε την κρατικοποίηση των σιδηροδρόμων στη βόρεια Αγγλία –που διαχειριζόταν η ιδιωτική εταιρία Northern Rail — και που παρουσιάζουν πολλές «δυσλειτουργίες».
Το υπουργείο Μεταφορών θα αποσύρει από την Northern την εκμετάλλευση αυτών σιδηροδρόμων που θα περάσουν στη «διαχείριση του δημοσίου» από 1ης Μαρτίου.

Θα είναι η 2^η κρατικοποίηση σιδηροδρομικού δικτύου σε διάστημα δύο ετών και μάλιστα από μια συντηρητική κυβέρνηση, έπειτα από αυτήν των γραμμών στην ανατολική Αγγλία το 2018 με τη λήξη της σύμβασης εκμετάλλευσης της Virgin Trains East Coast.
Το υπουργείο εξηγεί ότι «θέλει να εξασφαλίσει μια ήπια μετάβαση μετά τη Northern και να αποκαταστήσει την αξιοπιστία του σιδηροδρομικού δικτύου για τους ταξιδιώτες».
Ο υπουργός Μεταφορών Grant Shapps είχε χαρακτηρίσει στις αρχές Ιανουαρίου την υπηρεσία για αυτές τις γραμμές «πράγματι κακή» και «εφιαλτική από το 2016», ημερομηνία κατά την οποία ανατέθηκε στη Northern αυτό το franchise.
H Northern, ιδιωτική εταιρία που ανήκει στη γερμανική Arriva, θυγατρική η ίδια της Deutsche Bahn (Εταιρία Γερμανικών Σιδηροδρόμων), διατηρούσε το δικαίωμα εκμετάλλευσης αυτών των γραμμών έως το 2025.

Σε ανακοίνωση η Arriva αναφέρει ότι «κατανοεί» την απόφαση της κυβέρνησης, αποδίδοντας τα προβλήματα των γραμμών αυτών σε «εξωτερικούς παράγοντες» όπως οι απαρχαιωμένες υποδομές και οι απεργίες.
Αυτό το πολυσύχναστο δίκτυο της βόρειας Αγγλίας που συνδέει μεγάλες πόλεις όπως το Μάντσεστερ, το Λιντς, το Λίβερπουλ και το Νιούκασλ, παρουσιάζει συνεχείς καθυστερήσεις και ακυρώσεις δρομολογίων.

Τα συνδικάτα χαιρέτισαν αμέσως την απόφαση της κυβέρνησης, όπως το συνδικάτο των μηχανοδηγών, το ASLEF, που καλεί την κυβέρνηση να έχει «μακροπρόθεσμο όραμα».
«Δεν θα έχουμε άμεση βελτίωση λόγω των πολλών προβλημάτων της Northern», προειδοποιεί ωστόσο ο γενικός του γραμματέας Μικ Ουίλαν, επικαλούμενος την καθυστέρηση της παράδοσης τροχαίου υλικού και την απουσία βελτίωσης των υποδομών από την κυβέρνηση.
Η επιστροφή αυτή στο δημόσιο συνιστά σημαντική πολιτική κίνηση του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος υποσχέθηκε να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες στις μη προνομιούχες περιοχές και παλιά προπύργια των Εργατικών όπως αυτές στη βόρεια Αγγλία όπου οι Συντηρητικοί κέρδισαν έδαφος στις εκλογές του Δεκεμβρίου.

Η εκμετάλλευση των σιδηροδρόμων ιδιωτικοποιήθηκε τη δεκαετία του 1990 στη Βρετανία από την κυβέρνηση του Τζον Μέιτζορ.
Τα αποτελέσματά της ήταν ιδιαίτερα αμφισβητούμενα, τα συνδικάτα επισήμαναν από τότε τις δαπάνες, τις καθυστερήσεις και τα προβλήματα που συνδέονται με τον καταμερισμό της εκμετάλλευσης σε πλήθος ιδιωτικών εταιριών, ενώ τελευταία μπήκαν στο παιχνίδι και οι Εργατικοί (ως αντιπολίτευση).

(για την Ιστορία)
ℹ️  [2009] Για 2η φορά σε τρία χρόνια, η μεγαλύτερη σε επιβατική κίνηση σιδηροδρομική γραμμή της Βρετανίας, που συνδέει το Λονδίνο με το Εδιμβούργο, εγκαταλείπεται από την εταιρεία που τη λειτουργούσε και η κυβέρνηση του Γκόρντον Μπράουν αποφάσισε να την κρατικοποιήσει (ΣΣ |> η εταιρεία είχε κερδίσει τον διαγωνισμό το 2007- και το συμβόλαιο που είχε υπογράψει προέβλεπε την εκμετάλλευσή της ως το 2015).
Η «επανακρατικοποίηση» αναζωπύρωσε τη συζήτηση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ‑λεγόμενων «εταιρειών κοινής ωφέλειας» (σσ. _η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν αυτή που, εισάγοντας τα νέα πολιτικά ήθη τότε ‑ξεπουλώντας τα πάντα, ξεκίνησε τη διαδικασία των ιδιωτικοποιήσεων)
ℹ️  Την ημέρα που ο επικεφαλής της Νational Εxpress Ρίτσαρντ Μπάουντερ υπέγραψε τη συμφωνία για την εκμετάλλευση της σιδηροδρομικής γραμμής με 8ετή εκμετάλλευση της ραχοκοκαλιάς του βρετανικού σιδηροδρομικού δικτύου, είχε δηλώσει στους «Sunday Τimes»: «Αν υπογράψαμε κάτι, θα το εκτελέσουμε. Η συμφωνία είναι επικερδής τόσο για τους μετόχους μας όσο και για τους φορολογουμένους. Άλλωστε δεν θέλαμε να κερδίσουμε με οποιοδήποτε αντίτιμο και αυτό ήταν που καθόρισε τη στρατηγική μας στην υποβολή προτάσεων στον διαγωνισμό». (ΣΣ |> η ίδια εταιρεία είχε και δύο άλλες γραμμές την «Ανατολική Αγγλία» και C2C = «Ακτή με ακτή»)

💥  Και όπως κλασικά συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, η εταιρεία τα φόρτωσε στον κόκορα, … έσερνε ‑λέει και ένα πρόσθετο βάρος από χρέη που της άφησε η εξαγορά μιας ισπανικής εταιρείας λεωφορείων και χρειαζόταν επειγόντως χρήματα και παρουσιάστηκε στο βρετανικό υπουργείο μεταφορών λέγοντας πως «δεν μπορεί άλλο».

Θυμίζουμε ότι, μετά την ιδιωτικοποίηση, στη δεκαετία του 1990, το άλλοτε θαυμαστό σιδηροδρομικό βρετανικό δίκτυο απαξιώθηκε πλήρως σε χρόνο dt. Μετά και τα δυστυχήματα (19-Σεπ-1997 Σάουθχολ -7 νεκροί, 5‑Οκτ-1999 Λάντμπρουκ Γκρόουβ -30 νεκροί, 17-Οκτ-2000 Χάτφιλντ -4 νεκροί κλπ) οδήγησαν στην επανακρατικοποίηση των σιδηροδρομικών δικτύων. Η ιδιωτική εταιρεία Railtrack παρέδωσε τον έλεγχο του δικτύου σε έναν άμεσα ελεγχόμενο από το κράτος φορέα, τη Νetwork Rail, αλλά έμεινε η (χρυσοφόρα) λειτουργία — συντήρηση, που εξακολούθησε να δίδεται εργολαβικά σε ιδιωτικές εταιρείες.
ℹ️  Η ιστορία της ιδιωτικοποίησης των βρετανικών σιδηροδρόμων ήταν εξαρχής και επί τούτου δαιδαλώδης, με τρομακτικές συνέπειες στη ζωή των εργαζομένων, αλλά και των όλων των Βρετανών.

🎬 Παραστατικά όσο δεν παίρνει, παρουσιάζατε οι κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις των ιδιωτικοποιήσεων από το γνωστό μας ανατρεπτικός σκηνοθέτης 📽️ Ken Loach (Κεν Λόουτς) σε σενάριο γραμμένο από σιδηροδρομικό, στην ταινία του «Ο Πολ, ο Μικ και οι άλλοι» (πρωτότυπος τίτλος 🎞️ «The Navigators» από την ονομασία που έδιναν το 19ο αιώνα οι Ιρλανδοί εργάτες στους σιδηροδρόμους) — όπου η παρέα εργαζόταν για χρόνια στη συντήρηση των βρετανικών σιδηροδρόμων και μέχρι το 1995, όταν με την ιδιωτικοποίησή τους οι συνθήκες εργασίας αλλάζουν ριζικά.

🎬  Οι σιδηρόδρομοι στην Αγγλία ιδιωτικοποιούνται. Οι νέες συνθήκες εργασίας θα στραφούν πλέον προς τα πρότυπα των ιδιωτικών εταιριών.
Αρχικά οι νέες συνθήκες φαντάζουν στα μάτια των εργατών σαν ένα μικρό διάλειμμα από τη σκληρή δουλειά της μέρας.
Σύντομα, όμως, τα αρνητικά σημάδια της νέας πραγματικότητας γίνονται τόσο έντονα, που οι εργάτες είναι αναγκασμένοι είτε να συμβιβαστούν με τους νέους απάνθρωπους όρους εργασίας ή να αλλάξουν επάγγελμα, με την ελπίδα να βρουν κάτι καλύτερο.
Οι εργάτες διχάζονται.
Από τη μια αυτοί που αντιδρούν, και από την άλλη αυτοί που υπομένουν.
Τα πράγματα χειροτερεύουν.
Οι κανόνες ασφαλείας τηρούνται όλο και λιγότερο.
Νέοι ανειδίκευτοι εργάτες προσλαμβάνονται με στόχο να αντικαταστήσουν σύντομα τους παλιούς έναντι χαμηλότερων μισθών.
Οι συνέπειες της ιδιωτικοποίησης σύντομα διεισδύουν και στις σχέσεις μεταξύ των εργατών.
Εκεί που παλιότερα υπήρχε ένα αίσθημα αλληλεγγύης, τώρα ο καθένας λειτουργεί προσωπικά, με αποτέλεσμα το σωματείο να χάσει ολοκληρωτικά τη δύναμή του.

Σπάνια πια στον καιρό μας κάποιος σκηνοθέτης καταπιάνεται με μια ταινία πολιτικοκοινωνικού περιεχομένου και μάλιστα ταγμένος με την πλευρά των εργατών.

Ο Ken Loach κινείται μέσα στο σταθερό πλαίσιο των πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων, που προκύπτουν από τη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία χωρίς ενδοιασμούς.
Με την ταινία του καταδικάζει τις νέες συνθήκες εργασίας ως αποτέλεσμα μιας ανθρωποφάγου κοινωνίας, που σκοπό έχει μόνο το συμφέρον των μεγάλων πολυεθνικών και αναδεικνύει προβλήματα καθημερινών ανθρώπων που παλεύουν για την επιβίωση και όχι για την ίδια την ουσία της ζωής, αφού είναι αναγκασμένοι να βρίσκονται με την πλάτη στον τοίχο.
Καθαρά ανθρωποκεντρική ταινία, με αρκετό χιούμορ, ρεαλιστική σκηνοθεσία και ηθοποιούς με ελάχιστη κινηματογραφική εμπειρία, ταινία προβληματισμού, προερχόμενη από μια συντηρητική κοινωνία όπως αυτή της Αγγλίας, με ένα τέλος που τα αφήνει όλα στο θεατή.

Τεμαχισμός και ξεπούλημα

ℹ️  Τα σχέδια ιδιωτικοποίησης των Βρετανικών Σιδηροδρόμων, που είχαν εθνικοποιηθεί το 1948, τέθηκαν επί τάπητος μετά την προσφυγή της Βρετανίας στο ΔΝΤ το 1976 για τη χορήγηση δανείου 3,9 δισ.$ και ενόσω στην κυβέρνηση ήταν οι Εργατικοί με πρωθυπουργό τον Τζέιμς Κάλαχαν.
Η ιδιωτικοποίησή τους ωστόσο δεν επιτεύχθηκε εξαιτίας των λαϊκών αντιδράσεων, ενώ και μετά την άνοδο των Συντηρητικών στη Βρετανία, με πρωθυπουργό τη «σιδηρά κυρία» Μάργκαρετ Θάτσερ, που προώθησε με ταχύτατους ρυθμούς τις σαρωτικές καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις μέσω και της επιβεβλημένης εξαιρετικά βίαιης καταστολής των λαϊκών και εργατικών κινητοποιήσεων, η άμεση ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων «απορρίφθηκε» (αρχικά) ως «εξαιρετικά δύσκολος στόχος».
ℹ️  «Δύσκολος στόχος» για μία κυβέρνηση όπου το ξεπούλημα του δημόσιου τομέα έλαβε ‑διαχρονικά και ιδεολογικό υπόβαθρο και μαζικές διαστάσεις: «Βritish Telecom» το 1984, τα λεωφορεία το 1985, το φυσικό αέριο το 1986, η «British Airways», οι αρχές των αεροδρομίων το 1987, η εταιρεία παροχής ύδρευσης και η ηλεκτρική εταιρεία το 1990. Ακολούθησε η βιομηχανία άνθρακα, αφού προηγήθηκε η σύγκρουση με τους ανθρακωρύχους (1983–84) που τους συνέθλιψε στην κυριολεξία και τελικά άνοιξε ο δρόμος για την ιδιωτικοποίηση, μέσω της διάσπασης του σιδηροδρομικού δικτύου. Άρχισε να πραγματώνεται με το νόμο της 19ης Γενάρη του 1993 («British Coal and British Rail Act» 1993) επί πρωθυπουργίας Τζον Μέιτζορ.
ℹ️  Το νομοσχέδιο, η εφαρμογή του οποίου διήρκεσε περίπου μία 3ετία, προέβλεπε τη διάσπαση του σιδηροδρομικού δικτύου σε «100 ανεξάρτητες εταιρείες και τμήματα», ενώ συμβόλαια με διάφορες εταιρείες συνήφθηκαν που προέβλεπαν την πλήρη πώληση του εμπορικού δικτύου, των υπηρεσιών, αποθηκών, συντήρησης αλλά και του δικτύου υψηλής ταχύτητας («Eurostar»), ενώ το δίκτυο μεταφοράς επιβατών και μέρος των υπηρεσιών για το επιβατικό κοινό ιδιωτικοποιήθηκε μέσω αναθέσεων.
Λίγο αργότερα η διοίκηση του Σιδηροδρομικού Δικτύου «Railtrack» που είχε τον έλεγχο των υποδομών και ανέλαβε το συντονισμό και τον έλεγχο όλων των υπολοίπων ιδιωτικοποιημένων υπηρεσιών και υποδομών του σιδηροδρόμου από το 1994 μέχρι και το 1996, μπήκε στο Χρηματιστήριο.
Χαρακτηριστικό είναι, όπως ανέφερε σε ενδελεχή έρευνα του σουηδικού περιοδικού TAG, ότι όλες οι υπηρεσίες και το δίκτυο για την εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού, είχαν κατατμηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να διευκολύνουν την «είσοδο και την έξοδο των επιχειρήσεων ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός», ενώ ως προϋπόθεση είχε τεθεί να είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμοι οι συρμοί.
Για να επιτευχθεί ο στόχος της διαθεσιμότητας είχαν δημιουργηθεί τρεις εταιρείες οι ROSCOs («Rolling Stock Operating Company») που «ενοικίαζαν» τους συρμούς και τα βαγόνια σε εταιρείες που τα λειτουργούσαν, οι TOCs («Train Operating Companies»), ενώ το δίκτυο (ράγες) ήταν υπό την επίβλεψη της «Railtrack».
Αξίζει να σημειωθεί ότι λειτουργούν ακόμη περίπου 2.000 εταιρείες σ’ όλο το δίκτυο της Μ. Βρετανίας, και μόνο στο Λονδίνο λειτουργούν περί τις 28 TOCS. Μεταξύ αυτών και το «Eurostar Poy» εξαγοράστηκε από την «London & Continental Railways», της οποίας από τους βασικούς μετόχους είναι η «Virgin plc» — του πολυεκατομμυριούχου Ρίτσαρντ Μπράνσον — που επίσης έχει και την εταιρεία «Virgin Rail» κ.ά.
ℹ️  Τα αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης δεν άργησαν να φανούν: Ραγδαία αύξηση της τιμής των εισιτηρίων, μείωση δρομολογίων, ελλιπής συντήρηση κά. (χαρακτηριστικό ότι τον τελευταίο χρόνο πριν την ιδιωτικοποίησή τους, το κόστος των Βρετανικών Σιδηροδρόμων ήταν 431 εκατ. λίρες, ενώ μία 10ετία μετά, το 2006, το κόστος είχε ανέλθει στα 6 δις λίρες, σύμφωνα με μελέτη της ASLEF, της ένωσης εργοδηγών. Όσο για το κόστος των εισιτηρίων, ήταν ‑σύμφωνα με έκθεση της UBS- «τα ακριβότερα στον πλανήτη». 

Μια μελέτη «Transport for Quality of Life» που δημοσίευσε το 2012 η εφημερίδα «Γκάρντιαν», αναφέρει ότι 1,2 δισ. λίρες χάνονται κάθε χρόνο από τα κρατικά ταμεία, εξαιτίας της ιδιωτικοποίησης και του τεμαχισμού των βρετανικών σιδηροδρόμων, χρήματα τα οποία θα μπορούσαν να επιφέρουν μειώσεις στα εισιτήρια κατά 18%.
Επίσης, το υψηλό κόστος διαχείρισης των τρένων από τους ιδιώτες, και η απουσία λογοδοσίας, κοστίζει στους επιβάτες γύρω στα 4 δις λίρες ετησίως, ποσό που αντανακλάται στο υψηλό κόστος μεταφοράς.
Οι Βρετανοί επιβάτες συμβάλλουν στην κερδοφορία και μονοπωλιακών ομίλων άλλων χωρών που εκμεταλλεύονται τους Βρετανικούς Σιδηροδρόμους, όπως ο γαλλικός (SNCF), ο γερμανικός («Deutsche Bahn») και άλλοι, που είναι κρατικές εταιρείες.