ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε Ελευθερίες και Λευτέρηδες

Σήμερα Δευτέρα, 15 Δεκεμβρίου ☀ Ανατολή ήλιου: 07:33 – Δύση: 17:06 🌘 Σελήνη 25.4 ημερών. σύμφωνα με βάση το χριστιανικό εορτολόγιο τιμάται η μνήμη των “Ελευθερίου ιερομάρτυρος και Ανθίας της μητρός, Οσιομάρτυρος Σωσάννης διακονίσσης εν Ελευθερουπόλει”. Το Ελευθέριος_Λευτέρηδες τους λέμε είναι ένα ελληνικό ανδρικό όνομα _ἐλευθερία +(επίθημα) -ιος = "αυτός που μιλά ή ενεργεί ελεύθερα". Ο Άγιος Ελευθέριος θεωρείται βοηθός των εγκύων γυναικών_ τους δίνει λένε "καλή λευτεριά". Βέβαια αυτό το τελευταίο "τρίχες κατσαρές" _που λέει ο λαός μας αφού με τη βούλα του ανώτατου δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης "νομιμοποιούνται" ακόμη και οι απολύσεις εγκύων εργαζόμενων γυναικών _Την απαράδεκτη απόφαση κατήγγειλε άμεσα η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ | δείτε και ΟΓΕ Υποκρισία ενάντια στη μητρότητα...

Λευτέρης Νικολάου – Αλαβάνος (Αθήνα, 1985)
χημικός μηχανικός __εκλεγμένος ευρωβουλευτής
με το Κομμουνιστικό Κόμμα

💯💯 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ

·        Ελευθερία, Ρία, Λευθερία,

·        Λευτερία, Ρίτσα,

·        Ελευθέριος, Λευτέρης, Λεφτέρης, Λευτεράκης ^(#)

·        Ανθή, Ανθούλα,

·        Άνθια, Άνθεια,

·        Σύλβια,

·        Σωσσάνα, Σωσάνα, Σωσάννα.

^(#) Για όσες\ους δεν το γνωρίζουν “ο φίλος μου ο Λευτεράκης” υπήρξε πρώτα θεατρικό του 1955 όταν το Θέατρο Μπουρνέλη άνοιξε την αυλαία του για την πρεμιέρα της ομότιτλης κωμωδίας του Αλέκου Σακελλάριου _που παρουσιάζεται από τον Θίασο των Ντίνου Ηλιόπουλου - Μίμη Φωτόπουλου, ενταγμένο στο θεατρικό είδος της φάρσας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία παράσταση που ακολουθεί το γαλλικό Boulevard (κωμωδία ίντριγκας, τεχνικής και παρεξηγήσεων), ποτισμένη φυσικά με ελληνικό χιούμορ. Η υπόθεση ίδια με την μετέπειτα  κινηματογραφική μεταφορά του 1962, σε σενάριο και σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου: Ο Θεόδωρος "Θοδωράκης" Βλάσσης (Ντίνος Ηλιόπουλος) ευκατάστατος πολιτικός μηχανικός παντρεμένος με τη Φωφώ (Μάρω Κοντού) για να μπορεί να βγαίνει με τις κατά καιρούς ερωμένες του, έχει "εφεύρει" έναν ανύπαρκτο φίλο του από την Πάτρα, τον Λευτεράκη, και τον χρησιμοποιεί σαν άλλοθι. Όταν μια μέρα φτάνει στο σπίτι, εντελώς ξαφνικά, ο ανύπαρκτος Λευτεράκης Τσαμπαρδής, ο Θόδωρος θα τον υποδεχθεί με έκπληξη και τρόμο.
Την ιστορία του Άγιου Ελευθέριου (γεννήθηκε τον 2^o αιώνα μ.Χ. στην Ελλάδα _κατά άλλους στην Ρώμη) μπορείτε _όσες\οι ενδιαφέρεστε να βρείτε ανατρέχοντας στο διαδίκτυο

Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε τον Βασιλιά; και του κόψαν τα βρακιά του για να πάει στην δουλειά του;

Το τραγούδι “Της Αμύνης τα παιδιά”

Η προσωρινή κυβέρνηση της “Τριανδρίας” (Ελευθέριος _ “Λευτεράκης” Βενιζέλος, ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτη και στρατηγός Παναγιώτης Δαγκλής “έζησε” το 1916, και για δέκα περίπου μήνες στη Θεσσαλονίκη που υπήρξε πρωτεύουσα ενός δεύτερου ελληνικού κράτους. Γι’ αυτούς γράφτηκε το τραγούδι Το κίνημα της Εθνικής Άμυνας συγκρότησαν συνωμοτικά στα τέλη του 1915 στρατιωτικοί και πολιτικά πρόσωπα της Θεσσαλονίκης που αντιδρούσαν στην “ουδέτερη”, αλλά στην ουσία στη φιλογερμανική στάση του Παλατιού, που έφερε τους συμμάχους της Βούλγαρους, εντός Μακεδονίας. Όλοι τους ήταν αντιμοναρχικοί, δημοκρατικοί και προσκείμενοι στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η Ελλάδα χωρίστηκε στα δύο …ο βασιλιάς (Κωνσταντίνος) επέμενε στην “ουδετερότητα”, η οποία όμως εμμέσως ωφελούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις δηλαδή τη Γερμανία και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος προσδοκούσε οφέλη από τη συμμαχία με την Αντάντ, δηλαδή την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία και από το 1915 την Ιταλία. Η αντίθεση κλιμακώθηκε από τον Φεβρουάριο του 1915, όταν η Αντάντ ξεκίνησε επιχειρήσεις στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Η άρνηση του Κωνσταντίνου να επιτρέψει τη συμμετοχή της Ελλάδας οδήγησε στην παραίτηση του Βενιζέλου. Ο Δημήτριος  Γούναρης, ιδρυτής του Κόμματος των Εθνικοφρόνων, ανέλαβε πρωθυπουργός, αλλά στις εκλογές του Μαΐου 1915 οι Φιλελεύθεροι του Βενιζέλου κέρδισαν. Όταν η Βουλγαρία ετοιμάστηκε να κινηθεί κατά της Σερβίας (Σεπ-1915), ο Βενιζέλος επεδίωξε ξανά την ενεργό ανάμειξη της Ελλάδας και οι δυνάμεις της Αντάντ πραγματοποίησαν απόβαση στη Θεσσαλονίκη. Ο Βενιζέλος εξωθήθηκε σε νέα παραίτηση που σήμανε την αρχή εμφύλιας σύγκρουσης.

Οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κέρκυρα με στόχο να βοηθήσουν στην αναδιοργάνωση του σερβικού στρατού, ενώ λίγους μήνες αργότερα γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Μακεδονία. Στις 16 Μαΐου 1916, βουλγαρικός στρατός συνεπικουρούμενος από λίγους Γερμανούς εγκαταστάθηκε στο ελληνικό οχυρό Ρούπελ, το οποίο οι (Έλληνες) υπερασπιστές του εκκένωσαν. Οι Βούλγαροι απλώθηκαν στη συνέχεια στην Ανατολική και σε τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας. Σε αυτό το κλίμα, Αύγουστο του 1916 βενιζελικοί αξιωματικοί πρωτοστάτησαν στο “Κίνημα της Θεσσαλονίκης” επιδιώκοντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, αλλά και την απόκρουση των βουλγαρικών δυνάμεων από ελληνικά εδάφη. Ο Βενιζέλος μετέβη από την Κρήτη όπου είχε συγκροτήσει προσωρινή κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη και ανέλαβε την ηγεσία του κινήματος στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1916.

Το τραγούδι “Της Αμύνης τα παιδιά”: Για τους πρωταγωνιστές της Τριανδρίας των “επαναστατών” (Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής) γράφτηκε “Ο Μακεδών” (αρχικός τίτλος που αναφέρεται στον Ελευθέριο Βενιζέλο) που είναι γνωστότερο από νεότερες διασκευές με τίτλο “Της Αμύνης τα παιδιά”. Έχει καταγραφεί ως παραδοσιακό τραγούδι κι είναι άγνωστος ο στιχουργός και ο συνθέτης του. Οι αρχικοί στίχοι του τραγουδιού ήταν:​ “Ο Μακεδών” _Για τα παιδιά, τη νέα τριανδρία_που έδιωξε από την Αθήνα τα θηρία, που έδιωξε βασιλείς και βουλευτάδες, τους ψευταράδες και τους μασκαράδες.
Και στην Άμυνα εκεί πολεμούν όλοι μαζί _πολεμάει κι ο Βενιζέλος που αυτός θα φέρει τέλος / ο Δαγκλής κι ο Κουντουριώτης θα μας φέρουν την ισότης. Λοιπόν παιδιά του Ελληνικού στρατού μας / δείχτε το δρόμο στον νέο στρατηγό μας / τον ήρωα της Εθνικής Αμύνης που πολεμάει κατά των Γερμανών. Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε τον βασιλιά / /και του δώσαν τα πανιά του για να πάει στη δουλειά του / για να πάει στη Γερμανία να τον κάνουνε λοχία. Έλα να δεις σπαθιά και γιαταγάνια / και κάμποσα Βουλγάρικα κεφάλια / /εκεί ψηλά, ψηλά στο Σκρα επάνω / που πολεμάνε κατά του Γερμανού. Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά κλπ.

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τη δισκογραφική εταιρία Orfeon το 1919-20 στην Κωνσταντινούπολη από το μουσικό σχήμα “Ελληνική Εστουντιαντίνα” με πιθανούς τραγουδιστές τους Γ. Βιδάλη, Λουσιέν Μηλιάρη και Ν. Κλιμιντζά. Τη σημερινή διάδοση το τραγούδι πήρε μετά το 1980 από την ταινία του Κώστα Φέρρη “Ρεμπέτικο” σε μουσική διασκευή του Σταύρου Ξαρχάκου. Παράλληλα, διασκευάστηκαν και οι παραδοσιακοί στίχοι του από τον Νίκο Γκάτσο, παίρνοντας τη μορφή που ακούστηκε από τους πρώτους ερμηνευτές του Νίκο Δημητράτο και Γιώργο Νταλάρα _Η διασκευασμένη μορφή γνωστή σε όλους μας

Ας πάμε στην εγκυκλοπαίδεια «από τη σωστή πλευρά της ιστορίας» το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ να δούμε τι ακριβώς συνέβαινε
1. Τόμος Α΄ σελ. 72-77
Με την κήρυξη του A' παγκόσμιου πολέμου, η Ελλάδα μετατράπηκε σε στίβο ανταγωνισμών των μεγάλων δυνάμεων, με φορείς τον Βενιζέλο και το βασιλιά Κωνσταντίνο. Η μερίδα του Βενιζέλου ήθελε την προσχώρηση της χώρας στην Αντάντ, ενώ η άλλη μερίδα τη συμμαχία με τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία. Η Ελλάδα, όπως είχε διαμορφωθεί η κατάσταση, δεν είχε δυνατότητα επιλογής. Γιατί, αν και επίσημα δε συμμετείχε στον πόλεμο, το έδαφος της από το 1915 το χρησιμοποιούσαν οι Αγγλογάλλοι για τις πολεμικές τους επιχειρήσεις στη Μακεδονία κατά των κεντρικών αυτοκρατοριών.

Τον Ιούλη του 1916, εκδηλώθηκε στη Θεσσαλονίκη το κίνημα της «Εθνικής Αμύνης», με επικεφαλής τον Βενιζέλο, ο οποίος σχημάτισε κυβέρνηση στη μακεδονική πρωτεύουσα. Στη συνέχεια, οι Αγγλογάλλοι προχώρησαν στον αποκλεισμό της Νότιας Ελλάδας και δημιούργησαν, με τον τρόπο αυτό, τις κατάλληλες συνθήκες για να έλθει ο Βενιζέλος στην Αθήνα, να σχηματίσει κυβέρνηση και να σύρει τη χώρα στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ.

Ο Λένιν στηλίτευσε τότε τον οικονομικό και εμπορικό αποκλεισμό της Ελλάδας από τις ανταντικές δυνάμεις, γράφοντας ότι «την Ελλάδα τη στραγγάλισαν οι κύριοι σύμμαχοι... αρπάζοντας με τη βία ένα μέρος του ελληνικού εδάφους..., την απόκλεισαν τα πολεμικά καράβια των Αγγλο- γάλλων και των Ρώσων ιμπεριαλιστών, την Ελλάδα την άφησαν χωρίς ψωμί» .

Οι Έλληνες σοσιαλιστές δεν τήρησαν στην πλειοψηφία τους συνεπή στάση απέναντι σ’ αυτά τα γεγονότα και στον A' παγκόσμιο πόλεμο γενικότερα. Η Φεντερασιόν, ενώ τάχθηκε κατά του πολέμου και της συμμετοχής της Ελλάδας σ’ αυτόν, παρασύρθηκε από την υποκριτική στάση ουδετερότητας της μοναρχικής παράταξης και έθεσε υποψηφιότητα στον αντιβενιζελικό συνδυασμό της Θεσσαλονίκης για τις εκλογές του 1915, παίζοντας αντικειμενικά το παιχνίδι της γερμανόφιλης πολιτικής. Αντίθετα, οι ομάδες του Γιαν- νιού και του Δρακούλη τάχθηκαν με το μέρος του Βενιζέλου, ενώ η Σοσιαλιστική Ένωση του Δημητράτου και οι άλλες οργανώσεις δεν πήραν σαφείς αντιπολεμικές θέσεις. Μόνο ύστερα από διαμαρτυρίες των σοσιαλιστών της Πάτρας, του Βόλου, της Κέρκυρας και άλλων πόλεων οι σοσιαλιστές της Αθήνας και του Πειραιά κυκλοφόρησαν το 1917 προκηρύξεις αποδοκιμασίας της φιλοπόλεμης πολιτικής της κυβέρνησης, με συνέπεια τη δίωξη σοσιαλιστών και το κλείσιμο της θεσσαλονικιώτικης εφημερίδας Αβάντι για τρεις μήνες.

        Οι πρώτες προσπάθειες ενοποίησης των σοσιαλιστικών οργανώσεων

Με την ευρύτερη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών και την εμφάνιση των σοσιαλιστικών οργανώσεων, η έλλειψη πολιτικού κόμματος της ελληνικής εργατικής τάξης έγινε πολύ αισθητή. Έτσι, η Φενταρασιόν, που είχε συνειδητοποιήσει περισσότερο αυτό το γεγονός, πήρε την πρωτοβουλία της σύγκλησης τον Απρίλη του 1915 στην Αθήνα της Πρώτης Πανελλαδικής Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης, στην οποία συμμετείχαν αντιπρόσωποί της και αντιπρόσωποι της Σοσιαλιστικής Ένωσης, των σοσιαλιστικών κέντρων του Πειραιά, του Βόλου, της Κέρκυρας και της Μυτιλήνης, καθώς και των εφημερίδων Αβάντι και Οργάνωσις. Στη Συνδιάσκεψη δεν πήραν μέρος το Σοσιαλιστικό Κέντρο του Γιαννιού και το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Δρακούλη.

·        Η Συνδιάσκεψη, εκτός από ορισμένες διακηρύξεις για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και την ανάγκη ίδρυσης δικού της κόμματος, δεν πήρε καμιά αξιόλογη απόφαση. Απλώς, ανάθεσε στη Σοσιαλιστική Ένωση να συγκαλέσει το ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στο οποίο έπρεπε να πάρουν μέρος όλες οι σοσιαλιστικές οργανώσεις της Ελλάδας. Οι διαφορές, όμως, απόψεων ανάμεσα στις οργανώσεις αυτές εξακολουθούσαν να υπάρχουν, με αποτέλεσμα η σύγκληση του συνεδρίου να μην εξασφαλίζει καμιά σχεδόν προοπτική.

·        Οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των σοσιαλιστικών οργανώσεων συνεχίστηκαν. Ο Γιαννιός μάλιστα δημοσίευσε πύρινα άρθρα κατά της Φεντερασιόν. Η εμπλοκή, ωστόσο, της Ελλάδας στον πόλεμο και η ανάγκη για την αποκατάσταση της ειρήνης, ιδιαίτερα μετά την αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη 1917 στη Ρωσία, συνέβαλαν στο σχετικό ξεκαθάρισμα των απόψεων ανάμεσα στις σοσιαλιστικές οργανώσεις και στην αριστεροποίηση πολλών απ’ αυτές.

·        Τον Ιούνη του 1917 πραγματοποιήθηκε νέα Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη στην Αθήνα, η οποία αποφάσισε τη συγχώνευση του Σοσιαλιστικού Κέντρου και της Σοσιαλιστικής Ένωσης σε ενιαία οργάνωση με την ονομασία Σοσιαλιστικό Τμήμα των Αθηνών και τη σύγκληση, το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, συνεδρίου του πολιτικού κόμματος του ελληνικού προλεταριάτου. Οι διαφωνίες, όμως, εξακολουθούσαν να υπάρχουν, ιδιαίτερα ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό Κέντρο και τη Φεντερασιόν, παρά τις προσπάθειες της εφημερίδας Εργατικός Αγών που, με επικεφαλής τον Δημοσθένη Λιγδόπουλο, πάλευε για την υπερνίκηση των διαφωνιών.

2. Τόμος Α1΄ σελ. 211-219 _σσ. οι παραπομπές παρατηρήσεις για διευκόλυνση στο τέλος
4.10. Η διάσπαση της αστικής τάξης στην Ελλάδα (βενιζελικοί - βασιλόφρονες)
Μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους η αντίθεση του Βενιζέλου με το θρόνο και τα παλιότερα αστικά κόμματα δεν είχε οξυνθεί. Στη συνέχεια, η ενδοαστική διαπάλη κλιμακώθηκε στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και ιδιαίτερα μετά από το ξέσπασμα του Α Παγκόσμιου Πολέμου. Οι ενδοαστικές αντιθέσεις αφορούσαν κυρίως:

·        Τις διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την προτεραιότητα και τη σκοπιμότητα μιας νέας εδαφικής επέκτασης του ελληνικού αστικού κράτους, καθώς και ως προς το συγκεκριμένο προσανατολισμό των ελληνικών διεκδικήσεων.

·        Τις διαφορετικές επιλογές σχετικά με τις διεθνείς ιμπεριαλιστικές συμμαχίες της χώρας, οι οποίες συνδέονταν άμεσα με το ζήτημα της εδαφικής επέκτασης.

·        Τη διαμάχη σχετικά με τις αρμοδιότητες του θρόνου και της στρατιωτικής ηγεσίας, που περιόριζαν την ισχύ της εκάστοτε αστικής κυβέρνησης και τις δυνατότητες προώθησης μέτρων αστικού εκσυγχρονισμού.

Ταυτόχρονα, η νέα κατάσταση έφερε στο προσκήνιο τους στόχους της ενσωμάτωσης των αλλοεθνών μειονοτήτων, του εκσυγχρονισμού και της ισχυ-ροποίησης του αστικού κράτους, καθώς και της επίτευξης κλίματος «εθνικής ενότητας» και στράτευσης γύρω από την επιδίωξη της «Μεγάλης Ιδέας». ^296. Β. I. Λένιν, Κριτικά σημειώματα για το εθνικό ζήτημα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1992, σελ. 25.

·        Μια πρώτη έκφραση της διαμάχης, η οποία συχνά έπαιρνε το χαρακτήρα της πολιτειακής διένεξης, ήταν η διαφωνία ανάμεσα στον Βενιζέλο και στο· Κωνσταντίνο αναφορικά με το αν θα έπρεπε να κατευθυνθεί προς την κατάλτγ- ψη της Θεσσαλονίκης, που επιδίωκε ο πρώτος, ή προς την κατάληψη του Μοναστηριού, που υποστήριξε ο δεύτερος.²⁹⁷

·        Σταδιακά, πιο έντονα έπειτα από τη δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του Γεωργίου Α΄ _5 (18) Μάρτη 1913, η μια μερίδα της αστικής τάξης συσπειρώθηκε γύρω από το βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ _ο οποίος ήταν πεπεισμένος για τη νίκη των Κεντρικών Δυνάμεων στον επερχόμενο πόλεμο, που προωθούσε την «πολιτική της ουδετερότητας», στο βαθμό που η γεωγραφική θέση της χώρας δεν επέτρεπε την ενεργή εμπλοκή της στο πλευρό της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα ανέφερε σε τηλεγράφημά του ο Βρετανός πρεσβευτής, Φράνσις Έλιοτ, έπειτα από τη συνάντησή του με το βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ τον Αύγουστο του 1915: «Δεν μπορούσε να έρθει σε θέση να παραδεχτεί ότι το συμφέρον της Ελλάδας απαιτούσε την ήττα της Γερμανίας. Είναι περισσότερο από ποτέ πεπεισμένος ότι η Γερμανία θα νικήσει και είχε λάβει ένα τηλεγράφημα από το Γερμανό αυτοκράτορα που ανακοίνωνε μια σπουδαία νίκη και κατάληψη 120 κανονιών από τη Ρωσία...»²⁹⁸

·        Τα συγκεκριμένα τμήματα της αστικής τάξης εκτιμούσαν ότι μια εξωτερική πολιτική τέτοιας κατεύθυνσης ήταν περισσότερο συμφέρουσα για την αστική τάξη, διότι δεν απαιτούσε την οικονομική επιβάρυνση ενός νέου πολέμου και τα συνεπαγόμενα ρίσκα, ενώ θεωρούσαν πως η διείσδυση ελληνικών κεφαλαίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσω της καπιταλιστικής δραστηριότητας της ελληνικής παροικίας. Ταυτόχρονα, βέβαια, προσδοκούσαν και εδαφικά ανταλλάγματα για τη στάση τους στην περίπτωση νίκης των Κεντρικών Δυνάμεων.

Εξάλλου, μέχρι και το 1914 η άποψη που επικρατούσε στην ελληνική αστική τάξη ήταν ότι η Ελλάδα δε διέθετε τη στρατιωτική δυνατότητα να επιβληθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στα μικρασιατικά εδάφη. Το θέμα της επέκτασης των ορίων της Ελλάδας προς τη Μικρά Ασία τέθηκε μόνο προς το τέλος του 1914, όταν η Βρετανία υπέδειξε την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης ως εδαφικό αντάλλαγμα σε περίπτωση συμμετοχής της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας (Αντάντ), εναντίον της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας (Κεντρικών Δυνάμεων). Η επιλογή του Βενιζέλου για είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ με στόχο την ενσωμάτωση της Μικρά Ασίας στο ελληνικό κράτος ήταν καθοριστική για την όξυνση της διαπάλης. Γενικά, οι επεκτατικοί «αλυτρωτικοί» στόχοι του Βενιζέλου και η επιλογή της σταθερής συμπόρευσης της Ελλάδας με τη Βρετανία υπήρχαν πριν εκ- φράσει ανοιχτά τη συγκεκριμένη επιλογή. Το Δεκέμβρη του 1912 και το Γενάρη του 1913 είχε σχετικές συνομιλίες με τον υπουργό Οικονομικών της Βρετανίας Λόιντ Τζορτζ και τον υπουργό Ναυτικών Ουίνστον Τσόρτσιλ. Μόλις ξέσπασε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος έσπευσε να προσφέρει τη συμμαχία της Ελλάδας στην Αντάντ, η οποία αρχικά απέκρουσε την προσφορά για να μην προκαλέσει την Τουρκία και τη Βουλγαρία, που κρατούσαν ακόμα τυπικά στάση ουδετερότητας. Πριν την έκρηξη του Α Παγκόσμιου Πολέμου ο Βενιζέλος ως πρωθυπουργός είχε απορρίψει σε συζήτηση στη Βουλή την κατάληψη των περιοχών Σερρών, Δράμας και Καβάλας ως ασύμφορη και επικίνδυνη κατεύθυνση για την επέκταση των εδαφικών ορίων του ελληνικού κράτους.²⁹⁹ Ο προσανατολισμός του προς τις μικρασιατικές ακτές ενισχύθηκε μετά από την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, που τερμάτισε το Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Ο στόχος της συγκεκριμένης εδαφικής επέκτασης ενισχύθηκε προπαγανδιστικά με την επίκληση της προστασίας από τις οθωμανικές διώξεις της ισχυρής ελληνικής μειονότητας. Το 1914 λειτουργούσαν 1.500 ελληνικά σχολεία με 4.000 δασκάλους και 150.000 μαθητές.³⁰⁰

Συνεχής ήταν η προσπάθεια του Βενιζέλου
για τη διαμόρφωση στενής συμμαχικής σχέσης με τη Βρετανία.

Σε υπόμνημά του προς το βασιλιά, στις αρχές Σεπτέμβρη 1914, ο Βενιζέλος προεξοφλούσε την επικράτηση της Βρετανίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Μετά από τη βρετανική αποστολή των Νόελ και Τσαρλς Μπάξτον στην Αθήνα το Δεκέμβρη του 1914 ο Βενιζέλος θεώρησε ότι οι περιοχές που απέμεναν προς διάθεση για εδαφική επέκταση της Ελλάδας περιορίζονταν. Η Βρετανία εμφανίστηκε να υπόσχεται στη Ρωσία τον έλεγχο των Στενών των Δαρδανελίων, στη Βουλγαρία τον έλεγχο μεγάλου μέρους της Μακεδονίας και στη Σερβία την επέκταση προς την Αδριατική. Με τρία διαδοχικά υπομνήματά του προς το βασιλιά, ο Βενιζέλος επέμενε στη σκοπιμότητα σταθερής σύνδεσης με τα βρετανικά συμφέροντα.

·        Την εξωτερική πολιτική Βενιζέλου, καθώς και την προσπάθεια αστικού εκσυγχρονισμού (αναθεώρηση Συντάγματος, αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γι’ αποκατάσταση ακτημόνων, διανομή εθνικών γαιών κλπ.), στήριξαν σταθερά οι εκπρόσωποι του εφοπλιστικού, βιομηχανικού και εμπορικού κεφαλαίου στη συντριπτική πλειοψηφία τους. Οι εμπορικοί σύλλογοι της χώρας υποδείκνυαν υποψήφιους στο Κόμμα των Φιλελευθέρων ήδη από τις εκλογές του Νοέμβρη 1910.³⁰¹ Οι εγκατεστημένοι στη Μ. Βρετανία Έλληνες εφοπλιστές χρηματοδότησαν την πολυτελή έκδοση του χάρτη της «Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» στο Λονδίνο σε 100 χιλιάδες αντίτυπα.³⁰²

·        Το εφοπλιστικό και γενικότερα το βιομηχανικό κεφάλαιο, που είχε παραδοσιακούς δεσμούς με τη Μ. Βρετανία, προσδοκούσε ότι η επέκταση της εγχώριας αγοράς θα εξασφάλιζε την οικονομική κυριαρχία του σε περιοχές που μέχρι τότε δρούσε ως αστική τάξη της διασποράς.

·        Σε γεωγραφικό επίπεδο, οι Φιλελεύθεροι διέθεταν ισχυρά εκλογικά ερείσματα στους ελληνικούς πληθυσμούς των «Νέων Χωρών»,³⁰³ οι οποίοι θεωρούσαν την απελευθέρωσή τους αποτέλεσμα των στρατιωτικών και διπλωματικών επιτυχιών της κυβέρνησης Βενιζέλου. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αντίθετης προς τον Βενιζέλο στρατηγικής αντίληψης έπαιξαν ο αντισυνταγματάρχης του Γενικού Επιτελείου Στρατού Ιωάννης Μεταξάς και ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Στρέιτ, που θεωρούσε ως θέμα αρχής την εξωτερική πολιτική της «ουδετερότητας της Ελλάδας».Ο I. Μεταξάς σε υπόμνημά του στις αρχές του 1914 απάντησε διεξοδικά στις θέσεις του Βενιζέλου. Τόνισε ότι η κατοχή εκ μέρους της Ελλάδας ορισμένων παραλιακών περιοχών της Μικρός Ασίας θα οδηγούσε σε ανεπιθύμητη κλιμάκωση και μεγάλη πολεμική εμπλοκή, αφού δε θα κατέβαλε την ισχύ της Τουρκίας, η οποία διέθετε μεγάλη ενδοχώρα. Ως εκ τούτου, θ’ απαιτούσε επιπλέον μεγάλη αύξηση στρατιωτικών δυνάμεων και δαπανών. Τέλος, θα έδινε νέο στρατηγικό πλεονέκτημα στη Βουλγαρία για παρέμβαση στην περιοχή, παρά την ήττα της στους Βαλκανικούς Πολέμους.³⁰⁴ Ο I. Μεταξάς απέρριψε την πρόταση του Βενιζέλου να συμμετάσχει η Ελλάδα στις πολεμικές επιχειρήσεις για τον έλεγχο των Δαρδανελίων στο πλευρό της Αντάντ, επικαλούμενος τον κίνδυνο βουλγαρικής επίθεσης στη Μακεδονία και την εξαιρετικά αμφίβολη έκβαση των επιχειρήσεων.

Σε αυτήν τη σύγκρουση αποτυπώθηκε η στάση της στρατιωτικής ηγεσίας στο πλευρό του θρόνου απέναντι στην αστική κυβέρνηση. Ο θεσμός του Συμβουλίου του Στέμματος³⁰⁵ δεν μπορούσε να οδηγήσει σε προωθητικό συμβι-βασμό. Οι πρώην πρωθυπουργοί (Γ. Θεοτόκης, Δ. Ράλλης, Στ. Δραγούμης, Κ. Μαυρομιχάλης) στήριζαν ουσιαστικά το βασιλιά Κωνσταντίνο. Το βασιλιά στήριζαν και η Εθνική Τράπεζα (ΕΤΕ), οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, αλλά και μεγάλο μέρος των μικροϊδιοκτητών αγροτών της «Παλαιός Ελλάδας», η πλειοψηφία των μόνιμων ανώτερων κρατικών υπαλλήλων, οι βιοτέχνες που επιθυμούσαν ισχυρή κρατική προστασία.

Σε γεωγραφικό επίπεδο, το βασιλικό στρατόπεδο είχε ισχυρά εκλογικά ερείσματα στην «ΠαλαιοΕλλάδα» και στη μουσουλμανική και σλαβόφωνη μειονότητα στις «Νέες Χώρες». Σημαντική ήταν η σύγκρουση του Βενιζέλου με το διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννη Ευταξία το Νοέμβρη του 1914, με αφορμή το αίτημα της τράπεζας να επεκταθεί το εκδοτικό της προνόμιο στις «Νέες Χώρες», ως αντάλλαγμα της κάλυψης των αυξανόμενων τραπεζικών αναγκών. Ο Βενιζέλος έφερε τότε νόμο για έγκριση της διοίκησης της ΕΤΕ από το υπουργικό συμβούλιο, δηλαδή ενίσχυση του κρατικού ελέγχου στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Η Εθνική Τράπεζα είχε, επίσης, ιδρύσει τη Λαϊκή Τράπεζα (1905), που αποτελούσε βραχίονα στήριξης των μικρών βιοτεχνιών στον ανταγωνισμό τους με τους βιομήχανους.

Στην εργατική τάξη σημειώθηκε μεταστροφή. Αρχικά, η πλειοψηφία υποδέχτηκε θετικά την πολιτική Βενιζέλου, τις νομοθετικές ρυθμίσεις για θέματα εργατικής νομοθεσίας (υγιεινή και ασφάλεια, ωράριο εργασίας, προστασία γυναικών και ανηλίκων) και το πλαίσιο οργάνωσης του εργατικού συνδικαλισμού. Ωστόσο, οι πολεμικές αναμετρήσεις έφεραν απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου, ανθρώπινες απώλειες και μεγάλες στερήσεις. Έτσι, σταδιακά σημα-ντικό τμήμα εργατών στράφηκε ενάντια στην πολιτική του Βενιζέλου.

Μετά από την άρνηση του Συμβουλίου του Στέμματος και στις δύο συνεδριάσεις του _19 και 20 Φλεβάρη (4 και 5 Μάρτη) 1915, ν’ αποδεχτεί τις προτάσεις συνεργασίας της Ελλάδας με την Αντάντ με αντάλλαγμα εδάφη της Μικρός Ασίας, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε _21 Φλεβάρη (6 Μάρτη). Πρωθυπουργός ανέλαβε ο φιλοβασιλικός Δημήτριος Γούναρης _24 Φλεβάρη (9 Μάρτη) 1915, που παραιτήθηκε τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, έπειτα και από την εκλογική νίκη των Φιλελευθέρων _31 Μάη (13 Ιούνη) 1915. Σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση Βενιζέλου, που παραιτήθηκε _23 Σεπ (6 Οκτ) 1915, επί της ουσίας παύτηκε από το βασιλιά.³⁰⁶ Στο μεταξύ, στις 17 (30) Σεπτέμβρη 1915 αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη τα πρώτα γαλλικά αγήματα υπό το στρατηγό Σαράιγ και ακολούθησαν τμήματα του βρετανικού στρατού.³⁰⁷ Στις 6 (19) Δεκέμβρη 1915 πραγματοποιήθηκαν εκλογές, από τις οποίες το κόμμα των Φιλελευθέρων απείχε.³⁰⁸

·        Μερικούς μήνες αργότερα, με την ενθάρρυνση του ελληνικού επιτελείου, βουλγαρικός στρατός κατέλαβε αμαχητί το οχυρό του Ρούπελ _15 (28) Μάη 1916. Τη διαταγή της παράδοσης είχε δώσει ο πρωθυπουργός Σκουλούδης.³⁰⁹ Το ίδιο διάστημα _23 Μάη (5 Ιούνη) οι Αγγλογάλλοι κήρυξαν επίσημα τον αποκλεισμό της Ελλάδας.³¹⁰ Ο εμπορικός αποκλεισμός από την Αντάντ των περιοχών που βρίσκονταν υπό τη διοίκηση της κυβέρνησης της Αθήνας («ΠαλαιοΕλλάδα») και η δέσμευση των πλοίων που βρίσκονταν στα λιμάνια χωρών της Αντάντ τον Ιούνη του 1916 είχαν ως αποτέλεσμα να σημειωθεί τραγική έλλειψη σε τρόφιμα, να πεθάνουν χιλιάδες από την πείνα και να εξαπλωθούν μολυσματικές ασθένειες.³¹¹

·        Ο Βενιζέλος δικαιολόγησε απόλυτα την απροκάλυπτη ξένη στρατιωτική επέμβαση. Δημοσίευσε τηλεγράφημα που έστειλε ο ίδιος στο Γάλλο πρωθυπουργό Μπριάν και κατέληγε: «Αι Προστάτιδες Δυνάμεις ενήργησαν ως γονείς εν τη πληρότητι των δικαιωμάτων των.»³¹²

·        Στις 17 (30) Αυγούστου 1916 πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από φιλοβενιζελικούς αξιωματικούς και με την καθοδήγηση του Βενιζέλου το Κίνημα «Εθνικής Άμυνας», που στρεφόταν ενάντια στην κυβέρνηση των Αθηνών. Μετά από ένα μικρό διάστημα, ο Βενιζέλος πήγε στα Χανιά, όπου κήρυξε επανάσταση. Στη συνέχεια, κατέληξε στη Θεσσαλονίκη, όπου στις 22 Σεπτέμβρη (5 Οκτώβρη) εγκατέστησε Προσωρινή Κυβέρνηση φιλική προς την Αντάντ.³¹³ Το γεγονός αυτό αποτύπωνε τη διάσπαση της αστικής τάξης και στο επίπεδο του κρατικού μηχανισμού. Η κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης συνηγόρησε στην καταστολή των συνδικάτων και κάθε υποψίας αμφισβήτησης της Αντάντ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και στα έντυπα της Θεσσαλονίκης είχε επιβληθεί γαλλική λογοκρισία, ενώ την τήρηση της τάξης ανέλαβε ο γαλλικός στρατός. Πιο συγκεκριμένα, έπειτα από την κατάληψη της Καβάλας από τους Βούλγαρους και υπό το πρόσχημα της προστασίας των στρατιωτικών δυνάμεων της Αντάντ, ο Γάλλος στρατιωτικός Σαράιγ εξουσιοδοτήθηκε από την κυβέρνησή του να επιβάλει το στρατιωτικό νόμο στη Θεσσαλονίκη (Μάης 1916), στηρίζοντας την περισσότερο αδιάλλακτη στάση της Γαλλίας απέναντι στην κυβέρνηση της Αθήνας. Και αυτό, παρά τις διαφωνίες της βρετανικής πλευράς, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Βρετανός στρατηγός Μιλν σε τηλεγράφημά του.³¹⁴ Επιβαρυντικές για τον ελληνικό πληθυσμό, τόσο τον ντόπιο όσο και των νησιών, ήταν στη συνέχεια και οι προσπάθειες της κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης να συγκροτήσει στρατιωτικά σώματα -συχνά με μεθόδους βίαιης στρατολόγησης- για να πολεμήσουν στο πλευρό της Αντάντ. Οι αρνήσεις στράτευσης, καθώς και οι λιποταξίες ήταν συχνές όσο και μαζικές σε πολλές περιπτώσεις.³¹⁵

Τα κράτη της Αντάντ επικαλέστηκαν τα δικαιώματά τους ως «Προστάτιδες Δυνάμεις» από καταβολής του ελληνικού κράτους για να δικαιολογήσουν την επέμβασή τους. Αφόπλισαν ουσιαστικά τις δυνάμεις του Κωνσταντίνου, επιβάλλοντας τη γενική αποστράτευση. Όμως, την αποστράτευση διαδέχτηκε η δημιουργία Συνδέσμων Επιστράτων, της πρώτης μαζικής στρατιωτικοπολιτι- κής οργάνωσης στην Ελλάδα, με σχεδόν 200.000 μέλη. Οι επίστρατοι δήλωναν τυφλή πίστη στον Κωνσταντίνο και για την οργάνωσή τους ασχολήθηκε άμεσα ο I. Μεταξάς.³¹⁶

Οι σύλλογοι επίστρατων άρχισαν να εμφανίζονται έπειτα από την απαίτηση της Αντάντ γι’ αποστράτευση _8 (21) Ιούνη 1916 και την επιστροφή των στρατιωτών στον τόπο κατοικίας τους. Η ομοιότητα των ψηφισμάτων τους, η διασπορά τους σε όλη την «ΠαλαιοΕλλάδα» και η ανοχή των επίσημων αρχών στη δράση τους αποδεικνύουν την ύπαρξη ενιαίας πολιτικής τους καθοδήγησης. Όπως αναφέρει ο Γ. Βεντήρης: «Εχθροί και φίλοι της βασιλικής πολιτικής εβεβαίωσαν επανειλημμένως ότι την πρωτοβουλία του στρατού των επιστράτων είχεν ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ιωάννης Μεταξάς, μετά του Γερμανού στρατιωτικού ακόλουθου Φαλκενχάουζεν.»³¹⁷

Η μαζικοποίηση των συλλόγων των επίστρατων αντανακλούσε το λαϊκό αίσθημα εναντίον της επέμβασης της Αντάντ και τη δυσαρέσκεια από τις συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις, αλλά και την επιρροή που ασκούσε ο βασιλιάς σε μικροαστικά στρώματα. Η φιλοβασιλική αστική πτέρυγα αξιοποίησε τη δυσαρέσκεια για να εδραιώσει την πολιτική ηγεμονία της στις αγροτικές λαϊκές μάζες και σε τμήματα των μικροαστών των πόλεων, ιδιαίτερα στην «ΠαλαιοΕλλάδα». Οι επίστρατοι, σε συνεργασία με τις στρατιωτικές δυνάμεις που παρέμεναν πιστές στην κυβέρνηση της Αθήνας, φοιτητές και άλλους εθελοντές, κατόρθωσαν στις 18 Νοέμβρη (1 Δεκέμβρη) 1916 να καθηλώσουν το γαλλικό στρατό που προέλαυνε για να την καταλάβει, προξενώντας του αρκετές ανθρώπινες απώλειες και αιχμαλωτίζοντας άλλες δυνάμεις του.³¹⁸ Τις ίδιες μέρες οι επίστρατοι αξιοποιήθηκαν και για να εξαπολύσουν πογκρόμ εναντίον των υποστηρικτών του Βενιζέλου, των οποίων τα σπίτια και τα καταστήματα σημάδευαν τις προηγούμενες μέρες χρησιμοποιώντας κόκκινη λαδομπογιά.³¹⁹ Ξυλοδαρμοί, δημόσιες διαπομπεύσεις, εισβολές σε σπίτια και λεηλασίες εντάσσονταν στο ενεργητικό της δράσης τους.320 Εκείνες τις μέρες σημειώθηκαν: «35 φόνοι, 922 φυλακίσεις, 503 περιπτώσεις λεηλασίας και 980 απελάσεις και εκτοπίσεις...»³²¹

Στις 24 Νοέμβρη (7 Δεκέμβρη) 1916 η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης διακήρυξε σε διάγγελμά της ότι: «Από της στιγμής αυτής ο βασιλεύς Κωνσταντίνος είναι έκπτωτος του θρόνου του.» Την ίδια μέρα κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και της Βουλγαρίας.³²²  Στις 12 (25) Δεκέμβρη 1916 πραγματοποιήθηκε στο Πεδίον του Άρεως το ανάθεμα στον Βενιζέλο. Χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκαν και έριξαν από μια πέτρα, σε μια σύναξη που ηγούνταν ο αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, οι αρχηγοί των κομμάτων, καθηγητές, αυλικοί, αξιωματικοί κ.ά.³²³

Φυσικά, ο προσανατολισμός που υιοθετούσαν τα αντιμαχόμενα τμήματα της αστικής τάξης δεν ήταν πάγιος και αμετάβλητος.³²⁴ Έτσι και αλλιώς, το εκκρεμές των συμμαχιών καθοριζόταν και από αντιθέσεις μέσα στους κόλπους της Αντάντ. Επιπρόσθετα, στην έκβαση και στην οξύτητα της ενδοαστικής διαμάχης επιδρούσαν οι κινήσεις των ανταγωνιστικών βαλκανικών αστικών τάξεων, που εποφθαλμιούσαν εδάφη της ελληνικής επικράτειας ή εδάφη που διεκδικούσε και το ελληνικό αστικό κράτος, πατώντας και στην ύπαρξη εθνικών μειονοτήτων. Υπό αυτό το πρίσμα, οι πολεμικές επιχειρήσεις της Ιταλίας (η οποία αρχικά ήταν ουδέτερη και στη συνέχεια τάχτηκε με το μέρος της Αντάντ) στη Βόρεια Ήπειρο και της Βουλγαρίας (συμμάχου των Κεντρικών Δυνάμεων) στη Μακεδονία και στη Θράκη όξυναν τη διαμάχη για το διεθνή προσανατολισμό της Ελλάδας.

Η επικράτηση της βενιζελικής παράταξης και η επιστροφή του Βενιζέλου στον πρωθυπουργικό θώκο _14 (27) Ιούνη 1917 πραγματοποιήθηκε μετά από την εκθρόνιση του Κωνσταντίνου _30 Μάη (12 Ιούνη) από τα στρατεύματα της Αντάντ. Η εκθρόνιση του Κωνσταντίνου παρουσιάστηκε από τον ίδιο ως παραίτηση υπέρ του διαδόχου Αλέξανδρου. Στην πραγματικότητα, υπό την πίεση της Γαλλίας, η βρετανογαλλική συνδιάσκεψη που έλαβε χώρα στο Λονδίνο στις 16-17 (29-30) Μάη, μετά και από την επιβολή σκληρού αποκλεισμού της Αθήνας, πήρε αποφάσεις που προετοίμαζαν τη στρατιωτική επικράτηση και τη βίαιη εκθρόνιση του Κωνσταντίνου (στρατιωτική επιχείρηση που θα ξεκινούσε από τη Θεσσαλία για να φτάσει να καταλάβει όλα τα εδάφη ως τον Ισθμό της Κορίνθου). Επίσης, η συνδιάσκεψη όρισε τον Μ. Ζονάρ ως εκπρόσωπο των Αγγλογάλλων στην Αθήνα.
_______________________

·        ³²⁴. Ενδεικτική ήταν η πρόταση του Γούναρη (Απρίλης 1915) στην Αντάντ να εισέλθει η Ελλάδα υπό όρους στον πόλεμο. Από την άλλη πλευρά, η Μ. Βρετανία είχε προτείνει στην κυβέρνηση την είσοδο στον πόλεμο με αντάλλαγμα την Κύπρο [16 (29) Οκτώβρη 1915].

·        ²⁹⁷. Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 292-293.

·        ²⁹⁸. 0.371, τ. 2268, «Elliot προς Grey», 18.8.1915, αρ. 682, τηλεγράφημα, όπως παρα-τίθεται στο Χρίστος Α. Θεοδοόλου, Η Ελλάδα και η , έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Χανιά, 2011, σελ. 231.

·        ²⁹⁹. Σωτήρης Ριζάς, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2015, σελ.15.

·        ³⁰⁰. Ό.π., σελ. 17 και Γ. Βεντήρης, Η Ελλάς του 1910-1920, τόμ. Α, εκδ. Πυρσός, Αθήνα, 1931, σελ. 261-264.

·        ³⁰¹. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, 1915 Ο εθνικός διχασμός, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2015, σελ. 242.

·        ³⁰². Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, ό.π., 2015, σελ. 244.

·        ³⁰³. Οι «Νέες Χώρες» αφορούσαν τις περιοχές που προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα μετά από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Αντίστοιχα, οι περιοχές που συναπάρτιζαν την ελληνική επικράτεια πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους αναφέρονται ως «Παλαιά Ελλάδα».

·        ³⁰⁴. Σωτήρης Ριζάς, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2015, σελ. 23.

·        ³⁰⁵. Στο Συμβούλιο του Στέμματος συμμετείχε ο βασιλιάς, οι εν ζωή πρώην πρωθυπουργοί και ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Στρατού.

·        ³⁰⁶. Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 440-441.

·        ³⁰⁷. Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 439.

·        ³⁰⁸. Douglas Dakin, Η ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923, έκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα, 1982, σελ. 318.

·        ³⁰⁹. Ό.π., σελ. 319.

·        ³¹⁰. Γιάνης Κορδάτος, ό.π., σελ. 449.

·        ³¹¹. Χρίστος Α. Θεοδούλου, Η Ελλάδα και η Αντάντ, έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Με-λετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Χανιά, 2011, σελ. 333.

·        ³¹². Γεώργιος Βεντήρης, Η Ελλάς του1910-1920, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1970, σελ. 150.

·        ³¹³. Douglas Dakin, ό.π., σελ. 322-323.

·        ³¹⁴. Γενικός αξιωματικός Διοίκησης Στρατού Θεσσαλονίκης προς Ε.Γ.Α.Ε., Θεσσαλονίκη 3 Ιούνη 1916, αρ. 1.416, τηλεγράφημα, όπως παρατίθεται στο Χρίστου Α. Θεοδούλου, Η Ελλάδα και η Αντάντ, έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Χανιά, 2011, σελ. 333.

·        ³¹⁵. Στην Ήπειρο, π.χ., από τους 7.200 υπόχρεους στράτευσης προσήλθαν μόλις οι 3.850, ενώ στη Θεσσαλία οι λιποτάκτες έφτασαν τους 6.000 (Γιώργος Μαργαρίτης, «Η εμπόλεμη Ελλάδα, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Μακεδονικό Μέτωπο, Ουκρανία», στο Συλλογικό, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τόμ. 6, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σελ. 79-80.)

·        ³¹⁶. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, 1915 Ο εθνικός διχασμός, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2015, σελ. 85.

·        ³¹⁷. Γεώργιος Βεντήρης, Η Ελλάς του1910-1920, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1970, σελ. 150.

·        ³¹⁸. Γιάννης Μουρέλος, Τα «Νοεμβριανά»του 1916, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2006, σελ. 146.

·        ³¹⁹. Σπόρος Μαρκέτος, «Τα Νοεμβριανά», Ε-Ιστορικά, 16.11.2000, σελ. 12-13.

·        ³²⁰. Γιάνης Κορδάτος, Οι τρεις Γλύξμπουργκ,εκδ. Μπάυρον, Αθήνα, 1977, σελ. 50.

·        ³²¹. Νίκος Αλιβιζάτος, Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία 1880- 2010, εκδ. Πόλις, Αθήνα, 2011, σελ. 232.

·        ³²². Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 465.

·        ³²³. Ό.Π., σελ. 467.

 

 

 

 

Σωτηρίας Μαραγκοζάκη “Άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος”

Ήταν ένας Προμηθέας του καιρού του ενάντια σε θεούς και τους δαίμονές του. Για χάρη όσων μπορούσαν να κερδίσουν έναν ολόκληρο κόσμο χάνοντας μόνο τις αλυσίδες τους. Η διά πυρός και σιδήρου ζωή του ξεδιπλώνεται συναρπαστικά από την Οδησσό στη Μυτιλήνη, τον Πειραιά των εργατικών αγώνων, τον Ισπανικό Εμφύλιο, το Ανατολικό Μέτωπο μέχρι τη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Πρόκειται για την εποποιία ενός διεθνιστή επαναστάτη που μόνο με του Ερνέστο Γκεβάρα μπορεί να συγκριθεί. Ο κομπανιέρο Γριέγο, ο «Έλληνας σύντροφος», υπήρξε συνεπής με τις ιδέες του και ασυμβίβαστος μέχρι τέλους. Εμπνευσμένο από αληθινά πρόσωπα και γεγονότα. Από ανθρώπους που πίστευαν βαθιά και αγωνίζονταν συλλογικά για τις ιδέες που άλλαζαν τον κόσμο το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Όταν πύκνωνε ο ιστορικός χρόνος καταδεικνύοντας πως μόνος του κάποιος μπορεί να σώσει τον εαυτό του, μα μόνος του δεν μπορεί να σωθεί. Συνάμα, αναδεικνύονται άγνωστες πτυχές εκείνων των ταραγμένων χρόνων, όπως: ο ερχομός των Μικρασιατών προσφύγων, οι κοινωνικές συγκρούσεις ενάντια στο Κράτος και τη Βία, οι επιδημίες της εποχής, η καταστολή και τα βασανιστήρια σε βάρος των κομμουνιστών, οι σχολές της Τρίτης Διεθνούς, τα «πανεπιστήμια» των φυλακών, οι θεαματικές αποδράσεις. Βελουχιώτης, Έρενμπουργκ, Χέμινγουεϊ, Ιμπαρούρι, Δημητρόφ είναι μερικά μόνο από τα πρόσωπα που εμφανίζονται σε αυτό το παλίμψηστο μιας ζωής με αυταπάρνηση: της μυθιστορηματικής ζωής του Νίκου Βαβούδη _από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

Η ζωή του προσαρμόζεται σε διαφορετική ταυτότητα κάθε φορά. Πιο συχνά αλλάζει το όνομα, το επίθετο σε παρανόμι, παρά το πουκάμισό του. Μυστικές συναντήσεις. Εντολές. Αποστολές. Συνωμοτικοί κανόνες. Το χρέος. Όλα με ψευδώνυμο. ''Καθαρά'' σπίτια. Γιάφκες. Κρύπτες. Κώδικες. Συνθηματικά. Μια γλάστρα στο περβάζι. Μια απλωμένη μπουγάδα. Ενα αναμμένο κερί πίσω από το τζάμι. Εύθραυστη η ελευθερία σαν γυαλί μες στην καμπάνα της σιωπής. Μια ζωή στην ανασφάλεια και ανασφάλεια αντί για ζωή. Μια ολόκληρη ζωή. Επιβίωση μετ' εμποδίων. Υπό προθεσμία. Κατ' επίφαση. Μέρα - νύχτα φυλάγεται. Μερόνυχτα, βδομάδες, μήνες, χρόνια φυλάγεται. Φοράει διπλά ρούχα. Χειμώνα - καλοκαίρι. Ιδροκοπάει. Αντέχει. Κρατάει γερά τα μυστικά, τα απόρρητα. Αντέχει. Δεν μιλάει. Δεν παραμιλάει μήτε στον ύπνο, μήτε στον ξύπνιο. Εχει μονίμως έντονη την αίσθηση πως τον παρακολουθούν τόσο που κινδυνεύει να προδοθεί αφ' εαυτού και να παραδοθεί στο τέλος από μόνος του στους διώκτες του. Ισως για το ''επιτέλους'' ενός και μόνο στεναγμού ανακούφισης.

Το παράδειγμα του Ν. Βαβούδη δείχνει πως τον άνθρωπο που εμπνέεται από μεγάλα ιδανικά «κανείς δεν μπορεί να τον βάλει στο χέρι»

Παρουσιάστηκε η έκδοση «Άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος» της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη, που αναφέρεται στη ζωή του Νίκου Βαβούδη | Χαιρετισμό απηύθυνε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας

Σ. Μαραγκοζάκη:
Γιατί ψήφο στο ΚΚΕ στις εκλογές;

«...θα σου το φαν το ρημάδι κι έβαλε κρύο, χειμώνας, σε λίγο θα ‘χουμε εκλογές, σ’ αρέσουν οι εκλογές, κοσμάκης, λόγος, χαβαλές σου φαίνεται, σπουδαίο που ψηφίζεις, ανταριάζεσαι και ρωτάς "Τι θα κάνουμε φέτο"». Με αυτούς τους στίχους της Κατερίνας Γώγου, ναι της αναρχικής ποιήτριας, ξεκινώ «προβοκατόρικα» γιατί θέλω πρώτα - πρώτα να απευθυνθώ στα νέα παιδιά που ασφυκτιούν μέσα στη φυλακή μιας απέραντης οθόνης και που αποκαλούν το ένα το άλλο «μπρο», αποκαλύπτοντας την ανάγκη τους να νιώσουν αδέρφια μέσα στην ερημιά και την αποξένωση ενός κόσμου που δεν διάλεξαν. Τι σημασία έχει αν δε γνωρίζουν τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου: «Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδελφέ μου απ’ τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο».

Ή τον σπουδαίο ποιητή Ναζίμ Χικμέτ, που λέει «είναι όμορφη η ζωή, αδερφέ μου», τον Τούρκο ποιητή από τη γείτονα χώρα που δοκιμάζεται σκληρά, αλλά η αλληλεγγύη των δύο λαών μας αποδεικνύει περίτρανα πως πάντα ο λαός σώζει τον λαό. Ή την κατάληξη στο ποίημα της Γώγου: «Και δε μ’ ακούς πια. Το Κ.Κ., ρε μάνα…». Γιατί η ποίηση θα είναι πάντα αδερφή της επανάστασης και πρωτοξαδέρφη της αντίστασης.

Γιατί με το ΚΚΕ στις εκλογές;

Διότι:

• Θεωρώ πως η μετάλλαξη του φιλελευθερισμού είναι πλέον πασίδηλη καθώς το κεφαλαιοκρατικό - καπιταλιστικό σύστημα αγγίζει τα ιστορικά του όρια. Δεν υπάρχει περίπτωση ούτε ελπίδα οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύψει από τις εκλογές να τολμήσει να βάλει φρένο στην ασυδοσία του κεφαλαίου, στα αρπακτικά funds, να φορολογήσει τα κέρδη των τραπεζών και των επιχειρηματικών ομίλων, να αναδιανείμει τον τεράστιο πλούτο προς όφελος των εργαζομένων και της κοινωνικής συνοχής. Γεγονός που σημαίνει περαιτέρω εκμετάλλευση, ανεργία ή ατελείωτες ώρες κακοπληρωμένης εργασίας, φτωχοποίηση, αστεγία, ακρίβεια, διαφθορά. Ζήσαμε καλύτερα από τους γονείς μας, μα τα παιδιά και τα εγγόνια μας αν ΔΕΝ αγωνιστούμε θα ζήσουν χειρότερα από εμάς λόγω κατάργησης των συλλογικών δικαιωμάτων, χωρίς Κοινωνική Ασφάλιση, ουσιαστική εκπαίδευση, δωρεάν Υγεία, σύνταξη. Σε δραματικές συνθήκες κλιματικής κατάρρευσης, ιμπεριαλιστικών πολέμων, υποχρεωτικής μετανάστευσης εξαιτίας της αχαλίνωτης επιδίωξης κέρδους στον καπιταλισμό.
• Παρατηρώ πως η πολιτική υποχωρεί και δίνει τη θέση της σε μια διαχείριση των κοινωνικών αναγκών που προσαρμόζεται στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, δίχως να τις αμφισβητεί και άρα να επιχειρεί να τις αλλάξει. Η θέση των αδύναμων οικονομικά συνανθρώπων μας, των Ατόμων με Αναπηρία, των γυναικών, των συνταξιούχων, των μικροεπαγγελματιών, των μικροϊδιοκτητών γης, των μισθωτών, όλων των εργαζόμενων δεν βελτιώνεται με γλίσχρα επιδόματα, pass και άλλες αστειότητες.
• Διαπιστώνω πως είναι η χειρότερη περίοδος στην Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και θλίβομαι για την υιοθέτηση της θεωρίας των δύο άκρων και από τα κεντροαριστερά κόμματα. Μιας ανιστόρητης θεωρίας που εξισώνει τους εργατικούς αγώνες και τη δυναμική του εργατικού κινήματος με τη φασιστική βία, προωθώντας συνάμα τη διαστρέβλωση νοημάτων και εννοιών, όπως για παράδειγμα της έννοιας του ριζοσπαστισμού, που ενώ εμπεριέχει έντονη κοινωνική κριτική και αντιπαρατίθεται de facto στον καπιταλισμό αποδίδεται σκοπίμως στη φασιστική ακροδεξιά.
• Αγανακτώ με τον σύγχρονο πολιτικό λόγο που προσπαθεί να ξαναγράψει την Ιστορία λειτουργώντας εσκεμμένα για να εξουδετερώσει τις κοινωνικές αντιστάσεις που αντιμάχονται το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα. Ο ιστορικός αναθεωρητισμός και ο αντικομμουνισμός -ο οποίος αντικομμουνισμός εντείνεται και πάντα είναι ο προπομπός των πιο αυταρχικών μεθοδεύσεων- είναι εχθροί για το σύνολο της κοινωνίας μας.
• Αγωνιώ για τον πολιτισμό, για το άδηλο μέλλον των Γραμμάτων, για την απαξίωση των ανθρώπων της Τέχνης. Αντί για έναν Πολιτισμό της αμφισβήτησης ενάντια στην υποβόσκουσα εξαχρείωση, στη χυδαιότητα της εμπορευματοποίησης των πάντων, στην εισβολή του κιτς, στη μεγιστοποίηση του κέρδους και όλων όσα εξανδραποδίζουν τον άνθρωπο. Αντί για έναν Πολιτισμό της ελευθερίας με τον άνθρωπο πάντα στο επίκεντρο ως απάντηση σε κάθε ερώτηση και απέναντι στους υπέρμαχους της μίας και μοναδικής, «σωστής» πλευράς.
• Τρομάζω με την υπέρμετρη έκθεση στα αποκαλούμενα social media, με την εκπόρνευση της εικόνας του καθενός μας, με διαφημιστή μάλιστα τον ίδιο του τον εαυτό. Με τη χυδαία επίδειξη πλούτου, με την ισοπέδωση της διαφορετικότητας σε μία κόλαση του Όμοιου, με την αποθέωση του χρήματος, με την υποχώρηση των ουμανιστικών αξιών, με την πλημμυρίδα των πληροφοριών αντί της αναζήτησης αληθινής, στέρεης γνώσης.
• Για όλα τα παραπάνω πιστεύω πως είναι ανάγκη να επαναφέρουμε στο προσκήνιο το πρόταγμα του κομμουνισμού, την κομμουνιστική «υπόθεση» και τη φιλοσοφία της διαλεκτικής -όπως εξάλλου το θέτει και ο Γάλλος φιλόσοφος Alain Badiou- ως εναλλακτική πρόταση πολιτικής χειραφέτησης που ξεφεύγει από το πρότυπο της αστικής δημοκρατίας με όραμα μια άλλη κοινωνία, σοσιαλιστική.
• Θαυμάζω και εκτιμώ τους κομμουνιστές για την ανιδιοτέλειά τους, τη γενναιότητά τους να διαφοροποιούνται μέσα στη γενική ισοπέδωση, τη μαχητικότητα του ΠΑΜΕ, το θάρρος τους να αγωνίζονται για οικουμενικά και πανανθρώπινα ιδανικά όπως είναι η ειρήνη, την αισιοδοξία τους πως ένας κόσμος καλύτερος είναι εφικτός, τη διεθνιστική αλληλεγγύη τους, τη δύναμή τους να προτάσσουν το «εμείς» αντί του «εγώ» και είθε να τα καταφέρω να απαλλαγώ στο εξής από τη χρήση του πρώτου ενικού προσώπου.

Ευχαριστώ για την τιμή της πρότασης για συμπόρευση, η οποία δεδομένων των αντικειμενικών δυσκολιών μου θεωρώ ότι σημασιοδοτεί επίσης την ανάγκη συμμετοχής όλων μας και την ενδυνάμωση του αναπηρικού κινήματος.

Η ζωή του προσαρμόζεται σε διαφορετική ταυτότητα κάθε φορά. Πιο συχνά αλλάζει το όνομα, το επίθετο σε παρανόμι, παρά το πουκάμισό του. Μυστικές συναντήσεις. Εντολές. Αποστολές. Συνωμοτικοί κανόνες. Το χρέος. Όλα με ψευδώνυμο. «Καθαρά» σπίτια. Γιάφκες. Κρύπτες. Κώδικες. Συνθηματικά. Μια γλάστρα στο περβάζι. Μια απλωμένη μπουγάδα. Ενα αναμμένο κερί πίσω από το τζάμι. Εύθραυστη η ελευθερία σαν γυαλί μες στην καμπάνα της σιωπής. Μια ζωή στην ανασφάλεια και ανασφάλεια αντί για ζωή.

Μια ολόκληρη ζωή. Επιβίωση μετ' εμποδίων. Υπό προθεσμία. Κατ' επίφαση. Μέρα - νύχτα φυλάγεται. Μερόνυχτα, βδομάδες, μήνες, χρόνια φυλάγεται. Φοράει διπλά ρούχα. Χειμώνα - καλοκαίρι. Ιδροκοπάει. Αντέχει. Κρατάει γερά τα μυστικά, τα απόρρητα. Αντέχει. Δεν μιλάει. Δεν παραμιλάει μήτε στον ύπνο, μήτε στον ξύπνιο. Εχει μονίμως έντονη την αίσθηση πως τον παρακολουθούν, τόσο που κινδυνεύει να προδοθεί αφ' εαυτού και να παραδοθεί στο τέλος από μόνος του στους διώκτες του. Ισως για το «επιτέλους» ενός και μόνο στεναγμού ανακούφισης. «Με πιάσανε! Επιτέλους!». Όμως το χρέος;

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το νέο βιβλίο της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη «Άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ειρήνη» και παρουσιάστηκε χθες το απόγευμα στην ΕΣΗΕΑ, παρουσία πλήθους κόσμου.

Το βιβλίο αναφέρεται στη μυθιστορηματική ζωή του Νίκου Βαβούδη, στελέχους του ΚΚΕ. Μια ζωή που ξεδιπλώνεται συναρπαστικά από την Οδησσό στη Μυτιλήνη, στον Πειραιά των εργατικών αγώνων, στις φυλακές, στον Ισπανικό Εμφύλιο και τις χώρες του σοσιαλισμού μέχρι τη μετεμφυλιακή Ελλάδα, όπου δούλεψε στον μηχανισμό των παράνομων Οργανώσεων του ΚΚΕ στην Αθήνα ως ασυρματιστής, εξασφαλίζοντας την επικοινωνία τους με την έδρα της ΚΕ, που βρισκόταν εκτός Ελλάδας. Εκεί, σε μια διαμορφωμένη κρύπτη ο Νίκος Βαβούδης αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι για να μην πέσει στα χέρια της Ασφάλειας ζωντανός. «Πες τους αυτουνούς ότι εμένα δε θα με βάνουνε στο χέρι ζωντανό...».

Στην εκδήλωση παρευρέθηκε αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής τον ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό.

Για το βιβλίο μίλησε ο Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής Ιστορίας του ΑΠΘ, ο οποίος χαρακτήρισε το βιβλίο μια μυθιστορηματική βιογραφία. Αναφέρθηκε στη συναρπαστική Ιστορία του 20ού αιώνα, αλλά και στη ζωή του Νίκου Βαβούδη, η οποία άλλωστε ήταν απόλυτα δεμένη με την Ιστορία των μεγάλων ταξικών αγώνων.

Όπως είπε, το βιβλίο είναι πληθωρικό γιατί πληθωρική είναι και η εποχή στην οποία αναφέρεται, καθώς και ο πρωταγωνιστής του. «Πώς αλλιώς να μιλήσεις για τον αγωνιστή και τη ζωή του;», σημείωσε και πρόσθεσε ότι μέσα από τις συνομιλίες του Βαβούδη με μεγάλες ιστορικές φυσιογνωμίες φανερώνονται «έντεχνα οι διαστάσεις, τα επιτεύγματα της εποχής».
Και έθεσε το ερώτημα: Γιατί να διαβάσει κανείς το βιβλίο; Γιατί «μας κάνει να δακρύσουμε», αλλά και γιατί λειτουργεί όπως λειτουργούσαν και οι παλιοί θρύλοι της εποχής: «Μας κάνουν να αισθανόμαστε ότι μπορούμε να μεγαλώσουμε, ότι μπορούμε να τους μοιάσουμε...». «Θα μας χρειαστεί στους δύσκολους καιρούς που έρχονται», κατέληξε.

Η Σωτηρία Μαραγκοζάκη ευχαρίστησε όλους όσοι παρευρέθηκαν, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η παρουσία όλων σας εδώ εκπληρώνει ένα χρέος σε έναν μεγάλο αγωνιστή. Στον θρυλικό ασυρματιστή, στον ασυμβίβαστο κομμουνιστή Νίκο Βαβούδη».

Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπα, λέγοντας ότι η συγκλονιστική ομιλία που είχε κάνει τον Μάρτη του '22 για τον πόλεμο στην Ουκρανία την έκανε να προσεγγίσει καλύτερα την εποχή στην οποία έζησε ο πρωταγωνιστής της.

Ανέφερε ακόμα ότι ο Νίκος Βαβούδης «διαμορφώθηκε ως προσωπικότητα μέσα στο καμίνι των πιο σκληρών ταξικών αγώνων. Ορισε με ποιους πάει, ποιους να αφήσει. Απέρριψε την αθλιότητα της βολεμένης ζωής και του εγώ».

Η Σ. Μαραγκοζάκη αναφέρθηκε ακόμα, αναλυτικά στη δομή ενός ιστορικού μυθιστορήματος. Το πώς κατάφερε να ανασυνθέσει μια ολόκληρη εποχή, τις πηγές τις οποίες χρησιμοποίησε, τα βιβλία στα οποία ανέτρεξε κλπ. Την πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση συντόνισε ο εκδότης, Κωνσταντίνος Κατσικέας.

Αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασε ο ηθοποιός Χρήστος Μπαλτάς.
Με ένα απόσπασμα από το ποίημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Εγκώμιο στην παράνομη δουλειά», ξεκίνησε τον χαιρετισμό του ο Δημήτρης Κουτσούμπας:

«...Να μιλάς, αλλά τον ομιλητή να κρύβεις
να νικάς, αλλά τον νικητή να κρύβεις.
Να πεθαίνεις, αλλά τον θάνατο να κρύβεις...
Βγείτε για μια μικρή ματιά άγνωστα, καλυμμένα πρόσωπα
και δεχτείτε την ευγνωμοσύνη μας».

Και συνέχισε:

«Αν κάτι χαρακτηρίζει τη ζωή του Νίκου Βαβούδη είναι η απόλυτη αφοσίωσή του στον λαϊκό αγώνα, παρακάμπτοντας τις απαγορεύσεις, τους διωγμούς που επέβαλαν τα καπιταλιστικά κράτη στην Ελλάδα και διεθνώς.
Ο Νίκος Βαβούδης έτρεξε όπου τον κάλεσε το καθήκον, όπου τον χρειάστηκε η υπόθεση της πάλης για τα συμφέροντα των εργαζομένων, για την αλλαγή της κοινωνίας, για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Αφιέρωσε τη ζωή του δίχως να λογαριάζει χρόνο, κόπο, πόνο.
Η ζωή αυτού του στελέχους του ΚΚΕ, της Κομμουνιστικής Διεθνούς και των Διεθνών Ταξιαρχιών βρήκε τη θέση της και στον χώρο της λογοτεχνίας, μέσα από το ταλέντο της αγαπημένης μας Σωτηρίας. Η ζωή του πράγματι είναι μυθιστορηματική.

Ο Νίκος Βαβούδης γεννήθηκε στη Ρωσία. Ο πατέρας του καταγόταν από το Μανταμάδο της Λέσβου και η μάνα του ήταν Ρωσίδα. Μικρός ήρθε στο Μανταμάδο και όταν ενηλικιώθηκε πήγε στον Πειραιά, όπου έγινε μέλος του ΚΚΕ και δούλεψε στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα. Το επάγγελμά του ήταν βυρσοδέψης. Εκλέχτηκε γραμματέας του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου Πειραιά. Για τη δράση του συνελήφθη και βασανίστηκε απάνθρωπα, φυλακίστηκε στις φυλακές της Αίγινας, από όπου δραπέτευσε το 1934 και κατέφυγε στη Σοβιετική Ένωση. Ο Βαβούδης πήρε μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο της Ισπανίας ως αξιωματικός του Βαλκανικού Τάγματος "Ντιμιτρόφ" των Διεθνών Ταξιαρχιών, στο πλευρό του Δημοκρατικού Στρατού Ισπανίας. Μετά από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ισπανίας ο Βαβούδης επέστρεψε στη Σοβιετική Ενωση. Συμμετείχε σε αποστολές στη Γιουγκοσλαβία, παίρνοντας μέρος στον αγώνα του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού ενάντια στη ναζιστική κατοχή.

Το 1944 ήρθε στην Ελλάδα ως μέλος της σοβιετικής αποστολής που είχε επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ποπόφ. Παρέμεινε παράνομος στη διάρκεια του αγώνα του ΔΣΕ και μετά από τη λήξη του, αναλαμβάνοντας διάφορες κομματικές αποστολές. Ο Νίκος Βαβούδης δούλεψε στον μηχανισμό των παράνομων Οργανώσεων του ΚΚΕ στην Αθήνα ως ασυρματιστής, για χρόνια πέρασε τη ζωή του σε κρύπτες, εξασφαλίζοντας την επικοινωνία με την έδρα της ΚΕ που βρισκόταν εκτός Ελλάδας. Φυσικά, τίποτα το παράνομο δεν έκανε. Υπεράσπιζε τη νομιμότητα της λαϊκής πάλης σε εποχές που και να μιλά κανείς για την ειρήνη ήταν παράνομο. Μην ξεχνάμε, ο Νικηφορίδης εκτελέστηκε γιατί συγκέντρωνε υπογραφές για την ειρήνη, κάτι απόλυτα νόμιμο και σε καπιταλιστικές χώρες της εποχής. Καταλαβαίνουμε τι σήμαινε να κάνεις καμπάνια για άρνηση συμμετοχής Ελλήνων φαντάρων και αξιωματικών στην ιμπεριαλιστική σφαγή της Κορέας.

Σε συνθήκες απαγορεύσεων ύπαρξης του ΚΚΕ και άλλων λαϊκών οργανώσεων από το κράτος, αξιόπιστη επικοινωνία μόνο παράνομα μπορούσε να υπάρχει. Το ίδιο και οι μετακινήσεις στελεχών, το ίδιο και η αλήθεια, μόνο με παράνομα έντυπα μπορούσε να διαδίδεται. Καταλαβαίνουμε τι ευθύνη είχε ο Βαβούδης στον μηχανισμό υποστήριξης όλης αυτής της δράσης.

Τον Νοέμβρη του 1951 δυνάμεις της Ασφάλειας και του στρατού με επικεφαλής τον υπουργό Εσωτερικών Ρέντη εισέβαλαν στο σπίτι της Λυκούργου 39 στην Καλλιθέα, όπου έμενε η οικογένεια του Νίκου Καλούμενου, παράνομου στελέχους του ΚΚΕ. Εκεί, σε διαμορφωμένη κρύπτη, βρισκόταν και ο Νίκος Βαβούδης. Σύμφωνα με μαρτυρία αλλά και με δημοσιεύματα στον Τύπο, ο Βαβούδης αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι για να μην πέσει στα χέρια της Ασφάλειας ζωντανός. Λίγο πριν, φώναξε: "Εμένα ζωντανό δεν θα με βάλουνε αυτοί στο χέρι. Δεν θα με πιάσουνε".

Προηγουμένως έκαψε έγγραφα που βρίσκονταν στην κρύπτη. Εξέπνευσε την επόμενη μέρα στο Νοσοκομείο "Αγία Ολγα" της Νέας Ιωνίας, όπως ανακοίνωσε η αστυνομία. Το τότε ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού "Ελεύθερη Ελλάδα", υποστήριξε ότι ο Ν. Βαβούδης δεν σκοτώθηκε αλλά φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες!!!

Η απαράδεκτη αυτή κατηγορία κατά του Ν. Βαβούδη δεν τεκμηριώνεται σε καμία Απόφαση του Κόμματος ή σε άλλα κομματικά ντοκουμέντα. Μάλιστα, στην καθοδήγηση του ΚΚΕ υπήρχε πολύ θετική εκτίμηση για τον Βαβούδη. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται και στην Απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ, τον Οκτώβρη του 1950, που προέβλεπε να εξετάσει σε επόμενη Ολομέλεια το ενδεχόμενο πρόσληψης στην ΚΕ του Ν. Βαβούδη, μαζί και με άλλα στελέχη του Κόμματος, ως μέλους της.

Στη διαμόρφωση λαθεμένης εκτίμησης για τον Ν. Βαβούδη -καθώς και για άλλα στελέχη του Κόμματος που δούλευαν στον παράνομο μηχανισμό - εκτός από λαθεμένες εκτιμήσεις για γεγονότα, δυστυχώς συνέβαλαν και γνώμες στελεχών του Κόμματος που βρίσκονταν στην Ελλάδα. Η λαθεμένη εκτίμηση για τον Νίκο Βαβούδη διαμορφώθηκε μέσα σε ένα κλίμα όπου η αντιπαράθεση με τον ταξικό εχθρό, ειδικά σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας, η πείρα από προσπάθειες διείσδυσης του ταξικού αντιπάλου σε κρίκους της οργανωτικής δομής του ΚΚΕ, απαιτούσε αίσθημα αυξημένης επαγρύπνησης και περιφρούρησης από τα στελέχη του Κόμματος. Η διαπάλη στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα με τις διάφορες οπορτουνιστικές τάσεις συνδέθηκε και με προσπάθειες ανάπτυξης αντεπαναστατικής δραστηριότητας από δυνάμεις του ιμπεριαλισμού, γεγονός που ενισχύθηκε τότε από τον ρόλο και τη στάση του Τίτο και της γιουγκοσλαβικής ηγεσίας. Η πολιτική καχυποψία τροφοδοτούνταν και από προβοκατόρικες φήμες και κατασκευασμένα σενάρια που διέδιδε η ίδια η Ασφάλεια, με σκοπό να σπείρει σύγχυση και αμφιβολίες για στελέχη του Κόμματος. Αυτό το κλίμα επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι η Ασφάλεια δεν έδωσε τη σορό του Νίκου Βαβούδη, ούτε έγινε γνωστό το μέρος της ταφής του.

Παρότι στη δεκαετία του 1950 ακόμα, συγκεκριμένα στην 8η Ολομέλεια της ΚΕ, συναντάμε την εκτίμηση: "Ολη η ιστορία του Νίκου Βαβούδη και όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο Βαβούδης ήταν από τους πιο αφοσιωμένους αγωνιστές". Τη ζωή του τη διακινδύνεψε πολλές φορές, και πάντοτε με την ψυχραιμία και τη σεμνότητα που διακρίνει τους ήρωες. Παρότι, επίσης, έγιναν διάφορες δημοσιεύσεις, όμως δεν υπήρξε επίσημη αποκατάσταση του Ν. Βαβούδη τότε, και η απαράδεκτη εκκρεμότητα παρέμεινε επί δεκαετίες. Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ το 2011 για το Δοκίμιο της Ιστορίας αναγνώρισε την ηρωική ιστορία του Ν. Βαβούδη στο ΚΚΕ και στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα, και αποφάσισε την πλήρη αποκατάστασή του.

Ο Νίκος Βαβούδης είναι ένας από τη στρατιά ηρώων που διαπαιδαγώγησε το ΚΚΕ. Το παράδειγμά του, η μυθιστορηματική ζωή του δείχνουν πως τον άνθρωπο που εμπνέεται από μεγάλα ιδανικά, από πίστη στις δυνάμεις του λαού και στο δίκιο του, "κανείς δεν μπορεί να τον βάλει στο χέρι", όπως ήταν τα τελευταία του λόγια. Το ιστορικό μυθιστόρημα της Σωτηρίας Μαραγκοζάκη και οι εκδόσεις "Ειρήνη" μάς δίνουν ένα έργο που διαβάζεται απνευστί, ενώ η απαραίτητη μυθοπλασία που το συνοδεύει εντάσσεται τόσο τεκμηριωμένα μέσα στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής που έζησε και έδρασε ο Νίκος Βαβούδης, ώστε χωρίς πρόβλημα όλα αυτά να ενσωματώνονται αρμονικά στις βαθύτερες σκέψεις και τους προβληματισμούς που μπορεί να κάνει ο αναγνώστης.

Αναμφίβολα είναι ένα βιβλίο που μπορεί να διαπαιδαγωγήσει, κυρίως να τονώσει το ενδιαφέρον όλων μας, ιδιαίτερα της νέας γενιάς, για την πραγματική, αξιοθαύμαστη αγωνιστική Ιστορία και πορεία του λαού μας. (...)

Και από την ιστορία αγωνιστών όπως ο Νίκος Βαβούδης εμείς αντλούμε την αισιοδοξία μας πως μέσα από τις δυσκολίες, ακόμα και τις ήττες του παρελθόντος, προσμένουμε το ξημέρωμα, αφού το πιο βαθύ σκοτάδι έρχεται πριν φανεί η πρώτη αχτίδα του ήλιου. Γιατί, όπως έλεγε και ο Τσε, "αξίζει, φίλε μου, να υπάρχεις για ένα όνειρο, κι ας είναι η φωτιά του να σε κάψει". Και όπως συμπλήρωνε ο Όσκαρ Ουάιλντ, "πρέπει πάντα να στοχεύεις το φεγγάρι, γιατί ακόμα κι αν αποτύχεις, προσγειώνεσαι στ' αστέρια"».

Πηγή Ριζοσπάστης | 902                  __

Για την αποκατάσταση του Νίκου Βαβούδη

Κυκλώνει η μνήμη και επιτίθεται κατά ριπάς. Μια εικόνα, μια φράση, ένα τραγούδι, μια ανεπαίσθητη οσμή π.χ. δερματόκολλας και γίνονται θρύψαλα προσώρας τα χειροπιαστά παρόντα. Τσαγκάρης ο πατέρας στα Λουτρά, επαρχία Αλεξανδρουπόλεως τότε, δεινός μάστορας, είχε σολιάσει - θαρρείς- μαζί με τα παπούτσια συγχωριανών και κοντοχωριανών και τα δάχτυλα των χεριών του. Με αυτές τις σκληρές, πέτσινες, ανυπότακτες παλάμες της υπομονής και του μόχθου κράταγε προστατευτικά το παιδικό μου χέρι, χάιδευε σπάνια αλλά όσο πιο απαλά και προσεκτικά γινόταν το μάγουλο ή την κορυφή της κεφαλής μου μα η αφεντιά μου δυσανασχετούσε! Χάδι ήταν εκείνο; Σαν τρίψιμο με γυαλόχαρτο, σαν γρατσούνισμα πληγιασμένου ζώου, σα φευγαλέα τιμωρία. Χρόνια μετά όταν κατάλαβα το αναζήτησα το ντροπαλό, το ακάνθινο, το μεταμφιεσμένο σε χάδι άγγιγμα που μαρτυρούσε την πορεία ενός βίου υπερήφανα αβίωτου. Μα βρήκα τα παραμορφωμένα από την αρθρίτιδα βελούδινα χέρια ενός υπερήλικα, κατάδικου χωρίς ποινή σε κλίνη-φυλακή εκείνου που αναποδογύριζε λόγγους και ριζιμιά για να μαζέψει λίγα κυβικά ξύλα για το χειμώνα όταν δεν κέρωνε σπάγγο για τα παπούτσια. Και τότε ήταν που ένιωσα ότι έχασα για πάντα την αθωότητά μου.