“Μπερλινγκουέρ: Η Μεγάλη Φιλοδοξία” / μια ταινία του Αντρέα Σέγκρε

Ο βραβευμένος Αντρέα Σέγκρε, σκηνοθετεί μία ταινία μυθοπλασίας βασισμένη _λέει σε αληθινά περιστατικά, με ήρωα τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, τον ιστορικό οπορτουνιστή ηγέτη του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία εστιάζει κυρίως στην επεισοδιακή δεκαετία του ‘70. Ο πρωταγωνιστής Έλιο Τζερμάνο απέσπασε το βραβείο ερμηνείας στα Βραβεία Νταβίντ Ντι Ντονατέλο (γνωστά και ως ιταλικά όσκαρ), αλλά και στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Ρώμης. Η ταινία παίζει ήδη στις Κινηματογραφικές Αίθουσες από τέλη Σεπτέμβρη.

Ιταλία, 10ετία 1970. Ο Μπερλινγκουέρ υπηρετεί ως Γραμματέας του μεγαλύτερου Κομμουνιστικού Κόμματος στον δυτικό κόσμο, με περισσότερα από 1,7 εκατομμύρια μέλη και πάνω από 12 εκατομμύρια ψηφοφόρους, το κόμμα υιοθετεί ως “τολμηρή φιλοδοξία” να εφαρμόσει τον δημοκρατικό σοσιαλισμό = σοσιαλδημοκρατία, μαζί με τους  χριστιανοδημοκράτες
Μπερλινγκουέρ και PCI (Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα ) αγωνίστηκαν πάνω από πέντε χρόνια προσπαθώντας να κερδίσουν την εξουσία, συμμετέχοντας σε έναν άνευ προηγουμένου και χωρίς καμιά αρχή διάλογο με τη Χριστιανοδημοκρατία. Και μετά η μυθοπλασία … δολοφονικές απόπειρες από τις μυστικές υπηρεσίες της Βουλγαρίας,  διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα κλπ. κλπ. Η ταινία καταγράφει _με τη δική της οπτική τα “μολυβένια χρόνια”, με πρωτοσέλιδα παιχνίδια εξουσίας (που κορυφώθηκε με τη δολοφονία του Άλντο Μόρο, του Προέδρου της Χριστιανοδημοκρατίας), το 1978, από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των γεγονότων, η ιστορία του Μπερλινγκουέρ διαπλέκεται με την ιστορία και την προσωπική του ζωή (πολιτική και μη) ενσωματώνοντας αρχειακά πλάνα (διαδηλώσεις, συγκρούσεις με την αστυνομία, απαγωγή Μόρο, πολιτικές προσωπικότητες της εποχής) στην μυθοπλασία.

3 Ιούλη 1969 –η εξέγερση στο Corso Traiano
"Στρατηγική της έντασης" - "Strage di Stato" | Όταν το αστικό κράτος δείχνει τα δολοφονικά δόντια του
1980 –Η σφαγή της Μπολόνια

Andrea Segre

Τον ευρωκομμουνισμό α λα Μπερλινγκουέρ (πολύ επιδερμικά) τους καπιταλιστές βιομήχανους (Φίατ), τους Αμερικανούς, τους “κακούς” _”δεξιούς” Χριστιανοδημοκράτες και τον Αντρεότι, τις μυστικές υπηρεσίες καθώς και μικρή μερίδα κομμουνιστών που εξέλαβαν τη στάση του προδοτική _και βέβαια των Ερυθρών Ταξιαρχιών.
“Αν και πολλά ντοκιμαντέρ, βιβλία και δοκίμια έχουν γραφτεί για τον Enrico Berlinguer, κανείς δεν προσπάθησε ποτέ μέσω της μυθοπλασίας να ανασυστήσει τον κόσμο του εκ των έσω και μάλιστα κατά τη διάρκεια των πιο περίπλοκων και καθοριστικών ετών της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Αποφάσισα να ανταποκριθώ σε αυτήν την πρόκληση και δύο βασικές αρχές με βοήθησαν να φτάσω μέχρι εδώ.” – αναφέρει χαρακτηριστικά ο  σκηνοθέτης, Αντρέα Σέγκρε και συμπληρώνει: __”Ο σεβασμός που έτρεφα για τη σοβαρή, νηφάλια φύση του Ενρίκο και η επιλογή ούτε να μιμηθώ ούτε να εξιδανικεύσω αλλά να προσπαθώ πάντα να καταλάβω τις επιλογές του. Ήταν θέμα εξιστόρησης της πολιτικής όχι μέσα από συνθήματα και σύμβολα αλλά μέσω της καταβύθισης στη ζωή κάποιου που ένιωθε την πολιτική ως αναπόσπαστο κομμάτι της ίδιας του της ύπαρξης. Το να κάνω τον Έλιο Τζερμάνο την πρώτη μου επιλογή να παίξει τον πρωταγωνιστή ήταν απαραίτητο, γιατί ήξερα – και τώρα ξέρω ακόμα καλύτερα – ότι θα έκανε τον κόπο να καταλάβει και όχι να απεικονίσει”.

Το πανό της φωτογραφίας γράφει: «τις βόμβες τις βάζουν τα αφεντικά, αγώνας των μαζών είναι η ταξική πάλη»

Η σφαγή στην Piazza Fontana: Μια βόμβα υψηλής ισχύος εκρήγνυται στην κεντρική αίθουσα της Banca nazionale dell’agricoltura (αγροτικής τράπεζας) του Μιλάνου, όπου ακριβώς απέξω στην Piazza Fontana, ήταν μαζεμένοι αγρότες και καλλιεργητές από την επαρχία. Το δάπεδο της τράπεζας διαλύεται, τινάζεται κυριολεκτικά στον αέρα και 17 άνθρωποι σκοτώνονται και πάνω από 90 τραυματίζονται λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά
Λίγα λεπτά πριν από την έκρηξη, μια άλλη βόμβα βρέθηκε τυχαία στην Εμπορική Τράπεζα της Piazza della Scala (Μιλάνο και πάλι) ενώ τρεις άλλες εκρήξεις έλαβαν χώρα στη Ρώμη (η μία σε Τράπεζα και οι άλλες δύο, στο Altare della Patria και στην Piazza Venezia) χωρίς ευτυχώς νεκρούς αλλά με πολλούς τραυματίες και υλικές ζημιές.

Η σ.σσα και φίλη _τότε
Regna Rispoli,

◽ Όλα αυτά είχαν να κάνουν με το κορυφαίο στρατηγικό ζήτημα της διαφορετικής στάσης των κομμουνιστικών κομμάτων πάνω στο δίλημμα επανάσταση ή μεταρρύθμιση, δηλαδή ανατροπή ή διαχείριση του συστήματος  Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη συνεκτική αντίληψη γι αυτή τη στρατηγική
◽ Κατά τους ίδιους, αυτό έχει να κάνει με τις «εθνικές ιδιομορφίες.
◽ Ιστορικά, μετά την εκδίωξή του από την κυβέρνηση (1948) και στη συνέχεια, το KKΙταλίας (PCI) ακολούθησε τη  στάση του «καλού παιδιού» προωθώντας ένα image παράγοντα σταθερότητας και ψηφίζοντας , μέχρι το 1968 πάνω από τα 3/4 των νομοσχεδίων που κατατέθηκαν.
◽ Όταν το 1964 πεθαίνει ο ιστορικός γραμματέας του Palmiro Togliatti -που συμπίπτει και με την περίοδο που, μετά το σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα υπόλοιπα κόμματα το PCI είναι το μόνο αντιπολιτευόμενο κόμμα, δημοσιεύεται ένα γράμμα του προς το Χρουστσόφ, όπου τάσσεται υπέρ του «πολυκεντρισμού» και στο κρίσιμο δίλημμα, πολιτική ρήξης με τους αστούς ή προσπάθεια αναβάθμισης του ρόλου του στα πλαίσια του συστήματος επιλέγει ξεκάθαρα το δεύτερο δρόμο.
◽ Λίγο πριν την Piazza Fontana –το φθινόπωρο του 1969, σημειώνονται στα εργοστάσια της Ιταλίας, οι μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που γνώρισε η χώρα  μετά το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, με καταλήψεις κλπ., μια άνευ προηγούμενου πολιτικοκοινωνική κρίση, που συσπείρωσαν το 80% των εργατών κόντρα στις συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες CGIL |> που ελεγχόταν από το PCI|< & CISL,UIL, αλλά προφανώς ανερμάτιστες και με έλλειψη πολιτικού στόχου χειραγωγήθηκαν  με την ικανοποίηση κάποιων οικονομικών αιτημάτων.
◽ Στο 13^ο Συνέδριο (1972) για πρώτη φορά διακηρύσσεται ότι «δεν είναι αρκετή μια πολιτική συνεργασιών με την αριστερά για την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού» και αμέσως μετά (Σεπ 73) έρχεται το πραξικόπημα στη Χιλή, που -αντί να οδηγήσει σε (προφανή) συμπεράσματα για τη δημοκρατία του αστικού κράτους και για ανάγκη   προετοιμασίας του κινήματος να αξιοποιεί όλες των μορφές πάλης, γίνεται πρόσχημα και άρμα του “Compromesso storico” – «ιστορικού συμβιβασμού» και το PCI ψάχνει δρόμους αναβάθμισης  του ρόλου του στην αστική διαχείριση.

Η ιστορική φωτογραφία -μια από τις πολλές του Berlinguer
με τον χριστιανοδημοκράτη Άλντο Μόρο (Aldo Moro),
που δολοφονήθηκε (μια ακόμη προβοκάτσια)
από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες στη Ρώμη (9 Μαΐου 1978)

Σε κάθε περίπτωση μπαίνουν μεταξύ άλλων και τα παρακάτω ερωτηματικά:
◽ Πως λειτούργησε πολιτικά μπροστά στα γεγονότα αυτά (strategia della tensione) και άλλα παρόμοια που προηγήθηκαν;
◽ Σαν «θύμα» των συνωμοσιών (που εμπόδιζαν την -πάση θυσία, είσοδό του στην κυβέρνηση;) ή βασικά σαν (συν)διαχειριστής πολύτιμων πληροφοριών που δεν βγήκαν προς τα έξω και δεν τέθηκαν ποτέ υπόψη του λαού, αλλά χρησιμοποιήθηκαν ως αντάλλαγμα όχι μόνο με τους ηγέτες της χριστινοδημοκρατίας (και των άλλων αστικών κομμάτων που το PCI θεωρούσε συνοδοιπόρους) αλλά και των μυστικών υπηρεσιών;
◽ Το δεύτερο, αποτελεί μια σοβαρή κατηγορία, που όμως έχει βάση γιατί, σίγουρα, ήξερε πολλά, αλλά προτίμησε να κάνει την πάπια -δεν υπήρξε πχ. ποτέ δημόσια καταγγελία έξω από εκείνη της «επίθεσης σκοτεινών κύκλων στους δημοκρατικούς θεσμούς».
◽ Η από την πλευρά του «μυστική διπλωματία» σε τι αποσκοπούσε; Τι εννοούσε (πχ.)ο χριστιανοδημοκράτης Paolo Emilio Taviani, όταν πολιτογράφησε το PCI σαν «partito d’ordine» (ΣΣ |> …νομοταγές κόμμα της τάξης);
◽ Σίγουρα η στάση του συνδέεται με τον (πολιτικό, ταξικό και κοινωνικό) «ιστορικό συμβιβασμό», αλλά πόσο; (ακόμα και η «γη και ύδωρ» έχει όρια…)
◽ Γιατί αναπαρήγαγε την καραμέλα περί κινδύνου ενός εμφυλίου πολέμου;
◽ Επίσης, πως να πιστέψουμε πως δεν είχε διεισδύσει στους κόλπους των παρακρατικών (ή τουλάχιστον δεν είχε διασυνδέσεις) για να προβλέψει καταστάσεις και ενέργειες;

Στην Ιταλία, 15 χρόνια αργότερα -το 1984 (επί «5πολικής» κυβέρνησης Craxi) με την κοινωνική και πολιτική σύγκρουση να είναι ακόμα ζωντανή, το πολιτικό κλίμα αβέβαιο και ανερμάτιστο και ενώ «σκάει» η «μασονική» στοά P2, που προκαλεί παραιτήσεις υπουργών το Κομμουνιστικό Κόμμα (ευρωεκλογές του Ιουνίου) βγαίνει πρώτο, χωρίς όμως να έχει την παραμικρή δυνατότητα δυναμικής παρέμβασης, λόγω της τακτικής του των συνεχών υποχωρήσεων.

ΟΗ αντίστροφη μέτρηση του PCI ολοκληρώνεται με το θάνατο του Enrico Berlinguer στις 11-Ιουν-1984 … Το κόμμα τυπικά διαλύθηκε το 1991, κατά τη διάρκεια του 20ού Συνέδριου, (με την «ιστορική» "svolta della Bolognina ") και μετά …PDS κ.λπ. [click |>εδώ] –βλ.

• |> Εξειδικευμένες αναλύσεις του ΚΚΕ και άρθρα σε ΚΟΜΕΠ & Ριζοσπάστη για τον «ευρωκομμουνισμό» κλπ
• |> Το βιβλίο [Controinchiesta = (αντι)ανάκριση] La Strage di Stato & εδώ
• |> Περιοδικό Espresso
• |> Το πρόσφατο βιβλίο (έρευνα-ντοκουμέντα) του Aldo Giannuli “La strategia della tensione”
• |> PCI e Stragi – La politica del silenzio    
  

“Μπερλινγκουέρ: Η Μεγάλη Φιλοδοξία”

Μπερλινγκουέρ: Η Μεγάλη Φιλοδοξία /
Berlinguer – La grande ambizione / The Great Ambition
Σκηνοθεσία: Αντρέα Σέγκρε
Σενάριο: Μάρκο Πετενέλλο, Αντρέα Σέγκρε
Πρωταγωνιστούν: Έλιο Τζερμάνο, Πάολο Πιερομπόν, Ρομπέρτο Τσίτραν, Ελενα Ραντονίτσιτς, Φαμπρίτσια Σάκι, Πάολο Καλαμπρέζι, Αντρέα Πενάκι, Τζόρτζιο Τιραμπάσι, Στέφανο Αμπάτι, Φραντσέσκο Ακουαρόλι
Φωτογραφία: Μπενουά Ντερβό
Μοντάζ: Τζάκοπο Κουάντρι
Μουσική: Iosonouncane
Έτος Παραγωγής: 2024
Χώρα Παραγωγής: Ιταλία, Βέλγιο, Βουλγαρία
Διάρκεια: 123λ

ℹ️ Υπάρχει ακόμη μια ταινία (Ιταλικό ντοκιμαντέρ) Quando c’era Berlinguer 🎥 Όταν ο Μπερλίνγκουερ ήταν εκεί [2014]. Η ιστορία της μοναξιάς και της επιτυχίας του Ενρίκο Μπερλίνγκουερ κατά τη διάρκεια των χρόνων του ως Γραμματέας του PCI, από το 1972 μέχρι τον θάνατό του σε μια συγκέντρωση στην Πάντοβα το 1984, μέσα από τα μάτια του νεαρού τότε Βάλτερ Βελτρόνι. Το αδημοσίευτο αρχειακό υλικό συμπληρώνεται από συνεντεύξεις με ηγετικές προσωπικότητες της πολιτικής και του πολιτισμού όπως η Μπιάνκα Μπερλίνγκουερ, ο Ρίτσαρντ Νιούτον Γκάρντνερ, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο Γιοβανότι, ο Εουτζένιο Σκάλφάρι και άλλοι.

Ο πρόεδρος της Ιταλίας Sandro Pertini στην κηδεία του  Enrico Berlinguer.

Παλιό logo του PCI

Αντίο στον Μπερλίνγουερ _υπογραφές στην Unità