Στη Βίλμα _ Vilma Espín Guillois, που πάντα θα ξαναγεννιέται

Το κάλεσμα της ηρωίδας ήταν πάντα να παίρνουμε θέση _διεθνιστική, με τη σωστή πλευρά της ιστορίας, στο πλευρό της πατρίδας και της επανάστασης.

Βίλμα (Λουσίλα) Εσπίν Γκουγιός

7- Απρίλη 1930 - 18 Ιουνίου 2007

Όταν τέτοια μέρα τον Ιούνη του 2007 όλη η χώρα _σαν μια οικογένεια, πήγε να συνοδεύσει τη Βίλμα στο Δεύτερο Μέτωπο, όπου θα ξεκινούσε η αιώνια μάχη, όλοι οι Κουβανοί έγιναν μάρτυρες μιας ιδιαίτερης στιγμής. Εκεί ακούστηκε η φωνή της, ένα τραγούδι αγάπης για τον Ραούλ, αλλά και τα νανουρίσματα που αφιέρωσε σε κάθε παιδί... Στη σιωπή εκείνων των βουνών, η εξαιρετικά εκλεπτυσμένη φωνή της γέμιζε τα κενά και κυλούσε από τα μάτια εκείνων που άξιζε το χέρι της και τις στοργές της. Η Temis Tasende, κόρη του μάρτυρα της Moncada José Luis Tasende (σσ. José Luis Tasende, αντάρτης του Κινήματος της 26^ης Ιουλίου η Temis είναι βαφτιστήρα του Ραούλ Κάστρο), έδωσε την τεφροδόχο στον στρατηγό Raúl Castro Ruz για να την τοποθετήσει στο βράχο_μαυσωλείο. Εκεί οι αναστεναγμοί, η δύναμη, τα λουλούδια... Επειδή όμως η Βίλμα είναι από αυτές που πάντα (ξανα)γεννιούνται, ξεκίνησε μια καινούργια πορεία αντάρτισσας.

Από παράνομη με το τουφέκι
στη δημιουργία της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας

Η Βίλμα συνεχίζει να είναι εκείνο το λεπτό κορίτσι, με τα μακριά μαλλιά, που γνώρισε την αγάπη στα βουνά, εν μέσω των κινδύνων που μοιραζόταν ήδη στο Δεύτερο Ανατολικό Μέτωπο Frank País. Αυτή η επιστολή του Ραούλ προς τον Comandante en Jefe Φιντέλ Κάστρο Ρουζ, στις 28 Απριλίου 1958, που αναλύει ζητήματα του πολέμου και της αποτυχίας της απεργίας της 9^ης  Απριλίου, υποδηλώνει τον σεβασμό που ο αρχηγός των ανταρτών είχε ήδη εκφράσει προς την μαχήτρια ήδη από την πεδιάδα, για τον το θάρρος και τα κριτήριά της _εκείνης, την οποία πρώτα θαύμασε και μετά αγάπησε:

«Εκμεταλλεύτηκα την ευκαιρία να συζητήσω με την Déborah (ένα από τα ψευδώνυμα της παράνομης Vilma) το θέμα της γενικής απεργίας (σσ. αναφέρεται στη μεγάλη απεργία της 9^ης Απριλίου 1958, με μάχες και νεκρούς σε όλη τη χώρα) και περισσότερο από όλα το πάντα λανθάνον πρόβλημα μεταξύ της εθνικής ηγεσίας και Sierra Maestra. Ξεκινάμε κάνοντας μια ειλικρινή αυτοκριτική, διεξοδικά και πλήρη, σε υψηλούς τόνους και με συντροφικότητα. Εκθέσαμε τα πιο χοντροκομμένα κριτήρια, πράγματα και αιτίες, αποδεχόμενος, όπως εγώ, πως πιστεύαμε ως δίκαια και αληθινά, τα λάθη που έγιναν. (…)

Αυτή από την πλευρά της, αφού πολέμησε παράνομη, στις 30 Νοεμβρίου 1956, ρισκάροντας τη ζωή της, προμηθεύοντας υλικά και όπλα και τα πάντα, ανεβοκατέβαινε αστραπή τη Σιέρα σε επαφές και συναντήσεις της Εθνικής Διεύθυνσης του Κινήματος της 26^ης Ιουλίου, οδηγώντας _μάλλον κάνοντας να πετάει το αυτοκίνητο, με το μυαλό στραμμένο στον Frank País – επικεφαλής και φίλος–δολοφονημένος Ιούλη 1957, έχοντας πολλά ονόματα _όχι Βίλμα, αλλά Mónica, Déborah, Alicia και Mariela… βρήκε στα βουνά την ελευθερία που πήγαζε από τη μάχη με τους επικεφαλής του εχθρού, χωρίς κανένα φόβο. Γι' αυτό ένιωσε πολύ χαρούμενη όταν, οριστικά, έμεινε στο Δεύτερο Μέτωπο (σσ. γύρω από το Santiago de Cuba), σύμφωνα με την επιστολή προς τη Σίλια Σάντσεθ, που ήταν μαζί με τον Φιντέλ στη Σιέρα Μαέστρα, (σσ. στο Πρώτο Μέτωπο “Χοσέ Μαρτί”)

Αν μπορούσατε να δείτε τα πράγματα που πετύχαμε εδώ! Σ΄ αυτό το μέτωπο !! για να πιστέψετε όλα όσα έχουμε καταφέρει. Επί του παρόντος, οι Αγροτικοί Σύλλογοι πολλαπλασιάζονται και μια αληθινή Επανάσταση γίνεται εν πτήσει. Πώς πάνε οι προμήθειες; (…) Η εκπαίδευση εδώ οργανώνεται πολύ καλά τώρα, υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός μεταξύ των δασκάλων. (…) Πόσο θα ήθελα να το δεις αυτό! Πες όμως στον Φιντέλ να μην το σκέφτεται, αυτές τις στιγμές περισσότερο από ποτέ πρέπει να αποφύγουμε τους περιττούς κινδύνους για τον ίδιο και τον Ραούλ.

Για τη Βίλμα, η επαναστατημένη χώρα ήταν πάντα, πάνω απ' όλα _το άπαν, και αφιερώθηκε σε αυτήν μέχρι το θρίαμβο της 1^ης Ιανουαρίου 1959 και στη συνέχεια ηγήθηκε μιας επαναστατικής διαδικασίας επικεφαλής της Ομοσπονδίας Κουβανών Γυναικών _ “Federación de Mujeres Cubanas-FMC” . Χάρη στη δουλειά της, συνοδευόμενη πάντα από μια ομάδα που μοιραζόταν τα ίδια όνειρα, κατάφερε να βοηθήσει τις γυναίκες στην Κούβα να αναπτύξουν στην τέχνη, τη μηχανική, τον αθλητισμό, το γραφείο, το σχολείο, την ύπαιθρο, την αγάπη της οικογένειας χωρίς να παραμελεί το κύριο την αγάπη για την πατρίδα patria o muerte, στον αγώνα να σπάσουν όλα τα εμπόδια...

Έτσι την έβλεπαν και την άκουγαν σε κάθε Συνέδριο της Ομοσπονδίας γυναικών _FMC στην ώθηση για μάχες αλφαβητισμού και για την έκτη και την ένατη τάξη, σε συναντήσεις συνεργασίας με την ANAP (σσ. Εθνική Ένωση Μικροκαλλιεργητών), γιατί οι κουβανέζες αγρότισσες _σαν γυναίκες, είναι απαραίτητες στους επαναστατικούς μετασχηματισμούς. Κι ακόμη τη δημιουργία και το τεράστιο γυναικείο έργο των εδρών στα πανεπιστήμια, των Οίκων Καθοδήγησης Γυναικών και Οικογένειας και των διεθνών συναντήσεων Mujeres Creadoras (η γυναίκα δημιουργός) στους αγώνες της για να εξαλείψουν τα σεξιστικά στερεότυπα και να επιτύχουν την κοινωνική ισότητα μέσα κι έξω από την οικογένεια, κέντρα ημερήσιας φροντίδας και εκπαίδευσης, για τα μικρά παιδιά. Την ανάπτυξη των γυναικών μακριά από τη βία και την κακοποίηση, τα δικαιώματά τους να είναι ευχαριστημένες με τις αποφάσεις τους· την καταπολέμηση του πολιτιστικού αποικισμού· τη διεθνιστική της κλίση και την υπεράσπιση της ιστορίας μας.

Ο αντίκτυπος κάθε αγώνα της Βίλμα έχει σήμερα αποτύπωμα σε κάθε νέο γυναικείο επίτευγμα στην επιστήμη, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την κουβανική οικογένεια. και επίσης στους χώρους που απομένουν να καλυφθούν ή που πρέπει να ανακάμψουμε στο εθνικό και διεθνές πλαίσιο που μας αναγκάζει, ξανά και ξανά, να πάμε στο άτομο, να το ακούσουμε και να το διαφυλάξουμε. Τα λόγια της Vilma, με την τρυφερότητα και τη σταθερότητά τους, παρόλο που ειπώθηκαν σε άλλη εποχή, ισχύουν απολύτως, ως μαθήματα που πρέπει να αναθεωρούνται ξανά και ξανά. Αυτά είπε, στις 26 Νοεμβρίου 1977:

«Υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν για τα οποία η κοινωνία απαιτεί τον κόπο σας, τον ενθουσιασμό και τη σοβαρή δουλειά σας. Πρέπει να εμβαθύνουμε τις γνώσεις μας για τις αλλαγές που έχουν συμβεί στην ατομική και κοινωνική ψυχολογία του λαού μας ως αποτέλεσμα της ενεργού συμμετοχής του στην επαναστατική διαδικασία, να εντοπίσουμε πόσα κατάλοιπα της καπιταλιστικής κοινωνίας χρειάζονται αγώνες για να εξαφανιστούν και να αναπτύξουμε μεθόδους για την καταπολέμησή τους, τη βελτίωση της κατανόησης και τη βελτιστοποίηση της ολοκληρωμένης εκπαίδευσης των νέων γενεών».

 

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο logo της Federación de Mujeres Cubanas _Ομοσπονδίας Κουβανών Γυναικών –της οποίας συνεχίζει να προεδρεύει με απόφαση ημών των Κουβανών επαναστατών– έχει το πρόσωπό της. Οι ιδέες της μας συνοδεύουν σε κάθε τομέα της γυναικείας καθημερινότητας και είναι επίσης αυτές που μεταδίδουν δύναμη για να αντιμετωπίσουμε περίπλοκες στιγμές.

Vilma Espín Guillois: ο τυφώνας, που μας άφησε τη σιγουριά εκπλήρωσης κάθε ανθρώπινης και επαναστατικής αποστολής

Αυτές που πάντα
ξανα_γεννιούνται…

Όταν εορτάστηκε η 85^η επέτειος της Βίλμα το 2015, η Ομοσπονδία των Γυναικών μας διοργάνωσε ένα μοναδικό αφιέρωμα: μια ομάδα _γυναικών από διαφορετικούς τομείς πέταξε, ξημερώματα της 7^ης  Απριλίου, στο Σαντιάγο ντε Κούβα και από εκεί έφυγαν προς το Δεύτερο Μέτωπο. Αφού τοποθέτησαν λουλούδια, στάθηκαν, σε φόρο τιμής μπροστά στο Μαυσωλείο αυτού του ιστορικού τόπου, για να παρακολουθήσουν την παρουσίαση του βιβλίου Vilma Espín Guillois _El fuego de la Libertad -η φωτιά της λευτεριάς, μια συλλογή εγγράφων ηρωίδας.

Εκεί επαναστάτριες χιλίων μαχών, όπως η Yolanda Ferrer (σσ. Yolanda Ferrer Gómez
πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του κουβανικού κοινοβουλίου) και η Carolina Aguilar (σσ. Καρολίνα Αγκιλάρ, δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στο Entre Ríos της Αργεντινής και ζει στην Κούβα από το 1959. Διαχρονικά στο πλευρό της Vilma Espín στην FMC, για χρόνια υπεύθυνη του Κέντρου Σπουδών Γυναικών της FMC), τόνισαν τις αξίες εκείνου του νεαρού κοριτσιού, που αφιέρωσε τον αγώνα της στο να απελευθερώσει τα φτερά των γυναικών της Κούβας, ώστε να μπουν στη σωστή θέση _αυτή που αντιστοιχεί στην επαναστατική - σοσιαλιστική κοινωνία.

Οι σκέψεις της Βίλμα και το παράδειγμά της, όπως έγραψε ο Φιντέλ στους προβληματισμούς του μετά την είδηση του θανάτου της, είναι πιο απαραίτητο σήμερα από ποτέ, σε μια κοινωνία που διατηρεί υψηλές φιλοδοξίες για κοινωνική δικαιοσύνη. Γι' αυτό η σκέψη της Βίλμα πρέπει να μελετηθεί σε βάθος, για να συνεχιστεί η χειραφέτηση των Κουβανών γυναικών.

Το να γράφεις για τη Βίλμα είναι δύσκολο, γιατί οι γραμμές ενός κειμένου δεν μπορούν να την δείξουν σε όλες της τις διαστάσεις, όπως την γνώριζαν η οικογένειά της, οι φίλοι, τα αδέρφια της _οι συντρόφισσες και σύντροφοί της, στον αγώνα... Αλλά είναι καθήκον να το προσπαθήσεις, γιατί η Βίλμα δημιούργησε μια οικογένεια, έναν αγώνα _καθημερινής μάχης, μια χώρα, ένα πρόσωπο για τις γυναίκες της ηπείρου και του κόσμου. Ένας από τους σχολιασμούς της – που αναφέρεται στο βιβλίο El fuego de la Libertad _η φωτιά της λευτεριάς, χωρίς ημερομηνία, αν και όλα δείχνουν ότι γράφτηκε στις μέρες του αγώνα ενάντια στην τυραννία του Μπατίστα – είναι μια πολιτική διαθήκη που σηματοδοτεί για πάντα την απόφαση μιας γυναίκας στην επανάσταση.

Ερωτευμένη με την Πατρίδα, την οικογένεια
την Επανάσταση _που είναι 🇨🇺  και δική μου και το Σοσιαλισμό μας
Με τον Fidel και τη Vilma για πάντα
στην 💕 καρδιά μου @Yolanda Ferrer Gómez
πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων
του κουβανικού κοινοβουλίου

«(…)
Και υπάρχει μια στιγμή που ανακαλύπτεις ότι πρέπει να πάρεις θέση, αν είσαι υπέρ της δικαιοσύνης, της ειρήνης, της προόδου της ανθρωπότητας _αν δεν ενεργείς υπέρ αυτών ενεργείς ενάντιά τους, ότι δεν υπάρχουν "ουδέτερες" θέσεις, η ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο βαραίνει τον καθένα από μας...»

Το αιώνιο κάλεσμα της Βίλμα είναι, λοιπόν, να πάρουμε θέση για την Πατρίδα και για τις κατακτήσεις του έργου για το οποίο η γενιά της διακινδύνευσε τη ζωή της, αυτού που έχτισαν οι γονείς μας και πρέπει να υπερασπιστούμε πάση θυσία. Γι' αυτό η Βίλμα είναι από αυτές που αναγεννιούνται πάντα... και είναι τα φρέσκα λουλούδια και η στοργή του κόσμου που τη συνοδεύει εκεί, στο μέτωπο των ανταρτών που αγάπησε.
Μόνο το έργο της ζωής κάνει δυνατό ο θάνατος να μην είναι οριστικό αντίο, αλλά μάλλον μετάβαση. Όσοι έχουν κάνει δικά τους συλλογικά όνειρα και έχουν δουλέψει ακούραστα για το καλό των άλλων, δεν πεθαίνουν ποτέ, γιατί υπάρχουν ίχνη τόσο βαθιά που μπορούν να αντιμετωπίσουν τον χρόνο, χωρίς να φοβούνται ότι θα χάσουν τη μάχη ενάντια στον ανελέητο ρυθμό του.

Γι' αυτό είναι αδύνατο να μιλήσουμε για μία Βίλμα στο παρελθόν, να κάνουμε σαν να μην ήταν εκεί, σαν να μην υπήρξε. Γιατί η οντότητά της ήταν τόσο γόνιμη, τόσο χρωματισμένη με την ετερότητα, τόσο ανθρώπινη, τόσο επαναστατική, που δεν υπάρχει στιγμή που να μην τη βλέπουμε μπροστά στις καθημερινές εργασίες, στα συναισθήματα της Κουβανής γυναίκας, τις προκλήσεις, στα πιο πιεστικά προβλήματα της Πατρίδας.

Αυτό το κορίτσι, της πολύπλευρης νεότητας, που κάποτε αποφάσισε ότι την πορεία της ζωής της δεν θα την άλλαζε ποτέ, έχει αξία αν κατανοήσουμε τον καθοριστικό ρόλο της γυναίκας στην πλήρη ανάπτυξη κάθε δουλειάς. Ταυτόχρονα, την ανάγκη να μην είναι αυτή η ανάπτυξη ανεξάρτητη, από ένταξη, ισότητα, ευκαιρίες, μη διάκριση για λόγους φύλου, βελτίωσης και πολλά άλλα επιτεύγματα που έχουν στη ρίζα τους στην ακούραστης δουλειά της.

Η Vilma Espín Guillois, ιδρύτρια και ηγέτης της Ομοσπονδίας των Κουβανών Γυναικών, έκανε την οργάνωση πυλώνα ενότητας γύρω από την Επανάσταση και τους ηγέτες της, ιδιαίτερα τον Φιντέλ, που την έβλεπε πάντα ως στενή συνεργάτιδα και έκανε όνειρα δίπλα της.

Οφείλουμε πολλά στο ξεκάθαρο όραμα που τη συνόδευε πάντα, και της επέτρεπε να είναι η αρχιτέκτονας βαθιών μεταμορφώσεων, πρωτοφανών προγραμμάτων, αποτύπωσης της οπτικής του φύλου στις έννοιες της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ήταν η αρχιτέκτονας ακόμη και αυτού που δεν μπορούσε να δει να υλοποιείται, και στο οποίο στεκόμαστε σήμερα σε μεγάλο βαθμό χάρη σε αυτήν.

Γι' αυτό είναι ημέρα επικλήσεως, μνήμης, αφιερώματος, αλλά δεν είναι μέρα δακρύων. Και αν όλοι οι λόγοι που εξηγήθηκαν μέχρι τώρα δεν είναι αρκετοί για να το επιβεβαιώσουν, θα αρκεί να κλείσουμε τα μάτια μας για μια στιγμή, να τη φέρουμε στο νου και το άφθαρτο χαμόγελο μιας φωτισμένης γυναίκας θα μας κάνει να καταλάβουμε ότι η Βίλμα είναι ακόμα εδώ , με το πόδι της στον αναβολέα, κάνοντας Revolución(es) _επανάσταση-εις.

Με πληροφορίες
από την Granma 1-2 όργανο του ΚΚ Κούβας

Η Κούβα αποτίει φόρο τιμής στη Vilma Espín

Κάποια στατιστικά για τις γυναίκες της Κούβας:

·          4.400.000 (~ 80%) είναι συνδικαλισμένες και αποτελούν

·          53,22% του εργατικού δυναμικού στον κρατικό τομέα

·          49% των επιστημόνων, της τεχνολογίας και της καινοτομίας

·          53% του ερευνητικού προσωπικού (στοιχεία 2019), ενώ κατέχει το

·          68% των εδρών της Εθνοσυνέλευσης

 

 

Μνήμες από ένα ταξίδι στην Κούβα 🇨🇺 Vilma Espín Guillois

Αν με ρωτήσουν τι θέλω να ξαναζήσω στη ζωή μου, ανάμεσα σε άλλα, είναι να ακούσω άλλη μια φορά τον Φιντέλ Κάστρο να μιλάει σε χιλιάδες Κουβανούς, στη μεγάλη πλατεία της Αβάνας, καθισμένη δίπλα στην Εσπίν Βίλμα Κάστρο και τον άντρα της, Ραούλ, αδερφό του Φιντέλ. Όπως τότε, το 1989, στο ταξίδι μας στην Κούβα, μαζί με τον αρχιτέκτονα - φωτογράφο, Γιώργο Πασχάλη, που ζήσαμε επί είκοσι περίπου μέρες μια εμπειρία συγκλονιστική. Ετοιμάζω βιβλίο με αυτό το θέμα και πληθώρα φωτογραφιών απ' όλη την Κούβα. Αυτό μου το όνειρο θα μείνει ευσεβής πόθος διότι σαν σήμερα αποχαιρετούσαν εκατομμύρια γυναίκες την Πρόεδρο της Ομοσπονδίας τους, Εσπίν Βίλμα.

Ανασυνθέτοντας τη μνήμη, θυμήθηκα τη γνωριμία μας, τις συναντήσεις μας και τις συνεντεύξεις που μου έδωσε. Είναι κι αυτό μια μορφή επικοινωνίας. Την Εσπίν Βίλμα συνάντησα για πρώτη φορά το 1980, στην Παγκόσμια Συνάντηση Γυναικών, στην Κοπεγχάγη, σ' ένα διεθνές συνέδριο όπου απ' όλες τις χώρες του κόσμου, σημαντικές γυναίκες μίλησαν για τη θέση της γυναίκας. Τότε, μου έδωσε μία συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στο Κυριακάτικο Βήμα, στις 7/9/1980. Όμως, στη δεύτερη συνάντησή μας, στο γραφείο της στην Κούβα, μιλήσαμε πιο άνετα.

Γράφει η \\ Εύα Νικολαϊδου,
υποψήφια βουλευτής του ΚΚΕ στην Α' Θεσσαλονίκης

Σ' έναν τοίχο του γραφείου της, κορνιζαρισμένος ο εθνικός ύμνος της Κούβας. «Μη φοβάσαι τον ένδοξο θάνατο, γιατί το να πεθαίνεις για την πατρίδα σου, σημαίνει να ζεις. Το να ζεις με αλυσίδες, είναι ζωή βουτηγμένη στη ντροπή και την ατιμία. Ακούστε το κάλεσμα της σάλπιγγας! Στ' άρματα παλικάρια!».

Μ' ένα γλυκό χαμόγελο και με ζεστή υποδοχή,
απάντησε στις ερωτήσεις μου:

«Μακάρι όλες οι γυναίκες του κόσμου να φτάσουν κάποτε στον ίδιο βαθμό ανάπτυξης και ισότητας που έχουν οι γυναίκες της πατρίδας μου». Αυτή τη φράση τονίζει η Εσπίν Βίλμα Κάστρο, μιλώντας για την αξιοζήλευτη θέση των Κουβανέζων, στη χώρα των 9.000.000 κατοίκων που από τις 16 Φεβρουαρίου 1959 κυβερνάει ο κουνιάδος της Φιντέλ Κάστρο.

Παλιά αγωνίστρια και τώρα μητέρα τεσσάρων παιδιών και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κουβανέζων γυναικών, μιλάει για τη θέση της γυναίκας στην Κούβα:

«Από την επανάσταση κι ύστερα, η ζωή των γυναικών έχει αλλάξει τελείως. Πολλές αλλαγές έγιναν, άλλωστε, σε όλες τις βαθμίδες της κοινωνικής ζωής. Εργαστήκαμε εμείς οι γυναίκες σκληρά για να βοηθήσουμε την ανάπτυξη της οικονομίας και της παιδείας. Οι Κουβανέζες είναι μέρος του λαού και εργάστηκαν όπως όλοι για την πρόοδο της Κούβας. Άλλωστε, από την αρχή της επανάστασης ο Φιντέλ πίστεψε πως η γυναικεία παρουσία είναι απαραίτητη για την οργάνωση και την ανοικοδόμηση της χώρας. Πίστευε πάντα ότι η γυναικεία απελευθέρωση συνδέεται με τα ιδανικά του εργαζόμενου λαού. Έδωσε λοιπόν ιδιαίτερη προσοχή στη θέση των εργαζόμενων γυναικών και κυρίως της αγρότισσας. Βλέπει τις εργαζόμενες σαν κινητήρια δύναμη για την πρόοδο. Έτσι, απ' την αρχή της επανάστασης συγκροτήθηκαν διάφορες γυναικείες οργανώσεις που δούλεψαν στην επαρχία, στα βουνά, στις πόλεις - παντού. Οργανώσαμε και την Ομοσπονδία Γυναικών στην οποία ανήκουν όλες οι γυναικείες οργανώσεις».

Προσιτή η εκπαίδευση

Πώς είναι οργανωμένη
η παιδεία στην Κούβα και
ποια είναι η σχέση
γυναίκας - εκπαίδευσης;

«Έχουμε φτάσει σ' ένα πολύ υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Το σύστημά μας είναι ελεύθερο και προσφέρεται δωρεάν στον καθένα. Λειτουργούν σχολεία για όλες τις βαθμίδες, για όλες τις ηλικίες και σε κάθε περιοχή της Κούβας. Στην πατρίδα μου ο κάθε άνθρωπος σπουδάζει κάτι. Δεν έχουμε αναλφάβητους. Όσο για τα γυναικεία σωματεία, συνεργάστηκαν απ' την αρχή της Επανάστασης με τις δασκάλες των σχολείων και δημιούργησαν μια μορφωτική εκστρατεία ειδική για τις γυναίκες. Έτσι όλες οι γυναίκες ενημερώθηκαν και μπόρεσαν να διαλέξουν τους τομείς στους οποίους ήθελαν να εκπαιδευτούν».

Ποιος είναι ο ρόλος
της γυναίκας στην οικογένεια;

«Φτιάξαμε μια κοινωνία ισότητας των φύλων. Άντρες και γυναίκες έχουν τις ίδιες ευθύνες. Λειτουργεί σήμερα στην Κούβα ένα κυβερνητικό γραφείο που ασχολείται αποκλειστικά με τα οικογενειακά θέματα. Δημιουργήθηκε πριν από πολλά χρόνια, για να υποστηρίξει τα δικαιώματα και των δύο συζύγων και φροντίζει να εκτελούν τις υποχρεώσεις τους. Εκτός από αυτό, προστατεύει τα δικαιώματα του παιδιού και βοηθάει τους γονείς να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους προς τα παιδιά τους και να κάνουν ό,τι είναι δυνατό για την ανάπτυξη και τη μόρφωσή τους.

Η πολιτική μας αυτή σχετικά με την οικογένεια θεωρήθηκε πολύ ενδιαφέρουσα και μελετήθηκε για εφαρμογή και σε άλλες χώρες».

Οι Κουβανέζες στην πολιτική

Ποια είναι η θέση της Κουβανέζας
στην πολιτική ζωή;

«Έχουμε πάρα πολλές γυναίκες στα υπουργεία, στη διοίκηση, στη δημόσια ζωή. Εκτός από το υπουργείο Οικογένειας έχουμε άλλο, ειδικό υπουργείο για το Παιδί. Και σ' αυτό εργάζονται πολλές γυναίκες που φροντίζουν για τον προσανατολισμό, την ανάπτυξη και την εξέλιξη των μικρών Κουβανέζων».

Πιστεύετε ότι το πολιτικό κι εκπαιδευτικό σύστημα μιας χώρας
επηρεάζει τη θέση της γυναίκας στο κοινωνικό σύνολο;

«Πιστεύω πως είναι οι δύο κύριοι παράγοντες και οι πιο καθοριστικοί για τη θέση της γυναίκας. Από τα παιδικά του χρόνια ακόμα, ο άνθρωπος πρέπει να ξεκαθαρίσει τον ρόλο του και το νόημα της ζωής του και να μάθει να βλέπει τον άλλο σαν μια ανθρώπινη ύπαρξη ίση με τις άλλες. Οι δάσκαλοι πρέπει να είναι ειδικά εκπαιδευμένοι για να μπορούν να μάθουν στα παιδιά ότι πρέπει να μεγαλώνουν χωρίς διακρίσεις κι ότι είναι ικανοί -είτε άντρες είτε γυναίκες- να παλέψουν στη ζωή. Η μόρφωση και η εκπαίδευση που δίνει μια χώρα παίζει αποφασιστικό ρόλο για τη θέση της γυναίκας. Το άλλο και σημαντικό είναι η πολιτική. Από το πολιτικό σύστημα προέρχονται οι ανισότητες και οι διακρίσεις. Όταν μια χώρα βλέπει τη γυναίκα σαν παραγωγική δύναμη και βοηθάει ώστε να διαμορφώσει αυτή μια ολόπλευρη προσωπικότητα, τότε η χώρα αυτή έχει πετύχει την ισότητα».

Τι χρειάζονται
οι γυναικείες οργανώσεις στην Κούβα
αφού υπάρχει ισοτιμία;

«Δουλεύουμε στις γυναικείες οργανώσεις για την κοινωνική πρόοδο και για τη διατήρηση του συστήματος. Οι γυναίκες δουλεύουν για την οργάνωση διάφορων εκδηλώσεων και, γενικά, αναπτύσσουν μια δράση που δεν βοηθάει μόνο τις ίδιες αλλά ολόκληρο το σύστημα, την Επανάσταση».

Σαν ηγέτιδα του επαναστατικού κινήματος της επαρχίας Οριέντε,
πώς θα κρίνατε το γυναικείο απελευθερωτικό κίνημα;

«Το γυναικείο απελευθερωτικό κίνημα τράφηκε από δύο πηγές. Την οικονομική φτώχεια των γυναικών, όπως είναι οι γυναίκες της Αφρικής και τον πνευματικό και συναισθηματικό τους εξευτελισμό. Γυναίκες που στερούνται τα κοινωνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα θα επαναστατήσουν πιο γρήγορα. Ιδίως, αυτές που βλέπουν τον εαυτό τους απομονωμένο και καταπιεσμένο μέσα στο ιμπεριαλιστικό καθεστώς. Εμείς πετύχαμε καλύτερη και πιο δίκαιη θέση της γυναίκας γιατί άλλαξε η κοινωνικοοικονομική κατάσταση του παρελθόντος. Η φεμινιστική συνείδηση μπορεί ν' αναπτυχθεί μόνο από μια σοσιαλιστική ιδεολογία. Όπως η γυναίκα αποτελεί μέρος του επαναστατικού αγώνα για την απελευθέρωση της κοινωνίας έτσι είναι απαραίτητο να αγωνιστεί για να ξεφύγει από τα δεσμά της καταπίεσης που τη θέλουν απομονωμένη και περιφρονημένη».

Όταν της είπα το πόσο συγκλονιστική ήταν η ομιλία του Φιντέλ Κάστρο, λίγες μέρες πριν και όλη αυτή η αφήγησή του για το πώς έγινε κομμουνιστής, μου απάντησε ότι την έχει ακούσει πολλές φορές σε οικογενειακές συγκεντρώσεις και την έχει μάθει σχεδόν απ' έξω:

«Ήμουν γιος ενός γαιοκτήμονα -αυτό ήταν ένας λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Μορφώθηκα σε θρησκευτικά σχολεία όπου πήγαιναν τα παιδιά των πλουσίων -ένας ακόμη λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Ζούσα στην Κούβα, όπου όλες οι ταινίες, οι εκδόσεις και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ήταν «Made in USA» (αμερικανικής κατασκευής) -ένας τρίτος λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Σπούδασα σ' ένα πανεπιστήμιο όπου από 15.000 φοιτητές, μόνο τριάντα ήταν αντιιμπεριαλιστές κι εγώ ήμουν ένας από εκείνους τους τριάντα στο τέλος. Όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο, μπήκα ως γιος γαιοκτήμονα -και για να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα, ήμουν πολιτικά αγράμματος.

Και κάτι άλλο. Κανένα κομματικό μέλος, κανένας κομμουνιστής, κανένας σοσιαλιστής ή εξτρεμιστής δεν με πήρε με το μέρος του να με κατηχήσει. Όχι. Μου έδωσαν ένα μεγάλο, βαρύ, διαβολεμένο, πληκτικό και ανυπόφορο διδακτικό βιβλίο που προσπαθούσε να εξηγήσει την πολιτική οικονομία από αστική άποψη -αυτό το πράγμα το έλεγαν πολιτική οικονομία!

Κι αυτό το ανυπόφορο βιβλίο παρουσίαζε τις κρίσεις της υπερπαραγωγής και άλλα τέτοια προβλήματα σαν τα πιο φυσικά πράγματα στον κόσμο. Εξηγούσε πως στη Βρετανία, όταν υπήρχε αφθονία κάρβουνου, υπήρχαν εργάτες που δεν είχαν καθόλου, γιατί σύμφωνα με τους αδυσώπητους φυσικούς και αμετάβλητους νόμους της ιστορίας, της κοινωνίας και της φύσης, παρουσιάζονται αναπόφευκτα κρίσεις υπερπαραγωγής και όταν παρουσιάζονται φέρνουν ανεργία και πείνα. Δηλαδή, όταν υπάρχει πολύ κάρβουνο, οι εργάτες κρυώνουν και πεινούν!

Έτσι εκείνος ο γιος του γαιοκτήμονα, που είχε μορφωθεί σε αστικά σχολεία και σύμφωνα με την αμερικανική προπαγάνδα, άρχισε να σκέφτεται πως κάτι έφταιγε σε αυτό το σύστημα, κάτι δεν έβγαζε νόημα...

Λοιπόν, μια μέρα έπεσε στα χέρια μου ένα αντίγραφο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου -του ξακουστού Κομμουνιστικού Μανιφέστου- και διάβασα μερικά πράγματα που δεν ξέχασα ποτέ.. Τι φράσεις, τι αλήθειες! Και βλέπαμε εκείνα τα πράγματα κάθε μέρα!

Ένιωθα σαν μικρό ζώο που γεννήθηκε σ' ένα δάσος, το οποίο δεν καταλάβαινε. Τότε, εντελώς ξαφνικά, βρίσκει έναν χάρτη εκείνου του δάσους -μια περιγραφή, μια γεωγραφία εκείνου του δάσους και όλων μέσα σ' αυτό. Τότε ήταν που βρήκα τον προσανατολισμό μου...»

Η Εσπίν Βίλμα Κάστρο, ενώ είχε μελετήσει χορό και τραγούδι, αργότερα σπούδασε Χημικός Μηχανικός κι ήταν από τις πρώτες γυναίκες στην Κούβα που ασχολήθηκαν με αυτό το αντικείμενο. Βοήθησε στην Επανάσταση της Κούβας ενώ η ικανότητά της να μιλάει Ισπανικά αλλά και Αγγλικά της έδωσε τη δυνατότητα να εκπροσωπεί το επαναστατικό κίνημα σε διεθνές επίπεδο. Διετέλεσε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κουβανικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1965 έως το 1989.

Πηγή 902.gr

Η Εύα Νικολαΐδου (γεν. Θεσσαλονίκη το 1954) είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Εργάστηκε στην ΕΡΤ (ραδιόφωνο και τηλεόραση) επί 35 χρόνια, στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Έχει γράψει 10 βιβλία.
Μέλος της ΕΣΗΕΑ και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων. Σπούδασε στο College of Journalism (Σχολή Δημοσιογραφίας) του Λονδίνου και Κοινωνιολογία στο Mary Ward Center (Tutorial University).
Συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι, όπου τελείωσε το τμήμα Πολιτισμού στη Σορβόννη. Το 1984, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης τελείωσε στο Centre de Formation des Journalistes, το τμήμα τηλεόρασης. Παρακολούθησε τρία χρόνια ρωσικά στον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο και Κέντρο Σπουδών Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ ήταν τρία χρόνια ακροάτρια τη Δραματική Σχολή Αθηνών.
Από το 1979 εργάστηκε στην ΕΡΤ, από όπου συνταξιοδοτήθηκε μετά από 40 χρόνια καριέρας. Ξεκίνησε από το ραδιόφωνο με δική της εκπομπή, συνέχισε στα "Χρονικά της ημέρας" (Διεύθυνση Ειδήσεων Ραδιοφώνου) και λίγο αργότερα στις Ειδήσεις Τηλεόρασης.
Από το 1990 έως το 2013 εργαζόταν στη Διεύθυνση διεθνών τηλεοπτικών εκπομπών. Επί 20 χρόνια ήταν αρχισυντάκτρια της πολιτιστικής εκπομπής "9+1 Μούσες", η οποία πρόβαλλε τα σημαντικότερα πολιτιστικά γεγονότα της χώρας μας.

🇨🇺  Vilma Espín Guillois: ο τυφώνας, που μας άφησε τη σιγουριά εκπλήρωσης κάθε ανθρώπινης και επαναστατικής αποστολής
🇨🇺 Η Κούβα αποτίει φόρο τιμής στη Vilma Espín