Μπαλάντα
της Λίλα Ριπόλ*
Εκτέλεσαν τον Μπελογιάννη.
Τον Μπελογιάννη εκτελέσαν.
Ακουμπήσαν το κορμί του
που τόσες μάχες έδωσε
στον σκούρο πέτρινο μαντρότοιχο
Ήθελαν να του κλείσουν τα μάτια,
μα ο Μπελογιάννης αρνήθηκε.
Το πρόσωπό του ξάσπρισε,
αλλά τίποτα δεν το άλλαξε.
Δεν του έκλεισαν τα μάτια,
ολόρθο το κορμί του έστεκε.
Προχωρούσε η αυγή,
όμως σκιές κυκλώναν τη γη.
Συνέβαινε το έγκλημα,
που κανείς δεν ήξερε ούτε φανταζόταν.
Ήθελαν να του κλείσουν τα μάτια,
μα ο Μπελογιάννης αρνήθηκε.
Οι δήμιοί του δείλιασαν,
σφίγγοντας τα όπλα στα χέρια τους.
Να κοιτάξει κατάματα το πρόσωπό του,
το πρόσωπο που ξάσπρισε,
αλλά τίποτα δεν το άλλαξε
ποιος μπορούσε, ποιος τολμούσε;
Ήθελαν να του κλείσουν τα μάτια,
μα ο Μπελογιάννης αρνήθηκε.
Έσβησαν τα αστέρια.
Μόλις αχνοφαίνονταν η αυγή.
Τ’ ανοιξιάτικο αγέρι,
έστειλε έναν αναστεναγμό στον μαντρότοιχο.
Ο Μπελογιάννης, αδάμαστος,
ξεκινά ένδοξο τραγούδι,
αψηφώντας τον θάνατο για τα ιδανικά του.
«Σύντροφοι! Σύντροφοι,
το Κόμμα μας δεν πεθαίνει…»
Έτσι έσβησε η ηρωική φωνή του.
Οι λέξεις του, άνθη,
που τα σκόρπισε το αγέρι.
Συνέβαινε το έγκλημα,
που κανείς δεν ήξερε ούτε φανταζόταν.
Το ηρωικό του αίμα
έβαψε τον σκούρο πέτρινο μαντρότοιχο
Το όνομά του, του Κομμουνιστή,
ολόκληρος ο Κόσμος το κράτησε.
Ήταν παγωμένη εκείνη η άνοιξη,
Που χάθηκε το κορμί του.
Μπελογιάννη! Μπελογιάννη!
Θα ‘ρθει ξανά η Άνοιξη
Ο λαός κρατά τ’ όνομά σου!
Τις λέξεις σου,
που σκόρπισε τ’ αγέρι
Ο ανοιξιάτικος άνεμος
τις έσπειρε στη Γη.
Το 1934, με τη δολοφονία του ξαδέλφου της Waldemar Ripoll, δημοσιογράφου και μέλους του ποοδευτικού Κόμματος Libertador, κατόπιν εντολής σκοτεινών κύκλων η Lila Ripoll αποφάσισε να συμμετάσχει στον πολιτικό αγώνα και στην κομμουνιστική υπόθεση. Συμμετείχε στο Μέτωπο Διανοούμενων του Κομμουνιστικού Κόμματος Βραζιλίας (PCB) και στην Ένωση Εργατών Μετάλλου, επικεφαλής του πολιτιστικού τμήματος του.
Το 1938, η Ripoll έκανε το ντεμπούτο της βιβλίο, De Mãos Postas _με σταυρωμένα χέρια, το οποίο έτυχε θετικής υποδοχής από τους κριτικούς. Τρία χρόνια αργότερα, ήρθε το το Céu Vazio _ Άδειος ουρανός, που τιμήθηκε με το το βραβείου Olavo Bilac, από την Ακαδημία Γραμμάτων της Βραζιλίας. Το 1944, η Λίλα παντρεύτηκε τον Alfredo Luís Guedes, επίσης πολιτικό μαχητή. Με τη νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, τον επόμενο χρόνο, άρχισε να αγωνίζεται πιο ενεργά για τα αιτήματα των εργαζομένων και, ταυτόχρονα, δημοσίευσε κείμενα στο περιοδικό A Província de São Pedro _ Η επαρχία του Αγίου Πέτρου και συνεργαστηκε επίσης με το πορτογαλο-βραζιλιάνικο περιοδικό Atlântico.
Το 1949, έχασε τον άνδρα της, αλλά δεν το έβαλε κάτω _συνέχισε να συμμετέχει σε πολιτικές μάχες της εποχής και σε ειρηνιστικές εκστρατείες. Ήταν και υποψήφια βουλευτής του Κομμουνιστικού Κόμματος το 1950. Το 1951, συνεργάστηκε με το περιοδικό Horizonte, δημοσιεύοντας ποιητές της Λατινικής Αμερικής, όπως ο Pablo Neruda και η Gabriela Mistral. Την ίδια χρονιά, δημοσίευσε το βιβλίο Novos Poemas _Νέα Ποιήματα, που τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης Pablo Neruda, στην Πράγα της Τσεχοσλοβακίας. Το 1954 κυκλοφόρησε το μακροσκελές ποίημα Primeiro de Maio _Πρωτομαγιά που έχει ως θέμα του τη σφαγή κατά την Εργατική Πρωτομαγιά στην πόλη του Ρίο Γκράντε. Το 1958, το θεατρικό της έργο, Um Colar de Vidro _ Ένα γυάλινο κολιέ παρουσιάστηκε στο Theatro São Pedro.
Το 1964, λίγο μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, η Λίλα Ρίπολ συνελήφθη, αλλά αφέθηκε ελεύθερη λόγω της υγείας της — έπασχε από προχωρημένο στάδιο καρκίνου. Το τελευταίο της ποιητικό έργο ήταν το Águas Móveis (κινούμενα _τρεχούμενα νερά 1965). Πέθανε στο Πόρτο Αλέγκρε, σε ηλικία εξήντα ενός ετών, και η σορός του θάφτηκε από τους συμπατριώτες της στο νεκροταφείο Santa Casa de Misericórdia. Προς τιμήν της, δημιουργήθηκε το 2005 το Βραβείο ομώνυμο Ποίησης _ ανοιχτό σε όσους εκφράζονται σε θέματα κοινωνικά και φύλου
· e Mãos Postas (και σταυρωμένα χέρια _1938)
· Céu Vazio (άδειος ουρανός 1941);
· Por quê? Γιατί; (1947)
· Novos Poemas _Νέα Ποιήματα (1951);
· Primeiro de Maio _Πρωτομαγιά (1954);
· Poemas e Canções Ποιήματα και τραγούδια (1957);
· Coração Descoberto Η αποκαλυφθείσα Καρδιά (1961);
· Águas Móveis _Τρεχούμενα νερά (1965);
Θέατρο
Um Colar de Vidro _Ένα γυάλινο κολιέ (1958)
Μεταφράσεις
Canto da Camponesa τραγούδι της αγρότισσας
(1942), της Orfila Bardesio.
Um Poeta _ο ποιητής (1951), του
Nazım Hikmet
Balada para o que Cantou no
Suicídio Μπαλάντα για αυτό που τραγούδησε στο Suicide (1951), του Louis Aragon.
Δεδομένου πως η επαφή μας με το κίνημα στη Βραζιλία (εξαιτίας πιθανά και της στριφνής πορτογαλικής γλώσσας) _πολιτικά και γενικότερα (κουλτούρα κλπ) είναι περιορισμένη, δείτε καταρχήν _Ριζοσπάστης “Ο Λούλα επανέρχεται στο τιμόνι της καπιταλιστικής διαχείρισης” προχωράμε με ένα αφιέρωμα, στη ζωή και το έργο της κομμουνίστριας _διεθνίστριας, που χάθηκε πρόωρα (Quaraí, 12-Αυγ-1905 _ Porto Alegre, 7- Φεβ-1967) _
Φτάνω στον καθρέφτη. Κοιτάζω το πρόσωπό μου.
Πορτρέτο ενός κοριτσιού χωρίς ομορφιά.
Δύο μεγάλα λυπημένα μάτια σαν τον Αύγουστο,
κοιτάζοντας τα πάντα με λύπη!
Μικρό οβάλ
πρόσωπο. κλειστά χείλη
για να μην αποκαλύψω το μυστικό μου...
Εμφάνιση μαλλιών, χωρίς φροντίδα,
Μερικές άσπρες κλωστές που έφτασαν νωρίς.
Το μακρύ ανοιχτό μέτωπο, στοχαστικό.
Στη μέση μια γραμμή, ελαφριά, κάθετη,
υποδηλώνοντας μια πολύ ζωντανή ιδέα
και οι σοβαρές σκέψεις: — κακό να μ΄εύρει!...
Το σώμα πολύ λεπτό και κοκκαλιάρικο.
—Επτά _σχεδόν πιθαμές ψηλή, σίγουρα. —
Φάτσα αγορίστικη
παρά την ηλικία, έχουμε μείνει στην αβεβαιότητα!
σσ. palmos στα πορτογαλέζικα _”παλάμη” είναι παλιά μονάδα ανθρωπομετρικού μήκους_ύψους: η μέτρηση μεταξύ του άκρου του αντίχειρα και του άκρου του μικρού δακτύλου με το χέρι σε έκταση. Στην Ισπανία τυποποιήθηκε στα 20.873 εκατοστά. στη Νάπολη, στα 26.367 εκ. άρα το ύψος της ήταν 1,46 ίσως και λίγο παραπάνω
Και τίποτα άλλο. Η ψυχή; Κανείς δεν την βλέπει.
Η καρδιά; Αουτσάιντερ! είναι πολύ άρρωστη!!
Δεν αγαπά, αλλά μην την μισήσεις. Δεν πιστεύει κιόλας; Και ζει αγνοώντας τα
πάντα, αδιάφορη;
Το πορτρέτο μου. Εδώ είναι: το ίδιο.
Ο καθρέφτης είναι φίλος μου. Ποτέ δε λέει ψέματα.
Στο δωμάτιό μου, είναι το πιο παλιό έπιπλο.
Και ξέρετε πόσο καιρό είμαι σε δυσπιστία! ...
Δημοσιεύτηκε στο βιβλίο De Mãos Postas (με σταυρωμένα χέρια _1938) _Ripoll Lila. Δύσκολο νησί: ποιητική ανθολογία _επιλογές και παρουσίαση Maria da Glória Bordini (σσ. πανεπιστημιακός γεννημένη το 1945). Porto Alegre: εκδ da Universidade/UFRGS, 1987 _Η ποίηση της Lila Ripoll ήταν μια μαρτυρία των αντιφάσεων της εποχής της _Πηγή: Περιοδικό Princípios nº 30 Aug-Oct 1993 σελίδες 32 έως 37
"Το κακό δεν είναι να μιλάς για τη θλίψη ή την αγωνία. Το κακό δεν είναι να βρίσκεις διέξοδο από την απόγνωση" — αυτά τα λόγια, της ποιήτριας Λίλα Ρίπολ, είναι εξαιρετικά επίκαιρα σήμερα, όταν πολλοί μπερδεύουν την καλλιτεχνική έκφραση με την απαξίωση στην αναζήτηση λύσεεων στα ανθρώπινα προβλήματα.
Χωρίς την εύκολη ρητορική εκείνων που, στολίζοντας τα γραπτά τους με κόκκινες σημαίες, νομίζουν ότι τραγουδούν την επανάσταση, η ποίηση της Gaúcha de Quarai _Lila Ripoll ήταν πάντα μια σφοδρή μαρτυρία —ακατανόητη, όπως είπε ο κριτικός Walmir Ayala— των αντιφάσεων της εποχής της. «Ο ποιητής είναι πρώτα απ' όλα άνθρωπος», είπε σε μια περίσταση, σχολιάζοντας τη φαινομενική αντίθεση μεταξύ λυρικής και πολιτικής ποίησης. «Δεν τα διαχωρίζω από τη ζωή, ούτε από την ευθύνη που αναλαμβάνω, ως άτομο, απέναντι στην κοινωνία», κατέληξε, ορίζοντας μια πρωτοποριακή πλευρά πρόγραμμα για την ποίηση: την έκφραση της «ζωής γενικά», με τον πολύπλευρο πλούτο της. Που απορρίπτει αυτή την ανοησία που είναι η αναζήτηση της ομορφιάς για χάρη της ομορφιάς, στόχος όσων βλέπουν την τέχνη ως απλώς διασκεδαστική, διακοσμητική, ανίκανη να την κατανοήσουν ως ουσιαστική και αναντικατάστατη έκφραση της ζωής του ανθρώπου και μορφή γνώσης που αναφέρεται σε πτυχές της πραγματικότητας που ξεφεύγουν από την επιστημονική συστηματοποίηση, χωρίς ωστόσο να αποτυγχάνουν να εντυπωσιάσουν την ανθρώπινη ευαισθησία. «Υπάρχει ζωή / Εδώ είναι το όνειρο», έγραψε στο ποίημα Contradição _ Αντίφαση, δίνοντας έναν υπαινιγμό αυτής της πλούσιας και αντιφατικής μορφής γνώσης που είναι εκείνη η ποίηση, της οποίας ήταν απολύτως κυρίαρχη.
Μετά το 1964, η Λίλα Ρίπολ κυνηγήθηκε άγρια από τα αστικό κράτος, εμπλεκόμενη στα πλοκάμια της στρατιωτικής αστυνομίας και πέθανε το 1967, αλλά και μετά τον θάνατό της, συνέχισαν να χτυπούν οι ίδιοι βασανιστές. Σε κάθε επέτειο του θανάτου της, δεν μπορούμε παρά να φέρουμε στη μνήμη μας τις σελίδες του A Classe Operária _η εργατική τάξη, που διακινήθηκε στην παρανομία ή το γεγονός ότι τα περισσότερα αντίτυπα ποιμάτων της, χαρακτηριστικό εκείνων των άγριων χρόνων, είχαν σκισμένες σελίδες. Μελετώντας αυτό το υλικό, καθώς και όσα είχε ήδη, και κάποια αποκόμματα εφημερίδων, ο Clóvis Moura (σσ. Βραζιλιάνος κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, ιστορικός και συγγραφέας) άρχισε να γράφει ένα άρθρο, αλλά διακόπηκε από πυροβολισμούς που, τις πρώτες πρωινές ώρες του Δεκεμβρίου 1976, στοίχισαν τη ζωή του Pedro Pomar και άλλων συντρόφων του. γειτονιά da Lapa, στο Σάο Πάολο (σσ. Η Chacina da Lapa ή Massacre da Lapa (16-Δεκ-1976) ήταν μια τρομοκρατική δολοφονική επιχείρηση του βραζιλιάνικου στρατού ενάντια στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚ Βραζιλίας (PCdoB), όπου πέθαναν πολλοί _ανάμεσά τους και τρία μέλη της ΚΕ. Τότε _για πολλαπλή φορά, το PCdoB ήταν στην παρανομία. Για την ιστορία αυτό στάθηκε δυνατό όταν το μέλος του Κόμματος Manoel Jover Telles πιάστηκε και πρόδωσε τους συντρόφους του _μάλιστα πήρε και αδρή αμοιβή.
Αυτή η αρχή του άρθρου, ένα ντοκουμέντο από μια εποχή βαριάς παρανομίας, δημοσιεύεται για πρώτη φορά σε αυτή την έκδοση του Princípios, μαζί με δύο αχρονολόγητες επιστολές της ποιήτριας — που απευθύνονται στους συντρόφους της στο Κόμμα
Ο θάνατος της ποιήτριας Lila Ripoll πέρασε σχεδόν απαρατήρητος στις ειδήσεις των εφημερίδων και των περιοδικών. Στο Ρίο Γκράντε ντο Σουλ, όπου είχε μετακομίσει μετά από μια παραμονή στη Γκουαναμπάρα σε μια προσπάθεια να θεραπευτεί, η Λίλα πέθανε όπως ζούσε πάντα: συνεπής με τον εαυτό της και την ποίησή της. Μια συνοχή που την οδηγούσε συχνά σε τολμηρές ενέργειες που κανείς δεν πίστευε δυνατές σε ένα τόσο εύθραυστο πλάσμα. Όπως πάντα οι αστικές εφημερίδες, οι ίδιες που δίνουν τόσο μεγάλο έπαινο σε μεγάλα πλάνα και ασήμαντες φιγούρες, άφησαν το γεγονός να περάσει. Σίγουρα ένα σύμπτωμα αυτών των δύσκολων καιρών που ζούμε όπου η αντιστροφή των αξιών είναι σταθερή. Ήταν ποιήτρια μέχρι την τελευταία στιγμή. Λίγα λεπτά έμειναν για να μπει σε κώμα από το οποίο δεν θα συνήλθε ποτέ και υπαγόρευσε, τραυλίζοντας, με σχεδόν ανεπαίσθητη φωνή το τελευταίο της μήνυμα:
Τους ευχαριστώ
όλους για όλα.
Δεν άξιζα τόσα πολλά.
Πες το στους φίλους σου
Έχω αυτή τη μοναδική λαχτάρα: να τα αφήσω όλα...
Στους φίλους
μου θέλω να αγκαλιάσω
συν τους νέους που γνωρίσαμε
και στους αμέτρητους που δεν ξέρουμε
Μου λείπετε πολύ.
Ήταν 5 Φεβρουαρίου 1967, έσβηνε και είναι σαφές ότι
ένα μήνυμα σαν αυτό που μεταγράφουμε δεν μπορεί να αναλυθεί μέσα από απλούς
δοκιμαστικούς σωλήνες αισθητικής, αλλά πρέπει να γίνει αισθητό ως ντοκουμέντο
ανθρώπινης θαλπωρής, μαχητικής αδερφοσύνης, διεθνισμού, αξιοπρέπειας, τελικά.
Λίγο πριν πεθάνει, η Lila Ripoll πάλευε ενάντια σε πολλά αστικά φόρουμ ενάντια
στους αγωνιστές διανοούμενους χωρίς ποτέ να πτοηθεί ή να αποδυναμωθεί.
★ ★ ★
Με την αρρώστια μέσα της που θα την οδηγούσε στον τάφο, αλλά ακόμα κι έτσι, οι γενναίοι στρατιώτες του χριστιανικού πολιτισμού δεν το έβαλαν κάτω ανακρίνοντάς την. Υπήρχαν και άλλα: όταν μια ομάδα διανοουμένων από το Ρίο Γκράντε ντο Σουλ αποφάσισε να της αποτίσει φόρο τιμής —όλοι γνώριζαν ότι θα ήταν ο τελευταίος φόρος κατά τη διάρκεια της ζωής της— αλλά εμποδίστηκαν με ντου από την πολιτική αστυνομία. Αυτή η εύθραυστη γυναίκα, ικανή να θέσει σε κίνδυνο τους θεσμούς, είχε μόνο την αξιοπρέπεια και την ποίησή της ως όπλα.
Και ποια ήταν η ποίησή της; Ένα όργανο βασισμένο σε TNT, ικανό να τινάξει στρατώνες από τον αέρα; Και ναι και όχι και το αντίθετο. Αυτό που τη χαρακτηρίζει είναι ακριβώς η ηρεμία της. Ηρεμία που πηγάζει από την εμπιστοσύνη. Ας θυμηθούμε τη Λίλα Ρίπολ μέσα από την ποίησή της, εκείνη την ίδια ποίηση που ήταν τρομακτικά δυναμική... Ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι η φινέτσα και η ισορροπία της. Σε όλη την ποιητική της καριέρα, η Λίλα εξελίχθηκε χωρίς να αποδεχτεί μια σειρά από ρεύματα που εμφανίστηκαν και εξαφανίστηκαν. Εκείνη, σίγουρη στα αιώνια νερά του μεγάλου ποιητικού ποταμού, έδωσε σταγόνα ομορφιάς μέσα στο σχέδιο που διάλεξε. Η τραγουδισμένη ποίηση, με έναν ασυνήθιστο λυρισμό, έφερε τέτοια πράγματα στο τραγούδι μας:
Η μοναξιά παίζει ένα παιχνίδι κρυφτού μαζί μου.
Εξαφανίζεται για μια στιγμή και εμφανίζεται από που δεν ξέρω.
Η μοναξιά κρύβεται και επιστρέφει, συντρίβει τη ζωή, τα όνειρα, την αγάπη.
Ω! Παιχνίδι κρυφτό, κρύψτε, κρύψτε και τον πόνο.
Η ποίησή της κατεξοχήν μουσική: Δεν ξέρω αν οφειλόταν στο ότι η Lila Ripoll είχε μεγάλη μουσική κουλτούρα —έτοιμη για καλλιτέχνης συναυλιών, αφήνοντας αργότερα την καριέρα της για προσωπικούς λόγους— το σίγουρο είναι ότι οι στίχοι της είναι πάντα απαλοί και μουσικοί. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι ο θεματικός της πλούτος.
Η Lila Ripoll, την ίδια εποχή που έγραφε στίχους λυρισμού και μοναξιάς, έγραψε στίχους για σπουδαία θέματα της εποχής μας. Η καρδιά της έκαιγε για τα μεγάλα θέματα. Είναι αλήθεια ότι, όπως παραδέχτηκε και η ίδια, η ποίησή της πάνω σε αυτά τα συχνά δεν έφτανε στο επίπεδο που επιθυμούσε. Ίσως υπερβολική απαιτητικότητα από την ίδια; Ίσως προσωπική αδυναμία _Είπε:
Μην βλέπεις,
που ο χρόνος μου σκλήρυνε το καρδιά.
Είμαι ποιητής. Υποχρεωτικό είναι το όνειρο για μένα.
Δώσε μου το δικαίωμα να ονειρεύομαι.
Ο ορίζοντας της είδε τα χέρια να της απλώνουν στον κόσμο όλο, στους λαούς. Μα τι χέρια ήταν αυτά; Να σφίξει όλα τα χέρια; Η Λίλα δεν σκέφτηκε, ότι όσοι δεν δίνουν στον ποιητή το δικαίωμα να ονειρεύεται δεν έχουν δικαίωμα να του σφίξουν το χέρι.
Αγαπητοί φίλοι και φίλες:
Εδώ λοιπόν βρίσκομαι αντιμέτωπη με τους κακούς ανέμους και με την υγεία μου
αρκετά κλονισμένη, αλλά πάντα με την ίδια στάση απέναντι στη ζωή και τα
γεγονότα. Θα πω περισσότερα: αν κάτι μπορεί ακόμα να με κάνει να δονούμαι,
είναι η ελπίδα να παρακολουθήσω και, κατά κάποιο τρόπο, να συμμετάσχω στη
μεγάλη παράσταση.
Μου λείπει όλο και περισσότερο η συνύπαρξή μας. Μια λαχτάρα που μερικές φορές
με κάνει να νιώθω άδικη με άλλους φίλους και συντρόφους, τόσο συχνές είναι οι
αναμνήσεις που ξυπνάω.
Και εσύ; Ευτυχισμένη; Βλέποντας καθαρά το μέλλον και επομένως αναμένοντας
προβλήματα και βιώνοντας μια οικεία χαρά που λίγοι μπορούν να καταλάβουν; Ξέρω
ότι έτσι είναι και ο θαυμασμός μου «μεγαλώνει» με τη φιλία μας. Φιλιά πολλά σε
όλους και όλες.
★ ★ ★
Αγαπητοί φίλοι και φίλες:
Είχα στιγμές πραγματικής ευτυχίας, διαβάζοντας το φιλικό σου γράμμα. Γράμμα
γεμάτο όμορφα, γενναιόδωρα λόγια, γεμάτα υγιή και αδελφική ενθάρρυνση. Ήταν μια
ευτυχισμένη στιγμή για όσους —όπως εγώ— πέρασαν μια δύσκολη χρονιά, με συνεχείς
ανησυχίες για την υγεία, πέρα από τις άλλες κοινές σε όλους μας.
Το μόνο που μπορώ να πω στους φίλους μου είναι ότι συνεχίζω με τα ίδια όνειρα και την ίδια διάθεση για συνεργασία, ώστε κάποτε να γίνουν η πραγματικότητα που επιθυμούμε.
Κάνω ένα διάλειμμα από τη λογοτεχνική δουλειά. Αυτό συμβαίνει γιατί έγραψα πάρα πολλά τον τελευταίο μήνα. Με
έπιασε ηπατίτιδα, αποτέλεσμα της μετάγγισης αίματος, στη χειρουργική μου
επέμβαση. Άλλες 45 ημέρες ανάπαυσης, μετά απόλυτα — υποχρεωτικό κρεβάτι.
Αποτέλεσμα: 33 νέα ποιήματα. Ένα νέο βιβλίο ποίησης. Τώρα, μια κάποια κούραση.
Ένα προσωρινό κενό. Ένα απαραίτητο διάλειμμα.
Χάρηκα με την
είδηση ότι τα ποιήματά μου εκτιμήθηκαν από εσάς. Θα βάλω τα δυνατά μου για να συνεχιστεί ο ενθουσιασμός που παρακίνησε την εμφάνισή τους.
Τα νέα εδώ θα μεταδοθούν ζωντανά από την Τερέζα μας, που περνάει τη μέρα μαζί μου σήμερα.
Όλοι προχωρούν, αν και χωρίς τα αποτελέσματα που θα θέλαμε να πετύχουμε. Οι
διανοούμενοί μας, ακολουθώντας τα παραδείγματα εκεί, ωριμάζουν λίγο
περισσότερο. Και αναδύονται νέα στοιχεία, με νέα νοοτροπία και κάποια αξιόλογη
διάθεση για αγώνα.
Φιλιά για μένα σε όλους τους φίλους που μου έστειλαν τις αναμνήσεις τους και σε άλλους που δεν είχαν την ίδια ευκαιρία. Ελπίζω να κερδίσω τη μάχη με τη ζωή, αλλά ακόμα κι αν όχι ονειρεύομαι να σας μιλήσω, μακροχρόνια και αδερφικά.
Στοργική αγκαλιά \
Δύο Λυρικές Στιγμές
_ Εγώ _Ι
Μια νύχτα θα περπατήσουμε κάτω από το φεγγάρι
περιτριγυρισμένοι από συναίσθημα.
Από κάθε αστέρι, μια αχνή λάμψη
θα κατέβει στη γη.
Τα χείλη σου θα είναι βαριά από τη σιωπή,
γιατί οι λέξεις θα είναι κλειστές στην καρδιά σου.
Δίπλα σου,
διορατική και πικρή,
Θα πατήσω τις πέτρες και τα λουλούδια.
Η σιωπή θα είναι υποχρεωτική ανάμεσά μας
και χωρίς να χρειάζονται ορισμοί.
Στον καθρέφτη του προσώπου σου,
θα αντανακλώνται διατεταγμένες σκέψεις.
Η ησυχία του ουρανού και η ησυχία των πουλιών
θα βοηθήσει τον σιωπηλό διάλογο.
Τα πόδια μας θα μας πάνε όπου θέλουν,
γιατί θα επιπλέουμε ανάμεσα στα σύννεφα,
καμία αίσθηση χρόνου ή τόπου.
Όλα μέσα μας θα
προοιωνίζουν
τον αναπόφευκτο αποχαιρετισμό.
Το δικό μου και το χέρι σου θα συναντηθούν
ξαφνικά σιωπηλά.
Και τα λόγια θα είναι περιττά,
η λάμψη των αστεριών,
και τα λουλούδια που δείχνουν τα πέταλά τους που γεννήθηκαν.
II
Ξέρω ότι είναι άνοιξη,
οι ροδακινιές είναι ανθισμένες
και τα μονοπάτια είναι καθαρά στο φως του φεγγαριού.
Ξέρω ότι η αγάπη είναι σύντομη,
τα λουλούδια ξεθωριάζουν
και οι ώρες δεν περνούν ποτέ ξανά.
Ξέρω ότι το
χαμένο τραγούδι δεν θα επιστρέψει,
ότι η ποίηση είναι μια στιγμή,
σαν την αγάπη.
Αλλά μην του ζητήσετε να τραγουδήσει αυτή τη στιγμή,
που κρατά τα μάτια μου στα λουλούδια
και νιώσε τη φρεσκάδα του.
Ξέρω ότι αυτή η
στιγμή δεν θα έρθει ποτέ ξανά,
με αυτόν τον ίδιο ουρανό,
με αυτό το μπλε,
και τα λόγια που ζωγράφισαν τα χείλη σου.
Ξέρω ότι η ροή της ζωής είναι αδιάκοπη,
Ξέρω ότι η αγάπη φθείρεται με τον καιρό:
Όλοι ξέρουν ότι τους άρεσε!
Αλλά υπάρχει μια σοβαρή σκέψη μέσα μου
που με απομακρύνει από σένα.
Σε δύσκολο νησί
έφτασες φίλε μου!
Αφήστε τον χρόνο να κυλά,
σχετικά με μένα!
Αντίφαση
Υπάρχει ζωή.
Εδώ το όνειρο.
Είμαι χαμένη ανάμεσα στα δύο.
Ξεσκίζω τον εαυτό μου και συνενώνομαι ξανά.
Κλείσε λοιπόν
την αγκαλιά,
κι ας είναι η αγάπη μακριά.
Ο χώρος είναι τόσο μικρός.
Η κραυγή μου είναι τόσο χαμένη!
Σειρά
Μη μου μιλάς
για θλίψη
την ξέρω από καρδιάς.
Πες μου για τη χαρά,
που έχει καλύτερη γεύση.
Της λύπης — το
καρδιά μου
πέρασε χρόνια κλαίγοντας.
Σε μια πορεία θλίψεων,
Κανείς δεν μπορεί να με διδάξει.
Λεκέδες
_ Εγώ
Ήταν πάντα θλίψη. Απόμακρη θλίψη, που έρχεται από ποιος ξέρει πού.
Απελπισμένες παρακλήσεις, εξορία ονειρεύομαι.
Τι ακρωτηριασμένο μεγαλείο.
Και ήταν και μοναξιά. Μυστική μοναξιά.
Απαράβατη
μοναξιά μιας απελπισμένης γυναίκας.
Στον χαρούμενο και πολύχρωμο δρόμο, ήταν ένας λεκές
της άχρηστης ασυμφωνίας.
Κανείς δεν
ένιωσε την τραγωδία του.
Η απουσία του γέλιου σου.
Το σχεδόν οριστικό σχήμα του προσώπου σου.
Μια μέρα έγειρα πάνω της
σαν κάποιος που κοιτάζει στον καθρέφτη.
Τα μάτια χαμογέλασαν για λίγο. Μόνο τα μάτια.
Επειδή το στόμα παρέμεινε στη θλιβερή γραμμή,
που το συνέθεσε.
Και περπατούσε αργά.
Υπερασπισμένο
από τα χείλη,
που ήταν το φρούριο της σιωπής του.
II
Δεν είναι δική μου αυτή τη στιγμή. Είναι δική σας. Ποίηση.
Και δική σου αυτή η εξωπραγματική μελαγχολία
που γλιστράει από τη νύχτα, από τα αστέρια,
από τα ανοιχτά παράθυρα για να τα δεις.
Η στιγμή που
φυτρώνει, δεν είναι δική μου
μιας παλιάς θλίψης.
Ούτε η σκιά που με χωρίζει στα δύο
στην απέναντι πλευρά του δρόμου.
Ούτε καν σταυρωμένα χέρια,
όπου βρίσκονται σε μοναξιά.
Πολλαπλασιάζεις το πρόσωπό σου απόψε,
αλλά σε αναγνωρίζω:
— στο κρύο κρεβάτι, από πεταμένα φύλλα,
σε ουράνιες μορφές,
στο κορίτσι με τα μαύρα, δίπλα στα τριαντάφυλλα.
III
Έντυσαν το νεκρό κορίτσι στα μπλε
και το σκοτάδι σκέπασε τα μάτια του,
με εκείνο το σκούρο μαντίλι
πάνω από το πρόσωπο.
Ευτυχώς που ο
ήλιος έσπασε τα παράθυρα
και το κασκόλ
και κατέβηκε στο ασφυκτικό του πρόσωπο.
Ποίημα
Η διαμαρτυρία
είναι άχρηστη.
Άχρηστος ο ανθισμένος εκφωνητής
της άνοιξης.
Μην με βλέπεις,
που ο χρόνος μου σκλήρυνε την καρδιά.
Είμαι ποιητής. Επιτακτικός
Είναι το όνειρο
για μένα.
Δώσε μου το δικαίωμα
να ονειρεύομαι _και να ονειρεύεσαι.
Θέλω να σταθώ στο παράθυρο της ζωής,
το κεφάλι στην κοιλότητα των χεριών μου,
γνωρίζοντας ότι η ελπίδα είναι άχρηστη,
αλλά στριμώχτηκε κοντά μου.
Υπάρχει!!
Το φεγγάρι ανατέλλει ψηλά, ψηλά στον ουρανό.
Αυτή τη στιγμή γεννιούνται φτερά,
βρόχοι βαρύτητας,
μυστικές στιγμές
του τρεμοπαίζουν.
Το χέρι μου δεν
απλώνει.
Πεσμένα λείψανα,
σαν μαραμένη στεφάνη.
Ο ποιητής ονειρεύεται.
Η γυναίκα
πετάει το τριαντάφυλλο
για τον κόσμο!
Τραγουδάω
στην Elisa Branco
Βαριές μπάρες, δύσκαμπτες
και σκοτεινές,
σταματούν
και βλέπω
τα παράθυρα του σκοτεινού κελιού,
που κρύβει την Ελίζα — αυτή με το απλό όνομα,
με ξεκάθαρο λευκό όνομα,
αυτήν με καθαρή ψυχή.
Περνούν
στρατιώτες,
στρατιώτες επιστρέφουν,
και τα γλυκά μάτια του κρατούμενου
είναι καθαρά νερά που δεν θολώνουν.
Βαριές μπάρες,
άκαμπτες και σκοτεινές,
ακίνητες και προφίλ
σαν στρατιώτες
δίπλα στα παράθυρα.
Ελίζα Μπράνκο
— στο σκοτεινό κελί —
περιβάλλεται από σκέψεις
καθαρό και καθαρό όπως το όνομά της.
Τι αξία έχουν
οι μπάρες στα παράθυρα;
και όσοι στρατιώτες περνούν, περνούν;
και οι σκοτεινοί ήχοι
αυτό το σημάδι,
τα σκληρά βήματα των φρουρών;
Η Ελίζα Μπράνκο
χαμογελάει και περιμένει.
Δεν αισθάνεται
το βάρος των σκοτεινών ράβδων,
ούτε ακούσει την πορεία των σκληρών βημάτων,
εκείνη τη μέρα και τη νύχτα,
τις νύχτες και μέρες,
που περνού και περνούν …
δίπλα στα παράθυρα του σκοτεινού κελιού.
Η Ελίζα Μπράνκο είναι πιστή και περιμένει —
Απλή Ελίζα,
με ξεκάθαρο όνομα,
με λευκό όνομα,
με καθαρή ψυχή.
Δυο παραλλαγές στο ίδιο θέμα
Εγώ...
Είμαι μόνη και τα χέρια μου άδεια.
Αλλά τα μάτια μου δεν κλαίνε
και το τραγούδι μου είναι της ελπίδας.
Η γη είναι
κεντημένη με έντομα και λουλούδια
και ο άνεμος είναι ένα παραπέτασμα αρώματος.
Σε κάποια γωνιά της γης
περπάτησε το βήμα σου,
κάτω από τα ψηλά αστέρια που λάμπουν.
Το τολμηρό και
μακρύ βήμα σου στους δρόμους,
μετατρέποντας τις σκέψεις σας σε πράξη.
Λατρεύω τη νύχτα που φεύγει,
και τη γη και τους ανθρώπους,
και το μονοπάτι που άνοιξες μπροστά μου.
Είμαι μόνη και
τα χέρια μου άδεια.
Αλλά τα μάτια μου δεν κλαίνε
και το τραγούδι μου είναι της ελπίδας.
II
Τα λόγια που πέφτουν από τα χείλη μου
— σαν παράξενα φρούτα — σήμερα το απόγευμα,
Πότε τα έγραψα;
Γιατί έγραψα;
Και τι μάτια
έπεσαν πάνω τους;
«Τα σύννεφα, αυτός ο ήλιος, αυτά τα παιδιά,
που θα σταματήσουν;
σε ποια διεύθυνση;
Ποιος διοικεί αυτό το απελπισμένο πλοίο;»
Πότε έγραψα;
Γιατί έγραψα;
Και τώρα, γιατί ο κόσμος είναι πιο όμορφος;
και τα λουλούδια, ο ήλιος;
άνθρωποι και σύννεφα…
και τα πλοία ταξιδεύουν γεμάτα σιγουριά…
Ποιος φύτεψε αυτή τη χαρά στο απαλλαγή μου;
Ποιος με έμαθε να κοιτάζω και να καταλαβαίνω;
Που άλλαξε το νόημα των στίχων μου
και έδωσε σιγουριά στα βήματά μου,
και έδωσε φως στα μάτια μου;
Ήσουν εσύ,
Κόμμα μου, ήσουν εσύ
Σου οφείλω αυτή τη συνάντηση με τη ζωή
και τη σαφή κατεύθυνση των σκέψεών μου.
Σου χρωστάω το χαμόγελο εμπιστοσύνης
που ανοίγει τα χείλη μου όταν βλέπω
τα παιδιά να περνούν από το δρόμο.
Αυτή η απλότητα
με την οποία ζω,
το βλέμμα που εκτείνεται σήμερα στο μέλλον,
το καμάρι της δουλειάς και τα νέα τριαντάφυλλα,
που στην καρδιά μου ανθίζουν,
Ήταν ένα μάθημα που παίρνουμε μαζί μας.
Σε σένα οφείλω αυτή τη συνάντηση με τη ζωή,
και την αδερφοσύνη
με την οποία μοιράζεται το ψωμί στο τραπέζι μου.
σσ.
Η Elisa Branco Batista _Ελίζα Μπράνκο Μπατίστα (29 Δεκεμβρίου 1912 – 8 Ιουνίου
2001) ήταν Βραζιλιάνα κομμουνίστρια και ακτιβίστρια της ειρήνης, η οποία
τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν το 1953.
Γεννήθηκε στο Μπαρέτος _στη φτωχή περιφέρεια του Σάο Πάολο από Πορτογάλο πατέρα που είχε οικοτροφείο. Παιδί, ακόμη ο πατέρας της πέθανε και η οικογένεια αναγκάστηκε να νοικιάσει τα δωμάτια του σπιτιού σε πρόσφυγες που έφταναν από την Ευρώπη για να επιβιώσουν. Μετακόμισε στο Σάο Πάολο το 1948 όπου έμαθε ραπτική και πήρε αρχικά μέρος σε ειρηνιστικές εκστρατείες, όταν ανακάλυψε και εντάχθηκε μαχητικά στο Κομμουνιστικό Κόμμα Βραζιλίας μετά τη σύλληψη του Λουίς Κάρλος Πρέστες (σσ. Ο Luís Carlos Prestes _3-Ιαν-1898 \ 7-Μαρτ-1990) ήταν Βραζιλιάνος επαναστάτης, γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Βραζιλίας από το 1943 έως το 1980 και γερουσιαστής _ παρατσούκλι ο Ιππότης της Ελπίδας. Επί χρόνια κυνηγημένος και φυλακισμένος)
Η Elisa Branco Batista εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Γυναικών του Σάο Πάολο (Federação das Mulheres de São Paulo) της οποίας έγινε ένα από τα πρωτοκλασάτα στελέχη και οργάνωσε δράσεις διαμαρτυρίας κατά της αποστολής Βραζιλιάνων στρατιωτών στην Κορέα, ενώ παράλληλα, ήταν αντιπρόεδρος του Κινήματος Ειρήνης της Βραζιλίας.
Στις 7-Σεπ-1950, κατά τη διάρκεια των εορτασμών της Ανεξαρτησίας της Βραζιλίας στο Vale do Anhangabaú στο Σάο Πάολο, συμμετείχε σε μια συγκέντρωση κρατώντας ένα πανό που έγραφε: "Os soldados, nossos filhos não irão para a Coréia" «Οι στρατιώτες, τα παιδιά μας δεν θα πάνε στην Κορέα») διαμαρτυρόμενη για την στήριξη της Βραζιλίας στις ΗΠΑ αναφορικά με τον πόλεμο της Κορέας. Συνελήφθη, καταδικάστηκε σε 4 χρόνια +3 μήνες φυλάκιση, την οποία πέρασε στις φυλακές Τιραδέντες. Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής της, ο δικηγόρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Βραζιλίας κατέθεσε ένα habeas corpus, το οποίο φυσικά απορρίφθηκε. Στη φυλακή, διδάσκει στους συγκρατούμενούς της να διαβάζουν …να ράβουν και να τηρούν την υγιεινή του σώματος. Τελικά αποφυλακίζεται τον Οκτώβριο του 1951.
Το 1953,
έφυγε για την Ευρώπη για να παρακολουθήσει το Συνέδριο Ειρήνης στη Μόσχα όπου
έλαβε το Βραβείο Λένιν. Από το 1951 έως το 1965, ήταν μέλος του Παγκόσμιου
Συμβουλίου για την Ειρήνη.
Κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος της Βραζιλίας του 1964, συνελήφθη ξανά, το
1971 ξανά και ξανά και πέθανε στις 8-Ιουλ-2001, στο Σάο Πάολο, σε ηλικία 88
ετών.
