Η γιορτή της Μητέρας μας

Πάει ένας αιώνας που η συνείδηση της ανθρωπότητας «αφυπνίστηκε» και κάποια Κυριακή του Μάη καθιέρωσε την ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ.
Ο θεσμός αυτός υιοθετήθηκε και από τη χώρα μας το 1928, με την πρωτοβουλία των γυναικείων οργανώσεων.
Σήμερα ανήκει σε μια από τις πλέον εμπορευματοποιημένες «ημέρες»...

ΜΑΝΑ ΠΗΓΗ ΖΩΗΣ, η μορφή της μάνας στη λαογραφία: «Ωχ, μάνα μου!», επιφώνημα πόνου, έκπληξης, τρόμου. «Έχασε η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα», σε στιγμές μεγάλης συμφοράς. «Λούζεις με, χτενίζεις με, ξέρω ποια 'ναι η μάνα μου». Η «μάνα του νερού», η πηγή του νερού. «Μάνα» λένε το πρωτότυπο κάθε αντιγράφου. «Το μάννα», κατά την Αγία Γραφή ήταν μια θαυμάσια τροφή που αντικατέστησε το ψωμί...

Οι επέτειοι καθιερώνονται –υποτίθεται για να θυμίζουν κάποια γεγονότα, που έγιναν σταθμοί στην ιστορία, ή για να τιμηθούν κάποιοι ήρωες.

Μέρα σημαδιακή 76 χρόνια από τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, με την απόπειρα  να ξαναγραφεί (διαστρεβλωμένη) η ιστορία (βλ και διάσκεψη της ΕΕ «για το μέλλον της Ευρώπης»)  ο ηρωισμός του απελευθερωτή Κόκκινου στρατού πάει χέρι-χέρι με την Πελαγία Νίλοβνα τη ΜΑΝΑ του Μαξίμ Γκόρκι, που αμφισβητεί την κρατούσα τάξη και στρατεύεται στον αγώνα για τη μεγάλη επανάσταση στην πάλη του επαναστατικού προλεταριάτου για το σοσιαλισμό, κάτω από την καθοδήγηση του κόμματος της εργατικής τάξης, και τη γέννηση του νέου ανθρώπου μέσα σε αυτόν τον αγώνα.

Η εγκλωβισμένη σε μια μαρτυρική οικογενειακή ζωή, έρμαιο της συστηματικής σωματικής και ψυχικής κακοποίησης, αποκομμένη από την κοινωνία –όπως χιλιάδες μανάδες σήμερα, με το θάνατο του άντρα της και την ωρίμανση του μονάκριβου γιού της, κοινωνικοποιείται και η πολιτική δράση του Παύλου και των συντρόφων του ενάντια στην αυταρχική κρατική εξουσία την συγκινεί, μέχρι που ο αγώνας τους γίνεται και δικός της: αναζητά την αλήθεια, στα μάτια των συναγωνιστών της είναι η δική τους μάνα, έτοιμη να θυσιαστεί για τον κοινό σκοπό. 

Η πολιτεία μας –όπως παντού το σημερινό αστικό κράτος, «τιμάει» κάθε χρόνο με ψεύτικα λόγια και κορώνες τις μανάδες, τσαλαπατώντας το δικαίωμα στη μητρότητα, κουτσουρεύοντας τα ανεπαρκή νομοθετικά μέτρα κλπ. διακηρύσσοντας ότι δίνει «ό,τι καλύτερο έχει στο παιδί για να κάνει η μάνα καθημερινή γιορτή, γιατί μάνα και παιδί είναι ένα» και μαζί τα ανούσια Google doodle

Χρειάστηκε, να μεστώσει η ψυχή μας από πλήθος πικρές εμπειρίες, για να εκτιμήσουμε σωστά τις σιωπηλές θυσίες της μάνας και μέσα απ' αυτές να προσεγγίσουμε το νόημα και την ουσία της πραγματικής αγάπης της.
Και με ώριμη πια κρίση να πούμε πως η μάνα, με τα μητρικά αισθήματά της, βρίσκεται πιο κοντά στα πανανθρώπινα ιδανικά.
Οι μάνες έχουν το φυσικό προνόμιο να γεννούν ανθρώπους και το ηθικό προνόμιο να πλάθουν ανθρώπους. Στην κοινωνία της εκμετάλλευσης, όμως –συχνά, αυτό που παίρνουν, δίνουν. Δυστυχία δέχονται, δυστυχία αντανακλούν, χωρίς να το θέλουν, επάνω στα παιδιά τους, γιατί από τα χέρια της βγαίνουν ευτυχισμένα παιδιά όταν και η ίδια, σαν άνθρωπος, είναι ευτυχισμένη.

Η ιστορία γνωστή ξεκίνησε το 1850, ως ημέρα μνήμης και πένθους των γυναικών που είχαν χάσει τα παιδιά τους –κυρίως στον πόλεμο, με επικεφαλής την Anna Jarvis.
«Mother’s day» και όχι «Mothers’ day», - και στα ελληνικά, είναι η «Γιορτή της Μητέρας»: κι έχει τη σημασία του ο ενικός, αφού όπως επέμενε και τόνιζε η Anna Jarvis: «Δεν ήταν μια γιορτή για όλες τις μανάδες. Ήταν για την καλύτερη μάνα που είχες την τιμή να γνωρίσεις στη ζωή σου, τη δική σου δηλαδή, είτε ως γιος είτε ως κόρη».

Κι αν σήμερα, η Γιορτή της Μητέρας έχει εμπορευματοποιηθεί, το ίδιο συνέβαινε και στα πρώτα χρόνια της καθιέρωσης της! Τα λουλούδια και τα γλυκά κυρίως, αλλά και ακριβά δώρα από τους πλούσιους, έδιναν κι έπαιρναν, με την Anna Jarvis να γίνεται έξαλλη, για τον εμπορικό χαρακτήρα, που πήρε η Ημέρα της και μάλιστα, μέχρι το τέλος της ζωής της στις αρχές του 1940, πάλεψε με όλες τις δυνάμεις της, για να αποτρέψει τον καταναλωτικό χαρακτήρα, που είχε πάρει η Ημέρα, αλλά φυσικά χωρίς επιτυχία.
Υπολογίζεται ότι θα ξοδευτούν σήμερα, περίπου 23.1 δις $!
Και ναι, είναι η τρίτη πιο καταναλωτική «Ημέρα», μετά τα Χριστούγεννα και τη Γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου!
Η Γιορτή της Μητέρας δεν γιορτάζεται παγκοσμίως, τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου. Την ημέρα αυτή τη γιορτάζουν 117 χώρες, ενώ 21 χώρες την γιορτάζουν στις 8 Μαρτίου, μαζί με την Ημέρα της Γυναίκας.

Tina Mondotti

Η αγάπη της μάνας, που αποτελεί και τον πρωταρχικό παράγοντα για την ομαλή, νοητική και ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού, για να είναι θετική και εποικοδομητική χρειάζεται ευνοϊκές υλικές και ηθικές συνθήκες. Και καταλήγει κανείς στη σκέψη πόσο απαράδεκτο είναι το φαινόμενο μέσα σε σύγχρονες «δημοκρατικές» κοινωνίες τα αιώνια θύματα να είναι: η μάνα, το παιδί, η γυναίκα.
Το ζήτημα της ουσιαστικής προστασίας της μητρότητας είναι μέσα στις κοινωνικές διεκδικήσεις των εργαζομένων και οι κυβερνώντες πολύ καλά γνωρίζουν ότι η υπογεννητικότητα στη χώρα μας έχει άμεση σχέση με τα οικονομικά προβλήματα που δημιουργεί η γέννηση ενός παιδιού, ιδιαίτερα για την εργαζόμενη μητέρα.
Οι αντιλήψεις, παράλληλα και οι απαιτήσεις από τη ζωή της σύγχρονης γυναίκας, άλλαξαν. Η μητρότητα είναι μια από τις πλευρές της προσωπικότητας της, αλλά όχι η μοναδική. Εξω από τη σύγχρονη πραγματικότητα είναι πια και οι αντιλήψεις εκείνες που εγκλωβίζανε σε παρωχημένες εποχές τη γυναικεία ύπαρξη και δραστηριότητα μόνο στο ρόλο της μητέρας, καταδικάζοντας τον «έσω» κόσμο της σε νάρκωση, μακριά από τη γιορτή της δημιουργίας και της κοινωνικής δράσης.

Η ΜΑΝΑ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ δεν έχει στον τόπο μας απασχολήσει και τόσο, γιατί χρειάζεται μια άλλη ισοτιμία της γυναίκας μέσα στις ήδη «νομοθετημένες» πρόσφατα και παλιότερα «ισοτιμίες» της. Γενναία προστατευτικά μέτρα για τη μητρότητα, που θα βοηθήσουν να μπορεί να βιώνει με χαρά το προνόμιο να γεννά και να ανατρέφει έναν νέο άνθρωπο, το παιδί της, τη δουλειά, την κοινωνική παρουσία. Κι αυτά τα δικαιώματα η σύγχρονη εργαζόμενη Ελληνίδα της λαϊκής οικογένειας όχι μόνο δεν τα απεμπολεί, αλλά τα κατοχυρώνει αγωνιστικά.

Τα ΜΜΕ –παγκοσμίως, ήδη αναλίσκονται σε «λυρικές κορόνες" για τη μέρα αυτή και θα αποσιωπήσουν όχι μόνο τις αιτίες που γεννούν τα προβλήματα των μανάδων, αλλά και τα ίδια τα προβλήματα.

Όλα αυτά τη στιγμή που περικόπτονται οι κρατικές δαπάνες στους τομείς της υγείας, κοινωνικής πρόνοιας και παιδείας, προβάλλονται και εφαρμόζονται οι «ευέλικτες» μορφές εργασίας και η «επιχειρηματικότητα» σαν «λύση» για το συγκερασμό οικογένειας και εργασίας, που φορτώνουν με ενοχές τις γυναίκες για την υπογεννητικότητα και τις στρέφουν σε ρόλους μητέρας, νοικοκυράς, και εθελόντριας για την κοινωνική πολιτική, χωρίς κόστος για το κράτος, με πολιτική φυλετικής διάκρισης σε βάρος της

 

Κάποιες άγνωστες μητέρες

Η Ημέρα της Μητέρας περνάει στα αστικά ΜΜΕ & ΜΚΔ με την προσφορά λίγων λουλουδιών και πολλά γλυκανάλατα λογύδρια, χωρίς να μεταφράζεται από το κράτος σε πράξεις για τη στήριξη της μητρότητας - που χάνει μέρα με τη μέρα κι αυτά τα - ανεπαρκή - κοινωνικά κεκτημένα.

Ανατρέχοντας στο βιβλίο του δημοσιογράφου Δημήτρη Σέρβου «Το Παιδομάζωμα και ποιοι φοβούνται την αλήθεια», που εκδόθηκε πριν 20 χρόνια από τη «Σύγχρονη Εποχή», φρίττει μπροστά σε όσα τράβηξαν οι χιλιάδες ανώνυμες μητέρες της προηγούμενης γενιάς: Μητέρες ηρωικές, που, όμως, δεν τιμήθηκαν ποτέ για όσα προσέφεραν στην πατρίδα, στην κοινωνία και στη νέα γενιά. Ποιοι, άραγε, αναλογίστηκαν τον πόνο όλων αυτών των μανάδων, τα ψυχικά και σωματικά μαρτύρια που είχαν υποστεί τις οδυνηρές μέρες και νύχτες των μεταπολεμικών χρόνων;

Αυτές τις σκέψεις κάναμε, διαβάζοντας συγκλονιστικές μαρτυρίες για τις μητέρες ή από μητέρες που για πρώτη φορά αποκαλύπτονται: Το βιβλίο, καρπός μακρόχρονης μελέτης, έρχεται να ρίξει φως στις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας μας, που αλλοιώνουν οι παραχαράκτες της - όπως, άλλωστε, κάνουν συνήθως οι νικητές... Με γραπτές μαρτυρίες, ιστορικά και φωτογραφικά στοιχεία, αποκαλύπτεται το μεγάλο έγκλημα του παιδομαζώματος, που οργάνωσε η Φρειδερίκη με την ενεργό συμμετοχή Αμερικανών αξιωματούχων: Ήταν η αρπαγή χιλιάδων παιδιών μέσα από την αγκαλιά των μανάδων τους στα χωριά της Μακεδονίας, της Θράκης, της Ηπείρου, ο εγκλεισμός 55.000 αγοριών και κοριτσιών σε αναμορφωτήρια - φυλακές, η αγοραπωλησία και υιοθεσία βρεφών κυρίως στην Αμερική, ο βασανισμός ανηλίκων, η πλύση εγκεφάλου που τους έκαναν για να μισήσουν τους γονείς, ακόμα και τη μητέρα τους... Κι ακόμα, το δίλημμα που έθεταν στις αγωνίστριες να κάνουν δήλωση ή να χάσουν τα μωρά τους... Όλα αυτά τα αίσχη, όλη αυτή η οδύνη «σκεπάστηκαν» ή αλλοιώθηκαν από την ασύδοτη προπαγάνδα που ακολούθησε τον εμφύλιο πόλεμο που επέβαλαν στον τόπο μας...

«Ήταν τέτοια η "πλύση" στο κεφάλι των παιδιών για να καλλιεργηθεί το μίσος ενάντια και σ' αυτούς τους γονείς τους, γράφει ο ερευνητής, που ένα απ' αυτά στην παιδούπολη - αναμορφωτήριο της Λάρισας όπου το επισκέφθηκε η μάνα του, που μόλις είχε αποφυλακιστεί, φέρνοντάς του γλυκίσματα, εκείνο της είπε: "Μάνα, πόσους σκότωσες;". Γενίτσαρους θέλανε τα παιδιά να απαρνηθούν τους γονείς τους, που ήταν μαχητές του ΔΣΕ ή ακόμα ήταν απλά αριστεροί, προοδευτικοί άνθρωποι».

Πιο αποτελεσματική μέθοδος για να ξεχάσουν τα παιδιά τελείως τις ρίζες τους ήταν να υιοθετηθούν από ξένους. Πώς; «Πολλοί γονείς, γράφει ο Δημήτρης Σέρβος, ή παππούδες και γιαγιάδες - στη φύλαξη των οποίων ήταν τα παιδιά καταδιωκόμενων μαχητών του ΔΣΕ - που δεν είχαν τα μέσα να τα θρέψουν, αναγκάζονταν να τα βάζουν σε ορφανοτροφεία, με την πρόθεση να τα πάρουν πίσω μόλις μπορέσουν. Τα "ιδρύματα" αυτά, που βρίσκονταν κάτω απ' τον έλεγχο της Φρειδερίκης, όταν έφτασε η ώρα να επιστρέψουν τα παιδιά στους φυσικούς τους γονείς ή στους συγγενείς τους, παράδιναν πλαστά πιστοποιητικά δήθεν θανάτου των παιδιών τους, ενώ, αντίθετα, την οικογένεια που επιθυμούσε να υιοθετήσει την προμήθευαν με πλαστά πιστοποιητικά περί δήθεν θανάτου της μητέρας του παιδιού. Να σημειωθεί ότι ακόμη και σήμερα παραμένει άγνωστος ο αριθμός των παιδιών, που υιοθετήθηκαν παράνομα ή νόμιμα από οικογένειες του εξωτερικού». Ετσι, αποφεύχθηκε να γίνουν κι αυτά «μιάσματα», αφού δε γνώρισαν ποτέ την πραγματική μητέρα ή τον πατέρα τους...

Και τα παιδιά, που ήταν κάπως μεγαλύτερα και είχαν ήδη προσβληθεί από το «μικρόβιο»; Πολλά απ' αυτά δολοφονήθηκαν σε ομαδικές σφαγές μαζί με τις μητέρες τους, άλλα εκτελέστηκαν επίσημα (π.χ. στην Κέρκυρα), άλλα σύρθηκαν σε εξορίες και ακόμα μαρτύρησαν στη Μακρόνησο. Παιδιά αμούστακα από 13-17 χρόνων υπέστησαν τα πάνδεινα, όπως αποκαλύπτεται στο βιβλίο και όπως επιβεβαιώνει με την προσωπική του μαρτυρία ο Βασίλης Φυτσιλής σ' ένα άλλο βιβλίο: «Κουβεντιάζοντας με τον Γιάννη - το πικρό οδοιπορικό ενός μικρού αντάρτη».

Στο «ειδικό κέντρο ανηλίκων», τα έφεραν σε τέτοια κατάσταση, ώστε να κόβουν τις φλέβες τους, να καταπίνουν τις ουρές από κουτάλια, αναπτήρες, να παίρνουν δηλητήριο για να γλιτώσουν από τη φρικτή ζωή. Κάποια τρελάθηκαν... Αλίμονο σ' αυτά, αλλά και στις μητέρες τους. Τρισαλίμονο και στις εξόριστες αγωνίστριες στη Χίο, που τον Ιούλη του 1948 είδαν να τους αρπάζουν μέσα από τα χέρια 21 παιδιά. Τα έκλεισαν σε ορφανοτροφεία για να αποσπάσουν δηλώσεις από τις μητέρες τους. Όμως, οι γυναίκες έσφιξαν την καρδιά τους μπροστά στη συμφορά: Δεν υπέγραψε καμία! Πάλι από το στρατόπεδο της Χίου, το Μάρτη του 1949, άρπαξαν σαράντα παιδιά, τα μετέφεραν με αρματαγωγά και τα έκλεισαν στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης. Πολλά απ' αυτά χάθηκαν ή πουλήθηκαν... Κι όμως, αναρωτιόμαστε: Πόσες μητέρες σάπισαν στις φυλακές με τα παιδιά τους να μεγαλώνουν σε ξένα χέρια; Κάποιες δεν άντεξαν και έγιναν νευροπαθείς...

Τα νεαρά κορίτσια είχαν συχνά να αντιμετωπίσουν άλλο είδος βασανιστηρίων. Τις κακοποιούσαν, τις βίαζαν και μετά τις διοχέτευαν σε πορνεία της επαρχίας... Μερικές απ' αυτές ήταν μόλις πάνω από οκτώ χρόνων, όταν κακοποιήθηκαν...

Απανθρωπιά...

Σπαρακτικές οι μαρτυρίες του βιβλίου, που αναφέρονται στις μητέρες. Αυτές, λχ., που βάδιζαν μέρα - νύχτα με κίνδυνο της ζωής τους για να βρουν καταφύγιο έξω από τα σύνορα, να γλιτώσουν τα παιδιά τους από την πείνα και τους βομβαρδισμούς. Η Ευαγγελία Τόπα - Γουναροπούλου, δασκάλα, που πήρε μέρος σαν υπεύθυνη συνοδός σε αποστολή παιδιών, κατέγραψε το μαρτύριο των μανάδων, που, φορτωμένες τα μικρότερα παιδιά τους, παρακινούσαν όσα μπορούσαν να περπατήσουν να μη μένουν πίσω. Εξαντλητικές πορείες, δάκρυα, τρόμος... μέσα στο σκοτάδι, στις ερημιές. Για πρώτη φορά, δημοσιεύεται έγγραφη μαρτυρία μαχήτριας του ΔΣΕ, που περιέχεται στα αρχεία του Ιστορικού Τμήματος του ΚΚΕ με τίτλο «Ο Χρηστάκης απ' τον Πολύγυρο». Είναι οι περιπέτειες της Λουκίας Χλιάπα, συζύγου αντάρτη, με το μωρό της τεσσάρων μόνο μηνών, που γνώρισε δίπλα στη μάνα του κρατητήρια, χώρους μεταγωγών, θαλασσοπνίγματα, τρικυμίες, εξορία στην Ικαρία, τρομοκρατία. Τη μητέρα του την έβαλαν μαζί με άλλες γυναίκες και γέρους να μαζεύουν νάρκες σε επικίνδυνες περιοχές. Άρρωστη βαριά, δεν άφηναν να τη δει γιατρός, επειδή ο άντρας της ήταν στο βουνό. Για να την τρομοκρατήσουν, όπως και άλλες γυναίκες και να απαρνηθούν τους δικούς τους, τους έδειχναν κεφάλια σκοτωμένων παλικαριών και τις απειλούσαν ότι δε θα επιζήσουν... Το 1948, η μητέρα παίρνει την απόφαση να βγει στο βουνό μαζί με το μικρό...

...
Μάνα τριών αγοριών, η Σταματίνα Κοροβέση, από την Κοκκινιά, βλέπει να συλλαμβάνουν και τα τρία παιδιά της. Σε παράκλησή της να αφήσουν τουλάχιστον το ανήλικο (17χρονο), ώστε να μπορεί να τη συντηρήσει, τη χτυπάνε και τη βρίζουν: «Παλιόγρια! Αν μπορούσα να πάρω κι εσένα μέσα!».

Την Αθηνά Τσαντίκου την ξεγυμνώνον και τη βασανίζουν άγρια (έζησε μόνο μ' ένα γλουτό). Στο διπλανό κελί βασανίζουν το παιδί της. Η μάνα, γυμνή και κατακρεουργημένη, ακούει τα βογκητά του γιου της και του δίνει κουράγιο: «Μη παιδί μου. Μην πεις ψέματα και πάρεις άλλους στο λαιμό σου. Μη βγάλεις τσιμουδιά» ...