Η μελαγχολία του Στέλιου ήταν μελαγχολία ενός κόσμου ολόκληρου

Τόμοι θα χρειάζονταν, για να κάνεις _έστω και σύντομο, αφιέρωμα στον για 47+ χρόνια κρίκο της εξέλιξης του λαϊκού μας τραγουδιού…
Μιας φωνής -παρηγοριάς και ελπίδας, καθαρής, δυνατής, που έβγαινε από τα βάθη της ψυχής _ που κατάφερε να εκφράσει αγωνίες, φόβους, αλλά και ενός καινούργιου ξημερώματος μιας ολόκληρης γενιάς ανθρώπων του λαού μας…
Για τους οποίους η επιβίωση δεν ήταν καθόλου αυτονόητη _
Οικονομικά πολιτικά και κοινωνικά αποκλεισμένους και κυνηγημένους, πρόσφυγες, εργάτες, αγωνιστές της καθημερινότητας…
Τον πρώτο που διεκδίκησε _με τον τρόπο του, τα % από τις πωλήσεις του, ”καθαρίζοντας” για το μέλλον των συναδέλφων του, τον πρώτο που τόλμησε να τα βάλει με ένα πανίσχυρο σύστημα εταιρειαρχών, μαγαζατόρων και νονών της νύχτας…

Ήταν ο άνθρωπος που έκανε τα διαβατήρια των Ελλήνων εργατών, όπου γης, να τραγουδούν. Η φωνή του «ευωδίαζε» βασιλικό κι ασβέστη, όπως οι αυλές των φτωχόσπιτων στις λαϊκές γειτονιές, εκεί που συντροφιά στον καθημερινό αγώνα ήταν η υπομονή και η επιμονή του λαού, ώρες- ώρες αβάσταχτες, όμως. Τότε γίνονταν τραγούδι με τη φωνή του Καζαντζίδη, φλόγα κεριού που τρεμόπαιζε σαν θυσία στους θεούς της ελπίδας...

10άδες χιλιάδες λαού στην κηδεία του

Η φωνή του, τραγούδι και μήνυμα, απαντοχή και πάλη με το χρόνο στα βράχια της Μακρόνησος.
Η φωνή του ήταν μέσα στο λαϊκό σπίτι σε εκείνη τη γωνιά που το καντήλι φώτιζε την εικόνα του Χριστού και το «κάντρο» με τα γαμήλια στέφανα του πατέρα και της μάνας.

Η φωνή του και τα τραγούδια του είχαν την γεύση του «κοκκινιστού» της μάνας την Κυριακή, ήταν τα «ψιλά» στην τσέπη ενός φαντάρου για το τζούκ μπόξ στο μαγειρειό έξω από το στρατόπεδο, ήταν η επιγραφή «Γυρίζω απ’ τη νύχτα» στο πίσω μέρος ενός φορτηγού που κατάπινε ατέλειωτα μουσκεμένα χιλιόμετρα στην Εθνική Οδό.

Με την ερμηνευτική δεινότητα να αναβλύζει κυριολεκτικά από μέσα του και την οποία καλλιέργησε με πολύ σκληρή δουλειά, ο Στέλιος Καζαντζίδης έγινε ένα από τα πρότυπα ερμηνείας στο ελληνικό τραγούδι, ενώ ταυτόχρονα ήταν η δική του ερμηνεία που ανέδειξε και τραγούδια τα οποία άλλοτε ως εισαγόμενα «ανατολίτικα» και άλλοτε ως αντίγραφα ενός στιλ, εγκλώβισαν και την μουσική και την ερμηνεία σε ένα γνωστό ύφος.

Κι όλα αυτά, άσχετα από το γεγονός ότι τα τραγούδια αυτά και ακούστηκαν πολύ και πούλησαν πολύ για ένα διάστημα, για να περάσουν στη συνέχεια στην λήθη.

Συνέβαλαν όμως στην διαμόρφωση μιας δήθεν ερμηνευτικής «φυσιογνωμίας» του καλλιτέχνη που σε πολλές περιπτώσεις επισκίασε τραγούδια-διαμάντια που έχει ερμηνεύσει ο Καζαντζίδης.

Όλα αυτά τα λέμε λαμβάνοντας υπόψη ένα πολύ μεγάλο σε όγκο έργο που περιλαμβάνει περισσότερα από 900 τραγούδια από το 1952 ως το 2001 εκ των οποίων πάνω από 300 τραγούδια είναι σε πρώτη εκτέλεση, μελοποιημένα από διαφορετικούς συνθέτες.

Συνεπώς, θα ήταν άγονη μια συζήτηση για το αν ο Στέλιος Καζαντζίδης ήταν ή όχι «καλός» τραγουδιστής, όπως εξίσου άγονη θα ήταν και μια απόλυτη αποθέωσή του ή ένας διαχωρισμός με όρους «οπαδών» μεταξύ αυτού και άλλων μεγάλων ερμηνευτών του λαϊκού μας τραγουδιού.
Το άγονο συνίσταται στο ότι σε ένα θέμα τόσο ζωντανό όσο το λαϊκό τραγούδι, δεν μπορείς εύκολα να βάλεις ορισμούς και κυρίως διότι συσκοτίζεται η προσέγγιση του τι πραγματικά προσέφερε η ερμηνευτική παρουσία του Στέλιου Καζαντζίδη.

Τα μεγάλα τραγούδια που ερμήνευσε ήταν ο αναγκαίος κρίκος στην εξέλιξη του λαϊκού μας τραγουδιού, για το πέρασμά του στην «έκρηξη» της δεκαετίας του 60 στην οποία συνετέλεσε ερμηνευτικά και ο ίδιος ο Καζαντζίδης.

Το σύνολο επίσης αυτών των μεγάλων τραγουδιών, είναι σφραγισμένο από το κοινωνικό περιεχόμενο του στίχου τους, αλλά αυτό δεν φτάνει διότι και άλλα τραγούδια έχουν κοινωνικό περιεχόμενο.

Το στοιχείο των τραγουδιών που φέρνουν ιδιαίτερα τα εργατικά τραγούδια που ερμήνευσε, συνίσταται στο ότι δεν «ενσωματώνονται», διατηρούν ένα, κατ αρχήν, ταξικό εργατικό πρόσημο.

Είναι τραγούδια που απευθύνθηκαν σαφώς, και ο χρόνος θα δείξει αν θα εξακολουθούν να απευθύνονται, σε σύνολο και όχι σε «παρέες» και ταυτόχρονα δεν προσφέρθηκαν, κυρίως λόγω του στίχου τους, για «γλέντι», όπου διασκεδάζουμε «όλοι -ταξικά εννοούμε- μαζί».

Γεννημένος στις 29 Αυγούστου 1931 στη Νέα Ιωνία από Ποντίους γονείς πρόσφυγες, ο Στέλιος Καζαντζίδης γνώρισε από πολύ τρυφερή ηλικία τι σήμαινε η λέξη ταγματασφαλίτες καθώς ήταν εκείνου που δολοφόνησαν τον οικοδόμο πατέρα του που είχε πάρει μέρος στην Αντίσταση στις γραμμές του ΕΑΜ, γνώρισε τι σήμαινε αστυνομικό τμήμα και χίτες που τσάκισαν στο ξύλο τον ίδιο τον Στέλιο σε ηλικία 12 ετών, γνώρισε από τα 13 του τι σημαίνει βιοπάλη, καθώς εκείνος ανέλαβε δουλεύοντας σε ότι δουλειά μπορεί να φανταστεί κανείς να ζήσει την μητέρα του και τον μικρό του αδελφό.

Στη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας βασανίζεται άγρια, ενώ για ένα διάστημα, εξορίστηκε στην Μακρόνησο.

Στο εργοστάσιο της Λανατέξ, κατά την διάρκεια της εργασίας, όταν έπιανα κάποιο σκοπό οι εργάτες σταμάταγαν την δουλειά και με χάζευαν, είπε αργότερα ο ίδιος. Ο διευθυντής του εργοστασίου ονόματι Παρβανίδης του χάρισε μια κιθάρα.

Ξεκινώντας από ταβερνάκια και αμειβόμενος με ένα πιάτο φαγητό και ένα ποτήρι κρασί, σταδιακά αρχίζει να εξελίσσεται σε επαγγελματία τραγουδιστή. Ήταν ο στιχουργός Χαράλαμπος Βασιλειάδης -Τσάντας- που τον σύστησε στον τυφλό μαέστρο της Columbia Στέλιο Χρυσίνη, και το 1952 ο Στέλιος Καζαντζίδης ηχογράφησε το πρώτο του τραγούδι με τίτλο «Για μπάνιο πάω» του Απόστολου Καλδάρα, όμως το τραγούδι δεν πήγε καλά, διότι δεν ταίριαζε στο ύφος του.

Εκείνος που του έδωσε μια δεύτερη ευκαιρία τον Σεπτέμβριο του 1952 με το τραγούδι «Βαλίτσες» ή «Δεν θέλω το κακό σου» ήταν ο Γιάννης Παπαϊωάννου.

Θα ακολουθήσει η καθιέρωση και η ερμηνεία τραγουδιών που έγιναν κλασικά στο λαϊκό ρεπερτόριο σε συνεργασία με μεγάλους στιχουργούς και συνθέτες. Ορισμένα από τα τραγούδια αυτά τα ερμήνευσε ντουέτο με σπουδαίες γυναικείες λαϊκές φωνές.

Το 1965 ο Στέλιος Καζαντζίδης, σε ηλικία 34 ετών, αποφάσισε να αποχωρήσει οριστικά από τα νυχτερινά κέντρα, καθώς αυτά είχαν αρχίσει να μεταβάλλονται σε κάτι διαφορετικό από χώρους πραγματικής λαϊκής ψυχαγωγίας.

Ο Στέλιος εμφανίζεται στο τραγούδι τρία χρόνια μετά το τέλος της κορυφαίας ταξικής μάχης του 20^ου αιώνα στην Ελλάδα, της τρίχρονης εποποιίας του ΔΣΕ.
Στα χρόνια που ακολούθησαν η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα πάνω στο ίδιο το κορμί τους και με το αίμα των καλύτερων παιδιών τους, έπαιρναν ένα πολύ σκληρό μάθημα: Γνώρισαν πολύ καλά τι σημαίνει ταξικός αντίπαλος και τι είναι ικανός να κάνει προκειμένου να κρατήσει την εξουσία του.

Η ήττα του ΔΣΕ, ο αμείλικτος διωγμός και η προσπάθεια εξόντωσης του ΚΚΕ, η επιχείρηση τσακίσματος του εργατικού κινήματος είχε άμεση επίπτωση στις δεκαετίες που ακολούθησαν στην ζωή συνολικά της εργατικής τάξης που στην αρχή αντιμετώπισε ακόμα και ζητήματα φυσικής εξαθλίωσης, με μεγάλα στρώματα να στερούνται τα βασικά καθημερινά αγαθά.

Ακόμα κι όταν αυτό λύθηκε με ένα τρόπο, ήταν πάντα αντιμέτωπη με την κοινωνική εξαθλίωση, αδυνατώντας -γιατί έτσι γίνεται στον καπιταλισμό για την εργατική τάξη- να καλύψει τις ανά εποχή σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες της που είναι περισσότερες από το καθημερινό ψωμί.
Για να γίνει αυτό απαιτείται μια άλλη κοινωνία με την εργατική τάξη στην εξουσία και ο πλούτος που παράγεται να είναι στα χέρια του εργαζόμενου λαού.

Στην δεκαετία του 50 αναπτύχθηκαν μεγάλοι εργατικοί αγώνες στην Ελλάδα και μάλιστα από τη νέα βάρδια της εργατικής τάξης, καθώς η αντίδραση είχε «φροντίσει» να εξοντώσει την παλιά με κάθε τρόπο, από τις εξορίες και τις φυλακές ως τις εκτελέσεις και τις δολοφονίες, όπως του εκλεγμένου ΓΓ της ΓΣΕΕ, Μήτσου Παπαρήγα.
Η εργατική τάξη βιώνει σε όλη την έκτασή τους τις συνέπειες της επικράτησης των αστών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι και τις αποδέχεται. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να κρατηθεί όρθια και το λαϊκό τραγούδι στην καθημερινή της ζωή, έπαιζε σπουδαίο ρόλο, στον βαθμό που του αναλογούσε, ως ενοποιητικό στοιχείο μεγάλων λαϊκών στρωμάτων.

Τα τραγούδια που ερμήνευσε ο Στέλιος Καζαντζίδης, γραμμένα τα περισσότερα από ανθρώπους που ήταν οι ίδιοι εργάτες και σε κάθε περίπτωση ανήκαν στα λαϊκά στρώματα, καταρχήν στέριωσαν στην συνείδηση της εργατικής τάξης, πως είναι κάτι διαφορετικό, στοιχείο σημαντικό, αλλά όχι αρκετό.

Διότι το γιατί οι εργαζόμενοι είναι κάτι διαφορετικό από τους αστούς και κυρίως οι αιτίες αυτής της διαφοράς και πως θα επιλυθούν, αυτές οι απαντήσεις δεν θα προέλθουν από το λαϊκό τραγούδι, απαιτούν συγκεκριμένες, βαθιές επιστημονικές επεξεργασίες, αδιάσπαστα δεμένες με το πρώτιστο ζήτημα το οποίο είναι η ιδεολογική και πολιτική δράση στην εργατική τάξη για να συνειδητοποιηθεί ως τάξη για τον εαυτό της, που αυτή πρέπει να διεκδικήσει την εξουσία. Αυτή η ιδεολογική και πολιτική δράση στην εργατική τάξη γίνεται από την συνειδητή πολιτική πρωτοπορία της εργατικής τάξης, από το ΚΚ.
Εξάλλου το αν η εργατική τάξη θα ενσωματωθεί στην αστική πολιτική ή θα χειραφετηθεί από αυτήν, είναι το κομβικό σημείο της διαπάλης και στο εργατικό κίνημα.

Όποιος αναζητά σε αυτά τα τραγούδια της συγκεκριμένης περιόδου «απάντηση» με όρους συνειδητού πολιτικού ταξικού κινήματος, μάλλον θα ...ατυχήσει. Ταυτόχρονα, όμως πρέπει να νιώσει σε αυτά την ψυχή ενός κόσμου που αναζητά απαντήσεις.

Η μελαγχολία του Καζαντζίδη
ήταν η μελαγχολία ενός κόσμου ολόκληρου...

Στον τεράστιο «όγκο» της φωνής του, αποτυπώνεται το μακρόσυρτο «ανατολίτικο» στοιχείο της υπομονής και της επιμονής που έπρεπε να έχουν χιλιάδες άνθρωποι για να βρουν ένα «τόπο να πατήσουν», όχι για να υποταχθούν αλλά για να αλλάξουν προς το καλύτερο την ζωή τους, λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα αναφέραμε για το περιεχόμενο αυτής της αλλαγής.

Αυτά τα δυο στοιχεία πάλευαν στο μέλος της ερμηνείας του, συναντιόνταν σε ένα τραγούδι που έπρεπε να «γιάνει πληγές» και ταυτόχρονα να δίνει ελπίδα.
Κοινωνικά, οι ερμηνείες του εξέφρασαν στο ανώτατο σημείο τους, την διαπάλη αυτών των στοιχείων, σε μια εποχή κοινωνικής αναδίπλωσης από την οποία όμως δεν έλειψαν καθόλου οι εργατικοί αγώνες.
Γι αυτό χαρακτηρίσαμε τις ερμηνείες του Στέλιου Καζαντζίδη ως απαραίτητο κρίκο, ως αναγκαίο όρο της εξέλιξης του λαϊκού μας τραγουδιού.

Μια εξέλιξη που πραγματοποιήθηκε με την μορφή της πολιτιστικής έκρηξης της δεκαετίας του 60, αντανάκλαση όχι βέβαια μηχανική, μεγάλων εργατικών αγώνων και λαϊκής ανάτασης.
Ο λαός πιστεύοντας στην δύναμή του, παλεύει να βάλει την σφραγίδα του στις εξελίξεις, πράγμα καθόλου εύκολο.
Παρόλα αυτά η υπομονή του δεν έχει άλλα όρια, νιώθει πως πρέπει να ανοίξει δρόμο μπροστά και ψηλότερα.

Οι λαϊκοί αγώνες απαιτούν ρυθμό, το τραγούδι που ενώνει και εμψυχώνει για άλματα, το τραγούδι της μάχης απαιτούσε μια άλλη ερμηνεία που γεννιόταν από την προηγούμενη πορεία του.

Καμία ερμηνεία δεν απέκλειε την άλλη, καμία δεν ήταν καλύτερη από την άλλη, ήταν στο ίδιο ύψος ποιοτικά, αλλά διαφορετικές. «Συναντήθηκαν» σε ένα αρμονικό σύνολο ενιαίο και αδιαίρετο στο κύκλο τραγουδιών «Πολιτεία» που συνέθεσε ο Μίκης Θεοδωράκης το 1961, έχοντας προηγουμένως με τον «Επιτάφιο» εισαγάγει την ποίηση στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι.

Είχαν ωριμάσει οι συνθήκες, πάντα με όρους λαϊκού τραγουδιού, να ανοίξουν οι ορίζοντες πέρα από τον «καημό της ταβέρνας», και ταυτόχρονα να πάνε τα πράγματα πιο βαθιά.

Ο Στέλιος Καζαντζίδης στην δεκαετία του 60 ερμήνευσε με αξεπέραστο τρόπο τραγούδια των Θεοδωράκη, Χατζηδάκι, Λεοντή, Μαρκόπουλου, Λοίζου, Ξαρχάκου, Κατσαρού.

Η επαφή του με τον κόσμο συνεχίστηκε μέσω της δισκογραφίας, και στην δεκαετία του 70 κυκλοφόρησαν δύο δίσκοι-σταθμοί. Ο ένας είχε τον τίτλο «Στέλιος Καζαντζίδης Νο 3» και έφερε πολλούς νέους ακροατές σε επαφή με το παλαιότερο ρεπερτόριο του.
Ο δεύτερος δίσκος είχε τον τίτλο «Η ζωή μου όλη» και στην μια του πλευρά είχε 6 τραγούδια-σταθμούς με την υπογραφή του Άκη Πάνου.
Η μεταπολίτευση του 1974 βρίσκει τον Στέλιο Καζαντζίδη να συνεργάζεται με τον Μίκη Θεοδωράκη στον εξαιρετικό δίσκο με τον τίτλο «Ανατολή», αφιερωμένο στις ανατολικές συνοικίες της Αθήνας. Από αυτό τον δίσκο με το τραγούδι «Βουνά σας χαιρετώ» έκλεισε τις εκπομπές του, ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ, «Φωνή της Αλήθειας», γεγονός που γέμιζε περηφάνια τον Στέλιο.

Τον Νοέμβριο του 1975 παρά τα προβλήματα που υπάρχουν με την δισκογραφική του εταιρεία μπαίνει στο στούντιο και ηχογραφεί το θρυλικό «Υπάρχω» το οποίο σημαίνει και το τέλος της δισκογραφικής του παρουσίας για τα επόμενα 12 χρόνια. Στο δίσκο αυτό, είναι η πρώτη φορά που λαϊκός τραγουδιστής μιλάει σε πρώτο πρόσωπο στους ακροατές του.

«Εγώ 'μαι αητός κι εσύ 'σαι τα φτερά μου» ερμηνεύει ο Στέλιος Καζαντζίδης το 1987 γεφυρώνοντας 12 χρόνια απουσίας, ενώ ακολούθησαν άλλοι 9 δίσκοι με κοινωνικό λαϊκό τραγούδι της εποχής των τελών της δεκαετίας του "80.

Αυτή την περίοδο συνεργάστηκε μεταξύ άλλων και με την στιχουργό Σώτια Τσώτου και επειδή η ίδια είχε πει πως δεν είχε υπηρετήσει το λαϊκό τραγούδι, η μαρτυρία της, το 1992, έχει σημασία: «Χρειάστηκε να διανύσω μισό αιώνα για να μπορέσω να καταλάβω τον Στέλιο Καζαντζίδη και τα τραγούδια του. Χρειάστηκε να καώ μέσα στους απλούς καθημερινούς πόνους της επιβίωσης, της λαχτάρας για εκείνους που αγαπώ, της βαθιάς ανησυχίας και πίκρας για όσα γίνονται γύρω μας για να μπορέσω να γράψω με το χέρι στην καρδιά και όχι από εμπορική σκοπιμότητα, στίχους για τον Στέλιο και τα εννιά εκατομμύρια οχτακόσιες χιλιάδες Έλληνες που του μοιάζουν, που μου μοιάζουν, που μας μοιάζουν. Για τους διακόσιους χιλιάδες που υπολείπονται, που ευημερούν και λυμαίνονται αυτή τη χώρα, αδιαφορώ όπως και εκείνος. Τίποτε άλλο».

Ο Στέλιος «έφυγε» στις 14 Σεπτέμβρη 2001.

Για όσους μεγάλωσαν με την αναπνοή του, θυμούνται πως ο ίδιος είχε πει ότι η ζωή του περικλειόταν στους στίχους του «Η ζωή μου όλη» που περιλαμβάνεται στα 6 τραγούδια του Άκη Πάνου που ερμήνευσε.

Όλη η διαπάλη που αναφέραμε αντανακλάται σε αυτά τα τραγούδια γιατί αν η μια πλευρά της ζωής του είναι το «Η ζωή μου όλη», η άλλη πλευρά δεμένη άρρηκτα με την πρώτη, είναι το τραγούδι «Τα όνειρα χτίζονται», ένα από αυτά τα 6, γιατί στο ρεφρέν του συμπεριλαμβάνει στον αγώνα μας σήμερα και τα ανεκπλήρωτα όνειρα και τις ελπίδες εκείνων για τους οποίους τραγούδησε ο Στέλιος Καζαντζίδης: «Είναι τόσο σκληρός ο αγώνας /μα τόσο γλυκός /είναι τόσο μεγάλη η ζωή όταν ζεις διαρκώς / και έτσι φθάνεις στο τέρμα χωρίς να χεις νιώσει μικρός / και παλεύεις, πεθαίνεις, περνάς μα δεν είσαι νεκρός».

Αφιερωμένη στον μεγάλο Στέλιο Καζαντζίδη, τη ζωή και το έργο του είναι η τελευταία εκπομπή της Σεμίνας Διγενή, στον «Real FM» (Απρ-2023).

Η δημοσιογράφος, διαβάζοντας ένα ολόκληρο κεφάλαιο από το βιβλίο της «Αποδελτίωση ΙΙ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», διηγείται άγνωστες ιστορίες της συναρπαστικής ζωής του Στέλιου Καζαντζίδη, αλλά και κάποια αστεία και συγκινητικά περιστατικά της πορείας του.

«Είναι 1997 και σ'ένα στούντιο ηχογράφησης στα Κάτω Πατήσια βλέπω για πρώτη φορά τον Στέλιο Καζαντζίδη από κοντά, συναντώ των μύθο του ελληνικού τραγουδιού σε ένα υπόγειο», διηγείται.

Οι διηγήσεις διανθίζονται και εναλλάσσονται με τη μοναδική φωνή και τα αξέχαστα τραγούδια του Στέλιου.

Στα 13 χρόνια οι ταγματασφαλίτες δολοφόνησαν τον οικοδόμο πατέρα του που είχε πάρει μέρος στην αντίσταση στις γραμμές του ΕΑΜ. Τότε ξεκίνησε να δουλεύει για να ζήσει τη μητέρα του και τον νεογέννητο αδελφό του, ενώ ο ίδιος εξορίστηκε για ένα διάστημα στη Μακρόνησο. Η φωνή του σημάδεψε για μισόν αιώνα την μουσική.

Δείτε και (Ριζοσπάστης)

·       Μια αδημοσίευτη αποκαλυπτική συνέντευξη του Στέλιου Καζαντζίδη

·       Για τη διαδρομή του Στέλιου Καζαντζίδη

·        «Αντίο», Στέλιο

·       Μισός αιώνας μέσα από εργατικά τραγούδια που ερμήνευσε ο Στ. Καζαντζίδης

·       Ριζωμένος στις καρδιές των ανθρώπων της βιοπάλης

·       🎶 Αφιέρωμα στο Στέλιο (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

·       🎶 ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

·       🎶  Στέλιος Καζαντζίδης 1931 - 2001

Επιλεγμένη Δισκογραφία

·       1955 - Στέλιος Καζαντζίδης

·       1959 - Ο Ένας

·       1960 - Ζιγκουάλα

·       1965 - Τραγουδήστε μαζί μου

·       1965 - Καταχνιά

·       1967 - Αναπολώντας

·       1968 - Καζαντζίδης - Μαρινέλλα

·       1969 - Νυχτερίδες κι αράχνες

·       1970 - Φεύγω με πίκρα στα ξένα

·       1970 - Ένα γράμμα

·       - Η στεναχώρια μου

·       1971 - Στέλιος Καζαντζίδης Νο3

·       - Στιγμές

·       - Το αγριολούλουδο

·       1972 - Ο Γυρισμός

·       - Στέλιος Καζαντζίδης Νο4

·       1973 - Γυάλινος κόσμος

·       - Το δρoμολόι της ζωής

·       1974 - Καζαντζίδης - Γκρέυ - Πάνου

·       - Η ζωή μου όλη

·       - Στην Ανατολή

·       1975 - Στέλιος Καζαντζίδης Νο5

·       - Κάτω από το πουκάμισο μου

·       - Οι αισθηματίες

·       - Τα Ρεμπέτικα

·       - Υπάρχω

·       - Ποια είσαι εσύ

·       1976 - Πολιτεία

·       - Στέλιος Καζαντζίδης Νο6

·       1977 - Σε Δημοτικά τραγούδια (ηχογράφηση του 1960)

·       - Καινούριοι κόσμοι

·       - Στέλιος Καζαντζίδης Νο7

·       - Στέλιος Καζαντζίδης Νο8

·       1978 - 14 Χρυσές Επιτυχίες Νο2

·       - Τραγουδάει Κώστα Βίρβο

·       - Μοναξιά μου

·       1980 - Τραγουδά Πυθαγόρα

·       1981 - Τα τραγούδια της Ανατολής

·       - Τραγούδια 1951-1963

·       - Τραγούδια 1961-1963

·       1982 - Τραγουδά Μπάμπη Μπακάλη

·       - 15 Μεγάλες Επιτυχίες

·       1984 - Τραγουδά Βασίλη Τσιτσάνη

·       1985 - Ανέκδοτα τραγούδια απ΄ τις 33 στροφές

·       - Μία Γυναίκα έφυγε

·       - Για πάντα 1952-1963 Νο2

·       1987 - Ο δρόμος της επιστροφής

·       - Λαϊκοί Βάρδοι

·       1987 - Καζαντζίδης-Μπιθικώτσης-Μαζί

·       1988 - Τα τραγούδια της ζωής μου 7 Cd

·       - Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες του No1

·       - Τώρα

·       - Ελεύθερος (Καζαντζίδης - Στανίση)

·       - Τραγούδια από 45 & 78 στροφές 2 Cd

·       1989 - Ότι δεν είπα (Καζαντζίδης - Στανίση)

·       1991 - Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες του 2 Cd

·       - Τα Τραγούδια Της Αμερικής (Καζαντζίδης - Μαρινέλλα)

·       - Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες του No2

·       1992 - Βραδιάζει

·       - Αυτή είναι η ζωή μου 2 Cd

·       1993 - Τα αηδόνια του Πόντου

·       - Οι πρώτες Αυθεντικές εκτελέσεις

·       - Ανέκδοτα τραγούδια από τις 33 στροφές No3

·       - Ένα γλέντι με το Στελάρα 1

·       - Ένα γλέντι με το Στελάρα 2

·       - Η Ελλάδα του Στέλιου και του Στράτου

·       - Συναπάντεμαν

·       - Τα τσιφτετέλια του Στέλιου και του Μανώλη

·       1994 - Τα πορτραίτα Της Μίνως ΕΜΙ 4

·       - Και που Θεός

·       - Δισκογραφία Τσιτσάνη Νο10

·       1995 - Οι Μεγάλες Επιτυχίες (Καζαντζίδης - Μαρινέλλα)

·       - Τα Βιώματα μου

·       - Στιγμές...

·       1996 - Μέσα από τις 45 στροφές

·       - Τραγούδια Από τις 45 Στροφές

·       - Αλλοτινές μου Εποχές

·       - Αφιέρωμα

·       - Εξ Ανατολών το μέλος

·       - Μεγάλες Επιτυχίες 2 Cd

·       1997 - Τραγούδια Από τις 45 Στροφές No2

·       – Πατρίδα μ αραεύω σε

·       - 12 Ερωτικές στιγμές

·       1998 - Τα Ζεϊμπέκικα του Στέλιου

·       1999 - Τραγουδώ

·       2000 - Τραγούδια Από τις 45 Στροφές No 3

·       - Ποντιακά

·       - Έρχονται χρόνια δύσκολα

·       - Η Φωνή του όλη

·       - Όταν η φωνή φτάνει το θρύλο

 

 

 

Καζαντζίδης 👈 Θεσσαλονίκη ♟️ η Μαντουμπάλα του και 👏 η Ζινγκουάλα 😆 που ήταν Singoalla

 Σαν σήμερα πριν πολλά-πολλά χρόνια
1.  Ηχογραφήθηκε ένας μεγάλος, λαϊκός ύμνος για τη Θεσσαλονίκη

Το εμβληματικό τραγούδι του Μανώλη Χιώτη και του Χρήστου Κολοκοτρώνη με τον Στέλιο Καζαντζίδη   «Θεσσαλονίκη μου ποτέ δεν σ’απαρνιέμαι…»

Η συνεργασία του Μανώλη Χιώτη με τον Στέλιο Καζαντζίδη ξεκίνησε το 1954 και ολοκληρώθηκε το 1963, αφήνοντας- αν έχω μετρήσει σωστά- τριάντα τρία τραγούδια σε μουσική του Χιώτη, με ερμηνευτή τον Καζαντζίδη, αλλά και δεκάδες ηχογραφήσεις τραγουδιών άλλων δημιουργών, όπου τραγουδούσε ο Καζαντζίδης και ο Χιώτης συμμετείχε σαν εκτελεστής παίζοντας μπουζούκι.
Κομβικός, στη μετέπειτα πορεία του Καζαντζίδη, ήταν ο ρόλος του Χιώτη, όσον αφορά τον τρόπο ερμηνείας του λαϊκού βάρδου, που στο ξεκίνημα της συνεργασίας τους, ήταν εμφανώς επηρεασμένος από τον τρόπο του Πρόδρομου Τσαουσάκη και από το κλίμα του ρεμπέτικου τραγουδιού γενικότερα. Ακούγοντας τη φωνή του Καζαντζίδη σε τραγούδια όπως το «Για μπάνιο πάω» ή το «Ένας μάγκας στο Βοτανικό» και συγκρίνοντάς την με τις ερμηνείες του στο «Η κοινωνία με κατακρίνει» ή το «Βρε σαν τα χιόνια», γίνεται εύκολα αντιληπτό το ειδικό βάρος της συνδρομής του Μανώλη Χιώτη.

Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, στις 16 Ιουνίου του 1956 ο Μανώλης Χιώτης με τον Στέλιο Καζαντζίδη, ηχογράφησαν ένα μελωδικό χασάπικο με στίχους του Χρήστου Κολοκοτρώνη, που έμελλε να γίνει ένα από τα δυο – τρία γνωστότερα τραγούδια που εξυμνούν τη «Θεσσαλονίκη». Από τότε μέχρι σήμερα, η Θεσσαλονίκη είναι πάντα η «μεγάλη φτωχομάνα»…

Στο «Θεσσαλονίκη μου», όπως ήταν ο τίτλος του τραγουδιού, δεύτερες φωνές έκαναν η Ζωή Νάχη, πρώτη σύζυγος του Μανώλη Χιώτη, ο οποίος έκανε επίσης φωνητικά και έπαιξε μπουζούκι, μαζί με τον Πάνο Πετσά στην κιθάρα, τον Μενέλαο Αϊδαλή στο πιάνο και τον Μάρκο Καράμπελα που έπαιξε ντραμς.

Η «Θεσσαλονίκη» κυκλοφόρησε σε δίσκο 78 στροφών Columbia (DG 7229), έχοντας στην άλλη πλευρά ένα ξεχωριστό ζεϊμπέκικο των ίδιων δημιουργών, που ηχογραφήθηκε την ίδια μέρα και πάλι με ερμηνευτή τον Καζαντζίδη, με τίτλο «Αν ήξερες ποιος είμαι εγώ». Ο δίσκος γραμμοφώνου κυκλοφόρησε και στη Μεγάλη Βρετανία από την Columbia με κωδικό DCG-404, έχοντας στην άλλη όψη το ίδιο τραγούδι.

Αργότερα, το τραγούδι κυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών extended play (Columbia SEGG-2520). Τον δίσκο συμπλήρωναν το «Αν ήξερες ποιος είμαι εγώ», στο οποίο αναφέρθηκα παραπάνω, το «Για κοίτα κόσμε ένα κορμί» του Βασίλη Τσιτσάνη με την Καίτη Γκρέυ και το περίφημο «Γράμμα» του Γιώργου Ζαμπέτα και του Γιώργου Μητσάκη με τον Μανώλη Καναρίδη, που ηχογραφήθηκαν λίγες μέρες πριν τη «Θεσσαλονίκη».

Το 1969 η «Θεσσαλονίκη» επανακυκλοφόρησε σε δίσκο 45 στροφών, αυτή τη φορά με την ετικέτα της His master’s voice (7PG-3858), έχοντας στην άλλη πλευρά ένα «Αλέγκρο» σόλο του Ζαμπέτα, από τα 1965. Συμπεριλήφθηκε επίσης σε δεκάδες συλλογές τραγουδιών του Καζαντζίδη και του Χιώτη…

Κι όπως είναι η μοίρα των μεγάλων τραγουδιών, η «Θεσσαλονίκη» γνώρισε στο πέρασμα των χρόνων πολλές επανεκτελέσεις από ερμηνευτές όπως ο Πάνος Γαβαλάς, το Τρίο Μπελκάντο, ο Σπύρος Ζαγοραίος με τη Ρία Κούρτη, ο Αξιώτης Κεχαγιάς με την Άννα Χρυσάφη, η Μαίρη Λίντα με τον Μανώλη Χιώτη (σε δυο εκτελέσεις), ο Νίκος Καλλέργης με τον Περικλή Βάγια, το συγκρότημα των Four Coins, η Μαρινέλλα με τα σεγόντα του Μάριου Κώστογλου, η Γλυκερία, ο Αγάθωνας και άλλοι…

2. Ο Στελάρας ήταν ένας από τους ενθουσιώδεις θεατές της Ινδικής ταινίας "Ο αλήτης της Βομβάης" και με τον τρόπο αυτό γνώρισε την "Μέριλιν Μονρόε" της Ανατολής, το ίνδαλμα εκατομμυρίων ανθρώπων, τη Μαντουμπάλα στα ινδικά σημαίνει «γλυκό κορίτσι»
Υπήρξε η απόλυτη σταρ του Ινδικού σινεμά που την εποχή εκείνη έσπαγε τα ταμεία και στη χώρα μας. Ο Έλληνας τραγουδιστής στο απόγειο της δόξας του, σαγηνεύτηκε από τη μουσική του Ραβί Σανκάρ και σκέφτηκε να το μεταφέρει στα καθ' ημάς με την αγαλμάτινη φωνή του.

Οι στίχοι της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου παραπέμπουν σε ερωτικό δράμα στην πραγματικότητα όμως εκφράζουν τον πόνο της Παπαγιαννοπούλου που έχασε την κόρη της εκείνη τη χρονιά. Όσο για τη μουσική επιλήφθηκε ο Θόδωρος Δερβενιώτης που πρόσθεσε κουπλέ και εισαγωγή στο ινδικό ρεφρέν.

Η "Μαντουμπάλα" σημείωσε δυσθεώρητες πωλήσεις, φτάνοντας στις 96.000 δίσκους και παραμένοντας στην πρώτη θέση για μια 10ετία. Η εξωπραγματική επιτυχία της ωστόσο έχει και άγνωστες πτυχές. Ο Καζαντζίδης διαφώνησε με την Κολούμπια αξιώνοντας μεγαλύτερα ποσοστά επί των πωλήσεων και λίγα χρόνια αργότερα έκοψε τον ομφάλιο λώρο με την εταιρία. Την ίδια στιγμή οι δημιουργοί του τραγουδιού ήρθαν σε προστριβή με τον τραγουδιστή καθώς τα ονόματά τους δεν βρίσκονταν στο 45άρι δισκάκι.
Ο Καζαντζίδης είχε προηγουμένως δεχτεί την πρόταση της Κολούμπια να αναγράφεται μόνο το δικό του όνομα έτσι ώστε με έμμεσο τρόπο να πάρει δικαιώματα ως ερμηνευτής αλλά και ως μοναδικός δημιουργός. Η λαοφιλής "Μαντουμπάλα" συνέχισε έτσι να προκαλεί σκάνδαλα και καβγάδες στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Για την Ιστορία να αναφέρουμε ότι η πραγματική Μαντουμπάλα πέθανε νεότατη, το 1969, σε ηλικία 36 ετών.

Το 1951 έκανε πρεμιέρα στον ινδικό κινηματογράφο, «Ο αλήτης της Βομβάης», μία ταινία που έγινε κλασική σε παραγωγή και σκηνοθεσία του Ρατζ Καπούρ, με πρωταγωνιστή τον ίδιο και τη διάσημη ηθοποιό Ναργκίς. Ήταν μία φιλόδοξη παραγωγή για την οποία επιστρατεύτηκαν οι σημαντικότεροι σεναριογράφοι, συνθέτες και τραγουδιστές. Μάλιστα, η ταινία καθιέρωσε στον ινδικό κινηματογράφο το ζευγάρι Ρατζ Καπούρ – Ναργκίς που θεωρείται μέχρι τις ημέρες μας το πιο δημοφιλές.

(για την ιστορία)
1. κυκλοφόρησε τέτοιες μέρες πριν 63 χρόνια
2. Όταν η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου παρέδωσε τους στίχους στον Καζαντζίδη, εκείνος προσπάθησε να προσαρμόσει τη μουσική, αλλά δεν ήταν τόσο εύκολη υπόθεση. Έτσι, μαζί με τη Μαρινέλλα απευθύνθηκαν στον Θόδωρο Δερβενιώτη, ώστε να το προσαρμόσει. Πράγματι, ο έμπειρος μαέστρος, μετά από ημέρες εντατικής δουλειάς, παρέδωσε στον Καζαντζίδη τη Μαντουμπάλα.
Λέγεται, πως ο Καζαντζίδης και η Μαρινέλλα μόλις το άκουσαν, ενθουσιάστηκαν με το αποτέλεσμα. Τον ίδιο ενθουσιασμό αισθάνθηκαν και οι ακροατές. Το τραγούδι σε αριθμούς αποτέλεσε το απόλυτο σουξέ. Κυκλοφόρησε το 1959, έκανε το ρεκόρ των 100.000 δίσκων των 45 στροφών και για μία δεκαετία ήταν στην κορυφή.

Ακούστε το εδώ ...αγνώριστο -καλή ακρόαση
Με τη Φλέρυ Νταντωνάκη (Fleury) από το βινύλιο "The Isles of Greece" που κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. το 1965 και ποτέ στην Ελλάδα

3. 😩 Υπάρχει –ακόμη σήμερα έντονη αρνητική αναφορά για "ινδική επιρροή και εποχή του ελληνικού τραγουδιού"👈 και, κυρίως, του Καζαντζίδη με Μαντουμπάλες Ζιγκουάλες κλπ. «αραβογενή».
Στην πραγματικότητα πρόκειται για τραγούδια με εντελώς διαφορετικό γεωγραφικό προσανατολισμό -τόσο θεματικά, όσο και μουσικά, με μόνο κοινό στοιχείο τους την κατάληξη 👈 άλα_ala.

Μισιρλού μου, η γλυκιά σου η ματιά
φλόγα μου ‘χει ανάψει μες στην καρδιά,
αχ γιαχαμπίμπι, αχ γιαλελέλι, αχ
τα δυο σου χείλη στάζουνε μέλι, οϊμέ.

Αχ, Μισιρλού, μαγική ξωτική ομορφιά,
τρέλα θα μου ‘ρθει, δεν υποφέρω πια,
αχ, θα σε κλέψω μέσ’ απ’ την Αραπιά.

Μαυρομάτα Μισιρλού μου τρελή
η ζωή μου αλλάζει μ’ ένα φιλί,
αχ γιαχαμπίμπι, μ’ ένα φιλάκι, αχ
απ’ το δικό σου το στοματάκι, οϊμέ.

Σοφία Βέμπο 78 στροφές | 1947
Συνθέτης | Στιχουργός: Νίκος Ρουμπάνης

Pulp Fiction (1994)

Και ναι μεν η Μαντουμπάλα (Madhubala –μιλήσαμε γι αυτή νωρίτερα) εκτός από τίτλος μιας ινδικής ταινίας του 1950, ήταν και μια πανέμορφη ηθοποιός που πέθανε σε νεαρή ηλικία, έχοντας πρωταγωνιστήσει σε περισσότερες από εβδομήντα ταινίες του Bollywood, αλλά

Η Ζιγκουάλα (Singoalla), ήταν Σουηδέζα (τσιγγάνα) και η μελωδία της έχει περισσότερο δυτική προοπτική.
Singoalla ήταν ο σουηδικός τίτλος του μυθιστόρηματος Άνεμε Έρωτά μου του Σουηδού συγγραφέα Viktor Rydberg, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1857 και στο οποίο, χρόνια αργότερα, το 1940 βασίστηκε η ομώνυμη όπερα του πιανίστα και συνθέτη Gunnar de Frumerie, ...
καθώς και η γαλλο-σουηδική ταινία Singoalla (1949) του Γάλλου σκηνοθέτη Christian-Jaque στην οποία πρωταγωνιστούσε η Viveca Lindfors

Αν και Σουηδέζα, μελαχρινή, όπως αναφέρεται και στο τραγούδι …μελαχρινή ομορφιά μου, παντοτινή χαρά μου...

Ο ίδιος ο Καζαντζίδης έχει αναφερθεί και σε αυτό το θέμα: Το 1958-59 είδε την ταινία και του ήρθε η ιδέα του τραγουδιού. Τους στίχους τους έβαλε ο Νίκος Μουρκάκος κι επειδή το Σινγκοάλα δεν ήταν εύηχο άλλαξε σε Ζιγκουάλα.

Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα
εισ’ ο ήλιος το φεγγάρι και το φως μου
μονάκριβο στολίδι είσαι του κόσμου
μελαχρινή ομορφιά μου παντοτινή χαρά μου
Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα

Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα
πες μου ποιο είναι το πικρό παράπονό σου
αν μου φύγεις δε θ’ αντέξω στο χαμό σου
μελαχρινή ομορφιά μου παντοτινή χαρά μου
Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα Ζιγκουάλα

 Ίσως ο Καζαντζίδης να μη θυμόταν ή να μην γνώριζε ότι παλιότερα ο Μανώλης Χιώτης είχε συνθέσει ένα τραγούδι που όχι μόνο αναφερόταν σε αυτό το όνομα (Ζιγκουάλα) αλλά ήταν και τίτλος του. Το είχε τραγουδήσει η νεοεμφανιζόμενη, τότε, Ζωζώ Σαπουντζάκη, με κιθάρες που έπαιζαν Χιώτης + Γιάννης «Σπόρος» Σταματίου.
Την ίδια εποχή το τραγούδησε στην Αμερική και η Ρένα Ντάλλια, με τον Γιάννη Τατασόπουλο. Και οι δυο Ζιγκουάλες, μουσικά, είχαν λατινική ρίζα.
Στην περίπτωση του τραγουδιού του Χιώτη αυτό ήταν σαφές, όμως, και το τραγούδι με τον Καζαντζίδη είχε αυτή την προοπτική, ή, αν προτιμάτε, μια περισσότερο τζίπσι-λάτιν προοπτική, που η νεότερη ζωντανή εκτέλεσή του με τον Νταλάρα (σε μαγικά νησιά), καθώς, και κάμποσες παλιές από διάφορα τρίο, την αναδεικνύουν, ίσως, περισσότερο.

Ζιγκουάλα μου γλυκιά,
Ζιγκουάλα ξελογιάστρα,
σαν μου ρίξεις μια ματιά
σβήνω όπως σβήνουν τ’ άστρα.

Έχεις δυο μάτια μαγικά,
γλυκά και μαύρα,
μου έχουν βάλει στην καρδιά
φωτιά και λαύρα.
Ζιγκουάλα, σ’ αγαπώ,
Ζιγκουάλα, σε λατρεύω,
της φωνής σου τον σκοπό
και τα χείλη σου γυρεύω.

Θέλω απόψε, ως το πρωί
να σε φιλήσω,
και στην θερμή σου αγκαλιά
να ξεψυχήσω.

Ζιγκουάλα μου γλυκιά,
Ζιγκουάλα ξελογιάστρα,
σαν μου ρίξεις μια ματιά
σβήνω όπως σβήνουν τ’ άστρα,
σβήνω όπως σβήνουν τ’ άστρα.