Η γυναικεία συμμετοχή στις 72 μέρες της Κομμούνας που συγκλόνισαν το Παρίσι

Φέτος συμπληρώνονται 149 χρόνια από τα ιστορικά γεγονότα της Παρισινής Κομμούνας το 1871 (18 Μάρτη έως 28 Μάη 1871). Ο μεγαλειώδης ηρωισμός ανδρών, γυναικών, ακόμα και παιδιών, στην πρώτη εργατική έφοδο για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, η εμπειρία της Παρισινής Κομμούνας, καθώς και τα διδάγματα από τη δράση της πρώτης εργατικής εξουσίας παραμένουν επίκαιρα. Τα γεγονότα εκείνης της εποχής ανέδειξαν για πρώτη φορά την εργατική τάξη στην εξουσία, έστω και για 72 μέρες. Οπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Μαρξ στο έργο του «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», «ήταν η πρώτη επανάσταση με την οποία η εργατική τάξη αναγνωρίστηκε ανοιχτά σαν η μόνη τάξη που ήταν ακόμα ικανή για κοινωνική πρωτοβουλία», χειραφετημένη πολιτικά από την αστική τάξη.

Ο σπόρος της γυναικείας συμμετοχής...

Οι γυναίκες της εργατικής τάξης και των καταπιεζόμενων στρωμάτων συνέβαλαν αποφασιστικά σε όλη τη διάρκεια της Κομμούνας, μέσα από τη συλλογική επαναστατική δράση δίνοντας «χαρούμενα τη ζωή τους στα οδοφράγματα και στον τόπο της εκτέλεσης» και «δεν υστέρησαν σε γενναιότητα από τους άντρες» (Κ. Μαρξ).

Γόνιμο έδαφος για αυτήν τη συμμετοχή αποτέλεσε η συμμετοχή εκμεταλλευόμενων και καταπιεζόμενων γυναικών στα επαναστατικά γεγονότα τόσο του Ιούλη του 1830, προσφέροντας καταφύγιο σε επαναστάτες, κρύβοντας φυλλάδια και όπλα, όσο και του Φλεβάρη του 1848, όταν για πρώτη φορά συμμετέχουν σε οδοφράγματα, περιθάλπουν τους τραυματισμένους, συμμετέχουν σε πολιτικές λέσχες και εκδίδουν εφημερίδες. Σημαντική ήταν και η γυναικεία παρουσία σε απεργιακές κινητοποιήσεις.

Ολη αυτή η δραστηριότητα τροφοδοτούνταν από την ολοένα αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην καπιταλιστική παραγωγή ως μισθωτές εργάτριες, ιδιαίτερα από τα μέσα του 19ου αιώνα στη Γαλλία. Οι συνθήκες ζωής της εργάτριας στην περίοδο ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής χαρακτηρίστηκαν από τα μεροκάματα πείνας, τις εξαντλητικές ώρες εργασίας και από τις ιδιαίτερα ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας, που προκαλούσαν σοβαρές βλάβες στο γυναικείο οργανισμό (αποβολές, βρεφική θνησιμότητα κ.ά.).

Τα γεγονότα της Κομμούνας του Παρισιού δεν μπορούν να ξεχωριστούν από τα γεγονότα του γαλλοπρωσικού πολέμου του 1870 - '71, που συνοδεύτηκε με τις στερήσεις του λαού κατά την πολιορκία, την ανεργία, την καταστροφή των κατώτερων στρωμάτων της μεσαίας τάξης. Ο Λένιν γράφει ότι «η βροντή των κανονιών στο Παρίσι ξύπνησε τα πιο καθυστερημένα τμήματα του προλεταριάτου από τη βαθιά τους νάρκη, δίνοντας παντού ώθηση στην επαναστατική σοσιαλιστική προπαγάνδα».

Στις 18 Μάρτη, η συμβολή των γυναικών ήταν καθοριστική. Πρώτες εκείνες αντιλήφθηκαν την παρουσία των Βερσαλλιέρων, που είχαν σταλεί να αποσύρουν τα κανόνια από την πόλη. «Ομάδες νοικοκυρών με τα παιδιά τους - απλά από περιέργεια ή περιπαικτικά στην αρχή - συγκεντρώθηκαν και έγιναν απειλητικές. Τώρα, ανάμεσα στους στρατιώτες του 88ου Τάγματος και της Εθνοφρουράς, έφτιαξαν κυριολεκτικά ένα "ανθρώπινο οδόφραγμα". Ο στρατηγός Λεκόντ έδωσε εντολή να ανοίξουν πυρ. Τότε οι γυναίκες είπαν στους στρατιώτες: "Δε θα πυροβολήσετε τον λαό". Ετσι, λοιπόν, οι στρατιώτες του 88ου τάγματος... βρέθηκαν περικυκλωμένοι και δεν είχαν την δύναμη να αντισταθούν στις ενθουσιώδεις κραυγές που τους απεύθυναν» (Λουίζ Μισέλ). Το 88ο τάγμα αδελφοποιήθηκε με το πλήθος...

Η πείρα της Ένωσης γυναικών
για την άμυνα του Παρισιού
και την περίθαλψη των τραυματιών

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Ενγκελς «...από τις 18 του Μάρτη πρόβαλε καθαρά και έντονα ο ταξικός χαρακτήρας του παρισινού κινήματος που, με τον πόλεμο ενάντια στην ξενική επέμβαση, είχε ως τώρα απωθηθεί στο βάθος της σκηνής».

Αυτός ο χαρακτήρας αποτυπώνεται σε ένα επαναστατικό κείμενο γραμμένο από γυναίκες, που δημοσιεύθηκε στις 11 Απρίλη 1871 στην επίσημη εφημερίδα της Κομμούνας («Journal officiel»): «Γυναίκες - πολίτες, η αποφασιστική ώρα έφτασε. Πρέπει να ευχηθούμε να τελειώσει ο παλιός κόσμος! Θέλουμε να είμαστε ελεύθερες. Και δεν είναι μόνο η Γαλλία που ξεσηκώνεται, όλοι οι πολιτισμένοι λαοί έχουν τα μάτια τους στο Παρίσι περιμένοντας το θρίαμβό μας, ώστε όταν έρθει η σειρά τους, να απελευθερωθούν».

Το κείμενο αποτελούσε ένα προσκλητήριο για τις γυναίκες του Παρισιού ώστε να φτιάξουν επιτροπές σε κάθε διαμέρισμα της πόλης και μία Ένωση για την άμυνα του Παρισιού (Union des femmes pour la defense de Paris et les soins aux blesses, «Ένωση γυναικών για την άμυνα του Παρισιού και την περίθαλψη των τραυματιών»). Η Ένωση αποτέλεσε μια μορφή οργάνωσης μέσα από την οποία οι γυναίκες εργάτριες, οι «γυναίκες του λαού» του Παρισιού συμμετείχαν ενεργά στην Κομμούνα.

Τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής της Union, στην πλειοψηφία τους εργάτριες, ήταν παρόντα σε όλα τα μέτωπα πάλης. Δίπλα στην Ελιζαβέτα Ντιμιτρίεβα, την Αντρέ Λεό, τημ Ναταλί Λε Μελ, την Μπλανς Λεφέφρ, την Λουίζ Μισέλ, που διακρίθηκαν ως οργανώτριες, ομιλήτριες, μαχήτριες, αναδείχθηκαν χιλιάδες ανώνυμες αγωνίστριες με τον απαράμιλλο ηρωισμό τους.

Τα μέλη της συνέβαλαν στην οργάνωση συσσιτίων με ιδιαίτερη φροντίδα για τα παιδιά και ανέλαβαν τον επισιτισμό των ανδρών που αγωνίζονταν στα οδοφράγματα. Στελέχωσαν τα νοσοκομεία, οργάνωσαν νέα και παρείχαν φροντίδα στους τραυματισμένους ακόμα και την ώρα της μάχης, απαιτώντας να είναι κοντά στους κομμουνάρους στην πρώτη γραμμή. Ακόμα, πρωτοστάτησαν στην κατασκευή οδοφραγμάτων, βοηθώντας παράλληλα ως ράφτρες στην ετοιμασία στρατιωτικών ειδών. Γυναικεία συμμετοχή καταγράφεται και στα πλοία της Κομμούνας στον Σηκουάνα, που μετέφεραν προμήθειες, εξοπλισμό και στρατιώτες αλλά και πολεμούσαν.

Χαρακτηριστικά, στις 2 Απρίλη, ένα πλήθος περίπου 300 γυναικών πραγματοποίησε πορεία στα Ιλίσια Πεδία με κόκκινες σημαίες, ζητώντας από την κυβέρνηση της Κομμούνας να τους επιτραπεί να πάρουν μέρος στις επικείμενες μάχες.

«Το Παρίσι υπολείπεται σε άντρες μαχητές. Η συνεισφορά των γυναικών είναι απαραίτητη, πρέπει να δώσουμε το σύνθημα ώστε να πολεμήσουν με τη μέγιστη ορμή... Οσο θα μπαίνουν στη μάχη και στη δράση τόσο μεγαλύτερη δύναμη θ' αποκτούν» (Αντρέ Λεό, Ενωση Γυναικών).

Επαναστατικά μέτρα
για την κοινωνική θέση της γυναίκας

Η Κομμούνα, ως «εργατική κυβέρνηση που πήρε και κράτησε στα χέρια της πάνω από δυο μήνες την πρωτεύουσα του κόσμου» (Λένιν), προσπάθησε να απαντήσει με συγκεκριμένα μέτρα στην αντίφαση της γυναικείας συμμετοχής στην κοινωνική παραγωγή και στη στέρηση δικαιωμάτων των γυναικών στο πλαίσιο της αστικής - καπιταλιστικής κοινωνίας, η οποία εκφραζόταν ακόμα και στη νομική ανισότητα στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην προστασία της μητρότητας, στο εκλογικό δικαίωμα, στο οικογενειακό Δίκαιο.

Διακήρυξη της Κεντρικής Επιτροπής

1. Άρθρο 1^ο. Η Κεντρική Επιτροπή αποτελείται από τους αντιπροσώπους των Επαρχιακών Επιτροπών με δικαίωμα προσθήκης και παύσης μελών μετά από αίτηση 8 τουλάχιστον και με τη σύμφωνη γνώμη του μισού συν 1 του συνόλου των μελών της Επιτροπής.
2. Άρθρο 2^ο. Η επιτροπή συνεδριάζει μόνιμα.
3. Άρθρο 3^ο. Η παρουσία όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας του ενός τρίτου συν ενός των μελών της επιτροπής είναι υποχρεωτική.
4. Άρθρο 4^ο. Οι αποφάσεις μπορούν να ληφθούν μόνο μετά από προηγούμενη συζήτηση από τη συνεδρίαση της Επιτροπής και με πλειοψηφία του μισού συν ένα των μελών της Επιτροπής.
5. Άρθρο 5^ο. Οι συνεδριάσεις της επιτροπής πραγματοποιούνται τουλάχιστον δύο φορές εντός είκοσι τεσσάρων ωρών. όλα τα μέλη πρέπει να είναι παρόντα. Σε περίπτωση σημαντικών εμποδίων, υποχρεούνται να ειδοποιούν εκ των προτέρων την Επιτροπή.
6. Άρθρο 6^ο. Η προεδρία θα ανήκει διαδοχικά στα μέλη της Επιτροπής και θα ανανεώνεται σε κάθε συνεδρίαση.
7. Άρθρο 7^ο. Οποιαδήποτε πρόταση, που θα τεθεί στην ημερήσια διάταξη των δημόσιων συνεδριάσεων, πρέπει να υποστηρίζεται από τουλάχιστον 10 μέλη της Επιτροπής.
8. Άρθρο 8^ο. Ο λόγος μπορεί να ληφθεί μόνο για δέκα λεπτά το πολύ και η ίδια ερώτηση δεν μπορεί να συζητηθεί περισσότερες από δύο φορές σε μια συνεδρίαση από τον ίδιο ομιλητή.
9. Άρθρο 9^ο. Η επιτροπή ορίζει το γραφείο της αποτελούμενο από έναν γενικό γραμματέα, τρεις βοηθούς γραμματείς και έναν ταμία. Τα μέλη μπορούν να ανακληθούν.
10. Άρθρο 10^ο. Η ΚΕ θα έχει τη γενική διεύθυνση των εργασιών.
11. Άρθρο 11^ο. Η ΚΕ θα επιλέξει μεταξύ των μελών της και θα διορίσει μια εκτελεστική επιτροπή αποτελούμενη από επτά μέλη που είναι υπεύθυνα για την επαφή με τις επιτροπές των τμημάτων, τα ασθενοφόρα, τους φούρνους, τα οδοφράγματα. θα λάβει τις απαραίτητες οδηγίες και πληροφορίες, τις οποίες με τη σειρά της θα διαβιβάσει στις επαρχιακές επιτροπές.
12. Άρθρο 12^ο. Η ΚΕ θα διορίσει επίσης επιτροπές για να επεξεργαστούν και να παρουσιάσουν σχέδια για την πιο πρακτική εκτέλεση των διαφόρων δεσμεύσεων της επιτροπής.
13. Άρθρο 13^ο. Τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής θα έχουν δελτίο με τη σφραγίδα και υπογεγραμμένο από την κεντρική επιτροπή.
14. Άρθρο 14^ο. Τα έξοδα εκτύπωσης, αλληλογραφίας και διαχείρισης καλύπτονται από το ταμείο της ΚΕ, που θα χρησιμοποιήσει τα ποσά που απομένουν για:
    •   α. Να στηρίξει άπορα ή άρρωστα μέλη που θα είναι μέλη της Ένωσης.
    •   β. Να αμείβονται τα μέλη των Επιτροπών που ελλείψει μέσων δεν μπορούν απερίσπαστα να αφιερώνουν όλο το χρόνο τους _24ω το 24ωρο
    •   γ. Στην αγορά πετρελαίου και όπλων για τους πολίτες_γυναίκες, που πολεμούν στα οδοφράγματα
    • __ Αν χρειαστεί η διανομή των όπλων θα γίνει με κλήρωση.
15. Άρθρο 15^ο. Η επιτροπή είναι ηθικά υποχρεωμένη να δώσει την ευρύτερη δημοσιότητα στις ενέργειές της με κάθε δυνατό μέσο.
16. Άρθρο 16^ο. Το καταστατικό αυτό μπορεί πάντα να συμπληρώνεται ή να τροποποιείται κατόπιν αιτήματος δέκα μελών της ΚΕ και με τη σύμφωνη γνώμη του μισού συν ένα όλων των μελών των επιτροπών μαζί.
17. Άρθρο 17^ο. Οι πολίτες_γυναίκες, με την εγγραφή τους στα μητρώα της επιτροπής του δήμου τους, θα πρέπει να συνεισφέρουν με μια δεκάρα (1/100 του φράγκου). Αυτή η εισφορά θα χρησιμοποιηθεί για τον σχηματισμό ταμείου στην περιοχή τους.
18. Άρθρο 18^ο. Όλα τα μέλη αναλαμβάνουν να αναγνωρίζουν την ηθική εξουσία της Κεντρικής Επιτροπής, και να ακολουθούν τις οδηγίες και τις εντολές των αντίστοιχων επιτροπών τους.
19. Άρθρο 19^ο. Όλες οι εθελοντικές εισφορές είτε σε χρήματα είτε σε υλικά είναι για ασθενοφόρα, τροφοδοσία με τρόφιμα κλπ. καθώς και για τα άπορα μέλη της Ένωσης.

Ειδικότερα, στις 13 Μάη ίδρυσε επαγγελματικό σχολείο που θα εκπαίδευε νέες εργάτριες, ενώ στις 16 Μάη κάλεσε άνδρες και γυναίκες σε συνάντηση με στόχο την αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης.

• Εκεί συζητήθηκε το πώς θα καλυφθούν οι θέσεις δασκάλων στα σχολεία. 
• Για τις βιβλιοδέτριες, στις 13 Μάη, οργάνωσε ειδικό γραφείο εύρεσης εργασίας. 
• Αποφάσισε την παροχή οικονομικής βοήθειας με τη μορφή σύνταξης σε όλες τις χήρες και τα παιδιά των πολιτών που έδωσαν τη ζωή τους για την υπόθεση του λαού. 
• Υιοθέτησε, τέλος, όλα τα ορφανά και ανέλαβε την ανατροφή τους. Θέσπισε τον πολιτικό γάμο και επανέφερε το διαζύγιο.

Η Κομμούνα ανέδειξε γυναίκες της Union σε διευθυντικές κι επιτελικές αρμοδιότητες. Για παράδειγμα, αναδείχθηκαν στη διοίκηση διαφόρων οργανισμών (νοσοκομεία, συσσίτια κ.ά.), ανέλαβαν αποστολές, για να ενημερώσουν για τις εξελίξεις στο Παρίσι. Η Marguerite Tinayre ήταν η πρώτη γυναίκα σχολική επιθεωρήτρια.

Είναι ακόμα χαρακτηριστική η συμβολή της Union με τις προτάσεις της προς την Κομμούνα για τη γυναικεία εργασία:

• Ποικιλία στις εργασίες που εκτελούσαν οι εργάτριες που ήταν εξαιρετικά μονότονες.
• Μείωση της εργάσιμης μέρας ώστε η γυναίκα να έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο, να μπορεί να ξεκουράζεται και να ζει αξιοπρεπώς.
• Κατάργηση «κάθε ανταγωνισμού ανάμεσα στους εργάτες και των δύο φύλων» καθώς τα συμφέροντά τους είναι ταυτόσημα άρα και οι μισθοί πρέπει να είναι ίσοι για ίση εργασία.

«Προάγγελος μιας νέας κοινωνίας»

Όπως αποδείχτηκε τη «Ματωμένη Βδομάδα» (την τελευταία βδομάδα της Κομμούνας από τις 21 έως τις 28 Μάη), ο στρατός δεν δίστασε ούτε στιγμή να δολοφονήσει ένα πλήθος άμαχων γυναικών και παιδιών. Τελικά, οι κυβερνητικές δυνάμεις συνέτριψαν την Κομμούνα, με την κατάληψη των τελευταίων οδοφραγμάτων της στην οδό Ραμπονό στις 28 Μάη, ενώ οι επαναστάτριες μπήκαν στο στόχαστρο των αστών. Συνελήφθησαν 1.000 γυναίκες, ενώ καταδικάστηκαν 133.

«Δεν υπερασπίζομαι τον εαυτό μου, ούτε θέλω να με υπερασπίσουν. Ανήκω ολοκληρωτικά στην κοινωνική επανάσταση κι εφόσον κάθε καρδιά που πάλλεται για την ελευθερία έχει δικαίωμα στο βόλι, εγώ απαιτώ το μερίδιό μου. Εάν με αφήσετε ζωντανή δεν θα πάψω να φωνάζω για εκδίκηση. Τελείωσα, μπορείτε να με σκοτώσετε» (Λουίζ Μισέλ).

Η αιματηρή σφαγή του Παρισιού ανέδειξε τον πόθο της αστικής τάξης της Γαλλίας να πνίξει την επανάσταση, «κάτω από την προστασία του ξένου κατακτητή» (στάση γερμανικού στρατού), αλλά και τον ταξικό χαρακτήρα του αστικού κράτους, ως «μια μηχανή για την καταπίεση μιας τάξης από μια άλλη και μάλιστα όχι λιγότερο στην αστική δημοκρατία από ό,τι γίνεται στη μοναρχία» (Φρ. Ενγκελς).

«Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η Ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης απ' όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν μήτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους» (Καρλ Μαρξ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία»).

Πηγές:

•        «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», Κ. Μαρξ, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011

•        «Στη μνήμη της Κομμούνας», Β. Ι. Λένιν, «Απαντα»,

•        «Η Union des femmes pour la defense de Paris et les soins aux blesses», Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Α. Δουλκέρης, Αθήνα 2017

 

Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως _Πριν απ’ τον Έρωτα έρωτας _Κι όταν σε πήρε το φιλί, Γυναίκα

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι
Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές
Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα!

Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ’ τον Έρωτα έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί
Γυναίκα

Κατά πού θ’ απλώσουμε τα χέρια μας
τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός
Κατά πού θ’ αφήσουμε τα μάτια μας
τώρα που οι μακρινές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα

Κι είμαστε μόνοι ολομόναχοι
τριγυρισμένοι απ’ τις νεκρές εικόνες σου.
Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως
Πριν απ’ τον Έρωτα έρωτας
Κι όταν σε πήρε το φιλί
Γυναίκα
                  Οδυσσέας Ελύτης

天堂的另一半 Το άλλο μισό του ουρανού

·     Η Εύα προήλθε από το πλευρό του Αδάμ…

·     20+ αιώνες αργότερα ο πάλαι ποτέ «Μεγάλος Τιμονιέρης», σε συνέδριο του ΚΚ Κίνας, έκανε μια ανδροκρατική εξίσωση με το “Οι γυναίκες κρατούν το άλλο μισό του ουρανού”.

·     Τον 15^ο αιώνα οι άγγλοι, χρησιμοποιούσαν την λέξη wifman (γυναίκα του άντρα) _ αντί woman

·     Στην αρχαιότητα το περίφημο _αποδιδόμενο στον Πυθαγόρα «πυρ, γυνή και θάλασσα» (τα τρία κακά του κόσμου), με διεθνή καριέρα σε Ευρώπη και Αμερική (Feuerfrau und Meer _ Feuer, Frau und Meer ^Fire woman and sea ^Fuoco donna e mare ^La mer, le feu et la femme, le troisième fléau" κλπ.), ότι δηλ. η δημιουργία του άνδρα συνδέεται με τάξη και φως, ενώ της γυναίκας με χάος και σκοτάδι, έως την έκφραση (κρητική, αλλά με ρίζες πανάρχαιες _βλ. Απολλόδωρου Βιβλιοθήκη) «έχω δυο κοπέλια και τρία κορίτσια».

·     Σε πάπυρο του 1^ου π.Χ. αιώνα διασώζεται επιστολή άντρα προς την έγκυο γυναίκα του: «Εάν πολλά πολλών τέκης, εάν ην άρσενον, άφες, εάν ην θήλεα, έκβαλε»!, γνωστό το “έχω δύο παιδιά και ένα κορίτσι” με την …κόρη, θυγατέρα τσούπρα κλπ. β΄ έως γ΄κατηγορίας

·     Ακόμη πριν λίγα χρόνια η "χαλασμένη" (μη παρθένα) γνώριζε ειρωνεία, χλεύη και τα μύρια όσα, η “jus primae noctis” δικαίωμα της πρώτης νύχτας ή αλλιώς παρθενοφθορία _ αρχαία παράδοση στην οποία όλοι οι ευγενείς άρχοντες, είχαν το δικαίωμα να κάνουν σεξ με οποιανδήποτε από τις υπηκόους τους —ανεξαρτήτως –εννοείται, της θέλησής τους, ακόμη (και κυρίως) με παρθένα νύφη— τη νύχτα του γάμου της. Εμφανίστηκε σαν νομικός όρος στο Βυζάντιο τον 12^ο αιώνα (μάλιστα μπορούσαν να καλέσουν και φίλους τους να πάρουν μέρος στην “τελετή”).
Οι πρώτες γνωστές αναφορές χάνονται στα βάθη των αιώνων σε αυτή τη φεουδαρχική, μισογυνιστική παράδοση εμφανίζεται στη Μεσοποταμία, στο Έπος του Γκιλγκαμές μια σειρά παραμυθιών που αφηγούνται τα κατορθώματα, του βασιλιά της Ουρούκ (με το “δικαίωμα” αν και ο ίδιος ο όρος prima nocta δεν χρησιμοποιείται) και επίσης, σε ιστορίες του Ηρόδοτο (5^ος π.Χ. αιώνα).
Το Prima nocta έγινε γνωστό αφού έπαιξε βασικό ρόλο στην ταινία του Mel Gibson το 1995, Braveheart, επίσης στη δημοφιλή σειρά του HBO Game of Thrones.

·     Να θυμίσουμε και την _γνωστή από χρόνια, ιστορία με το “αργομουνιάτικο” (16^ος αιώνας φόρος χήρας για την "εικαζόμενη αργία των απόκρυφων της") που τον επέβαλαν (αρχικά στην Χίο) οι Τούρκοι κλπ. “πρόθυμοι”, ενώ όταν μία χήρα ήθελε να ξαναπαντρευτεί ήταν υποχρεωμένη να δώσει στον δεύτερο αφέντη -σύζυγό της προίκα (αγριλίκι _agirlik, ή παλικαριάτικο προγαμιαία δωρεά).

·     Και μετά ήρθαν οι γκόμενες: από το ιταλικό gomena (γούμενα, χοντρό παλαμάρι), με το οποίο ο αφέντης "δένει τη γυναίκα για να μην του φύγει" (αν είναι εραστής) … "ο άντρας που πιάνει γκόμενα βάζει θηλιά στο λαιμό του", σε χρήση στη Σμύρνη το 19^ο αιώνα αντικαθιστώντας την παλαιότερη μετρέσα (=ερωμένη).

(1931, του Μιχάλη Σκουλούδη)
 Άντε ρε μόρτη ρε Πειραιώτη με τ' άσπρο ζουναράκι σου και με τον κόφτη, μ' αυτή την τόση τη λεβεντιά σου ποτέ δεν λείπει γκόμενα από κοντά σου.

Δείτε Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας (πύλη)

10άδες οι σύγχρονες φράσεις και παροιμίες _ρήσεις άκρως μειωτικές για τη γυναίκα …πχ. "Η γυναίκα άμα παντρευτεί και το μουλάρι άμα σαμαρωθεί, φαίνονται οι πληγές τους", "Η γυναίκα είναι κόλλα και γυρεύει από όλα", "Ο αέρας και η γυναίκα δεν κλειδώνονται" κ.ά.
Να προσθέσω και τα κωμικοτραγικά της δικής μου εποχής στο στρατό… με εκείνο το “εντός–εκτός–ντο” (ποτέ δεν κατάλαβα εκείνο το «ντο», φαντάζομαι πως αποτελεί μια ακόμη αμερικανιά, ίσως από το «do it”!) παρέα με το σεξιστικό “όσο πιο βαθειά, τόσο πιο καλά”, που συνόδευε τα “λαγουδάκια” (γνωστό καψόνι εκείνα τα χρόνια)…

·       Λυχνίας σβεσθείσης, πάσα γυνή ομοία (Διογένης _Κυνικός φιλόσοφος)

·       Το θήλυ έχει το βουλητικόν αλλ’ άκυρον. – Η γυναίκα θέλει αλλά δεν μπορεί (Αριστοτέλης)

·       Ένδον μένουσαν την γυναίκα είναι χρεών εσθλήν, θύρασι δ’ αξίαν του μηδενός – Η γυναίκα πρέπει να είναι ικανή για όλα μες στο σπίτι και για τίποτα έξω από την πόρτα (Ευριπίδης)

·       Γυναικός εσθλής εστι σώζειν οικίαν – Καθήκον της καλής γυναίκας είναι να σώζει το σπίτι της (Μένανδρος)

·       Ουκ έστιν ούτε τείχος ούτε χρήματα ούτ’ άλλο δυσφύλακτον ουδέν ως γυνή –   Δεν υπάρχει τείχος ούτε απόκτημα που να φυλάγεται πιο δύσκολα από τη γυναίκα (Ευριπίδης στη Δανάη)

·       Οίκον μεν πρώτιστα γυναίκά τε βούν τ᾽ αροτήρα, κτητήν ου γαμετήν –   Πρώτα απ᾽ όλα να πάρεις σπίτι, βόδι για όργωμα, γυναίκα –αγορασμένη, όχι με γάμο (Ησίοδος  – Έργα και Ημέραι)

·       Η ζωή μιας γυναίκας είναι η διαρκής αναζήτηση ενός αφέντη (Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι)

·       Η γυναίκα ήταν η δεύτερη γκάφα του Θεού (Νίτσε)

·       Όλα τα ζώα είναι λυπημένα μετά την ερωτική πράξη, εκτός από τη γυναίκα και τον κόκορα (Κλαύδιος Γαληνός - ο σπουδαιότερος Έλληνας γιατρός της Αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη)

·       Διαβάζουμε στον Ραμπελέ πώς ο διάβολος τράπηκε σε φυγή όταν η Γυναίκα του έδειξε το αιδοίο της (Φρόυντ)

·       Οι γυναίκες έχουν ένα υπέροχο ένστικτο για τα πράγματα. Μπορούν να ανακαλύψουν τα πάντα εκτός από το προφανές (Όσκαρ Ουάιλντ)

·       Η τέλεια γυναίκα: θηλυκή, ακριβή, σέξι, ψυχρή, αλλά πάντως σίγουρα διαθέσιμη, δοθέντων των κατάλληλων συνθηκών και χρημάτων (Helmut Newton, γνωστός Γερμανός φωτογράφος)

·       Η γυναίκα είναι το τελευταίο πράγμα που έκανε ο Θεός. Αναγκάστηκε να την φτιάξει Σάββατο βράδυ. Η κούραση είναι εμφανής (Αλέξανδρος Δουμάς υιός)

·       Στην Ελλάδα, όλες οι ώριμες σεξουαλικά γυναίκες λέγονται γκόμενες. Οι ανώριμες, είναι τα μανούλια (Δημήτρης Πουλικάκος στην ταινία Άρπα Κόλλα)

🔶  Ο _πάντα, αντρικός χαρακτηρισμός «έτερο ήμισυ» σε ένα ζευγάρι, ορίζεται ως μερίδα | μέρισμα κυριαρχίας, εκφερόμενος από την πλευρά του άνδρα και ουδέποτε αντίστροφα, όπως και το “διεθνές” male / female, man / woman.

🔶  Ο ανατρεπτικός ιρλανδός James Joyce αποτυπώνει τη διαφορά των δύο φύλων έτσι: Men are governed by lines of intellect – women: by curves of emotion _«Οι άνδρες διέπονται από γραμμές νοημοσύνης, οι γυναίκες από καμπύλες συναισθημάτων».

🔶  Η μαύρη αμερικανίδα ακτιβίστρια -επαναστάτρια για την εποχή της, Rosa Parks θα πει: “Ήξερα ότι κάποιος έπρεπε να κάνει το πρώτο βήμα και αποφάσισα να μην κουνηθώ από τη θέση μου” _ “Ο ρατσισμός είναι ακόμα μαζί μας. Αλλά είναι στο χέρι μας –με πολύ αγώνα, να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας για αυτό που θα συναντήσουν και, ελπίζουμε, να το ξεπεράσουμε” _ “Οι διαφορές φυλής, φύλου εθνικότητας ή θρησκείας δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για να καταπατούνται δικαιώματα” κά.

Η Ρόζα Παρκς υπήρξε έγχρωμη μοδίστρα που έγραψε ιστορία όταν, το 1955, στην ρατσιστική Αλαμπάμα, αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό, αντιστεκόμενη στην πολιτική φυλετικού διαχωρισμού των ΗΠΑ που απαιτούσε από τους “νέγρους-ες” να μην κάθονται, αλλά να απομονώνονται στο πίσω μέρος του λεωφορείου

🔶  Η Dame Daphne du Maurier (Lady Browning) ^Women want love to be a novel -Men, a short story _«Οι γυναίκες θέλουν η αγάπη να είναι μυθιστόρημα, οι άνδρες σύντομο διήγημα».

🔶  Ο εκπατρισμένος Βρετανός μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός κλπ. Lawrence Durrell στη νουβέλα του Justine θα το δει ως εξής ^There are only three things to be done with a woman. You can love her, suffer for her, or turn her into literature _«Υπάρχουν μόνο τρία πράγματα που μπορείς να κάνεις με μια γυναίκα. Μπορείς να την αγαπήσεις, μπορείς να υποφέρεις για αυτήν, ή μπορείς να την μετατρέψεις σε λογοτεχνία».

🔶  Η οπτική της αμερικανίδας συγγραφέως, δοκιμιογράφου, σκηνοθέτριας και ακτιβίστριας Susan Sontag, με το “What is most beautiful in virile men is something feminine; what is most beautiful in feminine women is something masculine. «Αυτό που είναι πιο όμορφο στους άνδρες είναι κάτι θηλυκό. Αυτό που είναι πιο όμορφο σε μια γυναίκα είναι κάτι αρσενικό».

🔶  Κλείνουμε τη μακρά εισαγωγή με τον διάσημος Βραζιλιάνο συγγραφέας Paulo Coelho (βιβλιο “11 Minutos” _11 λεπτά): Todas as mulheres têm uma percepção muito mais desenvolvida do que os homens. Suprimidos por tantos milênios, eles acabaram desenvolvendo um sexto sentido, contemplação e amor. E isso é algo que temos dificuldade em aceitar como parte de nossa sociedade. ^«Όλες οι γυναίκες έχουν μια αντίληψη πολύ πιο ανεπτυγμένη από τους άνδρες. Καταπιεσμένες για τόσες χιλιετίες, κατέληξαν να αναπτύξουν μια έκτη αίσθηση, στοχασμό και αγάπη. Και αυτό είναι κάτι που δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε ως μέρος της κοινωνίας μας».

Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας η 8η του Μάρτη.
Μέρα αγώνα για την κατάκτηση της ισοτιμίας και χειραφέτησης των εργατριών, των γυναικών από τ' άλλα λαϊκά στρώματα, έτσι όπως καθιερώθηκε από τη Β` Διεθνή Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών, στην Κοπεγχάγη το 1910.
Και καθιερώθηκε στη μνήμη των εργατριών από τα υφαντουργεία και στα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης, που ο αγώνας τους, για μείωση των ωρών εργασίας και εξίσωση των μισθών ανδρών και γυναικών, στις 8 του Μάρτη 1857, πνίγηκε στο αίμα.

Στα 166 χρόνια από τότε, το εργατικό και γενικότερα το λαϊκό κίνημα μπορεί να είχε κατακτήσεις, μα οι αιτίες των προβλημάτων των απλών ανθρώπων του μόχθου, αλλά και της ανισοτιμίας των γυναικών, συνεχίζουν να υπάρχουν, να αναπαράγονται, στις συνθήκες της εντεινόμενης καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.
Έτσι σήμερα, οι γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων στη χώρα μας και όχι μόνο, που παράγουν μαζί με τους άνδρες τον κοινωνικό πλούτο, βρίσκονται σε χειρότερη θέση, στην ίδια ώρα που η ολιγαρχία συγκεντρώνει ολοένα και περισσότερα πλούτη, κλέβοντας το μόχθο των εργαζομένων.
Οι γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων της χώρας μας είναι τα μεγαλύτερα θύματα της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, των επιπτώσεων των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και, γενικά, γίνονται πρώτες το δοκιμαστήριο της εφαρμογής κάθε αντιλαϊκής επιλογής.

“Γυναικείο Ζήτημα”

Η θέση της γυναίκας σε κάθε κοινωνία, αλλά και η σχέση της με την κοινωνικοπολιτική πάλη, έγινε αντικείμενο μελέτης των κλασικών του Μαρξισμού.
Το ενδιαφέρον τους για το «Γυναικείο Ζήτημα» πήγαζε από την επιδίωξη τους να μελετούν κάθε κοινωνικό ζήτημα, αναπτύσσοντας την κοσμοθεωρία και καθοδηγώντας την επαναστατική δράση της εργατικής τάξης και των λαϊκών μαζών. Είναι χαρακτηριστικό το κλασικό έργο του Ενγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», στο ολόπλευρο φώτισμα όλων των πτυχών των σχέσεων και των αντιθέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα, της ταξικής τους καταβολής και της προοπτικής οριστικής λύσης τους στον κομμουνισμό, στο κοινωνικοοικονομικό σύστημα που θα απελευθερώσει πραγματικά τη γυναίκα.
Μόνο με το πέρασμα από το μικρό σπιτικό στο συλλογικό νοικοκυριό μπορεί να πάψει πλέον να αποτελεί σκλάβα του σπιτιού και να αναλώνει τις δυνάμεις της σε πράγματα που την περιορίζουν, στενεύουν τους ορίζοντές της και την οδηγούν στην καθυστέρηση.

«Πρώτος αυτός», γράφει ο Φ. Ενγκελς στο βιβλίο του «Αντι-Ντίρινγκ», αναφερόμενος στον Φουριέ, «διατύπωσε τη σκέψη ότι ο βαθμός χειραφέτησης της γυναίκας στην κάθε δοσμένη κοινωνία αποτελεί το φυσικό μέτρο της γενικότερης χειραφέτησης» ⁽¹⁾.

 

Δημοσιεύουμε στη συνέχεια ορισμένα χαρακτηριστικά και επίκαιρα αποσπάσματα από έργα του Λένιν για το «Γυναικείο Ζήτημα».

Μακρύς ο δρόμος...

Ο Λένιν στο άρθρο του «Η μεγάλη πρωτοβουλία» αναφέρει:
«Πάρτε τη θέση της γυναίκας. Κανένα δημοκρατικό κόμμα στον κόσμο σε καμία από τις προχωρημένες αστικές δημοκρατίες δεν έκανε από αυτή την άποψη μέσα σε ολόκληρες δεκαετίες ούτε το ένα εκατοστό από όσα κάναμε εμείς στον πρώτο κιόλας χρόνο της εξουσίας μας. Δεν αφήσαμε, με την πραγματική σημασία της λέξης, πέτρα πάνω στην πέτρα από τους αισχρούς εκείνους νόμους για την ανισοτιμία της γυναίκας, για τους περιορισμούς στα διαζύγια, για τις απαίσιες διατυπώσεις που περιβάλλανε το διαζύγιο, για τη μη αναγνώριση των εξώγαμων παιδιών, για την αναζήτηση των πατεράδων τους κτλ., νόμους που τα υπολείμματά τους είναι πάρα πολλά σε όλες τις πολιτισμένες χώρες, προς αίσχος της αστικής τάξης του καπιταλισμού. Εχουμε χιλιάδες φορές το δικαίωμα να είμαστε περήφανοι για όσα κάναμε σ' αυτό τον τομέα. Οσο πιο παστρικά όμως καθαρίζουμε το έδαφος από τη σαβούρα των παλιών αστικών νόμων και θεσμών, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται για μας ότι πρόκειται μονάχα για το ξεκαθάρισμα του εδάφους πριν από την ανοικοδόμηση, όχι όμως ακόμη και για την ίδια την ανοικοδόμηση.
Η γυναίκα εξακολουθεί να είναι σκλάβα του σπιτιού, παρ' όλους τους απελευθερωτικούς νόμους, γιατί την πιέζει, την πνίγει, την αποβλακώνει, την ταπεινώνει το μικρό σπιτικό νοικοκυριό, που την καρφώνει στην κουζίνα και στα παιδιά και σπαταλά την εργατική της δύναμη σε μια δουλιά μέχρι εξωφρενισμού μη παραγωγική, τιποτένια, εκνευριστική, αποβλακωτική, βασανιστική. Η πραγματική απελευθέρωση της γυναίκας, ο πραγματικός κομμουνισμός θα αρχίσει μόνο εκεί και τότε, όπου και όταν αρχίσει η μαζική πάλη (καθοδηγούμενη από το προλεταριάτο που κατέχει την κρατική εξουσία) ενάντια σ' αυτό το μικρό σπιτικό νοικοκυριό, ή πιο σωστά η μαζική ανασυγκρότησή του σε μεγάλο σοσιαλιστικό νοικοκυριό.
(...) Οι κοινές εστίες φαγητού, οι βρεφικοί σταθμοί, οι παιδικοί κήποι - να τα δείγματα αυτών των φιντανιών, να τα απλά, τα καθημερινά μέσα που δεν έχουν τίποτε το πομπώδες, το μεγαλόστομο, το πανηγυρικό και που στην πράξη είναι ικανά να ελαττώσουν, να εξαλείψουν την ανισοτιμία της με τον άντρα, σ' ό,τι αφορά το ρόλο της στην κοινωνική παραγωγή και στην κοινωνική ζωή. Τα μέσα αυτά δεν είναι καινούρια, έχουν δημιουργηθεί (όπως όλες γενικά οι υλικές προϋποθέσεις του σοσιαλισμού) από το μεγάλο καπιταλισμό, όμως μέσα στο καπιταλιστικό καθεστώς κατάντησαν πρώτο, κάτι το σπάνιο, δεύτερο - πράγμα ιδιαίτερα σπουδαίο - έγιναν μικρεμπορικές επιχειρήσεις, με όλες τις χειρότερες πλευρές της κερδοσκοπίας, του κέρδους, της απάτης, της νοθείας, είτε κατάντησαν "ακροβατισμοί της αστικής φιλανθρωπίας", που οι καλύτεροι εργάτες με το δίκιο τους τη μισούσαν και την περιφρονούσαν» ⁽²⁾.

Σε άλλο σημείο σημειώνει: «Ελάχιστοι άντρες, ακόμα και προλετάριοι, σκέπτονται πόσο μπορούν να αλαφρώσουν απ' τα βάρη και τις φροντίδες τις γυναίκες ή και να τις απαλλάξουν ολότελα, αν έστεργαν να συνδράμουν στη "γυναικεία δουλιά". Αλλά όχι, γιατί αυτό αντίκειται, βλέπετε, "στα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του άντρα". Ο άντρας θέλει να έχει την ανάπαυση και την άνεσή του. Σπιτική ζωή της γυναίκας είναι να θυσιάζει τον εαυτό της για χιλιάδες τιποτένια μικροπράγματα. Το παλιό δικαίωμα της κυριαρχίας του άντρα εξακολουθεί να ζει με συγκαλυμμένη μορφή. Αντικειμενικά η δούλα του τον εκδικείται γι' αυτό, επίσης με συγκαλυμμένη μορφή: η καθυστέρηση της γυναίκας, η μη κατανόηση των επαναστατικών ιδανικών του άντρα, μειώνει τη ζωτικότητα και την αποφασιστικότητά του για αγώνα» ⁽³⁾ .

“Χειραφέτηση των γυναικών” και ταξική πάλη

Ο Λένιν σε συζήτησή του με την Κλάρα Τσέτκιν, μπροστά στην προετοιμασία για το 3ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, αναφέρει: «Στις θέσεις θα πρέπει να τονίζεται έντονα ότι η πραγματική απελευθέρωση των γυναικών είναι δυνατή μόνο στον κομμουνισμό. Πρέπει να ξεκαθαριστεί σε βάθος το ζήτημα της αδιάρρηκτης σχέσης ανάμεσα στη θέση της γυναίκας, σαν ανθρώπου και μέλους της κοινωνίας, και στην ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Ετσι θα ξεχωρίσουμε καλά από το αστικό κίνημα για τη "χειραφέτηση της γυναίκας". Αυτό θέτει επίσης τις βάσεις για την εξέταση του γυναικείου ζητήματος σαν μέρος του κοινωνικού, εργατικού ζητήματος, πράγμα που μας επιτρέπει να το συνδέουμε σταθερά με την προλεταριακή ταξική πάλη και επανάσταση... Σ' αυτό συνίσταται η σημασία του γυναικείου κινήματος για την ταξική πάλη του προλεταριάτου και το ιστορικό δημιουργικό του καθήκον: την οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας».

Παρακάτω υπογραμμίζει την αναγκαιότητα της ειδικά σχεδιασμένης δουλιάς για τις γυναίκες: «Η άρνηση της αναγκαιότητας ειδικών οργάνων για τη δουλιά μας ανάμεσα στις πλατιές μάζες γυναικών είναι μια απ' τις εκδηλώσεις της αρκετά ριζωμένης και πολύ ριζοσπαστικής θέσης των "ακριβών μας φίλων" από το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα.(...) Πώς τα βγάζουν πέρα κάτι τέτοιοι τηρητές των "καθαρών αρχών" με τις αναγκαιότητες που μας επιβάλλονται ιστορικά στην επαναστατική μας πολιτική; Ολοι οι συλλογισμοί αυτοί γίνονται σκόνη μπροστά στην αδυσώπητη αναγκαιότητα: δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε τη δικτατορία του προλεταριάτου χωρίς τα εκατομμύρια των γυναικών, δεν μπορούμε χωρίς αυτές να επιτελέσουμε το έργο της κομμουνιστικής ανοικοδόμησης. (...) Γι' αυτό είναι ολότελα σωστό που προωθούμε αιτήματα προς όφελος των γυναικών. Δεν είναι αυτό μίνιμουμ πρόγραμμα, δεν είναι πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με σοσιαλδημοκρατικό πνεύμα, με το πνεύμα της 2ης Διεθνούς. (...) Τα δικαιώματα και τα κοινωνικά μέτρα που διεκδικούμε για τη γυναίκα από την αστική κοινωνία είναι απόδειξη ότι καταλαβαίνουμε τη θέση και τα συμφέροντα των γυναικών και ότι θα τα λάβουμε υπόψη στη δικτατορία του προλεταριάτου. Φυσικά όχι με καταπραϋντικά μέτρα κηδεμονίας. Οχι, φυσικά, όχι έτσι, αλλά σαν επαναστάτες που καλούν τις γυναίκες σαν ισότιμες να δουλέψουν οι ίδιες για την αναδιοργάνωση της οικονομίας και του ιδεολογικού εποικοδομήματος» ⁽⁴⁾

Στον ταξικό αγώνα

με τ' άλλο φύλο

Σήμερα ο καπιταλισμός προβάλλει ως «σύγχρονο» επίτευγμά του την εξασφάλιση δήθεν της ισότητας ανδρών-γυναικών. Τα «πρότυπα» γυναικών, που στα πλαίσιά του κατακτούν την «ισότητα» τους και «διαφημίζουν» την «ανεξαρτησία» τους είναι αυτό της «γυναίκας - επιχειρηματία», δηλαδή της γυναίκας που «χειραφετήθηκε» γιατί εκμεταλλεύεται εργαζόμενους, ή της γυναίκας που η κοινωνικοοικονομική ή και πολιτική της δραστηριότητά συμβάλλει στην αναπαραγωγή και διαιώνιση των σχέσεων εκμετάλλευσης. Προβάλλει ως «αξία» την ικανότητα της γυναίκας να χρησιμοποιεί τα ιδιαίτερα φυλετικά χαρακτηριστικά της τα οποία υποτίθεται τη «χειραφετούν» από το «ανταγωνιστικό» ανδρικό φύλο αφού της παρέχουν οικονομική ανεξαρτησία, ή της γυναίκας του καπιταλιστή που στα πλαίσια της «οικογένειας» διαφημίζει το «φιλάνθρωπο» πρόσωπο της απάνθρωπης κοινωνίας. Το πρότυπο του «θηλυκού επιχειρηματία», της εκμετάλλευσης των φυλετικών χαρακτηριστικών, ή της φιλάνθρωπης αστής, είναι οι χειρότερες μορφές υποδούλωσης στη σαπίλα της αντίδρασης των επιχειρηματιών και της εξουσίας τους για τη συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών.

Τα προβλήματα της ανεργίας, της κατώτερης αμοιβής, της σύνταξης, της καταπίεσης από την ενασχόληση με το άχαρο νοικοκυριό, της επιβολής του ρόλου της αποκλειστικής ενασχόλησης με ό,τι η καπιταλιστική κοινωνία απεχθάνεται να αντιμετωπίσει, όπως π.χ η παροχή προνοιακών υπηρεσιών, θα αρχίσουν να αντιμετωπίζονται μόνο μέσα από την κοινή πάλη γυναικών και ανδρών των λαϊκών στρωμάτων, στο δικό τους κοινωνικοπολιτικό μέτωπο πάλης, κόντρα στις επιδιώξεις, στην πολιτική και την εξουσία της πλουτοκρατίας. Μόνο έτσι θα ανατρέψουν την πραγματικότητα της σκλαβιάς και της διπλής καταπίεσης, για να κάνουν μαζί την «έφοδο στον ουρανό», κατακτώντας το δικό τους μέλλον, με το πέρασμα από «το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας».

¹. Κ. Μαρξ και Φ. Ενγκελς, Απαντα, ρ εκδ., τ. 20, σελ. 270-271
². Β. Ι. Λένιν, Απαντα, τ. 39, σελ. 23-25
³. Αναμνήσεις για τον Β. Ι. Λένιν, ρ. εκδ., τ. 5, 1970, σελ. 37-39
⁴. Αναμνήσεις για τον Β. Ι. Λένιν, ό.π.

Η 8η Μάρτη _Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας
είναι μέρα που ανήκει σε σένα,
γιατί είναι αφιερωμένη σε όλες τις αγωνίστριες της ζωής