Ξέφυγα από τους καρχαρίες 🦈 και γλίτωσα 🐅 από τις τίγρεις …

Κι ο Μπρεχτ συμπληρώνει_ “μ’ έφαγαν όμως οι κοριοί”

Περί κινηματογραφικών καρχαριών ο λόγος, που το τελευταίο 10ήμερο (και όχι μόνο) τα κανάλια προβάλουν μετά μανίας.
Μια αναζήτηση Jaws dog fish Shark κλπ. οδηγεί αρχικά στις έννοιες (το ξέρατε πως σημαίνει μεταφορικά και απατεώνας; fraud, deceiver, faker, swindler, jockey, αλλά και άρπαγας; snatcher, pillager, swoper, poacher, preyer), αλλά προσθέτοντας “σινεμά” θα βγει το προ 50ετίας βραβευμένο θρίλερ “Jaws” (τα σαγόνια του καρχαρία σκηνοθεσία Στίβεν Σπίλμπεργκ με Ρόι Σάιντερ, Ρίτσαρντ Ντρέιφους Ρόμπερτ Σο κλπ). Θυμίζουμε τις συνέχειες: Jaws 2 (1978), Jaws 3-D (1983) και Jaws The Revenge _η εκδίκηση (1987). Παρεμπιπτόντως, το αρχικό έχει 8.1|10! (704.000 ψήφοι στο imdb και 97|100 στο rottentomatoes

Ας μιλήσουμε εισαγωγικά γι αυτό: κάποιος _δεν έχει σημασία που και πως, έγραψε “το εμβληματικό θρίλερ του Στίβεν Σπίλμπεργκ άλλαξε το ρου του μοντέρνου κινηματογράφου” (σσ. sic!!). Είναι πάντως γεγονός, πως είτε βγαλμένα από λαϊκούς μύθους είτε από τη φαντασία των δημιουργών τους, αυτά τα –υπερφυσικά και μη– όντα επιβεβαίωσαν την ικανότητα του κινηματογράφου να προσφέρει ανώδυνες ανατριχίλες, αλλά και να ενσαρκώνει τους φόβους του ανθρώπινου υποσυνείδητου. Οι αναπαραστάσεις του κακού υπήρξαν ανέκαθεν ελκυστικές στο κοινό, το οποίο στο σκοτάδι των αιθουσών βρήκε τον τρόπο να απολαμβάνει την αδρεναλίνη μιας απειλής με ασφάλεια, αφού όσο η δράση εκτυλίσσεται στη μεγάλη οθόνη ο κίνδυνος βρίσκεται μακριά. Κάποιοι με τη γυναίκα τους, να κουρνιάζει πάνω τους και να απολαμβάνουν μαζί το "μπλοκμπάστερ" των 100+ εκατομ$ στο μικρό φιλήσυχο θαλασσοχώρι, με τους χιλιάδες τουρίστες σε διακοπές, τον τεράστιο (και μάλιστα λευκό) καρχαρία να απειλεί και τον ηθικό σερίφης που προσπαθεί να τους σώσει. Για την ιστορία η πλοκή των "Σαγονιών", είναι χαλαρά βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Πίτερ Μπέντσλεϊ, το οποίο ελάχιστα ακολούθησε ο 28χρονος τότε Σπίλμπεργκ, που κόστισε πολλά επιπλέον εκατομμύρια στον προϋπολογισμό, αμέτρητες αναποδιές στο γύρισμα και μεγάλη καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της παραγωγής.

Μάλιστα, το απηυδισμένο συνεργείο έφτασε στο σημείο να ειρωνεύεται την κατάσταση, κάνοντας λογοπαίγνιο με τον πρωτότυπο τίτλο της ταινίας "Jaws" _"σαγόνια", μετονομάζοντάς τη σε "Flaws" _"μαλακίες". Ένας επιπλέον πονοκέφαλος για την Universal ήταν η άρνηση του Σπίλμπεργκ να προσλάβει πολύ γνωστούς ηθοποιούς, καθώς πίστευε ότι το κοινό θα ταυτιστεί ευκολότερα με ένα πρόσωπο το οποίο δεν είχε συνδέσει με χαρακτηριστικούς προηγούμενους ρόλους.

Βέβαια η όποια Universal, ξέρει να επενδύει σε βάθος χρόνου, έτσι οι ιθύνοντες, παρά το γεγονός πως είχαν ήδη ξοδέψει 5,5 εκατομ$ παραπάνω, αποφάσισαν να ρίξουν επιπλέον 1,8 αποκλειστικά για την προώθηση του φιλμ. Το πρωτοφανές, μάρκετινγκ που ακολούθησε έθεσε τα θεμέλια για κάθε άλλη μεταγενέστερη διαφήμιση ταινίας. Μεταξύ άλλων, η Universal εκμεταλλεύτηκε τη σχεδόν ταυτόχρονη κυκλοφορία του βιβλίου, μετατρέποντάς το σε προωθητικό εργαλείο, αφού εξασφάλισε εξώφυλλό ίδιο με εκείνο της ταινίας, ενώ τηλεοράσεις και σινεμά βομβαρδίστηκαν με τρέιλερ, απογειώνοντας την προσμονή και το ενδιαφέρον του κοινού.

·       Ο τίτλος άνοιξε ταυτόχρονα σε 409 (μόνο) οθόνες στις ΗΠΑ (αριθμός που συνήθως αφορούσε παραγωγές αμφίβολης ποιότητας) αλλά τελικά τα "Σαγόνια", έκαναν την ανατροπή, σπάζοντας το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Σημείωσαν άνοιγμα επτά εκατομμυρίων και ύστερα από δεκατέσσερις εβδομάδες παραμονής στο Νο 1 του box office έγιναν η πιο επιτυχημένη εμπορικά ταινία μέχρι τότε, ξεπερνώντας τα 100 εκατομ.$

·       Εάν κοιτάξουμε βαθύτερα, το κυνηγητό του καρχαρία λειτουργεί και κοινωνικο-ταξικά (made in USA). Ο εργάτης-ψαράς αντιμετωπίζει με καχυποψία τον προνομιούχο επιστήμονα που έρχεται να συνδράμει. Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος του νόμου αστυνομικός (που φοβάται το νερό!) κοντράρεται με τη δημοτική αρχή, η οποία θέλει πάση θυσία να προστατέψει την ησυχία των αστών λουόμενων και την τσέπη των ντόπιων (μικρο)επιχειρηματιών.

Γυρίζοντας σελίδα, περνάμε μέσω του απέθαντου Jason Statham και τον “κυρίαρχο του βυθού” Meg (5 βραβεία + 6 υποψηφιότητες), ένα b-movie με μπόλικη δράση και διασκέδαση_ να έχετε μπύρες και πατατάκια: ένας υποβρύχιος διασώστης ο οποίος αποσύρεται από την ενεργό δράση ύστερα από μια επιχείρηση με καταστροφικά αποτελέσματα, καλείται να φορέσει και πάλι τη στολή του δύτη, μια κι ένας υπερμεγέθης προϊστορικός καρχαρίας έχει παγιδεύσει το ερευνητικό βαθυσκάφος στο οποίο είναι κυβερνήτρια η πρώην γυναίκα του. Τέρας, που δεν κατάφεραν να εξοντώσουν made in USA σμήνη ελικόπτερων ρίχνοντας πυραύλους.

Μέχρι που ο Jason του επιτίθεται με το σκάφος του για να τον “ματώσει”. Τιτανομαχία, χαμός και το (αμερικάνικο) δίκιο, σώζει για μια ακόμη φορά την ανθρωπότητα΄. Πάντως ο σκηνοθέτης  Jon Turteltaub γνωστός και από τα Πάμε ...χιόνι? _  Ενώ εσύ κοιμόσουν _ Φαινόμενο _ Στα ίχνη του χαμένου θησαυρού κλπ δεν φαίνεται να φιλοδοξεί αφήγηση σοβαρής ιστορίας όταν καρχαρίας ύψους 21 μέτρων αναδύεται από τα 11.000μ κάνοντας πιρουέτες και διαλύοντας τα πάντα σε διαδοχικές σεκάνς καταιγιστικής δράσης (χασμουρητό εμείς)

Σε Ρηχά Νερά The Shallows \  2016 \  Έγχρ. 86λ

Η Νάνσι είναι μια Αμερικανίδα σέρφερ που ανακαλύπτει μια απομονωμένη παραλία στο Μεξικό, ιδανική για παιχνίδι με τα κύματα. Όταν, όμως, δεχτεί την επίθεση ενός καρχαρία, θα καταφύγει τραυματισμένη σε έναν ύφαλο 200 μέτρα από την ακτή, χωρίς όμως να έχει τρόπο να τη φτάσει. Αγωνιώδες θρίλερ με καθαρή στόχευση, βολικές σεναριακές συγκυρίες κι ένα εξωφρενικά ανόητο φινάλε. Σεναριογράφος ρουτινιάρικων θρίλερ (Kristy, Vanishing on 7th Street), ο Άντονι Τζασβίνσκι έχει εδώ μια απλή και ξεκάθαρη κινηματογραφική ιδέα: μια ειδυλλιακή εξωτική παραλία (γιατί όχι μεξικάνικη;), μια σέξι νεαρή –η Μπλέικ Λάιβλι ως σέρφερ Νάνσι–, ένας μεγάλος καρχαρίας κι ένα θρίλερ «κλειστού χώρου», καθώς ο ύφαλος που προσφέρει προσωρινό καταφύγιο στην πληγωμένη κολυμβήτρια απέχει μόλις 200 μέτρα από την τόσο κοντινή και τόσο μακρινή ταυτόχρονα ακτή. Ενώ, λοιπόν, το όλο ζητούμενο είναι ο τρόπος διαφυγής, την αγωνία ανεβοκατεβάζουν η ξαφνική παρουσία ανθρώπων στην παραλία και σέρφερ στα ονειρεμένα κύματα, ενώ πλημμυρίδα και άμπωτη αλλάζουν διαρκώς τα δεδομένα.
Σφιχτή, βιντεοκλιπάδικη αφήγηση από τον Ζομ Κολέ-Σερά («Το Ορφανό», «Ο Άγνωστος», «Non-Stop»), βουτιές και καυτό μπικίνι από τη Λάιβλι και μια πρετ-α-πορτέ σειρά συγκυριών, ατυχιών και συμπτώσεων που οδηγούν με ρυθμό «δυο βήματα μπρος κι ένα πίσω» την ιστορία στο προβλέψιμο, μα εντελώς κακοστημένο και εξωφρενικό φινάλε. Όλοι όμως θα έχουν φάει ως τότε το ποπκόρν τους, οπότε κανείς δεν κινδυνεύει να πνιγεί από τα γέλια…
Σκηνοθεσία: Ζομ Κολέ - Σερά  _Με τους: Blake Lively Μπλέικ Λάιβλι _Όσκαρ Τζενάντα Άντζελο Τζόσουε

Σε Ρηχά Νερά _The Shallows

Το flix την είδε αλλιώς: Αντίθετα με τον τίτλο του, το θρίλερ επιβίωσης του Ζομ Κολέ-Σερά πέφτει στα βαθιά και καταφέρνει να αναδυθεί ως μια από τις πιο απολαυστικές μιάμιση ώρες που δεν θα ήθελες ποτέ να σου συμβούν. Καθώς η Νάνσι κάνει σερφ μόνη της σε μια απομονωμένη παραλία στην άκρη του Μεξικό, βρίσκεται κυνηγημένη από έναν μεγάλο λευκό καρχαρία και εγκλωβίζεται πάνω σε έναν μικρό βράχο. Αν και απέχει μονάχα 200 μέτρα από την ακτή, η επιβίωση θα αποδειχθεί δύσκολη υπόθεση, αναγκάζοντάς την να επιστρατεύσει όλες της τις δυνάμεις, τη θέληση και την εφευρετικότητά της.

Ξεχάστε οποιαδήποτε ομοιότητα με το «Στα Σαγόνια του Καρχαρία» - δεν είναι κάθε ταινία με καρχαρίες ντε και καλά συγκρίσιμη μονάδα με το αριστούργημα του Στίβεν Σπίλμπεργκ, ειδικά όταν η λογική είναι τελείως διαφορετική απ’ όσα κυνηγούσαν τα πλήθη εν έτει 1975 στο Martha’s Vineyard. Το «Σε Ρηχά Νερά» είναι πιο κοντά στο «Buried», με την Μπλέικ Λάιβλι στο ρόλο του Ράιαν Ρέινολντς και με μια βραχονησίδα στο ρόλο του φέρετρου. (Αν δεν το έχετε δει και οι δύο προσπαθούν να επιβιώσουν.)

Αν και αυτή η αναφορά σας φαίνεται τραβηγμένη, τότε θυμηθείτε (αν τολμάτε) το «Open Water» με εκείνους τους δύσμοιρους ερασιτέχνες δύτες που τους ξεχνάνε στη μέση του ωκεανού και βασιζόταν σε αληθινή ιστορία. Εδώ η εμπειρία είναι παρόμοια, αλλά ο τρόμος δεν γεννιέται από την αίσθηση του found footage ή του ντοκιμαντέρ, αλλά από το πόσο χορταστικό μπορεί να είναι φιλμ στο οποίο πρωταγωνιστούν μόνο ένας ηθοποιός, ένας καρχαρίας και ένας γλάρος. Και για να μην φτάσουμε μέχρι το «Cast Away», ας ξεκαθαρίσουμε από νωρίς πως το «Σε Ρηχά Νερά» μπορεί να αναφέρεται σε ένα απροσδιόριστο ακόμη κινηματογραφικό ειδος (αυτό του «θρίλερ επιβίωσης αλλά και ψυχολογικού τρόμου»), αλλά είναι τόσο καλά θεμελιωμένο που στέκεται αυτόφωτο σαν ένα άρτιο δείγμα του πως παίζεις με τις συμβάσεις για να βγεις... πιο ζωντανός και από όταν ξεκίνησες.

manouli _κατά κοινή ομολογία
η Mis Blake Ellender Brown _Μπλέικ Λάιβλι
_σφραγίδα επιτυχίας για την ταινία

Χωρίς τεχνάσματα, περίτεχνες λήψεις ή φτηνές ανατριχίλες, το φιλμ του Κολέ-Σερά (που τα έλεγε έτσι κι αλλιώς πιο ωραία στο «Orphan» παρά στις περιπέτειες με τον Λίαμ Νίσον) βάζει το κορίτσι μέσα στη θάλασσα, ξεχνώντας να του πει ότι εκεί παραμονεύει και ένας λευκός καρχαρίας, αλλά δίνοντας «λυσάρι» στο κάθε πότε ανεβαίνει ή κατεβαίνει η παλίρροια στο βράχο που θα βρει καταφύγιο. Από κει και πέρα, ο χρόνος μετράει μόνο κατά της, αλλά υπέρ του θεατή που πλέον απολαμβάνει καθαρή αγωνία, σωματική ένταση και μια τελική μάχη που θα ικανοποιήσει ακόμη και τους πιο αχόρταγους.

Με ένα υποτυπώδες ψυχολογικό υπόβαθρο που όμως λειτουργεί αποτελεσματικά (πριν προλάβει να γίνει μελοδραματικό), μια ελαφριά αίσθηση μεταφυσικού (μήπως όλα όσα βλέπει η Νάνσι δεν είναι παρά μόνο μια φαντασίωση;) που μένει αναξιοποιήτη αλλά δημιουργεί την ατμοσφαιρά της και ένα σπουδαίο χαρακτήρα στο μέγεθος και κυρίως στο βλέμμα ενός γλάρου (που ακούει ή πιο σωστά δεν ακούει στο όνομα Στίβεν... Σίγκαλ), το «Σε Ρηχά Νερά» μένει συγκεντρωμένο στην απειλή, όπως ακριβώς κάνει και η ηρωίδα του και δεν την αφήνει σχεδόν ποτέ μόνη βάζοντας αναπόφευκτα τον κάθε ένα από τους θεατές να ζουν μαζί της την ίδια αγωνία.

Ευτυχώς, γιατί η Μπλέικ Λάιβλι αναδεικνύεται σε μια κοπέλα που δεν θα αφήσει τίποτα στην τύχη, θα πονέσει, θα διψάσει και θα κλάψει, αλλά στην ίσως πρώτη της κανονική και μεγάλη ερμηνεία απαιτήσεων κουβαλά στους ώμους της όλο το οικοδόμημα του Κολέ-Σερά χωρίς ποτέ να απειλεί την ακεραιότητά του. Αντίθετα, του προσθέτει πόντους φυσικότητας και σωματικής αντοχής, πιο εκφραστική ακόμη κι αν είχε σελίδες μονολόγων να ερμηνεύσει, μια κατά λάθος action woman σε μια ταινία... φαντασίας που με τα απολύτως απαραίτητα προσφέρει απενοχοποιημένο θέαμα χωρίς υπερβολές (ούτε στην πλοκή, ούτε στα εφέ, ούτε στο όποιο gore) και κυρίως την εξαιρετικά ανησυχητική αίσθηση πως στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να πας «στα βαθιά» για να νιώσεις... αβοήθητος.

Meg: Ο Κυρίαρχος του Βυθού   |  Δείτε και flix

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι 

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα έφτιαχναν στη θάλασσα για τα μικρά ψάρια τεράστιες κασέλες με διάφορες τροφές μέσα, τόσο φυτά όσο και ζώα. Θα φρόντιζαν να έχουν οι κασέλες πάντα φρέσκο νερό και θα έπαιρναν εν γένει διάφορα υγειονομικά μέτρα. Όταν π.χ. ένα ψαράκι τραυμάτιζε το πτερύγιό του, τότε οι καρχαρίες θα του έβαζαν αμέσως έναν επίδεσμο, για να μην τους πεθάνει πριν την ώρα του. Για να μην είναι τα ψαράκια μελαγχολικά, θα διοργανώνονταν πού και πού μεγάλες γιορτές στο νερό, γιατί τα χαρούμενα ψαράκια έχουν καλύτερη γεύση από τα μελαγχολικά.

Θα υπήρχαν φυσικά και σχολεία μέσα σε αυτές τις κασέλες. Στα σχολεία αυτά τα ψαράκια θα μάθαιναν πώς να κολυμπάνε στο στόμα των καρχαριών. Θα χρειάζονταν π.χ. τη γεωγραφία για να μπορούν να βρίσκουν τους μεγάλους καρχαρίες που θα βρίσκονταν κάπου τεμπελιάζοντας. Το σπουδαιότερο θα ήταν φυσικά η ηθική διαπαιδαγώγηση των μικρών ψαριών. Θα διδάσκονταν ότι το υψηλότερο και ωραιότερο ιδεώδες είναι να θυσιάζεται ένα ψαράκι πρόθυμα και ότι όλα έπρεπε να πιστεύουν στους καρχαρίες, προπαντός όταν τους έλεγαν ότι θα μεριμνούσαν για ένα καλύτερο μέλλον. Θα δίδασκαν στα ψαράκια ότι το μέλλον αυτό τότε μόνο είναι εξασφαλισμένο, όταν μάθαιναν υπακοή. Τα ψαράκια θα έπρεπε να φυλάγονται απ’ όλες τις ταπεινές, υλιστικές, εγωιστικές και μαρξιστικές διαθέσεις και να αναφέρουν αμέσως στους καρχαρίες, όταν κανένα από αυτά έδειχνε τέτοιες διαθέσεις.

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα έκαναν φυσικά και πολέμους αναμεταξύ τους, για να κυριέψουν ξένες ψαροκασέλες και ξένα ψαράκια. Τους πολέμους θα έβαζαν να τους κάνουν τα δικά τους ψαράκια. Θα δίδασκαν στα ψαράκια ότι ανάμεσα σ’ αυτά και τα ψαράκια των άλλων καρχαριών υπάρχει τεράστια διαφορά.  Τα ψαράκια, θα διακήρυσσαν, είναι, ως γνωστόν, βουβά, αλλά σωπαίνουν σ’ εντελώς διαφορετικές γλώσσες και γι’ αυτό δεν μπορούν να καταλάβουν το ένα το άλλο. Σε κάθε ψαράκι που θα σκότωνε στον πόλεμο μερικά άλλα ψαράκια εχθρικά, που σωπαίνουν σε άλλη γλώσσα, θα απένειμαν ένα μικρό παράσημο από θαλασσινά φύκια και τον τίτλο του ήρωα.

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα υπήρχε φυσικά σε αυτούς και τέχνη. Θα υπήρχαν ωραίοι πίνακες, στους οποίους θα παριστάνονταν τα δόντια των καρχαριών με υπέροχα χρώματα, τα στόματά τους σαν αληθινά πάρκα αναψυχής, όπου θα μπορούσε να κάνει κανείς έναν υπέροχο περίπατο. Τα θέατρα στο βυθό της θάλασσας θα έδειχναν πώς ηρωικά ψαράκια κολυμπάνε ενθουσιασμένα στα στόματα των καρχαριών και η μουσική θα ήταν τόσο ωραία, ώστε τα ψαράκια θα ορμούσαν, κάτω από τους ήχους της, με την μπάντα μπροστά, σαν σε όνειρο και με το νανούρισμα των πιο ευχάριστων σκέψεων, στα στόματα των καρχαριών.

Θα υπήρχε βέβαια και μια θρησκεία, αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι. Θα δίδασκε ότι για τα ψαράκια μόνο στην κοιλιά των καρχαριών θα άρχιζε η αληθινή ζωή. Εξάλλου, αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, τα ψαράκια θα έπαυαν επίσης να είναι ίσα όπως συμβαίνει τώρα. Μερικά από αυτά θα έπαιρναν αξιώματα και θα τα τοποθετούσαν πάνω από τα άλλα. Στα κάπως μεγαλύτερα θα επιτρεπόταν μάλιστα να τρώνε τα μικρότερα. Αυτό δε θα ήταν για τους καρχαρίες παρά ευχάριστο, αφού οι ίδιοι θα είχαν έπειτα να τρώνε, συχνά, μεγαλύτερες μπουκιές. Και τα μεγαλύτερα ψαράκια, που θα είχαν πόστο, θα φρόντιζαν για την τάξη ανάμεσα στα ψαράκια και θα γίνονταν δάσκαλοι, αξιωματικοί, μηχανικοί για την κατασκευή κασελών κτλ. Με λίγα λόγια, πολιτισμός θα υπήρχε στη θάλασσα, μόνο αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι. 

Μπέρτολτ Μπρέχτ