Milva «la Rossa» – Η «κόκκινη» Μίλβα

 
Την είπαν «κόκκινη», από το χρώμα των μαλλιών της; από τη σχέση με τον Giorgio Strehler (το σκηνοθέτη με Σ κεφαλαίο) ; από τη σπονδή του Enzo Jannacci; με το «La Rossa» τραγούδι κομμένο και ραμμένο για τη μεγάλη ιταλίδα τραγουδίστρια, που έφυγε στα 81 της χρόνια.
Κάποιοι στην πατρίδα της έγραψαν «μένει πλέον μόνο η ένα χρόνο μικρότερη Mina για να κλείσει μια μοναδική εποχή του ιταλικού τραγουδιού που –προς το παρόν παραμένει χωρίς κληρονόμους…» -ανόμοιες συγκρίσεις κατά τη γνώμη μας.

Τη Milva, σχεδόν άγνωστη στις νεότερες γενιές τη θυμόμαστε, τη 10ετία του 1960, εκκολαπτόμενη πρωταγωνίστρια της πολιτιστικής ζωής του Μιλάνου, όταν ο Paolo Grassi την κάλεσε στο ιστορικό Piccolo Teatro (=Μικρό Θέατρο) για να ερμηνεύσει τα "Canti della libertà" –«τραγούδια της ελευθερίας», αρχή μιας τριάντα ετών εταιρικής σχέσης (μέχρι το θάνατο του) με τον Giorgio Strehler.

55 χρόνια αργότερα -ακριβώς εκεί κοντά μικρό θέατρο θα γίνει η κηδεία της σε κλειστό κύκλο.

Ο Jannacci της αφιέρωσε το τραγούδι "La Rossa"

Ο Enzo Jannacci, (δε ζει πλέον –έφυγε από τη ζωή το 2013) άλλος μεγάλος μιλανέζος, της αφιέρωσε το διάσημο τραγούδι "Η Κόκκινη", το οποίο έγινε το δεύτερο ψευδώνυμό της και «είναι» της μετά το "La Pantera di Goro" (η πάνθηρας του Γκόρο), ένα χωριό της Ferrarese όπου γεννήθηκε η Μίλβα το 1939.
70 χρόνια μετά έκλαψε τη μεγάλη της φίλη ποιήτρια και τραγουδίστρια Alda Merini με την οποία το 2006 είχαν πρωταγωνιστήσει με το ποίημα του σταυρού Poema della Croce μπροστά στο Duomo.
Η αδιαμφισβήτητη κόκκινη σκιά της πέρασε πασαρέλες της μόδας, έκανε παρέα με τον Dario Fo και την Franca Rame, στις κινητοποιήσεις της Fai για την πολιτιστική κληρονομιά  και σε άπειρες πολιτικές εκδηλώσεις.

Πιστή στο ψευδώνυμο, η "Κόκκινη Μίλβα" δεν έχει προδώσει ποτέ τα αριστερά ιδανικά της (στο θολό τοπίο της Ιταλίας).
Και δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των πρώτων που την θυμήθηκαν ήταν ο Roberto Cenati, πρόεδρος της τοπικής ANPI (Παρτιζάνοι Μιλάνου): «Χάσαμε τη Milva, πρωταγωνίστρια της μουσικής μας, μια μεγάλη καλλιτέχνιδα, καλλιεργημένη και ευαίσθητη, άρρηκτα δεμένη με τις αξίες του αντιφασιστικού αγώνα».
Στη μακρά της καριέρα πέρασε από τον Franco Battiato, από τον Ennio Morricone, στα τραγούδια των μεγάλων Ελλήνων, Γάλλων, Γερμανικών συνθετών. Το καλλιτεχνικό της μείγμα αναγνωρίστηκε επίσημα διεθνώς με πολλές διακρίσεις και βραβεύσεις.

Δεν είναι εύκολο να παρουσιάσουμε τα μονοπάτια της πάντα ανήσυχης πως «δεν κάνει αρκετά» και ίχνη της παρουσίας της στην ιστορία του μαχόμενου τραγουδιού – αλλά σαν τέτοια παραμένει στη μνήμη μας.
Όπως και σαν θεατρίνα με τις πιο καρποφόρες αναζητήσεις –μορφή του σύγχρονου μουσικού θεάτρου πρωταγωνίστρια ή συμμετέχοντας σε κορυφαίες παραστάσεις Kurt Weill, Berio, Tutino.
Το ότι αποτραβήχτηκε, σε ένα συγκεκριμένο σημείο της καριέρας, είναι μια χειρονομία ταπεινότητας που πολύ λίγοι καλλιτέχνες ξέρουν πώς να κάνουν.
Αυτή, η Maria Ilva Biolcati, το έκανε κι αυτό και το άφησε παρακαταθήκη -πριν από 10 χρόνια, όταν ήταν ακόμα σχετικά νέα.

Το 2010 στη σελίδα της στο Facebook είχε γράψει μια απλή επιστολή:
«Μετά από πενήντα δύο χρόνια αδιάλειπτης δραστηριότητας, χιλιάδες συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις στον μισό πλανήτη, μετά από εκατό άλμπουμ χαραγμένα σε τουλάχιστον επτά διαφορετικές γλώσσες, αποφάσισα να βάλω μια βελονιά (punto fermo) στην καριέρα μου
(. ..) που εισπράττω σαν υπέροχη και μοναδική, όχι μόνο ως τραγουδίστρια αλλά ως ηθοποιός και μουσικός και θεατρίνα
(...). Αποφάσισα να εγκαταλείψω μόνιμα τις σκηνές και να κάνω ένα βήμα πίσω».

Από τότε λίγο ή τίποτα έγινε γνωστό: μόνο πως έζησε αυτά τα 11 χρόνια στο κέντρο του Μιλάνου με την οικονόμο της και την κόρη Martina Corgnati,  κριτικό τέχνης.
Στιγμές-στιγμές υπέφερε από απώλεια συνείδησης του χρόνου και της μνήμης και δεν μπορούσε πλέον να περπατήσει κανονικά.
Αλλά έμεινε η «έξοδος» που έκανε με τη μέγιστη αξιοπρέπεια, ίσως και με προφητικό τρόπο.
Για τον φίλο της Enzo Jannacci είχε αφιερώσει ένα όμορφο τραγούδι μέσα σε ένα άλμπουμ στο οποίο η Μίλβα είχε χαραγμένο μόνο τα δικά του κομμάτια, τα οποία της καθόρισαν το κόκκινο - των μαλλιών της και των πολιτικών της πιστεύω.

Καταχωρήθηκε το 1980, ατενίζοντας το σήμερα…
Η άνοιξη έχει περάσει πια
Η σπάνια βροχή έχει φύγει ...
Καημένη κόκκινη προσποίηση χαράς
Στο δίσκο πριν από δέκα χρόνια
Ναι, αλλά ένα βροχερό πρωινό
Ένα πρωί που βρέχει, βρέχει...

(...)
Εξαφανίστηκαν όλα
Τότε εκείνη χλώμιασε
Κι ύστερα της ήρθε να πεθάνει
Και τότε σα να βρέθηκα στο βυθό της θάλασσας

Έως ότου το χειροκρότημα τέλειωσε
Και τότε ήταν σαν να πηγαίνω κάτω από τη θάλασσα
Μέχρι το χειροκρότημα εξαφανιστεί

Η άνοιξη πέρασε
Η βροχή κατά περίεργο τρόπο σταμάτησε
Όμορφη κόκκινη δωσ΄ μου τη χαρά
Του δίσκου εκείνου πριν από δέκα χρόνια

Από τις balere (σσ. μαγαζάκια που χόρευαν –συνήθως ανοιχτά, καλοκαιρινά τυπικά της περιφέρειας των μεγαλουπόλων) στις πίστες όλου του κόσμου, η Milva χάραξε βαθιά μια μοναδική εποχή του ιταλικού τραγουδιού, παράλληλα με τα ιερά τέρατα όπως η Mina και η Ornella Vanoni, που ξεχωρίζει για τη σεμνότητα και τη συστολή της.
Η «pantera di Goro», δεν κέρδισε ποτέ φεστιβάλ Sanremo, αν και με Totò-Cotugno και Peppino di Capri, είχε τις περισσότερες συμμετοχές -14, αλλά αυτός δεν ήταν ο κόσμος της.
Σπίτι της ήταν το teatro Piccolo di Streheler, όπου τραγούδησε τα τραγούδια της αντίστασης και Bertolt Brecht (ο σχετικός δίσκος της στα ιταλικά έκανε μεγάλο σουξέ στη ίδια τη Γερμανία).

Μεγαλώνοντας στην ακραία φτώχεια, που την ανάγκασε να εγκαταλείψει ακόμη και το σχολείο, θα είναι μια ζωή πεινασμένη για την τέχνη, τον πολιτισμό και την πολιτική: «100% από αυτά που ξέρω τα έμαθα από τον Strehler … κατάφερε να πάρει το καλύτερο από μένα, χωρίς ποτέ να μου ζητήσει ή να μου επιβάλει κάτι. Το μεγαλείο του ήταν η ταπεινοφροσύνη του», θα πει.

Πέρασε τη δεκαετία του '60 μια συναρπαστική εποχή της μεταπολεμικής περιόδου στο βιομηχανικό Μιλάνο στις τέχνες και στην πολιτική, που την έκαναν παγκόσμια γνωστή.
Στη δεκαετία του '80 οι θαρραλέες συνεργασίες με τον Franco Battiato, η αηδία για τους πολιτικούς «η έλευση Craxi οδήγησε στην καταστροφή του Σοσιαλιστικού Κόμματος και όλους πίστευαν σ’ αυτό, για παράδειγμα ο Strehler …όσο για εμάς οδηγηθήκαμε στο αναγκαίο κακό, αποφασίζοντας να ψηφίσουμε PCI».

Οι ταλαιπωρίες που την είχαν πλακώσει την κάνουν να αντιδράσει σα λυσσασμένο σκυλί: λάθος γάμοι, αιμορραγικές σχέσεις, όπως εκείνη με τον τρίτο σύντροφό της τον ηθοποιό Flavio Pistilli ο οποίος αυτοκτόνησε εν μέσω κατάθλιψης το 1996, αφήνοντας την θήραμα ψυχασθένειας που πάλεψε παλληκαρήσια.
Μοναδικοί χρόνοι, για μια μοναδική γυναίκα του καιρού της.

ΚΚΕ: Αποχαιρετούμε μια κορυφαία προσωπικότητα του θεάτρου και του τραγουδιού

 «H ζωή μου είναι να τραγουδάω, να μελετάω, να ενημερώνομαι, να προσπαθώ να κατανοήσω τον κόσμο»... Η «κόκκινη» Μίλβα στη μακρά δημιουργική της πορεία ευτύχησε να διακριθεί σε πολλά μουσικά είδη, που απέχουν το ένα από το άλλο, χάρη στο μοναδικό ταλέντο της. Ηχογράφησε 173 δίσκους σε εφτά γλώσσες και έδωσε χιλιάδες συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις σε πολλές χώρες του κόσμου. Συνεργάστηκε με μεγάλους δημιουργούς, ανάμεσά τους οι Αστορ Πιατσόλα, Ενιο Μορικόνε, Φράνκο Μπατιάτο, Τζόρτζιο Στρέλερ, Μίκης Θεοδωράκης, Θάνος Μικρούτσικος και Βαγγέλης Παπαθανασίου. Κατάφερε να αναδειχθεί σε μια από τις ιδανικές ερμηνεύτριες σε έργα των Μπ. Μπρεχτ, Κουρτ Βάιλ και Χανς Αϊσλερ.
Γεννήθηκε στις 17 Ιούλη 1939 στο χωριό Γκόρο της επαρχίας Εμίλια Ρομάνια στη Βόρεια Ιταλία. Το ταξίδι της στη μουσική ξεκίνησε, όταν στα 20 της χρόνια αναδείχθηκε πρώτη ανάμεσα σε 7.600 διαγωνιζόμενους σε έναν διαγωνισμό νέων φωνών της RAI και ηχογράφησε τον πρώτο της δίσκο. Το 1961 εμφανίζεται στη σκηνή του Φεστιβάλ Σαν Ρέμο και το 1962 εμφανίζεται στο Παρίσι ερμηνεύοντας τραγούδια της Εντίθ Πιάφ.

Κομβικό σημείο στην καριέρα της στάθηκε η γνωριμία της, στα 26 της χρόνια, με τον μεγάλο σκηνοθέτη Τζ. Στρέλερ και η απόφασή της να θητεύσει στο πλευρό του στο Piccolo Teatro.
Οπως έχει αναφέρει ο Θ. Μικρούτσικος σε πολλές παραστάσεις, «έκανε το "κοντάρι", δηλαδή έπαιζε δευτερεύοντες ρόλους με εμφανίσεις που διαρκούσαν ελάχιστα λεπτά. Ομως έτσι διδάχτηκε πλήρως τη χειρονομία του Piccolo Teatro». Το 1972 επέστρεψε στο τραγούδι και εμφανίστηκε στην Οπερα του Παρισιού στην παράσταση «Milva canta Brecht». Μνημειώδης είναι και η συμμετοχή της στην «Οπερα της πεντάρας». Εκπληκτική είναι και η ερμηνεία της σε τραγούδια της ιταλικής Αντίστασης.
Το 1978 η Μίλβα ξεκίνησε τη συνεργασία της με τον Μίκη Θεοδωράκη, με αποτέλεσμα την κυκλοφορία του δίσκου «Von Tag zu Tag» στη Γερμανία και την Αυστρία, το οποίο έγινε ένα άλμπουμ με τις καλύτερες πωλήσεις στη Γερμανία, ενώ το 1980 κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ στα Γαλλικά με τραγούδια του Μίκη. Ξεχωριστή είναι και η συνεργασία της με τον Θάνο Μικρούτσικο με τον δίσκο «Volpe d' amore» (1994), που περιέχει και την πολυτραγουδισμένη «Θάλασσα».

Σε ανακοίνωσή του, το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ αναφέρει:

«Αποχαιρετούμε μια κορυφαία προσωπικότητα του θεάτρου και του τραγουδιού, τη διάσημη Μίλβα, που για χρόνια θριάμβευε στις διεθνείς σκηνές, ειδικά στην Ιταλία και τη Γερμανία, έχοντας παράλληλα εκδώσει δίσκους σε πολλές χώρες, καθώς και στην Ελλάδα.
Συνεργάστηκε με κορυφαίους δημιουργούς, όπως ο Ενιο Μορικόνε, ο Αστορ Πιατσόλα, ο Τζιόρτζιο Στρέλερ, ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Θάνος Μικρούτσικος από τη χώρα μας, όντας εκλεκτική στις επιλογές των έργων που ερμήνευε, συνήθως έξω από τους εμπορικούς κανόνες.

Το όνομά της συνδέεται άρρηκτα με τη σκηνική κυριαρχία, την ποικιλία, τη φλόγα και τη φινέτσα στο τραγούδι της. Υπήρξε πολυεδρική καλλιτέχνιδα, με ικανότητα να περνά από το ελαφρό τραγούδι στη λυρική όπερα και από το ελαφρό θέατρο στο πιο απαιτητικό. Θρυλικές ήταν οι ερμηνείες της σε έργα του Μπρεχτ. Για την καλλιτεχνική προσφορά της, σε πολλές χώρες τής έχουν απονεμηθεί τιμητικοί τίτλοι.

Ηταν γνωστή και ως "La Rossa" (Η κόκκινη), όχι μόνο για το χρώμα των μαλλιών της, αλλά και για τις πολιτικές της πεποιθήσεις και επιδόσεις στο πολιτικό τραγούδι.

Παλιότερα υπήρξε μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Kόμματος».

Το δικό του «αντίο» είπε με μια ανάρτησή του στο twitter και την ερμηνεία της στο πολυαγαπημένο τραγούδι «Lungo la strada» (Κατά Μήκος του Δρόμου) το ΠΑΜΕ, γράφοντας:«"La Rossa". Η φωνή της Μίλβα θα μας συντροφεύει στους σεισμούς του μέλλοντος. Lungo la strada».