27 Μαΐου 2025

Πέθανε ο μετρ του ιστορικού ντοκιμαντέρ _σκηνοθέτης Μαρσέλ Οφίλς

Ο Marcel Ophuls (1η Νοε-1927_24 Μαΐου 2025) ήταν Γαλλογερμανός δημιουργός κυρίως ντοκιμαντέρ και πρώην ηθοποιός, γνωστός κυρίως για τις ταινίες του Le chagrin et la pitié _Ο οίκτος και η θλίψη, Hôtel Terminus, Αγρυπνίες όπλων Veillées d'armes Η Μνήμη της Δικαιοσύνης The Memory of Justice

Ζαν Πολ Μπελμοντό, Ζαν Μορό και ο Μαρσέλ Οφίλς



Ο Οφίλς επανήλθε επανειλημμένα στα εγκλήματα του ναζισμού, κυρίως με την ταινία του «Η Μνήμη της Δικαιοσύνης» _«L'Empreinte de la justice», 1976, την οποία θεωρούσε το αριστούργημά του.  Ο γάλλος μετρ του ιστορικού ντοκιμαντέρ Μαρσέλ Οφίλς, δημουργός της ταινίας «Η θλίψη και ο οίκτος» _«Le Chagrin et la pitié» για τη Γαλλία του Βισύ, απεβίωσε το Σάββατο 24-5 στην κατοικία του στη νοτιοδυτική Γαλλία (έγινε γνωστό από την οικογένειά του _«Ο Μαρσέλ Οφίλς, βραβευμένος με Όσκαρ και φυσιογνωμία του στρατευμένου κινηματογράφου, απεβίωσε ειρηνικά στις 24 Μαΐου 2025 σε ηλικία 97 ετών», ανακοίνωσε ο εγγονός του, ο Αντρεά-Μπενζαμέν Σεϊφέρ).

Ποιος ήταν ο Μαρσέλ Οφίλς

Ο Μαρσέλ Οφίλς, γιος του μεγάλου γερμανού κινηματογραφιστή Μαξ Οφίλς («Το γαϊτανάκι του έρωτα», «Άγνωστη Κυρία», «Λόλα Μοντές»), είχε γεννηθεί την 1η Νοεμβρίου 1927 στη Φρανκφούρτη. Η οικογένειά του διέφυγε το 1933 από τη ναζιστική Γερμανία για να εγκατασταθεί στη Γαλλία, πριν χρειαστεί να διαφύγει και πάλι για τις ΗΠΑ το 1941, πέρασαν από τα Πυρηναία στην Ισπανία. Επιστρέφοντας το 1950 στη Γαλλία, έκανε το ντεμπούτο του ως βοηθός σκηνοθέτη, κυρίως στην τελευταία ταινία του πατέρα του, την «Λόλα Μοντές» (1955). Μεγάλος φίλος του Φρανσουά Τρυφώ, δοκιμάζει τις δυνάμεις του στις ταινίες μυθοπλασίας «Καυτό Πεζοδρόμιο» _Peau de Banane το 1963 με τους Ζαν-Πολ Μπελμοντό και Ζαν Μορό, «Ψηλά τα χέρια, κυρίες μου» _Faites vos jeux, mesdames) το 1965), πριν επιλέξει το ντοκιμαντέρ, μετά την πρόσληψή του από την ORTF, τη δημόσια γαλλική ραδιοτηλεόραση. Το 1969 υπογράφει την ταινία «Η θλίψη και ο οίκτος» _«Le Chagrin et la pitié», Χρονικό μιας γαλλική πόλης -του Κλερμόν-Φεράν- υπό τη γερμανική κατοχή στη διάρκεια του πολέμου, η ταινία σκανδαλίζει τους συγχρόνους της. Τίθεται υπό απαγόρευση μέχρι το 1981 στη δημόσια τηλεόραση, η οποία την είχε ωστόσο χρηματοδοτήσει. Όταν τελικά προβλήθηκε στις αίθουσες το 1971, είχε επιτυχία παρά τη διάρκειά της (4 ώρες+15λ).
Ο Μαρσέλ υπηρέτησε για λίγο σε μια θεατρική μονάδα του αμερικανικού στρατού στην Ιαπωνία το 1946 και στη συνέχεια σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια (Μπέρκλεϊ) _ πολιτογραφήθηκε Γάλλος το 1938 και Αμερικανός το 1950. Όταν η οικογένεια επέστρεψε στο Παρίσι το 1950, ο Μαρσέλ έγινε βοηθός του Ζιλιέν Ντιβιβιέ και του Ανατόλ Λίτβακ και εργάστηκε στις ταινίες Μουλέν Ρουζ (1952) του Τζον Χιούστον και Λόλα Μοντές του πατέρα του (1955). Μέσω του Φρανσουά Τρυφό, ο Οφίλς σκηνοθέτησε ένα επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας Ο έρωτας στα είκοσι (1962). Ακολούθησε η εμπορική επιτυχία, που αναφέραμε Καυτό πεζοδρόμιο (1964), μια αστυνομική ταινία με πρωταγωνιστές τη Ζαν Μορό και τον Ζαν Πολ Μπελμοντό.

Στη συνέχεια, ο Οφίλς στράφηκε στο τηλεοπτικό ρεπορτάζ και γύρισε ένα ντοκιμαντέρ για την κρίση του Μονάχου του 1938 με τίτλο Munich ou la paix pour cent ans (1967) και μετά ξεκίνησε την ταινία του με θέμα τη Γαλλία υπό ναζιστική κατοχή με τίτλο Ο οίκτος και η θλίψη. Αν και του άρεσε να γυρίζει διασκεδαστικές ταινίες, ο Οφίλς αναγνωρίστηκε ως ντοκιμαντερίστας, χρησιμοποιώντας ένα χαρακτηριστικό στιλ συνεντεύξεων στη δουλειά του. Στο A Sense of Loss (1972) μίλησε για τη Βόρεια Ιρλανδία, ενώ το The Memory of Justice (1976) ήταν μια φιλόδοξη σύγκριση της πολιτικής των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ και των θηριωδιών των ναζί. Οι διαφωνίες με τους Γάλλους υποστηρικτές του σχετικά με τη διερμηνεία οδήγησαν τον Οφίλς να μεταφέρει λαθραία μια κόπια της ταινίας στη Νέα Υόρκη όπου προβλήθηκε ιδιωτικά. Όταν οι νομικές διαμάχες απογοήτευσαν και τον κατέστρεψαν οικονομικά, ο Οφίλς στράφηκε στη διδασκαλία στο πανεπιστήμιο.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, άρχισε να γυρίζει ντοκιμαντέρ για το CBS και το ABC. Το μεγάλου μήκους του ντοκιμαντέρ Hotel Terminus (1988) κέρδισε Όσκαρ. Έκτοτε, έχει γυρίσει μια ταινία συνεντεύξεων με δύο ανώτερα στελέχη του ανατολικογερμανικού κομμουνιστικού κόμματος, το November Days (1992), και μια για το πώς καλύπτουν τον πόλεμο δημοσιογράφοι, με τίτλο Veillées d'armes (1994). Κάθε χρόνο στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ προβάλλονται οι δέκα αγαπημένες ταινίες ενός αναγνωρισμένου κινηματογραφιστή. Το 2007, ο Ιρανός σκηνοθέτης Μαζιάρ Μπαχάρι επέλεξε το Ο οίκτος και η θλίψη ανάμεσα στα δέκα κορυφαία έργα στην ιστορία του ντοκιμαντέρ. Στο 65ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου τον Φεβρουάριο του 2015 ο Οφίλς έλαβε το βραβείο Berlinale Camera ως αναγνώριση του έργου του.

Το 2014, ο Οφίλς άρχισε να συγκεντρώνει κεφάλαια για τη νέα του ταινία με τίτλο Unpleasant Truths, σχετικά με τη συνεχιζόμενη ισραηλινή κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών, που σκηνοθέτησε από κοινού με τον Ισραηλινό σκηνοθέτη Εγιάλ Σιβάν. Εν μέρει, η ταινία επιδιώκει να επικεντρωθεί σε πιθανούς δεσμούς μεταξύ του ισραηλινού πολέμου στη Γάζα το 2014 και της αύξησης του αντισημιτισμού στην Ευρώπη καθώς και στο αν «η ισλαμοφοβία είναι ο νέος αντισημιτισμός». Αρχικά προοριζόταν ως συνεργασία με τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ, ο οποίος αποχώρησε στα αρχικά στάδια του εγχειρήματος.

Φιλμογραφία

·       Matisse, ou Le talent du Bonheur (1960) _μικρού μήκους

·       Ο έρωτας στα είκοσι (L'amour à vingt ans, 1962)

·       Καυτό πεζοδρόμιο (Peau de banane, 1963)

·       Ψηλά τα χέρια, κυρίες μου (Faites vos jeux, mesdames, 1965)

·       Munich ou la paix pour cent ans (1967)

·       Ο οίκτος και η θλίψη (Le Chagrin et la pitié) _1969

·       A Sense of Loss (1972)

·       The Memory of Justice (1973–76)

·       Hôtel Terminus (1988) - βραβείο Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους

·       November Days (1992)

·       Veillées d'armes (1994)

·       Un Voyageur (2012)

Οι Ναζί, οι Γάλλοι και το Όσκαρ

Η ταινία, η οποία εξερευνά τις πραγματικότητες των συνεργατών των Ναζί και της Αντίστασης, προκάλεσε αναστάτωση στην αντίληψη των Γάλλων για την ιστορία τους, καταρρίπτοντας το μύθο μιας Γαλλίας που αντιστάθηκε ομόφωνα στους Γερμανούς. Είχε διεθνή επιτυχία και ήταν υποψήφια για το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ.  Ο Οφίλς επανήλθε επανειλημμένα στα εγκλήματα του ναζισμού, κυρίως με την ταινία του «Η Μνήμη της Δικαιοσύνης» («L’Empreinte de la justice», 1976), την οποία θεωρούσε το αριστούργημά του. Αυτή η ταινία-ποταμός, διάρκειας σχεδόν πέντε ωρών, ξεκινάει από τις δίκες της Νυρεμβέργης για να θέσει ερωτήματα σχετικά με την ατομική και τη συλλογική ευθύνη για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η ταινία «Hôtel Terminus – Klaus Barbie, sa vie et son temps», μια εμπεριστατωμένη έρευνα για τον Κλάους Μπάρμπι, τον «Χασάπη της Λυών», και αυτούς που προστάτευσαν μεταπολεμικά αυτόν τον ναζί εγκληματία πολέμου, του χάρισε το 1989 το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ.

«Μέσα από μια προσωπική ματιά και αυστηρή απαίτηση τεκμηρίωσης, ο Μαρσέλ Οφίλς μπόρεσε να συλλάβει τα μόνιμα ίχνη που χαράσσουν η Ιστορία και η πολιτική στις ζωές μας. Μας καλούσε να παραμείνουμε νηφάλιοι, στρατευμένοι και βαθιά προσηλωμένοι στη δημοκρατία», έγραψε ο εγγονός του στην ανακοίνωση για το θάνατό του. Ο Μαρσέλ Οφίλς ήταν χήρος της Ρεζίν Οφίλς, το γένος Άκερμαν. Αφήνει πίσω του τις τρεις κόρες του και τρία εγγόνια.

 

Η Μεγάλη 🎈 Χώρα 💥 που χάσαμε...

Στο δρόμο, δύο αγόρια με σταμάτησαν ξαφνικά και με ρώτησαν: «Θείε, ζούσες στη Σοβιετική Ένωση; Πες μας πώς ήταν η ζωή σου; Στο σχολείο μας λένε ότι τα πράγματα ήταν πολύ άσχημα τότε, αλλά οι ενήλικες φίλοι μας λένε ότι η ζωή ήταν καλή. Και δεν ξέρουμε ποιον να πιστέψουμε;» Κάλεσα τα παιδιά να καθίσουν σε ένα παγκάκι και πέρασα περίπου δύο ώρες μιλώντας για τη Σοβιετική Ένωση. Σχετικά με μεγάλες φάμπρικες και μικρά εργοστάσια που λειτουργούσαν ασταμάτητα, για τα συλλογικά αγροκτήματα _τα κολχόζ και τα σοβχόζ, όπου μεγάλωνε κυματίζοντας στον αέρα το σιτάρι και η σίκαλη. Σχετικά με τα τελείως δωρεάν για όλα τα παιδιά σχολεία και ινστιτούτα, δωρεάν νοσοκομεία και διαμερίσματα. Σχετικά με τις κατασκηνώσεις των πιονιέρων, όπου οι μαθητές περνούσαν τον χρόνο των διακοπών τους με έναν διασκεδαστικό και υγιεινό τρόπο. Μίλησε επίσης για τα δωρεάν αθλητικά τμήματα που λειτουργούσαν σε κάθε περιοχή.

Τα παιδιά με άκουγαν με κομμένη την ανάσα. «Θείε, αν η Σοβιετική Ένωση ήταν τόσο καλή χώρα, πώς επέτρεψες να καταστραφεί;» - ρώτησαν. «Ο λαός εξαπατήθηκε», απάντησα με πικρία και πόνο. - Μας υποσχέθηκαν μια ακόμη καλύτερη ζωή από αυτήν που είχαμε, αλλά λόγω της απληστίας και της ηλιθιότητας πιστέψαμε ψεύτες και προδότες. Τώρα δαγκώνουμε τους αγκώνες μας...» (σσ. "Мы кусаем локти" _κατά λέξη μετάφραση "δαγκώνουμε τους αγκώνες μας" μια ειρωνική φρασεολογική ενότητα που αντανακλά ένα αίσθημα τύψεων και λύπης, είναι μια έκφραση σαν τη δική μας "τραβάμε τα μαλλιά μας" που σημαίνει ότι μετανιώνεις βαθιά, ενοχλείσαι, ειδικά για κάτι που δεν μπορεί να διορθωθεί, για κάποια αποτυχία, όταν είναι πολύ αργά για να κάνεις οτιδήποτε. .

Λοχαγός K. Ya. Samsonov _λοχίας M. V. Kantaria _
λοχαγός S. A. Neustroev _λοχίας M. A. Egorov _ λοχίας I. Ya. Syanov
με το λάβαρο της νίκης πριν σταλούν στη Μόσχα -1945.

Ένα από τα αγόρια είπε: "Δεν μπορώ καν να πιστέψω ότι εσύ, ένας συνηθισμένος άνθρωπος, μπορούσες να πετάξεις στη Μόσχα τη σοβιετική εποχή για να δεις μια θεατρική παράσταση! Και οι γονείς μου εργάζονται σκληρά από το πρωί μέχρι το βράδυ, αλλά ποτέ δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα στην οικογένεια. Δεν έχουμε πετάξει ποτέ στη Μόσχα και θέατρο πήγαμε τελευταία φορά, πριν από περίπου πέντε χρόνια... ".

Τα παλιά μαντεία και οι προφήτες έχουν εξαφανιστεί

Και οι αναμνήσεις με κατέκλυσαν, και είπα στα αγόρια πώς όλοι οι λαοί ζούσαν μαζί αρμονικά… πώς στις καντίνες υπήρχαν δωρεάν πιάτα με καλούδια – πάρε όσο θέλεις και φάε όσο θέλεις! Και πόσο ενδιαφέροντα περνάγαμε τις διακοπές μας! Κάποτε ήταν έτσι: πρώτα πηγαίνεις να ξεκουραστείς στα Καρπάθια, μετά από εκεί πετάς για τον Καύκασο, στο δρόμο για το σπίτι σταματάς δίπλα στη Μαύρη Θάλασσα και μόνο τότε επιστρέφεις σπίτι. Και ο μισθός _αυτός που ήταν, μου επέτρεπε να χαλαρώσω έτσι, και η χώρα ήταν διαφορετική - μεγάλη και φιλική.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα σπουδαία πράγματα μπορούν να παρατηρηθούν από απόσταση. Έχουν περάσει χρόνια από τότε που η Πατρίδα μας, η ΕΣΣΔ, έπαψε να υπάρχει, αλλά η χώρα που χάσαμε εμφανίζεται μπροστά μας όλο και πιο καθαρά και μεγαλοπρεπώς. Σαν μια γκρίζα μητέρα, την οποία ο γιος της σκότωσε σε ένα μεθύσι για άγνωστο λόγο. Τώρα, το πρωί, με ένα σοβαρό hangover, αυτός ο γιος αρχίζει να κατανοεί το τρομερό νόημα αυτού που έκανε. Και μέχρι το τέλος των άδειων ημερών του, η εικόνα της μητέρας του θα του εμφανίζεται με μια σιωπηλή μομφή - τι έκανες, γιε μου;

K.Ya.Samsonov_M.V.Kantaria_
M.A.Egorov_I.Ya.Syanov_
S.A.Neustroev _Πανό της Νίκης

Τα παλιά μαντεία και οι προφήτες έχουν εξαφανιστεί, βρίσκοντας τους εαυτούς τους άσεμνα γυμνούς μπροστά στο χλευαστικό βλέμμα της ιστορίας. Και όπως λένε, δεν υπάρχουν καινούργιοι και ούτε θα υπάρξουν. Για έναν πολύ απλό λόγο. Κανείς δεν θα μπορέσει να οικοδομήσει ένα τόσο σύνθετο πολυεθνικό κράτος όπως η ΕΣΣΔ τόσο αποτελεσματικά όσο το έκαναν οι Μπολσεβίκοι, και χωρίς άλλες αρχές, ακόμη και σε σχέση με τον περικομμένο "διάδοχό" της - τη Ρωσική Ομοσπονδία. Όσους αετούς κι αν χρυσώσουν και όσα περίπλοκα λάβαρα κι αν επινοήσουν. Όχι στο ίδιο επίπεδο, όχι στον ουρανό, όχι στην ίδια ελίτ... Πού είναι όλοι αυτοί οι ρήτορες και οι ομιλητές, οι "ειδικοί" στην οικονομία και στις διεθνικές σχέσεις, οι κυρίαρχοι της σκέψης και οι ταραχοποιοί, όλοι αυτοί οι Σολζενίτσιν και οι Ζαχάρωφ, οι Σταροβοΐτοφ και οι Σμέλεφ, οι Νούικινς και οι Πιγιάσεφ; Κάποιοι δεν υπάρχουν πια, και άλλοι είναι μακριά... Φαίνεται ότι οι ίδιοι δεν θα είχαν αντίρρηση να διαγράψουν εκείνη την λεκτική τους δημιουργία _περεστρόικα, η οποία σιδέρωσε τη δημόσια συνείδηση σε εκατομμύρια αντίτυπα. Κάποτε ήθελα να βρω στο Διαδίκτυο έστω και κάτι από τη δημοσιογραφία εκείνης της εποχής, αλλά χωρίς επιτυχία. Τα "Προκαταβολές και Χρέη" του Σμέλεφ, " Όπου οι Πίτες Είναι Λαμπρές" της Λάρισα Πιγιάσεβα και άλλα έργα σειρήνων και τροβαδούρων της περεστρόικα έχουν εξαφανιστεί χωρίς να αφήσουν ίχνος. (σσ. "Авансы и долги" _"Προκαταβολές και χρέη": στο τεύχος 6 _1987του περιοδικού Новый Мир _Novy Mir >|νέος κόσμος|<  δημοσιεύτηκε το άρθρο του Nikolai Petrovich Shmelev με αυτόν τον τίτλο που βασίστηκε σε απόρρητο αναλυτικό υλικό που ο Σμέλεφ ετοίμασε για τον Γκορμπατσόφ _"Μόνο για επίσημη χρήση". Το άρθρο έγινε παντιέρα της απατηλής Περεστρόικα όπου, η οικονομία μιας ανεπτυγμένης σοσιαλιστικής κοινωνίας υποβλήθηκε σε σκληρή κριτική και στην πραγματικότητα, "δικαιολόγησε την ανάγκη για μετάβαση σε οικονομία της αγοράς. Όλο το άρθρο εδώ)

Η αποτίμηση της πείρας της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, απαραίτητο όπλο στη σύγχρονη πάλη για τον σοσιαλισμό
Σοσιαλισμός, η απάντηση για τον 21ο αιώνα
Η κατάληξη της “θεραπείας” του σοσιαλισμού με τον καπιταλισμό
Η στάση του KKE στον αντίποδα των αστικών κομμάτων μπροστά στις ανατροπές την περίοδο 1990 - 1991
Ομιλία του Δημήτρη Κουτσούμπα
Πιο αναγκαίο και επίκαιρο από ποτέ το χτίσιμο μιας κοινωνίας απελευθερωμένης από τα δεσμά του κεφαλαίου

“Κι ύστερα οι λαοί
αποκτήσανε Στάλινγκραντ”

Ο συγκεκριμένος στίχος του Φώτη Αγγουλέ, γραμμένος το 1943, αποδίδει ήδη από τότε το μεγαλείο, τη σημασία της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών και τη συμβολή της συνολικότερα στην ταξική πάλη _που συνιστούν πάντα ένα σοβαρό πεδίο αντιπαράθεσης με την αστική και οπορτουνιστική ιστοριογραφία και, στο βάθος, με την ίδια την αστική τάξη και το σύστημά της.

Διαδικασία αποσύνθεσης
της κομματικής καθοδηγητικής ελίτ

Το δικαίωμά της πατρίδας μας να υπάρχει πληρώθηκε με τις ζωές εκατομμυρίων από τους καλύτερους γιους και κόρες της, του Κόκκινου Στρατού και του μεγάλου Σοβιετικού λαού _θέμα που δεν υπόκειτο σε καμία αμφιβολία από κανέναν. Το να το προσεγγίζει κανείς με τα πρότυπα του αστικού δικαίου σημαίνει να καταδείξει τον απελπιστικό τοπικιστικό επαρχιωτισμό του και την πλήρη παρανόηση της ουσίας του. Και το ειδικό καθεστώς αναγνωρίστηκε σιωπηρά από τη διεθνή κοινότητα. Ακόμη και στον ΟΗΕ, η Σοβιετική Ένωση ήταν η μόνη χώρα με τρεις έδρες, η οποία, εκτός από την ίδια την ΕΣΣΔ, εκπροσωπούνταν επίσης από την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Το κύριο επιχείρημα των λεγόμενων «δημοκρατών» ήταν ο ισχυρισμός ότι η ΕΣΣΔ είναι μια αυτοκρατορία και, όπως κάθε άλλη αυτοκρατορία, είναι ιστορικά καταδικασμένη να εξαφανιστεί. Αυτό είναι ένα ψέμα, μια σκόπιμη εξαπάτηση του λαού από μια ομάδα αυτοαποκαλούμενων και, συχνά, ιδιοτελών "ειδικών". Η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν ποτέ αυτοκρατορία! Χτίστηκε πάνω σε εντελώς διαφορετικές ιδεολογικές αρχές. Στις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού. Και όσο κι αν αυτό μπορεί να παραμορφώνει τα αυτιά κάποιων, η Σοβιετική Ένωση ήταν ένα κράτος εργατών και αγροτών. Αυτό αντικατοπτριζόταν στα κρατικά σύμβολα με τη μορφή σφυροδρέπανου, στο Σύνταγμα, στη νομοθεσία και στην επικρατούσα δημόσια ηθική. Η κομματική και οικονομική γραφειοκρατία, με όλη της την αδράνεια, αναγκάστηκε να καθοδηγείται από τα συμφέροντα της εργατικής τάξης _και μετά η καπιταλιστική παλινόρθωση.

Ελλείψει ανατροφοδότησης μέσω του λαού και των οργανώσεών του, η διαδικασία αποσύνθεσης της κομματικής καθοδηγητικής ελίτ ξεκίνησε. Και αυτό δεν άργησε να επηρεάσει την κοινωνία. Ένας μετασχηματισμός της δημόσιας συνείδησης άρχισε να λαμβάνει χώρα προς τον ατομικισμό, τον καταναλωτισμό και την προσωπική επιτυχία. Και σε αυτό το σύστημα συντεταγμένων, όπου το χρήμα και η υλική ευημερία γίνονται το μέτρο των πάντων, το σοβιετικό σύστημα ήταν σαφώς "κατώτερο" από τις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης. Αν και, για να είμαστε ακριβείς, δεν ήταν κατώτερο από όλους, και όχι σε όλα...

Όταν υπάρχει πρακτικά δωρεάν κρύο και ζεστό νερό στις βρύσες, το αέριο είναι 20 καπίκια το μήνα, ζεστή στέγαση, ηλεκτρικό ρεύμα στην πρίζα, δωρεάν εκπαίδευση, μπορείτε ακόμη και να φαντασιώνεστε στην κουζίνα για τη "μέτρια γοητεία της αστικής τάξης" (σσ. πιθανά η αναφορά αφορά την "κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας" του Luis Buñuel), τον πλουραλισμό και τις σχέσεις της αγοράς. Οι στοχαστές της κουζίνας δεν συνειδητοποίησαν ότι ζούσαν ήδη στην πιο ελεύθερη και ευημερούσα χώρα του κόσμου. Με όλες τις ουρές και τις ελλείψεις. Ήταν μια ελευθερία που δεν ήταν διαθέσιμη στον μέσο Δυτικό. Ελευθερία από την απελπισία, από την έλλειψη δικαιωμάτων, από την πείνα, από την εξαντλητική εργασία, από την εκμετάλλευση, από τη φτώχεια, από τον φόβο για το μέλλον. Προηγουμένως, όλα αυτά φαίνονταν αυτονόητα, μια ακλόνητη τάξη πραγμάτων.

Η "νίκη της δημοκρατίας"

Η σημερινή νεολαία δυσκολεύεται να πιστέψει όλα αυτά. Το σύστημα δεν ήταν πιο ικανοποιητικό για την "κορυφή" παρά για τον "κάτω" (σσ. όπως λέει το ΚΚΕ "οι ανατροπές έγιναν από τα μέσα και από τα πάνω") Ας παραδεχτούμε ότι η πλειοψηφία της κομματικής ελίτ ήθελε ειλικρινά αλλαγές προς το καλύτερο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Γερμανοί έριχναν φυλλάδια από αεροπλάνα πάνω από τις τοποθεσίες των μονάδων του Κόκκινου Στρατού, με κάλεσμα για παράδοση. Πιθανότατα περιέγραψαν τα πλεονεκτήματα μιας καλοταϊσμένης και χαρούμενης ζωής σε ένα στρατόπεδο με σναπς, ως εναλλακτική λύση στον αναπόφευκτο θάνατο κάτω από τις γερμανικές βόμβες στο μέτωπο. Αλλά είναι ένα πράγμα όταν μια τέτοια εχθρική προπαγάνδα πάει σε έναν όχι και τόσο διαβασμένο πολιτικά στρατιώτη, και άλλο όταν αυτό το φυλλάδιο κρατείται στα χέρια ενός στρατηγού. Και όχι μόνο το πιστεύει, αλλά πιστεύει και ό,τι είναι γραμμένο ειδικά γι αυτόν. Και όχι μόνο πιστεύει, αλλά οργανώνει και την παράδοση του στρατού που του εμπιστεύτηκε ο λαός του στον εχθρό. Έτσι, η κορυφαία ηγεσία της ΕΣΣΔ, λόγω άγνοιας; Ανικανότητάς;  κραυγαλέου ερασιτεχνισμού της; αντίθετα με τη βούληση του λαού της, που εκφράστηκε στο δημοψήφισμα του Μαρτίου, παρέδωσε την Πατρίδα μας _ (το ερώτημα ρητορικό)

Μετά τη "νίκη της δημοκρατίας" τον Αύγουστο του 1991, το πρώτο πράγμα που θυμάμαι είναι οι υστερικές κραυγές στην τηλεόραση για τους κομμουνιστές που διέσχιζαν τον ποταμό Αμούρ κατά χιλιάδες προς την Κίνα. Αυτή δεν είναι απλώς μια τεχνική προπαγάνδας, αλλά ένας σκόπιμος πόλεμος πληροφοριών που χρησιμοποιείται για να αναισθητοποιήσει και να αποπροσανατολίσει τον εχθρό στο πεδίο της μάχης. Αυτή είναι η διαμόρφωση μιας νέας πραγματικότητας με τη βοήθεια των πληροφοριακών όπλων. Μια παρόμοια τεχνική επαναλήφθηκε όταν, μετά την εξέγερση του Γέλτσιν τον Οκτώβριο του 1993, αναφέρθηκε ότι τα συλληφθέντα μέλη της αντίστασης "οδηγούνταν στο στάδιο κατά χιλιάδες", προσπαθώντας σαφώς να προκαλέσουν συσχετισμούς με το πραξικόπημα του Πινοσέτ το 1973 και να δώσουν τον τόνο για την επιθυμητή περαιτέρω εξέλιξη των γεγονότων. Αυτό το είδος "δημοσιογραφίας" είναι αρκετά χαρακτηριστικό των πολεμικών επιχειρήσεων του αμερικανικού στρατού, ιδιαίτερα στο Ιράκ. Έτσι, η αναλογία με το γερμανικό φυλλάδιο δεν είναι και τόσο φανταστική. Στον πόλεμο, όπως ακριβώς στον πόλεμο...

Και που σέρναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα

Μερικές φορές μπορεί να ακούσεις ότι, στη σοβιετική εποχή υπήρχαν ουρές 20, 30 ατόμων για λουκάνικα, αλλά τώρα δεν υπάρχουν ουρές. Ναι, ήταν. Υπήρχε λόγος να σταθεί κανείς όρθιος. Ναι, αν βάλετε τώρα αυτό το σοβιετικό λουκάνικο στον πάγκο, θα υπάρχει μια ουρά 200 και 300 ατόμων, ή και περισσότερων. Δεν υπάρχουν ουρές τώρα. Επειδή δεν υπάρχει λουκάνικο. Είναι λουκάνικο αν δεν έχει κρέας μέσα; Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για άλλα τρέχοντα "δημοκρατικά" προϊόντα, αν μπορούν να χαρακτηριστούν ως προϊόντα και όχι ως παγκόσμιο δηλητήριο.

Η Σοβιετική Ένωση έθετε τους πολίτες της μπροστά σε φυσικά προϊόντα, αν και συχνά σε έλλειψη. Οι Σοβιετικοί ζούσαν με νόμους όπου τα συμφέροντά τους δεν διασταυρώνονταν ποτέ και πουθενά με το χρήμα και το κέρδος. Τα είδωλά τους δεν ήταν τραπεζίτες και έμποροι, ούτε μεσίτες και τα συναφή. Οι ήρωές τους ήταν θαρραλέοι και δυνατοί άνθρωποι από τη γενιά των πατέρων τους, από τις δεκαετίες του '20 και του '40. Θαύμαζαν εκείνους που έχτισαν τον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βόλχοφ και τον Υδροηλεκτρικό Σταθμό Δνείπερου, τη Μαγκνίτκα, το Κομσομόλσκ επί του Αμούρ, το Νοβοκουζνέτσκ, εκείνους που ανέπτυξαν τη Σιβηρία και την Άπω Ανατολή, έχτισαν εργοστάσια και σπίτια, εκείνους που κέρδισαν τον τρομερό πόλεμο και απελευθέρωσαν την Ευρώπη από τον φασισμό.

Φυσικά, όλες αυτές είναι αυταπόδεικτες αλήθειες, αλλά, δυστυχώς, έχουν πλέον ξεχαστεί εντελώς. Εβδομήντα χρόνια έχουν σβηστεί από την ιστορία της χώρας μας, εβδομήντα χρόνια από τη ζωή των σοβιετικών ανθρώπων, που τώρα μπορούν να συγκριθούν με "σκόνη" και να αποκαλούνται "σοβιετικοί άνθρωποι", αν και η Ρωσία και όλοι μας εξακολουθούμε να ζούμε με βάση αυτό που δημιούργησαν γενιές των δεκαετιών του '20 αλλά και του '70.

Είναι ντροπή και τρομακτικό το γεγονός ότι όσοι κλωτσούν το παρελθόν της Πατρίδας μας έχουν ξεχάσει ότι όλοι προέρχονται από την ΕΣΣΔ, ότι όλοι είναι πρώην, αλλά σοβιετικοί άνθρωποι, ότι η ιστορία της ΕΣΣΔ είναι η ιστορία της Πατρίδας τους, η οποία δεν είναι ποτέ πρώην, ότι οι "Σοβιετικοί" είναι οι παππούδες και οι πατέρες τους, που δεν τα ξεπούλησαν και δεν πρόδωσαν, αλλά ήταν άνθρωποι τιμής και καθήκοντος.

Είναι κρίμα για τον λαό μας που επιτρέπει σιωπηλά να φτύνουν το παρελθόν του. Είμαστε σιωπηλοί, σαν να μην υπήρχαν 70 χρόνια νικών και κατασκευαστικών έργων, όμορφα τραγούδια και ποιήματα, αξιοσημείωτοι αθλητές και λαμπροί επιστήμονες στη ζωή μας, σαν να μην υπήρχε η Πατρίδα μας - η Σοβιετική Ένωση. Έχουμε ξεχάσει ότι όλα όσα έχουμε και χρησιμοποιούμε προέρχονται από τη Σοβιετική Ένωση: οι κατοικίες μας, τα νοσοκομεία, οι κλινικές, τα νηπιαγωγεία, τα σχολεία, σανατόρια, εξοχικές κατοικίες, στρατόπεδα πρωτοπόρων, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα... Και παρακολουθούμε σιωπηλά τον Αμπράμοβιτς και άλλους να σπαταλούν με θράσος την κληρονομιά μας, τον πλούτο της χώρας μας, που δημιουργήθηκε από την εργασία γενεών επτά δεκαετιών.

Τώρα το δολάριο είναι πάνω απ' όλα για εμάς, είναι στις καρδιές μας και στα μάτια μας, όλα πωλούνται και πωλούνται χονδρικά και λιανικά. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι οι ξένοι μιλούν για την ιστορία μας: οι Βρετανοί, οι Αμερικανοί, οι Γερμανοί _με την ταινία " Εχθρός στις Πύλες" παραφράζοντας την πραγματική Μάχη του Στάλινγκραντ, η εγκυκλοπαίδεια "Άσσοι του Στάλιν" για τους πιλότους μας που υπερασπίστηκαν τους ουρανούς της Πατρίδας. Μια βαθιά υπόκλιση σε αυτούς τους ανθρώπους για τη μνήμη και το ενδιαφέρον τους για τη σοβιετική ιστορία. Και ιδιαίτερες ευχαριστίες στους Άγγλους δημοσιογράφους Thomas Polak και Christopher Shores, τους συντάκτες της εγκυκλοπαίδειας", για το τεράστιο έργο τους (η εγκυκλοπαίδεια περιέχει περισσότερα από χίλια ονόματα σοβιετικών πιλότων). Σε αυτήν την εγκυκλοπαίδεια βρήκα πληροφορίες μέχρι για το 127ο Σύνταγμα (σσ. μοίρα) Μαχητικής Αεροπορίας του Μετώπου του Λένινγκραντ, όπου πολέμησε και πέθανε ένας δικός μου. Εννέα ονόματα ξεχωρίζουν από αυτό το σύνταγμα. Κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, έξι από αυτά τα 9 κατέρριψαν 38 αεροσκάφη, τα 2 με εμβολισμό _38 φασιστικά αεροπλάνα δεν έφτασαν στο Λένινγκραντ. Και αυτό είναι μόνο ένα σύνταγμα και μόνο 6 πιλότοι μαχητικών, των οποίων το θάρρος και η δεξιοτεχνία αποτίνονται φόρος τιμής από Άγγλους δημοσιογράφους.
Και τι γίνεται με τους συγγραφείς, τους ιστορικούς, τους δημοσιογράφους μας; Είναι σιωπηλοί. Ταμπού για όλα τα 70 χρόνια της σοβιετικής ιστορίας _είτε τίποτα είτε απλώς κακό.

Με πληγώνει που η πατρίδα μου, η Σοβιετική Ένωση, έχει εξαφανιστεί, και αυτό δεν είναι νοσταλγία για φθηνό λουκάνικο, όπως είναι πλέον της μόδας να ορίζουμε την ουσία του παρελθόντος. Αυτή είναι η νοσταλγία για μια ζωή όπου η αστυνομία δεν είχε γκλομπς και μαύρες μάσκες, όπου δεν υπήρχαν σιδερένιες πόρτες με ματάκι και δέκα κλειδαριές και κάγκελα στα παράθυρα, όπου μπορούσες να περπατάς τη νύχτα χωρίς φόβο μήπως σε ληστέψουν ή σε ξυλοκοπήσουν, όπου η ζωή ενός ανθρώπου, ακόμα κι αν ήταν ένα "γρανάζι", άξιζε κάτι. Εκεί, σε εκείνη τη ζωή, δεν πυροβολούσαν οι αστυνομικοί στο κέντρο της πρωτεύουσας και δεν βομβάρδιζαν τις ίδιες μας τις πόλεις, δεν ανατίναζαν ανθρώπους σε θέατρα και στο μετρό, σε προαστιακά τρένα και στα ίδια τους τα σπίτια. Υπήρχε εμπιστοσύνη στο μέλλον και στο μέλλον των παιδιών, εκεί οι άνθρωποι γέλαγαν πολύ, διαφωνούσαν, ονειρεύονταν και δεν χωρίζονταν σε ανθρώπους Καυκάσιας, Ασιατικής και άλλων εθνικοτήτων, εκεί οι πόρτες του σπιτιού ήταν ανοιχτές σε όλους.

Αλλά... Αλλά εμείς διαλέξαμε τον δικό μας δρόμο, απαρνηθήκαμε το παρελθόν και προδώσαμε τους πατέρες μας. Αλλά η ιστορία και η ζωή δεν συγχωρούν τέτοια πράγματα. Χωρίς το παρελθόν δεν υπάρχει μέλλον. Έχουμε ζήσει την καλή μας ζωή ως άνθρωποι! Και για τους ανθρώπους!

Τώρα, ακόμη και η κορυφαία ηγεσία της Ρωσίας παραδέχεται ότι η καταστροφή της ΕΣΣΔ ήταν η μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή. Ο αριθμός των ανθρώπων που τους αρέσει να επιδεικνύουν τη δόξα που θυμίζει τον Ηρόστρατο λόγω της συμμετοχής τους στη Συνωμοσία Μπελοβέζσκαγια έχει μειωθεί (σσ. 12-Δεκ-1991, η ατμόσφαιρα στην αίθουσα της συνεδρίασης του Ανώτατου Σοβιέτ χαρακτηρίζονταν από μια γενική φρενίτιδα _γράφει ο ρεπόρτερ. Λίγοι άνθρωποι διατηρούσαν νηφάλια την ψυχραιμία τους. Ακόμη και η σύζυγός μου, που είναι ομοϊδεάτης μου σε όλα, δεν άντεξε αυτή τη φορά: "είστε πάντα εναντίον όλων" _ Για μένα ήταν ξεκάθαρο από τη στιγμή που δημοσιοποιήθηκε η συνωμοσία της Μπελοβέζσκαγια ότι επρόκειτο για μια καταστροφή, γι’ αυτό και απάντησα: "θα είναι ένα λουτρό αίματος για τα παιδιά μας". Εκείνες τις ημέρες η εφημερίδα "Ατμόντα" της Ρίγας δημοσίευσε τη δήλωση: “Η βίαιη κατάρρευση της ΕΣΣΔ απειλεί να μετατρέψει το ένα έκτο της γης σε μια μαύρη τρύπα της ανθρωπότητας, στις άκρες της οποίας δεν θα μπορέσουν να καθίσουν ούτε οι μικρές χώρες της Βαλτικής, ούτε η κοντινή Ευρώπη, ούτε η μακρινή Αμερική”__)

Κάτι σαν επίλογος

Αυτό που φοβάται όλο αυτό το _ετερόκλητο πλήθος δεν είναι η αποκατάσταση της Ένωσης. Φοβάται θανάσιμα την αναπόφευκτη τιμωρία για τα κρατικά εγκλήματα που διαπράττονται. Το στοιχειώνει ο φόβος να εμφανιστεί ενώπιον της σκληρής κρίσης των λαών και να αναλάβει την ευθύνη ανάλογη με τις πράξεις του. Η Δαμόκλειος σπάθη που κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους παρεμβαίνει στην κανονική, αδρανή ζωή των συνταξιούχων προδοτών. Που προεδρεύουν σε ιδρύματα, δίνουν "διαλέξεις" σε πανεπιστήμια,  επιδεικνύονται σε ευρωπαϊκά σαλόνια, βάζουν τα παιδιά τους σε ταΐστρες. Δεν ξέρω για το μυαλό ή την καρδιά, αλλά μπορώ σίγουρα να πω κάτι για τη συνείδηση. Δεν υπάρχει σε ανθρώπους που, μετά την καταστροφή της χώρας του, δεν στοιχειώνονται από εκείνα τα μάτια μιας γκρίζας μητέρας που δέχτηκε έναν μαρτυρικό θάνατο στα χέρια του αγαπημένου της γιου, με τη σιωπηλή ερώτηση - τι έκανες, γιε μου;

Υπογραφή __Sergkei Maltsev
Για σας παιδιά!