ΕΣΣΔ 10ετία 1960: Τρένο υπερυψηλής ταχύτητας …με κινητήρα τζετ!!

Τα πειράματα  «γρήγορου βαγονιού» με jet engine on top ήταν 100% επιτυχημένα και απέδειξαν _επί ΕΣΣΔ φυσικά ότι ένα τρένο μπορούσε να ταξιδέψει εξίσου γρήγορα με ένα αεροπλάνο. Ωστόσο, αυτό το πειραματικό έργο τελικά ξεχάστηκε και εξαφανίστηκε στη λήθη_Russia Beyond / TASS (σσ. μετά τις ανατροπές και την καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ)

Η ίδια η ιδέα των τρένων ικανών να «πετούν» είχε ιντριγκάρει Σοβιετικούς επιστήμονες και εφευρέτες, έργο που αποδείχθηκε επιτυχημένο. Κατάφεραν να κατασκευάσουν ένα βαγόνι που «πετούσε» κατά μήκος των σιδηροτροχιών με 250 km/h. Ωστόσο, δεν παρήχθη ποτέ μαζικά. Γιατί; Και πώς έμοιαζε;

Σοβιετικοί μηχανικοί προσπάθησαν για πρώτη φορά να κάνουν ένα τρένο να «πετάξει» κατά μήκος των σιδηροτροχιών πριν από 100+ χρόνια, αμέσως μετά την Οκτωβριανή επανάσταση, όταν ο Valerian Abakovsky, ένας συνηθισμένος σοφέρ από την πόλη Tambov, περίπου 460 χιλιόμετρα από τη Μόσχα, ζήτησε να τον αφήσουν να εργαστεί στο εργοστάσιο Tambov_κατασκευή σιδηροδρόμων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο Abakovsky σχεδίασε μόνος του ένα aero-wagon: έβαλε κυριολεκτικά μια προπέλα σε ένα σιδηροδρομικό βαγόνι και τοποθέτησε έναν κινητήρα αεροπλάνου σε αυτό.

Το βαγόνι του Abakovsky έφτασε σε ταχύτητα έως και 140 km/h - κάτι πρωτόγνωρο. Μέχρι το καλοκαίρι του 1921, το βαγόνι είχε διανύσει πάνω από 3.000 χιλιόμετρα. Ο σχεδιασμός κρίθηκε επιτυχημένος και χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά ανθρώπων.

Πίσω στη δεκαετία του 1970 _αναφέρει το TASS, Σοβιετικοί μηχανικοί προσπάθησαν να σημειώσουν νέο ρεκόρ ταχύτητας τρένου, συνδέοντας έναν κινητήρα τζετ σε αυτό. Το έργο ονομαζόταν «The speedy wagon εργαστήριο».
Το «τρένο αεροπλάνο» της ΕΣΣΔ: Με κινητήρα αεριωθούμενου, η Μόσχα σχεδίασε το «ιπτάμενο τρένο» Ως μέρος αυτών των δοκιμών, ένα τρένο βάρους 51,3 τόνων σε μόλις 10 δευτερόλεπτα έφτασε 50 km/h. και στη συνέχεια έφτασε σε ταχύτητα ρεκόρ 249 km/h (296 χλμ/h σύμφωνα με άλλους).

Η σύγχρονη τεχνολογία έχει προχωρήσει πολύ, με τα τρένα bullet να τρέχουν σε όλα τα μήκη και πλάτη χωρών με ταχύτητες που έχουν κάνει τις καθημερινές μετακινήσεις πιο γρήγορες.Επιπλέον, με την έλευση της πιο εξελιγμένης τεχνολογίας, ακόμη και τα αεροπορικά ταξί αυξάνονται στην εμπορική αγορά _για τους έχοντες φυσικά.

Στη δεκαετία του 1960, η Σοβιετική Ένωση σχεδίασε και ανέπτυξε ένα τρένο υψηλής ταχύτητας _ κορύφωση του ανταγωνισμού με τις ΗΠΑ, που μετά την ΕΣΣΔ με το M-497 του New York Central Railway, με την κωδική ονομασία «Black Beetle» _τα μαύρο σκαθάρι, έκανε παρόμοιες δοκιμές.
Χρησιμοποιώντας ως βάση το ηλεκτρικό τρένο ER22, «το Kalininsky μεταφορές» με κινητήρες AI-25, οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν στο υπερσύγχρονο αεροσκάφος Yak-40, στην οροφή του βαγονιού του τρένου για δοκιμή.
Το σοβιετικό βαγόνι ήταν εξοπλισμένο με αεροδυναμικούς κώνους μύτης και ουράς για μείωση της αντίστασης, επίσης τα φρένα ήταν σημαντικά βελτιωμένα επειδή έπρεπε να υποστηρίξουν ένα μεγάλο φορτίο κατά την εκκίνηση των κινητήρων. Σύμφωνα με μαρτυρίες, κατασκευάστηκαν 15 μακέτες του βαγονιού καθώς η δοκιμή έπρεπε να διεξαχθεί σε αεροδυναμική σήραγγα.

Το υπεργρήγορο τρένο σύμφωνα με πληροφορίες τα πήγε καλά στις δοκιμές, πλησιάζοντας σε ταχύτητα άνω των 200 χιλιομέτρων την ώρα. Αυτό ήταν πολύ πιο γρήγορο από άλλα σύγχρονα τρένα υψηλής ταχύτητας όπως το Shinkansen, το πρώτο παρόμοιο τρένο (bullet train ) στην Ιαπωνία _σσ. Τα τρένα bullet-wheel-on-rail χρησιμοποιούν συνδυασμό ηλεκτρικών κινητήρων και αεροδυναμικής σχεδίασης για την επίτευξη υψηλών ταχυτήτων., τροφοδοτούνται από εναέρια καλώδια και οι κινητήρες βρίσκονται στους τροχούς.

Ωστόσο, παρά τις αστρικές επιδόσεις του, το κόκκινο τρένο, δεν παρήχθη ποτέ μαζικά και τελικά εγκαταλείφθηκε ... δεν «απογειώθηκε» ποτέ

Η αρχική επιτυχημένη δοκιμαστική διαδρομή του τζετ τρένου της Σοβιετικής Ένωσης ακολουθήθηκε από πέντε χρόνια δοκιμών που είδαν το τρένο υπερταχείας να κινείται ακόμη και σε ορισμένα δημόσια τμήματα του σοβιετικού σιδηροδρόμου. Το όνειρο ήταν να παραχθεί μαζικά το υπεργρήγορο τρένο και να διασχίσει το μήκος και το πλάτος της σοβιετικής επικράτειας, αλλά η περεστρόικα φρόντισε για το αντίθετο. Τα νέα σιδηροδρομικά συστήματα έγιναν μη βιώσιμα σε χρόνο μηδέν.
Η σταθερότητα του τρένου στις υψηλές ταχύτητες είχε αρχικά κάποια προβλήματα, αλλά οι σχεδιαστές τα διόρθωσαν, όπως επίσης σχεδίασαν τα πρωτοποριακά πετάσματα από πλέξιγκλας για να τοποθετηθούν καθώς το τρένο περνούσε μπροστά από πυκνοκατοικημένες περιοχές,

Τελικά έμεινε κάτι σαν λείψανο _ το σκουριασμένο ναυάγιο μεταφέρθηκε στη βιομηχανική αυλή της (πλέον) Αγίας Πετρούπολης, όπου συγκέντρωνε σκόνη για αρκετά χρόνια και το 2008 αφού παρέμεινε σε μια αυλή για 10ετίες, το μπροστινό μέρος αφαιρέθηκε, βάφτηκε και τοποθετήθηκε σε μια βάση μπροστά από το Tver μεταφορική. Παρόλο που το σοβιετικό όνειρο δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα, το πρόγραμμα δεν κατέστη εντελώς άχρηστο. Η δοκιμαστική διαδρομή χρησιμοποιήθηκε ως μάθημα για μελλοντικά πειράματα σιδηροδρόμων υψηλής ταχύτητας _παγκόσμια. Σιγά-σιγά, η Κίνα εντάχθηκε στο παιχνίδι κάνοντας τα ταξίδια με τρένο υψηλής ταχύτητας πραγματικότητα _όπου είναι πρωτοπόρα επιδεικνύοντας όλο και νέα μοντέλα.
Πολλές τεχνολογικά προηγμένες χώρες έχουν πλέον κάνει τη μετάβαση. Ωστόσο, το σοβιετικό έργο εξακολουθεί να μνημονεύεται για την καινοτομία και τις δυνατότητές του.

GOST_ ГОСТ 117–41: Τα θρυλικά –με βούλα, παγωτά της ΕΣΣΔ

Περί παγωτού ο λόγος, μια και σαν σήμερα το 1941 το Σοβιετικό κράτος εισάγοντας πρότυπα υγιεινής διατροφής, πάντα από τα πιο αυστηρά στον κόσμο, θα παρήγε πλέον το παγωτό νέων υψηλών προδιαγραφών_ φυσικά ανόθευτο 100%

Και αυτά προετοιμάζοντας την Unternehmen Barbarossa (επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, που ξεκίνησε την Κυριακή, 22-Ιουν-1941) ενώ ο Χίτλερ, σαν σήμερα πραγματοποίησε μια μάζωξη με τους στρατηγούς του όπου  ανέφερε ότι “ο επερχόμενος πόλεμος με τη Ρωσία θα ήταν ένας φυλετικός πόλεμος στον οποίο οι κομμουνιστές κομισάριοι και οι Εβραίοι θα εξοντώνονταν από τα SS Einsatzgruppen που ακολουθούσαν τις προελαύνουσες στρατιές”. Περιμένοντας ότι η Σοβιετική Ένωση θα ηττηθεί σε λίγες εβδομάδες και δήλωσε: “Δεν έχουμε παρά να κλωτσήσουμε την πόρτα και ολόκληρη η σάπια δομή θα καταρρεύσει”. Η συνέχεια γνωστή … “Πριν απ’ τη δόξα ήρθεν ο ήλιος στις στέπες \ και λιώσαν τα χιόνια και ζεστάθηκαν οι καρδιές των ανθρώπων \ Ύστερα _πήρε ο χάρος τον Τσάρο. Κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ!” (Φώτης Αγγουλές).

Έτσι _παράλληλα με τις στρατιωτικές προετοιμασίες των Σοβιετικών και με τον Βόλγα να έχει “μόνο μια όχθη _ το Στάλινγκραντ ” _Волги только один берег у Сталинграда το κράτος της πρώτης σοσιαλιστικής χώρας νομοθετούσε για την καθημερινότητα, εισάγοντας πρότυπα υγιεινής διατροφής, μεταξύ αυτών το  GOST 117–41, ένα από τα πιο αυστηρά στον κόσμο, σύμφωνα με το οποίο θα παρήγετο πλέον το παγωτό στην ΕΣΣΔ (σσ. Τα πρότυπα GOST_ГОСТ αναπτύχθηκαν αρχικά από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης ως μέρος της εθνικής στρατηγικής τυποποίησης государственный стандарт αρκτικόλεξο του gosudarstvennyy, που σημαίνει κυβερνητικό πρότυπο. Η ιστορία μπορεί να ανιχνευθεί στο 1925, όταν _επί Στάλιν, ιδρύθηκε κυβερνητική υπηρεσία _η Gosstandart, η οποία ανέλαβε τη συγγραφή, ενημέρωση, δημοσίευση και διάδοση των προτύπων. Σήμερα τα “gost” _σε αντίγραφο πωλούνται από επιτήδειους $450-2.000)

GOST_ГОСТ 117–41

·        Το πρότυπο GOST 117–41, σύμφωνα με το οποίο παρήχθη το σοβιετικό παγωτό, θεωρήθηκε ένα από τα πιο αυστηρά στον κόσμο. Περιείχε μόνο φυσικό γάλα και όλα τα είδη παγωτού παράγονταν με την ίδια τεχνολογία. Γι' αυτό η γεύση του ήταν ίδια σε κάθε πόλη της Σοβιετικής Ένωσης

·        Σύμφωνα με τον Λαϊκό Επίτροπο, ένας Σοβιετικός πολίτης έπρεπε να τρώει τουλάχιστον πέντε κιλά παγωτό ετησίως.

·        Κάθε παρτίδα παγωτού αξιολογήθηκε σε σύστημα 100 σημείων. Οποιαδήποτε απόκλιση από τη γεύση, το χρώμα ή την οσμή το έβγαζε ελαττωματικό

·        Στο εξωτερικό, το σοβιετικό παγωτό ταξινομήθηκε ως κατηγορία πολυτελείας. Υπήρχε αποκλειστικά σε ακριβά εστιατόρια στην υψηλότερη τιμή!

·        Ο χρόνος για την πώληση παγωτού περιορίστηκε σε μόλις μία εβδομάδα. (Τώρα το παγωτό μπορεί να αποθηκευτεί για έξι μήνες ως ένα χρόνο).

·        Το παγωτό ντομάτας είχε την πιο ασυνήθιστη γεύση, που πολλοί δεν θυμούνται. Όσοι όμως το δοκίμασαν δεν θα μπορέσουν ποτέ να ξεχάσουν τη γεύση του. Κάποιοι το θεώρησαν ένα σπάνιο αηδιαστικό πράγμα, άλλοι θα ήθελαν να γυρίσουν τον χρόνο πίσω για να το δοκιμάσουν ξανά.

·        Η παρακμή του σοβιετικού παγωτού ήρθε με την “περεστρόικα”. Το 1990, η χώρα κατακλύστηκε από μια πλημμύρα εισαγόμενων παγωτών με εμφανή τη χημική "παρέμβαση". Από τότε, η γεύση του αληθινού Σοβιετικού παγωτού έχει μείνει στις μνήμες των παλαιότερων γενεών

Γιατί τα  “κρεμώδη”
σοβιετικά παγωτά
ήταν ό,τι καλύτερο!

Όπως έλεγαν οι ξένοι τουρίστες, υπήρχαν τρεις λόγοι για να επισκεφθεί κανείς την ΕΣΣΔ: Να παρακολουθήσεις μπαλέτο, να πας στο τσίρκο και να δοκιμάσεις παγωτό. Κάθε χρόνο, η χώρα εξήγαγε περισσότερους από 2.000 τόνους. Αλλά ποια ήταν η ειδοποιός διαφορά που έκανε το σοβιετικό παγωτό τόσο ξεχωριστό;

Μόσχα , ΕΣΣΔ, 1 Ιουλίου 1981.
Μια ομάδα παιδιών τρώει παγωτά Eskimo/ TASS

“Eskimo,” “Plombir,” και το σπέσιαλ παγωτό της GUM ήταν η μόνη σκέψη που έκαναν τα παιδιά το καλοκαίρι στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Βρετανός ποπ σταρ Έλτον Τζον τρώει ένα σνακ
καθώς παρακολουθεί έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στη Μόσχα μεταξύ της Κεντρικής Λέσχης Στρατού
και της Ντιναμό Μινσκ, στις 26 Μαΐου 1979

Η δημοτικότητα του παγωτού γνώρισε μεγάλη άνθιση στη Σοβιετική Ένωση κατά τη δεκαετία του 1930, όταν το κράτος εφάρμοσε ορισμένα πρότυπα για το συγκεκριμένο έδεσμα. Οι άνθρωποι σε όλη τη χώρα έτρωγαν τις ίδιες μάρκες και το παγωτό μετατράπηκε σε ένα είδος συλλογικής ιεροτελεστίας. Στους κατασκευαστές επιτρεπόταν να χρησιμοποιούν μόνο φυσικά συστατικά – δεν υπήρχαν πρόσθετα χημικά στα τρόφιμα! Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι Σοβιετικοί θυμούνται την πλούσια, γαλακτώδη γεύση του.

Πουλώντας παγωτό, ΕΣΣΔ, 1935. / Δημοτικά Αρχεία του Τρόντχαϊμ

Το παγωτό πωλούνταν χύμα ή μοιραζόταν στα παιδιά σε συσκευασίες των 50 ή 100 γραμμαρίων σε πάγκους του δρόμου, περίπτερα και καφετέριες.

Ημέρα των ποδηλατών στο Σιαουλιάι της Λιθουανίας,
Σοβιετική Ένωση, 1983.
Alexander Zemlyanichenko/RIA Novosti

Οι άνθρωποι συχνά αγόραζαν πολλά πακέτα παγωτά πριν τρέξουν στο σπίτι για να βεβαιωθούν ότι όλη η οικογένεια είχε ένα από αυτά. Συνήθως μια κυρία που φορούσε ένα ιδιόμορφο καπέλο άνοιγε το μεταλλικό δοχείο και μπορούσες να διαλέξεις την αγαπημένη σου μάρκα.

Παγωτό για τους εργάτες του εργοστασίου της Ταγκανρόγκ, 1980 / A. Zhigaylov/RIA Novosti

Μπορούσατε επίσης να αγοράσετε διάφορες γεύσεις παγωτού στις καφετέριες. Σερβιριζόταν σε μπάλες σε ειδικά μεταλλικά μπολάκια και πασπαλίζονταν με τριμμένη σοκολάτα, ξηρούς καρπούς ή περιχυνόταν με σιρόπι. Αν ήσασταν τυχεροί, θα μπορούσατε να πετύχετε και τα τρία ταυτόχρονα!

Εργάτριες εργοστασίου επίπλων
τρώνε παγωτό σε μια καφετέρια, 1986.
Audrius/RIA Novosti

Το πιο περιζήτητο σοβιετικό παγωτό ήταν από το κεντρικό πολυκατάστημα της Μόσχας, το GUM. Κυκλοφορούσε σε γεύση crème brûlée, σοκολάτα ή βανίλια και σερβιριζόταν σε κύπελλο βάφλας. Πολλοί τουρίστες που επισκέπτονταν τη ρωσική πρωτεύουσα έδιναν προτεραιότητα σε μια στάση στο παγωτατζίδικο του πολυκαταστήματος. Εξάλλου, ήταν και εξακολουθεί να είναι κοντά στην Κόκκινη Πλατεία, το Κρεμλίνο, το Μαυσωλείο του Λένιν και τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βασιλείου. Η συνταγή του παραμένει μυστική – ακόμα και σήμερα – και παραμένει πολύ δημοφιλής τόσο στους Μοσχοβίτες και στους ταξιδιώτες.

Αμερικανοί τουρίστες επισκέπτονται
το κατάστημα GUM
στη Μόσχα, το 1984./ Alexander Yakovlev/TASS

Το παγωτό σε κυπελάκι βάφλας ήταν συνήθως καλυμμένο με λεπτό στρογγυλό χαρτί, το οποίο τα παιδιά συχνά έγλειφαν και κολλούσαν σε πόρτες και παράθυρα.

Παγωτό του εργοστασίου Podolsk, 1990. / Sergei Mamontov/TASS

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50, τα «Ζώα των Πάγων» χρησιμοποιήθηκαν για τη διαφήμιση του σοβιετικού παγωτού: Ένας πιγκουίνος που κρατάει μια πιατέλα, μια φώκια με ένα ψηλό κύπελο παγωτό στη μύτη της και πολικές αρκούδες πάνω σε ένα παγόβουνο.

«Αγοράστε το παγωτό του GlavKhladoProm», σοβιετική αφίσα. / Φωτογραφία Τύπου

Ένα από τα πιο δημοφιλή παγωτά είχε το σχήμα ενός εσκιμώου πάνω σε ένα ξυλάκι.

Ένα κοριτσάκι που ζει σε ένα αλιευτικό καταφύγιο
στο νησί Saaremaa, Εσθονία, ΕΣΣΔ. / Yuri Vendelin και Yuri Belinsky/TASS

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1940, το παγωτό “Eskimo” ήταν χειροποίητο (τα ξυλάκια σερβίρονταν ξεχωριστά).

Παιδιά ξεκουράζονται στην κατασκήνωση πιονιέρων
“Artek”, Κριμαία, 1980. / Vladimir Fedorenko/RIA Novosti

Το “Lakomka” εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και σχεδόν αμέσως έγινε μια από τις πιο δημοφιλείς ποικιλίες παγωτού για τα παιδιά στην ΕΣΣΔ. Ήταν ένα σωληνάριο παγωτού κρέμας ή σοκολάτας με επικάλυψη σοκολάτας γάλακτος. Κόστιζε 28 κοπέκ – που αντιστοιχούσε σε εννέα διαδρομές με το τραμ.

Βουλγάρα τουρίστρια  τρώει παγωτό, Μόσχα, 1976. / A.Kovtun/TASS

Το πιο ακριβό είδος σοβιετικού παγωτού ήταν το “Plombir” που κόστιζε 48 κοπέκ. Ζύγιζε 250 γραμμάρια, αλλά αυτή η μερίδα δεν ήταν αρκετή για όλη την οικογένεια. Οι Σοβιετικοί λάτρευαν να το απολαμβάνουν με σπιτική μαρμελάδα (varenye).

Δοκιμαστές του παγωτού “Domashny” (“Σπιτικό”)
σε κουτιά Lyudmila Latysheva και Oleg Yakovlev, Μόσχα, 1965.
Alexander Ovchinnikov/TASS

Τα παγωτά φρούτων (σορμπέ) ήταν τα φθηνότερα, κόστιζαν μόνο επτά κοπέκ και πωλούνταν μόνο σε χάρτινο κυπελάκι. Δεν ήταν πολύ δημοφιλή ανάμεσα στα παιδιά, αλλά αν δεν είχαν αρκετά χρήματα για το κρεμώδες χωνάκι βάφλας, τότε αναγκαστικά συμβιβάζονταν με αυτό.

Κορίτσια τρώνε παγωτό φρούτων, 1986. / Yuriy Kaver/RIA Novosti

Η αυγή της σοβιετικής παραγωγής παγωτού ακολούθησε τις ανατροπές και την παλινόρθωση του καπιταλισμού της ΕΣΣΔ. Στη δεκαετία του ’90, η χώρα άρχισε να εισάγει ξένες μάρκες “παγωτών” και τα σοβιετικά κρατικά πρότυπα έπαψαν να τηρούνται πλέον. Τώρα, η υπέροχη, κρεμώδης γεύση παραμένει μια μακρινή νοσταλγική ανάμνηση που χρησιμεύει μόνο για να θρέψει τις μνήμες όλων εκείνων που είχαν την χαρά να το γευτούν.

Νεόνυμφοι τρώνε παγωτό, 1972. / Boris Kavashkin/RIA Novosti

Μια από τις πιο έντονες παιδικές αναμνήσεις από την ΕΣΣΔ είναι το σοβιετικό παγωτό. Παρά τη σύγχρονη τεχνολογία τροφίμων και την εντυπωσιακή ποικιλία, η ποιότητα του ρετρό παγωτού παραμένει ιδιαίτερη. Ας μάθουμε ποιο είναι το μυστικό και αν η αξέχαστη γεύση του μπορεί να αναπαραχθεί σήμερα.

Παγωτό από την ΕΣΣΔ_
Πότε εμφανίστηκε, για τι φημίζεται
και πώς να φτιάξετε στο σπίτι

Ο εξοπλισμός για τη μαζική παραγωγή παγωτού εμφανίστηκε στην ΕΣΣΔ το 1936 χάρη στον Λαϊκό Επίτροπο Τροφίμων Anastas Mikoyan. Ως αποτέλεσμα, η λιχουδιά γίνεται αμέσως αγαπημένη λατρεία μεταξύ παιδιών και ενηλίκων σε όλη τη χώρα.

Ο Σοβιετικός Λαϊκός Επίτροπος πήγε προσωπικά στo εξωτερικό για να αποκτήσει εμπειρία και έφερε τον πιο προηγμένο εξοπλισμό στην ΕΣΣΔ και την ίδια χρόνια, η χώρα άρχισε να παράγει προϊόντα που έγιναν θρυλικά. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, το παγωτό είχε γίνει ένα δημοφιλές εξαγωγικό προϊόν και ως προς τον όγκο παραγωγής κατείχε τη δεύτερη θέση στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το παγωτό είναι ένα από τα λίγα προϊόντα στα οποία οι πολίτες της ΕΣΣΔ δεν αντιμετώπισαν έλλειψη παρά την τεράστια ζήτηση και αυτό σε προσιτή τιμή. Δεν ήταν εποχιακό προϊόν και ήταν δημοφιλές ακόμα και με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν.

Ούτε ένα βήμα μακριά από το πρότυπο

Για να καλύψει τις απαιτήσεις του, τότε το παγωτό έπρεπε να περιέχει μόνο φυσικά προϊόντα. Αυτό στη συνέχεια παραβιάστηκε, για να φτάσει το 1966, σε μια ενδιάμεση κατάσταση και στη συνέχεια τη δεκαετία του 1980 να χειροτερέψει περαιτέρω: παρόλ΄ αυτά, το παγωτό παρέμενε τόσο νόστιμο όσο και υψηλής ποιότητας _βασικά χωρίς τεχνητά συστατικά. Βέβαια το σύστημα 100 σημείων (γεύση, χρώμα εξωτερικές παραμέτρους κλπ.) σταδιακά καταργήθηκε  

Το πρώτο και κύριο παγωτό της ΕΣΣΔ ήταν ένα παγωτό σε ένα κυλινδρικό ραβδί - όπως στην ταινία " Starik Khottabych _Old Man Hottabych" (σσ. μια Sovcolor σοβιετική ταινία φαντασίας που παρήχθη στην ΕΣΣΔ από τον Goskino στην Kinostudyia Lenfilm το 1956, βασισμένη στο ομότιτλο παιδικό βιβλίο του Lazar Lagin, ο οποίος έγραψε επίσης το σενάριο της ταινίας, και σκηνοθεσία του Gennadi Kazansky).

Με τον καιρό εμφανίστηκαν μπρικέτες και χωνάκια, γλασαρισμένα και με κρέμα τριαντάφυλλο, βανίλια, Crème brûlée, φρούτα και μούρα. Πολλοί θυμούνται το "Tomatonoye", το "ροδάκινο", το popsicle "Kashtan", τη θρυλική μπρικέτα "48 καπίκια".

Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι τοπικές ψυκτικές εγκαταστάσεις παρήγαγαν συχνά τους δικούς τους τύπους παγωτού: για παράδειγμα, στην Κριμαία θα μπορούσατε να αγοράσετε παγωτό Teatralnoye με ξηρούς καρπούς, ροδάκινο ξυλάκι ή λεμόνι χωνάκι.

Στη δεκαετία του 1970, η ΕΣΣΔ άρχισε να παράγει παγωτό γλασέ. Η πιο διάσημη, η Lakomka, είναι ακόμα γνωστή και αγαπημένη μέχρι σήμερα. Με χρήση ειδικής τεχνολογίας, καλύφθηκε με σαντιγί γλάσο σοκολάτας όχι με βούτηγμα, αλλά “σε ρυάκι”, χρησιμοποιώντας ένα ειδικό ακροφύσιο, το οποίο εφευρέθηκε από έναν Σοβιετικό μηχανικό.

Το 1977, λόγω έλλειψης σοκολάτας (εισαγόμενη από Λατινική Αμερική, όπου έπεσε “φυλλοξήρα”) προστέθηκαν ξηροί καρποί στο γλάσο - το αποτέλεσμα ήταν παγωτό “Καρυοθραύστης”. Και όταν προέκυψαν δυσκολίες με την προμήθεια εισαγόμενων ξηρών καρπών, άρχισαν να χρησιμοποιούν αφρώδη creme brulee ως γλάσο - έτσι παρασκευάστηκε το "Borodino".

Όποιος έζησε στην ΕΣΣΔ μπορεί να ονομάσει με ακρίβεια το αγαπημένο του σοβιετικό είδος παγωτού. Και, φυσικά, κανέναν δεν θα πείραζε να θυμηθεί τη μαγική γεύση της παιδικής ηλικίας _του παγωτού που μπορεί να παρασκευαστεί στο σπίτι χρησιμοποιώντας πρωτότυπες συνταγές.

·        Ντομάτα _ Томатное: Ένα ασυνήθιστο είδος παγωτού που κόστιζε λιγότερο από 10 καπίκια, αλλά δεν ήταν δυνατό να το αγοράσετε παντού στην ΕΣΣΔ. Η σπιτική εκδοχή του παγωτού ντομάτας παρασκευάζεται πολύ απλά από κρόκους αυγού, κρέμα, πελτέ ντομάτας και ζάχαρη.

·        Φρούτα και μούρα: Το παγωτό, που ήταν φθηνό στην εποχή του (τη δεκαετία του 1960, ένα ποτήρι επιδόρπιο κόστιζε 7 καπίκια) δεν περιέχει γαλακτοκομικά συστατικά ή αυγά. Ελαφρύ και αναζωογονητικό, είναι τέλειο. Κατάλληλο για σαρακοστιανό και vegan τραπέζι.

·        Κρέμα Διάσημο παγωτό από την ΕΣΣΔ με πλούσια κρεμώδη γεύση. Μπορείτε να το προετοιμάσετε μόνοι σας σύμφωνα με το σοβιετικό πρότυπο χωρίς πρόσθετα. Το σπιτικό κρεμώδες παγωτό είναι καλό από μόνο του και ως βάση για επιδόρπια.

·        Сливочное _Αφρογαλακτώδες: Μια άλλη κλασική σοβιετική ποικιλία παγωτού, που στην ΕΣΣΔ παρήχθη σε μπρικέτα με βάφλες, σε χάρτινο ή κύπελλο βάφλας. Η απλή μας συνταγή βήμα προς βήμα με τα διαθέσιμα συστατικά θα σας βοηθήσει να θυμάστε τη λεπτή γεύση του.

·        Молочное -Γαλακτώδες: Ελαφρύ, φυσικό και πιο οικονομικό παγωτό: με βάση το γάλα, χωρίς κρέμα και βούτυρο. Χρειάζονται μόνο 20 λεπτά ενεργού χρόνου στην κουζίνα για την προετοιμασία. Κατά τη σοβιετική περίοδο, ένα τέτοιο παγωτό κόστιζε 10 καπίκια

·        Лимонное –Λεμόνι:Φρούτα ή αρωματισμένο παγωτό σε διαφορετικές γεύσεις ήταν πάντα διαθέσιμα. Μία από τις πιο δημοφιλείς ποικιλίες είναι το λεμόνι_εύκολο να το φτιάξετε και στο σπίτι.

·        Εκπλήξτε τους καλεσμένους σας με “τηγανητό παγωτό”. Μια εξαιρετικά απλή συνταγή ακόμα και για ένα παιδί και …

§  147 ακόμη είδη

 

 

 

 

Η κατοικία στην πρώην ΕΣΣΔ _Αφιέρωμα: Από τον Ριζοσπαστικό Κονστρουκτιβισμό στον νεο_μπρουταλισμό

Η παροχή από το σοσιαλιστικό κράτος παντού –μέχρι το πιο απομακρυσμένο «ξεχασμένο» χωριό, αξιοπρεπούς -μόνιμης και παραθεριστικής, στέγασης αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο με την πεμπτουσία του πρώτου στον κόσμο κράτους της εργατικής τάξης τις εργασιακές και κοινωνικές κατακτήσεις των λαών της Σοβιετικής Ένωσης, που αποπειράθηκαν ένα πέταγμα στους ουρανούς για να “ανθρωπέψει ο άνθρωπος”: με τις πάμφθηνες έως δωρεάν υπηρεσίες, κρατικό υγειονομικό σύστημα, καθολική δημόσια υποχρεωτική Κοινωνική Ασφάλιση και Ασφάλεια, καθορισμένο χρόνο εργασίας με πλήρη δικαιώματα,  ιδιαίτερη φροντίδα για την εργαζόμενη γυναίκα και το παιδί κλπ.

Επίκαιρο και αναγκαίο σήμερα όσο ποτέ…

Η αστική προπαγάνδα, διαχρονικά, ένα από τα τσιτάτα που έσπερνε και σπέρνει ακόμη, για να συκοφαντήσει το σοσιαλισμό και την προσφορά του ήταν το: «Οι κομμουνιστές θα σας πάρουν τα σπίτια». Η αλήθεια βέβαια είναι ακριβώς η αντίθετη. Οι αστοί, ακολουθώντας τα βήματα του ναζί υπουργού προπαγάνδας -«Όσο μεγαλύτερο το ψέμα, και όσο περισσότερο επαναλαμβάνεται, τόσο πιο πιστευτό γίνεται» (Πάουλ Γιόζεφ Γκαίμπελς).

Ο καπιταλισμός μπορεί να «περηφανεύεται» για τα εκατομμύρια άστεγους και κολασμένους, των απαστραπτουσών μεγαλουπόλεών του, των φαβέλων και παραγκουπόλεων, των bairro alto και των quartieri spagnoli. Στην πρώην ΕΣΣΔ και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες του υπαρκτού –ανώριμου σοσιαλισμού, το κράτος θεωρούσε στοιχειώδη υποχρέωσή του την εξασφάλιση – παραχώρηση κατοικίας για όλους τους πολίτες, ενώ στο πλαίσιο της σχεδιοποιημένης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, υλοποιούνταν συνεχώς και προγράμματα βελτίωσης των συνθηκών στέγασης. Ένας ακόμη μύθος είναι πως οι σοβιετικοί πολίτες έμεναν σε «άθλια κουτιά», ο ένας πάνω στον άλλον όπου όλα ήταν κοινόχρηστα και έλειπε το λεγόμενο privacy.

                    Δυο διατάγματα για την ιδιοκτησία

1918 (Διάταγμα της Πανρωσικής Εκτελεστικής Επιτροπής)

• ·        Όλα τα δικαιώματα ιδιοκτησίας πάνω στο έδαφος, το υπέδαφος, το νερό, τα δάση… καταργούνται για πάντα.
• ·        Το δικαίωμα ατομικής ιδιοκτησίας καταργείται χωρίς εξαίρεση για όλα τα οικόπεδα μέσα στα όρια αστικών περιοχών, είτε έχουν χτιστεί είτε όχι, είτε ανήκουν σε ιδιώτες, επιχειρήσεις ή οργανισμούς.
• ·        Σε πόλεις πάνω των 10.000 κατοίκων, το δικαίωμα ατομικής ιδιοκτησίας καταργείται για όλα τα χτίσματα και τα οικόπεδα που ξεπερνούν σε τιμή ή αποδίδουν μεγαλύτερο κέρδος από αυτό που ορίζουν τα τοπικά όργανα εξουσίας.
• ·        Σε πόλεις πάνω από 10.000 κατοίκους, δικαίωμα κατασκευής έχουν μόνο οι τοπικές αρχές. Στις πόλεις με μικρότερο πληθυσμό το δικαίωμα αυτό μπορεί να παραχωρείται σε ιδιώτες, με απόφαση αρχών.
  

1992 (Διάταγμα Γέλτσιν «περί ελεύθερου εμπορίου»)

• ·        Οι αγοραπωλησίες μεταξύ ιδιωτών ή ιδιωτών και επιχειρήσεων επιτρέπονται σε οποιαδήποτε περιοχή. Εξαιρούνται μόνο:
• ·        Οι αμαξιτοί δρόμοι
• ·        Οι υπόγειοι σταθμοί του μετρό
• ·        Οικόπεδα που συνορεύουν με κυβερνητικά και διοικητικά κτίρια.

Κάθε τετραγωνικό μέτρο στις πόλεις μετατρέπεται πλέον σε εμπορεύσιμο προϊόν.
Εδώ και 30 χρόνια η ταχύτητα των αλλαγών στο δομημένο περιβάλλον είναι ιλιγγιώδης.

Ειδικά στη Μόσχα, η μεγάλη αρχιτεκτονική καταστροφή ταυτίστηκε με τον Γιούρι Λούζκοφ δήμαρχο της πόλης για 18 χρόνια (από τις ανατροπές ως το 2010), εκλεγμένος με …95% την πρώτη φορά, 70% και 75% στις δύο επόμενες δημοτικές εκλογές. 
Η δισεκατομμυριούχος σύζυγος του Λούζκοφ, που ξεκίνησε ως απλή βιομηχανική εργάτρια, είναι η πλουσιότερη γυναίκα της Ρωσίας και μία από τις πλουσιότερες στον κόσμο.
Μεταξύ άλλων, έχει μια τεράστια τεχνική εταιρεία που σχεδόν μονοπωλούσε την ανέγερση μεγάλων συγκροτημάτων στη Μόσχα, ενώ ο Λούζκοφ καθαιρέθηκε με διάταγμα του τότε προέδρου Μεντβέντεφ το 2010 με την «υποψία» της διαφθοράς.

Από τότε άρχισαν να συντάσσονται λίστες με διατηρητέα και ένα είδος point system για την αξιολόγηση των κτιρίων ανάλογα με την αρχιτεκτονική και ιστορική σημασία τους.
Όμως η «διάσωση» εξαρτάται αποκλειστικά από την ιδιωτική πρωτοβουλία και συγκεκριμένα από τη μετασοβιετική μαφιόζικη ελίτ τόσο στη Μόσχα όσο και στην αχανή της περιφέρεια.
Ο γκανγκστερικός καπιταλισμός έχει γίνει πιο ορθολογικός. Οι χθεσινοί γκάνγκστερ είναι σήμερα ευυπόληπτοι επιχειρηματίες – και μην ξεχνάμε ότι η Μόσχα έχει περισσότερους δισεκατομμυριούχους από όσους η Νέα Υόρκη.

 Η κατοικία στην πρώην ΕΣΣΔ _
Το ρεύμα του Κονστρουκτιβισμού

Οι όροι (ριζοσπαστικός) Κονστρουκτιβισμός και (νέο)Μπρουταλισμός: επειδή στόχος μας είναι η ευρύτερη –εκλαϊκευμένη, κατανόηση της ουσίας του θέματος και όχι μια τεχνοκρατική συζήτηση, θα σταθούμε σήμερα στο πρωτοπόρο ρεύμα της μοντέρνας – καινοτόμας, ακόμη σήμερα κονστρουκτιβιστικής αρχιτεκτονικής που άκμασε στη Σοβιετική Ένωση στις δεκαετίες του 1920-1930, συνδυάζοντας την προηγμένη τεχνολογία και μηχανική με έναν εμφανώς κοινωνικό–κομμουνιστικό στόχο στην υπηρεσία της λαϊκής κατοικίας.

Αν και χωρίστηκε σε πολλές (συχνά) ανταγωνιστικές ομάδες αναζήτησης, το κίνημα παρήγαγε πλήθος πρωτοποριακά έργα –υλοποιημένα μέχρι περίπου το 1932, αφήνοντας σημαντική παρακαταθήκη στις επακόλουθες εξελίξεις της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας.
Η κονστρουκτιβιστική αρχιτεκτονική προέκυψε από το ευρύτερο ομώνυμο καλλιτεχνικό κίνημα, που γεννήθηκε από τον ρωσικό φουτουρισμό, προσπαθώντας να εφαρμόσει ένα τρισδιάστατο κυβιστικό όραμα σε αφηρημένες «κατασκευές».

Κλασσικό τέτοιο δημιούργημα υπήρξε ο γνωστός πύργος του Vladimir Tatlin– «Μνημείο για την 3^η Διεθνή» (ανατέθηκε από το Λαϊκό Επιτροπάτο Παιδείας το 1919 και έμεινε στο στάδιο της μακέτας, μιας και ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί με τα μέσα της εποχής).
Η σπείρα –το κίνημα της απελευθερωμένης ανθρωπότητας, με τη βάση του στη γη, αφήνει από το έδαφος και ανεβαίνει προς τον ουρανό αναπαριστώντας τη σπειροειδή εξέλιξη της Ιστορίας την επανάσταση και τη διαλεκτική, μια αντιβαβέλ, έναν πύργο γύρω από τον οποίο οι λαοί, παρά τις διαφορετικές γλώσσες θα μπορούσαν να συνεννοηθούν.

Αποτελεί ένα από τα καλύτερα, σημαντικότερα και ευρέως αναγνωρίσιμα έργα, για τον οποίο ο Έρενμπουργκ είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Είχα την εντύπωση πως έριξα μια ματιά από μια χαραμάδα και είδα τον 21ο αιώνα».

Πετρούπολη, 1920, στιγμιότυπο από την κατασκευή του μοντέλου – εικονίζονται οι βοηθοί του Βλαντίμιρ Τάτλιν.

Ένας συνεργάτης του Τάτλιν αφηγείται:
Ο Βλαντίμιρ Ίλιτς (Λένιν) μας έκανε δύο ερωτήσεις: πόσα χρήματα θα στοίχιζε η κατασκευή του και αν ήταν από μηχανική άποψη πραγματοποιήσιμη.
Αλίμονο! δεν ήμασταν ικανοί να απαντήσουμε σε καμιά απ’ αυτές τις ερωτήσεις…

Lenin Tribune Ленинская трибуна του El Lissitzky (1920)

Prounen-Raum (οριζόντιος ουρανοξύστης) του El Lissitzky (1923–1925)

               Εντός τόπου και χρόνου

Βασική προϋπόθεση ύπαρξης του ανθρώπου και της ιστορίας -δηλαδή να καταφέρουν να «γράψουν ιστορία» οι άνθρωποι, είναι να μπορούν να ζήσουν. Όμως η διαβίωση συνεπάγεται πρώτα απ' όλα φαγητό και νερό, στέγαση, ντύσιμο και αρκετά άλλα. (K. Marx, F. Engels, Γερμανική Ιδεολογία, 1846, Κεφάλαιο II)
Σχεδόν όλες, οι αναλύσεις –ειδικά όταν πρόκειται για την πρώτη μεγάλη σοσιαλιστική χώρα, ακολουθούν την αστική πεπατημένη μιας «καθαρής» – «ελεύθερης» (βλ αταξικής) θεώρησης της επιστήμης και της τέχνης –στην περίπτωσή μας της αρχιτεκτονικής και της πολεοδόμησης, που όταν τολμά να θίξει την ιερότητα του εκμεταλλευτικού συστήματος και μάλιστα καλώντας σε ανατροπή του, τότε «μιαρά δεσμευμένη» είναι μόνο για «το πυρ το αιώνιον και το σκότος το εξώτερον».

Αλλά υπάρχει καθαρή τέχνη;
Ακόμη και οι δημιουργοί που αποκλείουν από το έργο τους τα κοινωνικο-πολιτικά θέματα και φτιάχνουν «ωραία, ανώφελα πουλιά» για τις «σκάλες των αιώνων» όπως έγραφε ο Ρίτσος – παίρνουν στην πραγματικότητα θέση.
Ηθελημένα ή αθέλητα εκφράζουν σκοπιμότητα, καθώς συμβάλλουν στην καλλιέργεια της κοινωνικής παθητικότητας και της αδράνειας απέναντι στην ταξική βία και καταπίεση, κάτι που δίχως άλλο είναι πολύ βολικό για την αστική εξουσία.
Πάνω σ’ αυτό το θέμα ο Γιάννης Ρίτσος έλεγε χαρακτηριστικά:
«Η τέχνη είναι πάντα κοινωνική λειτουργία. Οι στρατευμένοι της αποστράτευσης, εκείνοι που κάνουν απολίτικη τέχνη στην ουσία κάνουν πολιτική, δηλαδή τείνουν να αποφύγουν μια πολιτική θέση και να συμβουλέψουν και τους άλλους να αδρανήσουν».
Ο δε Μπρεχτ έγραφε με το γνωστό λιτό, κοφτό στιλ του ότι οι αστράτευτοι, είναι στρατευμένοι στην άρχουσα τάξη.

Να φέρουμε ένα παράδειγμα: την ίδια εποχή που η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση έκανε τα πρώτα της δύσκολα βήματα, ιδρύεται από τον Βάλτερ Γκρόπιους (Walter Gropius) –αργότερα σε συνεργασία με τον van der Rohe, το Μπάουχαους (Staatliches Bauhaus ή απλά Bauhaus), η καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική σχολή στη Βαϊμάρη (συγχώνευση της Ακαδημίας Καλών Τεχνών <|Grossherzogliche Sächsische Hochschule für Bildende Kunst|> με τη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών <|Kunstgewerbeschule|>), με στόχο το δέσιμο του σχεδιασμού με την κατασκευή.
Το Μπάουχαους –μύθος επί μύθων το ίδιο, συνδέεται από τους αστούς με τη Βαϊμάρη, αλλά αυτό το κάνουν μόνο γεωγραφικά επειδή «έτυχε» -λένε η πρώτη «σχολή» να δημιουργηθεί εκεί, αποκρύπτοντας επιμελώς τα ιστορικά γεγονότα της λεγόμενης Novemberrevolution, που ξεκίνησε Νοέμβριο του 1918 –ένα χρόνο μετά την επανάσταση του Οκτώβρη στη γειτονική Ρωσία και τον Αύγουστο του 1919 εκφυλίστηκε ως Δημοκρατία της Βαϊμάρης –αφού έπνιξε στο αίμα τους Σπαρτακιστές, την επαναστατική εμπροσθοφυλακή της εργατικής τάξης, με αιχμή δόρατος τη δεξιά σοσιαλδημοκρατία, που στην υπηρεσία σωτηρίας του καπιταλιστικού συστήματος, δολοφόνησε τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τον Καρλ Λίμπκνεχτ.
 ℹ️  Να θυμίσουμε πως ο van der Rohe –όταν δεν μπόρεσε να καταλάβει την θέση του προσωπικού αρχιτέκτονα του Φύρερ, πήρε μεταγραφή στις ΗΠΑ το 1937 υπηρετώντας την αμερικάνικη πολεοδομική φιλοσοφία, ο Γκρόπιους προτού μετακομίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες (1934) σχεδίασε το νέο κτήριο Reichsbank (Τράπεζα του Ράιχ), ενώ η Marianne Brandt το 1939 έγινε μέλος της επίσημης οργάνωσης καλλιτεχνών του ναζιστικού καθεστώτος (Reichskulturkammer) –αν και όπως δήλωνε «δεν ήμουν ποτέ μέλος του Ναζιστικού Κόμματος» και επίσης πως -όχι τυχαία οι Σοβιετικοί El Lissitzky, Nikolai Kolli, Moisei Ginzburg κά, μετά από ένα πρώτο «πειραματικό» διάστημα σταμάτησαν να συμμετέχουν.

ℹ️  Η σχέση του «κατασκευασμένου» έργου του μοντέρνου κινήματος στην ΕΣΣΔ σχετικά με τον πραγματικό κτισμένο όγκο κατοικιών που αντιστοιχούν εκείνη την εποχή σε «κλασική» μορφή και δομή δείχνει και -πέρα από τις δυνατότητες, όταν δεν πρυτανεύει το κέρδος, την ανωτερότητα του σοσιαλισμού:
Ενδεικτικά, ενώ το 1923 κατασκευάστηκαν ~1.000.000 τμ. κατοικίας και το 1925 3.000.000, στην περίοδο 1925-1930 πάνω από 30 εκατομ, δηλαδή 6.000.000 το χρόνο).
Να σημειώσουμε πως -σε μια πρώτη περίοδο, εφαρμόστηκαν και αναγκαστικές λύσεις (πχ. η «ελάχιστη κατοικία» μειώνοντας τα τμ. ανά άτομο, λόγω των οξυμένων προγραμμάτων στέγασης) και επίσης υπήρξαν και μηχανιστικοί πειραματισμοί (πχ. με ιδεολογικό κάλυμμα την «σοσιαλιστική συλλογική κατοίκηση» αφαιρώντας από κάθε διαμέρισμα κουζίνες και ελαχιστοποιώντας τον καθημερινό χώρο, δημιούργησαν το «συλλογικό σπίτι» με κοινά μαγειρεία, εστιατόρια και χώρους διημέρευσης σε κάθε συγκρότημα, λύση η οποία όπως ήταν φυσικό τελικά εγκαταλείφθηκε).
Αλλά ακόμη και σε αυτές τις «ακραίες» περιπτώσεις, δημιουργήθηκαν με μεγάλη επιτυχία κτήρια με έντονο κοινωνικό χαρακτήρα τα γνωστά συγκροτήματα κατοικιών, με αίθουσες εκδηλώσεων , πολιτισμού, εργατικές λέσχες, τοπικής άθλησης κλπ.

Προφανώς –ειδικά εκείνη την περίοδο το Σοβιετικό κράτος, δεν μπορούσε να έχει την «πολυτέλεια» εφαρμογής του «αδύνατου». Η Οκτωβριανή επανάσταση έπρεπε να καλύψει τις νέες κοινωνικές ανάγκες, με συγκεκριμένα βιομηχανικά καθήκοντα –τόσο σε επίπεδο παραγωγής, όσο και κατοικίας.

Σε πολικές συνθήκες, έπρεπε να δεθεί το ατσάλι της νέας κοινωνίας παλεύοντας και ενάντια στην «καθαρή» τέχνη –αρχικά συλλήβδην μαζί της ακόμα και ο Alexander Rodchenko, η Varvara Stepanova κά.

80 χρόνια μετά …ξαναπροτείνεται
από τον αμερικανό αρχιτέκτονα-πολεοδόμο Steven Holl

Η Σοβιετική Ένωση υπήρξε πρακτικά η πρώτη χώρα στον κόσμο που αντιμετώπισε το πρόβλημα της απ’ αρχής οικοδόμησης νέων πόλεων, αντίθετα με τη Δύση (που -αναγκαστικά, το βρήκε μπροστά της μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο…)
Και μιλάμε για νέες πόλεις σε μαζική παραγωγή και όχι για τους μεμονωμένους βιομηχανικούς οικισμούς της Αγγλίας και Γερμανίας του 19ου αιώνα (Siemensstadt, Saltaire, Cadbury κα.)

Βέβαια -και αυτό είναι το κύριο, οι πόλεις στη Σοβιετική Ένωση, μελετήθηκαν και κτίστηκαν απ’ αρχής σε ελεύθερο έδαφος που ήταν λαϊκή ιδιοκτησία.
Δημιουργήθηκαν σχεδιασμένα , δίπλα σε μεγάλες μονάδες παραγωγής (σαν βιομηχανικές δηλ.) κοντά σε νέα ορυχεία, φράγματα ή άλλα μεγάλα τεχνικά έργα ή σε καινούργιες βιομηχανικές συγκεντρώσεις.
Οι εκτεταμένες συζητήσεις και ευρύτερες θεωρητικές αναζητήσεις ήταν στα πλαίσια της «νέας σοσιαλιστικής πόλης» με αρχές «νέας κοινωνίας» που θα ήταν αντίθετες με την παλιά καπιταλιστική πόλη, με στόχο και την απάλειψη της αντίθεσης πόλης – υπαίθρου κλπ

75+ χρόνια μετά

Ο πληθυσμός της ΕΣΣΔ –πριν τις ανατροπές, ήταν ~293 εκατομμύρια, από αυτούς τα ~147 -οι μισοί σχεδόν στη Σοβιετική Ρωσία, όπου ζούσαν ~39,2 εκατομμύρια οικογένειες.
Από αυτές το 63,7% σε διαμερίσματα και το 24% σε σπίτια, 6,1% ζούσε σε κατοικίες όπου ήταν κοινόχρηστοι με άλλες οικογένειες οι χώροι της κουζίνας και του μπάνιου και ένα 6% ζούσε σε δωμάτια. Κυρίως αυτές οι δύο τελευταίες κατηγορίες πολιτών, αλλά και όσες οικογένειες ήθελαν να καλυτερέψουν τις συνθήκες διαβίωσής τους ζητούσαν από το κράτος να τους δώσει καινούριο διαμέρισμα.
Ετσι κάθε χρόνο ένα 25% των ρώσικων οικογενειών, περίπου 9 εκατομμύρια οικογένειες, επιδίωκαν την καλυτέρευση των συνθηκών της στέγης τους.
Το κράτος είχε τη δυνατότητα κάθε χρόνο να ικανοποιήσει το αίτημα ένός ~12-17% όσων είχαν υποβάλει αίτηση, με βάση τα κοινωνικά κριτήρια.
Κατά μέσο όρο το 1990 στη χώρα σε κάθε κάτοικο αντιστοιχούσαν 15,7 μ² «ωφέλιμης κατοικίας» (καθιστικό + υπνοδωμάτια), δηλαδή χωρίς τον υπολογισμό των κοινόχρηστων χώρων.
Ομως πέρα από την υποβολή αίτησης στο συνδικάτο και στο δήμο, οι οποίοι και φρόντιζαν για την απόκτηση κατοικίας, υπήρχε και ο τρόπος της αγοράς κατοικίας.
Ετσι μπορούσες να αγοράσεις διαμέρισμα από κρατικές κατασκευαστικές εταιρίες που τα πουλούσαν σχεδόν σε τιμές κόστους, με άτοκες δόσεις για 15 χρόνια. (πχ. το 1986 στη Μόσχα το 1 μ² κόστιζε 192 ρούβλια κι υπολογιζόταν ότι ένα διαμέρισμα μπορούσε να αγοραστεί περίπου με τους μισθούς 3 χρόνων).
Για να κάνουμε μια σύγκριση –την ίδια περίοδο ο δικός μας Κτιριοδομικός κανονισμός (3046/304, ΦΕΚ 59 Δ'-1989) καθόριζε το standard πολύ πιο δυσμενές σε «ένα άτομο ανά 18 τετραγωνικά μέτρα μικτού εμβαδού».

Μετά την παλινόρθωση του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ, άρχισε η μείωση στην παροχή δωρεάν κατοικίας από το κράτος.
Την τελευταία χρονιά ύπαρξης της ΕΣΣΔ, το 1990, δόθηκαν νέα διαμερίσματα σε 1.296.000 οικογένειες δικαιούχων, ενώ το 2000 πήραν τέτοια διαμερίσματα μόλις 253 χιλιάδες οικογένειες.
Πλέον κανένας Ρώσος δε θα πρέπει να υπολογίζει ότι θα πάρει εύκολα δωρεάν διαμέρισμα από το κράτος.

Αυξήθηκαν επίσης οι τιμές των διαμερισμάτων. Ετσι αν στα χρόνια του σοσιαλισμού έφταναν οι μέσοι μισθοί 3 χρόνων για να αγοράσεις ένα διαμέρισμα (αν δεν ήθελες να περιμένεις 6-8 χρόνια για να το πάρεις δωρεάν), το 1993 χρειαζόσουν τους μέσους μισθούς 15,2 χρόνων και το 1994 ήθελες τους μισθούς 26,1 χρόνων! και στη συνέχεια έγινε είδος σε ανεπάρκεια, η απόκτηση νέας κατοικίας από τη λαϊκή οικογένεια φαντάζει με άπιαστο όνειρο.

Η σοβιετική σχολή avant-garde Vkhutemas ξεκίνησε μια αρχιτεκτονική πτέρυγα το 1921, με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Νικολάι Λάντοβσκι, οπαδού της ASNOVA (ένωση νέων αρχιτεκτόνων).
Οι μέθοδοι διδασκαλίας ήταν τόσο λειτουργικές όσο και φανταστικές, αντανακλώντας το ενδιαφέρον για την ψυχολογία του Gestalt, οδηγώντας σε τολμηρά πειράματα με σχήματα όπως το γυάλινο επενδυμένο εστιατόριο του Simbirchev.
Μεταξύ των αρχιτεκτόνων που συνδέονται με την ASNOVA (Ένωση Νέων Αρχιτεκτόνων) ήταν οι El Lissitzky, Konstantin Melnikov, Vladimir Krinsky και ο νεαρός Berthold Lubetkin.

Έργα από το 1923 έως το 1935, εκτός από τους «οριζόντιους ουρανοξύστες» που είδαμε παραπάνω  (Lissitzky & Mart Stam) υπάρχουν και τα προσωρινά περίπτερα του Konstantin Melnikov που έδειξαν την πρωτοτυπία και τη φιλοδοξία αυτής της νέας ομάδας (ο Μέλνικοφ φέρεται να σχεδίασε το σοβιετικό περίπτερο στην Έκθεση Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού το 1925, το οποίο διαδόθηκε το νέο στυλ, με τα δωμάτια σχεδιασμένα με το Ροντσένκο και την οδοντωτή μηχανική του μορφή).

Μια άλλη ματιά σε ένα κονστρουκτιβιστικό περιβάλλον διαβίωσης μπορεί να δει κανείς στη διάσημη ταινία επιστημονικής φαντασίας Aelita, η οποία είχε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους με γεωμετρικό και γωνιακό τρόπο από την Aleksandra Ekster.

(η ιστορία)
Ένας καταπιεσμένος μηχανικός στη Σοβιετική Ένωση ονειρεύεται πως βρίσκεται στον Άρη, όπου ερωτεύεται τη βασίλισσα Aelita (η οποία τον πρωτοείδε με τηλεσκόπιο από τον Άρη στη Γη!) και τη βοηθά να επαναστατήσει κατά των διεφθαρμένων κατακτητών του λαού της.
Ξεκάθαρη η αναφορά, καθώς βρισκόμασταν επτά μόλις χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ο Άρης εικονογραφείται με μια σειρά από πιθανά σκηνικά που σίγουρα θα είδε ο Φριτς Λανγκ λίγο πριν φτιάξει το «Metropolis».

Το κρατικό πολυκατάστημα Mosselprom του 1924 ήταν επίσης ένα νεωτεριστικό κτίριο στα πλαίσια της ΝΕΠ (Νέας Οικονομικής Πολιτικής), όπως και το κατάστημα Mostorg των αδελφών Vesnin, που χτίστηκε τρία χρόνια αργότερα. 

Τα σύγχρονα γραφεία μαζικής εκτύπωσης ήταν επίσης δημοφιλή, όπως η έδρα Izvestia. Αυτό χτίστηκε το 1926-7 και σχεδιάστηκε από τον Grigori Barkhin. Ένα πιο δροσερό, πιο τεχνολογικό κονστρουκτιβιστικό στυλ εισήχθη από το έργο γυαλιού γραφείου 1923-24 των αδελφών Vesnin για την Leningradskaya Pravda.

Το 1925, η στέγαση, ειδικά η συλλογική κατοικία στο dom kommuny, στόχευσε και στο νέο ρόλο της γυναίκας: επινοήθηκε και ο όρος «κοινωνικός συμπυκνωτής» σύμφωνα με την ιδέες του Λένιν, ο οποίος έγραψε το 1919 ότι «η πραγματική χειραφέτηση των γυναικών και ο αληθινός κομμουνισμός ξεκινά με τον μαζικό αγώνα ενάντια στις “μικρές οικιακές δουλειές ” και την πραγματική μεταστροφή των μαζών σε ένα τεράστιο σοσιαλιστικό σπίτι».

Τα συλλογικά στεγαστικά έργα που έχουν κατασκευαστεί περιλαμβάνουν τη Δημοτική Κατοικία του Ινστιτούτου Κλωστοϋφαντουργίας Ivan Nikolaev (Ordzhonikidze St, Μόσχα, 1929-1931), τα διαμερίσματα Ginzburg’s Gosstrakh στη Μόσχα και, πιο γνωστά, το κτίριο Narkomfin, που είδαμε.
Τα διαμερίσματα χτίστηκαν σε κονστρουκτιβιστική γλώσσα στο Χάρκοβο, τη Μόσχα και το Λένινγκραντ και σε μικρότερες πόλεις. Ο Ginzburg σχεδίασε επίσης ένα κυβερνητικό κτίριο στο Alma-Ata, ενώ οι αδελφοί Vesnin σχεδίασαν μια Σχολή Ηθοποιών στη Μόσχα.

Ο Γκίντσμπουργκ επέκρινε την ιδέα της οικοδόμησης του ίδιου με το παλιό στη νέα κοινωνία: η αντιμετώπιση της στέγασης των εργαζομένων με τον ίδιο τρόπο που θα ήταν τα αστικά διαμερίσματα … οι κονστρουκτιβιστές προσεγγίζουν το ίδιο πρόβλημα με τη μέγιστη προσοχή για αυτές τις αλλαγές και αλλάζουν τη ζωή μας καθημερινά … Στόχος μας είναι να συνεργαστούμε με το προλεταριάτο στη δημιουργία ενός νέου τρόπου ζωής.

Ο OSA δημοσίευσε ένα περιοδικό, SA ή Contemporary Architecture από το 1926 έως το 1930. Ο κορυφαίος ορθολογιστής Λάντοβσκι σχεδίασε το δικό του, μάλλον διαφορετικό είδος μαζικής κατοικίας, ολοκληρώνοντας ένα αρχοντικό της Μόσχας το 1929.

Πλακάτ Mayakovsky (Agitprop)

Τότε και τώρα

Ένα μάλλον υπερβολικό παράδειγμα είναι το «χωριό των τσεκιστών» στο Σβερντλόβσκ (τώρα Ekaterinburg) σχεδιασμένο από τους Ivan Antonov, Veniamin Sokolov και Arseny Tumbasov, ένα σφυρί και δρεπάνι συγκρότημα κατοικιών για το προσωπικό της Λαϊκής Επιτροπής Εσωτερικών Υποθέσεων (NKVD), το οποίο σήμερα λειτουργεί ως ξενοδοχείο.

Καθημερινότητα και ουτοπία

Οι νέες μορφές των κονστρουκτιβιστών άρχισαν να συμβολίζουν το έργο για μια νέα καθημερινή ζωή της Σοβιετικής Ένωσης, παίρνοντας υπόψη και τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ).

Τα κρατικά κτίρια χτίστηκαν όπως το τεράστιο συγκρότημα Gosprom του Χάρκοβο (σχεδιασμένο από τους Serafimov, Folger και Kravets, 1926-28), το μεγαλύτερο μοντερνιστικό έργο της δεκαετίας του 1920.

Άλλα αξιοσημείωτα έργα περιλαμβάνουν την παραβολή αλουμινίου του Mikhail Barsch και τη σμαλτωμένη σκάλα και το Πλανητάριο του 1929 του Mikhail Sinyavsky.

Η δημοτικότητα της νέας αισθητικής οδήγησε τους παραδοσιακούς αρχιτέκτονες να υιοθετήσουν τον κονστρουκτιβισμό, όπως το εργοστάσιο MOGES του Ivan Zholtovsky ή τα γραφεία Narkomzem του Alexey Shchusev, και τα δύο στη Μόσχα.

Ομοίως, ο Πύργος Shukhov από τον μηχανικό Vladimir Shukhov θεωρήθηκε συχνά ως πρωτοποριακό έργο και, σύμφωνα με τον Walter Benjamin στο Ημερολόγιο της Μόσχας, “σε αντίθεση με οποιαδήποτε παρόμοια δομή στη Δύση“. Ο Shukhov συνεργάστηκε επίσης με τον Melnikov στο γκαράζ λεωφορείων Bakhmetevsky και στο γκαράζ Novo-Ryazanskaya Street.

Πολλά από αυτά τα κτίρια προβλήθηκαν στην ταινία του Sergei Eisenstein, «Γενική Γραμμή», η οποία περιελάμβανε επίσης μια εποικοδομητική συλλογική φάρμα που κατασκευάστηκε από τον Andrey Burov. Κεντρικός στόχος των κονστρουκτιβιστών ήταν να ενσταλάξει τους πρωτοπόρους στην καθημερινή ζωή. Από το 1927 εργάζονται σε έργα για συλλόγους εργαζομένων, κοινές εγκαταστάσεις αναψυχής, συνήθως κατασκευασμένες σε βιομηχανικές περιοχές.Μεταξύ των πιο διάσημων είναι οι ομάδες Kauchuk του Konstantin Melnikov, Svoboda και Rusakov, ο σύλλογος Likachev των αδελφών Vesnin και ο Zuev Workers ‘Club της Ilya Golosov.

Ταυτόχρονα με αυτήν την εισβολή στην καθημερινότητα, σχεδιάστηκαν υπερβολικά έργα, όπως το Ινστιτούτο Λένιν του Ιβάν Λεονίντοφ, ένα έργο υψηλής τεχνολογίας που συγκρίνεται με τον Buckminster Fuller. Αποτελείται από μια βιβλιοθήκη σε μέγεθος ουρανοξύστη, ένα πλανητάριο και έναν τρούλο, όλα συνδεδεμένα μεταξύ τους από ένα μονοτρόχιων σιδηροδρόμων. ή το Flying City του Georgy Krutikov, αυτονόητο, ένα έργο ASNOVA που προορίζεται ως σοβαρή πρόταση για στέγαση. Το Melnikov House και το γκαράζ λεωφορείων Bakhmetevsky είναι εξαιρετικά παραδείγματα των εντάσεων μεταξύ του ατομικισμού και του utilitarianism στον κονστρουκτιβισμό.

Υπήρχαν επίσης έργα για υπεραξιστικούς ουρανοξύστες με την ονομασία “planits” ή “architektons” από τον Kasimir Malevich, Lazar Khikeidel – Cosmic Habitats (1921-22), Architectons (1922-1927), Workers Club (1926), Municipal House (Коммунальное Жилище) ( 1927), A. Nikolsky και L. Khidekel – Συνεταιριστικό Ινστιτούτο της Μόσχας (1929).

Το φανταστικό στοιχείο βρήκε επίσης έκφραση στο έργο του Γιακόφ Τσέρνικοφ, ο οποίος παρήγαγε αρκετά βιβλία πειραματικών σχεδίων – η πιο διάσημη σειρά αρχιτεκτονικών φαντασιώσεων (1933) – “το Σοβιετικό Piranesi”.