Παγκόσμια ημέρα δάσκαλου _εκπαιδευτικών

Καθιερώθηκε το 1994 από την UNESCO για να μας υπενθυμίσει –λένε υποκριτικά  "τον καθοριστικό ρόλο που παίζει ο δάσκαλος μέσα στην κοινωνία, είτε εργάζεται σε μία πλούσια πόλη της Δύσης, είτε σε μια αυτοσχέδια σχολική αίθουσα κάποιας εγκατάστασης προσφύγων"…

  Σε ό,τι μας αφορά ...

«Ανοίγω τα παράθυρα διάπλατα. Στο δωμάτιο ξεχύνεται χείμαρρος ο φρέσκος αέρας. Στο ήρεμο και γαλαζωπό φως της χαραυγής περιεργάζομαι με προσοχή τα σκίτσα του καινούργιου μου πίνακα. Είναι πολλά, όσες και οι φορές που τ' άρχισα. Όμως για τον πίνακα είναι ακόμη το βασικότερο... Πηγαινοέρχομαι στη σιγαλιά του πρωινού κι όλο σκέφτομαι. Κι αυτό γίνεται κάθε φορά. Και κάθε φορά πείθομαι πως ο πίνακάς μου είναι ακόμα μια ιδέα. Δεν είναι καπρίτσιο. Όμως δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά. Αισθάνομαι πως δεν θα τα βγάλω πέρα μόνος μου. Η ιστορία που αναστάτωσε την ψυχή μου, η ιστορία που με παρακίνησε να πιάσω το πινέλο, μου φαίνεται τόσο πελώρια, που μόνος μου δεν θα μπορέσω να τη μεταφέρω όπως ακριβώς έχει και πως θα μου χυθεί σαν μια ξεχειλισμένη κούπα. Θα ήθελα οι άνθρωποι να με βοηθήσουν με τη συμβουλή τους, να μου υποδείξουν μια λύση ή τουλάχιστον να μου συμπαρασταθούν νοερά κοντά στο τρίποδο και να ανησυχούν μαζί μου. Μη λυπηθείτε τη θέρμη της καρδιάς σας, ελάτε πιο κοντά, έχω υποχρέωση να σας διηγηθώ αυτή την ιστορία».

Η «κόκκινη δασκάλα»

Για την αγωνίστρια της Αντίστασης και μεγάλη παιδαγωγό, Ρόζα Ιμβριώτη, τη «Ρόζα της επανάστασης», στην εκδήλωση τιμής και μνήμης του 1999 που οργάνωσε η ΠΕΑΦΕ (Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών και Φίλων της ΕΠΟΝ), γέμισε η αίθουσα της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών από συναγωνιστές της αλλά και νεότερους ανθρώπους, που γνωρίζουν πόσα χρωστάει η νεολαία και το γυναικείο κίνημα στην κορυφαία αυτή προσωπικότητα. Το θύμισε και ο δημοσιογράφος Νίκος Καραντηνός λέγοντας: «Χρωστάμε, αυτή την τιμή στη Ρόζα Ιμβριώτη, τη χρωστάμε όμως και στον ανώνυμο εκπαιδευτικό, τον δάσκαλό μου που κρέμασαν οι Γερμανοί, σ΄ όλους τους μάρτυρες της εκπαίδευσης, που έδωσαν τη ζωή τους για το μέλλον του τόπου. Μεγάλο είναι το χρέος της σημερινής γενιάς απέναντι σ' αυτούς τους ανθρώπους και τα μηνύματα που άφησαν δεν είναι “μηνύματα ναφθαλίνης”. Αγώνες μεγάλοι και κρίσιμοι περιμένουν τους νέους, καινούριοι αγώνες στους οποίους πρωτοστατεί η ΚΝΕ και το ΚΚΕ!».

Ο ομιλητής είχε γνωρίσει τη Ρόζα Ιμβριώτη όταν έκανε ο ίδιος τα πρώτα του βήματα στη δημοσιογραφία και τον είχε εντυπωσιάσει: «Η παρουσία της, είπε, ήταν πολύτιμη στο ξεκίνημα της ΕΠΟΝ. Ηταν μια ευτυχία να την ακούς...».

Μια τέτοια Ρόζα θέλαμε...

Το 1945, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, σε μια κρίσιμη και επικίνδυνη εποχή, που γίνονταν δολοφονίες και έσπαγαν τις λέσχες της ΕΠΟΝ, μέσα στην τρομοκρατία, η Ρόζα Ιμβριώτη πήρε μέρος σε συνέδριο για το παιδί που έγινε στην Παλιά Βουλή. Η τότε υπουργός Λίνα Τσαλδάρη, υπεύθυνη για θέματα παιδικής προστασίας και κοινωνικής πρόνοιας, καθόταν στα πρώτα έδρανα και μετά την ομιλία της Ιμβριώτη, που ήταν συγκλονιστική, την άκουσα, καθώς καθόμουν να λέει σιγανά: «Μια τέτοια Ρόζα θέλαμε κι εμείς...». Όμως η Ρόζα είχε κάνει την επιλογή της, δίπλα στον ελληνικό λαό!

Για τη σημαντική προσφορά της Ιμβριώτη στη μόρφωση του ελληνικού λαού, μίλησε και ο γενικός γραμματέας της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, Φίλιππος Μαυρογιώργος, που αναφέρθηκε στην «ψυχική της λεβεντιά και την παλικαριά του μυαλού της, στο μεγάλο αναγεννητικό κίνημα του ΕΑΜ που έμελλε να χτυπηθεί και να ανακοπεί από την ξένη επέμβαση Αγγλων και Αμερικάνων και τις ξενόδουλες κυβερνήσεις. Ετσι και σήμερα με τη νέα τάξη και τον ραγιαδισμό που πάνε να μας επιβάλουν οι νέοι Γραικύλοι...».

Κύριος ομιλητής στη συγκέντρωση, ο εκπαιδευτικός Γιώργος Μωραΐτης, που τόνισε ότι η δασκάλα με τα κόκκινα πέδιλα, που συνεργάστηκε στενά με τον Δημήτρη Γληνό θα μπορούσε να απολαμβάνει κοινωνικές θέσεις και καταξίωση από το κατεστημένο αλλά προτίμησε να αγωνιστεί μαζί με το λαό και για το λαό, σαν «λαμπάδα, που κάηκε φωτίζοντας».

Γεννήθηκε το 1898. Από το 1920-30 εργάζεται σαν καθηγήτρια φιλόλογος σε γυμνάσια. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα γυμνασιάρχης και την ακολούθησε η Μαρία Πολυμενάκου. Η εγγραφή της στον Εκπαιδευτικό Ομιλο ήταν μια πολιτική επιλογή. Δραστηριοποιείται στο γυναικείο κίνημα, αρχικά σαν στέλεχος του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.
Το 1924 διδάσκει στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία, Φιλοσοφία της Ιστορίας. Ακολουθούν τα «Μαρασλειακά», όπου γκρεμίζονται τα πάντα - ολόκληρο το οικοδόμημα για την αναγέννηση της Παιδείας, όπως την είχε συλλάβει ο «Εκπαιδευτικός Ομιλος» με επικεφαλής τους Γληνό, Δελμούζο και Τριανταφυλλίδη. Η Ρόζα Ιμβριώτη απολύεται το 1924, επανέρχεται το 1926 στην υπηρεσία της και το 1927 βρίσκεται πάλι δίπλα στον Γληνό, με την προοδευτική μερίδα του «Ομίλου». Πηγαίνει στο Κιλκίς με δυσμενή μετάθεση. Από το 1930-33 μετεκπαιδεύεται μαζί με το σύντροφό της Γιάννη Ιμβριώτη στο Παρίσι και Βερολίνο. Το 1934 γίνεται γυμνασιάρχης. Το 1937 αναλαμβάνει να ιδρύσει το «Πρότυπο Ειδικό Σχολείο Αθηνών» στην Καισαριανή (η δικτατορία πίστευε ότι με τα «τρελά» θα γινόταν ακίνδυνη)! Το 1943 συμμετέχει στο Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ και το 1944 πηγαίνει στην Ελεύθερη Ελλάδα. Συνεχίζει την εργασία που άρχισε με τον Γληνό. Σχεδιάζει το πρόγραμμα της ΠΕΕΑ για μια «Δημοκρατική Παιδεία» με τους συνεργάτες της, Κώστα Σωτηρίου και Μιχάλη Παπαμαύρο.

Της αναθέτουν να διευθύνει το παιδαγωγικό φροντιστήριο της Τύρνας. Γράφει το Αναγνωστικό «Αετόπουλα».
Το 1945 απολύεται. Το 1946 δραστηριοποιείται στην επανίδρυση του Νέου Εκπαιδευτικού Ομίλου, συμμετέχει στο φροντιστήριο της ΕΠΟΝ και στην εφημερίδα της, «Νέα Γενιά». Γίνεται Γενική Γραμματέας στην Πανελλήνια Οργάνωση Γυναικών (ΠΟΓ). Πρωτοστατεί στην οργάνωση του Α` Πανελλήνιου Συνεδρίου Γυναικών και εκλέγεται μέλος του Συμβουλίου της Διεθνούς Ενωσης Γυναικών.

Το 1948 είναι εξόριστη στο Τρίκκερι... Ακολουθούν περιπέτειες και βασανισμοί αλλά η Ρόζα κρατάει γερά - αν και καρδιοπαθής. Το 1950 απαλλάσσεται από το στρατοδικείο. Συμμετέχει στο Α` Παναθηναϊκό Συνέδριο για το Παιδί.

Γίνεται μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ από την οποία όμως θα αποχωρήσει, όταν διαπιστώνει ότι είχε στραφεί σε μια αντικομμουνιστική τακτική.
Συνέταξε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Κόμματος και σ' όλες τις φάσεις της ζωής της εργάστηκε αφάνταστα. Γνώριζε ότι το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι να ερμηνεύσεις τον κόσμο αλλά να προσπαθήσεις να τον αλλάξεις - και η γνώση είναι μια δύναμη αλλαγής! Γι' αυτό έδινε τόση έμφαση στην εκπαίδευση. Πίστευε ότι οι νέοι πρέπει να προσπαθούν για το καλύτερο και αυτό γίνεται μόνο μέσα από τους κοινωνικούς αγώνες. Ηθελε δασκάλους με ανεξαρτησία και ανθρωπιά. Και πραγματικά, στην Εθνική Αντίσταση πήρε μέρος το σύνολο σχεδόν των διδασκόντων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και η πλειοψηφία της δευτεροβάθμιας. Αλλά και στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ και σ' όλα τα κομματικά όργανα, μεγάλος ήταν στην Αντίσταση ο αριθμός των εκπαιδευτικών, που μαζί με τους σιδηροδρομικούς και τους δικαστικούς καταδιώχτηκαν σκληρά.

Υπάρχει και αυτοβιογραφικό σημείωμα της Ιμβριώτη για το σχολείο της Τύρνα το «κρυφό σχολειό της εποχής», που φωλιασμένο στον Κόζιακα, σε υψόμετρο 1.200 μέτρων προετοίμαζε δασκάλους για την Ελεύθερη Ελλάδα. «Χρειάζεται να φτιάξουμε ανθρώπους, αλλά πρώτα πρέπει εμείς να γίνουμε άνθρωποι», πίστευε η μεγάλη παιδαγωγός...

Τη φρικτή εμπειρία της από την κόλαση του ΣΚΕ, η Ρόζα Ιμβριώτη καταθέτει με γραπτή μαρτυρία της στο βιβλίο «Στρατόπεδα Γυναικών» της Βικτωρίας Θοδώρου. Αλλά και στο βιβλίο του Ευάγγελου Μαχαίρα «Πίσω από το γαλανόλευκο παραπέτασμα» (Εκδόσεις «Προσκήνιο») γίνεται μια ευρεία αναφορά. Ειδικά η Ιμβριώτη δέθηκε σ' ένα στύλο επί 12 ώρες κρεμασμένη, ακουμπώντας στο έδαφος μόνο με τις μύτες των ποδιών της και δάρθηκε ανελέητα με συρματόσχοινο και ξύλο... αν και καρδιοπαθής.

Ως στέλεχος της ΕΔΑ, η Ρόζα Ιμβριώτη αντιτάχθηκε στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση των Παπανδρέου - Παπανούτσου (1964), υποστηρίζοντας ένα «δημιουργικό δυναμικό ανθρωπισμό που πρέπει να καθορίζει τους εθνικούς παιδαγωγικούς σκοπούς».
Έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1967. Εκτός από το πρακτικό παιδαγωγικό της έργο, άφησε και σημαντικό συγγραφικό, σχετιζόμενο με εκπαιδευτικά ζητήματα και με ζητήματα που αφορούν τη νεολαία.

Ήταν παντρεμένη με το μαρξιστή φιλόσοφο και αγωνιστή Γιάννη Ιμβριώτη, μία εξίσου σπουδαία προσωπικότητα με μεγάλη προσφορά στην υπόθεση της Παιδείας. Ο Γ. Ιμβριώτης ήταν μέλος της σοσιαλιστικής πτέρυγας του Εκπαιδευτικού Ομίλου, καθηγητής της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Απολύθηκε από αυτή τη θέση το 1948 για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση, εξορίστηκε για τις μαρξιστικές ιδέες του τόσο στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου, όσο και κατά τη φασιστική δικτατορία του 1967.
Βουλευτής της ΕΔΑ το 1951 και στέλεχός της συγκρούστηκε με τον εμφανιζόμενο αναθεωρητισμό και στη συνέχεια εντάχθηκε κι οργανωτικά στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος. Τον Οκτώβρη του 1975 συμμετείχε στην ίδρυση του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών και για την επιστημονική και ιδεολογική του συνέπεια εκλέχτηκε πρόεδρός του.

“Ο Πρώτος Δάσκαλος” του Τζινγκίζ Αϊτμάτωφ

Πρώτα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας στην Κριγιζία, λίγο μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Σε ένα χωριό, παρουσιάζεται ο δάσκαλος Ντιουσέν – πρώην στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού. Προσπαθώντας να μάθει τα παιδιά κάτι παραπάνω από το να βόσκουν πρόβατα, έρχεται αντικειμενικά σε σύγκρουση με τις βαθιά ριζωμένες παραδόσεις.

Ένα ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό σχόλιο πάνω στην σχέση και την σύγκρουση της προόδου με την καθυστέρηση, με την πολιτισμική παρεξήγηση να μετατρέπεται σε μίσος, όταν ο δάσκαλος, προσπαθώντας να σώσει την αγαπημένη του, θα αγγίξει πολύ σοβαρότερα θεμέλια.

Η σύγκρουση μεταξύ των ανθρώπων οι οποίοι βρίσκονται ακόμη κάτω από την εξουσία των παλιών αντιλήψεων και των μεγάλων ιδεών της επαναστατικής προόδου, φτάνει στο όριο. Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο πόλους, ξετυλίγεται η ιστορία της 16χρονης Αλτινάι –στο  Pervyy uchitel το συγκλονιστικό ντεμπούτο του μετρ, Αντρέι Κοντσαλόφσκι στον ρόλο η συγκονιστική Natalya Arinbasarova – η μοίρα της οποίας κινεί την υπόθεση.

Ο δάσκαλος προσπαθεί να την προστατεύσει από έναν αναγκαστικό γάμο, που θα καταστρέψει τα νιάτα της και τα όνειρά της για μια καλύτερη ζωή, για γνώση και ελευθερία. Ταυτόχρονα, ο δάσκαλος πολεμάει και για το σχολείο του, τους μαθητές του. Ωστόσο, καταφέρνοντας να σώσει την Αλτινάι και να την φυγαδεύσει στην Τασκένδη, με την επιστροφή στο χωριό βλέπει το καμένο σχολείο του και μαθαίνει, ότι στην μάχη για να το σώσει, σκοτώθηκε ένας από τους καλύτερους μαθητές του, ο Σουβάν.

Δε χρειάζεται να ξέρει κανείς τη γλώσσα …δείτε και στο t=9:55 την περιρρέουσα ατμόσφαιρα με την κουβέντα από τον Αϊτμάτωφ –στα μικρά παιδιά για τον Λένιν, τον ηγέτη του προλεταριάτου, υπό τους ήχους κακαρίσματος των κοτόπουλων και κικιρίκου

«Παιδαγωγικό Ποίημα» ...Ο Δρόμος προς τη ζωή

Σταθμός «Μαξίμ Γκόρκι» μια παιδική «αποικία»: Το Παιδαγωγικό ποίημα αναδεικνύει τη γιγάντια προσπάθεια που κατέβαλαν οι μπολσεβίκοι προκειμένου να δημιουργήσουν και να διαπαιδαγωγήσουν το σοβιετικό άνθρωπο, τον άνθρωπο που κλήθηκε να θεμελιώσει και να αναπτύξει το πρώτο κοινωνικό σύστημα στην ανθρώπινη ιστορία στο οποίο καταργήθηκε η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

O Αντόν Σεμιόνοβιτς Μακάρενκο γεννήθηκε το 1888 στο Μπέλοπολ - Χάρκοβο. Αποφοίτησε από το Διδασκαλείο και με εντολή του σοβιετικού κράτους, από το 1920, εφάρμοσε τις πρωτοποριακές παιδαγωγικές του μεθόδους στο Σταθμό Μ. Γκόρκι, που προοριζόταν για την ηθική, πολιτική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση των ανήλικων παραβατών του νόμου. Και αργότερα, το 1928, ο ίδιος πάλι οργάνωσε και διηύθυνε την Εργατική Κομμούνα ανηλίκων Φ. Τζερζίνσκι. Ο Μακάρενκο δεν υπήρξε μόνο ένας προικισμένος επιστήμονας-παιδαγωγός. Ήταν ταυτόχρονα και ένα πηγαίο, γνήσιο λογοτεχνικό ταλέντο. Έτσι, τα έργα του, όπου εκθέτει τις πρωτοποριακές παιδαγωγικές του αντιλήψεις, συνδυάζουν και μια σπάνια φλέβα λογοτεχνικού ύφους.

Στο «Παιδαγωγικό Ποίημα» επιδιώκει να παρουσιάσει το τεράστιο ιστορικό «άλμα» της ανθρωπότητας μέσα από τη ζωή συνηθισμένων ανθρώπων, παιδιών κι εκπαιδευτικών, που στα πρώτα κιόλας χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο δημιούργησαν μια παιδική «αποικία» (όπως είναι η κατά λέξη μετάφραση στα ελληνικά) ή έναν παιδικό σταθμό (όπως μεταφράστηκε πιο λογοτεχνικά στα ελληνικά από τον αείμνηστο σύντροφο Ζήνωνα Ζορζοβίλη). Ένα σταθμό από παιδιά ορφανά, που ο πόλεμος και οι κακουχίες της ζωής τα είχαν εκθέσει στη ζωή του δρόμου, οδηγώντας τα στην αλητεία, στην κλεψιά και στην επαιτεία.

Σε αυτήν την παιδική «αποικία» έμπαινε ένα και μοναδικό καθήκον: Από αυτά τα παιδιά να δημιουργηθεί ο νέος άνθρωπος! Ο άνθρωπος που θα πίστευε και θα μεγάλωνε με βάση τα κομμουνιστικά ιδανικά. Από ποιους δρόμους; Με τι μέσα; Αυτά δεν ήταν δεδομένα. Υπήρχαν μονάχα οι γενικές κατευθύνσεις, ο στόχος. Όλα τα υπόλοιπα έπρεπε να εφευρεθούν! Αυτή η προσπάθεια περιγράφεται με μυθιστορηματικό και βιωματικό, γλαφυρό και συχνά χιουμοριστικό τρόπο μέσα από το έργο του Αντόν Μακάρενκο «Παιδαγωγικό Ποίημα».

Εννιά+ δεκαετίες μετά, όλη αυτή η παρέα που τόσες φορές μου κράτησαν συντροφιά με τις 800 και παραπάνω σελίδες τους δεν υπάρχει πια…

Ο Ζαντόροφ, ο Καραμπάνωφ, ο Βολόχωφ, ο Μπούρουν, ο Μιτγιάγκιν, ο Γκουντ , ο Ταρανέτς, ο Ιβάν Ιβάνοβιτς και οι υπόλοιποι μικροί ήρωες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που με την καθοδήγηση του Αντόν Σεμιόνοβιτς, δίπλα-δίπλα στους χιλιάδες  Πάβελ Κορτσάγιν «έδεναν το ατσάλι» έχουν πια πεθάνει, μαζί με το τιτάνιο ιστορικό οικοδόμημα που "γέννησε" αυτούς τους υπέροχους ανθρώπους, τη Σοβιετική Ένωση. Στην πραγματικότητα όμως ο θάνατος των παραπάνω είναι κατά βάση... μόνο βιολογικός. Γιατί ακόμα σήμερα, όχι μόνο στην καπιταλιστική Ελλάδα της κρίσης, αλλά και σ΄όλο τον κόσμο συνεχίζουν να εμπνέουν αυριανούς επαναστάτες για το τσάκισμα της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, την απελευθέρωση της ανθρωπότητας και την κομμουνιστική προοπτική και αυριανούς παιδαγωγούς, του νέους Антон Семёнович Макаренко για την χειραφέτηση της νέας γενιάς.

Pedagogicheskaya poema

Εκπαιδευτική - παιδαγωγική διαπάλη στην (πρώην) ΕΣΣΔ

Ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας της κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης, μέσα από τη διαμόρφωση της παιδικής κολεκτίβας και του εργασιακού (πολυτεχνικού) σχολείου αποτελεί τον πυρήνα στο «Παιδαγωγικό Ποίημα»: από την πλήρη αλητεία και τον ατομικισμό των παιδιών στη διάπλαση της αγωνιστικότητας, της συλλογικότητας και αλληλεγγύης, της σύνδεσης με την κοχλάζουσα μετα-επαναστατική σοβιετική πραγματικότητα, της διαμόρφωσης της νέας ζωής, με τις αρχές της σοσιαλιστικής κοινότητας μέσα στην επανάσταση που συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο. Για τον ίδιο τον μεγάλο σοβιετικό παιδαγωγό ήταν ένα γεγονός που τον συγκλόνισε, που τον οδήγησε σε νέες αναζητήσεις, τόσο στη ζωή του όσο και στο παιδαγωγικό έργο του. μέσα και από τη θεωρητική παιδαγωγική διαπάλη στις δεκαετίες 1920 -30

Ήδη από τα πρώτα κιόλας χρόνια ο Μακάρενκο έρχεται σε σύγκρουση με τους εκπροσώπους της λεγόμενης «ελεύθερης διαπαιδαγώγησης» και αντιπαραθέτει τη σκέψη για τον ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί να παίξει η κολεκτίβα και η συνειδητή εργασιακή δραστηριότητα. Η επιρροή του Γκόρκι ήταν καταλυτική: θυμίζω πως ο Μαξίμ, από 9 ετών είχε αναγκαστεί να φύγει από το σπίτι και ν' αναζητήσει μόνος την τύχη του, έκανε βιοποριστικά τα πάντα –από βοηθός τσαγκάρη και αγιογράφου, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης στα χωράφια, γυρνώντας ρακένδυτος, πεζός και πεινασμένος για πάνω από 5 χρόνια σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας, γνωρίζοντας τους ανθρώπους και τη δυστυχία τους και επειδή αντιτάχτηκε στο τσαρικό καθεστώς πέρασε πολύ καιρό στις φυλακές και στην εξορία άρα βίωσε στο πετσί του την τύχη των εκατομμυρίων εγκαταλελειμμένων παιδιών, στα οποία αφιέρωσε τη ζωή του ως παιδαγωγός ο Μακάρενκο.

Έτσι, η εργασία και η μάθηση ήταν αχώριστοι «συνοδοί» της ζωής των παιδιών του Σταθμού «Γκόρκι» - παιδική κολεκτίβα. Στο σημείο αυτό μια απαραίτητη διευκρίνιση σχετικά με τον όρο: αν και η «κολεκτίβα» ουσιαστικά έχει να κάνει βασικά με την ΕΣΣΔ, με το οργανωμένο ομαδικό, σε αντίθεση με το αναρχοαυτόνομο σήμερα ταυτίζεται (όχι τυχαία) με την προϋπόθεση –σε απαγορευτικό βαθμό, ανυπαρξίας εσωτερικής ιεραρχίας. Στο Σταθμό «Γκόρκι» είχαμε 28 ομάδες, από 7 έως 15 παιδιά η καθεμία, με επικεφαλής ένα παιδί «διοικητή», με τους διοικητές να αποτελούν το συμβούλιο και εκτός από αυτές, τις μόνιμες ομάδες τις «μικτές», που είχαν προσωρινό χαρακτήρα, αποτελούνταν από παιδιά διαφορετικών ομάδων και είχαν ως στόχο τους να φέρουν σε πέρας κάποιο ιδιαίτερο καθήκον.

Αυτή η οργάνωση μπορεί να σοκάρει κάποιους, ειδικά σήμερα που η απώλεια της ιστορικής μνήμης και η άγνοια κυριαρχούν και έντεχνα καλλιεργούνται από την άρχουσα τάξη. Μάλιστα ακόμη και τότε ορισμένοι κατηγορούσαν τον Μακάρενκο πως είχε μια ροπή προς τη «στρατιωτικοποίηση» της εκπαίδευσης, του παιδαγωγικού συστήματος, επειδή χρησιμοποίησε «διοικητές», «διαταγές», επίσης σημαίες, ορχήστρες κλπ.  Όσοι τα λένε ξεχνούν (ή κάνουν πως ξεχνούν) για πότε μιλάμε: πρόκειται για μια 10ετία με τη χώρα σε αιματηρές συγκρούσεις (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ξένη ιμπεριαλιστική επέμβαση εμφύλιος που ακολούθησε) και επομένως τα παιδιά αντικειμενικά θα αναπαρήγαγαν με ένα φυσικό τρόπο αυτό που βίωναν, με απρόβλεπτα αποτελέσματα, ενώ το ζητούμενο ήταν άλλο να καλλιεργηθούν προσωπικά γνωρίσματα των αυριανών πολιτών, με βασικά  τη συμμετοχή στο συλλογικό, τη λογοδοσία και την υπευθυνότητα, πολύ περισσότερο όταν το εγχείρημα αφορούσε παιδιά «αλητάκια – μικροεγκληματίες» που είχαν μεγαλώσει και γαλουχηθεί στην παραβατικότητα, επομένως η πειθαρχία, που επιβλήθηκε όχι τόσο από τον παιδαγωγό όσο από τη δύναμη όλης της κολεκτίβας, ήταν στοιχείο διαπαιδαγώγησης. Όσοι λοιπόν καλόπιστα βλέπουν στο Σταθμό «Αποικία Γκόρκι» κάτι σαν (Full) Metal Jacket και ονειρεύονται Montessori ας το ξανασκεφτούν, παίρνοντας υπόψη και το κυρίαρχο στοιχείο της μάθησης –διαπαιδαγώγησης  μέσα από την, χωρίς όρια, καλλιέργεια του πολιτισμού (διάβασμα, θέατρο, κινηματογράφο, ζωγραφική, μουσική, αθλητισμό εκδρομές κλπ), που ήδη από 1917 ήταν ένα στοίχημα που κέρδισε ο Σοβιετικός λαός, καταχωνιασμένο σήμερα, μαζί με τις άλλες σοσιαλιστικές κατακτήσεις του στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Ο «παιδαγωγικός Όλυμπος»

Εκείνη την εποχή -το 1928, στα «κεντρικά» του υπουργείου Παιδείας της ΕΣΣΔ, είχαν μάλλον το πάνω χέρι οι λεγόμενες «προοδευτικές» παιδαγωγικές θεωρίες επηρεασμένες από τον Ρουσσώ, τον Dewey και άλλους, οι οπαδοί της λεγόμενης «αντιαυταρχικής αγωγής», που ζητούσαν από «λιγότερο δυνατή», έως καθόλου «επέμβαση» στη ζωή των παιδιών, υπήρχαν ακόμη και οπαδοί του προκαθορισμού –βιολογικού, κοινωνικού κλπ. της πορείας του παιδιού και φυσικά από την αρχή -ήδη από το 1925, αυτοί οι -όπως τους ονομάζει ο ίδιος ο Μακάρενκο «εκπρόσωποι του παιδαγωγικού Ολύμπου» !! προσπαθούν να του σκάψουν το λάκκο, χαρακτηρίζοντας την άμιλλα ανάμεσα στις διάφορες ομάδες της κολεκτίβας ακόμη και ως «κατάλοιπο του καπιταλιστικού ανταγωνισμού» !!. και την επιδίωξή του για ενίσχυση του κύρους του εκπαιδευτικού ως «βία πάνω στην ελευθερία των παιδιών».

Ο Μακάρενκο στο «Παιδαγωγικό Ποίημα» περιγράφει με τον εξής σαρκαστικό τρόπο, τις ιδεαλιστικές και αντιδιαλεκτικές απόψεις που κυριαρχούσαν:

«Στους “ουρανούς”, το παιδάκι λογαριαζόταν σαν ένα πλάσμα φουσκωμένο με αέριο ειδικής σύνθεσης, που δεν είχαν προλάβει ακόμα να του δώσουν και ονομασία. Εδώ που τα λέμε, πρόκειται για την ίδια εκείνη ψυχή της παλιάς μόδας, που πάνω της πειραματίζονταν τον παλιό καιρό οι απόστολοι. Προϋπόθεταν πως το αέριο αυτό είχε την ικανότητα να αυτοαναπτύσσεται, μόνο που δεν έπρεπε να εμποδίζεις αυτήν την ανάπτυξη […]. Το κύριο δόγμα της διδασκαλίας αυτής υποστηρίζει ότι, στις συνθήκες ενός τέτοιου σεβασμού προς το παιδί και τη φύση του αερίου που είπαμε παραπάνω, θα ξεπηδήσει οπωσδήποτε η κομμουνιστική προσωπικότητα. Στην πραγματικότητα, όμως, στις συνθήκες της καθαρής φύσης, αναπτυσσόταν μονάχα αυτό που φυσιολογικά μπορούσε να αναπτυχθεί, δηλαδή ένα συνηθισμένο αγριόχορτο. Μα αυτό κανέναν δεν στενοχωρούσε. Γι’ αυτούς που ζούσαν στον ουρανό αξία είχαν οι αρχές και οι ιδέες. Όταν τους έλεγα πως, στην πράξη, στη ζωή δεν αντιστοιχούσε το αγριόχορτο αυτό με την κομμουνιστική προσωπικότητα, όπως την θέλαμε και τη σχεδιάζαμε, απαντούσαν πως τα λόγια μου δείχνουν άνθρωπο στενά πρακτικιστή…».

Δείτε και σχετική παλαιότερη (2014) ανάρτησή μας

Δεν έχουμε περιθώρια για αποστράτευση!

Στην ώρα του όπως πάντα το τελευταίο 8πλό! (Τ. 81–88) τεύχος του αγαπημένου μας μαχητικού περιοδικού «Θέματα Παιδείας» με ποικίλη ύλη (έκλεισε στις 28 Ιούνη) από Συντακτική Επιτροπή με τη βοήθεια ειδικών συνεργατών Εξώφυλλο- σελιδοποίηση: Χρυσάνθη Ζάρκα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

·       Σημείωμα της Σύνταξης: (παρατίθεται ολόκληρο στη συνέχεια)

ΕΠΙΚΑΙΡΑ

·       Τα νέα από το μέτωπο

·       Επίκαιρο ιστορικό μήνυμα: Ο εθνικισμός και ο μύθος του “Ουκρανικού λιμού” του 1933 (Α.Λακρουά-Ρι)

ΕΙΔΙΚΟ ΘΕΜΑ: Με αφορμή τα “νέα” Προγράμματα Σπουδών

·       Οι Φυσικές Επιστήμες στο σχολείο

·       Κ. Ιωαννίδης: Τα “νέα” προγράμματα σπουδών σ’ ένα σχολείο που λαχανιάζει

·       Α.Κοφγόπουλου: Το οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο των αλλαγών στα Αναλυτική Προγράμματα της Χημείας

·       Β.Καράβολα: “Νέα” Προγράμματα της Φυσικής για το Λύκειο

·       Μ. Κουσαθανά: Ο θεσμός της Τράπεζας Θεμάτων βαθαίνει τον ταξικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης

·       Ζ‑Π.Κ., Χ.Ρ., Π.Κ.: Τι χρειάζονται οι Φυσικές Επιστήμες στο Γυμνάσιο;

·       Ομάδα Εργασίας: Η διδασκαλία των βασικών εννοιών της Φυσικής ‑βοήθημα για δασκάλους

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ: Εμβόλιο

·       Προϊόν της επιστημονικής προόδου, όπλο ενάντια στις ασθένειες, απαραίτητο συστατικό ενός ολοκληρωμένου συστήματος υγειονομικής περίθαλψης (Κ. Καραμπέτσου- Ν.Λεοντίδης)

ΜΕΛΕΤΕΣ ‑ΕΡΕΥΝΕΣ ‑ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

·       Χρ.Τουρτούρα: Η αξιολόγηση της εκπαίδευσης στην προοπτική του “νέου” σχολείου της αγοράς

·       Σ. Γλαβίνα — Θ.Μ.Δρόσου: Απόψεις δασκάλων σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές και μαθησιακές επιπτώσεις της πανδημίας και της τηλεκπαίδευσης στους μαθητές του Δημοτικού

·       Ν.Ξυλά: Για τις ψηφιακές δεξιότητες: με αφορμή μια έρευνα του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ

·       Ε.Κοτσαλίδου: Ανάδειξη του γυναικείου ζητήματος μέσα από δύο λογοτεχνικά έργα, του Ντοστογιέφσκι και του Χικμέτ

·       Με τη λύρα: Ο προλετάριος ποιητής Φώτης Αγγουλές (Γ. Αμπαζής)

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ:

·       Αποχαιρετισμός στο Μίκη Θεοδωράκη:

·       Η “Αποκάλυψη” ενός λαού (Θ. Αντωνοπούλου)

·       Επιστολή του Μίκη για την αντικομμουνιστική υστερία των “Νέων”

·       ΤΟ ΔΙΗΓΗΜΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ: Το ταξίδι των ονείρων (Εύης Κοντόρα)

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑ- ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ:

·       Παιδικό βιβλίο: Ε. Τριανταφύλλου Η τρύπια αρβύλα (Ε. Μπιμπίρη)- Στρατή Δουνιά Ο θησαυρός του παππού (Γ. Δασκαλέα)

·       Νέα βιβλία

·       Ένα δέντρο στην καρδιά της Καμπούλ (Κ.Καμαρινού)- Η ανάπτυξη της κοινωνίας- πώς και γιατί η κοινωνία κινείται (Ρ.Νικολάίδου)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ:

·       Το 10χρονο γενικό πολυτεχνικό σχολείο της ΓΛΔ

·       Παραπέρα ανάπτυξη της γενικής παιδείας και του προγράμματος διδασκαλίας (Γκ. Νόυνερ) .

·       Μορφωτικές πρωτοβουλίες από τα Θέματα Παιδείας. Περιήγηση στην Οθωμανική Αθήνα και στην έκθεση του ΜΙΕΤ “Πώς μάθαιναν γράμματα οι “Έλληνες από την Άλωση μέχρι την Επανάσταση”

Σημείωμα της Σύνταξης

Εφτάμισι δισεκατομμύρια ευρώ (7,445 δισ. €!) δαπανά η χώρα μας για το ΝΑΤΟ, ήτοι το 3,76% του Ακαθόριστου Εγχώριου Προϊόντος, σχεδόν το διπλάσιο ποσοστό από άλλες χώρες, ξεπερνώντας σε ποσοστό ΑΕΠ ακόμη και τις …ΗΠΑ (που ξοδεύουν το 3,47% του δικού τους ΑΕΠ).

Πέρσι ξοδέψαμε 6,764 δισ., πρόπερσι 4,812… Η βαλίτσα με τις στρατιωτικές δαπάνες πάει μακριά και συνοδεύει τις πολεμικές συμφωνίες της χώρας, όπως την κατάπτυστη νέα Συμφωνία για τις Βάσεις, που υπογράφτηκε με τους Αμερικανούς πρώτα επί ΣΥΡΙΖΑ, θέτοντας στη διάθεση των ΝΑΤΟικών αναβαθμισμένα ορμητήρια στη Σούδα, την Αλεξανδρούπολη, το Στεφανοβίκειο, τη Λάρισα και το Άκτιο, καθώς κι οποιαδήποτε άλλη υποδομή τους εξυπηρετεί (σαν το αεροδρόμιο της Καλαμάτας, όπου τους Έλληνες πιλότους εκπαιδεύουν οι “φίλοι” Ισραηλινοί, προφανώς για τα σχέδιά τους στη Μέση Ανατολή).. Όχι!, δεν ξοδεύουμε για την υπεράσπιση των συνόρων μας (αφού αυτά κινδυνεύουν από τους γείτονες-“συμμάχους” μας, που με βάση το ίδιο το καταστατικό του ΝΑΤΟ κανείς δεν μπορεί να τους πειράξει).

Τι κι αν όντως αμφισβητούνται τα σύνορά μας στο Αιγαίο; Εμείς θέτουμε τις ναυτικές μας δυνάμεις στη διάθεση του ΝΑΤΟ (δηλαδή των “φίλων” μας) στη Μεσόγειο, συμμετέχουμε στη Δύναμη Ταχείας Απόκρισης των ειδικών επιχειρήσεων και στείλαμε Τμήμα Αντιαρματικών στη… Βουλγαρία κι αεροσκάφος να κατασκοπεύει τις κινήσεις των ρωσικών δυνάμεων στη Μαύρη Θάλασσα. Γι’: αυτούς τους σχεδιασμούς εξοπλίζουμε τη χώρα, αγοράζοντας και πάλι απ’ τους “φίλους” μας τους Αμερικανούς τα Ρ‑16 κι ό,τι άλλο μας πουν ότι χρειαζόμαστε.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. 730€ πληρώνει φέτος ο κάθε φτωχός Έλληνας πολίτης στο ΝΑΤΟ, από 696 πέρυσι και 504 πρόπερσι. Γιατί; Για να είμαστε πρωταθλητές σ’ έναν αγώνα με θύματα τους λαούς.

Η ακρίβεια και η φτώχεια μας είναι οι πρώτες συνέπειες των πολεμικών εκστρατειών. Εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι θάνατοι που έχουν προκληθεί απ’ τους αμερικανικούς και “ευρωπαϊκούς” βομβαρδισμούς οτο Ιράκ, τη Λιβύη, το Αφγανιστάν και τη Συρία. 500.000 παιδιά πέθαναν στο Ιράκ από έλλειψη τροφής και ιατρικής περίθαλψης ως άμεση συνέπεια του αγγλοαμερικανικού αποκλεισμού, παιδιά των οποίων η θυσία «άξιζε τον κόπο» σύμφωνα με τη “Δημοκρατική” πρώην Υπουργό Εξωτερικών Μαντλίν Ολμπράιτ, που πέθανε πρόσφατα πλήρης ημερών.

78 μέρες βομβαρδιζόταν το Βελιγράδι με τη συμμετοχή των “Ευρωπαίων συμμάχων”, από σοσιαλδημοκρατικές μάλιστα τότε κυβερνήσεις. Μην πάμε πιο παλιά (το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό, έτσι κι αλλιώς τα έχουμε ξεχάσει).

Να γιατί δεν πιστεύουμε στην “ευαισθησία” που δείχνει τώρα το ΝΑΤΟ για τον Ουκρανικό λαό και τους πρόσφυγες. Να γιατί δεν αισθανόμαστε περήφανοι που η χώρα μας έτρεξε πρώτη απ’ την Ευρωπαϊκή Ένωση, να στείλει όπλα και τεθωρακισμένα στο φερέφωνο των ΗΠΑ Ζελένσκι, πού τίποτε άλλο δε ζητάει, μόνο “όπλα, όπλα, όπλα”.

Εμείς όμως θέλουμε ειρήνη. Δεν είμαστε με τις “ανθρωπιστικές επεμβάσεις”, που κρύβουν πίσω τους τον ασίγαστο αγώνα των ιμπεριαλιστών για τις πηγές ενέργειας και πρώτων υλών, τις αγορές των σύγχρονων μονοπωλιακών ομίλων.

Γι’ αυτό δεν είμαστε και με τον Πούτιν, που εκστράτευσε στην Ουκρανία ξεκινώντας τον πόλεμο (και βάζοντάς τα ακόμη και με τον Λένιν, για την ειρήνη στο Μπρεστ Λιτόφσκ, αναμασώντας την αντικομμουνιστική καραμέλα- τη ρετσινιά της προδοσίας που ήθελαν να κολλήσουν στη Σοβιετική Ρωσία οι ντόπιοι εχθροί της από την ίδρυσή της). Έναν πόλεμο που σοβούσε απ’ τον καιρό της πορτοκαλιάς “επανάστασης” και των αδιάκοπων πραξικοπημάτων, ώστε με το ζόρι να μπει η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έναν πόλεμο, ας μην κρυβόμαστε, ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα: με τη Ρωσία (και την Κίνα) από τη μια, κι “εμάς” (δηλαδή το ΝΑΤΟ) από την άλλη.

Μόνο που οι λαοί είναι αλλού. Αυτό φάνηκε και στην Ισπανία, όπου η μία πόλη, η Μαδρίτη, ετοιμαζόταν να φιλοξενήσει τη σύνοδο του ΝΑΤΟ, και πιο κάτω στον φράχτη της Μελίγια, οι Αφρικανοί μετανάστες στοιβάζονταν κατά δεκάδες νεκροί και τραυματίες, κι από τις δυο μεριές των συνόρων. Ο Ισπανός πρωθυπουργός ευχαρίστησε βέβαια την ισπανική εθνοφρουρά και τη μαροκινή αστυνομία για το “έργο” τους (την εξόντωση άοπλων αμάχων) και μίλησε για «καλά οργανωμένη, βίαιη επίθεση στην εδαφική ακεραιότητα» (ο εγκληματίας αυτός φέρεται ως… σοσιαλιστής!). Βλέπετε οι φτωχοί μετανάστες και πρόσφυγες δεν έχουν καμιά πατρίδα να τους υπερασπιστεί.

Μόνο εμάς ‑τους προλετάριους όλων των χωρών. 
Αυτό είναι το αληθινά δικό μας, το ένα στρατόπεδο. 
Μην το ξεχνάμε!

 Χρήσιμα στοιχεία:

·       Το περιοδικό εκδίδεται από τον “Όμιλο Εκπαιδευτικού Προβληματισμού” (σωματείο — μη κερδοσκοπικού χαραχτήρα) με ευθύνη των Θόδωρου Τζιαντζή (εκδότης) και Ρίτας Νικολαΐδου (διευθύντρια, μέλος του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ)

·       Η ύλη επιλέγεται και παρουσιάζεται από Συντακτική Επιτροπή με τη βοήθεια ειδικών συνεργατών

·       Μόνιμοι συνεργάτες: Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών — Δημοκρατική Ενότητα Γονέων — Δημοκρατική Πανεπιστημονική Κίνηση — Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών — Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών (ΜΑΣ) Πανσπουδαστική Κ.Σ. — ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών.

Επικοινωνία:
τηλ. 210–8213430 6974478660 — mail@thematapaideias.org

·       Συνδρομές-εμβάσματα: Θέματα Παιδείας, Ταχ.Θυρ. 31207, Τ.Κ. 100 35 Αθήνα
Τιμή τεύχους: 5€

·       Ετήσια συνδρομή (4 τεύχη): 18€ Δίχρονη συνδρομή (8 τεύχη): 35€ Ετήσια συνδρομή για φοιτητές και άνεργους: 15€

·       Νομικά Πρόσωπα (ετήσια): 25€ Συνδρομή εξωτερικού: 35€

·       Καταθέσεις: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΛΛΑΔΑΣ, Αρ.Λογαρ. 190/ 79299194 ΙΒΑΝ: ΟΚ8401101900000019079299194
(Δικαιούχοι: Βουρδουμπάς Ν.- Ιωαννίδης Κ. — Νικολαΐδου Μ.)

Προμήθεια  παλαιών τευχών — προσφορές

Και μαζί το βιβλίο “Η ανάπτυξη της κοινωνίας” που πρέπει οπωσδήποτε να μελετήσετε 

Στις 130 σελίδες του, μπορείτε να διαβάσετε

·       Πρόλογος
της Ρίτας Νικολαΐδου

·       Η ΠΡΩΤΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
·       Από το ζώο στον άνθρωπο
·       Η πρωτόγονη κοινότητα
·       Η αποσύνθεση της πρωτόγονης κοινότητας
·       Η ΔΟΥΛΟΚΤΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
·       Η γέννηση και η ανάπτυξη της δουλοκτητικής κοινωνίας
·       Η ανατροπή των δουλοκτητικών σχέσεων
·       Η ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
·       Η γέννηση και ανάπτυξη της φεουδαρχίας
·       Οι προϋποθέσεις ανατροπής της φεουδαρχίας
·       Η ΑΣΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
·       Η γέννηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής
·       Από το καπιταλιστικό εργαστήριο στο καπιταλιστικό εργοστάσιο
·       Οι αστικές επαναστάσεις
·       Η καπιταλιστική εκμετάλλευση
·       Οι αντιθέσεις του καπιταλισμού και οι οικονομικές κρίσεις
·       Ιμπεριαλισμός (μονοπωλιακός καπιταλισμός)
·       Η πάλη για την κοινωνική αλλαγή, το σοσιαλισμό-κομμουνισμό
·       Αντί επιλόγου

·       ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Μπέρτολτ Μπρεχτ: Το Μανιφέστο (ποίημα)

·       Βιβλιογραφία

Μην το χάσετε! δεν θα το βρείτε σε βιβλιοπωλεία!