Η ιστορική για την πορεία του ΚΚΕ 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ (1968)

                            Βουδαπέστη 5-15 Φλεβάρη του 1968

Η 12^η Ολομέλεια είχε δύο θέματα να συζητήσει. Την κατάσταση στην Ελλάδα και τα καθήκοντα του Κόμματος και τα οργανωτικά ζητήματα (δράση φραξιονιστικής ομάδας). Το δεύτερο ζήτημα σχετιζόταν με την ανάγκη επανασύστασης των Οργανώσεων του ΚΚΕ που είχαν διαλυθεί με τις Αποφάσεις της 8ης Ολομέλειας του 1958 και του 8ου Συνεδρίου του 1961.

Οι Αποφάσεις αυτές είχαν αποδειχτεί καταστροφικές και ήδη από την 11η Ολομέλεια του 1967 είχε παρθεί Απόφαση για την επανασύσταση των Οργανώσεων. Μια οπορτουνιστική ομάδα δρούσε φραξιονιστικά ενάντια στην εφαρμογή της Απόφασης, προωθώντας αντί για συγκρότηση Οργανώσεων του ΚΚΕ τη συγκρότηση οργανώσεων της ΕΔΑ.

        Στη 12^η Ολομέλεια το ΚΚΕ διασπάστηκε και τυπικά.

Επί της ουσίας το Κόμμα ήταν ήδη διασπασμένο καιρό πριν, αρχίζοντας από την ΚΕ και το Πολιτικό της Γραφείο.

Η αποχώρηση - διάσπαση συντελέστηκε στο 2ο θέμα της Ολομέλειας, όπου αποφασίστηκε η καθαίρεση τριών μελών του ΠΓ (Παρτσαλίδη - Ζωγράφου - Δημητρίου), επειδή ηγούνταν οργανωμένης φραξιονιστικής ομάδας. Γεγονός που συνοδεύτηκε με την αποχώρηση απ' αυτήν την Ολομέλεια 7 τακτικών μελών της ΚΕ, 7 αναπληρωματικών και 3 της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής.

Αμέσως μετά, οι διαφωνούντες κατέλαβαν το ραδιοφωνικό σταθμό «Η Φωνή της Αλήθειας» και μετέδωσαν το μήνυμά τους, ενώ στις 19 Μάρτη 1968 έκλεψαν μεγάλο μέρος του Αρχείου του ΚΚΕ, που βρισκόταν στο Σιμπίου της Ρουμανίας. Νωρίτερα, πήραν τα βιβλία που υπήρχαν στο γραφείο της Επιτροπής Διαφώτισης. Το κλεμμένο Αρχείο μεταφέρθηκε στη Γιουγκοσλαβία και αργότερα στην Ελλάδα, ενώ στη συνέχεια δόθηκε στα ΑΣΚΙ, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Μετά από ένα διάστημα, οι αποχωρήσαντες πρωτοστάτησαν στη συγκρότηση νέου κόμματος, με το όνομα «ΚΚΕ εσωτερικού», ενώ ονόμασαν το ΚΚΕ προβοκατόρικα «ΚΚΕ εξωτερικού», δηλαδή έξωθεν υποκινούμενο.

Σύντομο χρονικό

Οι συνθήκες στις οποίες πραγματοποιήθηκε η 12η Πλατιά Ολομέλεια ήταν για το ΚΚΕ εξαιρετικά δύσκολες. Χιλιάδες μέλη και στελέχη του είχαν συλληφθεί από τη στρατιωτική χούντα, που επικράτησε 10 μήνες νωρίτερα (21 Απρίλη 1967), ενώ το ΚΚΕ βρισκόταν δίχως Κομματικές Οργανώσεις.

Το κυριότερο πρόβλημα, όμως, ήταν το γεγονός ότι το ΚΚΕ κινούνταν πλέον με τη στρατηγική των σταδίων, που καθόριζε ως πρώτο στάδιο της επανάστασης στην Ελλάδα μια αντιιμπεριαλιστική - δημοκρατική αλλαγή, η οποία θα μετεξελισσόταν στην πορεία σε σοσιαλιστική (δεύτερο στάδιο).

Ταυτόχρονα, έθετε ως ακόμα πιο άμεσο πολιτικό στόχο (μίνιμουμ πρόγραμμα) το σχηματισμό μιας πατριωτικής - δημοκρατικής κυβέρνησης, που θα συνέβαλε στη συγκέντρωση δυνάμεων ώστε να πραγματοποιηθεί το πρώτο στάδιο της δημοκρατικής επανάστασης.

Επρόκειτο για την πολιτική της συμμαχίας των «δημοκρατικών δυνάμεων», προκειμένου να φύγει από τη διακυβέρνηση η «δεξιά» (ΕΡΕ), που είχε ηγέτη τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Με βάση αυτήν τη γραμμή, το ΚΚΕ είχε γίνει από το 1961 ουρά της Ενωσης Κέντρου, που είχε ηγέτη τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Το ΚΚΕ επιδίωκε συμμαχία με αυτό το αστικό κόμμα, καθώς θεωρούσε δυνάμεις του εκφραστές της λεγόμενης εθνικής αστικής τάξης (πατριωτικής), την οποία διαχώριζε από την υπόλοιπη αστική τάξη, που την ονομάτιζε ξενόδουλη.

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η στρατηγική των σταδίων είχε την αφετηρία της στα χρόνια του μεσοπολέμου και δεν αφορούσε μόνο το ΚΚΕ, αλλά το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα.

Επιπλέον, όταν συγκλήθηκε η 12η Ολομέλεια, βάραινε αρνητικά το γεγονός ότι η ηγεσία του ΚΚΕ δεν είχε προβλέψει το προετοιμαζόμενο από τους συνταγματάρχες πραξικόπημα και επομένως δεν είχε προσπαθήσει να πάρει τα απαιτούμενα μέτρα για να υπάρξει οργανωμένη λαϊκή αντίδραση στην επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας.

Η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας άλλαξε μια σειρά από τα έως τότε δεδομένα, αφού η απουσία Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ διευκόλυνε τα χτυπήματα της δικτατορίας, ενώ έκανε ακόμα πιο δύσκολη την ανασυγκρότηση του εργατικού - λαϊκού κινήματος, παράλληλα έπαψε να είναι νόμιμη και η ΕΔΑ.

Σε αυτές τις συνθήκες, μεγάλο μέρος των στελεχών του ΚΚΕ συνειδητοποίησαν το μέγεθος του προβλήματος που είχε δημιουργηθεί από τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων.

Και τάχθηκαν υπέρ της συγκρότησής τους, ερχόμενοι σε σύγκρουση με άλλα στελέχη, δίχως ωστόσο να βλέπουν αυτοκριτικά τις επιλογές της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956-1957), που ήταν καθοριστικές για τη μετέπειτα πορεία του Κόμματος, αλλά και την προβληματική στρατηγική του.

Εκτιμήσεις

Το ΚΚΕ, σε ντοκουμέντα του και ως καταστάλαγμα συλλογικών διαδικασιών, έχει επανειλημμένα εκτιμήσει ότι η 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ είναι ένα από τα ιστορικής σημασίας γεγονότα στην υπερεκατοντάχρονη διαδρομή του. Θα ήταν τελείως διαφορετική η πορεία του (τότε διακυβευόταν ακόμα και η ύπαρξή του ως ΚΚ), αν δεν είχε επέλθει ρήξη των κομμουνιστικών δυνάμεων με τον αναθεωρητισμό - οπορτουνισμό. Η 12η Ολομέλεια διαδραμάτισε θετικό ρόλο, γιατί:

1. Έβαλε τις βάσεις για την ιστορική συνέχεια του ΚΚΕ, για την οργανωτική του αυτοτέλεια.
2. Έφερε στην πρώτη γραμμή την υπεράσπιση των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού.
3. Μέσω της ανασυγκρότησης των Κομματικών Οργανώσεων και της συγκρότησης, στη συνέχεια, της ΚΝΕ, ανακόπηκε η φθίνουσα οργανωτική πορεία του ΚΚΕ και πολλοί νέοι κομμουνιστές εντάχθηκαν στο ΚΚΕ και συνέβαλαν στην άνοδο του αντιστασιακού κινήματος ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Εξάλλου, με τις Αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας συμπαρατάχθηκε η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών κρατουμένων και των πολιτικών προσφύγων και σε μια πορεία η πλειοψηφία των μελών και οπαδών της ΕΔΑ.

Κοντά έξι δεκαετίες τώρα (55 χρόνια φέτος) η σειρά των γεγονότων που οδήγησαν στη 12^η Ολομέλεια παρουσιάζεται από τις οπορτουνιστικές - σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις ως κορυφαία σύγκρουση «ανανεωτικών και δογματικών», όπου οι πρώτοι υποτίθεται ότι έφεραν έναν αέρα «κάθαρσης» του ΚΚΕ και ευρύτερα του κομμουνιστικού κινήματος, ενώ οι δεύτεροι παρέμεναν αγκυλωμένοι σε ξεπερασμένα δόγματα και πρακτικές. Μάλιστα, έφτασαν να ισχυρίζονται ότι τα σοσιαλιστικά κράτη ανατράπηκαν επειδή δεν υιοθέτησαν έγκαιρα τα «ανανεωτικά» μηνύματα του «ΚΚΕ εσωτερικού», του Ιταλικού ΚΚ, του Γαλλικού ΚΚ, του Ισπανικού ΚΚ κ.ά., όπως του Ντούμπτσεκ στην Τσεχοσλοβακία.

Συνακόλουθο είναι το κατηγορώ τους ότι το ΚΚΕ ήταν «όργανο της Μόσχας», ενώ οι ίδιοι πάσχιζαν για έναν διεθνισμό που θα διέπεται από την αρχή της μη επέμβασης κάθε ΚΚ στα εσωτερικά του άλλου. Βέβαια, ποτέ δεν εξήγησαν πόσο συνεπείς ήταν αυτές οι διακηρύξεις με την πρακτική τους να υπεξαιρέσουν το Αρχείο του ΚΚΕ με τη συνδρομή της ρουμανικής αστυνομίας. Και φυσικά, δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα αν το ΚΚΣΕ είχε πάρει το μέρος τους το 1968, όπως ζητούσαν επιδιώκοντας συνάντηση με τη σοβιετική ηγεσία. Ακόμα, δεν είχαν κανένα πρόβλημα και το 1956 (6η Ολομέλεια), προκειμένου να ανατραπεί το λεγόμενο «ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς» που δήθεν είχε επιβάλει στο ΚΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης. Το «ανώμαλο καθεστώς» και η «προσωπολατρία» αποτέλεσαν το πρόσχημα για τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του Κόμματος.

Το 9^ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1973), συζητώντας για την κατάσταση στο Κόμμα πριν και μετά τη 12η Ολομέλεια του Φλεβάρη του 1968, για την ύπαρξη και δράση στις γραμμές του της συγκεκριμένης φραξιονιστικής οπορτουνιστικής ομάδας, κατέληξε σε εκτιμήσεις ως προς τις αιτίες της εμφάνισης και ανάπτυξής της στις γραμμές του Κόμματος, παίρνοντας ως αφετηρία την 8η Ολομέλεια της ΚΕ του 1958 και την Απόφασή της να διαλύσει τις παράνομες Κομματικές Οργανώσεις στην Ελλάδα και να διαχυθούν μέσα στην ΕΔΑ.

Αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Τόσο η απόφαση της 8ης Ολομέλειας (1958), όσο και η απόφαση του 8ου Συνεδρίου (1961) στο κομματικό πρόβλημα, αποτελούν θεμελιακό λάθος. Σήμαιναν τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων. Με τις αποφάσεις αυτές το κόμμα διαλύθηκε μέσα στην ΕΔΑ, που ήταν συνασπισμός αριστερών δυνάμεων.
Η διάλυση και η μακρόχρονη απουσία Κομματικών Οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σ' όλους τους τομείς της δράσης, ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό, στην ανάπτυξη του εργατικού και δημοκρατικού κινήματος, στην ίδια την οικοδόμηση του Κόμματος.
(...) Η απουσία Κομματικών Οργανώσεων στα εργοστάσια, στις επιχειρήσεις, στα δημόσια ιδρύματα, στις ένοπλες δυνάμεις, δεν επέτρεπε στο Κόμμα να δημιουργεί στενούς δεσμούς με την εργατική τάξη και τους άλλους εργαζόμενους».

Στον πρόλογο του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ Β' τόμος, 1949-1968, έκδοση 2011, αναφέρεται επίσης χαρακτηριστικά γι' αυτήν την περίοδο: «Η ελλιπής και με αντιφάσεις προσπάθεια της ηγεσίας του Κόμματος, να βγάλει συμπεράσματα από την πάλη στη δεκαετία 1940, ανακόπηκε το 1956 με τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή. Από εκεί και πέρα οι δυνάμεις που κυριάρχησαν, αφού πρώτα προχώρησαν στη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων και στην ένταξη των κομματικών μελών στην ΕΔΑ, οδήγησαν το ΚΚΕ στο 8ο Συνέδριο (1961), ενώ η διαπάλη στις γραμμές του διαρκώς οξυνόταν, όχι μόνο λόγω της αντίδρασης κομματικών δυνάμεων στις αποφάσεις των 6ης, 7ης και 8ης Ολομελειών της ΚΕ (1956, 1957 και 1958 αντίστοιχα), αλλά και λόγω της ανάπτυξης νέων αναθεωρητικών και οπορτουνιστικών ρευμάτων. Αποκορύφωμα της σύγκρουσης ήταν η 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ το 1968. Σε αυτή, το λεγόμενο οργανωτικοπολιτικό πρόβλημα επιλύθηκε θετικά και άρχισε η οργανωτική ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, καθώς και μια νέα περίοδος στην Ιστορία του».

Οργανωτική ανασυγκρότηση

Η διάσπαση του 1968 ήταν αναπόφευκτη για τη συνέχεια του ΚΚΕ, αφού ο αναθεωρητισμός σε αυτό είχε φτάσει σε πλήρη ωρίμανση και οργανωμένη έκφραση.

Μετά από τη 12η Ολομέλεια ήρθε στην πρώτη γραμμή η διακήρυξη της υπεράσπισης των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, παρ' όλες τις αντιφάσεις που συνέχιζε να περιέχει η στρατηγική του ΚΚΕ.

Ήταν ιστορικής σημασίας το γεγονός ότι η πλειοψηφία του καθοδηγητικού οργάνου συσπειρώθηκε με βάση την ανάγκη να ανασυγκροτηθούν και να δημιουργηθούν ισχυρές Κομματικές Οργανώσεις, πρώτα απ' όλα στους χώρους που βρισκόταν η εργατική τάξη.

Έχει σημασία να τονιστεί ακόμα ότι με αυτήν την απόφαση η πλειοψηφία της καθοδήγησης του ΚΚΕ έδειξε πως διατηρούσε αντανακλαστικά απόκρουσης του «ευρωκομμουνιστικού», αναθεωρητικού και οπορτουνιστικού ρεύματος.

Αυτή η εξέλιξη επιβεβαίωνε ότι σε μεγάλο μέρος των στελεχών του ΚΚΕ δεν είχε ουσιαστικά καταδικαστεί η κληρονομιά του ηρωικού ΔΣΕ, παρ' όλο που ακολούθησε τη γραμμή παρέμβασης των 6 ΚΚ στην 6^η Πλατιά Ολομέλεια.

Παρά τις αδυναμίες της, η 12^η Ολομέλεια βοήθησε στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και στη δημιουργία της ΚΝΕ, στην οργάνωση του αντιδικτατορικού αγώνα. Ενίσχυσε τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά, άφησε παρακαταθήκη κομμουνιστικά αντανακλαστικά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν.

Η ανασυγκρότηση του Κόμματος έδωσε απάντηση στον αναθεωρητισμό και επέδρασε θετικά στην εξέλιξη της λαϊκής πάλης: Τον Μάρτη του 1968 εκδόθηκε το πρώτο φύλλο του παράνομου «Ριζοσπάστη», που τάχτηκε υπέρ των Αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας. Επίσης, τάχτηκαν υπέρ το ανασυγκροτημένο καθοδηγητικό όργανο της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) με την παράνομη εφημερίδα της «Αδούλωτη Αθήνα». Σε μια πορεία συντάχτηκαν με τις Αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας η πλειοψηφία των πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές και τις εξορίες, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση το μεγαλύτερο στρατόπεδο, το Λακκί της Λέρου, όπου 905 κομμουνιστές κρατούμενοι, δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία τους, τάχτηκαν με τη 12η Ολομέλεια. Κάτι ανάλογο έγινε και στις Οργανώσεις των πολιτικών προσφύγων στις σοσιαλιστικές χώρες. Αυτά τα γεγονότα ήταν αποφασιστικής σημασίας για την πορεία του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος.

Η πορεία των οπορτουνιστών

Από την άλλη πλευρά, η πορεία του οπορτουνιστικού ρεύματος και ειδικά στην πλέον πρόσφατη περίοδο είναι αποκαλυπτική:

Αξιοποιώντας και τις αντεπαναστατικές ανατροπές στα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και τη βαθιά κρίση στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα, η συνέχεια του «ΚΚΕ εσ.», η ΕΑΡ, μαζί με στελέχη του ΚΚΕ και άλλους σοσιαλδημοκράτες, επιχείρησαν για μια ακόμα φορά να διαλύσουν το ΚΚΕ (1989 - 1991). Και αυτή η προσπάθεια απέτυχε. Μαζί με άλλους ιστορικούς και πολιτικούς παράγοντες, η ρήξη στη 12η Ολομέλεια με τον οπορτουνισμό είχε συμβάλει στην καλλιέργεια κομμουνιστικών αντανακλαστικών (Κόμμα Νέου Τύπου) για τη διάσωση του χαρακτήρα του Κόμματος, την εποχή της κορύφωσης και νίκης της αντεπανάστασης.

 

Πιο καταφανής έγινε ο ρόλος του οπορτουνισμού, που από τη φύση του μεταλλάσσεται πολύ γρήγορα σε αστικό κόμμα (σοσιαλδημοκρατικό), όταν άρπαξε την ευκαιρία να σχηματίσει κυβέρνηση στο έδαφος του καπιταλισμού. Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ, που έχει αντιγράψει το ΠΑΣΟΚ ακόμα και στην εξαγορά συνειδήσεων και έχει γοητευτεί από την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και τις βάσεις τους, μπορεί να μην είναι ακριβώς «εικόνα και ομοίωση» των οπορτουνιστών του 1968, οπωσδήποτε όμως είναι η ακόμα δεξιότερη φυσική εξέλιξη των ιδεολογικών και πολιτικών επιλογών τους.

Ανάλογη πορεία είχαν στο σύνολό τους όσα ΚΚ απέβαλαν τις κομμουνιστικές αρχές και αξίες. Η μεγαλύτερη υπηρεσία τους στο καπιταλιστικό σύστημα (βλέπε π.χ. Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) είναι ότι τσάκισαν μεγάλα εργατικά κινήματα, οδηγώντας τα στο συμβιβασμό με το κεφάλαιο και στην ενσωμάτωση, προκειμένου να υλοποιηθεί η στρατηγική του ιμπεριαλισμού.

Ο «σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία», που επικαλέστηκαν, είναι ουσιαστικά αποδοχή της αστικής δημοκρατίας, δηλαδή της καπιταλιστικής εξουσίας, επομένως ψευδεπίγραφος, και σημαίνει απευθείας αποδοχή του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος, που δεν εξανθρωπίζεται.

Πραγματική ελευθερία και δημοκρατία υπάρχει για όλο τον λαό, μόνο όταν η εργατική τάξη, σε συμμαχία με τα λαϊκά τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, κατακτήσει τη δική της εξουσία και κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής, εφόσον δηλαδή καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Επιβεβαιώθηκε διαχρονικά ότι οι φορείς του οπορτουνισμού, ακόμα και στην περίπτωση που εντοπίζουν υπαρκτά προβλήματα, δεν οδηγούνται στη διαμόρφωση πολιτικής που θα τα αντιμετωπίζει, αλλά διαμορφώνουν πολιτική που οδηγεί στην κατεδάφιση εκείνου που υποτίθεται ότι θέλουν να βελτιώσουν (κόμμα, σοσιαλιστική εξουσία).

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή ISBN13 _9789604510696

Περιεχόμενα

• Πρόλογος Μαΐλης Μάκης
• Πρακτικά της 12ης ολομέλειας της κε του ΚΚΕ (15 Φλεβάρη 1968)
• Η πολιτική κατάσταση της χώρας και τα καθήκοντα του ΚΚΕ. (εισήγηση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στη 12η ολομέλεια)
• Εισηγητής: Κώστας Κολιγιάννης, πρώτος γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ

o   Η διεθνής κατάσταση

o   Τα προβλήματα της ενότητας του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος

o   Ο ελληνικός λαός δεν υποτάσσεται στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία της χούντας

o   Συνεργασία και κοινή δράση όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων

o   Το κόμμα και η κομματική δουλιά

o   Η δουλιά μας στους πολιτικούς πρόσφυγες

o   Η κομματική μας δουλιά στους έλληνες που ζουν στις χώρες της δυτικής Ευρώπης

o   Η δουλιά μας στους ναυτεργάτες

o   Η δουλιά του ΠΓ και της Κ.Ε.

Ομιλίες

• Κλείσιμο του σ. Λεωνίδα Στρίγκου στο δεύτερο θέμα
• Κλειστή συνεδρίαση της κε
• Ανακοίνωση του προεδρείου του 12ης ολομέλειας
• Πρόγραμμα εργασιών 12ης ολομέλειας
• ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 12ης ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ της ΚΕ του ΚΚΕ
• Εσωκομματικό γράμμα της ΚΕ του ΚΚΕ προς όλα τα μέλη του ΚΚΕ. Σχετικά με το κομματικό πρόβλημα και την οργανωτική πολιτική του κόμματος από το 1958 ως σήμερα
• Χαιρετιστήριο της 12ης ευρείας Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Προς τον ηρωικό και αδούλωτο λαό του Βιετνάμ
• Μήνυμα της 12ης ευρείας Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Προς τους δεσμώτες και διωκόμενους. Προς όλους τους αγωνιστές της δημοκρατίας

 

 

4 — 10 Δεκέμβρη 1973: Το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ

‼️ Ανοίξαμε ‑ως συνήθως νωρίς, εκείνο το πρωί -πέρασαν κιόλας 49 χρόνια, στο παλιό μας ραδιόφωνο τη “Φωνή της Αλήθειας” και αντί για το συνηθισμένο κάτω η δικτατορία — ζήτω η δημοκρατία, ακούστηκε «κάτω η δικτατορία και η Αμερικανοκρατία — Ζήτω η Νέα Δημοκρατία — Έγινε το 9^ο Συνέδριο του ΚΚΕ»

Το 9^ο Συνέδριο του ΚΚΕ, συνήλθε στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, στο Σορφχάιντε (Schorfheide στο βόρειο Βραδεμβούργο), όταν κυριαρχούσε η στρατιωτικοφασιστική δικτατορία, αλλά παράλληλα σε κρίσιμη περίοδο ανόδου των λαϊκών αγώνων.
Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε ένα μήνα μετά τη μεγάλη εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβρη του 1973, και φυσικά ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα ζητήματα της αντιδικτατορικής πάλης

Εξέτασε αναλυτικά όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτική ιστορία του τόπου από το 8^ο Συνέδριο (συνήλθε το 1961) και μετά.
Αποτελεί παράδειγμα συλλογικής δημοκρατικής λειτουργίας του Κόμματος και τήρησής της ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες.
Πριν από το Συνέδριο είχε προηγηθεί εσωκομματική συζήτηση για τις Θέσεις της ΚΕ καθώς και προσυνεδριακός διάλογος, στον οποίο πήραν μέρος και παράνομοι κομμουνιστές από την Ελλάδα που μπόρεσαν να στείλουν τα άρθρα τους.

✔️   Στις 20 Σεπτέμβρη 1961 ο Κ. Καραμανλής υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του. Δυο μέρες πριν στις 19 Σεπτέμβρη ο Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους την ίδρυση της Ενωσης Κέντρου ως ενιαίο κόμμα.
Λίγες ημέρες αργότερα ο Γ. Παπανδρέου δήλωνε δημοσίως πως άμεση επιδίωξη της Ένωσης Κέντρου ήταν να περιορίσει την ΕΔΑ σε ποσοστό μικρότερο του 20%, ώστε να πάψει να αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα και να μπορούν «τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλαίψουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας».

Οι εκλογές του 1961 έγιναν με το πιστόλι και το χωροφύλακα! Ηταν οι εκλογές της βίας και της νοθείας. Αλλά και αυτή η κυβέρνηση της ΕΡΕ είχε μικρή θητεία αφού στις 11 Ιούνη του 1963 παραιτήθηκε και προκηρύχτηκαν νέες εκλογές.

ℹ️ Ένα από τα γεγονότα τα οποία προσχηματικά χρησιμοποίησε ο Κ. Καραμανλής για την αποχώρησή του από το πολιτικό προσκήνιο, ήταν η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, στις 22 Μάη 1963 στη Θεσσαλονίκη, που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Η κυβέρνηση κλονίστηκε και κάτω και από τη διογκούμενη λαϊκή πίεση, και 23 μέρες μετά ο Καραμανλής υποβάλλει την παραίτησή του.

✔️   Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι λίγο-πολύ γνωστά …στο προσκήνιο η νεοσύστατη Ένωση Κέντρου του “παπατζή” Παπανδρέου και πολιτική κρίση του Ιούλη 1965: στις τελευταίες εκλογές (Φλεβάρης 1964) η ΕΚ πήρε 52,72% ‑που οφείλεται εν μέρει και στην ΕΔΑ, που δεν κατέθεσε συνδυασμούς σε 24 εκλογικές περιφέρειες, ώστε να διευκολύνει το «Κέντρο» να διώξει τη «Δεξιά»).
Αυτή η επιλογή της ΕΔΑ θεωρήθηκε ως «πολύ σημαντικός ελιγμός, που έβαζε πλάτη στη συσπείρωση “των δημοκρατικών δυνάμεων“» και στην απομάκρυνση της «Δεξιάς» από την εξουσία, άρα άνοιγε τον δρόμο για να προχωρήσει η δημοκρατική εξέλιξη.
Λογική, που μπροστά σε ένα δήθεν όφελος, θυσίαζε τα πραγματικά συμφέροντα του κινήματος.

ℹ️ σσ |> Στις 3‑Νοε-1963 η Ένωση Κέντρου αναδείχθηκε πρώτο κόμμα αλλά με σχετική πλειοψηφία (42,04% 138 έδρες έναντι 39,37% 132 της Ε.Ρ.Ε. ‑3ο κόμμα η Ε.Δ.Α. 14,34% — 28 έδρες)
Οι επαναληπτικές (και τελευταίες πριν τη Δικτατορία) έγιναν στις 16-Φεβ-1964 με την ΕΚ να ανεβαίνει στο 52,72% (+10,68%) και 171 (+33) έδρες, την Ε.Ρ.Ε να χάνει ‑7,87% (35,26% 107 έδρες) και την ΕΔΑ, επίσης με απώλειες ‑2,54% (11,80% 22 έδρες, 6 λιγότερες)
Στις 15 Ιούλη 1965 ο Γ. Παπανδρέου, παραιτήθηκε.
Η 15η Ιούλη καταγράφηκε στην ιστορία ως η μέρα που ξέσπασε μια βαθιά πολιτική κρίση, που επονομάστηκε «Ιουλιανά», η οποία βεβαίως και δεν εμφανίστηκε ξαφνικά. Αλλά ο ελληνικός λαός πλήρωσε βαρύ τίμημα στη συνέχεια, αφού η εξέλιξή της για δυο ολόκληρα χρόνια οδήγησε στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία των συνταγματαρχών τον Απρίλη του 1967.

Η κρίση του 1965 έδειξε ότι η πορεία του καπιταλισμού στην Ελλάδα απαιτούσε εκσυγχρονισμούς στο πολιτικό σύστημα, το οποίο ουσιαστικά έμενε ανέπαφο από την εποχή της λήξης του εμφυλίου πολέμου.

Η άρχουσα τάξη είχε εφαρμόσει τέτοια πολιτική ωμής καταστολής όλ’ αυτά τα χρόνια για να τσακίσει το λαϊκό κίνημα της περιόδου 1941–1949 και είχε δημιουργήσει τέτοιο ιδεολογικό οπλοστάσιο και μηχανισμούς, που το αστικό πολιτικό σύστημα στα 1965 δεν ήταν ακόμη σε θέση να δεχτεί και να αφομοιώσει ομαλά και δίχως κινδύνους, από το λαϊκό κίνημα, εκείνους τους εκσυγχρονισμούς που απαιτούσε η ίδια η καπιταλιστική εξέλιξη!
Δεν ήταν μόνο το Παλάτι ως κέντρο εξουσίας που αντιδρούσε και στο παραμικρό που μπορούσε να περιορίσει την εξουσία του. Ηταν και η ΕΡΕ, αλλά, όπως αποδείχτηκε, ήταν και η «Ένωση Κέντρου» ανέτοιμη να δεχτεί και να εφαρμόσει το «καινούριο», που εξάλλου αποτελούσε και λαϊκή απαίτηση.

Η ΕΔΑ δεν μπορούσε να οδηγήσει τα γεγονότα σε πιο φιλολαϊκή κατεύθυνση λόγω πολιτικής ουράς στην αστική τάξη.
Το ΚΚΕ ήταν παράνομο και χωρίς Κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα.
Ετσι οι εξελίξεις οδήγησαν στο στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα και τη δικτατορία του Απρίλη 1967.

ℹ️  Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση της λαϊκής πάλης, ήταν καίριο χτύπημα στη δικτατορία, στους κόλπους της οποίας υπήρχαν οξύτατες αντιθέσεις. Αυτές εκδηλώνονται μια βδομάδα αργότερα με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, ο οποίος έχρισε πρόεδρο της «Δημοκρατίας» το στρατηγό Γκιζίκη και πρωθυπουργό το δικηγόρο, πράκτορα της ΚΥΠ, Ανδρουτσόπουλο. Τι ήταν αυτή η εξέλιξη; Σπασμοί του μελλοθάνατου καθεστώτος ή παράταση για να ολοκληρώσει το έγκλημα των Αμερικάνων στην περιοχή; Ενα είναι σίγουρο.

✔️  Οτι προετοιμαζόταν ένας συμβιβασμός από την αστική τάξη και τους Αμερικάνους με επαναφορά του Καραμανλή ήταν, ήδη, γνωστό πολύ πριν. Αλλά έμενε η εκκρεμότητα του Κυπριακού. Ετσι, το καθεστώς Ιωαννίδη εκτέλεσε όσο μπορούσε πιο καλά αυτή την αποστολή, οργανώνοντας το πραξικόπημα ανατροπής του Προέδρου της Κύπρου Μακαρίου στις 15 Ιούλη 1974, γεγονός που άνοιξε το δρόμο της στρατιωτικής επίθεσης του τουρκικού κράτους στην Κύπρο, πέντε μέρες αργότερα. Η αποστολή της χούντας τελείωσε και μαζί της η ίδια η χούντα. Οι Αμερικάνοι πρέπει να ήταν ικανοποιημένοι.

Οι θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ (14^η Ολομέλεια Απρίλης 1970) όπως διακινήθηκαν σε παράνομη, καμουφλαρισμένη μπροσούρα (φυσικό μέγεθος 7,0Χ9,5εκ) — μεσολάβησαν μέχρι το 9^ο, η 15^η (1–6 Φλεβάρη 1971), η 16^η (11–15 Ιούνη 1972), η 17^η (9–15 Δεκέμβρη 1972), η 18^η (24 Ιούνη — 2 Ιούλη 1973) και η 19^η (30 Νοέμβρη — 3 και 5 Δεκέμβρη 1973).

---

Σ’ αυτές τις συνθήκες συνήλθε το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, αυτή τη φορά βεβαίως έχοντας οργανωμένες δυνάμεις και στην Ελλάδα, αφού είχαν συγκροτηθεί Κομματικές Οργανώσεις μετά τη 12^η Ολομέλεια του Φλεβάρη του 1968 και την αποχώρηση από το Κόμμα της δεξιάς αναθεωρητικής ομάδας.

Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε μετά από συνεχείς αναβολές, που — όπως αναφερόταν — οφείλονταν στις συνθήκες της δικτατορίας, γεγονός το οποίο επέφερε οπωσδήποτε δυσκολίες στην πραγματοποίηση της προσυνεδριακής δουλειάς και ιδιαίτερα στην αποστολή αντιπροσώπων από την Ελλάδα για το Συνέδριο.
Στις εργασίες του πήραν μέρος εκλεγμένοι αντιπρόσωποι από τους πολιτικούς πρόσφυγες, από τους μετανάστες στη Δυτική Ευρώπη, αλλά και από τις ανασυγκροτημένες παράνομες Οργανώσεις του ΚΚΕ στην Ελλάδα.

Από τις Εργασίες του 9^ου Συνεδρίου.
Στο βήμα ο Χαρίλαος Φλωράκης
(στη 17^η Ολομέλεια της ΚΕ το Δεκέμβρη του 1972,
εκλέχτηκε Α’ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ)

Το Συνέδριο ψήφισε νέο Πρόγραμμα και Καταστατικό του ΚΚΕ.

Η νέα Κεντρική Επιτροπή που προέκυψε από το 9ο Συνέδριο εξέλεξε νέο Πολιτικό Γραφείο, και Γενικό Γραμματέα της τον Χαρίλαο Φλωράκη.

✔️  Για το χαρακτήρα της δικτατορίας

Ο χαρακτήρας της δικτατορίας προσδιορίστηκε ως ανοιχτή τρομοκρατική νεοφασιστική δικτατορία εγχώριων και ξένων, κυρίως αμερικανικών, μονοπωλίων.¹

Εκτιμήθηκε ως γέννημα της ανάπτυξης των αντιθέσεων του κρατικού μονοπωλιακού καπιταλισμού στην Ελλάδα, προϊόν της σύζευξης της άρχουσας τάξης με τον διεθνή ιμπεριαλισμό, σε πρώτη γραμμή τον αμερικανικό, και της υποταγής σε αυτόν. Οι καταβολές του πραξικοπήματος εκτιμήθηκε ότι ακουμπούσαν στη διαμόρφωση και στο ρόλο της μεγαλοαστικής τάξης και στην ξένη κηδεμονία της, που ανέκοψε τη λαϊκοδημοκρατική ανέλιξη του τόπου στον καιρό της Κατοχής και μετά, ενώ στην εξουσία επιβλήθηκαν οι πιο αντιδραστικές δυνάμεις και οι συνεργάτες του κατακτητή που πλαισίωναν την ολιγαρχία του πλούτου. Αναφερόταν ότι στην Ελλάδα εγκαθιδρύθηκε ένα καθεστώς βαθιά αντιλαϊκό και εθνικής υποτέλειας, ένα καθεστώς εξυπηρέτησης της χρηματιστικής ολιγαρχίας, των στρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογείου.

Εκτιμούσε ότι η νεοφασιστική δικτατορία ήταν συνέπεια όλης της μεταπολεμικής εξέλιξης και της αδυναμίας της χρηματιστικής ολιγαρχίας και των πατρόνων της να εξασφαλίσουν την «τάξη πραγμάτων» που ήθελαν μέσα στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ως σκοπό του πραξικοπήματος αναδείκνυε την κατάπνιξη με την ωμή βία του ογκούμενου παλλαϊκού κινήματος, που δεν ήταν σε θέση ν’ αναχαιτίσουν τα ντόπια και τα ξένα μονοπώλια με τα μέσα της αστυνομευόμενης δημοκρατίας, για την καλύτερη εξυπηρέτηση του ιμπεριαλισμού, που δεν ένιωθε ασφάλεια στην εξυπηρέτησή του με την υπάρχουσα προδικτατορική κατάσταση.

Θεωρούσε ότι ο σχεδιασμός και η οργάνωση της επιβολής του έγινε με την άμεση συμμετοχή και υποστήριξη του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.

✔️  Για την αντιδικτατορική πάλη

Για την ενότητα της αντιδικτατορικής δράσης, από τα πάνω και από τα κάτω, αναφερόταν ότι τα κύρια συμφέροντα των μονοπωλίων και των ιμπεριαλιστών, κυρίως των αμερικανικών, εξυπηρετήθηκαν στα χρόνια της δικτατορίας όχι όπως πριν, όταν κυριαρχούσαν τα δύο μεγάλα «παραδοσιακά» κόμματα της «Δεξιάς» και του «Κέντρου». Οτι ούτε τα μονοπώλια και οι ξένοι ιμπεριαλιστές ξέκοψαν από τους κύριους πολιτικούς εκπροσώπους τους, ούτε τα βασικά αστικά κόμματα αποφάσισαν να παραιτηθούν από το ρόλο εξυπηρέτησης των μονοπωλίων και του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Εκτιμούσε ότι απλώς παραμερίστηκαν προσωρινά για λόγους ιστορικούς και γιατί δεν παρείχαν επαρκείς εγγυήσεις ότι ήταν σε θέση ν’ αποτελέσουν τους φορείς ενός δικτατορικού καθεστώτος, που ήταν αναγκαίο στα μονοπώλια και στους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές.

Ταυτόχρονα, υποστήριζε ότι η αντίθεση των αστικών κομμάτων προς το νεοφασιστικό καθεστώς δεν έκφραζε αντίθεσή τους προς τα μονοπώλια και τον διεθνή ιμπεριαλισμό, αλλά διαφορά ως προς τη μορφή άσκησης της εξουσίας. Ακόμα, αντανακλούσε και αντιθέσεις των ξένων μονοπωλίων και του διεθνούς ιμπεριαλισμού.²

Εκτιμώντας την ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου από τον Δ. Ιωαννίδη στις 25 Νοέμβρη 1973, λίγες μέρες μετά από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ανέφερε ότι επρόκειτο για εσωχουντικό αμερικανοκίνητο πραξικόπημα χωρίς καμιά αλλαγή της ουσίας του νεοφασιστικού καθεστώτος, ενώ παρέμενε ο κίνδυνος συμβιβασμού της χούντας και των αστικών κομμάτων, διάσπασης του μετώπου των δυνάμεων που αντιτίθονταν στη δικτατορία. Ως γραμμή αντιπαράθεσης απέναντι στο νεοφασισμό και στον υπαρκτό κίνδυνο συμβιβασμού του με τις αστικές δυνάμεις, πρόβαλλε την ανάγκη διεκδίκησης άμεσων αιτημάτων του λαού. Τόνιζε, επίσης, την ανάγκη επαγρύπνησης είτε απέναντι στη γραμμή σκλήρυνσης είτε στη γραμμή της «δημοκρατικοποίησης». Η παραπάνω θέση συμπληρωνόταν με την εκτίμηση ότι δεν έπρεπε ν’ αντιπαρατίθεται η ειρηνική στη μη ειρηνική μορφή πάλης, ότι η μορφή θα εξαρτιόταν από τις συγκεκριμένες συνθήκες.³

Καθόρισε ότι η πάλη κατά του νεοφασισμού έπρεπε να γίνεται στο όνομα της δημοκρατίας, που θα εξασφάλιζε τις ελευθερίες του λαού, θα καταργούσε το παρακράτος και όλα τα εξωπολιτικά κέντρα εξουσίας, θα έφραζε το δρόμο στην επαναφορά φασιστικών ή μισοφασιστικών καθεστώτων, υπέρ μιας δημοκρατίας απαλλαγμένης από την κηδεμονία των Αμερικανών και άλλων ιμπεριαλιστών. Ως απάντηση στη στάση των αστικών κομμάτων, το 9ο Συνέριο εκτιμούσε την εξασφάλιση της ελεύθερης έκφρασης του λαού από προσωρινή κυβέρνηση των κομμάτων και οργανώσεων που αντιτίθονταν στο νεοφασιστικό καθεστώς.

Για τη μετάβαση

Η «Νέα Δημοκρατία», με τον προσδιορισμό «δημοκρατικό πολιτικό καθεστώς»,⁴ εντάχτηκε στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ ως ένα αρχικό σημείο του πρώτου σταδίου της «ενιαίας επαναστατικής διαδικασίας», ενώ θεωρούνταν ότι πίσω από αυτό θα σήμαινε επιστροφή στο καθεστώς της αστικής δημοκρατίας προχουντικού τύπου.

Το 9ο Συνέδριο υποστήριζε ότι, προκειμένου να συγκεντρωθούν περισσότερες δυνάμεις, δεν έπρεπε να προβληθεί ως άμεση επιδίωξη το πρόγραμμα της δημοκρατικής αντιιμπεριαλιστικής επανάστασης, καθώς στόχος ήταν να προσελκυστούν άλλες δυνάμεις της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης, που μπορούσαν να δεχτούν τη «Νέα Δημοκρατία»⁵, όχι, όμως, και βαθιούς μετασχηματισμούς.Παράλληλα, υπογράμμιζε ότι το ΚΚΕ δεν έθετε πρόβλημα αλλαγής της κρατικής μορφής κυριαρχίας από την άρχουσα τάξη, αλλά πρόβλημα περάσματος στη λαοκρατική εξουσία. Ο τελικός σκοπός του Κόμματος ήταν η ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και η εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού, καθώς εκτιμούσε ότι ήταν «ώριμες οι υλικές προϋποθέσεις για σοσιαλιστικό μετασχηματισμό». Επειδή, όμως, για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό απαιτούνταν και οι υποκειμενικές προϋποθέσεις — η συγκέντρωση και η ετοιμασία των αναγκαίων δυνάμεων — δεν μπορούσε να λυθεί ως πρόβλημα αν δεν παίρνονταν υπόψη τα υπάρχοντα εθνικά, δημοκρατικά προβλήματα, πολύ περισσότερο που αυτά συνδέονταν και με το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.⁶

Όλα τα παραπάνω, όπως και ο προσδιορισμός του σοσιαλισμού ως «τελικού» σκοπού, υποδήλωνε με σαφήνεια ότι υπήρχαν άμεσοι, ενδιάμεσοι κοινωνικοπολιτικοί και οικονομικοί στόχοι, μεταβατικό πολιτικό καθεστώς στο έδαφος του καπιταλισμού, (ΣΣ |> το περίφημο «σκαλοπάτι») με το οποίο αποσπούνταν η καθημερινή πάλη από την πάλη για το σοσιαλισμό.

✔️  Για το «κομματικό πρόβλημα»

Αναγνωρίστηκε ότι το 8ο Συνέδριο συνήλθε χωρίς να υπάρχουν Κομματικές Οργανώσεις. Εκτιμούσε ότι από το 8ο Συνέδριο έως τη 12η Ολομέλεια στη δουλειά του Κόμματος κυριαρχούσε βασικά δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση.

Ως έκφραση της παρέκκλισης αναφερόταν η θέση για το ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό, για την εθνική αστική τάξη, η επικύρωση της λικβινταριστικής Απόφασης του 1958 για τη διάλυση των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων. Αποδόθηκαν ευθύνες στην τότε ΚΕ και ιδιαίτερα στο ΠΓ.

Τα ντοκουμέντα διαφοροποιούσαν την ιεράρχηση των αιτιών του «κομματικού προβλήματος» σε σχέση με προηγούμενες θέσεις. Στη σειρά των αιτιών προτάχτηκε η ανεπάρκεια της καθοδήγησης του Κόμματος, η λειψή αφομοίωση και η μη δημιουργική εφαρμογή της μαρξιστικής — λενινιστικής θεωρίας, οι παραβιάσεις βασικών λενινιστικών αρχών· σε πρώτη γραμμή της συλλογικότητας της δουλειάς και της κοινωνικής σύνθεσης του Κόμματος. Αναφέρονταν, στη συνέχεια, οι σοβαρές δυσκολίες που δημιουργήθηκαν για το ΚΚΕ και το κίνημα γενικότερα μετά από τις δύο αλλεπάλληλες ήττες (του 1944 και του 1949), οι δυσκολίες στην ανασυγκρότηση παράνομων Κομματικών Οργανώσεων, η πολύπλευρη πίεση του εχθρού σε συνδυασμό με την απουσία από την Ελλάδα σημαντικού τμήματος στελεχών και μελών και της ίδιας της καθοδήγησής του.

Στις αιτίες, επίσης, συμπεριλαμβάνονταν οι δυσκολίες του συνδυασμού της παράνομης με τη νόμιμη δουλειά, οι κοινοβουλευτικές αυταπάτες που αναπτύχθηκαν από την εκλογική άνοδο της ΕΔΑ, ιδιαίτερα το 1958.

✔️  Η ανάλυση για την ανάπτυξη του καπιταλισμού

Όσον αφορά την ανάπτυξη του καπιταλισμού, διαπίστωνε: «Η Ελλάδα, χώρα με μέσο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, με διαμορφωμένο κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό και με χαρακτηριστικό γνώρισμα τη σημαντική εξάρτηση από το ξένο μονοπωλιακό κεφάλαιο και το διεθνή ιμπεριαλισμό, γίνεται χώρα βιομηχανική — αγροτική».⁷

Για το ζήτημα αν η Ελλάδα ήταν βιομηχανική — αγροτική ή βρισκόταν σε πορεία να γίνει βιομηχανική — αγροτική είχε γίνει μεγάλη συζήτηση κατά την επεξεργασία των Θέσεων στη 18η Ολομέλεια. Τελικά, το Κόμμα δεν έπαιρνε υπόψη στα κριτήρια ανάλυσης και εκτίμησης του καπιταλισμού στην Ελλάδα την ανισομετρία, την αλληλεξάρτηση που εμφανίζεται στις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη στην παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία.

Ορισμένα πραγματικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας και της αστικής διαχείρισης (π.χ. η πορεία της εκβιομηχάνισης, οι περιορισμένες Αμεσες Ξένες Επενδύσεις, οι φιλομονοπωλιακές ρυθμίσεις των κυβερνήσεων που ευνοούσαν το ξένο κεφάλαιο κ.λπ.) ερμηνεύονταν με τρόπο απόλυτο και λαθεμένο μεθοδολογικά.

Το αποτέλεσμα ήταν να μη συνδέεται η καπιταλιστική ανάπτυξη με την πορεία έκτασης των καπιταλιστικών σχέσεων, και έτσι να μην ερμηνεύονται αντικειμενικά η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα, η θέση του στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, οι σχέσεις του με τα άλλα καπιταλιστικά κράτη (βλέπε θέσεις για υποδούλωση από το ξένο κεφάλαιο, για εθελοδουλία της αστικής τάξης κ.λπ.).

✔️  Για τα στάδια

Το Πρόγραμμα που αποφάσισε το 9ο Συνέδριο, παρά τις βελτιώσεις που επέφερε σε σχέση με εκτιμήσεις — διαπιστώσεις και την κριτική προηγούμενων Αποφάσεων, στην ουσία άφησε άθικτη τη βασική γραμμή του 8ου Συνεδρίου, δηλαδή τη λογική των δύο σταδίων της επαναστατικής διαδικασίας, όπως και το ζήτημα της εκτίμησης της ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού και της ερμηνείας της θέσης του στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.

• Επίσης, συνέχισε να μην προσδιορίζει αντικειμενικά ταξικά μέρος των αστικών πολιτικών δυνάμεων και τη στάση απέναντί τους.
• Υιοθετούσε την ουτοπική εκτίμηση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος ότι ο ιμπεριαλισμός, παρ’ όλες τις προσπάθειές του, δεν μπόρεσε ν’ αλλάξει τον γενικό συσχετισμό των δυνάμεων προς όφελός του, ότι την κύρια κατεύθυνση στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας την καθόριζαν το παγκόσμιο σύστημα του σοσιαλισμού, η διεθνής εργατική τάξη, όλες οι επαναστατικές δυνάμεις.⁸
• Ενώ εκτιμούσε ότι στην Ελλάδα υπήρχαν οι υλικές προϋποθέσεις για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, υποστήριζε ότι ο χαρακτήρας της επανάστασης καθορίζεται από τη θέση της κάθε χώρας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και από τον συσχετισμό δυνάμεων.

Εκανε λόγο για δύο αντιθέσεις στην καπιταλιστική κοινωνία: Τη βασική, κεφαλαίου — εργασίας, και ως κυρίαρχη μία άλλη, την αντίθεση ανάμεσα στις μονοπωλιακές και τις μη μονοπωλιακές δυνάμεις, εντάσσοντας στις δεύτερες τμήματα της αστικής τάξης και όλα τα μεσαία στρώματα. Σε αυτήν την ταξική ανάλυση οικοδομούσε τη στρατηγική των δύο σταδίων και τον αντίστοιχο καθορισμό των κινητήριων επαναστατικών δυνάμεων.

Σημειώσεις:

1.     Η αμφισβήτηση του χαρακτηρισμού της δικτατορίας ως φασιστικής είχε τεθεί σε προηγούμενες Ολομέλειες της ΚΕ απ’ ορισμένα μέλη, που θεωρούσαν ότι ο χαρακτηρισμός της ως φασιστικής δεν ανταποκρινόταν, παρέπεμπε στον προπολεμικό φασισμό που αναπτύχθηκε σε συνθήκες κρίσης και σε φάση προετοιμασίας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Έτσι, επιλέχτηκε ο όρος νεοφασισμός, που θεωρήθηκε ότι απέδιδε την πραγματικότητα στις τότε συνθήκες, σε περίοδο που, όπως εκτιμιόταν, ο συσχετισμός ήταν υπέρ των δυνάμεων του σοσιαλισμού.

2.    Το 9ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, σελ. 124, έκδ. της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα, 1974.

3.    Ο.π., σελ. 131 — 132.

4.    Ο.π., σελ. 174 — 182.

5.    Ο.π., σελ. 118.

6.    Ο.π., σελ. 115.

7.    Ο.π., σελ. 169.

8.   Ο.π., σελ. 161.

 

Δ. Κουτσούμπας:
Το ΚΚΕ μπαίνει στον νέο αιώνα του
πιο έμπειρο και πιο μαχητικό

Σε ατμόσφαιρα έντονης συγκίνησης αλλά με το δυναμισμό των ανεξάντλητων διδαγμάτων που αναβλύζουν από την 100χρονη ιστορία του, έγινε η εκδήλωση της Κεντρικής Επιτροπής στο κτίριο όπου πραγματοποιήθηκε το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το Δεκέμβρη του 1973 στο Σορφχάιντε.
Σε ατμόσφαιρα συγκινησιακά φορτισμένη αλλά και με το δυναμισμό των ανεξάντλητων διδαγμάτων που αναβλύζουν απ’ την 100χρονη ιστορία του Κόμματός μας, η εκδήλωση της Κεντρικής Επιτροπής, θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη όσων την παρακολούθησαν, δεκάδων μελών και φίλων του Κόμματος από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και φυσικά την Ελλάδα, ανάμεσά τους ξεχωριστή η παρουσία αγωνιστών του ΔΣΕ, πολιτικών προσφυγών, παλαίμαχων κομμουνιστών.

Στην εκδήλωση μίλησε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Χαιρετισμό απηύθυναν ο Γραμματέας της ΤΕ Γερμανίας του ΚΚΕ, Κώστας Γκουτζηγιάννης, ο εκπρόσωπος της ΚΟ Γερμανίας του ΚΚ Τουρκίας Τβεφίκ Τας και ο αντιπρόεδρος του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (DKP), Χανς – Πέτερ Μπρένερ.

Τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση υποδέχτηκε η ορχήστρα πνευστών «Φριτς Βάινεκ» παίζοντας σκοπούς του διεθνούς, του γερμανικού και του ελληνικού εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Πρόκειται για ορχήστρα που συνεχίζει την παράδοση των ορχηστρών της δεκαετίας του 1920 που πλαισίωναν με την μουσική τους τις εκδηλώσεις του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος.

Η μπάντα άνοιξε και την εκδήλωση καθώς υποδέχτηκε στην αίθουσα με το σκοπό «Στ’ άρματα, στ’ άρματα» τους παλαίμαχους κομμουνιστές που λίγο πριν την έναρξη είχαν κατ’ ιδίαν συνάντηση σε άλλο χώρο του ξενώνα με τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Σε μια έκφραση συμβολική της ιστορικής συνέχειας του κόμματος, που άλλωστε με την επιμέλεια της ΚΟ Κεντρικής Ευρώπης το πνεύμα αυτό κυριαρχούσε σε όλο το χώρο όπου φιλοξενήθηκε η εκδήλωση, στολισμένο με σπάνια αρχειακά υλικά, καλαίσθητα ταμπλό, ντοκουμέντα, υψηλής αισθητικής σκίτσα κ.α., οι βετεράνοι του κόμματος και του κινήματος μπήκαν στην αίθουσα ο καθένας συνοδευόμενος από έναν νέο σύντροφο, μέλος της ΚΝΕ, καταχειροκροτούμενοι απ’ τους παρεβρισκόμενους.

Ακολούθησε η προβολή ενός σύντομου μεν περιεκτικού και διδακτικού δε βίντεο για τη ζωή των Ελλήνων μεταναστών στην καπιταλιστική Δυτική Γερμανία και για τη ζωή των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στην Ανατολική Γερμανία. Δύο κόσμοι σε διαρκή αντιπαράθεση. Τεμάχια προς ανάλωση οι εργάτες στην πρώτη, άνθρωποι, αγωνιστές που έχρηζαν και έλαβαν βοήθεια να ζήσουν, να μορφωθούν και να δημιουργήσουν στη δεύτερη!

Η ΚΟ Κ. Ευρώπης δώρισε στον Δ. Κουτσούμπα για το αρχείο του Κόμματος ανατύπωση καταστατικού του 1949, που πρόσφερε στο αρχείο της η συντρόφισσα Βαϊτσα Πουρζιτίδου, παρούσα και η ίδια στην εκδήλωση. Για τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ το δώρο αυτό όπως τόνισε σηματοδοτεί την ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια για στρατολόγηση στο Κόμμα, για πύκνωμα των γραμμών του προς τιμήν των 100 χρόνων του. «Ξεκινάμε πιο δυνατά τον νέο αιώνα ζωής και δράσης μας», σημείωσε καταχειροκροτούμενος και με το χώρο να δονείται από απανωτά συνθήματα. Αναμνηστικά δώρα προσφέρθηκαν και στους εκπροσώπους του ΚΚ Τουρκίας και του Γερμανικού ΚΚ.

Η εκδήλωση έκλεισε με μουσικό πρόγραμμα απ’ τους συντρόφους Ειρήνη Μανωλάκη, Ωρ. Αφησιάδη, Μ. Βασιλαδιώτη, με την απαγγελία του «Εγκώμιου στο Κόμμα» του Μπ. Μπρεχτ και του ποιήματος του Γ. Ρίτσου για το ΚΚΕ και την ανάκρουση της Διεθνούς.

Πηγή 902.gr