Ντοκουμέντο: Κώστας Κολιγιάννης _πιστός στα ιδανικά και τις αξίες του ΚΚΕ

Μία σημαντική προσωπικότητα του Κόμματος, με σχεδόν 50 χρόνια κομματικής πορείας. Από τη στιγμή που εντάχθηκε στο Κόμμα μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1979, υπηρέτησε πιστά τα ιδανικά και τις αξίες του ΚΚΕ, ανεξάρτητα από αδυναμίες, λάθη ή αντιφάσεις που υπήρξαν κατά το διάβα της κομματικής του ζωής.

Διαβάζουμε στο ΒΗΜΑ
Τιμούν τον Κολιγιάννη δικαιώνοντας τον Ζαχαριάδη: Σε μια ασυνήθιστη συμβολική ενέργεια προχώρησε προσφάτως ο Περισσός, τιμώντας μια αμφιλεγόμενη ηγετική προσωπικότητα, τον Κώστα Κολιγιάννη, ο οποίος ηγήθηκε του κόμματος από το 1956 έως το 1972 και συνέδεσε το όνομά του με την αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη και τη σφοδρή εσωκομματική διαπάλη που κορυφώθηκε το 1968 με τη διάσπαση του ΚΚΕ.
Οι μεγάλες αντιφάσεις: Η περίπτωση Κολιγιάννη είναι από τις λιγότερο γνωστές στην πολυκύμαντη ιστορία του ΚΚΕ και αποτυπώνει τις μεγάλες αντιφάσεις της κρίσιμης μετεμφυλιακής εποχής και κυρίως τη διαμάχη που διεξαγόταν στο εσωτερικό του κόμματος με φόντο τις εξελίξεις στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και ειδικότερα τη λεγόμενη αποσταλινοποίηση που εγκαινιάστηκε το 1956 (20^ό Συνέδριο ΚΚΣΕ)
Σε εκδήλωση που πραγματοποίησε το ΚΚΕ στη γενέτειρα του, Ελλοπία Βοιωτίας, παρουσία του γενικού γραμματέα Δ. Κουτσούμπα, αποτυπώθηκε ευθαρσώς το πλαίσιο των τραυματικών αυτών αντιφάσεων της εποχής.

Μπαρουτοκαπνισμένος κομμουνιστής από το 1931,
με συλλήψεις, βασανιστήρια και εξορίες (Ακροναυπλία, Πύλος κ.λπ.)   

Ο Κώστας Κολιγιάννης γεννήθηκε στο χωριό Ελλοπία, Καραντάς Θηβών, όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιογραφικό του, στις 26 Ιούλη 1909. Ηταν το τέταρτο από τα 7 παιδιά της 9μελούς οικογένειας των Κολιγιανναίων. Παιδί με ιδιαίτερη έφεση στο διάβασμα, ήταν το μόνο από τα αδέρφια που έφυγε από το χωριό για να σπουδάσει, χωρίς ωστόσο στο τέλος να καταφέρει να υλοποιήσει το στόχο του. Η οικογένειά του πριν από το 1941 ακολουθούσε πολιτικά πότε το Λαϊκό και πότε το Φιλελεύθερο Κόμμα, «καθυστερημένη πολιτικά», αναφέρει ο Κώστας Κολιγιάννης, ήταν η πολιτική στάση της οικογένειάς του. Σύντομα και παρά τις ενστάσεις ιδιαίτερα από την πλευρά του πατέρα του, ο Κώστας έφυγε τελειώνοντας το Δημοτικό και το Γυμνάσιο για να σπουδάσει δάσκαλος ή αξιωματικός.

Έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων και αποκλείστηκε από την Υγειονομική Επιτροπή λόγω κάποιου προβλήματος υγείας. Στη συνέχεια αφού υπηρέτησε τη θητεία του στο στρατό γράφτηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών στην οποία παρακολούθησε για λίγο μέχρι το δεύτερο έτος εγκαταλείποντας τις σπουδές για οικονομικούς λόγους. Στο χρονικό διάστημα που ήταν μαθητής Γυμνασίου τα καλοκαίρια δούλευε στα χωράφια και στα κοπάδια της οικογένειάς του ή κάνοντας μαθήματα σε συμμαθητές του για να εξοικονομεί κάποια χρήματα. Από το καλοκαίρι του 1931 άρχισε να δουλεύει ως ιδιωτικός υπάλληλος σε δικηγορικό γραφείο και αργότερα σε πρακτορείο αυτοκινήτων μέχρι το 1936.

Πρωτοπόρα δράση

Μέλος του Κόμματος ο Κώστας Κολιγιάννης έγινε το 1931, αρχικά στην ΟΚΝΕ και στο τέλος του 1931 πέρασε στο Κόμμα. Η επαφή του με τις ιδέες του κομμουνισμού είχε γίνει νωρίτερα μέσα από τη συναναστροφή με συνομήλικους ή λίγο μεγαλύτερους που ήταν μέλη του Κόμματος ή ήταν εξωκομματικοί κομμουνιστές. Να σημειώσουμε ότι την περίοδο αυτή, όπως αναφέρει στο βιογραφικό του ο Κώστας Κολιγιάννης, στην περιοχή της Θήβας η Κομματική Οργάνωση ήταν αρκετά αδύναμη, από το 1933 έως το 1936 είχε 4 έως 10 πυρήνες στη Θήβα και από έναν πυρήνα σε 5 έως 10 χωριά κατά περιόδους, με σύνολο κομματικών μελών που κυμαίνονταν από 80 έως 150 περίπου (...)
Την ίδια περίοδο, το καλοκαίρι του 1931, που εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος, γίνεται μέλος του σωματείου και μαζί με άλλους συντρόφους ξεκινούν την ανασυγκρότηση και άλλων σωματείων που ουσιαστικά για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι ανενεργά. Στόχος είναι η ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Θήβας, που τελικά πραγματώνεται το 1934.

Στο Εργατικό Κέντρο Θήβας ο Κολιγιάννης από την ίδρυσή του είναι μέλος της διοίκησης και στη συνέχεια γραμματέας και ταμίας μέχρι το 1936.
Σε αυτό το χρονικό διάστημα εντείνονται οι εργατοϋπαλληλικοί αγώνες στην περιοχή. Ο Κολιγιάννης από τη θέση του ως στέλεχος του Εργατικού Κέντρου παίρνει μέρος και συχνά διοργανώνει αυτούς τους αγώνες που γίνονται για το μεροκάματο, ενάντια στη βαριά φορολογία, στις υπέρογκες τιμές του ρεύματος και του νερού, στα συλλαλητήρια και στους αγώνες που γίνονται από τους εργάτες στο Κωπαϊδικό πεδίο.
Γι' αυτή του τη δράση από το 1931 μέχρι το 1936 διώκεται ως γνωστός κομμουνιστής, στέλεχος του εργατικού κινήματος, αρκετές φορές περνάει αυτόφωρο, για παράνομες συγκεντρώσεις, για διατάραξη της τάξης, για παράνομο έρανο, συλλαμβάνεται από την Αστυνομία για την κομματική και συνδικαλιστική του δράση.
Γρήγορη είναι επίσης και η στελεχική του ανάδειξη
στα όργανα του Κόμματος.

Στις αρχές του 1933, ενώ είναι ήδη γραμματέας πυρήνα, εκλέγεται μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Θήβας και το 1934 γραμματέας της Αχτίδας Θήβας μέχρι το 1936, που εκλέχθηκε μέλος της ΠΕ Αττικοβοιωτίας, στην οποία ανήκαν οι Οργανώσεις Θήβας, Λιβαδειάς, Ελευσίνας και Λαυρίου.
Ο Κολιγιάννης, ως στέλεχος του Κόμματος στην ΠΕ Αττικοβοιωτίας, στέλνεται το Σεπτέμβρη του 1935 στη Χαλκίδα με στόχο την ανασυγκρότηση της ΚΟ Εύβοιας που είχε δεχθεί χτυπήματα από την Ασφάλεια και είχε διαλυθεί. Ωστόσο πριν προλάβει να ολοκληρώσει το καθήκον που του είχε ανατεθεί στο διάστημα αυτό συλλαμβάνεται και στέλνεται εξορία στον Αη Στράτη, όπου μετά από μαζική απεργία πείνας και διαμαρτυρίες λίγο πριν συμπληρώσει το τρίμηνο που είχε εισπράξει ως ποινή φεύγει με αμνηστία. Στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά μέχρι τη σύλληψή του δουλεύει παράνομα, στήνει μηχανισμό κρατώντας επαφή με ορισμένους συντρόφους, εκδίδει και μία δεκαήμερη εφημερίδα, τη «Λευτεριά», όργανο της ΚΟ Θήβας (...)

Αλύγιστος στη φυλακή και την εξορία

Στην Ασφάλεια βασανίζεται σκληρά για να του αποσπάσουν πληροφορίες για άλλα μέλη του Κόμματος, για φίλους και οπαδούς με τους οποίους είχε επαφή στην Αθήνα, όμως δεν παίρνουν καμία πληροφορία και στις 25/3/1937 τον στέλνουν στην Ακροναυπλία. Από την Ακροναυπλία οδηγείται σε στρατόπεδο στην Πύλο μαζί με άλλους 200 κομμουνιστές μέχρι τον Απρίλη του 1941, οπότε συνολικά όλοι οι κρατούμενοι κομμουνιστές παραδίδονται στους Γερμανούς κατακτητές και τους ξαναφέρνουν πάλι πίσω στην Ακροναυπλία. Τελευταίος σταθμός ως φυλακισμένος είναι η «Σωτηρία», όπου μεταφέρεται με τους τελευταίους 56 Ακροναυπλιώτες για νοσηλεία το Φλεβάρη του '43.
Στο χρονικό διάστημα των 6 ετών που ο Κολιγιάννης είναι φυλακισμένος είναι κομματικός υπεύθυνος ομάδας κρατούμενων στην Ακροναυπλία, γραμματέας μιας μεγαλύτερης ομάδας και μέλος της Κομματικής Επιτροπής με γραμματέα τον Βασίλη Μπαρτζιώτα (...) Την περίοδο που μαζί με 200 κομμουνιστές βρέθηκε στην Πύλο, όπου οι συνθήκες της απομόνωσης και της βίας που ασκούνταν πάνω στους φυλακισμένους ήταν χειρότερες από την Ακροναυπλία, ο Κολιγιάννης είχε από το Κόμμα την ευθύνη όλου του στρατοπέδου. Η Πύλος, όπως λέει ο ίδιος, αποτελούσε για εκείνη την περίοδο το μέρος εκείνο όπου η Ασφάλεια φιλοδοξούσε να αποσπάσει μαζικές δηλώσεις μετάνοιας. Από τους 200 φυλακισμένους κομμουνιστές το αποτέλεσμα ήταν να πάρουν μόνο 17 με 20 δηλώσεις μετάνοιας, παρά τη φοβερή βία και τους βασανισμούς. Ταυτόχρονα, ο Κολιγιάννης αντιμετώπισε και μία φραξιονιστική κίνηση που εκδηλώθηκε μέσα στο στρατόπεδο με αποτελεσματικό τρόπο, κάτι που αναγνωρίστηκε συνολικά από τους συγκρατούμενούς του.

Τον Απρίλη του 1943 με τη βοήθεια του ΕΛΑΣ δραπέτευσαν από τη «Σωτηρία» όλοι οι κρατούμενοι, μαζί και ο Κολιγιάννης. Αμέσως, τον Ιούνη του '43 εντάσσεται στον ΕΛΑΣ και τοποθετείται από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ μέλος της διοίκησης του Αρχηγείου Ηπείρου, ενώ κομματικά είναι γραμματέας της ΚΟ Ηπείρου (...)|
Μετά την απελευθέρωση ο Κολιγιάννης βρίσκεται στην Αθήνα με την προοπτική να αναλάβει την καθοδήγηση του ΓΠ Αττικοβοιωτίας - Εύβοιας (...)
Με την υποχώρηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από την Αθήνα και την ήττα του Δεκέμβρη ο Κώστας Κολιγιάννης τοποθετείται Β΄ γραμματέας στην Κομματική Οργάνωση Ανατολικής Στερεάς - Εύβοιας, όπου τότε Α΄ γραμματέας ήταν ο Αρίστος Βασιλειάδης, ενώ αναλαμβάνει καθήκοντα Α΄ γραμματέα μετά τη 12η Ολομέλεια στην οποία πήρε μέρος. Το Σεπτέμβρη του 1945 ως αντιπρόσωπος από τη Στερεά παίρνει μέρος στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ και εκλέγεται αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ.
Ο Κολιγιάννης είναι γραμματέας της ΚΟ με έδρα τη Λαμία, σε μία περιοχή από όπου είχε ξεκινήσει το ηρωικό κίνημα της Αντίστασης. Μετά την ήττα του Δεκέμβρη και τη συμφωνία της Βάρκιζας σε μικρό χρονικό διάστημα στην ευρύτερη περιοχή δημιουργούνται ομάδες παρακρατικών και άλλων συμμοριών που κατατρομοκρατούν το λαό, δολοφονούν, ξυλοκοπούν, τραυματίζουν, καίνε σπίτια, λεηλατούν περιουσίες των αγωνιστών της Αντίστασης και των οικογενειών τους καθημερινά και παντού (...)

Ήδη στις πρώτες σκέψεις του Κολιγιάννη είναι πώς θα προστατευτούν οι αγωνιστές που βρίσκονται στη γύρω περιοχή όπου υπάρχουν ομάδες καταδιωκόμενων και ότι πρέπει να είναι σε επαφή με την Κομματική Οργάνωση. Οπως αναφέρει ο ίδιος, υπήρχαν ολιγομελείς ομάδες καταδιωκόμενων στη Λιβαδειά, στη Λοκρίδα, στον Παρνασσό, στην Ευρυτανία, στην κοιλάδα του Σπερχειού και μία μεγαλύτερη, περίπου 80 αγωνιστών, στο Δομοκό, με επικεφαλής τον Ν. Μπέλλη. Σε αυτήν την περίοδο εξασφαλίστηκαν σε ένα σημαντικό βαθμό δυνάμεις και στελέχη του Κόμματος για τη συγκρότηση και στελέχωση των ομάδων καταδιωκόμενων αγωνιστών (...)
Με απόφαση του Κόμματος, τον Ιούλη του 1946, ο Κολιγιάννης φεύγει από την ΚΟ Στερεάς και τοποθετείται ξανά γραμματέας στην ΚΟ Ηπείρου με στόχο να βοηθήσει την εκεί Οργάνωση στην ανασυγκρότησή της μετά τα χτυπήματα που είχε δεχθεί και είχαν δημιουργηθεί συνθήκες διάλυσης (...)

Υποστράτηγος του ΔΣΕ

Ο Κολιγιάννης κατατάσσεται στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας το Μάρτη του 1947 στο Αρχηγείο των Τζουμέρκων με το ίδιο ψευδώνυμο που είχε και την περίοδο του ΕΛΑΣ, «Παύλος Αρβανίτης». Σύντομα τοποθετείται από το Γενικό Αρχηγείο διοικητής του Αρχηγείου Ηπείρου και της 8ηςΜεραρχίας έως το Νοέμβρη του 1948 και στη συνέχεια μέχρι το Γενάρη του 1949 είναι πολιτικός επίτροπος του Κλιμακίου Γενικού Αρχηγείου Νοτίου Ελλάδος (ΚΓΑΝΕ) και διοικητής του μέχρι τον Ιούνη του 1949. Περνάει στο Γράμμο ως βοηθός του Βασίλη Μπαρτζιώτα και διοικητής του τομέα δυτικού Γράμμου στις τελευταίες επιχειρήσεις πριν από την υποχώρηση.

Ο Κώστας Κολιγιάννης κατά την περίοδο της δράσης στον ΔΣΕ παίρνει μέρος κυρίως με την ευθύνη της διεύθυνσης αρκετών επιχειρήσεων: Στη μάχη και στην κατάληψη της Καρδίτσας και του Καρπενησίου, στην επιχείρηση του Γάβροβου της Αρτας, στην υπεράσπιση και στον ελιγμό της Μουργκάνας, στις μάχες του Τσάρνου, στις τελευταίες μάχες στο Δυτικό Γράμμο και αλλού.

Στον Δημοκρατικό Στρατό το Σεπτέμβρη του 1948 ονομάστηκε υποστράτηγος του ΔΣΕ, ενώ από το 1947 είχε το βαθμό του Συνταγματάρχη ΠΕ.
Στην 4η Ολομέλεια του Γενάρη 1948 έγινε τακτικό μέλος της ΚΕ.
Με την εγκατάστασή του στη Σοβιετική Ένωση από τον Οκτώβρη του 1949 καθοδηγούσε πολιτείες των πολιτικών προσφύγων, ενώ ήταν επικεφαλής της Κομματικής Επιτροπής των Αγωνιστών που ζούσαν πλέον στη Σοβιετική Ένωση. Μετά την ΙΙΙ Συνδιάσκεψη εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ. Την περίοδο αυτή, με την ευθύνη που έχει ως μέλος του ΠΓ, ο Κώστας Κολιγιάννης βρίσκεται πότε στη Ρουμανία πότε στην Πολωνία με κομματικές χρεώσεις, ενώ με αποστολή και στόχο την ανασύνταξη των Κομματικών Οργανώσεων στην Ελλάδα κατεβαίνει δύο φορές και επιστρέφει ξανά στην έδρα της ΚΕ.

Σημαντικές ευθύνες για λαθεμένες αποφάσεις

Η κομματική διαδρομή του Κώστα Κολιγιάννη είχε αντιφάσεις. Στέλεχος με ηρωική δράση σε χρόνια κατατρεγμών και της ένοπλης δράσης, ηγήθηκε της δεξιάς οπορτουνιστικής στροφής με την 6η πλατιά Ολομέλεια (1956) καθώς και στην 5η Ολομέλεια (1955), όπου άσκησε οξεία κριτική στην Κεντρική Επιτροπή και στον Νίκο Ζαχαριάδη για τα γεγονότα στην Τασκένδη. Φέρει άμεση ευθύνη για τις αποφάσεις της 7ηςπλατιάς Ολομέλειας του 1957 και του 8ουΣυνεδρίου (1961).
Η αναφορά στα γεγονότα της Τασκένδης γίνεται γιατί αποτελούν τον προπομπό μιας σειράς εξελίξεων και που αποτυπώθηκαν στη στρατηγική του Κόμματος με τις μετέπειτα αποφάσεις του.
Τα γεγονότα της ΚΟ Τασκένδης αποτέλεσαν την πρώτη ανοιχτή σύγκρουση του Νίκου Ζαχαριάδη με την ηγεσία του ΚΚΣΕ και εκδήλωση κρίσης στο ΚΚΕ. Γι' αυτό έγιναν επί δεκαετίες σημείο σύγκρουσης, σκληρής αντιπαράθεσης ανάμεσα στις δύο πλευρές που συγκρούστηκαν τότε, τους αντίστοιχους πόλους της διαπάλης, αντιπαράθεση που πήρε αναμφίβολα δραματικό χαρακτήρα.

Τα γεγονότα στην ΚΟ Τασκένδης επιβεβαίωσαν ότι η εσωκομματική διαπάλη παίρνει οξύτατο χαρακτήρα ιδιαίτερα όταν ο οπορτουνισμός έχει ωριμάσει σε οργανωμένο ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα μέσα στο Κόμμα (...)
Για τα γεγονότα στην Τασκένδη και για τη στάση του Κώστα Κολιγιάννη ασχολήθηκε συγκεκριμένα η 5^η Ολομέλεια. Εκεί ο Κώστας Κολιγιάννης σε μακροσκελή αντιεισήγησή του καταψήφισε την απόφαση και υποστήριξε ότι ήταν μονόπλευρη η ενημέρωση των μελών της ΚΕ. Θεώρησε τα γεγονότα ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του κύρους της καθοδήγησης του ΚΚΕ και της αντιπροσωπείας του στην Τασκένδη. Ευθέως καταλόγισε ευθύνες στη Γραμματεία της Κεντρικής Επιτροπής και προσωπικά στον Νίκο Ζαχαριάδη. Ζήτησε επίσης την άμεση παρέμβαση του ΚΚΣΕ επικαλούμενος την ιστορική εμπειρία του 1931 όπως και τη σύγκληση του 8ου Συνεδρίου του ΚΚΕ.
Η 5^η Ολομέλεια απέκλεισε τον Κώστα Κολιγιάννη από το ΠΓ και από τη δουλειά της Κεντρικής Επιτροπής και αποφάσισε να φέρει το ζήτημα στο επόμενο αντιπροσωπευτικό σώμα του ΚΚΕ. Στη συνέχεια, αρχές του 1956, ο Κολιγιάννης επανήλθε στο Βουκουρέστι όπου ήταν η έδρα της ΚΕ, μετά από επιστολή του Νίκου Ζαχαριάδη προς το ΚΚΣΕ που ζητούσε την επάνοδο του Κολιγιάννη στην έδρα της Κεντρικής Επιτροπής.

Η 6^η πλατιά Ολομέλεια πραγματοποιήθηκε το Μάρτη του 1956 με τη συμμετοχή και της Διεθνούς Επιτροπής, αποτελούμενης από έξι αδελφά Κομμουνιστικά Κόμματα. Η παρέμβαση των έξι κομμάτων στην 6η πλατιά Ολομέλεια οδήγησε στη δεξιά οπορτουνιστική στροφή. Στηρίχθηκε και υποβοηθήθηκε και από την αντίστοιχη αλλά περιορισμένη τάση μέσα στο ΚΚΕ. Επί της ουσίας, η Επιτροπή όπως και η 6^η Ολομέλεια με οπορτουνιστική πρόθεση καταδίκασαν την επιλογή του ΚΚΕ να οργανώσει τον ένοπλο αγώνα του ΔΣΕ (...) Η 6η Ολομέλεια, ως σημείο οπορτουνιστικής στροφής στο ΚΚΕ, πέρα από όλα τα άλλα, οδήγησε και στη διάσπαση του Κόμματος το 1968.

Στην 6^η πλατιά Ολομέλεια εκλέχτηκε επταμελές γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής, στο οποίο ανατέθηκαν καθήκοντα ΠΓ και Γραμματείας της ΚΕ. Στο Πολιτικό Γραφείο ο Κώστας Κολιγιάννης στην ουσία ανέλαβε καθήκοντα Γραμματέα.
Στη συνέχεια η 7^η πλατιά Ολομέλεια ψήφισε υπό την καθοδήγηση του Κώστα Κολιγιάννη Προγραμματική διακήρυξη του ΚΚΕ προς τον ελληνικό λαό, που προσδιόριζε ως Εθνικό Αντιιμπεριαλιστικό Δημοκρατικό το χαρακτήρα της αλλαγής στην Ελλάδα. Ως κομβικής σημασίας και για τις προσωπικές ευθύνες που έχει ο Κώστας Κολιγιάννης ήταν και η απόφαση της 8ης Ολομέλειας για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων, παρόλο που το 1965 ο Κολιγιάννης αντιτάχθηκε στην υποκατάσταση του ΚΚΕ από την ΕΔΑ.

Η απόφαση της 8^ης Ολομέλειας της ΚΕ να προχωρήσει στη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων, δίχως άμεσο στόχο δημιουργίας νέων, αποτελούσε θεμελιακό λάθος, ενέργεια δεξιού οπορτουνιστικού χαρακτήρα.
Ιδίου χαρακτήρα λάθος ήταν η αποδοχή, ακόμα και η έλλειψη αντίδρασης, στη μετατροπή της ΕΔΑ σε ενιαίο κόμμα, που είχε αποφασίσει η 1η Πανελλαδική της συνδιάσκεψη. Η μακρόχρονη απουσία Κομματικών Οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σε όλους τους τομείς δράσης του ΚΚΕ: Τον ιδεολογικό, τον πολιτικό, τον οργανωτικό (...)

Το 1961 πραγματοποιήθηκε το 8^ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Σε αυτό ο Κώστας Κολιγιάννης εκλέχθηκε Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ.
Στο Συνέδριο διαμορφώθηκε Πρόγραμμα του ΚΚΕ σε λαθεμένη βάση. Το Πρόγραμμα του 8^ου Συνεδρίου αποσπούσε την άμεση πολιτική δράση από το στόχο συγκέντρωσης και προετοιμασίας δυνάμεων για το σοσιαλισμό. Εξέφραζε τη στρατηγική αντίληψη των «επαναστατικών σταδίων».

Το 8^ο Συνέδριο έθεσε ως πολιτικό στόχο το σχηματισμό μιας δημοκρατικής - πατριωτικής κυβέρνησης που θα συνέβαλλε στη συγκέντρωση δυνάμεων για την υλοποίηση του πρώτου επαναστατικού σταδίου.
Σε αυτήν τη γραμμή το 8^ο Συνέδριο επεξεργάστηκε την πρόταση προγραμματικής κυβερνητικής συνεργασίας με αστικές δυνάμεις. Σε αυτήν τη γραμμή πολιτεύτηκε κατά τη δεκαετία του '60, με πρακτικές συνέπειες την πολιτική «ουράς» του Κόμματος και της ΕΔΑ στα κόμματα του «κέντρου».

Σαφείς και σημαντικές, επίσης, είναι οι ευθύνες του Κώστα Κολιγιάννη και μετά το 8^ο Συνέδριο αφού ως Α' Γραμματέας της ΚΕ είχε την ευθύνη της καθοδήγησής του, στο γεγονός ότι δεν είδε ότι το ΚΚΕ ήταν και πολιτικά και οργανωτικά απροετοίμαστο μπροστά σε καταστάσεις που γρήγορα εμφανίστηκαν, όπως η νέα όξυνση των διαλυτικών τάσεων στα καθοδηγητικά όργανα μετά από το 8^ο Συνέδριο, η έλλειψη προετοιμασίας του Κόμματος για ενδεχόμενη στρατιωτική δικτατορία, όπως αποδείχτηκε.

Με αποφασιστικότητα στην ιστορική 12^η Ολομέλεια

Όμως, σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για το Κόμμα σημαντικός και κρίσιμος ήταν ο ρόλος του Κώστα Κολιγιάννη ως Α' Γραμματέα της ΚΕ, στην πάλη για την οργανωτική αυτοτέλεια του ΚΚΕ λίγο πριν και στη διάρκεια της 12ηςπλατιάς Ολομέλειας. Ηγήθηκε αυτής της προσπάθειας με αποφασιστικότητα και τόλμη αποδεικνύοντας ότι διέθετε αντανακλαστικά για την καταπολέμηση των πιο φανερών εκδηλώσεων της αναθεωρητικής γραμμής, όπως ήταν ο «ευρωκομμουνισμός».

Στη 12^η πλατιά Ολομέλεια κρίθηκε η ιστορική συνέχεια του ΚΚΕ. Αυτό καθόρισε την ιστορική σημασία της και σ' αυτό η συμβολή του Κώστα Κολιγιάννη ήταν σημαντική.

Δίχως αμφιβολία, θα ήταν διαφορετική η πορεία του ΚΚΕ αν δεν είχε επέλθει η οριστική ρήξη στη 12η Ολομέλεια ή αν είχε κυριαρχήσει η δεξιά αναθεωρητική ομάδα. Η διάσπαση του 1968 ήταν αναπόφευκτη για τη συνέχεια του ΚΚΕ αφού ο αναθεωρητισμός σε αυτό είχε φτάσει σε πλήρη ωρίμανση και οργανωμένη έκφραση.

Μετά από τη 12^η Ολομέλεια ήρθε στην πρώτη γραμμή η διακήρυξη της υπεράσπισης των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, παρ' όλες τις αντιφάσεις που συνέχιζε να περιέχει η στρατηγική του ΚΚΕ.
Στη 12^η Ολομέλεια η πλειοψηφία της ΚΕ μπόρεσε να δει το κομματικό οργανωτικο-πολιτικό πρόβλημα και να σταθεί στο ύψος των αναγκών, παρά το πολιτικό προηγούμενο των ευθυνών της για τις αποφάσεις στο 8ο Συνέδριο που επισφράγισαν εκείνες των 6ης, 7ηςκαι 8ης Ολομέλειας για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων.
Ήταν λοιπόν ιστορικής σημασίας το γεγονός ότι η πλειοψηφία του καθοδηγητικού οργάνου, με την καθοδήγηση του Κώστα Κολιγιάννη, συσπειρώθηκε με βάση την ανάγκη να ανασυγκροτηθούν και να δημιουργηθούν ισχυρές Κομματικές Οργανώσεις πρώτα από όλα στους χώρους που βρισκόταν η εργατική τάξη. Η τέτοια στάση ωρίμασε στις συνθήκες της δικτατορίας, οπότε πέρασε στην παρανομία και η ΕΔΑ. Ετσι η πλειοψηφία της ΚΕ και του ΠΓ συνειδητοποίησαν ότι δεν είχαν πια άλλο δρόμο από την οικοδόμηση Οργανώσεων του ΚΚΕ.

Στις αποφάσεις της 12^ης Ολομέλειας αναμφίβολα συνέβαλε και η στάση του ΚΚΣΕ υπέρ της δημιουργίας ΚΚ νέου τύπου.

Έχει σημασία να τονιστεί ακόμα ότι με αυτήν την απόφαση η πλειοψηφία της καθοδήγησης του ΚΚΕ έδειξε πως διατηρούσε αντανακλαστικά απόκρουσης του ευρωκομμουνιστικού αναθεωρητικού και οπορτουνιστικού ρεύματος. Αυτή η εξέλιξη επιβεβαιώνει ότι σε μεγάλο μέρος των στελεχών του ΚΚΕ δεν είχε ουσιαστικά καταδικαστεί η κληρονομιά του ηρωικού ΔΣΕ, παρόλο που ακολούθησε τη γραμμή παρέμβασης των έξι ΚΚ στην 6η πλατιά Ολομέλεια.
Παρά τις αδυναμίες της, η 12^η Ολομέλεια βοήθησε στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και στη δημιουργία της ΚΝΕ, στην οργάνωση του αντιδικτατορικού αγώνα. Ενίσχυσε τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά, άφησε παρακαταθήκη κομμουνιστικά αντανακλαστικά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Βεβαίως, η δράση του Κώστα Κολιγιάννη ως μέλους του ΠΓ και ως Α΄ Γραμματέα της ΚΕ προσεγγίζεται υποχρεωτικά στο πλαίσιο των εξελίξεων πριν και μετά από το 20ό Συνέδριο, την πολιτική του οποίου ο Κολιγιάννης υπερασπίστηκε άκριτα. Το ίδιο και όλες τις αποφάσεις του, τουλάχιστον δημόσια. Συμφώνησε με την υπόδειξη της ΚΕ του ΚΚΣΕ το 1958, ενώ επιζήτησε τη στήριξή του το 1968, τότε που το ΚΚΣΕ τάχθηκε υπέρ της ύπαρξης ΚΚ νέου τύπου και όχι υπέρ της διάλυσής του, όπως το 1958.
Ο Κώστας Κολιγιάννης παρέμεινε Α΄ Γραμματέας της ΚΕ μέχρι το Δεκέμβρη του 1972, όπου στη 17^η Ολομέλεια εκλέχθηκε ο Χαρίλαος Φλωράκης στη θέση του Α΄ Γραμματέα.
Ζούσε το επόμενο διάστημα ως πολιτικός πρόσφυγας στην Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη, μέχρι το θάνατό του στις 5 Σεπτέμβρη του 1979.
Η ταφή του Κώστα Κολιγιάννη έγινε στις 13 Σεπτέμβρη 1979 εδώ στη γενέτειρά του στην Ελλοπία «επιστρέφοντας» ουσιαστικά μετά από 42 χρόνια στον τόπο που γεννήθηκε.

ΥΓ
Ο Κολιγιάννης, επί ημερών του οποίου επρόκειτο να γίνει η αποκατάσταση της μνήμης του Καραγιώργη, ρώτησε το Χαρίλαο τα εξής σε σχέση με τον Καραγιώργη: Λες ότι δεν καταλάβαινες τον αντικομματικό χαρακτήρα της δραστηριότητας του Καραγιώργη. Και τώρα τον καταλαβαίνεις; Μπορεί όχι μόνο να φερόταν καλά, αλλά και να σε κολάκευε πότε πότε;
Ενώ στην τελική του κρίση για τον καπετάν – Γιώτη σημείωνε: Ο Γιώτης έχει ικανότητες και την επιθυμία να φέρει σε πέρας την υπόθεση που του ανατέθηκε. Αυτές οι ιδιότητες αναπτύσσονται και βελτιώνονται. Ωστόσο έχει και σοβαρές αδυναμίες στο ζήτημα της διαμόρφωσής του ως κομμουνιστή, κάτι που συνιστά εμπόδιο για την περαιτέρω άνοδό του. Ο εγωισμός του αναπτύχθηκε στον ΔΣΕ από την τάση να υποτιμά τους άλλους. Όλα αυτά εξηγούνται λόγω της μικροαστικής του καταγωγής. (…)
Ο Χαρίλαος πρέπει να δει τα λάθη του σε όλο τους το βάθος. Θεωρώ ότι ο Γιώτης μπορεί να εξαλείψει τις αδυναμίες του αλλά με μεγάλη δυσκολία και μεγάλη καθυστέρηση.

Ο φάκελός του
Κολιγιάννης ή Κολυγιάννης …Καλιγιάννης _
Αρβανίτης του Λαζάρου και της Μαρίας

Η δράση του είναι αποτυπωμένη στον φάκελό του από την εποχή που ήταν ακόμη περιφερειακό στέλεχος.
Τα πρώτα δείγματα καταγραφής της υπάρχουν σε τρεις καρτέλες, όπου οι αρχές ασφαλείας αποτύπωναν πληροφορίες που έπαιρναν από τη δράση των κομμουνιστών, όπως αυτή δημοσιευόταν στον “Ριζοσπάστη”. Να τι δημοσιεύματα κατέγραψε η Ασφάλεια:

“Συνελήφθη υπό της Αστυνομίας Θηβών. Είναι σύντροφος. Εφ.Ρίζ. 6-1-1933 σελ. 4
Ομίλησεν εις συγκέντρωσιν εκ μέρους της εργατ. Βοήθειας // 6-6-33 // 6
Ευρίσκεται εξόριστος εις Αγ. Ευστράτιον, αιτεί γεν. Αμνηστείαν //11-12-35 // 3
Κομμουνιστής. Ομίλησεν εις συγκέντρωσιν εργατών την Πρωτομαγιάν εις Θήβας // 5-5-33 // 3 Αναφέρεται το όνομά του ως κομμουνιστού σημαίνοντος // 28-6-33 // 3
Εξετέθη υποψήφιος Βουλευτής Ε.Μ. εις Ν. Ατικ/ Βοιωτίας το 1936 //15-1-36 //1”

Άλλα έγγραφα που να καταγράφουν τη δράση του Κολιγιάννη, πριν από την κήρυξη της δικτατορίας του Μεταξά, δεν υπάρχουν στον φάκελό του. Αναφορές, όμως, σε αυτήν βρίσκονται και στο πρώτο Δελτίο ταυτότητος και παρακολουθήσεως, που έχει συμπληρωθεί μετά τη σύλληψή του. Εκεί είναι καταγεγραμμένη και η απόφαση για τη μεταφορά του στο στρατόπεδο της Ακροναυπλίας: “Ούτος συνελήφθη υπό της ομάδος Κομμουνισμού την 30-12-36 κατόπιν παρακολουθήσεως ένθα διεπιστώθη ότι τυγχάνει λίαν επικίνδυνος κομμουνιστής και εκ των σοβαροτέρων στελεχών του ΚΚΕ.
Ούτος ανήκε κυρίως εις την Στρατιωτικήν Κομμουν. Οργάνωσιν ως καθοδηγητής. Εκ του κατασχεθέντος αρχείου εμφαίνετο η δράσις του συνήθως εν τω Στρατώ και ιδία εις 7^ον Σύν/γμα Χαλκίδος.
Κατά το 1935 εξετοπίσθη επί τρίμηνον ως Γεν. Γραμματεύς Εργατικού Κέντρου Θηβών επροπαγάνδίζε υπέρ κομμουν. Ούτος είχεν εκθέσει υποψηφιότητα Κομμουν. Βουλευτού εις περιφέρειαν Θηβών. Προπαγάνδιζε συνήθως μεταξύ των μαθητών και της νεολαίας γενικώς.
Ούτος συνελήφθη εις τινά οικίσκον παρά το Νεκροταφείον με τον δραπέτην κομμουν. Λουλέν Κων/νον ηρνήθη να υπόδειξη την μόνιμον κατοικίαν του.
Τω εγένετο πρότασις εκτοπίσεως της διά της υπ' αριθ. 28/16-3-37 αποφ. Επιτροπής Δημ. Ασφαλείας.
Εξετοπίσθη επί εν (1) έτος εις Ακροναυπλίαν ως επικίνδυνος κομμουν. Διά του υπ' αριθ. 109/23/11/37 πρακτ. ιδίας Επιτροπής ανανεώθη επί έν (1) εισέτι έτος η εκτόπισίς του”.

Ο Κολιγιάννης στην Ακροναυπλία

Η φυλάκιση του στην Ακροναυπλία και για ένα διάστημα στην Πύλο έμελλε να είναι πολύχρονη. Ανήκε σε εκείνη τη μερίδα των μελών του ΚΚΕ που στάθηκαν ανυποχώρητοι στις πιέσεις για υπογραφή δήλωσης μετάνοιας και αποκήρυξης των ιδεών τους. Αυτή η στάση του φαίνεται από τις επαναλαμβανόμενες, ανά χρόνο, ανανεώσεις της εκτόπισής του από την Επιτροπή δημόσιας ασφαλείας, που υπάρχουν στον φάκελό του. Οι ανανεώσεις αυτές αφορούν όλη τη μεταξική περίοδο, αλλά και τα πρώτα χρόνια της κατοχής, αφού το καθεστώς είχε παραδώσει τους τότε έγκλειστους κομμουνιστές στις αρχές Κατοχής, που συνέχισαν απτόητες το έργο αυτό.Στις πιέσεις που δεχόταν ο Κολιγιάννης για να υποταχθεί σε μια ατιμωτική συνδιαλλαγή με τις αρχές ασφαλείας χρησιμοποιήθηκαν και μέλη της οικογένειάς του.

Χαρακτηριστική είναι η αίτηση επίσκεψης που υποβλήθηκε από τον αδελφό του Δημήτρη τον πρώτο χρόνο της Κατοχής (14-8-1941). Αναφέρει:
“Λαμβάνω την τιμήν να παρακαλέσω όπως ευαρεστούμενοι μοι χωρηγήσητε άδειαν μεταβάσεως εις Ακροναυπλίαν προς συνάντησιν του εκεί κρατουμένου κομμουνιστού αδελφού μου Κων/νου, προκειμένου να καταβάλω διά τελευταίαν φοράν προσπάθειαν μεταπείσεως αυτού προς υποβολήν δηλώσεως μετάνοιας.
              Ο αιτών. Δ. Κολιγιάννης”
Η άρνησή του να υποκύψει ακόμη και στις οικογενειακές πιέσεις που δεχόταν τον κατέστησε δεσμώτη της Ακροναυπλίας μέχρι τις 28 Φεβρουάριου 1943.

Στο «ΣΩΤΗΡΙΑ» ως φυματικός. Ο Κολιγιάννης μαζί με 56 ακόμη συντρόφους του ήταν οι τελευταίοι που είχαν μείνει στην Ακροναυπλία ως φυματικοί. Οι πιέσεις που δέχονταν οι ιταλικές αρχές κατοχής και η συγκυρία της συνθηκολόγησης τους βοήθησε να μεταφερθούν, στις 28-2-1943, στο νοσοκομείο «Σωτηρία» για θεραπεία. Στον φάκελο Κολιγιάννη βρέθηκε το σημείωμα που αναφέρει τη μεταφορά του:
“Ο εις Στρατόπεδον Συγκεντρώσεως Κομμουνιστών Ακροναυπλίας κομμουνιστής Κολιγιάννης ή Καλιγιάννης Κων/τίνος του Λαζάρου μετεφέρθη την 28-2-1943 εις το ΣΑΝΑΤΟΡΙΩΝ “ΣΩΤΗΡΙΑ”, ως πάσχων εκ φυματιώσεως μετά 56 άλλων εξόριστων κομμουνιστών”.
Είναι γνωστό, φυσικά, ότι πίσω από τη μεταφορά των 57 κομμουνιστών στο “Σωτηρία” υπήρχε εκπονημένο σχέδιο απελευθέρωσής τους, με απόφαση της Κ.Ε. του ΚΚΕ.Το έργο αυτό ανέλαβε ο ΕΛΑΣ και το εκτέλεσε με επιτυχία. Η αναφορά για τη δραπέτευση του Κολιγιάννη υπάρχει σε ανάλογο σημείωμα στον φάκελό του:

“Ο εις το Σανατόριον “ΣΩΤΗΡΙΑ” νοσηλευόμενος φυματικός εξόριστος κομμουνιστής Κολιγιάννης ή Καλιγιάννης Κων/τίνος του Λαζάρου απηλευθερώθη την 4.30 π.μ. ώραν της 7-4-1943 μετ’ άλλων 54 ασθενών εξόριστων κομμουνιστών υπό ομάδας ενόπλων κομμουνιστών, φερόντων στολάς Χωροφυλακής, αφού προηγουμένως συνέλαβον και αφώπλισαν τους φρουρούς Χωρ/κας”.
Από αυτό το χρονικό σημείο της απόδρασης και μετά, ο φάκελος του Κώστα Κολιγιάννη παρουσιάζει ένα κενό πέντε (5) χρόνων, χωρίς καμιά πληροφορία.
Οσο κι αν φαίνεται φυσικό για το τελευταίο διάστημα της Κατοχής, είναι άξιο απορίας πώς δεν υπάρχουν πληροφορίες και ενασχόληση της Ασφάλειας για τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια, αφού η ανάδειξή του στα καθοδηγητικά όργανα του ΚΚΕ σίγουρα απασχόλησε τις αρχές ασφαλείας.
Πρόκειται, προφανώς, ή για ένα τμήμα του φακέλου που δεν διασώθηκε ή για μια περίοδο που οι αρχές ασφαλείας δεν είχαν ακόμη ταυτοποιήσει τη δράση του με το ψευδώνυμο που, πλέον, χρησιμοποιούσε (Αρβανίτης).

0ι πληροφορίες για τον Κολιγιάννη στον εμφύλιο
Οι πρώτες πληροφορίες για το πέρασμα του Κολιγιάννη στη δράση του Δημοκρατικού Στρατού είναι αποτυπωμένες στον φάκελό του από ένα ραδιοφωνικό δελτίο, της 1ης Ιανουάριου 1948. Η είδηση αφορά την ονομασία αξιωματικών του ΔΣΕ και λέει: “Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ελεύθερης Ελλάδος στην εκπομπήν του της 1/1/48 αναμετέδωσε τον κατωτέρω κατάλογον ονομασίας ανωτάτων και κατωτέρων αξιωματικών του Δημοκρατικού Στρατού. Συντ/ρχης πολιτικός επίτροπος Κ. Κολιγιάννης (Αρβανίτης)”
Στον φάκελό του δεν βρέθηκαν πολλά στοιχεία που να μαρτυρούν τη στελεχική εξέλιξη και τη δράση του στις τάξεις του ΔΣΕ. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν απασχόλησε τις αρχές ασφαλείας η δράση του για αυτήν την περίοδο. Προφανώς και από συσχετισμό με φακέλους άλλων στελεχών, οι αναφορές αυτές τοποθετούνταν σε άλλους φακέλους παρακολούθησης της δραστηριότητας του ΚΚΕ και του ΔΣΕ.
Υπάρχει πάντως ένα Δελτίο του 1949 που δείχνει ότι δεν είχε σταματήσει το ενδιαφέρον των αρχών ασφαλείας για τη δράση του Κολιγιάννη:
“ΔΕΛΤΙΟΝ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ Του ΚΟΛΥΓΙΑΝΝΗ ή ΚΑΛΙΓΙΑΝΝΗ Κων/νου του Λαζάρου και της Μαρίας ετών 40, εκ Καραντά Θηβών, ιδιωτικός υπάλληλος.
Ούτος εμυήθη εις τον κομμουνισμόν εις νεαρόν ηλικίαν και ήρχισεν ευθύς αμέσως να προπαγανδίζη υπέρ του ΚΚΕ κατ’ αρχήν μεν μεταξύ των μαθητών των Γυμνασίων Θηβών και Χαλκίδος, είτα δε εις τους εργατικούς κύκλους των ιδίων πόλεων και των περιχώρων των. Εν συνεχεία ανέπτυξε σοβαράν καθοδηγητικήν δράσιν εις την κομμουνιστικήν οργάνωσιν του 7ου Συντάγματος Χαλκίδος και εις άλλας Στρατιωτικάς Μονάδας και εξελίχθη ταχέως εις εν των πλέον επικινδύνων στελεχών του ΚΚΕ
Τω 1935 εξετέθη υποψήφιος βουλευτής του “Παλλαϊκού Μετώπου” εις την περιφέρειαν Θηβών και ταυτοχρόνως ήτο Γενικός Γραμματεύς του εκεί Εργατικού Κέντρου. Λόγω της μεγάλης μαχητικότητός του και των εκνόμων ενεργειών του, εξετοπίσθη επί τρίμηνον εις νήσον Αγιον Ευστράτιον, διά της από 9-10-35 αποφάσεως της ΕΔΑΝ Αττικοβοιωτίας.
Επελθούσης της μεταβολής της 4^ης Αυγούστου 1936, εισήλθε εις την παρανομίαν και έδρα συνωμοτικούς κυρίως ως ηγετικόν στέλεχος της Κ.Ο.Σ.Σ.Α. Τον Φεβρουάριον 1937 συνελήφθη υπό της υπηρεσίας μας και δυνάμει της υπ’ αριθ. 28/16-3-37 αποφάσεως της ΕΔΑΝ Αττικής εξετοπίσθη επί εν έτος εις Ακροναυπλίαν, ως λίαν επικίνδυνος εις την Δημ. Τάξιν και Ασφάλειαν. Η εκτόπισίς του παρετάθη δ' αλλεπαλλήλων αποφάσεων της ιδίας Επιτροπής, μέχρι της 7-3-43, ότε νοσηλευόμενος εις τας φυλακής Σανατορίου (ΣΩΤΗΡΙΑ) απέδρασε μετ’ άλλων πολλών κομμουνιστών τη ενόπλω επεμβάσει ομοϊδεατών των τών εαμοκομμουνιστικών οργανώσεων.
Ακολούθως ενετάχθη εις τον ΕΔΑΣ, ως καπετάνιος μεγάλων μονάδων, μέχρι της διαλύσεώς του.
Βραδύτερον επρωτοστάτησεν εις την ανασυγκρότησιν των κομμουνιστικών συμμοριών της υπαίθρου, εις πλείστα συγκροτήματα των οποίων ηγήθη αλληλοδιαδόχως. Εις την εφημερίδα “Η Φωνή του Μπούλκες” της 3Τ-48 εδημοσιεύθη ότι ούτος κατείχε τότε τον βαθμόν του Συνταγματάρχου (Πολιτικού Επιτρόπου) των συμμοριτών. Την 3-4-49, εγένετο μέλος του Ανασυγκροτηθέ-ντος υπό την Προεδρίαν Ν. Ζαχαριάδη Ανωτάτου Πολεμικού Συμβουλίου των συμμοριτών με τον βαθμόν του Υποστρατήγου.
               Εν Αθήναις τη 7 Απριλίου 1949”

Η έκπτωση της ελληνικής ιθαγένειας

Μετά την ήττα του ΔΣΕ και την αναγκαστική υπερορία στην οποία οδηγήθηκαν χιλιάδες αγωνιστές του, ακολούθησε συστηματική προσπάθεια να διαρρηχθεί η όποια σχέση τους με την Ελλάδα. Δικαστικές αποφάσεις με ψεύτικες κατηγορίες, δήμευση των περιουσιών τους αλλά και έκπτωση της ελληνικής τους ιθαγένειας ήταν τα μέτρα που πήρε το τότε ελληνικό κράτος σε βάρος χιλιάδων αγωνιστών που είχαν καταφύγει στις σοσιαλιστικές χώρες. Οι πρώτοι που στοχοποιήθηκαν, φυσικά, ήταν τα στελέχη του ΚΚΕ και του ΔΣΕ. Στην περίπτωση του Κώστα Κολιγιάννη, η διαδικασία αυτή είναι καταγεγραμμένη με δεκάδες έγγραφα στον φάκελό του.

Η έκπτωση της ελληνικής ιθαγένειας που του επιβλήθηκε ξεκίνησε με πρόταση που έκανε η Υποδιεύθυνση Χωροφυλακής Θηβών στις 22 Νοεμβρίου 1950:

“Πρότασις εκπτώσεως της Ελληνικής Ιθαγένειας του ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ Κων/νου του Λάζου εξ Ελλοπίας-Θηβών
Λαμβάνω την τιμήν εις εκτέλεσιν της υπ’ αριθ. 103/4/13 από 2-9-50 υμετέρας διαταγής ν’ αναφέρω επί του εν περιλήψει αντικειμένου τ’ ακόλουθα.
Ο ειρημένος, παλαιόν στέλεχος του ΚΚ κατά την περίοδον της κατοχής ενετάχθη οικειοθελώς εις το ΕΑΜ και εν συνεχεία εις τον ΕΔΑΣ αναπτύξας αξιόλογον εγκληματικήν δράσιν. Μετά την Βάρκιζαν εξηκολούθησεν την αναρχικήν του δράσιν και ευθύς ως ενεφανίσθησαν αι συμμοριακαί ομάδες ενετάχθη εις αυτής και έδρασεν εις διάφορα μέρη της Επικράτειας ιδίως δε εις την Πελοπόννησον ως Στρατηγός των συμμοριτών υπό το ψευδώνυμον Καπετάν Γούσιας.
Μετά την κατάρρευσιν του συμμοριτισμού διέφυγεν εις το εξωτερικόν και ήδη ευρίσκεται εις Πολωνίαν άγνωστον εις ποιον ακριβώς μέρος εξακολουθών το προδοτικόν του έργον. Κατόπιν των ανωτέρω προτείνω όπως ούτος εκπέση της Ελληνικής Ιθαγένειας ως Ελλην την τε Εθνικότητα και υπηκοότητα”.

Η “τιμωρία” που επιβλήθηκε από το ελληνικό κράτος θα τον ακολουθούσε μέχρι και τον θάνατό του.Η συστηματική επιβάρυνση των αναφορών για τη δράση του με αβάσιμες κατηγορίες περί κατασκοπίας δεν άφησαν ούτε ένα περιθώριο, ακόμη και μετά τη μεταπολίτευση, για άρση αυτής της αδικίας.
Στον φάκελό του, πάντως, προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η υπόθεση της αφαίρεσης ιθαγένειας ολοκληρώνεται με τη διαγραφή του από τα μητρώα αρρένων αρκετά χρόνια μετά. Η γραφειοκρατική δυσλειτουργία των υπηρεσιών αλλά και το μπλέξιμο με τα ψευδώνυμα και τις λάθος αναγραφές του ονόματος του έλαβαν τέλος στις 13-10-1956 με ένα έγγραφο της Διεύθυνσης Ιθαγένειας του υπουργείου Εσωτερικών που διέτασσε:

“Προς τον κ. Νομάρχην Βοιωτίας
Εχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν υμίν, ότι διά του από 1-12-1952 Β. Δ/τος δημοσιευθέντος εν περιλήψει εις το υπ’ αριθ. 4 της 8-1-1953 Φ.Ε.Κ. τεύχ. Γ' απεστερήθη της ελληνικής ιθαγένειας, κατά τας διατάξεις του ΛΖ/1947 Ψηφίσματος “περί αποστερήσεως της ελληνικής ιθαγένειας προσώπων δρώντων αντεθνικώς εις το εξωτερικόν” ο κάτωθι εγγεγραμμένος εις το Μητρώον Αρρένων της Κοινότητος Ελλοπίας, ως ειδικώτερον κατωτέρω διαλαμβάνεται, δ' ο και εντελλόμεθα την εκ του Μητρώου τούτου διαγραφήν, συμφώνως προς το άρθρον 4 του Ν. 2742/1954, αντικαταστήσαν το άρθρον 10 του Ν. 5521/1932: Κολιγιάννης (ή Γκούσιας) Κων/νος του Λάζου έτος γεννήσεως 1908 α.α. 7, όστις εις το μητρώον αρρένων της ως είρηται Κοινότητος είναι εγγεγραμμένος υπό μόνον το επώνυμον “Κολιγιάννης” και τα αυτά λοιπά στοιχεία».

Ο Κολιγιάννης παράνομος στην Ελλάδα

Η προσπάθεια της ηγεσίας του ΚΚΕ, μετά την ήττα του ΔΣΕ, να ανασυγκροτήσει τις οργανώσεις του ξεκίνησε αμέσως μετά την αναχώρησή της από την ελληνική επικράτεια. Τον επόμενο κιόλας χρόνο ξεκίνησαν οι αποστολές στελεχών στην Ελλάδα, με στόχο το στήσιμο παράνομων οργανώσεων και την οργάνωση νόμιμων μορφών δράσης. Είναι γνωστό ότι στο πλαίσιο αυτό, ο Κώστας Κολιγιάννης ήρθε παράνομα στην Ελλάδα δύο φορές. Γνωστές είναι και οι κριτικές αποτιμήσεις που έγιναν για τη δράση αυτή, αφού την ίδια περίοδο η Ασφάλεια κατάφερε σοβαρά πλήγματα στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ.
Στον φάκελο του Κολιγιάννη υπάρχουν αρκετά έγγραφα που δείχνουν ότι η Ασφάλεια είχε πληροφορίες για την κάθοδό του στην Ελλάδα από πολύ νωρίς. Το πρώτο έγγραφο χρονολογικά που μεταβιβάζει την πληροφορία αυτή είναι ένα σύντομο σημείωμα του Τμήματος Εθνικής Ασφαλείας Θεσσαλονίκης, από τις 3-7-1951, και λέει:
“Στέλεχος Κ/Σ ΚΑΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Κ.
Λαμβάνω την τιμήν να παρακαλέσω όπως μοι αποστείλητε αντίγραφον δελτίου ταυτότητος και δράσεως του εν περιλήψει τέως Διοικητού της 8^ης Κ/Σ Μεραρχίας και μέλους της Κ.Ε. του ΚΚΕ.
Περί τούτου παρεσχέθησαν τη υπηρεσία μου πληροφορίαι καθ’ ας, συγκαταλέγεται μεταξύ των στελεχών άτινα η ηγεσία του ΚΚΕ προτίθεται να προωθήση εις Θεσ/νίκην, διά την ανασυγκρότησιν των οργανώσεων του ΚΚΕ”. Η παράνομη δράση του Κολιγιάννη στην Ελλάδα έγινε, όπως ήταν φυσικό, για τις αρχές ασφαλείας μια υπόθεση συνεχούς έρευνας.

Αδιάψευστος μάρτυρας γι’ αυτό είναι η συνεχής ανταλλαγή σημειωμάτων με τα περιφερειακά τμήματα ασφαλείας που πιθανολογείτο ότι μπορεί να βρεθούν στα βήματά του. Οι πληροφορίες της Ασφάλειας για κάθοδο του Κολιγιάννη στην Ελλάδα προέκυπταν και από ενημερώσεις των πρεσβειών στις σοσιαλιστικές χώρες αλλά και από πληροφορίες που έδωσαν εντεταλμένοι χαφιέδες μέσα στις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ ή μέλη του που συνελήφθησαν και έσπασαν κατά τη διάρκεια της ανάκρισης.
Πολύ χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Λ.Σ. στελέχους του ΚΚΕ, που είχε έρθει για παράνομη δουλειά, συνελήφθη και δικάστηκε. Μετά την καταδίκη του, και θέλοντας να ελαφρύνει προφανώς τη θέση του, προχώρησε σε αυτόβουλη αναθεώρηση της μέχρι τότε κατάθεσής του “δίνοντας” την παρουσία του Κολιγιάννη στην Ελλάδα. Αν και στην κατάθεση εξακολουθεί να υπάρχει μπέρδεμα με το όνομα και το ψευδώνυμο του Κολιγιάννη, οι αρχές ασφαλείας δεν ήταν δύσκολο να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται. Η έγγραφη αναφορά (4-6-1955) λέει:
“Πληροφορία παρασχεθείσα παρά φυλακισμένου Σ.Λ. της Σ. γεν. το έτος 1921 εις Μικράν Ασίαν και κατοικούντος εις Χωρίον Ρ...
Λαμβάνω την τιμήν εν σχέσει προς την ταυτάριθμον /294κβ από 3-10-54 ομοίας μου ν’ αναφέρω υμίν τα κάτωθι:

·     Την πρωίαν της 25ης λήξαντος μηνός μετήχθη εκ Φλωρίνης εις το ενταύθα Α' Αστυν. Τμήμα ο εν περιλήψει αναφερόμενος ίνα μερίμνη αυτού, μεταφερθή εις τας ενταύθα Επανορθωτικής Φυλακάς, προς έκτισιν ποινής Καθείρξεως επιβληθείσης αυτώ διά των υπ’ αριθ. 17/19-5-55 διά παράβασιν Γ' Ψηφίσματος ποινής πρόσκαιρου καθείρξεως (15) δέκα πέντε ετών και β) υπ’ αριθ. 5/1-4-55 παράβασις Γ' ψηφίσματος πρόσκαιρος κάθειρξις δέκα τεσσάρων (14) ετών, αποφάσεων του Δικαστηρίου Συνέδρων Φλωρίνης.

·     Ούτος άμα τη αφίξει του εζήτησεν Αξιωματικόν του Τμήματος Ασφαλείας Ιωαννίνων και εκείνον όστις επεβλήθη της εξετάσεως τούτου αμέσως μετά την λαβούσαν χώραν σύλληψίν του παρ’ οργάνων του Σταθμού Χωρ/κής Μαρμάρων, την 14 Οκτωβρίου 1954.

·     Εις τον Αξ/κόν τούτον, αφού πρώτον τω ανεκοίνωσε τας ανωτέρω καταδίκας του, είπεν ότι εκ της μετά των οικείων του, επαφής του κατά τον χρόνον καθ’ ον εδικάζετο εις Φλώριναν, διεπίστωσεν έτι περισσότερον τας προς την Πατρίδα του εγκληματικής και προδοτικάς ενεργείας του και εδήλωσεν ότι τόσον κατά την δοθείσαν το πρώτον ενταύθα και άμα τη συλλήψει του κατάθεσίν του, όσον και κατά την ληφθείσαν τοιαύτην παρά του Αστυνόμου Β’ Αγγελάκου Παναγ. της Υποδ/νσεως Γεν. Ασφαλείας Αθηνών την 24 Ιανουάριου 1955 απέκρυψε την ακόλουθον σπουδαίαν πληροφορίαν.

·     Ο παρά του Παναγιώτη οδηγηθείς την 9ην ή ΙΟην Οκτωβρίου 1954, εις το δωμάτιον ένθα ευρίσκετο ούτος μετά του Κ.Β., τον οποίον εις τας καταθέσεις του δεν κατονόμασεν, αλλ’ απλώς περιέγραψε ότι ήτο άτομον ηλικίας 45 περίπου ετών, κανονικού αναστήματος, με γεροδεμένο σώμα, μαλλιά μάλλον με λευκές τρίχες, μουστάκι γκρίζο, καλήν εμφάνισιν κ.λπ. ήτο γνωστός, εις τούτον (Σ.), και ότι επρόκειτο περί του ΚΑΛΙΓΙΑΝΝΗ Παύλου, εξ Ηπείρου, όστις διετέλεσε κατά την διάρκειαν του Συμμοριτοπολέμου Διοικητής της ΥΙΙΙης Κ/Συμμοριακής Μεραρχίας.

Προσέθεσε δε ο Σ. ότι, τον εν λόγω ΚΑΛΙΓΙΑΝΝΗ εγνώρισεν εις τας Χώρας του Σιδηρού Παραπετάσματος, ότι αφίχθη και ούτος εις Ελλάδα, κατά μήνα Ιούλιον ή Αύγουστον 1954 και ότι είναι το μόνον μέλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ όπερ απεστάλη προσφάτως εις Ελλάδα.

Εκ της ερεύνης την οποίαν ενήργησε το Τμήμα Ασφαλείας Ιωαννίνων διά το άτομον ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ προέκυψαν τα εξής.
α) Διά της υπ’ αριθ. 3/20391/2α από 6-3-1951 δ/γής του Το Τμήμα Εθνικής Ασφαλείας Θεσ/νίκης εγνώρισε προς το Τμήμα Ασφαλείας Ιωαννίνων την πληροφορίαν ότι το ΚΚΕ επρόκειτο να προωθήση εις Ελλάδα την ανασυγκρότησίν του τον ΚΟΛΟΓΙΑΝΝΗΝ Κων/νον τέως Διοικητήν 8ης Κ/Συμμοριακής Μεραρχίας και μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Εκ της γενομένης τότε ερεύνης παρά των υπηρεσιών της υφ’ ημάς Διοικήσεως δεν κατέστη εφικτή η εξακρίβωσις του τόπου καταγωγής του εν λόγω ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ.
β) Εις την υπ’ αριθ. 2998/18534 από 14-12-1951 αναφοράν του Τμήματος Γενικής Ασφαλείας Πατριόν προς την Αστυνομικήν Δ/νσιν Πατρών κοινοποιηθείσαν και προς το τέως Κέντρον Αλλοδαπών Ηπείρου αναφέρεται ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ (ψευδώνυμον Αρβανίτης Παύλος) ως εμφαίνηται εις το υπ’ αριθ. 187/12-4-1953 έκτακτον Παράρτημα της Δ/ νσεως Εγκληματολογικών Υπηρεσιών ο υπό τα στοιχεία ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Κων/νος του Λαζάρου και της Μαρίας ετών 48 εκ Καραντά-Θηβών, ιδιωτικός υπάλληλος κρατούμενος εις Σανατόριον Σωτηρία απελευθερώθη υπ’ αγνώστων την 7-4-1943.
γ) Εις το υπ’ αριθ. 122 Αον 15νθήμερον μηνός Σ/ βρίου 1952 δελτίον εγκληματολογικών αναζητήσεων (σελίς 13) υπ’ α/α 24064 εύρηται καταχωρημένος ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ ή ΚΑΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Κων/νος του Λαζάρου και της Μαρίας, ετών 43 εκ Καραντά Θηβών. Διώκεται δυνάμει 2967/52 Βουλεύματος Συμβουλίου Πλημ/κών Αθηνών επί εσχάτη προδοσία.
Κατόπιν των ανωτέρω Το Τμήμα Ασφαλείας Ιωαννίνων ηρεύνησε διά τον υπό του Σ. κατονομαζόμενον ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΝ Παύλον και ο ανωτέρω ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Κων/νος, πιθανόν να είναι εις το Σιδηρούν Παραπέτασμα ευρισκόμενος όστις εχρησιμοποίει ως επώνυμον μεν το Πραγματικόν τοιούτο ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ, ως μικρόν δε το όνομα Παύλος εκ του ψευδωνύμου Αρβανίτης Παύλος.
Προς τον σκοπόν τούτον μερίμνη ημών το Τμήμα Ασφαλείας Ιωαννίνων εφοδιάσθη διά φωτογραφίας του εν λόγω ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ Κων/νου εκδόσεως 1934 ή 1938, καθ’ όσον δεν εξευρέθησαν νεωτέρας χρονολογίας τοιαύται. Την φωτογραφίαν ταύτην αναμίξαν το Τμήμα Ασφαλείας Ιωαννίνων μεθ’ ετέρων δέκα πέντε τοιούτων ετέρων ατόμων έθεσε προς αναγνώρισης εις τον Σ.

Ο τελευταίος ούτος δεν ηδυνήθη να αναγνώριση τον εις την φωτογραφίαν εικονίζόμενον ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΝ Κων/νον, πιθανόν όμως λόγω αλλοιώσεως, ως εκ της παρόδου του χρόνου, των κυρίως χαρακτηριστικών.
Πάντως εν προκειμένω η ηλικία του ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ Κων/νου, συμπίπτει με την τοιαύτην του υπό τον κατονομαζόμενον ως ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΝ Παύλον.
Θετών πάντα τα ανωτέρω υπ’ όψιν υμών, υποβάλλω την παράκλησιν όπως ενεργήσητε ό,τι κρίνεται σκόπιμον διά τον έλεγχον της παρά του εν λόγω Σ. δοθείσης πληροφορίας”.

Αλλαγή καθοδήγησης στο ΚΚΕ

Είναι γνωστά τα αποτελέσματα της 6^ης Ολομέλειας της Κ.Ε. του ΚΚΕ που συγκλήθηκε με πρωτοβουλία των έξι Κ.Κ. από τις χώρες στις οποίες ζούσαν Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες. Είχαν προηγηθεί οι συγκρούσεις (κυρίως στην Τασκένδη) ανάμεσα στους οπαδούς του Νίκου Ζαχαριάδη και σε εκείνους που ζητούσαν αλλαγή ηγεσίας. Ο Κώστας Κολιγιάννης ήταν αυτός που μέσα στην Κ.Ε. του ΚΚΕ -προφανώς με τη σύμφωνη γνώμη των Σοβιετικών- ήρθε σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Νίκο Ζαχαριάδη αλλά και με την υπόλοιπη Κ.Ε. Η αρχική αποπομπή του από το Π.Γ. γρήγορα μεταστράφηκε (με τη βοήθεια του σοβιετικού παράγοντα) σε ανάδειξή του στο τιμόνι του κόμματος. Οι εξελίξεις αυτές -και όσα ακολούθησαν- δεν είναι καταγεγραμμένες στον φάκελό του. Προφανώς το υλικό που συγκέντρωσε η Ασφάλεια θα μπήκε σε κάποιον άλλο φάκελο που αφορούσε τις εξελίξεις στο ΚΚΕ. Μοναδική αναφορά αυτής της περιόδου, ένα σημείωμα της ΚΥΠ:

“ΣΗΜΕΙΩΜΑ (Κ.Υ.Π.)
Κατά πληροφορίας εκ του Ραδιοφωνικού Σταθμού των Συμμοριτών ο ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ ή ΚΑΛΙΓΙΑΝΝΗΣ διωρίσθη ήδη μέλος της ηγεσίας του ΚΚΕ μετά την καθαίρεσιν του Ζαχαριάδη. (Απρίλιος 1956)”
Από αυτό το σημείο και μετά, όμως, το ενδιαφέρον για πληροφορίες σχετικά με τον Κολιγιάννη εντείνεται. Η Γενική Ασφάλεια αρχίζει να συλλέγει κάθε πληροφορία γύρω από αυτόν. Το μεγαλύτερο μέρος πληροφοριών προέρχεται από τον τόπο καταγωγής του και αφορά όχι μόνο τη δική του δράση αλλά και το οικογενειακό του περιβάλλον.Η μεταβολή, εξάλλου, των πολιτικών επιλογών της οικογένειας Κολιγιάννη είναι ένας πρόσθετος λόγος που γεννάει συνεχείς υποψίες για επαφή του με το οικογενειακό περιβάλλον όταν κατεβαίνει στην Ελλάδα. Μία αναφορά της Υποδιεύθυνσης Χωροφυλακής Βαγίων, στις 16 Ιουνίου 1956, αναφέρει χαρακτηριστικά για μέλη της οικογένειάς του:
“Μέλη οικογένειας και κοινωνικά φρονήματα αυτών κομμουνιστού ΚΟΛΛΙΓΙΑΝΝΗ Κων/νου του Λάζου και της Μαρίας εξ Ελλοπίας
Λαμβάνομεν την τιμήν, εις απάντησιν του υπ' αριθ. 45815:01939 και από 1-6-56 εγγράφου υμών, να γνωρίσωμεν τα κάτωθι, διά τους οικείους και συγγενείς του εν περιλήψει κομμουνιστού, ευρισκομένου σήμερον εις τας Χώρας του Παραπετάσματος, οι οποίοι βαρύνονται με την κάτωθι έκαστος δράσιν.

·      1ον ΚΟΛΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Λάζος του Ιωάννου πατήρ, ετών 78, κατά την κατοχήν και τον συμμοριτοπόλεμον προσέφερεν αξιολόγους υπηρεσίας εις το Ε.Α.Μ. και το Κ/Σ, ουχί όμως εξ ιδίας πρωτοβουλίας, αλλά κατ’ εντολών των υιών του. Δεν τυγχάνει συνειδητός κομμουνιστής και είναι επικίνδυνος.

·      2ον ΚΟΛΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Δημήτριος του Λάζου, ετών 44 αδελφός. Κατά την κατοχήν διετέλεσε υπεύθυνος της Ε.Τ.Α. Ελλοπίας, εργασθείς μετά φανατισμού διά την επικράτησιν του κομμουνισμού. Κατά τον συμμοριτοπόλεμον προσεχώρησεν οικειοθελώς εις τους Κ/Σ και έδρασεν εις το συγκρότημα του Κρόνου.

·      3ον ΚΟΛΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Ιωάννης του Λάζου, ετών 54 αδελφός. Κατά την κατοχήν διετέλεσεν υπεύθυνος του Ε.Α.Μ. Ελλοπίας αναπτύξας σοβαροτάτην δράσιν υπέρ του κομμουνισμού.

·      Κατά το 1948 κριθείς ύποπτος και επικίνδυνος διά την δημοσίαν Ασφάλειαν, εξετοπίσθη εις Μακρόνησον, ένθα παρέμεινεν μέχρι του 1950. Σήμερον ευρίσκεται εις Ελλοπίαν και εμμένει εις την κομμουνιστικήν ιδεολογίαν.

·      4ον ΚΟΛΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Σύρος του Λάζου ετών 50 αδελφός. Κατά την κατοχήν ανέπτυξεν σοβαράν δράσιν υπέρ του Ε.Α.Μ. και του Κ.Κ.Ε. διατελέσας μέλος του Β' κομμουνιστικού Γραφείου. Κατά το 1948 εξετοπίσθη επί εν έτος εις Ικαρίαν. Σήμερον διαμένει εις Ελλοπίαν και κρίνεται ως επικίνδυνος κομμουνιστής. Εμμένει εις τον κομμουνισμόν.

·      5ον ΚΟΛΛΪΑΓΙΑΝΝΗΣ Ακριβάκης του Νικολάου, ετών 42, εξάδελφος. Κατά την κατοχήν προσεχώρησεν εις το Ε.Α.Μ. οικειοθελώς και διετέλεσεν περιφερειακός υπεύθυνος του Ε.Α.Μ. Ελλοπίας και των πέριξ Χωρίων και υπεύθυνος πολλών πράξεων, εις βάρος εθνικοφρόνων πολιτών, κατά την κατοχικήν περίοδον.

Μετά την απελευθέρωσιν εγκατεστάθη εις Αθήνας και προσελήφθη ως υπάλληλος του Ξενοδοχείου “ΑΤΛΑΣ” ιδιοκτησία του εκτελεσθέντος κομμουνιστού Ιατρού ΚΑΚΑΤΣΗ Ιωάννου. Κατά τας εκάστοτε εκλογάς αφικνούμενος εις Ελλοπίαν ψήφιζε πάντοτε υπέρ της Ε.Δ.Α. Πάντες οι ανωτέρω πλην του πατρός τυγχάνουσι αμετανόητοι, φανατικοί και επικίνδυνοι κομμουνισταί και θέλουν δράση ασφαλώς κατά του Κράτους, εάν ήθελεν τους δοθεί ευκαιρία.Απάντων τούτων αποστέλλομεν δελτίον ταυτότητος και Αστυνομικών Πληροφοριών εις απλούν”.

Η τελευταία παρουσία του στην Ελλάδα και η δίκη Γλέζου

Η τελευταία φορά που ήρθε παράνομα ο Κολιγιάννης στην Ελλάδα έγινε γνωστή στην πασίγνωστη δίωξη και δίκη του Μανώλη Γλέζου. Στην Ελλάδα ήδη βρίσκονταν αρκετά στελέχη του ΚΚΕ που ασχολούνταν με την ανασυγκρότηση του παράνομου μηχανισμού του. Τον Απρίλιο του 1958, ήρθε και ο ίδιος ο Κολιγιάννης στην Ελλάδα και όλη η παράνομη δουλειά πέρασε στην καθοδήγησή του. Στη διάρκεια της παραμονής του συναντήθηκε και με τον Μανώλη Γλέζο. Οπως φάνηκε, όμως, οι κινήσεις του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ είχαν τεθεί υπό την παρακολούθηση της Ασφάλειας.
Οι συλλήψεις που έγιναν το φθινόπωρο του 1958 και το σπάσιμο στην ανάκριση μερικών από τον μηχανισμό (κυρίως του Θόδωρου Ευθυμιάδη) οδήγησαν στην πολύκροτη δίκη Γλέζου, με την κατηγορία της κατασκοπίας.Ο Κολιγιάννης και μερικά άλλα στελέχη του μηχανισμού είχαν διαφύγει τη σύλληψη, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις διωκτικές αρχές να τον θεωρήσουν ιθύνοντα νου της όλης υπόθεσης. Στον φάκελο βρέθηκαν έγγραφα που έχουν σχέση με την υπόθεση αυτή.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμπληρωματική κατάθεση του Δημήτρη Ευθυμιάδη (αδελφού του Θόδωρου), στο σπίτι του οποίου φιλοξενήθηκε για ένα διάστημα ο Κολιγιάννης. Στο σημείο που αποκαλύπτει στους ανακριτές του την παρουσία του Κολιγιάννη στην Ελλάδα λέει χαρακτηριστικά:
“Ερώτησις: Το άτομον το οποίον απεικονίζεται εις την επιδειχθείσαν εις σε αυτήν την στιγμήν φωτογραφίαν το αναγνωρίζεις; (Ενταύθα επεδείξαμε εξεταζομένω φωτογραφίαν του Κολιγιάννη Κων/νου του Λαζάρου και της Μαρίας, γεν. τω 1909 εις Καραντά-Θηβών, ανωτάτου ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ μέλους του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ και ηρωτήσαμεν τον εξεταζόμενον να μας απαντήση σχετικώς).
Απόκρισις: Αναγνωρίζω ευχερώς και ουδένα περί τούτου έχω δισταγμόν, ότι το άτομον το οποίον εικονίζεται εις την επιδειχθείσαν εις εμέ αυτήν την στιγμήν φωτογραφίαν είναι το ίδιον άτομον το οποίοι εις την από 23 Οκτωβρίου 1958 δοθείσαν ένορκον κατάθεσίν μου αποκαλώ με το κύριον όνομα Παντελής. Δεν γνωρίζω όμως αν τούτο ονομάζεται Κολιγιάννης Κων/νος του Λαζάρου. Επαναλαμβάνω ότι τούτον το άτομον το οποίο απεικονίζεται εις την φωτογραφίαν διέμενεν και διενυκτέρευσεν εις την εν Χαλανδρίω οικίαν μου κατά διάφορα χρονικά διαστήματα, ως τα αναφέρω εις την κυρίαν κατάθεσίν μου και το οποίον εγώ μετέφερον διά του αυτοκινήτου μου εις διάφορα σημεία των Αθηνών είτε μόνον είτε μετά του αδελφού μου”.

Το πόρισμα της προανάκρισης που έγινε για την υπόθεση αυτή από τον Ιωάννη Καραχάλιο, επικεφαλής της Ασφάλειας Αθηνών, υπάρχει μέσα στο  Φάκελο Κολιγιάννη. Πρόκειται για ένα 24σέλιδο πόρισμα που αναφέρει τη δράση όσων είχαν εμπλακεί στην υπόθεση αυτή. Οι αναφορές στον Κώστα Κολιγιάννη είναι πάρα πολλές. Μία χαρακτηριστική από αυτές:
“Η ηγεσία του ΚΚΕ εν τη προσπάθεια της να ανταποκριθή πλήρως εις το έναντι του Δ/νούς Κομ/σμού καθήκον της, παρά τας συλλήψεις τόσων στελεχών της, εξακολουθεί να αποστέλη συνεχώς και νέα τοιαύτα διά την επάνδρωσιν του ενταύθα κλιμακίου της.
Προ πολλών μηνών η Υπηρεσία μας έσχεν πληροφορίαν καθ’ ην μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ ευρίσκετο ενταύθα, λάθρα εισελθόν και εν συνεργασία μετ' άλλων στελεχών εκ του Παραπετάσματος και αυτών προερχομένων ενήργει κατασκοπείαν εις βάρος της Χώρας μας και εις όφελος των χωρών του Παραπετάσματος. Κατά τας αυτάς πληροφορίας το άτομον τούτον, ετέλει εν επαφή μετά της ΕΔΑ μέσω της οποίας διοχέτευε και εξελαΐκευε την την πολιτικήν γραμμήν του ΚΚΕ τα στελέχη και τα μέλη του οποίου διετάχθησαν όπως ενταχθώσιν εις αυτήν και "δουλέψουν πάνω στις κομματικές γραμμές του ΚΚΕ” και ενίσχυε ταύτην διά σημαντικών χρηματικών ποσών προς ευρυτέραν ταύτης ανάπτυξιν. Η οικονομική ενίσχυσις της ΕΔΑ παρά του ΚΚΕ κα την προεκλογικήν περίοδον υπελογίσθη κατά τας αυτάς πληροφορίας ως υπερβάσα τα εξήκοντα εκατομμύρια δραχμών μέρος των οποίων εισήχθη υπ’ αυτού τούτου του μέλους του Π.Γ. του ΚΚΕ και των άλλων Κ/Συμμοριτών στελεχών, μέρος δε μέσω των συναλλασσομένων με τας χώρας του Παραπετάσματος εμπορικών επιχειρήσεων.
Επί τη βάσει των παρασχεθεισών τούτων πληροφοριών, η Υποδ/νσις Γενικής Ασφαλείας εξεπόνησεν σχέδιον αξιοποιήσεως των πληροφοριών και έθεσεν εις παρακολούθησιν τα ενδιαφέροντα πρόσωπα.

Εκ της παρακολουθήσεως διεπιστώθη ότι ο ενταύθα ηγούμενος του κλιμακίου του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ ήτο ο ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Κων/νος με κύριους συνεργάτας τους 1) ΒΟΥΤΣΑΝ Ελευθέριον, 2) ΒΕΤΤΑ Φωκίωνα, 3) ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΝ Θεόδωρον, 4) ΦΟΥΣΕΡ Σουζάναν (ψευδώνυμον), 5) ΤΡΙΚΑΛΙΝΟΝ Γεώργιον και 6) ΤΡΙΚΑΛΙΝΟΥ Ιωάνναν και άλλα άγνωστα πρόσωπα, άπαντα εκ του Παραπετάσματος προερχόμενα, 7) ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΝ Δημήτριον, 8) ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ Νόταν, 9) ΡΑΓΟΥΖΑΡΙΔΗΝ Κων/νον, 10) ΚΑΡΑΜΒΑΣΗΝ Σπυρίδωνα, 11) ΜΟΥΧΟΝ Δημ., 12) ΜΑΛΙΑΚΑΝ Αντώνιον, 13) ΣΥΓΚΕΛΑΚΗΝ Αντώνιον, 14) ΚΑΡΚΑΓΙΑΝΝΗΝ Αντώνιον και τέλος τους ΓΛΕΖΟΝ Εμμανουήλ, ΔΟΛΙΑΝΙΤΗΝ Γεώργιον και ΔΟΛΙΑΝΙΤΟΥ Βασιλικήν, ωργάνωσε πλήρες δίκτυον αφ’ ενός μεν κατασκοπείας, προς συλλογήν στρατιωτικής και οικονομικής σημασίας πληροφοριών τας οποίας διά συνδέσμων, αλληλογραφίας και πιθανόν ασυρμάτου διεβίβασεν εις την ηγεσίαν του ΚΚΕ και εκείθεν εις τας ενδιαφερομένας χώρας του Παραπετάσματος, αφ’ ετέρου δε προς καθοδήγησιν της ΕΔΑ διά την διοχέτευσιν και εκλαΐ'κευσιν της πολιτικής γραμμής του ΚΚΕ και διά την προμήθειαν πάσης πληροφορίας διά την περίπτωσιν της κατασκοπευτικής των αποστολής”.
Οπως ήταν φυσικό, η εμπλοκή του Κολιγιάννη στην υπόθεση ανασυγκρότησης του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, παρά το γεγονός της έγκαιρης διαφυγής του στο εξωτερικό, οδήγησε στην έκδοση εντάλματος σύλληψης, αφού προηγουμένως είχε επικηρυχθεί για κατασκοπεία.

Το ένταλμα του Στρατοδικείου έλεγε: “ΕΝΤΑΛΜΑ ΣΥΛΛΗΨΕΩΣ ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΩΝΕΛΛΗΝΩΝ
Ο Εισηγητής του εν Αθήναις Διαρκούς Στρατοδικείου
Επειδή ο Κολλιγιάννης Κων/νος του Λαζάρου κάτοικος του χωρίου Καραντά της Κοινότητος Καραντά της επαρχίας Θηβών, ιδιώτης νυν αγνώστου διαμονής κατηγορείται επί κατασκοπεία πρήξει τελεσθείση εν Αθήναις και αλλαχού από μηνός Απριλίου και εντεύθεν προβλεπομένη και τιμωρουμένη υπό των άρθρων 1,2,5,10,14 Α.Ν. 375/36,12, 26 παραγρ. 1, 27 παρ. 1,45,98 Π.Κ.
Ιδόντες το άρθρον 299 του Σ.Π.Κ. εντελλόμεθα την σύλληψιν του ειρημένου Κολλιγιάννη Κων/νου του Λαζάρου υπό των αρμοδίων οργάνων και προσαγωγήν αυτού ενώπιον ημών.
Εξεδόθη εν τω ημετέρω γραφείω κειμένω εν τω καταστήματι του Στρατοδικείου.
           Εν Αθήναις τη 12 Δεκεμβρίου 1958 _Ο Εισηγητής (Τ.Σ.) υπογρ. Δυσανάγνωστος
Χαρακτηριστικά Ετών 49 - ανάστημα 1,75, ολίγον εύσωμος, μαλλιά καστανόμαυρα προς τα άνω κοντοκομμένα με γκρίζους κροτάφους.
Ακριβές αντίγραφον Αθήναι τη 12/12/58”

Στα καθήκοντα του α' γραμματέα του ΚΚΕ: Η μόνιμη εγκατάσταση του Κώστα Κολιγιάννη στις σοσιαλιστικές χώρες και η ανάληψη του ρόλου Α' Γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ δημιούργησε, για τις αρχές ασφαλείας, αυξημένο ενδιαφέρον για τη δραστηριότητά του.
Τα μισά, από τα 500 περίπου, έγγραφα που βρίσκονται στον φάκελό του αφορούν αυτή την περίοδο. Πρόκειται, φυσικά, για έγγραφα συστηματικής παρακολούθησης της δραστηριότητας του ΚΚΕ σε ηγετικό επίπεδο. Πολλά από αυτά είναι εκθέσεις πρεσβειών, κυρίως από τις χώρες όπου ζούσαν Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες. Μεγάλο μέρος των εγγράφων σχετίζεται με τις σχέσεις του ΚΚΕ και των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων. Δεν λείπουν και χαφιέδικου τύπου αναφορές από πρώην πολιτικούς πρόσφυγες που επαναπατρίστηκαν και έδιναν πληροφορίες στην Ασφάλεια για τη ζωή τους στις σοσιαλιστικές χώρες και τα πρόσωπα που γνώριζαν.
Αξιο λόγου είναι το γεγονός ότι όλο αυτό το διάστημα υπάρχει μια συνεχής ροή πληροφοριών για επικείμενη κάθοδο του Κολιγιάννη στην Ελλάδα για παράνομη δουλειά. Προφανώς, οι προηγούμενες παράνομες επισκέψεις του είχαν δημιουργήσει μια «ψύχωση» σε πολλούς ότι θα συνεχιστεί αυτή η δραστηριότητα, παρά την ανάδειξή του στο τιμόνι του κόμματος.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση πληροφορίας που μεταφέρει στις αρχές ασφαλείας η ΚΥΠ, στις 11.8.1960:
“ΘΕΜΑ: ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ Κων/νος
ΣΧΕΤ.: 100662/25-2-60 ημέτερον προς ΔΕΑ
1.- Εχομεν την τιμήν, εν συνεχεία του ως άνω σχετικού ημετέρου να γνωρίσωμεν υμίν τα κάτωθι:
(α) Υπό των κομματικών κύκλων της 12ης παροικίας των Ελλήνων Κ/Σ της Τασκένδης Ρωσσίας συνεζητείτο προσφάτως ότι ο εν θέματι έχει εισέλθει εν Ελλάδι παρανόμως από του 1958 το γεγονός δε ότι αι Ελληνικοί αρχαί Ασφαλείας δεν ηδύναντο να συλλάβουν τούτον έδιδεν αφορμήν καυχησιολογίας των εκεί Ελλήνων Κομμουνιστών.
(β) Η ως άνω πληροφορία προέρχεται υπό πηγής ήτις ηρύσθη τα ανωτέρω υπό κομματικών μελών τα οποία ηδύναντο να γνωρίζουν περί τούτου ως λαμβάνοντα μέρος εις τας εκάστοτε κομματικάς συγκντρώ-σεις κ.λ.π.
(γ) Κατά τας αυτάς πληροφορίας ο Κ/Σ ΒΑΣΒΑΝΑΣ έχει εισέλθη εις Ελλάδα, πρώτον το έτος 1952 και εξήλθεν τω 1956 μετά τινός ΜΑΡΣΑΒΕΤΑ Ευαγγέλου εκ Πειραιώς.Ο ΒΑΣΒΑΝΑΣ ευρισκόμενος και νυν εν Ελλάδι, συχνάζει εις ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΝ-ΒΑΡΚΙΖΑΝ-ΘΕΣ) ΝΙΚΗΝ και ΤΡΙΚΑΛΑ (συν/σμόν Βουλγάρικα).
2.- Λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι παρόμοιας πληροφορίας έχουν και κατά το παρελθόν παρασχεθή και υπό άλλων πηγών (ήτοι 117/41083/23 από 22-12-59, προς ΥΓΑ, ημετέρα 100662/25-2-60 Κ. Αλλοδαπών Θεσ/νίκης) η ΚΥΠ εξετάζουσα την σοβαρότητα των Πληροφοριών περί ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ θεωρεί επιβεβλημένον διά την Εθνικήν ημών Ασφάλειαν όπως ενεργηθούν τα δέοντα (αναζητήσεις, έρευναι κ.λ.π.) επί σκοπώ ίνα εφ’ όσον αι ως άνω πληρο-φορίαι τυγχάνουν αληθείς, επιτευχθή η σύλληψις τούτων”.

Ιστορικό ενδιαφέρον έχουν και τα έγγραφα που αναφέρονται στην κατάσταση των πολιτικών προσφύγων στις σοσιαλιστικές χώρες. Η αρκετά συχνή αναφορά, από έγγραφα του Φακέλου Κολιγιάννη, σε αυτό το θέμα είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο που μαζί με άλλα έγγραφα από φακέλους στελεχών του ΚΚΕ αξίζει να μελετηθεί. Να ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:

“ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ
Αριθ. πρωτ. 651/Η/γ εν Βερολίνω τη 4η Μαρτίου 1964
ΠΡΟΣ
Το Β. Υπουργείον Εξωτερικών Α' Πολιτικήν Δ/νσιν .-
Εχω την τιμήν να γνωρίσω υμίν ότι, ως πληροφορούμαι εξ Ανατολικού Βερολίνου, η ηγεσία του ΚΚΕ, επικεφαλής της οποίας ευρίσκεται σταθερώς ο Κολιγιάννης, υποστηριζόμενος πάντοτε υπό των Ρώσων, κατόπιν της αποφάσεως της Ελληνικής Κυβερνήσεως όπως μη νομιμοποιήση το ΚΚΕ, ευνοεί τον επαναπατρισμόν όσον το δυνατόν περισσότερον Ελλήνων Κομ/στών φυγάδων εις Ελλάδα.
Εξ άλλου, μεταξύ των εις χώρας του Παραπετάσματος διαβιούντων κομμουνιστοσυμμοριτών, οίτινες, ως γνωστόν, είναι διηρημένοι, εις οπαδούς Μάρκου, Ζαχαριάδη, και τωρινής ηγεσίας ΚΚΕ, υφίστανται πολλαί διενέξεις, προσφάτως δε ο Κο-λιγιάννης ηναγκάσθη να επισκεφθή την Τασκένδη, ένθα οι οπαδοί του Ζαχαριάδη είχον δημιουργήσει νέας ταραχάς.
Τα διάφορα Ευρωπαϊκά Κομ/στικά Κράτη, ένθα διαβιούν Κομμουνιστωσιμμορίται, δεν επιτρέπουν εις τούτους να μετακινώνται από μιας εις ετέραν των χωρών τούτων, εάν προηγουμένως δεν έχουν την συγκατάθεσιν του ΚΚΕ-Ευπειθέστατος Ο διευθύνων Ν.Α. Καρανδρέας Α' Γραμματεύς Πρεσβείας”

Από τις μεταγενέστερες αναφορές για τον ρόλο του Κολιγιάννη στη 12η Ολομέλεια, αξίζει να αναφερθεί ένα απόσπασμα από το Ατομικό Δελτίο (ΚΑΕΑ) του 1970, που υπάρχει στον φάκελό του:
“Το πρώτον 15νθήμερον μηνός Φ/βρίου 1968, συνεκάλεσε και συνήλθεν εις χώραν του Ανατ. Συνασπισμού, η 12η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ, καθ’ ην συνεζητήθησαν τα θέματα “Η πολιτική κατάστασις της χώρας και τα καθήκοντα του κόμματος”, “Εσωκομματικά ζητήματα”, με εισηγητήν τον ίδιον.
Κατ’ αυτήν εγένετο ανασκόπισις της Διεθνούς καταστάσεως και επροτάθη η “ανατροπή της δικτατορίας” (Κυβέρνησις Ελλάδος), διά κατά μέρος σαφώς προδιαγραφέντων τρόπων και μέσων.
Ομοίως κατ’ αυτήν και ιδία κατά την εξέτασιν των “Εσωκομματικών ζητημάτων” κατηγόρησε τον εκ των ηγετών του ΚΚΕ Δ. Παρτσαλίδην, ότι διεφώνει επί ζητημάτων οργανώσεως και τακτικής του κόμματος.
Ούτος (ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗΣ) κατόπιν σχετικής προτάσεως, επέτυχεν απόφασιν της Κ.Ε. διά της οποίας καθηρέθη η κομμουνιστική τριανδρία ΠΑΡΤΣΑΛΙΔΗΣ - ΖΩΓΡΑΦΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, μέλη του Π.Γ. του ΚΚΕ, των ηγετικών θέσεών της εις το εν λόγω γραφείον.
Οι καθαιρεθέντες κατήγγειλον ως ακύρους τας αποφάσεις της ολομέλειας, και την περί καθαιρέσεως αυτών. Ούτοι ίδρυσαν νέον κομματικόν καθοδηγητικόν όργανον την Ενωτικήν Κεντρικήν Επιτροπήν (ΕΚΕ). Ούτω επήλθεν η διάσπασις του ΚΚΕ, εδημιουργήθησαν δε δυο κύριαι ομάδες (1η ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ και 2α ΠΑΡΤΣΑΛΙΔΗ) ως και έτεροι τοιαύται ήσσονος επιρροής. Το υπό τον Κ. ΚΟ-ΛΙΓΙΑΝΝΗ ΚΚΕ υποστηρίζεται υπό του ΚΚΣΕ”

Αλλαγή ηγεσίας στο ΚΚΕ

Οι εξελίξεις που ακολούθησαν μετά τη διάσπαση του κόμματος αλλά και οι πολιτικές μεταβολές στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα οδήγησαν σταδιακά στην αμφισβήτηση του πρωταγωνιστικού ρόλου του Κολιγιάννη. Η ανάγκη για ενίσχυση των ηγετικών κλιμακίων του ΚΚΕ με πρόσωπα που θα ενίσχυαν την ενότητα των γραμμών του κόμματος και θα έφερναν την ενδυνάμωσή του οδήγησε στην απόφαση της αλλαγής γραμματέα της Κ.Ε. Στον φάκελο του Κολιγιάννη η αλλαγή αυτή, όπως και της διάσπασης του 1968, δεν είναι αποτυπωμένη με πληροφοριακά έγγραφα των μηχανισμών της Ασφάλειας. Προφανώς ισχύουν οι ίδιοι λόγοι, η ένταξη δηλαδή αυτών των πληροφοριών σε φακέλους που αφορούσαν τη γενικότερη παρακολούθηση των εξελίξεων στο ΚΚΕ. Το μόνο τεκμήριο που αναφέρει την αλλαγή στην ηγεσία είναι αποκόμματα εφημερίδων της εποχής. Να πώς είχε ανακοινώσει ο «ΝΕΟΣ ΔΡΟΜΟΣ», στις 19.12.1972, τον παραμερισμό του Κολιγιάννη:
«ΣΥΝΗΛΘΕ Η 17^η ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ Κ.Ε. ΤΟΥ ΚΚΕ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΕΙΟΥ ΤΗΣ 17^ης ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ
Τις πρώτες μέρες του Δεκέμβρη συνήλθε η 17^η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ.
Η Ολομέλεια συζήτησε την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και ψήφισε σχετική απόφαση.
Συζήτησε επίσης την αίτηση του σ. Κώστα Κολιγιάννη, Πρώτου Εραμματέα της Κ.Ε., να απαλλαγεί για λόγους υγείας από τα καθήκοντα του Πρώτου Γραμματέα και του μέλους του Πολιτικού Γραφείου της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Η Ολομέλεια έκανε δεκτή την αίτηση του σ. Κολιγιάννη.
Η Ολομέλεια εξέλεξε Πρώτο Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το σ. Χαρίλαο Φλωράκη (Γιώτη).
Όλες οι αποφάσεις της Ολομέλειας πάρθηκαν ομόφωνα.
Δεκέμβρης 1972”

Ο Κολιγιάννης απασχόλησε ξανά την Ασφάλεια μετά την πτώση της χούντας, όταν η οικογένειά του θέλησε να του εξασφαλίσει άδεια επίσκεψης στην Ελλάδα. Η απάντηση ήταν αρνητική, δείγμα χαρακτηριστικό της νοοτροπίας που διέκρινε τις αρχές ασφαλείας, στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, σχετικά με το θέμα του επαναπατρισμού των πολιτικών προσφύγων. Την αίτηση για επίσκεψη του Κολιγιάννη είχε κάνει ο αδελφός του Σύρος, στις 21 Οκτωβρίου 1975:

“Λαμβάνω την τιμήν να γνωρίσω Υμίν ότι τυγχάνω αδελφός του Κώστα Λάζου Κολιγιάννη, διαμέ-νοντος εις Βουδαπέστην Ουγκαρίας επί της οδού Hankoczy Jeno utsa 30. Υπό την ιδιότητά μου τούτην θα ήθελον να προσκαλέσω, τον ως άνω αδελφόν μου, διά φιλοξενίαν εις την Ελλάδα, εις την επί της οδού Βασ. Σοφίας 77Α οικίαν μου και εις Ελλοπίαν Θηβών ετέραν μου κατοικίαν (Βοιωτίαν). Ο ως άνω αδελφός μου, είναι πολιτικός πρόσφυγας, και στερείται οικογένειας παντελώς. Δηλ. δεν έχει σύζυγον, οι δε γονείς μας έχουν αποθάνει από του 1960-1961. Κατά την παραμονήν του εις την Ελλάδα διατίθεμαι να αναλάβω τα έξοδα παραμονής του. Αναφέρω δε ως επί πλέον ότι είμαι κάτοχος ακινήτου περιουσίας, η δε κόρη μου είναι ιατρός. Είμαι δε συνταξιούχος του ΤΕΒΕ.
Μετά τιμής. Σύρος Κολιγιάννης”

Επιστροφή στην πατρίδα μετά τον θάνατο του

Η άρνηση του ελληνικού κράτους να επιτρέψει τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων και τα νομικά προβλήματα που υπήρχαν με δικαστικές αποφάσεις σε βάρος τους ίσχυσαν και για την περίπτωση του Κολιγιάννη μέχρι τον θάνατό του. Στις 6 Σεπτεμβρίου 1979, όλος ο αθηναϊκός Τύπος είχε την είδηση ότι ο πρώην γραμματέας του ΚΚΕ είχε πεθάνει, την προηγούμενη ημέρα, στη Βουδαπέστη, σε ηλικία 70 χρόνων. Με την ίδια ημερομηνία, στον φάκελό του, υπάρχει η σύντομη έγκριση μεταφοράς της σορού του για ενταφιασμό στην πατρίδα του:
“Εγκρίνεται μεταφορά σορού αποβιώσαντος ΚΟΛΙΓΙΑΝΝΗ Κων/vou Λαζάρου γεν. 1909 Ελλοπίαν Θηβών.
Ελεγχοι Δ/ρίων προς τους οποίους κοινοποιείται επιτρέψουν είσοδον”.

Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ:
Για τα 50 χρόνια από την επαναφορά της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας

 

ΤΕ ΘΗΒΑΣ - ΟΙΝΟΦΥΤΩΝ ΚΚΕ
Εκδήλωση προς τιμήν του Κώστα Κολιγιάννη

Με εκδήλωση στη γενέτειρά του, την Ελλοπία Θήβας, η ΤΕ Θήβας - Οινοφύτων του ΚΚΕ τίμησε την Παρασκευή 31 Αυγούστου, στο πλαίσιο του εορτασμού των 100χρονων του Κόμματος, τον Κώστα Κολιγιάννη, Α' Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ.

Στην εκδήλωση, που έγινε στην πλατεία της Ελλοπίας, παραβρέθηκε πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του Κόμματος με επικεφαλής τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος νωρίτερα κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους της ΚΕ στον τάφο του Κώστα Κολιγιάννη, στο νεκροταφείο του χωριού. Επίσης στεφάνια κατέθεσαν η ΚΝΕ και η ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή, οι παρευρισκόμενοι χειροκρότησαν και φώναξαν «αθάνατος».

Στη συνέχεια συγκροτημένα με κόκκινες σημαίες πορεύτηκαν στην πλατεία του χωριού όπου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση. Την ομιλία στην εκδήλωση έκανε ο Κώστας Μπασδέκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ

Η ιστορική για την πορεία του ΚΚΕ
12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ (1968)

Τιμάμε τη μνήμη και αντλούμε διδάγματα

Σε δήλωσή του από το χώρο της εκδήλωσης, (δείτε εδώ video) ο Δ. Κουτσούμπας σημείωσε:

«Στο πλαίσιο των 100 χρόνων από την ίδρυση και τη δράση του ΚΚΕ, διοργανώνουμε σε όλη την Ελλάδα εκδηλώσεις σε τόπους θυσίας. Τιμούμε ήρωες του κομμουνιστικού κινήματος, ηγετικές φυσιογνωμίες, όπως ήταν ο Κώστας Κολιγιάννης, Α’ Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Και αυτό το νόημα, τιμώντας αυτή τη μνήμη και αντλώντας σήμερα διδάγματα από το παρελθόν, μέσα από αυτή την με άλματα ηρωική πορεία και τα θετικά της, αλλά ταυτόχρονα και με αδυναμίες, ελλείψεις και λάθη, να διδαχτούμε για το σήμερα και να χαράξουμε καλύτερα το αύριο αυτού του τόπου για το συμφέρον του λαού μας».

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων συγγενείς του Κώστα Κολιγιάννη, ο αντιδήμαρχος Δήμου Θηβαίων Τάσος Καμούτσης, εκπρόσωποι των τοπικών κοινοτήτων Ελλοπίας και Ξηρονομής, καθώς και αντιπροσωπείες από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ελλοπίας και τον Σύλλογο γυναικών της περιοχής.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με λαϊκό - παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία του χωριού (δείτε εδώ video), ενώ λειτούργησε έκθεση αφιερωμένη στα 100 χρόνια ζωής και δράσης του ΚΚΕ και ένα μέρος της ήταν αφιερωμένο στον Κώστα Κολιγιάννη με φωτογραφίες του και πλούσιο αρχειακό υλικό από την δράση του που κέντρισε την προσοχή και το ενδιαφέρον των επισκεπτών.

Η ομιλία από τον Κ. Μπασδέκη

«Αγαπητοί φίλες και φίλοι/ συντρόφισσες και σύντροφοι.
Μπροστά στη συμπλήρωση 100 χρόνων ζωής και δράσης του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκαν και πραγματοποιούνται σ΄όλη την Ελλάδα σειρά εκδηλώσεων που αναδεικνύουν ηρωικές σελίδες αγώνων και θυσιών, φωτίζουν πλευρές της δράσης του Κόμματος, τιμώνται αγωνιστές και αγωνίστριες, μέλη και στελέχη του Κόμματος που έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην δημιουργία της ηρωικής ιστορίας του Κόμματος μας.
Σ αυτή τη λογική πραγματοποιούμε και τη σημερινή μας εκδήλωση προς τιμή του Κώστα Κολιγιάννη.

Τιμάμε στη γενέτειρα του τον Κώστα Κολιγιάννη, μία σημαντική προσωπικότητα του Κόμματος με σχεδόν 50 χρόνια κομματικής πορείας σ΄ αυτό. Από τη στιγμή που εντάχθηκε στο Κόμμα μέχρι το τέλος της ζωής του το 1979 ο Κ. Κολιγιάννης υπηρέτησε πιστά τα ιδανικά και τις αξίες του ΚΚΕ, ανεξάρτητα από αδυναμίες, λάθη ή αντιφάσεις που υπήρξαν κατά το διάβα της κομματικής του ζωής.

Ο Κώστας Κολιγιάννης … (βιογραφικό)

Η μεγαλύτερη τιμή για το ΚΚΕ μπροστά στη συμπλήρωση των 100 χρόνων του είναι η πάλη για την ισχυροποίησή του
Τιμή και δόξα στους αλύγιστους της γενιάς του Κώστα Κολιγιάννη που έγραψαν την ένδοξη ιστορία του Κόμματός μας. Τιμή και δόξα στο ΚΚΕ».

902.gr