_συνέντευξη στο Corriere della Sera
(σσ. copy-paste).
“Είμαι ο Πρωθυπουργός που έφερε την Ιταλία σε πόλεμο. Η κρίση του Κοσσυφοπεδίου
σημάδεψε την εμπειρία μου στο τιμόνι της κυβέρνησης”. Στις 21-Οκτ- 1998 εγώ Massimo D'Alema πέρασα την πόρτα του Palazzo Chigi (σσ. έδρα του Υπουργικού Συμβουλίου και επίσημη κατοικία του
πρωθυπουργού της Ιταλίας) συνοδευόμενος από την προφητεία του Francesco Cossiga, σύμφωνα με την οποία “ο ηγέτης της
αριστεράς ήταν απαραίτητος για να μπορέσουμε να κάνουμε πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο”.
Ξέσπασε πέντε μήνες αργότερα. Άρα
υπάρχει λόγος που ο πρώτος μετακομμουνιστής πρωθυπουργός στη δημοκρατική
ιστορία ξεκινά λέγοντας ότι “Ήμασταν πιστοί σύμμαχοι των Αμερικανών, αλλά μαζί
με άλλους Ευρωπαίους μια διαλεκτική σχέση που δεν ήταν πάντα εύκολη”. Και γι'
αυτό ξεκινάει την ιστορία του για τη σύγκρουση στα Βαλκάνια από ένα παρασκήνιο.
“Όταν η κυβέρνηση του Ρομάνο Πρόντι έπεσε, ήμασταν σε προπολεμική κατάσταση”, θυμάται ο D'Alema: “Ο Πρόντι είχε στην πραγματικότητα ήδη εγκρίνει την εντολή ενεργοποίησης, η οποία είναι η πράξη με την οποία οι κυβερνήσεις της Ατλαντικής Συμμαχίας τοποθετούν τις Ένοπλες Δυνάμεις τους υπό την ενιαία διοίκηση του ΝΑΤΟ. Ήταν μια στιγμή του πιθανού _δυνατού και του επικείμενου πολέμου”. Κατέστη λοιπόν σαφές ότι ήταν ιδέα του Πρόντι και των συνεργατών του ότι δεν ήταν ρεαλιστικό να βγούμε από την κρίση με πρόωρες εκλογές. Εγώ βολιδοσκόπησα τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με αυτή την έννοια. Ο Oscar Luigi Scalfaro (Όσκαρ Λουίτζι Σκάλφαρο) ήταν ξεκάθαρος: «Είσαι τρελός». Ο δρόμος για τις κάλπες έκλεισε. Είναι σαφές ότι το γεγονός αυτό επηρέασε την όλη εξέλιξη της κρίσης. Έκανα τα πάντα για αποτρέψω να έρθει ο πόλεμος. Πάντα."
“Συνάντησα, ανεπίσημα, τον Πρόεδρο της Σερβίας Milan Milutinovic (Μίλαν Μιλουτίνοβιτς), που ήταν άνθρωπος πολύ κοντά στον πρόεδρο της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας Slobodan Milosevic (Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς). Το ραντεβού οργανώθηκε από τον οδοντίατρό μου”.
“ΝΑΙ:
Ένας από εκείνον τον κόσμο που έζησε και άσκησε το επάγγελμα μεταξύ Ιταλίας και
πρώην Γιουγκοσλαβίας, που είχε ως ασθενή τον Μιλουτίνοβιτς. Στο στούντιο του
στη Ρώμη οργάνωσε τη συνάντησή μας. Ήταν μια δραματική συνομιλία, γιατί έγινε
την επομένη της σφαγής του Racak,
όπου Σέρβοι παραστρατιωτικοί είχαν σκοτώσει δεκάδες αλβανόφωνους Κοσοβάρους
πολίτες”.
Του είπα: “Δεν
συνειδητοποιείς την τραγωδία που έχεις προκαλέσει και αυτό τροφοδοτεί την ώθηση
για στρατιωτική επέμβαση”. Μου απάντησε κυνικά:
“Δεν φοβόμαστε αυτές τις απειλές. Το ΝΑΤΟ δεν θα έχει ποτέ το θάρρος να βάλει πόδι
από εμάς”. Ήταν το σημάδι μιας ανεύθυνης άρχουσας τάξης που δεν συνειδητοποιούσε
τι επρόκειτο να συμβεί”.
“Όχι, αυτό έγινε μετά. Όταν η εθνοκάθαρση έγινε πιο έντονη, οργανώσαμε μια αποστολή
ανθρωπιστική μαζί με την Αλβανία στα σύνορα με το Κοσσυφοπέδιο. Πέρασα το Πάσχα διασχίζοντας το Kukes και είδα χιλιάδες πρόσφυγες να φεύγουν από τον πόλεμο με τους
τις ιστορίες του πόνου τους. Σε εκείνο το σημείο έπεισα τον εαυτό μου ότι δεν υπήρχαν εναλλακτικές στη στρατιωτική δράση. Ήταν η παραμονή της επίθεσης”.
⁉️ Έτσι αποφασίσατε να συμμετάσχετε στην αποστολή;
«Πρώτα είχα μια λεπτή συζήτηση με τον Μπιλ Κλίντον. Αυτή η συζήτηση με τον αμερικανό πρόεδρο θα ήταν πολύ σημαντική για τη συνέχεια της ιστορίας και για το ρόλο της Ιταλίας. Ο Κλίντον μου είπε: “Καταλαβαίνω ότι είσαι σε θέση δύσκολη. Και καταλαβαίνω τη δυσκολία της κυβέρνησής σας. Αν λοιπόν _και αυτό είναι το καλύτερο δεν πας σε καταγγελία ή φραγή των στρατιωτικών βάσεων σας και εντός του ΝΑΤΟ δεν αντιταχθείτε στη χρήση των ‘περιουσιακών’ της Συμμαχίας, η συμμετοχή σας δεν θα φανεί ως απευθείας. Οι επιχειρήσεις θα συντονίζονται από μια _ξένη προς εσάς τετράδα: ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία” (σσ. όπως λέει ο λαός “έξυπνο πουλί ο βάταχος”).
⁉️ Και εσείς τί;
“Του απάντησα: Σε αυτή την ιστορία δεν θα υπάρχει κουαρτέτο. Θα υπάρξει quint _‘πεντάγωνο’_”. Αν είχαμε μειώσει την Ιταλία στο ρόλο του αεροπλανοφόρου του ΝΑΤΟ, δεν θα μετρούσαμε πλέον τίποτα. Χωρίς την άμεση συμμετοχή, δεν θα είχαμε πολιτικό βάρος διαχείρισης της κρίσης. Και το Quintetto έγινε πράξη. Μπήκαμε στον κύκλο των χωρών που ανέλαβαν την πλήρη ευθύνη. Και είχαμε ίση αξιοπρέπεια με τους συμμάχους”.
Στις 24 λοιπόν Φεβρουαρίου του 1999 προσχώρησες μαζί τους, ξεκινώντας την επίθεση στη Γιουγκοσλαβία. Και χωρίς εντολή του ΟΗΕ…
"Εκεί η διεξαγωγή του πολέμου ήταν περίπλοκη. Και οδήγησε σε στιγμές ανοιχτής διαφωνίας μεταξύ του Quintetto. Για παράδειγμα, ήμασταν κατά των βομβαρδισμών των σερβικών πόλεων. Και όπως εμείς, έτσι και οι Γερμανοί».
Αλλά το Βελιγράδι χτυπήθηκε πάντως.
“Εκείνες οι επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκαν από τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς με εκτοξευόμενους πυραύλους από τα αεροπλανοφόρα τους που σταθμεύουν στην Αδριατική και με αεροσκάφη προέλευσης ΗΠΑ, που απλά ανεφοδιάστηκαν σε μας κατά πριν από την επίθεση. Η πολεμική μας αεροπορία αντ' αυτού επικεντρώθηκε στα σερβικά στρατεύματα που στάθμευαν στο Κοσσυφοπέδιο: αυτός ήταν τελικά ο θεμελιώδης στόχος της δικής μας στρατιωτικής επιχείρησης”.
⁉️ Ήταν το μόνο delicate θέμα;
“Η στιγμή η πιο δραματική συνέβη τον Απρίλιο του 1999, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον με αφορμή της 50ής επετείου της Συμμαχίας. Ο πόλεμος στο Κοσσυφοπέδιο συνέχισε αλλά ο Μιλόσεβιτς δεν υποχώρησε”.
⁉️️ Ποιος ήταν εκεί
εκτός από εσάς στη συνάντηση;
“Ο Κλίντον, ο Άγγλος πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, ο καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο Γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ και ο Ισπανός Jose Maria Aznar, ο οποίος είχε προσκληθεί να συμμετάσχει. Προφανώς ήταν και ο Αμερικανός στρατηγός Wesley Clark (Γουέσλι Κλαρκ), Ανώτατος Διοικητής των Δυνάμεων του ΝΑΤΟ”.
⁉️️ Τι συνέβη;
“Ο
Μπλερ, υποστηριζόμενος από τον Aznar, μίλησε ανοιχτά για ανάγκη μιας πραγματικής εισβολής με επίγεια
στρατεύματα. Η συζήτηση έγινε πολύ πικρή. Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία ήταν
ξεκάθαρα αντίθετοι σε τέτοια λύση. Πόλεμος Ναι! αλλά όχι και χερσαία” (σσ.
προφανώς, λογάριαζαν τα φέρετρα των στρατιωτών τους…) Ο Κλαρκ είπε: “Θα κάνουμε οτιδήποτε μας διατάξουν. Έχουμε σχέδια, αλλά δε θα
στείλουμε δικούς μας στρατιώτες να διεξάγουν ανταρτοπόλεμο στα βουνά του
Κοσσυφοπεδίου. Αν το αποφασίσαμε να παρέμβουμε, να μπούμε στη Σερβία (σσ. “θα
κάνουμε ντου”)”. Τυπικά παρέμεινε ουδέτερος, αλλά τονίζοντας το μεγαλείο της
επιχείρησης και τους κινδύνους της, μας βοήθησε να επικρατήσει η κοινή λογική.
“Σε αντίθεση με τη δημοφιλή
πεποίθηση, ο στρατιωτικός είναι πάντα ο πιο συνετός στον πόλεμο, γιατί ξέρει τι
σημαίνει. Οι πιο πολεμοχαρείς είμαστε οι πολιτικοί”.
Έμεινε
ο Κλίντον …πρέπει να μιλήσει…
“Και ο Αμερικανός πρόεδρος έβαλε θαυμάσια τέλος στη συζήτηση” λέγοντας: “Όχι δεν
θα κάνουμε τίποτα που να διχάζει την Ευρώπη. Επομένως, θα κάνουμε αυτό που
θέλουμε μόνο σε ομοφωνία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη”.
Ως υπόθεση εισβολής φαινομενικά απορρίφθηκε.
Αλλά ταυτόχρονα την ίδια στιγμή απέκλεισε τον εαυτό του από το μερίδιο ευθύνης.
Κανείς δεν είπε ποτέ ευθέως “θέλουμε να κερδίσουμε τον πόλεμο κατά της Σερβίας”.
Αυτή η ηλίθια φράση δεν ειπώθηκε ποτέ. Επαναλάβαμε ότι η στρατιωτική πίεση είχε
ως στόχο να παρακινήσει τη Σερβία να αποσύρει τα στρατεύματά της από το
Κοσσυφοπέδιο και την προστασία του πληθυσμού. Ως εκ τούτου, ήταν απαραίτητο να
εργαστούμε με αποφασιστικότητα και πολιτική λύση. “Το εξήγησα στους Αμερικανούς”.
⁉️️ Και αυτοί;
“Η Ιταλία ήταν η μόνη χώρα που είχε κρατήσει ανοιχτή την πρεσβεία της στο Βελιγράδι και είχαμε διατηρημένα κανάλια. Αυτά τα κανάλια τροφοδοτήθηκαν επίσης από την κοινότητα του Sant'Egidio, ειδικά ο Monsignor Vincenzo Paglia, που έπαιξε έναν ρόλο σημαντικό σε συμφωνία με την κυβέρνηση. Τότε είπα στον Κλίντον ότι ήταν απαραίτητο να διαπραγματευτεί με τον Μιλόσεβιτς την απελευθέρωση του Ιμπραήμ Ρουγκόβα: τον “Gandhi των Βαλκανίων”, που είχε λάβει το Βραβείο Ζαχάρωφ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ήταν το σύμβολο της μη βίαιης αντίστασης του Κοσσυφοπεδίου. εκπροσωπώντας την μετριοπαθή πτέρυγα του Κοσοβάρου εθνικισμού, ο πιο προδιατεθειμένος στη συνύπαρξη εθνοτική με τους Σέρβους. Η Ρουγκόβα ήταν σε κατ' οίκον περιορισμό και διαπραγματευτήκαμε απελευθέρωση, σε συμφωνία με τους Αμερικανούς. Και πάντα σε συμφωνία με τους Αμερικανούς εμπλέξαμε τη Ρωσία στη διαμεσολάβηση.
Αλλά
η Ρωσία στον ΟΗΕ είχε ασκήσει βέτο
στην επίθεση του ΝΑΤΟ κατά της Σερβίας.
“Είναι αλήθεια, αλλά ο πρώην Πρωθυπουργός της Ρωσίας Viktor Chernomyrdin ήρθε δύο φορές εμπιστευτικά στη Ρώμη. Είχαμε δείπνο μαζί στο Palazzo Chigi και μετά τηλεφωνήσαμε στην Κλίντον για να κανονίσουμε ποια ήταν τα περιθώρια για τη διεξαγωγή της διαπραγμάτευσης. Την επομένη ο Chernomyrdin πήγε στο Βελιγράδι για να μιλήσει με τον Μιλόσεβιτς. Βέβαια _να πούμε την αλήθεια, όλα αυτά εν μέσω πολέμου, με την Ιταλία να παίζει ενεργό ρόλο στους βομβαρδισμούς”.
⁉️ Και ο Κλίντον;
“Είχε μια μόνο ανησυχία: Αν τυχόν ο Μιλόσεβιτς ελευθερώσει τον Ρουγκόβα, θα μπορούσε να μιλήσει ως ειρηνιστής ενάντια στη δράση του ΝΑΤΟ”. Πάντως έδειξαν καλή θέληση και ο Ρουγκόβα αφέθηκε ελεύθερος. Υπήρχαν παρατηρητές που έγραψαν τότε: “Η Ιταλία απελευθέρωσε ένα πολιτικό πτώμα”. Ο Ρουγκόβα ήταν πραγματικά ανεκτίμητος για τη λύση της κρίσης και κέρδισε συντριπτικά ελεύθερες εκλογές μετά το τέλος του πολέμου, και θα μπορούσε να είχε μεγάλο ρόλο στην ειρήνευση της περιοχής εάν η ασθένεια, δυστυχώς, δεν τον οδήγησε να πεθάνει σε λίγους μήνες.
⁉️ Τι θέλετε να πείτε;
“Ότι αυτό συνέβαλε στην εξεύρεση διπλωματικής διεξόδου. Πρωτοπορώντας επίσημη πρωτοβουλία του Φινλανδού προέδρου Martti Ahtisaari. Όταν κατέληξε σε συμφωνία με τη Σερβία και η Σερβία υποχώρησε (να μην εισέλθει στο Κόσοβο) ήταν το ΝΑΤΟ μαζί με ένα στρατιωτικό σώμα που γεννήθηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, των οποίων μέλη του ήταν και Ρώσοι στρατιώτες. Έτσι ανασυντέθηκε και αυτή η εικόνα της διεθνούς νομιμότητας που είχε διαλυθεί, δεδομένου ότι το ΝΑΤΟ _αλλιώς, θα είχε ενεργήσει χωρίς άδεια του ΟΗΕ. Αν σκεφτώ το χθες και κοιτάξω το σήμερα, αυτό είναι εντυπωσιακό: πού πήγε η πολιτική; Πού είναι η προσπάθεια να χτιστεί ένα βιώσιμο σενάριο για το μέλλον;”.
⁉️ Αναφέρεστε στη σύγκρουση στην Ουκρανία;
“Εννοώ ορισμένες παράλογες ομιλίες”… ορισμένους ανθρώπους που λένε “πρέπει να κερδίσουμε πολέμους”. Σκέφτομαι τον Μπλερ ή πρώην υπουργούς τον πρώην ΓΓ του ΝΑΤΟ Jens Στόλτενμπεργκ. Αυτός είναι ένας πόλεμος που κανείς δεν μπορεί να κερδίσει, από τη μια πλευρά υπάρχει η πυρηνική ενέργεια και από την άλλη η στρατιωτική δύναμη της Δύσης. Αν δεν σταματήσουμε, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μια παγκόσμια καταστροφή. Η πολιτική πρέπει να βρει διέξοδο”.
⁉️ Είναι
νοητή μια διέξοδος
με την οποία η Ουκρανία
πρέπει να αποδεχθεί την απώλεια
κομματιών της επικράτειάς του;
“Αλλά το Κόσοβο δεν ήταν κομμάτι της Σερβίας; Ήταν ο λαός του Κοσσυφοπεδίου που αποφάσισε. Ίσως μάλιστα τώρα, υπό διεθνή κηδεμονία, θα μπορούσαν τελικά να είναι πολίτες της Ντονμπάς…”.
Υπήρχε κάποτε μια χώρα _τη λέγανε Γιουγκοσλαβία
______________________________________
Massimo D'Alema
Μάσιμο ντ' Αλέμα
Υπέρμαχος του Ευρωκομουνισμού, αργότερα εξελίχθηκε σε σημαίνον στέλεχος του οπορτουνιστικού Ιταλικού “ΚΚ.”, μέρος του οποίου σχημάτισε το 1991 το Κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς (PDS) και το 1998 τη “Δημοκρατική Αριστερά” (DS), το σημερινό του κόμμα. Το 1998 έγινε πρωθυπουργός, ως αρχηγός του “Συνασπισμού της Ελιάς”, διαδεχόμενος τον Ρομάνο Πρόντι. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του, η Ιταλία συμμετείχε στη Ευρω_ΝΑΤΟϊκή επιχείρηση βομβαρδισμού της Σερβίας, απόφαση που υποστήριξε ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και η “δεξιά” αντιπολίτευση
Σε όλη την περίοδο της κομματικής του καριέρας, ιδίως κατά τη μετάβαση από “Κομμουνιστικό Κόμμα” (PCI) σε “Κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς” (PDS), ο ντ'Αλέμα υποστήριξε την αποκοπή από τις κομμουνιστικές ρίζες και τη μετεξέλιξη του κόμματος σε σύγχρονο, ευρωπαϊκό, σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Διετέλεσε Ευρωβουλευτής της Δημοκρατικής Αριστεράς από το 2004 μέχρι την παραίτησή του λόγω της εκλογής του στο Ιταλικό Κοινοβούλιο. Προτάθηκε για Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας μετά την εκλογική νίκη του Ρομάνο Πρόντι στις εκλογές του 2006, αλλά ο ίδιος αποσύρθηκε και υποστήριξε τον Τζιόρτζιο Ναπολιτάνο, ο οποίος και εξελέγη. Προτάθηκε επίσης για τη θέση του Προέδρου της Βουλής, έτσι ορίστηκε υπΕξ της χώρας.
