Λόρενς της Αραβίας _μέγας “ιδεαλιστής” του ιμπεριαλισμού στη Μέση Ανατολή

Μέση Ανατολή: θεωρητικά η Δυτική Ασία + Αίγυπτος (μπαλάκι με τη Βόρεια Αφρική) δίπλα στην “εγγείαν  Ανατολή _εγγύς της εγγύος κλπ (σε αντίθεση με την Άπω Ανατολή) και την “Ευρύτερη Μέσης Ανατολής” (γνωστή και ως Μέση Ανατολή + Βόρεια Αφρική = Μαγκρέμπ, Σουδάν, Τζιμπουτί, Σομαλία, Κομόρες, Αφγανιστάν, Πακιστάν, και λιγότερο συχνά την Υπερκαυκασία και Κεντρική Ασία). Όλα αυτά τον 20ό αιώνα _ειδικά μετά τον πρώτο παγκόσμιο ποικίλλοντας ανάλογα με την εθνολογική, πολιτισμική και _κυρίως γεωπολιτική σκοπιά. Κατά κανόνα πάντως περικλείουν την αραβική χερσόνησο και χώρες γύρω από την Ερυθρά Θάλασσα και τον Περσικό κόλπο.

Συρία _πολεμικό ιστορικό:
ανταγωνισμός για τον φυσικό πλούτο και ξένες επεμβάσεις

 

Η πολύπαθη περιοχή όπου πάνω από 100 χρόνια το σύνθημα «οι ιμπεριαλιστές τη γη ξαναμοιράζουν με των λαών το αίμα τα σύνορα χαράζουν_αλλάζουν, γράφεται με άλικα γράμματα και καραβάνια ξεριζωμένων -που θαλασσοπνίγονται, σε αναζήτηση μιας ανθρώπινης ζωής μεταξύ “πολιτισμένων” θηρίων.

Με την “μεσαίαν τάξιν” _
Εμείς η μεσαία τάξις \ είμεθα η μόνη τάξις \ με έντιμον συνείδησιν εθνικήν.
Και όπως είναι φυσικό η μεσαία τάξη
θέλει και εκείνη λιγάκι να διατάξει,
να γίνει άρχουσα δηλαδή!

Στην κλειδαρότρυπα σκυμμένη
και το χέρι στην τσέπη,
χρόνια τώρα περιμένει και βλέπει,
όμως την εμποδίζει ένα κλειδί!

Και τούτο εδώ είναι ένα μικρό παιδί
που τρυπάει το μπαλόνι του με δυο καρφιά,
για να τρομάξει αυτόν τον κύριο
που καπνίζει το τσιμπούκι του και γκούχου γκουχ
και που ρωτάει το μηχάνημα
που μας λέει την αλήθεια εκατό φορές…

Lawrence of Arabia
_1962_3ω+38λ

Μία από τις καλύτερες επικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου, που τιμήθηκε με επτά Όσκαρ ^(#) ( ο “Λόρενς της Αραβίας”, του Ντέιβιντ Λιν, αφηγείται την αληθινή _υποτίθεται ιστορία του Τ.Ε. Λόρενς, ενός “ιδεαλιστή” νεαρού Βρετανού αξιωματικού, που στη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου υπηρετεί στο στρατόπεδο του Πρίγκιπα Φεϊζάλ, του ηγέτη της επανάστασης των αραβικών φυλών εναντίον των Τούρκων. Κάνοντας μια σειρά από νικηφόρες επιθέσεις, ο Λόρενς οδηγεί πενήντα άνδρες του Φεϊζάλ μέσα από την έρημο, προκειμένου να επιτεθεί στο τουρκοκρατούμενο λιμάνι της Άκαμπα, που κατέχει σημαντική στρατηγική θέση και στέφεται με επιτυχία.
Πρωταγωνιστούν (αναφέρουμε όλους τους ηθοποιούς γιατί πράγματι το αξίζουν _γυναίκα καμία και πολύ σωστά, αφού ο ρόλος της στην κοινωνία ήταν περιορισμένος σε ερωτικό αντικείμενο): Peter O'Toole \ Lawrence ^^ Alec Guinness \ πρίγκηπας Faisal ^^ Anthony Quinn \ Auda Abu Tayi ^^ Jack Hawkins \ στρατηγός Edmund Allenby ^^ Omar Sharif \ Sherif Ali ^^ José Ferrer \  Τούρκος Μπέης ^^ Anthony Quayle \ Συνταγματάρχης Brighton ^^ Claude Rains \ Κ^ος Dryden ^^ Arthur Kennedy \ Jackson Bentley ^^ Donald Wolfit \ Στρατηγός Archibald Murray ^^ I.S. Johar \ Gasim ^^ Gamil Ratib \ Majid ^^ Michel Ray \ Farraj ^^ John Dimech \ Daud ^^ Zia Mohyeddin \ Tafas ^^ Howard Marion-Crawford \ Νοσοκόμα ^^ Jack Gwillim \ CΓραμματέας στου Club & Hugh Miller \ R.A.M.C. -συνταγματάρχης

Οι Άραβες, αρχίζουν να τον αντιμετωπίζουν σαν θεό... Ο ίδιος ο Λόρενς _τουλάχιστον στην ταινία, αρχίζει να ξεκαθαρίζει αυτό που ήδη είχε αρχίσει να σχηματίζεται μέσα του: την ακατανίκητη επιθυμία να ενώσει όλες τις αραβικές φυλές και να τις απαλλάξει από την ξένη κυριαρχία. Όποια και να ήταν αυτή. Αυτό φυσικά δεν άρεσε και πολύ στους συμπατριώτες του, ... που ξέχασαν πολύ γρήγορα τις ηρωικές του πράξεις.
Εν ολίγοις ένας σχεδόν “άγιος” και πονόψυχος Λόρενς, εναντίον μιας κακής ηγεσίας…

Πήτερ Ο' Τουλ _Πήτερ Σέιμους Λόρκαν Ο' Τουλ
Peter Seamus Lorcan O'Toole

Ιρλανδός ηθοποιός _ μερικές πηγές να δίνουν ως τόπο γέννησής του το Λιντς της Αγγλίας, όπου μεγάλωσε (γεννήθηκε στην Κονεμάρα, 2-Αυγ-1932 _“έφυγε”- 14-Δεκ- 2013). Ο ίδιος δεν ήταν βέβαιος για τον τόπο ή την ημερομηνία γέννησής του, σημειώνοντας στην αυτοβιογραφία του ότι, ενώ δέχεται ως ημερομηνία γέννησής του την 2 Αυγούστου, κατέχει πιστοποιητικά γέννησης και από τις δύο χώρες, με το ιρλανδικό να αναφέρει ως ημερομηνία γέννησής του τον Ιούνιο του 1932.
Τιμήθηκε με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων τέσσερις Χρυσές Σφαίρες, Βραβείο της Βρετανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, Βραβείο Έμμυ και Τιμητικό Όσκαρ το 2003 για το συνολικό του έργο. Αντίθετα, παρότι είχε προταθεί οκτώ φορές για Όσκαρ, δεν κατάφερε ποτέ να το κερδίσει, κατέχοντας ένα μοναδικό ρεκόρ… Βραβείο Χρυσές Σφαίρες για τον Καλύτερο Άνδρα Ηθοποιό σε Κωμωδία ή Μιούζικαλ (1969), BAFTA καλύτερου Α΄ ανδρικού ρόλου (1962), Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού (1962), Χρυσή Σφαίρα για τον Καλύτερο Άνδρα Ηθοποιό σε Δραματική ταινία (1964), David di Donatello for Best Foreign Actor (1964), David di Donatello for Best Foreign Actor _καλύτερου ξένου ηθοποιού (1967), National Board of Review Award for Best Actor (1969), Χρυσή Σφαίρα Καλύτερο Ηθοποιού σε Δραματική ταινία (1968), National Board of Review Award for Best Actor (1972), David di Donatello (1970), National Society of Film Critics Award for Best Actor (1980), Νταβίντ ντι Ντονατέλο Β' ανδρικού ρόλου (1988), Χρυσές Σφαίρες (1963), BAFTA καλύτερου Α΄ ανδρικού ρόλου (1963) Βραβείο Έμμυ Ζώνης Υψηλής Τηλεθέασης Καλύτερου Β' ανδρικού ρόλου σε μίνι σειρά ή τηλεταινία (1999)___

Νεαρή ηλικία

Μητέρα του η Κόνστανς Τζέιν (πατρικό Φέργκιουσον), νοσοκόμα σκωτικής καταγωγής, και πατέρας του ο Πάτρικ Τζόζεφ Ο' Τουλ, ένας Ιρλανδός μεταλλουργός, παίκτης ποδοσφαίρου και πράκτορας στοιχημάτων ιπποδρόμου. Όταν ήταν ενός έτους, η οικογένειά του ξεκίνησε μια πενταετή περιήγηση στις κυριότερες πόλεις της Βόρειας Αγγλίας, στις οποίες διεξάγονταν ιπποδρομιακοί αγώνες. Στις αρχές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μεταφέρθηκε για ασφάλεια από το Λιντς και παρακολούθησε ένα καθολικό σχολείο για επτά ή οκτώ χρόνια, όπου υποχρεώθηκε να γίνει δεξιόχειρας.

Όταν τελείωσε το σχολείο, άρχισε να εργάζεται ως εκπαιδευόμενος δημοσιογράφος και φωτογράφος στην εφημερίδα Yorkshire Evening Post, έως ότου κλήθηκε να υπηρετήσει τη θητεία του ως σηματωρός στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό. Ο ίδιος είχε δηλώσει, σε συνέντευξη το 2006, ότι το όνειρό του ήταν να γίνει ποιητής ή ηθοποιός. Παρακολούθησε με υποτροφία μαθήματα υποκριτικής στη Βασιλική Ακαδημία της Δραματικής Τέχνης, από το 1952 έως το 1954, αφού νωρίτερα είχε απορριφθεί από τη σχολή δραματικής τέχνης του Θεάτρου Abbey, από τον διευθυντή Έρνεστ Μπλάιθ, επειδή δεν μπορούσε να μιλήσει Ιρλανδικά. Συμφοιτητές του στην Ακαδημία ήταν οι Άλμπερτ Φίνεϊ, Άλαν Μπέιτς και Μπράιαν Μπέντφορντ.

Καριέρα

Ο Πήτερ Ο' Τουλ άρχισε να εργάζεται στο θέατρο, κερδίζοντας την αναγνώριση ως σαιξπηρικός ηθοποιός στο θέατρο Bristol Old Vic και στη Βρετανική Θεατρική Εταιρεία (English Stage Company), πριν κάνει το ντεμπούτο του το 1954 στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο το 1959, σε ένα πολύ μικρό ρόλο. Ο πρώτος του πρωταγωνιστικός ρόλος ήρθε όταν επιλέχθηκε να ερμηνεύσει τον Τόμας Έντουαρντ Λόρενς στην ταινία του Ντέιβιντ Λην, Ο Λόρενς της Αραβίας, το 1962, αφού ο Μάρλον Μπράντο δεν ήταν διαθέσιμος και ο Άλμπερτ Φίνεϊ απέρριψε τον ρόλο. Η ερμηνεία του αξιολογήθηκε ως η κορυφαία μεταξύ των 100 μεγαλύτερων ερμηνειών όλων των εποχών από το περιοδικό Premiere. Αυτός ο ρόλος τον έκανε γνωστό στους θεατές των Η.Π.Α. και του απέφερε την πρώτη από τις οκτώ υποψηφιότητες για το Όσκαρ Α΄ Ανδρικού ρόλου.
Ήταν ένας από τους ελάχιστους υποψήφιους για Όσκαρ ηθοποιούς που προτάθηκε δύο φορές για τον ίδιο ρόλο, σε δύο διαφορετικές ταινίες, ερμηνεύοντας τον Ερρίκο Β' της Αγγλίας στις ταινίες Μπέκετ (Becket, 1964) και Το λιοντάρι του χειμώνα (The Lion in Winter, 1968). Κατά τη δεκαετία του '60 συμμετείχε επίσης στις ταινίες: Χαρέμι για δυο (What's New Pussycat), πλάι στον Γούντι Άλλεν, Πώς να κλέψετε 1.000.000 δολάρια (How to Steal a Million, 1966) πλάι στην Όντρεϊ Χέπμπορν και Η νύχτα των στρατηγών (The Night of the Generals, 1967) πλάι στον Ομάρ Σαρίφ. Έπαιξε τον ομώνυμο ρόλο στον Άμλετ, σε σκηνοθεσία του Λόρενς Ολίβιε, στην παρθενική παραγωγή του Βασιλικού Εθνικού Θεάτρου (Royal National Theatre) το 1963. Εμφανίστηκε, επίσης, στο Θέατρο Gaiety του Δουβλίνου, στο Η Ήρα και το παγόνι του Σον Ο' Κέισι, ενώ η επιθυμία του να παίξει στο Θέατρο Abbey, της ίδιας πόλης, εκπληρώθηκε το 1970, όταν εμφανίστηκε στο έργο του Σάμιουελ Μπέκετ, Περιμένοντας τον Γκοντό, μαζί με τον Ντόναλ ΜακΚαν. Το 1980 έτυχε ευρείας αποδοχής από τους κριτικούς για την ερμηνεία του ως σκηνοθέτης στην ταινία Στάντμαν, ο ριψοκίνδυνος δραπέτης (The Stunt Man). Η ερμηνεία του ως Μάκβεθ, το 1980, θεωρείται συχνά ως μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές στη θεατρική ιστορία,[24] όμως ανάκτησε τη θεατρική υπόληψή του με τις ερμηνείες του ως Τζον Τάνερ στο Άνθρωπος και υπεράνθρωπος και ως Χένρι Χίγκινς στον Πυγμαλίωνα, και κέρδισε ένα Βραβείο Ολίβιε για την ερμηνεία του στο έργο Jeffrey Bernard is Unwell, το 1989. Άλλος ρόλος για τον οποίο προτάθηκε για Όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου ήταν στην ταινία του 1982 Η τυχερή μου χρονιά (My Favorite Year), μια ελαφρή, ρομαντική κωμωδία σχετικά με όσα συμβαίνουν στα παρασκήνια ενός κωμικού βαριετέ σόου της τηλεόρασης, στη δεκαετία του 1950, κατά πολλά όμοιου με το σόου Your Show of Shows, στο οποίο ο Πήτερ Ο' Τουλ παίζει ένα γηραλέο καυχησιάρη κινηματογραφικό αστέρα, που θυμίζει, εσκεμμένα, έντονα τον Έρολ Φλιν.

Το 1972 έπαιξε τον Μιγκέλ ντε Θερβάντες και τον ήρωά του Δον Κιχώτη στο Δον Κιχώτης, ο άνθρωπος απ' την Μάντσα (Man of La Mancha), την κινηματογραφική διασκευή του ομώνυμου πετυχημένου μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ, μαζί με τη Σοφία Λόρεν. Επικρίθηκε ευρέως επειδή χρησιμοποίησε κυρίως μη τραγουδιστές ηθοποιούς και "κέρδισε" την αδιαφορία του κοινού της εποχής. Παρ' όλα αυτά, η ταινία είχε μεγάλη επιτυχία όταν κυκλοφόρησε σε βιντεοκασέτα και DVD, αν και υπάρχουν ακόμη εκείνοι που την κατακρίνουν. Ο Ο' Τουλ τραγουδούσε ντουμπλαρισμένος από τον τενόρο Σάιμον Τζίλμπερτ, όμως οι υπόλοιποι ηθοποιοί τραγούδησαν με την πραγματική τους φωνή. Ο Ο' Τουλ και ο συμπρωταγωνιστής του Τζέιμς Κόκο, που υποδυόταν τον υπηρέτη του Θερβάντες και τον Σάντσο Πάντσα, κέρδισαν υποψηφιότητες για Χρυσές Σφαίρες για την ερμηνεία τους.

Ο Πήτερ Ο' Τουλ κέρδισε ένα βραβείο Έμμυ για τον ρόλο του στη μίνι σειρά Ιωάννα της Λωραίνης το 1999. Το 2004 ερμήνευσε τον Πρίαμο στην κινηματογραφική ταινίαΤροία, που ήταν μεγάλη επιτυχία σε εισπρακτικό επίπεδο. Το 2005 εμφανίστηκε στην τηλεόραση ως ο Τζιάκομο Καζανόβα σε προχωρημένη ηλικία, στην ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του BBC. Ο ρόλος του ήταν να διηγηθεί την ιστορία της ζωής του σε μια υπηρέτρια. Ο νεαρός Καζανόβα ερμηνεύτηκε από τον Ντέιβιντ Τέναντ, που χρειάστηκε να φορέσει μπλε φακούς επαφής για να μοιάζουν τα μάτια του με του Πήτερ Ο' Τουλ.

Το 2006 προτάθηκε για όγδοη φορά για το Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου για τον ρόλο του Μορίς στην ταινία Venus, που σκηνοθέτησε ο Ρότζερ Μίτσελ. Αργότερα, ο Πήτερ Ο' Τουλ συμπρωταγωνίστησε, ως ο κριτικός κουζίνας Άντον Ίγκο, στην ταινία κινουμένων σχεδίων της Pixar Ο Ρατατούης, στην οποία ένας αρουραίος ονειρεύεται να γίνει ο μεγαλύτερος σεφ του Παρισιού. Ο Πήτερ Ο' Τουλ εμφανίστηκε στη δεύτερη περίοδο της τηλεοπτικής σειράς Οι Τυδώρ, ως πάπας Παύλος Γ΄, ο οποίος αφορίζει τον βασιλιά Ερρίκο Η' από την Εκκλησία, γεγονός που οδηγεί σε αναμέτρηση μεταξύ των δύο ανδρών στα επτά από τα δέκα συνολικά επεισόδια.

Προσωπική ζωή

Σε μια ραδιοφωνική συνέντευξη στο Ραδιόφωνο BBC τον Ιανουάριο του 2007, ο Ο' Τουλ είπε ότι είχε μελετήσει τις γυναίκες για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα προσπαθώντας όσο μπορούσε περισσότερο να τις καταλάβει, αλλά τελικά δεν γνώριζε τίποτε. Το 1959 παντρεύτηκε την Ουαλή ηθοποιό Σαν Φίλιπς, με την οποία απέκτησε δύο κόρες: το 1961 τη βραβευμένη ηθοποιό Κέιτ Ο' Τουλ και αργότερα την Πατρίσια. Ο Πήτερ και η Σαν πήραν διαζύγιο το 1979. Η πρώην γυναίκα του έχει αποκαλύψει στις δύο αυτοβιογραφίες της ότι ο Ο' Τουλ την κακομεταχειριζόταν ψυχικά εξαιτίας του ποτού και, επίσης, ότι ήταν αποδέκτης υπερβολικών κρίσεων ζήλειας εκ μέρους του, όταν τελικά τον άφησε για ένα νεότερο εραστή. Ο Ο' Τουλ και η φιλενάδα του, το μοντέλο Κάρεν Μπράουν, έχουν ένα γιο, τον Λόρκαν Πάτρικ Ο' Τουλ, που γεννήθηκε το 1983, όταν ο Ο' Τουλ ήταν 50 ετών. Ο Λόρκαν, ο οποίος έγινε ηθοποιός, ήταν μαθητής στο Σχολείο Harrow, ζώντας σε οικοτροφείο από το 1996.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 λίγο έλειψε να χάσει τη ζωή του από σοβαρές ασθένειες, εξαιτίας της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ. Εγχειρίστηκε το 1976 και του αφαιρέθηκε το πάγκρεας και μεγάλο μέρος του στομαχιού του, γεγονός το οποίο οδήγησε σε ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη. Το 1978 έφτασε ένα βήμα από τον θάνατο εξαιτίας αιματολογικής διαταραχής. Τελικά ανάρρωσε και επέστρεψε στη δουλειά, αν και πλέον έβρισκε δυσκολότερα ρόλους σε ταινίες, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται περισσότερο στην τηλεόραση και σποραδικά στο θέατρο. Παρ' όλα αυτά εμφανίστηκε στην πολυβραβευμένη ταινία Ο τελευταίος αυτοκράτορας το 1987. Διέμενε από το 1963 στο Κλίφντεν, της κομητείας Γκόλγουεϊ της Ιρλανδίας. Όταν βρισκόταν στο ζενίθ της καριέρας του απέκτησε σπίτια στο Δουβλίνο, στο Λονδίνο και στο Παρίσι, από τα οποία τα τελευταία χρόνια της ζωής του διατηρούσε μόνον αυτό στο Λονδίνο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 συμμετείχε ενεργά στις διαμαρτυρίες εναντίον του Πολέμου της Κορέας και αργότερα, στη δεκαετία του 1960, ήταν ενεργά αντίθετος στον Πόλεμο του Βιετνάμ.

Ο Πήτερ Ο' Τουλ ήταν ίσως ο μοναδικός από τους Βρετανούς ηθοποιούς της γενιάς του, που είχαν ως κέντρο των θεατρικών εμφανίσεών τους το Λονδίνο, που δεν έχει τιμηθεί ως ιππότης του Βρετανικού στέμματος. Σύμφωνα με την εφημερίδα του Λονδίνου Ντέιλι Μέιλ, του έχει προσφερθεί ο τίτλος του ιππότη ή του ιππότη επί τιμή το 1987, όμως αυτός τον αρνήθηκε εξαιτίας των προσωπικών και των πολιτικών του πεποιθήσεων. Σε μια συνέντευξή του στο National Public Radio τον Δεκέμβριο του 2006, ο Ο' Τουλ αποκάλυψε ότι γνωρίζει σε αποστήθιση και τα 154 σονέτα του Σαίξπηρ, τα οποία ο ίδιος διάβαζε καθημερινά, και θεωρούσε ότι αυτά συγκαταλέγονται μεταξύ των καλύτερων αγγλικών ποιημάτων. Στην ταινία Venus απαγγέλει το σονέτο αριθμός 18, "Shall I Compare Thee To A Summer's Day".

Ο Ο' Τουλ είχε γράψει δύο αυτοβιογραφικά βιβλία. Στο πρώτο, με τον τίτλο Loitering With Intent: The Child, περιγράφει αναμνήσεις από την παιδική ηλικία του καλύπτοντας χρονικά την περίοδο μέχρι τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Το βιβλίο χαρακτηρίστηκε από την εφημερίδα The New York Times ως αξιόλογο βιβλίο του έτους 1992. Στο δεύτερο, με τον τίτλο Loitering With Intent: The Apprentice, περιγράφει τα χρόνια που έζησε στη Βασιλική Ακαδημία της Δραματικής τέχνης μαζί με τους φίλους του όταν σπούδαζε τη θεατρική τέχνη. Τα βιβλία έχουν επαινεθεί από κριτικούς όπως ο Τσαρλς Σάμπλιν των Los Angeles Times. Ο Ο'Τουλ ήδη συγγράφει το τρίτο μέρος της αυτοβιογραφίας του, στο οποίο, όπως ο ίδιος περιγράφει, θα περιέχεται το "ζουμί", δηλαδή οι πιο αξιοσημείωτες στιγμές από τη θεατρική και την κινηματογραφική του καριέρα. Ο Ο'Τουλ παρέμεινε στενός φίλος με τον συμπρωταγωνιστή του στον Λόρενς της Αραβίας Ομάρ Σαρίφ και με τον συμφοιτητή του Άλμπερτ Φίνεϊ.

Ήταν γνωστός οπαδός του ράγκμπι 15 παικτών, και συνήθιζε να παρακολουθεί αγώνες μαζί με τους φίλους του Ρίτσαρντ Χάρις, Κένεθ Γκρίφιθ και Ρίτσαρντ Μπάρτον. Επίσης υπήρξε, σε όλη του τη ζωή, παίκτης, προπονητής και λάτρης του κρίκετ, για το οποίο έχει δίπλωμα διδασκαλίας και προπονητικής σε παιδιά. Ο Ο' Τουλ ήταν οπαδός της ποδοσφαιρικής ομάδας Σάντερλαντ ΑΦΚ, όπως δήλωσε το 1996.

Ο Ο' Τουλ είχε δηλώσει σε συνέντευξη το 2007 ότι ο ηθοποιός που τον επηρέασε περισσότερο ήταν ο Έρικ Πόρτερ. Επίσης, είχε πει ότι η διαφορά μεταξύ των ηθοποιών του χθες και του σήμερα είναι ότι οι ηθοποιοί της γενιάς του εκπαιδεύονταν για "θέατρο, θέατρο, θέατρο". Ακόμη πίστευε ότι η πρόκληση για τον ηθοποιό είναι "να χρησιμοποιεί τη φαντασία του για να συνδεθεί με το συναίσθημά του" και ότι "οι καλοί ρόλοι κάνουν καλούς ηθοποιούς". Ο Ο' Τουλ είχε δηλώσει ότι η ηθοποιός με την οποία ευχαριστιόταν να δουλεύει μαζί της ήταν η στενή φίλη του Κάθριν Χέπμπορν.

Φιλμογραφία

          Έτος \ Τίτλος \ Ρόλος \ Ελληνικός τίτλος

·       1958   The Castiglioni Brothers ✨ Μάριο

·       1959   Kidnapped ✨ Απαγωγή ✨ Ρόμπιν Μακγκρέγκορ

·       1960   The Savage Innocents ✨ Άγριος σαν τη θύελλα ✨ αστυνομικός

§  The Day They Robbed the Bank of England ✨ Ο άνθρωπος που λήστεψε την Τράπεζα της Αγγλίας ✨ Μόντι Φιντς

·       1962   Lawrence of Arabia ✨ Ο Λόρενς της Αραβίας ✨ Τόμας Έντουαρντ Λόρενς

·       1964   Becket ✨ Μπέκετ ✨ Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας

·       1965   Lord Jim ✨ Ο λόρδος Τζιμ ✨ Λόρδος Τζιμ

§  What's New Pussycat ✨ Χαρέμι για δύο ✨ Μάικλ Τζέιμς

§  The Sandpiper ✨ Πύργος στην άμμο __φωνή

·       1966   How to Steal a Million ✨ Πώς να κλέψετε 1.000.000 δολάρια ✨ Σάιμον Ντερμότ

§  The Bible: In the Beginning... Η Βίβλος ✨ οι τρεις άγγελοι

·       1967   The Night of the Generals ✨ Η νύχτα των στρατηγών ✨ στρατηγός Βίλχελμ Ταντς

§  Casino Royale ✨ Τζέιμς Μποντ 007: Καζίνο Ρουαγιάλ ✨ Σκοτσέζος οργανοπαίκτης

·       1968   The Lion in Winter ✨ Το λιοντάρι του χειμώνα ✨ Ερρίκος Β΄ της Αγγλίας

§  Great Catherine ✨ Μεγάλη Αικατερίνη ✨ Τσαρλς Έντσαστον

·       1969   Stiletto ✨ Στιλέτο ✨ άντρας στην πρεμιέρα

§  Goodbye, Mr. Chips ✨ Αντίο, κύριε Τσιπς ✨ Άρθουρ Τσίπινγκ

·       1970   Country Dance ✨ Ο αμαρτωλός ✨ σερ Τσαρλς Φέργκιουσον

·       1971   Murphy's War ✨ Ο μεγάλος αντάρτης ✨ Μέρφι

§  Under Milk Wood ✨ Τομ Κατ

·       1972   The Ruling Class ✨ Η άρχουσα τάξη ✨ Τζακ

§  Man of La Mancha ✨ Δον Κιχότης, ο άνθρωπος απ' τη Μάντσα ✨ Δον Κιχότης / Μιγκέλ ντε Θερβάντες

·       1975   Rosebud ✨ Επιχείρησις: Μαύρος Σεπτέμβρης ✨ Λάρι Μάρτιν

§  Man Friday ✨ Ο Παρασκευάς ✨ Ροβινσώνας Κρούσος

·       1976   Foxtrot ✨ Φοξ τροτ ✨ Λίβιου

§  Rogue Male ✨ σερ Ρόμπερτ Χάντερ

·       1978   Power Play ✨ Εισβολή καθαρμάτων ✨ συνταγματάρχης Τσέλερ

·       1979   Caligola ✨ Καλιγούλας ✨ Τιβέριος Καίσαρας _Αύγουστος

§  Zulu Dawn ✨ Η επέλαση των Ζουλού ✨ λόρδος Τσέλμσφορντ

·       1980   The Stunt Man ✨ Στάντμαν, ο ριψοκίνδυνος δραπέτης ✨ Ιλάι Κρος

·       1982   My Favorite Year ✨ Άλαν Σουάν

§  Man and Superman ✨ Τζακ Τάνερ

·       1983   Sherlock Holmes and the Sign of Four ✨ Σέρλοκ Χολμς (φωνή)

§  Sherlock Holmes and the Valley of Fear          

§  Sherlock Holmes and a Study in Scarlet          

§  Sherlock Holmes and the Baskerville Curse     

§  Svengali ✨ Το τίμημα της επιτυχίας ✨ Άντον Μπόσνιακ

§  Pygmalion ✨ Πυγμαλίων ✨ καθηγητής Χένρι Χίγκινς

·       1984   Kim ✨ Κιμ, θύελλα στις Ινδίες ✨ Λάμα

·       Supergirl ✨ Σούπεργκερλ ✨ Ζάλταρ

·       1985   Creator ✨ δρ Χάρι Γουόλπερ

·       1986   Club Paradise ✨ Κλαμπ Παραντάιζ ✨ κυβερνήτης Άντονι Κλόιντεν Χέιζ

·       1987   The Last Emperor ✨ Ο τελευταίος αυτοκράτορας ✨ Ρέτζιναλντ Τζόνσον

·       1988   High Spirits ✨ Πανδαιμόνιο ✨ Πίτερ Πλάνκετ ✨ In una notte di chiaro di luna         Άγγιγμα θανάτου ✨ καθηγητής Ίαν Μακσόουλ

§  Crossing to Freedom ✨ Τζον Σίντνεϊ Χάουαρντ

·       1990   Wings of Fame ✨ Τα φτερά της διασημότητας ✨ Σίζαρ Βάλεντιν

§  The Rainbow Thief ✨ πρίγκιπας

§  The Nutcracker Prince ✨ Πανταλούν (φωνή)

·       1991   King Ralph ✨ Κινγκ Ραλφ ✨ Γουίλιγχαμ

§  Isabelle Eberhardt ✨ ταγματάρχης Λαϊούτι

·       1992   Rebecca's Daughters ✨ λόρδος Σαρν

·       1993   The Seventh Coin ✨ Εμίλ Σέιμπερ

·       1995   Heavy Weather ✨ Κλάρενς

·       1997   FairyTale: A True Story ✨ Νεραϊδοϊστορίες: Ένα αληθινό παραμύθι ✨ σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ

·       1998   Phantoms ✨ Διαβολικός επισκέπτης ✨ δρ Τίμοθι Φλάιτ

·       1999   The Manor ✨ Ρέιβενσκροφτ

§  Molokai: The Story of Father Damien ✨ Ο ιεραπόστολος ✨ Ουίλιαμ Ουίλιαμσον

§  Jeffrey Bernard Is Unwell ✨ Τζέφρι Μπέρναρντ

·       2001   You Can ✨ Δρυΐδης

·       2002   Global Heresy ✨ λόρδος Φόξλεϊ

§  The Final Curtain ✨ Τζέι Τζέι Κέρτις

·       2003   Bright Young Things ✨ Άγρια νιάτα ✨ συνταγματάρχης Μπλάουντ

§  Imperium: Augustus ✨ Οκταβιανός Αύγουστος

·       2004   Troy ✨ Τροία ✨ Πρίαμος

·       2005   Lassie _Λάσι ✨ δούκας

·       2006   Venus ✨ Μορίς

§  One Night with the King ✨ Σαμουήλ

·       2007   Vanity Fair: Killers Kill, Dead Men Die ✨ φύλακας

§  Ratatouille ✨ Ο Ρατατούης ✨ Άντον Ίγκο

§  Stardust ✨ Αστερόσκονη ✨ βασιλιάς

·       2008   Dean Spanley ✨ Φισκ πατέρας

§  Christmas Cottage ✨ Το καταφύγιο της αγάπης ✨ Γκλεν

·       2012   Eldorado ✨ αφηγητής (φωνή)

§  For Greater Glory: The True Story of Cristiada ✨ Κατάσταση πολιορκίας ✨ πατήρ Κρίστοφερ

·       2014   Katherine of Alexandria ✨ Αικατερίνη της Αλεξανδρείας ✨ Κορνήλιος Γάλλος

Ο διπλά παρασημοφορημένος
(CB+DSO)
βρετανός πράκτορας
Thomas Edward Lawrence

(16-Αυγ-1888_19-Μάη-1935 _σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό με τη μοτοσυκλέτα του στην Αγγλία ταινία –όπως ακριβώς αρχίζει η ταινία)

Μετά το ξέσπασμα των εχθροπραξιών στη Μέση Ανατολή (Αυγ-1914), ο Λόρενς _ήδη στέλεχος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών δεν κατατάχθηκε αμέσως, περιμένοντας (συμβουλή του μέντορά του) τη νέα μονάδα πληροφοριών του Arab Bureau στο Κάιρο, όπου έφτασε το Δεκέμβρη.

Η κατάσταση ήταν περίπλοκη και χειροτέρεψε το 1915, μέσα από ένα αυξανόμενο αραβο-εθνικιστικό κίνημα εντός των αραβόφωνων οθωμανικών εδαφών, συμπεριλαμβανομένων πολλών Αράβων που υπηρετούσαν στις οθωμανικές ένοπλες δυνάμεις. Ήταν σε επαφή με τον Σαρίφ Χουσεΐν, Εμίρη της Μέκκας, ο οποίος διαπραγματευόταν με τους Βρετανούς και προσφερόταν να ηγηθεί μιας αραβικής εξέγερσης κατά των Οθωμανών. Σε αντάλλαγμα, ήθελε βρετανική εγγύηση για ένα ανεξάρτητο αραβικό κράτος, συμπεριλαμβανομένων της Χετζάζ, της Συρίας και της Μεσοποταμίας. Μια τέτοια εξέγερση θα ήταν χρήσιμη για τη Βρετανία στον πόλεμο της κατά των Οθωμανών, μειώνοντας την απειλή κατά της Διώρυγας του Σουέζ. Ωστόσο, υπήρξε αντίσταση από Γάλλους διπλωμάτες που επέμεναν ότι το μέλλον της Συρίας ήταν ως γαλλική αποικία, όχι ως ανεξάρτητο αραβικό κράτος. Υπήρξαν επίσης έντονες αντιρρήσεις από την κυβέρνηση της Ινδίας, η οποία ονομαστικά ήταν μέρος της βρετανικής κυβέρνησης αλλά ενεργούσε και ανεξάρτητα. Το όραμά της ήταν η Μεσοποταμία υπό βρετανικό έλεγχο να λειτουργήσει ως σιταποθήκη για την Ινδία. Επιπλέον, ήθελε να κρατήσει το αραβικό της φυλάκιο στο Άντεν.

Στο Arab Bureau, ο Lawrence επέβλεπε την προετοιμασία των χαρτών, παρήγαγε ένα καθημερινό δελτίο για τους Βρετανούς στρατηγούς που δρούσαν στο θέατρο των επιχειρήσεων, ανακρίνοντας και κρατούμενους. Ήταν υποστηρικτής μιας βρετανικής απόβασης στην Αλεξανδρέττα, η οποία δεν έγινε ποτέ και επίσης υποστηρικτής μιας ανεξάρτητης αραβικής Συρίας.

Η κατάσταση έφτασε σε κρίση τον Οκτώβριο του 1915, καθώς ο Σαρίφ Χουσεΐν ζήτησε άμεση δέσμευση από τη Βρετανία, με την απειλή ότι διαφορετικά θα έριχνε το βάρος του πίσω από τους Οθωμανούς. Αυτό θα δημιουργούσε ένα αξιόπιστο πανισλαμικό μήνυμα που θα μπορούσε να ήταν επικίνδυνο για τους Άγγλους ιμπεριαλιστές, που  αντιμετώπιζαν σοβαρές δυσκολίες στην εκστρατεία της Καλλίπολης. Οι Βρετανοί απάντησαν με μια επιστολή από τον Ύπατο Αρμοστή McMahon που ήταν γενικά αποδεκτή, επιφυλάσσοντας δεσμεύσεις σχετικά με τις ακτές της Μεσογείου και –“πισινή” με τους “Αγίους Τόπους”.

Την άνοιξη του 1916, ο Λόρενς στάλθηκε στη Μεσοποταμία για να βοηθήσει στην ανακούφιση της Πολιορκίας του Κουτ μέσω κάποιου συνδυασμού έναρξης αραβικής εξέγερσης και δωροδοκίας Οθωμανών αξιωματούχων. Αυτή η αποστολή δεν πέτυχε, ενώ -στο μεταξύ, η Συμφωνία Sykes-Picot διαπραγματευόταν στο Λονδίνο εν αγνοία των Βρετανών αξιωματούχων στο Κάιρο, η οποία παραχώρησε μεγάλο μέρος της Συρίας στη Γαλλία. Επιπλέον, υπονοούσε ότι οι Άραβες θα έπρεπε να κατακτήσουν τις τέσσερις μεγάλες πόλεις της Συρίας εάν επρόκειτο να έχουν οποιοδήποτε κράτος εκεί: τη Δαμασκό, τη Χομς, τη Χάμα και το Χαλέπι. Δεν είναι σαφές σε ποιο σημείο ο Λόρενς έλαβε γνώση του περιεχομένου της συνθήκης, πάντως η αραβική εξέγερση ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1916, αλλά βαλτώθηκε μετά από μερικές επιτυχίες, με πραγματικό κίνδυνο οι οθωμανικές δυνάμεις να προχωρήσουν κατά μήκος της ακτής της Ερυθράς Θάλασσας και να ανακαταλάβουν τη Μέκκα.

Στις 16-Οκτ-1916, ο Λόρενς στάλθηκε στο Χετζάζ σε μια αποστολή συλλογής πληροφοριών με επικεφαλής τον Ρόναλντ Στορς. Συνεννοήθηκε με τους γιους του Σαρίφ Χουσεΐν, Αλί, Αμπντουλάχ και Φαϊζάλ καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο Φαϊζάλ ήταν ο καλύτερος υποψήφιος για να ηγηθεί της εξέγερσης.

Τον Νοέμβριο, ο S. F. Newcombe ανατέθηκε να ηγηθεί ενός μόνιμου βρετανικού συνδέσμου στο επιτελείο του Faisal, αλλά δεν είχε φτάσει ακόμη στην περιοχή και το θέμα ήταν επείγον, οπότε ο Λόρενς στάλθηκε στη θέση του και στα τέλη Δεκεμβρίου 1916, ο Faisal και ο Lawrence επεξεργάστηκαν ένα σχέδιο για την επανατοποθέτηση των αραβικών δυνάμεων ώστε να θέσουν υπό απειλή τον σιδηρόδρομο από τη Συρία, αποτρέποντας ταυτόχρονα τις οθωμανικές δυνάμεις γύρω από τη Medina από το να απειλήσουν τις αραβικές θέσεις. Ο Newcombe έφτασε ενώ ο Lawrence ετοιμαζόταν να φύγει από την Αραβία, αλλά ο Faisal παρενέβη δυναμικά, ζητώντας να γίνει μόνιμη η αποστολή του Lawrence.

Οι πιο σημαντικές συνεισφορές του στην Αραβική Εξέγερση ήταν στον τομέα της στρατηγικής και της σύνδεσης με τις Βρετανικές Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά συμμετείχε επίσης προσωπικά σε αρκετές στρατιωτικές εμπλοκές (μεταξύ άλλων):

·  1917  

•   3 Ιαν: Επίθεση σε οθωμανικό φυλάκιο στο Χετζάζ
• 26 Μαρτ: Επίθεση στο σιδηρόδρομο στο AbaelNaam
•    11 Ιουν: Επίθεση σε γέφυρα στο RasBaalbek
•    2 Ιουλ: Ήττα των οθωμανικών δυνάμεων στο AbaelLissan, ένα φυλάκιο της Άκαμπα
• 18 Σεπτ: Επίθεση σε τρένο κοντά στη Mudawara
• 27 Σεπτ: Επίθεση στο τρένο, κατέστρεψε τη μηχανή
•  7 Νοε: Μετά από μια αποτυχημένη επίθεση στις γέφυρες Yarmuk, ανατίναξε ένα τρένο στις γραμμές μεταξύ Dera'a και Amman, φέρνοντας πολλά τραύματα κατά τηην έκρηξη και επακόλουθη μάχη

·  1918

     25–26 Ιαν: μάχη της Ταφιλά, μια περιοχή νοτιοανατολικά της Νεκράς Θάλασσας, με Άραβες του τακτικού στρατού υπό τη διοίκηση του Τζαφάρ Πασά αλ-Ασκάρι· η μάχη ήταν μια αμυντική εμπλοκή που μετατράπηκε σε επιθετική και περιγράφηκε στην επίσημη ιστορία του πολέμου ως «λαμπρό κατόρθωμα όπλων». Ο Λόρενς τιμήθηκε με το παράσημο της Διακεκριμένης Υπηρεσίας για την ηγεσία του στην Ταφιλά και προήχθη σε αντισυνταγματάρχη.

     Μάρτης: Επίθεση στον σιδηρόδρομο κοντά στην Άκαμπα

     19-Απρ: Επίθεση με βρετανικά τεθωρακισμένα + ΤΟΜΠ (μεταφοράς προσωπικού) στο Tell Shahm

     16-Σεπ: Καταστροφή σιδηροδρομικής γέφυρας μεταξύ Αμμάν και Ντεράα

     26 Σεπ: Επίθεση σε υποχωρούντες Οθωμανούς και Γερμανούς κοντά στο χωριό Τάφας. Οι οθωμανικές δυνάμεις έσφαξαν τους χωρικούς και στη συνέχεια οι αραβικές δυνάμεις σε αντίποινα έσφαξαν τους αιχμαλώτους τους με ενθάρρυνση του Lawrence.

Ο Λόρενς έκανε ένα προσωπικό ταξίδι 480 χλμ. προς τα βόρεια τον Ιούνη του 1917, στο δρόμο προς την Άκαμπα, επισκεπτόμενος Ras Baalbek, περίχωρα Δαμασκού, και το Azraq, στην Ιορδανία. Συνάντησε Άραβες εθνικιστές, συμβουλεύοντάς τους να αποφύγουν την εξέγερση μέχρι την άφιξη των δυνάμεων του Φαϊζάλ, και επιτέθηκε σε μια γέφυρα για να δημιουργήσει την εντύπωση αντάρτικης δραστηριότητας. Τα ευρήματά του θεωρήθηκαν από τους Βρετανούς ως εξαιρετικά πολύτιμα _υπήρχε σκέψη για την απονομή του Σταυρού Βικτωρίας στο τέλος, πήρε του Τάγματος Bath ενώ προήχθη σε συνταγματάρχη –αργότερα σε ταξίαρχο. Ταξίδευε τακτικά μεταξύ του βρετανικού στρατηγείου και του Φαϊζάλ, συντονίζοντας τη στρατιωτική δράση. Στις αρχές του 1918, επικεφαλής βρετανός σύνδεσμος του Faisal ήταν ο αν_χης Pierce Charles Joyce με τον Lawrence κυρίως αφιερωμένο στην τελική επίθεση και τη συλλογή πληροφοριών.

Στρατηγική

Τα κύρια στοιχεία της αραβικής στρατηγικής που ανέπτυξαν ο Φαϊζάλ και ο Λόρενς ήταν να αποφύγουν την κατάληψη της Μεδίνας και να επεκταθούν προς τα βόρεια μέσω του Μαάν και της Ντεράα έως τη Δαμασκό και πέρα από αυτήν. Ο Φαϊζάλ ήθελε να ηγείται τακτικών επιθέσεων κατά των Οθωμανών, αλλά ο Λόρενς τον έπεισε να εγκαταλείψει αυτή την τακτική και έγραψε για τους Βεδουίνους ως μαχητική δύναμη:

Η αξία των φυλών είναι μόνο αμυντική και η πραγματική τους σφαίρα είναι ο ανταρτοπόλεμος. Είναι έξυπνοι, και πολύ ζωηροί, σχεδόν απερίσκεπτοι, αλλά πολύ ατομικιστές για να αντέξουν τις εντολές, να πολεμήσουν στη σειρά ή να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον. Θα ήταν, νομίζω, δυνατό να φτιάξουμε μια οργανωμένη δύναμη από αυτούς.… Ο πόλεμος του Χετζάζ είναι ένας πόλεμος των δερβίσηδων ενάντια στις τακτικές δυνάμεις — και είμαστε στο πλευρό των δερβίσηδων. Τα σχολικά μας βιβλία δεν ισχύουν καθόλου γι αυτούς.

Η Μεδίνα ήταν ένας ελκυστικός στόχος για την εξέγερση ως ο δεύτερος ιερότερος τόπος του Ισλάμ, και επειδή η οθωμανική φρουρά της είχε αποδυναμωθεί από ασθένειες και απομόνωση. “Έγινε σαφές ότι ήταν πλεονεκτικό να το αφήσουμε εκεί παρά να προσπαθήσουμε να το καταλάβουμε, επικεντρώνουμε στον σιδηρόδρομο Χετζάζ νότια από τη Δαμασκό χωρίς να τον καταστρέψουμε ολοσχερώς”. Αυτό εμπόδισε τους Οθωμανούς να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τα στρατεύματά τους στη Μεδίνα και τους ανάγκασε να αφιερώσουν πολλούς πόρους για την υπεράσπιση και την επισκευή της σιδηροδρομικής γραμμής.

Δεν είναι γνωστό πότε ο Λόρενς έμαθε τις λεπτομέρειες της συμφωνίας Sykes-Picot, ούτε εάν ή πότε ενημέρωσε τον Φαϊζάλ για όσα ήξερε, ωστόσο, μάλλον και τα δύο αυτά πράγματα συνέβησαν  νωρίτερα παρά αργότερα. Ειδικότερα, η αραβική στρατηγική επέκτασης προς τα βόρεια είναι απολύτως λογική δεδομένων των όρων που μιλούσαν για μια “ανεξάρτητη αραβική οντότητα στη Συρία, η οποία θα χορηγούνταν μόνο εάν οι Άραβες απελευθέρωναν οι ίδιοι το έδαφος”. Οι Γάλλοι και μερικοί από τους Βρετανούς αξιωματικούς συνδέσμους τους αισθάνονταν ιδιαίτερα άβολα για  κίνηση προς το Βορρά, καθώς θα αποδυνάμωνε τις γαλλικές αποικιακές διεκδικήσεις.

Το 1917, ο Λόρενς πρότεινε μια κοινή δράση με τους Άραβες άτακτους και δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Auda Abu Tayi, η οποία προηγουμένως βρισκόταν στην υπηρεσία των Οθωμανών και όχι της στρατηγικά τοποθετημένης πόλης της Άκαμπα στην Ερυθρά Θάλασσα. Η Άκαμπα θα μπορούσε να είχε δεχθεί επίθεση από τη θάλασσα, αλλά τα στενά μονοπάτια που οδηγούσαν στα βουνά θα τα υπερασπίζοντας σθεναρά.

Ο Λόρενς απέφυγε να ενημερώσει τους Βρετανούς ανωτέρους του για τις λεπτομέρειες της σχεδιαζόμενης επίθεσης στην ενδοχώρα, λόγω της ανησυχίας ότι θα αποκλεόταν ως αντίθετη προς τα γαλλικά συμφέροντα. Η αποστολή αναχώρησε από το Wejh στις 9 Μαΐου και η Άκαμπα έπεσε στις αραβικές δυνάμεις στις 6 Ιουλίου, μετά από μια αιφνιδιαστική χερσαία επίθεση στα μετόπισθεν της τουρκικής άμυνας από πίσω, έτσι _μετά την Άκαμπα, ο στρατηγός (Sir) Edmund Allenby, νέος αρχιστράτηγος του Αιγυπτιακού Εκστρατευτικού Σώματος, συμφώνησε με τη στρατηγική του Lawrence, που κατείχε πλέον πολύ ισχυρή θέση ως σύμβουλος του Faisal  και έμπιστος του Allenby.

“Στη Dera'a εκείνη τη νύχτα”

Ο Λόρενς περιγράφει ένα επεισόδιο (20-Νοε1917) κατά μία αναγνωριστική αποστολή στην Ντεράα (σσ. Νταράα ή Ντεράα, ελληνικά Ἀδράα, πόλη της ΝΔ Συρίας, κοντά στα σύνορα με την Ιορδανία, με σημερινό πληθυσμό ~80.000, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας 100χλμ νότια της Δαμασκού, κόμβο αυτοκινητόδρομου προς Αμμάν). Μεταμφιεσμένος ο Λόρενς συνελήφθη από τον Οθωμανικό στρατό, ξυλοκοπήθηκε και “κακοποιήθηκε σεξουαλικά από τον τοπικό μπέη και τους φρουρούς του” _δεν διευκρινίζεται η φύση της σεξουαλικής επαφή, αλλά είναι προφανές.

Ο Malcolm Brown, ο John E. Mack και ο Jeremy Wilson υποστήριξαν ότι αυτό το επεισόδιο είχε ισχυρές ψυχολογικές επιπτώσεις στον Lawrence, κάτι που μπορεί να εξηγήσει κάποια από την αντισυμβατική συμπεριφορά του στη μετέπειτα ζωή του. Ο Λόρενς ολοκλήρωσε την αφήγηση του επεισοδίου στο Seven Pillars of Wisdom με τη δήλωση: «Στη Dera'a εκείνη τη νύχτα η ακρόπολη της ακεραιότητάς μου είχε χαθεί αμετάκλητα».

Άλωση της Δαμασκού

Ο Λόρενς συμμετείχε στη συγκέντρωση για την κατάληψη της Δαμασκού τις τελευταίες εβδομάδες του πολέμου, αλλά δεν ήταν παρών στην επίσημη παράδοση της πόλης. Έφτασε αρκετές ώρες μετά την πτώση της, μπαίνοντας στη Δαμασκό γύρω στις 9 το πρωί της 1^ης Οκτωβρίου 1918. Το πρώτο που έφτασε ήταν το 10^ο σύνταγμα ελαφρών αλόγων με επικεφαλής τον Ταγματάρχη A. C. N. "Harry" Olden, ο οποίος αποδέχτηκε την επίσημη παράδοση της πόλης από τον εν ενεργεία Κυβερνήτη Emir Said. Ο Λόρενς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία μιας προσωρινής αραβικής κυβέρνησης υπό τον Φαϊζάλ στην πρόσφατα απελευθερωμένη Δαμασκό, την οποία είχε οραματιστεί ως πρωτεύουσα ενός αραβικού κράτους. Η διακυβέρνηση του Faisal ως βασιλιάς, ωστόσο, έληξε απότομα το 1920, μετά τη μάχη του Maysaloun, όταν οι γαλλικές δυνάμεις του στρατηγού Henri Gouraud εισήλθαν στη Δαμασκό υπό τη διοίκηση του στρατηγού Mariano Goybet, καταστρέφοντας το όνειρο του Lawrence για μια ανεξάρτητη Αραβία.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών του πολέμου, ο Λόρενς προσπάθησε να πείσει τους ανωτέρους του στη βρετανική κυβέρνηση ότι η αραβική ανεξαρτησία ήταν προς το συμφέρον τους, αλλά γνώρισε μικτή επιτυχία. Η μυστική Συμφωνία Sykes-Picot μεταξύ Γαλλίας και Βρετανίας έρχεται σε αντίθεση με τις υποσχέσεις ανεξαρτησίας που είχε δώσει στους Άραβες και ματαίωσε το έργο του.

Μεταπολεμικά χρόνια

Ο Λόρενς επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο ως πλήρης συνταγματάρχης. Αμέσως μετά τον πόλεμο, εργάστηκε για το Φόρεϊν Όφις, παρακολουθώντας τη Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού μεταξύ ως μέλος της αντιπροσωπείας του Φαϊζάλ. Στις 17 Μαΐου 1919, ένα Handley Page Type O/400 που μετέφερε τον Lawrence στην Αίγυπτο συντρίφτηκε στο αεροδρόμιο της Roma-Centocelle. Ο πιλότος και ο συγκυβερνήτης σκοτώθηκαν. Ο Λόρενς επέζησε και _σημείο γραφής κατά τη σύντομη νοσηλεία του, τον επισκέφτηκε ο βασιλιάς της Ιταλίας Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ'.

Το 1918, ο Λόουελ Τόμας πήγε στην Ιερουσαλήμ όπου συνάντησε τον Λόρενς, «του οποίου η αινιγματική φιγούρα με την αραβική στολή πυροδότησε τη φαντασία του», σύμφωνα με τα λόγια του συγγραφέα Ρεξ Χολ. Ο Τόμας και ο οπερατέρ του Χάρι Τσέις τράβηξαν πολλές ταινίες και πολλές φωτογραφίες με τη συμμετοχή του Λόρενς και παρήγαγε μια σκηνική παρουσίαση με τίτλο “με τον Άλενμπι στην Παλαιστίνη” που περιελάμβανε διάλεξη, χορό και μουσική απεικονίζοντας τη Μέση Ανατολή ως “εξωτική, μυστηριώδη, αισθησιακή και βίαιη”, παράσταση που έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη Μάρτη του 1919. Προσκλήθηκε να πάει το σόου του στην Αγγλία, και συμφώνησε να το κάνει με την προϋπόθεση προσωπικής πρόσκλησης από τη βασίλισσα _πράγμα που έγινε και παρείχε τη χρήση είτε του Drury Lane στο Covent Garden. (ξεκίνησε 14_Αυγ_1919 και συνέχισε με εκατοντάδες προπαγανδιστικές διαλέξεις, “που παρακολούθησαν οι υψηλότεροι της χώρας”.

Αρχικά, ο Lawrence έπαιζε μόνο έναν βοηθητικό ρόλο στην παράσταση, καθώς η κύρια εστίαση ήταν στις καμπάνιες του Allenby, αλλά τότε ο Thomas συνειδητοποίησε ότι ήταν οι φωτογραφίες του Lawrence ντυμένου Βεδουίνου που είχαν αιχμαλωτίσει τη φαντασία του κοινού, έτσι έβαλε τον Lawrence να φωτογραφηθεί ξανά στο Λονδίνο με αραβική ενδυμασία. Με τις νέες φωτογραφίες, ο Τόμας ξεκίνησε ξανά την εκπομπή του κάτω από νέο τίτλο (με τον Άλενμπι στην Παλαιστίνη και τον Λόρενς στην Αραβία στις αρχές του 1920), που αποδείχθηκε εξαιρετικά δημοφιλής.

Ήταν ο πιο ασυνήθιστος άνθρωπος που γνώρισα ποτέ.
Τον ξέρατε καλά; _Τον ήξερα. Βέβαια, ο αποθανών δεδικαίωται.
Πραγματικά όμως άξιζε μια θέση εδώ;
Η εξέγερση στην έρημο έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην εκστρατεία μας της Μ. Ανατολής.
Για τον ίδιο τον Λώρενς;
Ήταν ποιητής, λόγιος και φοβερός πολεμιστής.
Ήταν επίσης ένας ξεδιάντροπος επιδειξιομανής.

Ποιος είστε, κύριε; Λέγομαι Τζάκσον Μπέντλεϊ και διαφωνώ απόλυτα με την τελευταία σας παρατήρηση.
__Ήταν σπουδαίος άνδρας.
__Τον γνωρίζατε; __Δεν μπορώ να το ισχυριστώ. Είχα την τιμή να του σφίξω το χέρι στη Δαμασκό. Αν τον γνώριζα; Όχι.
Ήταν ένας ασήμαντος αξιωματικός μου στο Κάιρο. Σίγουρα δεν το έγραψαν οι Τάιμς.
Φυλές Βεδουίνων επιτίθενται σε τουρκικό οχυρό. Στοίχημα πως δεν το ξέρουν οι ανώτεροι. Ούτε θα τους ένοιαζε.

__Να σου ανάψω το τσιγάρο.
__Πονάει!
__Φυσικά πονάει.
Ποιο είναι το κόλπο, τότε; Το κόλπο είναι ν' αδιαφορείς για τον πόνο
(σσ. η γνωστή επαναλαμβανόμενη σκηνή όπου σβήνει το σπίρτο με τα δάκτυλά του χωρίς να βγάλει κιχ).

Στη Λέσχη δε μιλάμε για δουλειές __Για το Θεό, Λώρενς! __Συγνώμη. -Είσαι καραγκιόζης.

(τίτλοι τέλους)
Παγκόσμιος ενθουσιασμός με την απελευθέρωση της Δαμασκού απ’ τον “Αραβικό” Στρατό.
Τους οδήγησε Βρετανός αξιωματικός. Ο Λώρενς, όμως, είναι δίκοπο μαχαίρι. Σαν βρετανικό υδραγωγείο με αραβική σημαία.

__Άξιζε τον κόπο;
__Δε μ' αφορά.
__Δόξα τω Θεώ, είμαι στρατιωτικός!
__Μάλιστα, κύριε. Αυτό λέτε συνεχώς.
Εσείς, υποψιάζομαι είστε ο αρχιτέκτονας αυτού του συμβιβασμού.
(χαμόγελο) Θα προτιμούσα να είχα μείνει στο χωριό μου.
__Λοιπόν, γυρίζετε στην πατρίδα. Στην πατρίδα, κύριε. Αντίο, Ντόλυ, πρέπει να σ' αφήσω Η καρδιά μου κι αν ραγίζει

Στο πλαίσιο της σύγχρονης (παρα)φιλολογίας και προπαγάνδας περί της τρομοκρατίας ως “νέου αόρατου εχθρού”, που συνοδεύει την εκστρατεία των κυρίαρχων ιμπεριαλιστικών κύκλων για την καταστρατήγηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και λαϊκών ελευθεριών σε ολόκληρο τον κόσμο, ξεχωριστή - κεντρική ίσως, κατά μία έννοια - θέση κατέχει η αντίληψη _άκρως επίκαιρη μετά την τελευταία εισβολή του Ισραήλ στην Παλαιστίνη περί της “ισλαμικής τρομοκρατίας” και του “ισλαμικού φονταμενταλισμού” ως απειλής για τη δημοκρατία και την ελευθερία του “δυτικού κόσμου”.

(παρένθεση)
Θυμίζουμε τη διαχρονική εξέλιξη του λεγόμενου “axis of evil” _άξονας του "κακού", που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ George W. Bush και αρχικά αναφερόταν στο Ιράν, το Ιράκ και τη Βόρεια Κορέα, στην ομιλία του 29-Ιαν-2002, αμέσως μετά τις επιθέσεις της 9^ης Σεπτέμβρη και σχεδόν ένα χρόνο πριν από την εισβολή στο Ιράκ το 2003, και επαναλαμβανόταν συχνά κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Το χρησιμοποίησε για να περιγράψει ξένες κυβερνήσεις που, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησής του, υποτίθεται ότι υποστήριζαν την τρομοκρατία και με τα περίφημα “όπλα μαζικής καταστροφής”. Στις 6 Μαΐου 2002, ο Υπ Εξ των ΗΠΑ Τζον Μπόλτον έκανε μια ομιλία με τίτλο «Beyond the Axis of Evil» (Πέρα από τον Άξονα του Κακού). Σε αυτόν πρόσθεσε τρία ακόμη έθνη που θα ομαδοποιηθούν με τα ήδη αναφερθέντα ως τρομοκράτες: Κούβα (βλ εμπάργκο), Λιβύη και Συρία. Τα κριτήρια για την ένταξη σε αυτήν την ομάδα ήταν: «κρατικοί χορηγοί της τρομοκρατίας που επιδιώκουν ή που έχουν τη δυνατότητα να επιδιώξουν όπλα μαζικής καταστροφής (WMD) ή έχουν την ικανότητα να το κάνουν κατά παράβαση των υποχρεώσεών τους από τη συνθήκη». Στον «άξονα του κακού» προστέθηκαν αργότερα και άλλες χώρες από Αμερικανούς πολιτικούς και σχολιαστές. Ο "άξονας του κακού" της εποχής του Ψυχρού Πολέμου ως "Αυτοκρατορία του Κακού" υπήρξε ο εξής ένας: η Σοβιετική Ένωση όπως περιγράφεται από τον Ronald Ρίγκαν

Είναι βέβαια, νομίζω, σε όλους μας εδώ φανερό το πού στοχεύει όλη αυτή η (παρα)φιλολογία. Ωστόσο έχει νόημα κατά τη γνώμη μας να αναφερθούν κάποια, λίγα έστω, στοιχεία γύρω από τα λεγόμενα «ισλαμικά» πολιτικά κινήματα και οργανώσεις, την ουσία τους, τις κοινωνικές και ταξικές τους καταβολές, καθώς και τις μεθόδους και μορφές πάλης που ασκούν. Το θέμα βέβαια είναι πολύπλευρο και πολυδιάστατο και μόνο τηλεγραφική και σχηματική μπορεί να είναι, αφού λη η (παρα)φιλολογία περί ισλαμικού φονταμενταλισμού έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό ότι τοποθετεί το όλο ζήτημα σε βάση πολιτισμική και το απομακρύνει από κάθε είδους κοινωνική, ταξική και πολιτική ανάλυση και εξήγηση. Το περίφημο ιδεολόγημα περί “σύγκρουσης πολιτισμών” του Χάντιγκτον είναι μόνο ένα από τα πολλά παρόμοια ιδεολογήματα, δεξιά και “αριστερά”, που κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, το θέμα είναι κάθε άλλο παρά πολιτισμικό, έχει βαθύτατες κοινωνικο-ταξικές αιτίες και ρίζες.

Τα πραγματικά ερωτήματα που καλούμαστε να απαντήσουμε είναι τα εξής: Γιατί και πώς εμφανίζονται αυτά τα ισλαμικά πολιτικά (και γενικά τα πολιτικο-θρησκευτικά) κινήματα, κόμματα και οργανώσεις σήμερα; Τι είδους κοινωνικές ανάγκες (και ποιων τάξεων και στρωμάτων) εξυπηρετούν και γιατί αποκτούν μαζική βάση σε ορισμένες χώρες;

Τα κινήματα αυτά άρχισαν να εμφανίζονται στη σημερινή τους μορφή στα τέλη της δεκαετίας του 1960 - αρχές του 1970. Οφείλονται στην κρίση και υποχώρηση κοσμικών κινημάτων σε προοδευτική κατεύθυνση, όπως του λεγόμενου “παναραβισμού” και αραβικού, ιρανικού κ.ο.κ. εθνισμού (που βρισκόταν στη βάση της πολιτικής της Αιγύπτου του Νάσερ, της Συρίας, της Λιβύης, της Τυνησίας, της Αλγερίας, του Ιράκ, του Ιράν της εποχής του Μοσαντέκ κλπ.). Αυτά ήσαν κινήματα που στόχευαν στην εθνική ανεξαρτησία, στην απόκρουση της αποικιοκρατίας και νεοαποικιοκρατίας και που αντιμάχονταν τόσο τις ιμπεριαλιστικές χώρες, όσο και τα αντιδραστικά φιλοϊμπεριαλιστικά καθεστώτα στην περιοχή της Β. Αφρικής και της Εγγύς και Μέσης Ανατολής (Σαουδική Αραβία, Πακιστάν, Ιράν του Σάχη, Ιορδανία, Κουβέιτ και άλλα καθεστώτα του Περσικού Κόλπου). Τα προοδευτικά αυτά κινήματα είχαν αρκετές επιτυχίες, στηριζόμενα και στη βοήθεια του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και της ΕΣΣΔ. Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις αντέδρασαν σε αυτές τις επιτυχίες. Τα αντιδραστικά καθεστώτα της περιοχής ενισχύθηκαν με κάθε τρόπο. Ακόμη, δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στην ενίσχυση των πιο συντηρητικών και αντιδραστικών θρησκευτικών καταβολών και μηχανισμών στις κοινωνίες αυτές, σαν αντίβαρο στην ανάπτυξη του αντιαποικιοκρατικού κινήματος και των σοσιαλιστικών ιδεών (εκείνη την εποχή γινόταν λόγος ακόμη και για «ισλαμικό σοσιαλισμό», από μια μερίδα ριζοσπαστικοποιημένων μεσαίων στρωμάτων των κοινωνιών αυτών).

Το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στη συνέχεια δοκίμασε μια σειρά από νέες δυσκολίες και ήττες, με συνέπεια να υποχωρήσει σε αρκετές χώρες στις δεκαετίες του 1970-80. Μετά το 1989 η κατάσταση ανατράπηκε οριστικά, με αποτέλεσμα να υπάρξει σημαντική κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική οπισθοδρόμηση σε όλη αυτή την περιοχή.

Το πρώτο στοιχείο που πρέπει να σημειώσουμε, λοιπόν, είναι πως τα πολιτικο-θρησκευτικά κινήματα ισλαμικού τύπου ενισχύθηκαν σαν αντίβαρο σε προοδευτικές πολιτικές και ιδεολογικές διεργασίες σε μια σειρά χώρες (αραβικές, αλλά και Τουρκία, Ιράν, Αφγανιστάν, εννοείται στο Πακιστάν, κλπ.).

Το δεύτερο όμως στοιχείο ή πλευρά που πρέπει να έχουμε υπόψη μας και που είναι και η πιο σημαντική, αφορά στις κοινωνικές αλλαγές και μετασχηματισμούς που επήλθαν σε αυτές τις χώρες, σε συνθήκες ιστορικής μετάβασης και ανάπτυξης των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων και υπό το καθεστώς έντονης οικονομικής κρίσης και συστηματικής απομύζησης των πόρων τους από τα ιμπεριαλιστικά κράτη και τις συνεργαζόμενες μαζί τους ντόπιες ολιγαρχίες.

Επρόκειτο για χώρες αναπτυσσόμενες, αγροτικές κατά βάση. Ο αγροτικός τους πληθυσμός άρχισε να απαλλοτριώνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Πλήθη απαλλοτριωμένων αγροτών άρχισαν να συρρέουν στα αστικά κέντρα που γιγαντώθηκαν και σε σημαντικό βαθμό μετατράπηκαν σε απέραντες παραγκουπόλεις εξαθλιωμένων (όπως το Κάιρο και η Κωνσταντινούπολη). Η απότομη αλλαγή και εξαθλίωση οδήγησαν σε έντονη πολιτική ριζοσπαστικοποίηση αυτών των νέων λαϊκών στρωμάτων, που δεν ήταν πλέον αγροτικά, αλλά που δεν είχαν καταφέρει να γίνουν ακόμη συγκροτημένη εργατική τάξη. Με δεδομένη τη φθίνουσα πορεία των προοδευτικών κινημάτων και την απαγόρευση και κρατική καταστολή των σοσιαλιστικών ιδεολογιών και των φορέων τους, όλο αυτό το πλήθος των νεόφερτων εξαθλιωμένων κατοίκων των πόλεων έτεινε να εμπνέεται και να συσπειρώνεται γύρω από ιδεολογίες που του ήταν οικείες από το πρόσφατο αγροτικό παρελθόν του και οι οποίες στηρίζονταν στην παράδοση, δηλαδή από θρησκευτικές ιδεολογίες, οι οποίες με τη σειρά τους απέκτησαν νέα, ριζοσπαστική πολιτική έκφραση και περιεχόμενο μέσα στο αλλαγμένο κοινωνικό περιβάλλον των φορέων τους. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρατηρείται ιστορικά κατά την επέκταση των καπιταλιστικών σχέσεων σε βάρος προκαπιταλιστικών κοινωνικών μορφών (βλ. Μεταρρύθμιση στην Ευρώπη), αλλά που εδώ έγινε με ακόμη πιο επώδυνους όρους απ’ ό,τι αλλού, λόγω της ιμπεριαλιστικής επικυριαρχίας και εκμετάλλευσης αυτών των χωρών.

Η καταναγκαστική μετανάστευση στις πόλεις και η μαζική προλεταριοποίηση αγροτικών μαζών διατάραξε τους φορείς και τις οργανώσεις της, μικρής εξάλλου, εργατικής τάξης που προϋπήρχε και η οποία «πνίγηκε» μέσα στο πλήθος των νεοφερμένων πρώην αγροτών και προκαπιταλιστικού τύπου μικροεπαγγελματιών. Φυσικοί ηγέτες αυτών των βίαια ξεριζωμένων από την πρότερη ζωή τους μαζών ήταν, από ιδεολογικής πλευράς, οι φορείς-λειτουργοί της κυρίαρχης θρησκευτικής παράδοσης (που είναι κυρίαρχη στην προκαπιταλιστική ύπαιθρο) και από κοινωνικής και ταξικής πλευράς, τα μικροαστικά και μεσαία αστικά στρώματα (στα οποία εξάλλου ανήκαν αυτοί οι λειτουργοί-διανοούμενοι), ακόμη και ένα σημαντικό τμήμα της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης αυτών των χωρών του οποίου η θέση διαρκώς επιδεινωνόταν στον ανταγωνισμό με τα ξένα μονοπώλια και τις ντόπιες ολιγαρχίες-συνεργάτες τους. Επικεφαλής των ισλαμικών πολιτικών κινημάτων και παλιότερα και τώρα είναι όχι οι παλιοί συνεργάτες και συντηρητικοί σωματοφύλακες της ισλαμικής παράδοσης, αλλά θεολόγοι νέου τύπου «διανοούμενοι», δηλαδή απόφοιτοι πανεπιστημιακών σχολών θετικής ή τεχνολογικής κατεύθυνσης και μικροαστικής και αστικής καταγωγής, οι οποίοι δεν μπορούν να απορροφηθούν στον κρατικό μηχανισμό αυτών των χωρών λόγω έλλειψης πόρων και στρεβλής ανάπτυξης του τελευταίου. Τα νέα μικροαστικά και μεσοαστικά στρώματα της διανόησης που γεννά η ίδια η ανάπτυξη του καπιταλισμού και του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος, που σε άλλες συνθήκες θα στελέχωναν τον κρατικό μηχανισμό και τις νέες αστικές επαγγελματικές κατηγορίες, την αστική «κοινωνία των πολιτών» και τα κοσμικά κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, βρέθηκαν και αυτά στο περιθώριο, αναζητώντας κοινωνικό ρόλο στις συντελούμενες αλλαγές, ριζοσπαστικοποιούμενα ολοένα και περισσότερο.

Άρα στα κινήματα αυτά, η θρησκευτική ισλαμική παράδοση παίζει απλά το ρόλο της μεταμφίεσης (αλλά και διαστρέβλωσης) πολιτικών αιτημάτων και κοινωνικών αναγκών των λαϊκών μαζών σε μια φάση οδυνηρής και στρεβλής ιστορικής μετάβασης στην καπιταλιστική κοινωνία. Το παραδοσιοκρατικό στοιχείο εκφράζει εντελώς σύγχρονες ανάγκες. Στο πλαίσιο αυτό, η ίδια η μουσουλμανική θρησκευτική ιδεολογία αλλάζει, αποκόβεται από το παρελθόν (όπως έχει κάνει εδώ και αιώνες και η χριστιανική θρησκευτική ιδεολογία). Επομένως, η φιλολογία περί δήθεν έμφυτης επιθετικότητας της ισλαμικής θρησκείας, που, έμμεσα και άμεσα, διαδίδεται από ορισμένους σήμερα, είναι εκ του πονηρού. Πίσω από τις ιδεολογίες υπάρχουν πάντα τα συμφέροντα, οι διεκδικήσεις, τα αιτήματα συγκεκριμένων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων.

Αυτές είναι, πολύ συνοπτικά και σχηματικά, οι κοινωνικές ρίζες των σύγχρονων ισλαμικών κινημάτων. Συχνά αποτελούν μαζικά λαϊκά κινήματα που μέσα από το θρησκευτικό αυτοκαθορισμό τους (οργάνωση της κοινωνικής ζωής σύμφωνα με τις επιταγές της «σαρία», του ισλαμικού νόμου) εκφράζουν αντιιμπεριαλιστικές διαθέσεις και διεκδικήσεις, καλώντας όμως ουτοπιστικά προς τα πίσω, σε μια επιστροφή σε ένα προκαπιταλιστικό παρελθόν που έχει παρέλθει οριστικά πια. Είναι φανερό ότι αυτός ο θρησκευτικός αυτοκαθορισμός περιορίζει ασφυκτικά την όποια προοπτική τους ως απελευθερωτικών κινημάτων και παρέχει στις άρχουσες τάξεις τη δυνατότητα να χειραγωγήσουν αργά ή γρήγορα αυτά τα κινήματα.

Οι μορφές πάλης που ακολουθούν αυτά τα κινήματα και οργανώσεις και που συχνά περιλαμβάνουν και την ατομική τρομοκρατία, έχουν επίσης σχέση με τις κοινωνικές και ταξικές καταβολές τους (βλ. λ.χ. τα λαϊκιστικά και προκαπιταλιστικά αγροτικά κινήματα, καθώς και κινήματα όπως των ναρόντνικων στη Ρωσία, των ιρλανδών ρεπουμπλικάτων και του ΙΡΑ στη Β. Ιρλανδία κλπ.). Πρόκειται για μορφές πάλης που αντιστοιχούν όχι σε ένα ώριμο, επαγγελματικά και πολιτικά, δηλαδή ιστορικά μαζικό, λαϊκό και εργατικό κίνημα, (οργάνωση, πειθαρχία, απεργίες, επιστημονικά σχεδιασμένος και συστηματικός πολιτικός αγώνας κλπ.), αλλά ακριβώς σε κινήματα αγροτών και μεσαίων στρωμάτων (λατρεία του αυθόρμητου, ανορθολογισμός και τυφλή ανεξέλεγκτη βιαιότητα, τυχοδιωκτισμός, συναισθηματισμός κλπ.) τα οποία, όπως επανειλημμένα έχει αποδειχτεί ιστορικά, πολύ συχνά τείνουν να εμπνέονται από παραδοσιακές ιδεολογίες, εθνικές ή θρησκευτικές. Εννοείται ότι εδώ αναφερόμαστε στην ατομική τρομοκρατία ως μορφή πάλης που ασκούν ισλαμικές οργανώσεις και κινήματα που έχουν πραγματική μαζική λαϊκή βάση και υποστήριξη.

            Δυο τελευταίες παρατηρήσεις:

α) Οφείλουμε να διαχωρίσουμε αυτή την ατομική τρομοκρατία που αναφέραμε, από οργανώσεις που έχουν λαϊκή βάση και προέλευση, από την κρατική αστική τρομοκρατία που ασκείται στο όνομα του Ισλάμ ομολογημένα ή ανομολόγητα (Πακιστάν, Ινδονησία, Σαουδική Αραβία και άλλα καθεστώτα του Περσικού Κόλπου, Μαρόκο, Σουδάν, Ιράν κλπ.), καθώς και από την τρομοκρατία οργανώσεων όπως η Αλ-Κάιντα, που είναι ιδιαιτέρως ύποπτης προέλευσης και κοινωνικής παραγγελίας.

β) Σε σχέση ακριβώς με τη διαφορά της Αλ-Κάιντα από τις άλλες ισλαμικές ριζοσπαστικές οργανώσεις: Πρώτον, πολλές από τις ισλαμικές οργανώσεις που εφαρμόζουν την ατομική τρομοκρατία, δεν περιορίζονται μόνο στην πολιτική και στρατιωτική πάλη, αλλά συνδέονται με ένα ευρύ δίκτυο κοινωνικής αρωγής και αλληλοβοήθειας (σχολεία, νοσοκομεία κλπ.) μέσα στις λαϊκές μάζες. Εκεί οφείλεται και μεγάλο μέρος της στήριξης και αποδοχής που απολαμβάνουν από τον ντόπιο πληθυσμό, με αυτόν τον τρόπο εξάλλου στρατολογούν και τα μέλη τους. Και δεύτερον, όλες αυτές οι ισλαμικές οργανώσεις, παρότι μιλούν για το Ισλάμ ενάντια στη «Δύση» και θεωρητικά δεν απορρίπτουν κάποιου είδους ενότητα όλων των μουσουλμάνων, ή για «ισλαμικό οικουμενισμό», εντούτοις στην πράξη έχουν βαθιά εθνικό χαρακτήρα. Δρουν στο πλαίσιο μιας ορισμένης χώρας και έχουν στόχους που αφορούν ακριβώς τη χώρα τους, κάτι που απηχεί, εκτός των άλλων, και τα κοινωνικο-ταξικά συμφέροντα που εκφράζουν (δηλαδή συμφέροντα αστικής τάξης της συγκεκριμένης χώρας - όλες αυτές οι κοινωνικές κατηγορίες προσβλέπουν ακριβώς στο εθνικό κράτος που μπορεί να τους προστατέψει από τον ανταγωνισμό των ξένων μονοπωλίων και των ντόπιων συνεργατών τους). Αυτό μπορεί να το δει εύκολα κανείς και στη «Χαμάς» και τη «Τζιχάντ» των Παλαιστινίων και στη «Χεσμπολάχ» του Λιβάνου, στους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» και την «Τζιχάντ» της Αιγύπτου, στις αλγερινές ισλαμικές οργανώσεις κ.ο.κ.

Στη σημερινή εποχή, διεθνιστικό χαρακτήρα μπορούν να έχουν κινήσεις, οργανώσεις και κινήματα που εκφράζουν είτε την εργατική τάξη, είτε τη μονοπωλιακή αστική τάξη. Μόνο αυτές οι δύο κοινωνικές τάξεις μπορούν να έχουν αληθινά διεθνή χαρακτήρα και διασυνδέσεις, αρκετά διαφορετικού τύπου βέβαια και με αντίθετους σκοπούς και δράση. Τι απομένει επομένως; Απομένει ο ιμπεριαλισμός - κυρίως των ΗΠΑ και δευτερευόντως της Βρετανίας, λόγω και της μεγάλης πρότερης εμπειρίας της στην περιοχή και της γνώσης του χειρισμού της διαδικασίας αποσύνθεσης του καθεστώτος των φυλών της περιοχής, αρκεί να διαβάσει κανείς το βιβλίο “Οι επτά στύλοι της σοφίας” του Λώρενς, ως Άγγλου πράκτορα, για να εικάσει για το μέγεθος της «τεχνογνωσίας» των Βρετανών για την περιοχή - και μαζί με τον ιμπεριαλισμό, η παρασιτική μονοπωλιακή αστική τάξη και γραφειοκρατία των εξαρτημένων χωρών της περιοχής.

(σσ.)
Ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1922 (αλλά δημοσιεύτηκε Δεκ-1926 και για τις ΗΠΑ το 1927 ως Revolt in the Desert) Το Seven Pillars of Wisdom (1933) είναι μια μεγαλύτερη μορφή του βιβλίου με σχεδόν διπλάσιο αριθμό σελίδων και κυκλοφόρησε στη διεθνή αγορά. Ο τίτλος προέρχεται από το Βιβλίο των Παροιμιών. Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Λόρενς είχε αρχίσει να εργάζεται σε ένα επιστημονικό βιβλίο για επτά μεγάλες πόλεις της Μέσης Ανατολής, που θα ονομαζόταν Επτά Στύλοι της Σοφίας. Ήταν ημιτελές όταν ξέσπασε ο πόλεμος και ο Λόρενς δήλωσε ότι κατέστρεψε το χειρόγραφο. Χρησιμοποίησε τον αρχικό του τίτλο για το μεταγενέστερο έργο. Το βιβλίο έπρεπε να ξαναγραφτεί τρεις φορές.

                  Eduardo Galeano _Gaza

Μια σύντομη αναφορά στην “Αλ-Κάιντα” και τον Οσάμα Μπιν Λάντεν: η εμφάνισή τους έγινε μέσα από μια τριπλή σχέση _Αντιδραστική άρχουσα τάξη της Σαουδικής Αραβίας, διεφθαρμένο καθεστώς και μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν, CIA (το κυριότερο) και στενές σχέσεις με σημαίνοντα πρόσωπα της αμερικανικής ηγεσίας, μεταξύ των οποίων και με την οικογένεια Μπους. Είναι τα μόνα βέβαια με την ιδεολογία που προβάλλει να είναι σαουδαραβικής απόχρωσης («ουαχαμπιτισμός», το κυρίαρχο ισλαμικό ρεύμα στη Σαουδική Αραβία), ο χώρος που φέρεται να κινείται το επιτελείο της είναι το Πακιστάν - Αφγανιστάν και οι φημολογούμενες διεθνείς διασυνδέσεις της συμπίπτουν με αυτές της CIA (50 χώρες του κόσμου, αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και άφθονες, υποτίθεται τραπεζικές καταθέσεις και λογαριασμοί σε αυτές, Βοσνία-Κόσσοβο-Αλβανία, Τσετσενία-κεντροασιατικές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, τώρα τελευταία και Ιράκ, όπου προσφάτως «εγκαταστάθηκαν» οι Αμερικανοί). Οι συμπτώσεις παραείναι πολλές... Αλλά και χωρίς αυτές τις συμπτώσεις, ακόμη και η απλή ανάλυση του περιεχομένου των ιδεών της «Αλ-Κάιντα» δείχνουν ότι αυτή δεν εξέφρασε κανένα από τα κοινωνικά εκείνα στρώματα του πληθυσμού των μουσουλμανικών χωρών που αντιτάσσονται στη σημερινή κατάσταση. Εκτός αυτού, το ίδιο το μέγεθος των στόχων που είχε θέσει και η επιλογή αυτών των στόχων (με τις τεράστιες από επιχειρησιακής πλευράς απαιτήσεις τους σε τεχνική, στρατιωτική, λογισμική υποστήριξη), δεν έχουν τίποτε κοινό με τις τρομοκρατικές πρακτικές οποιασδήποτε άλλης ισλαμικής οργάνωσης. Τι απομένει; Τα αντιδραστικά γραφειοκρατικά φιλοϊμπεριαλιστικά καθεστώτα της περιοχής που επιδιώκουν τη διατήρηση της σημερινής ισορροπίας δυνάμεων, του σημερινού στάτους κβο, και φυσικά η ίδια η ιμπεριαλιστική σημερινή υπερδύναμη.

Οι παγκόσμιοι γκάγκστερ, με την αβάντα αμερικάνων ιμπεριαλιστών κλπ “πρόθυμων”

 

Δείτε και (Ριζοσπάστης)
Μάης 2004 ημερίδα του ΚΚΕ για την ΕΕ και τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας”
Σεπτέμβρης 2002 Αλ. Κάιντα: Πρωτοπόρο δίκτυο της παγκοσμιοποίησης