Forgiveness _Συγχώρεση του Udi Aloni

Ο Ντέιβιντ (Itay Tiran ) είναι Αμερικανός με εβραϊκή καταγωγή, που θα καταταχθεί στον ισραηλινό στρατό. Εκεί θα μάθει ότι και οι Παλαιστίνιοι έχουν αισθήματα και ενώ όλα καλά, ενώ περιπολεί στη Δυτική Όχθη, πυροβολεί ένα παιδί. Θα καταλήξει σε ένα ψυχιατρείο γεμάτο επιζώντες του Ολοκαυτώματος, στο Ντέιρ Γιασίν τον τόπο μιας πραγματικής παλαιστινιακής σφαγής. Ακολουθεί μαγικός ρεαλισμός: Ο γιατρός του Ντέιβιντ (Clara Khoury) του δίνει ένα φάρμακο που διαγράφει τη μνήμη. Αυτό θα εγείρει μερικά μεγάλα ηθικά ερωτήματα. Θα έλθουν όμως αναδρομές από το παρελθόν. Αυτό το ταξίδι σε αυτά που έχει ζήσει αποκαλύπτουν τα γεγονότα που τον οδήγησαν στη νοσηλεία του. Ένα 10χρονο θηλυκό φάντασμα κρατά το μυστικό του γρίφου.

_____________________

Σε ό,τι μας αφορά...

• Για την πολεμική σύγκρουση Ισραήλ - Παλαιστίνης και τις εξελίξεις στην περιοχή
• Δυναμώνουμε την αλληλεγγύη στον Παλαιστινιακό λαό, αυξάνουμε την επαγρύπνηση μπροστά στις εξελίξεις _ του Γιώργου Μαρίνου

• Κομμουνιστικές Νεολαίες: Κοινή Ανακοίνωση αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό

_____________________ 

 23 Γενάρη 2025 προβάλλεται ξανά η ταινία Συγχώρεση _Forgiveness του Udi Aloni (2006), σε συμπαραγωγή ΗΠΑ-Ισραήλ, μία τραγωδία που αναφέρεται _υποτίθεται στην βία των παρακρατικών οργανώσεων του Ισραήλ στους Παλαιστίνιους (διανέμεται από την New Star).

Συγχώρεση: Η ταινία

Όπως αναφέρει ο Udi Aloni «Το αρχικό όνομα στα εβραϊκά είναι Mechilot, το οποίο έχει διπλή σημασία: Ένα, “Συγχωρέσεις” & “Υπόγειες Σήραγγες” στον πληθυντικό και δύο. Υπάρχει μια καμπαλιστική πεποίθηση ότι όταν οι δίκαιοι Εβραίοι πεθαίνουν στη Διασπορά, περνούν από υπόγειες σήραγγες (mechilot) για να αναστηθούν όταν έρθει ο Μεσσίας. Σκέφτηκα ότι εάν οι Εβραίοι έρθουν στο Ισραήλ με περισσότερη ταπεινότητα και συγχώρεση, και όχι ως κατακτητές, θα μπορούσαμε να έχουμε ένα πολύ καλύτερο δίδυμο  Ισραήλ-Παλαιστίνη από ό,τι έχουμε τώρα”. https://www.youtube.com/watch?v=lLWSKp7nKMs  

Κάποια χαρακτηριστικά της

Υποτίθεται πως υπάρχει ωμή, αλλά μυστικιστική (;;) ματιά για την λεπτή γραμμή μεταξύ πολέμου και δολοφονίας. Μια ταινία _κατά τους εμπνευστές της, «με τεράστια ποιητική δύναμη που δημιουργεί νέους μύθους πάνω σε παλαιότερους». Οι έξυπνες ακολουθίες σκηνών, τα περίπλοκα flash back και flash forward οδηγούν την αφήγηση σε ανατροπές. Είναι ένα υβρίδιο ρεαλισμού και φαντασίας. Η «Συγχώρεση» είναι _λένε μια ψυχολογική εξέταση των τραγωδιών της Μέσης Ανατολής. «Αν δεν μπορώ να λυγίσω τους θεούς, θα μετακινήσω τον Αχέροντα», ανέφερε ο Βιργίλιος. Για αυτό έχει μιλήσει και ο Φρόυντ.
Συγχώρεση: Ο σκηνοθέτης αναφέρει: «Η πίστη μου στην εβραϊκή μου ταυτότητα είναι να είμαι αλληλέγγυος με την Παλαιστίνη».

Ο σκηνοθέτης

Ο Udi Aloni είναι σκηνοθέτης, καλλιτέχνης και συγγραφέας. Τα έργα του διερευνούν συχνά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τέχνης, θεωρίας και ακτιβισμού. Ζει στο Βερολίνο, εμμένει να υπερασπίζεται το δικαίωμα των Παλαιστινίων να αντιστέκονται στο ισραηλινό απαρτχάιντ και την κατοχή. Ο Αλόνι προωθεί την αντικατάσταση του Ισραήλ με ένα διεθνικό κράτος στο Ισραήλ-Παλαιστίνη και υποστηρίζει το κίνημα BDS (Boycott, Divestment and Sanctions).

σσ.
Το BDS είναι ένα μη βίαιο κίνημα υπό την ηγεσία των Παλαιστινίων, που προωθεί μποϊκοτάζ, εκποιήσεις και οικονομικές κυρώσεις κατά του Ισραήλ. Στόχος του να πιέσει το Ισραήλ να εκπληρώσει αυτό που το κίνημα περιγράφει ως «υποχρεώσεις του Ισραήλ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο», που ορίζεται ως αποχώρηση από τα κατεχόμενα εδάφη, άρση του διαχωριστικού φραγμού στη Δυτική Όχθη, πλήρης ισότητα για τους Αραβοπαλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ» και «σεβασμό, προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων προσφύγων να επιστρέψουν στα σπίτια και τις περιουσίες τους». Το κίνημα οργανώνεται και συντονίζεται από την Παλαιστινιακή Εθνική Επιτροπή BDS και έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με το Κίνημα κατά του Απαρτχάιντ. Οι υποστηρικτές του το περιγράφουν ως ένα κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και συγκρίνουν τα δεινά των Παλαιστινίων με αυτά των μαύρων Νοτιοαφρικανών της εποχής του απαρτχάιντ. Διαμαρτυρίες και συνέδρια για την υποστήριξη του κινήματος έχουν πραγματοποιηθεί σε πολλές χώρες. Η μασκότ του, που εμφανίζεται στο λογότυπό του, είναι η Χαντάλα, σύμβολο της παλαιστινιακής ταυτότητας και του δικαιώματος επιστροφής. Μερικοί κατηγορούν το κίνημα για αντισημιτισμό, μια κατηγορία που το ίδιο αρνείται, αποκαλώντας το «προσπάθεια να συγχέει τον αντισημιτισμό με τον αντισιωνισμό». Το ισραηλινό λόμπι στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει καταστήσει την αντίθεση με το BDS μια από τις κορυφαίες προτεραιότητές του. Από το 2015, η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια για να προωθήσει την άποψη ότι το BDS είναι αντισημιτικό και να απαγορευτεί νομικά σε ξένες χώρες. Πολλές χώρες και η πλειοψηφία των πολιτειών των ΗΠΑ έχουν περάσει νόμους κατά του BDS.
Χαντάλα: Ο χαρακτήρας δημιουργήθηκε το 1969 από τον πολιτικό σκιτσογράφο Naji al-Ali και πήρε για πρώτη φορά τη σημερινή του μορφή το 1973. Η Handala έγινε η υπογραφή των κινουμένων σχεδίων του Naji al-Ali και παραμένει ένα εμβληματικό σύμβολο. Ο χαρακτήρας έχει περιγραφεί ως «απεικονίζοντας τον πόλεμο, την αντίσταση και την παλαιστινιακή ταυτότητα με εκπληκτική σαφήνεια» (;;)

Το όνομα προέρχεται από αραβική λέξη για τον κολοκύνθο (ḥanẓal), ένα ιθαγενές πολυετές φυτό που φέρει πικρούς καρπούς, μεγαλώνει ξανά όταν κόβεται και έχει βαθιές ρίζες.

Ο αντίκτυπος του Handala συνεχίστηκε τις δεκαετίες μετά τη δολοφονία του al-Ali το 1987 και σήμερα ο χαρακτήρας παραμένει ευρέως δημοφιλής και βρίσκεται σε πολλούς τοίχους και κτίρια σε όλη τη Δυτική Όχθη (ιδίως ως τέχνη γκράφιτι του Τείχους της Δυτικής Όχθης), στη Γάζα και σε άλλους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς και ως δημοφιλές τατουάζ και κοσμήματα μοτίβο. Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί από άλλα κινήματα το Ιρανικό Πράσινο Κίνημα.

Ξαναγυρνώντας στον Udi Aloni: «Σκηνοθέτης ταινιών μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, συγγραφέας, άνθρωπος του θεάτρου, καθηγητής, εικαστικός καλλιτέχνης, πολιτικός ακτιβιστής, από τους πιο γνωστούς διανοούμενους στη χώρα του, ένα ελεύθερο πνεύμα και μια ελεύθερη φωνή, μια φωνή αλληλεγγύης και υποστήριξης για την Παλαιστίνη που φανατικά και με πάθος υπερασπίζεται το δικαίωμα των Παλαιστινίων να αντιστέκονται στο ισραηλινό απαρτχάιντ και την κατοχή»__ «Όσο αγαπώ τον ένα, τόσο περισσότερο αγαπώ τον άλλο. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς την Παλαιστίνη» _«Σε μια εποχή αδυναμίας και σύγχυσης, όπου η δεξιά πτέρυγα οικειοποιείται τον λόγο μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η πολιτική ορθότητα και οι πολιτικές ταυτότητας είναι ζωτικής σημασίας»

Γεννήθηκε το 1959 και μετά από μια εικαστική διαδρομή το 1996 άρχισε να γυρίζει ταινίες πολλές από τις οποίες προβλήθηκαν σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου. Το Forgiveness πήρε το βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Γούντστοκ το 2006 και περιγράφηκε από τον Σλαβόι Ζίζεκ ως «ίσως η πιο όμορφη, δυνατή και σημαντική ταινία που έχει γυριστεί ποτέ για τις τραγωδίες της περιοχής». Κατηγορεί το σημερινό ισραηλινό κράτος του απαρτχάιντ ότι «κατά κάποιο τρόπο ήταν πιο σκληρό – απαρτχάιντ, στο Ισραήλ» από ό,τι στη Νότια Αφρική, επειδή «όλο το δικαστικό σύστημα αποκρύπτει και ξεπλένει την πρακτική του απαρτχάιντ υπό την ηγεσία της κυβέρνησης.» Ο Αλόνι έχει περιγράψει την ιδεολογία και τις ενέργειες του κράτους του Ισραήλ ως ρατσιστικές και ζήτησε να αντικατασταθεί αυτό που αποκαλεί την ιδεολογία μιας ψευδούς «εβραϊκής δημοκρατίας» με ένα «διεθνικό κράτος για όλους από τον ποταμό Ιορδάνη στη Μεσόγειο». Υποστηρίζει το κίνημα BDS επειδή ισχυρίζεται ότι είναι ένα μέσο για ισότιμο διάλογο και δημιουργεί ένα χώρο για μη βίαιη αντίσταση. Θεωρεί τους Παλαιστίνιους ως "αδελφό... με τον οποίο μοιράζομαι μια κοινή ταυτότητα" και πιστεύει ότι η πίστη τόσο στον ισραηλινό λαό όσο και στον παλαιστινιακό είναι ένα και το αυτό. Το σύνθημα «Από το Ποτάμι στη Θάλασσα όλοι οι άνθρωποι πρέπει να είναι ελεύθεροι» εμφανίζεται στον ιστότοπο του _σσ. σήμερα μέσω ΜΚΔ  _instagram __facebook.
Είναι μέλος ΔΣ (συμβουλευτικό) της Jewish Voice for Peace, μιας αμερικανικής οργάνωσης που λέει ότι «επιδιώκει τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής της Δυτικής Όχθης, της Λωρίδας της Γάζας και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ» και για την οποία οι επικριτές λένε ότι «συγκεντρώνει την εβραϊκή αντίθεση και εργάζεται για να υπονομεύσει τη δημόσια υποστήριξη προς το Ισραήλ».

Το 1996, ο Aloni άρχισε να γυρίζει ταινίες. Το ντοκιμαντέρ του, «Local angel» (2002), και η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του, «Συγχώρεση» (2006), αποτελούν τις δικές του ερμηνείες της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης που έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στη Μέση Ανατολή και διεθνώς. Σκηνοθέτησε επίσης το Κασμίρ: «Journey to freedom» (2008), ένα ντοκιμαντέρ για το _μη βίαιο πάντα κίνημα για την απελευθέρωση και την ελευθερία στα Τζαμού και Κασμίρ, το οποίο άνοιξε σε Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.

Άλλες ταινίες του είναι το «Left» (1996) και το «Art/Violence» (2013), καθώς και το «Innocent criminals» (2004), ένα μουσικό βίντεο με τους DAM (παλαιστινιακό ραπ συγκρότημα). Ο Aloni σκηνοθέτησε και έκανε την παραγωγή της ταινίας «Junction 48», την οποία συνυπογράφει ο Oren Moverman και ο πρωταγωνιστής της Tamer Nafar. Ο Aloni ήταν ο επικεφαλής του κινηματογράφου στο Θέατρο Ελευθερίας, του προσφυγικού καταυλισμού της Τζενίν. Μετά τη δολοφονία του Juliano Mer Khamis, ιδρυτή και επικεφαλής του Θεάτρου Ελευθερίας, το 2011, ο Aloni σκηνοθέτησε μια αραβική διασκευή του έργου «Περιμένοντας τον Γκοντό» με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Θεάτρου Ελευθερίας, μια παραγωγή που περιόδευσε στη Νέα Υόρκη.

Συγχώρεση: Το γεγονός

Στις 9 Απριλίου 1948, μια εβραϊκή πολιτοφυλακή μπήκε στο παλαιστινιακό χωριό Ντέιρ Γιασίν και σκότωσε πάνω από 100 χωρικούς. Αμέσως μετά, ένα ψυχιατρείο χτίστηκε πάνω στα ερείπια. Οι πρώτοι ασθενείς που νοσηλεύτηκαν ήταν επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος. Ένας θρύλος λέει ότι μέχρι σήμερα, οι επιζώντες επικοινωνούν με τα φαντάσματα του χωριού. Με αφορμή αυτό το γεγονός γράφτηκε το σενάριο από τον σκηνοθέτη και τον Paul Hond. Είναι εμφανής _λένε «η θέληση των δημιουργών να αναδείξουν τα τραγικά γεγονότα και τις επιπτώσεις τους και στις δύο μεριές εμβαθύνοντας στο ψυχικό τοπίο που αυτές οι βίαιες ενέργειες έχουν βαθιά τραυματίσει τους ανθρώπους που έχουν εμπλακεί, είτε είναι Ισραηλινοί είτε είναι Παλαιστίνιοι».

ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ_Forgiveness/Mechilot

·         Σκηνοθεσία: Udi Aloni

·         Σενάριο: Udi Aloni, Paul Hond

·         Φωτογραφία: Amnon Zlayet 

·         Μοντάζ: Galia Moors 

·         Ήχος: Michael Gassert, Oren Raviv,  Daniel Shitrit 

·         Σκηνικά: Jimena Azula 

·         Κοστούμια: Amanda Ford 

·         Παραγωγοί: Micky Rabinovitz,  David Silber, Lemore Syvan  

·         Ηθοποιοί: Itay Tiran (Ντέιβιντ), Clara Khoury (Λίλα), Moni Moshonov (Μουσελμάν), Makram Khoury (Δρ. Ισαάκ Σεμέχ), Tamara Mansour (μικρό κορίτσι, φάντασμα), Ruba Blal (Ναβάλ), Michael Sarne (Ένρι Άντλερ)

·         Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ, Ισραήλ

·         Γλώσσα: αγγλικά, εβραϊκά, αραβικά

·         Έτος παραγωγής: 2006

·         Διάρκεια: 97΄

·         Εταιρεία διανομής: New Star

·         Ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες: 23/1/2025

Λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα, για να παρουσιάσει το σύνολο του έργου του, καλεσμένος της New Star και της Ταινιοθήκης της Ελλάδας στο STUDIO new star art cinema, ο Udi Aloni  μίλησε για την Τέχνη, τη μνήμη, τα «φαντάσματα» και το ανήκειν.

Είναι αλήθεια πως ξεκινήσατε την καριέρα σας ως ζωγράφος;

Όχι ακριβώς. Η πρώτη μου δουλειά ήταν ως μαέστρος στην Κινηματογραφική Σκηνή του Τελ Αβίβ. Υποθέτω ότι ενορχήστρωνα όνειρα στη μεγάλη οθόνη πολύ πριν πιάσω το πινέλο.

Το πρώτο σας έργο ζωγραφικής τι ήταν;

Το πρώτο πράγμα που «δημιούργησα» ήταν ένα πολύ ακατάστατο γλυπτό από γύψο – μια εκφραστική διαιρεμένη φιγούρα που χόρευε.

Αν κάνατε γκράφιτι σήμερα, τι θα ήταν αυτό;

Πιθανόν κάτι σύντομο και αινιγματικό: «Τι περιμένεις ακόμα;». Ή ίσως: «Ο Θεός είναι νεκρός, και ούτε εγώ αισθάνομαι καλά» (κλεμμένο από τον Ζίζεκ).

Τι θα θέλατε να γράψετε στον τοίχο; Και ποιο τοίχο;

«Σπάστε αυτόν τον τοίχο». Πού; Σε κάθε τείχος που δεν θα έπρεπε να υπάρχει, ξεκινώντας από αυτό που έχτισε το ισραηλινό καθεστώς απαρτχάιντ στη Δυτική Όχθη.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας σλόγκαν;

«Από το ποτάμι μέχρι τη θάλασσα, όλοι οι άνθρωποι πρέπει να είναι ίσοι και ελεύθεροι». Αλλά τα συνθήματα είναι κενά χωρίς τη σωστή δράση. Ίσως, εκφράζοντας την ευαλωτότητα μας, θα έλεγα: «Βοηθήστε με να βγάλω τη νύχτα».

Μπορεί να γίνει ποτέ πράξη το σύνθημα για την ισότητα και την ελευθερία; Ή είναι απλά μια ουτοπία;

Οι ουτοπίες είναι σχεδιαγράμματα για την πραγματικότητα. Ένα από τα συνθήματά μου, ελπίζω, να μπορεί να πλησιάσει πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Είναι δυνατόν να απαλλαγούμε από τα «φαντάσματα»;

Χρησιμοποιώ σκόπιμα τη λέξη «φάντασμα» επειδή το βιβλίο μου, «Τι θέλει ένας Εβραίος;», έχει τον υπότιτλο «Για το φάντασμα του δι-εθνικισμού». Αναφέρεται επίσης στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Τα φαντάσματα δεν είναι πάντα κακά -μπορεί να είναι όνειρα που συνθλίβονται από την εξουσία. Αλλά μας θυμίζουν επίσης τα λάθη μας και μας εξαναγκάζουν να καθαρίσουμε τα χάλια μας..

Μπορεί και να βοηθάει να τα θυμόμαστε;

Δεν πρέπει να ξεχνάμε τους δαίμονες. Το να τους ξεχνάμε τους κάνει μόνο πιο θυμωμένους. Η μνήμη είναι μια πράξη εξέγερσης ενάντια στη διαγραφή.

Έχετε πει: Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς την Παλαιστίνη. Η ισραηλινή μου «ταυτότητα» είναι η αλληλεγγύη μου στην Παλαιστίνη».

Ακριβώς. Η ταυτότητά μου είναι συνδεδεμένη με την αλληλεγγύη μου. Ο,τιδήποτε άλλο θα ήταν προδοσία.

Και «Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω την κόρη μου και να νιώθω ότι της μεταφέρω τις αξίες του ανθρωπιστικού Ιουδαϊσμού που μου δίδαξαν η μητέρα μου και οι παππούδες μου;»

Θυμίζοντάς της την καρδιά του Ιουδαϊσμού – τη δέσμευσή του να υπερασπίζεται τους καταπιεσμένους. Διδάσκοντάς την για την πλούσια κληρονομιά της γερμανικής εβραϊκής φιλοσοφίας και θεολογίας, που διαγράφηκε από τους Ναζί και, με έναν αλλόκοτο τρόπο, καταστέλλεται και πάλι σήμερα από εκείνους που υπερασπίζονται το φασιστικό μοντέλο μιας εβραϊκής ταυτότητας που δημιούργησε το Ισραήλ.

Αναρωτιέμαι αν στο Ισραήλ είστε ευπρόσδεκτος;

Είμαι ακόμα τόσο προνομιούχος σε σύγκριση με όσα υπομένουν οι Παλαιστίνιοι σύντροφοί μου.

Όταν βλέπετε όλη αυτή την υποστήριξη, την αλληλεγγύη για την Παλαιστίνη, αισθάνεστε κάποιο είδος ενοχής;

Γιατί θα έπρεπε να αισθάνομαι ενοχές; Η Παλαιστίνη έχει γίνει ένα παγκόσμιο σύμβολο αλληλεγγύης. Η υποστήριξή της είναι η μόνη αξιοπρεπής εβραϊκή πράξη που μπορεί να κάνει κανείς αυτές τις μέρες.

Ζείτε μόνιμα στο Βερολίνο;

Δεν είμαι σίγουρος – κάπου ανάμεσα στο Βερολίνο και το Μπρούκλιν και ίσως στην Αθήνα μια μέρα.

Η Αμερική μετά τις εκλογές – είναι ένα μέρος για εσάς;

Μετά τον Τραμπ, η Αμερική μοιάζει με ένα πυρετώδες όνειρο με κακό σενάριο. Αλλά η απελπισία μπορεί να είναι το τέλειο μέρος για να ξεκινήσεις να φαντάζεσαι κάτι καινούργιο -όπως μια κανονική επανεγγραφή.

Πόσο εύκολο είναι να συγχωρείς;

Η συγχώρεση δεν είναι εύκολη, ειδικά όταν συνειδητοποιείς ότι η εβραϊκή λέξη σημαίνει επίσης «υπόγεια σήραγγα». Δεν συγχωρείς με το να αφήσεις κάτι να περάσει- συγχωρείς σκάβοντας βαθιά.

Το να ξεχάσουμε ή να συγχωρέσουμε είναι τελικά το πιο σημαντικό;

Να ξεχάσουμε όχι. Να συγχωρέσουμε ίσως.- αν η συγχώρεση συνοδεύεται από υπευθυνότητα.

Λέτε ότι βλέπετε τους Παλαιστίνιους ως αδέλφια με τους οποίους μοιράζεστε μια κοινή ταυτότητα. Είστε η εξαίρεση;

Ίσως. Πιθανόν.

Τι είναι η «ταυτότητα» για εσάς;

Δεν μπορώ να έχω μια σύντομη απάντηση σε αυτό. Ελάτε να δείτε τις ταινίες μου. Νομίζω ότι κάποιες απαντήσεις -και κάποιες καλές ερωτήσεις- κρύβονται εκεί.

 

Ο κινηματογράφος 💥 του '24 🎥σε μια μεγάλη σελίδα

🇵🇸  Παλαιστίνη! Free Palestine! Cease fire! Αυτές ήταν οι λέξεις που αναζητούσαμε σε όλες τις γλώσσες τη χρονιά που μας πέρασε σε κάθε ταινία, σε κάθε φεστιβάλ, σε κάθε βράβευση, σε κάθε συνέντευξη ή δήλωση ηθοποιού και σκηνοθέτη ανά τον κόσμο. Palestine \ Cease fire ή μια παλαιστινιακή μαντήλα ή μια κονκάρδα με το μισό καρπούζι, ένα πλακάτ ή ένα φόρεμα που έδενε με το κόκκινο χαλί και σχημάτιζε τη σημαία της Παλαιστίνης...

Ψάχναμε μια ανάσα από τη λογοκρισία και το εκκωφαντικό σιωπητήριο που επέβαλλαν τα μεγάλα φεστιβάλ και βραβεία που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ αλλά και τους άλλους συμμάχους του Ισραήλ, ψάχναμε μια ανάσα για τη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς στις σελίδες μας καταγράψαμε όσα περισσότερα μπορέσαμε και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Με την ευχή για Λευτεριά στην Παλαιστίνη, ξεκινάμε την αναδρομή μας, ελπίζοντας για περισσότερες καλές ταινίες, καλύτερους όρους χρηματοδότησης των ελληνικών ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, καλύτερους όρους επιβίωσης για τα εναπομείναντα σινεμά στις πόλεις μας και επιτέλους να κριθούν διατηρητέες με αποκλειστική κινηματογραφική χρήση οι μονές ανεξάρτητες αίθουσες, πριν να είναι αργά.

Πάμε να δούμε τι ξεχωρίσαμε από όσες ταινίες πήραν διανομή στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2024.

Αφιέρωμα στο ντοκιμαντέρ 🎥 “Ο Κόκκινος Δάσκαλος”
από τη σωστή πλευρά της ιστορίας

Οι “απελευθερωτές” της Συρίας

Ενοχλεί η 🇵🇸 καφίγια_ keffiyeh τους Πορτοσάλτε κλπ “πρόθυμους”
MHTSO_TAKHδες _ΑNDROU-Lakhdes & Ri_zaious…

Καμία Άλλη Γη / No Other Land των Μπάζελ Αντρα, Χαμντάν Μπαλάλ, Γιούβαλ Αμπραχάμ και Ρέιτσελ Ζορ __Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι κινηματογραφούν μαζί τον διωγμό και τη μεγαλύτερη επιχείρηση εκτοπισμού στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη για περισσότερα από 5 χρόνια.

«Αν φωνάξεις δεν θα πεθάνεις» ουρλιάζουν με όλη τη δύναμη της φωνής τους δεκάδες Παλαιστίνιοι που διαδηλώνουν στη Μασαφέρ Γιάτα για τη ζωή τους. Μια συγκλονιστική ταινία, μια φλέβα που χτυπά και μας ενώνει με τις σπηλιές της Μασαφέρ Γιάτα στη Δυτική Οχθη. Μια ταινία για το «δεν παραδίνομαι», το «αντέχω», το «αγωνίζομαι μέχρι την τελευταία μου πνοή».

Μικρά πράγματα σαν κι αυτά / Small Things Like These του Τιμ Μίλαντς
Η ταινία αναφέρεται στα «πλυντήρια» της Μαγδαληνής στην Καθολική Ιρλανδία.

«Αν θες να πας μπροστά στη ζωή, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αγνοήσεις», σε αυτή την πρόταση, αλλά και την αντίθεσή της, συνοψίζεται ολόκληρη η ταινία, μια κοινωνική ταινία σπάνιας ομορφιάς και ισορροπίας μεταξύ του προσωπικού και του συλλογικού. Ένα μικρό διαμάντι.

Ρισελιέ / Richelieu του Πιέρ - Φιλίπ Σεβινί
Η Αριάν εργάζεται ως διερμηνέας για τους εποχικούς εργάτες σε ένα εργοστάσιο και προσπαθεί να γίνει ο μεσάζοντας μεταξύ των ευάλωτων εργατών και του διευθυντή.
Σάρκα από τη σάρκα μας. Η αλληλεγγύη μεταξύ ντόπιων και ξένων εργατών είναι το κλειδί. Ενωμένοι διεκδικούμε τη ζωή και την αξιοπρέπειά μας.

Πλάνο 75 / Plan 75 της Τσι Χαγιακάουα
Σε μια δυστοπική Ιαπωνία το κυβερνητικό πρόγραμμα Σχέδιο 75 «παροτρύνει» τους ηλικιωμένους πολίτες να επιλέξουν την ευθανασία, ως λύση στο πρόβλημα μιας γερασμένης κοινωνίας...
«Στην ταινία θέλησα να δείξω μια κοινωνία που βάζει σε προτεραιότητα την οικονομία και την παραγωγικότητα έναντι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας...». Ενα πραγματικό κομψοτέχνημα φτιαγμένο με χειρουργικό νυστέρι ακριβείας.

Ο Δάσκαλος που Υποσχέθηκε τη Θάλασσα / El maestro Que Prometio el Mar της Πατρίσια Φον Ισπανία 1936. Η ταινία είναι βασισμένη στην πραγματική ιστορία του Αντόνιο Μπενάγιες, ενός από τους 40 κόκκινους δασκάλους που δολοφονήθηκαν από τους φαλαγγίτες του Φράνκο.
Η Ιστορία μας, οι αγώνες μας, οι διώξεις μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, με τις μικρές ενστάσεις μας αλλά περίσσια συγκίνηση. Θα θέλαμε πιο πολλές ταινίες σαν κι αυτή.

Εγώ, Καπετάνιος / Io Capitano του Ματέο Γκαρόνε
Ο 16χρονος Σεϊντού και ο ξάδερφός του, ο Μούσα, ζουν φτωχικά σε ένα χωριό στη Σενεγάλη. Ονειρεύονται μια λαμπερή ζωή σε μια εξιδανικευμένη Ευρώπη...
Μια σπαρακτική κραυγή για το Προσφυγικό μέσα από τις ιστορίες που διηγήθηκαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες στον σκηνοθέτη. Ο Γολγοθάς τους μέχρι να μπουν σε κάποιο σαπιοκάραβο, που ίσως τους βγάλει σε μια άγνωστη στεριά.

Black Dog του Γκουάν Χου
Έπειτα από 10 χρόνια στη φυλακή, ένας άντρας επιστρέφει στον τόπο του. Προσπαθώντας να επανενταχθεί, συμμετέχει στην εκκαθάριση της πόλης από τα αδέσποτα σκυλιά ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Τότε δημιουργεί έναν ιδιαίτερο δεσμό με έναν μαύρο σκύλο...
Απόκληρος κι ο άνθρωπος, απόκληρος κι ο σκύλος. Μήπως τελικά άνθρωποι και σκύλοι πρέπει να αναποδογυρίσουν αυτόν τον κόσμο, όπως το λεωφορείο στη μέση της ερήμου; Από τις πιο σκληρά τρυφερές ταινίες των τελευταίων χρόνων.

Οι Άποικοι / The Settlers του Φελίπε Γκάλβες
Στη Χιλή του τέλους του 19ου αιώνα, τρεις ιππείς προσλαμβάνονται από έναν πλούσιο γαιοκτήμονα για να σημειώσουν την περίμετρο της εκτεταμένης περιουσίας του.
Η σφαγή των αυτοχθόνων της Γης του Πυρός είναι ένα κομμάτι της «κρυμμένης» Ιστορίας της ματωμένης Λατινικής Αμερικής που δεν συναντάμε εύκολα στη μεγάλη οθόνη, ειδικά σε τέτοιο σπουδαίο εικαστικό περίβλημα.

Τα Παιδιά του Χειμώνα / The Holdovers του Αλεξάντερ Πέιν
Η ταινία ακολουθεί έναν στριμμένο καθηγητή σε ένα αμερικανικό κολέγιο υψηλού κύρους, ο οποίος υποχρεώνεται να παραμείνει στην πανεπιστημιούπολη κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, για να προσέχει τους λίγους σπουδαστές του οι οποίοι δεν έχουν πουθενά αλλού να πάνε. Τούτη η ταινία ανήκει στην κατηγορία «βάλσαμο στην ψυχή», μια απλή αλλά τόσο πλούσια σε νοήματα και συναισθήματα ιστορία που εκπλήσσει. Μια ταινία που θα μείνει κλασική.

Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι του Γιάννη Ξύδα
Η συγκρότηση ενός συλλογικού αγώνα την περίοδο 1960 - '67. Οικοδόμοι, εργάτες σε κατασκευαστικούς τομείς και τεχνίτες παίρνουν στις πλάτες τους ένα συνδικαλιστικό κίνημα - πυξίδα για το μέλλον.

Ένα σπουδαίο μάθημα για το παρόν και το μέλλον και μια μεγάλη ανάσα για να πάμε παρακάτω. Και μια συνειδητοποίηση από πού λύνεται εκείνη η κόκκινη κλωστή που είναι σειρά μας να την κρατήσουμε γερά και να την παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές άφθαρτη.

Οικοδόμοι: Κέρδισαν τον σεβασμό και την εκτίμηση της κοινωνίας, κατάφεραν μια σειρά ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών κατακτήσεων, λύγισαν το αήττητο της αστυνομικής βαρβαρότητας… Είναι οι «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι…» Οι δικοί μας ήρωες!!! Της 10ετίας του 1960 και μέχρι σήμερα!! Μπροστά τα πανό τους σε κάθε κινητοποίηση του ΠΑΜΕ και στης ζωής μας τα Πολυτεχνεία. Ηρωικές πράξεις των ανθρώπων της διπλανής πόρτας άμεσα συνυφασμένες με το συλλογικό στοιχείο, την αλληλεγγύη που αναπτύσσεται μέσα στην ομάδα, μέσα στο σωματείο, με την καλλιέργεια του πνεύματος _που το διατηρεί σε μία εγρήγορση, προκειμένου το άτομο να αντιλαμβάνεται πού βρίσκεται, πού θέλει να πάει και πώς μπορεί με τις δυνάμεις που διαθέτει να προχωρήσει μέσα σε ένα περιβάλλον που είναι εχθρικό απέναντί του, στην ασίγαστη ταξική πάλη. 80+χρόνια δεν φοβήθηκαν τη δουλειά, δεν φοβήθηκαν το κυνηγητό, δεν φοβήθηκαν τις διώξεις, δεν φοβήθηκαν τη φτώχεια, γιατί είχαν να κρατηθούν ο ένας από τον άλλον. Είναι οι ηρωικοί οικοδόμοι που μας τους συστήνει στο ντοκιμαντέρ του ο Γιάννης Ξύδας. Οι παρακατιανοί μέχρι το 1960 που δεν τους επέτρεπαν οι εισπράκτορες να ανέβουν στο λεωφορείο με τα εργαλεία της δουλειάς τους, την τσάπα και το φτυάρι-για να μην λερώσουν- που μέχρι τότε δούλευαν από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου ανασφάλιστοι, που άλλη δουλειά δεν υπήρχε για αυτούς πλην της οικοδομής. Ήταν οι πολιτικά στιγματισμένοι, από όλους διωγμένοι στο μετεμφυλιακό κράτος λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων, ήταν οι πάμπτωχοι εσωτερικοί μετανάστες που ανήλικοι ακόμη συνέρρεαν στις μεγάλες πόλεις για να γλιτώσουν από τη φτώχεια και την πείνα του χωριού τους. Ένας από αυτούς, μας περιγράφει στο ντοκιμαντέρ την πρώτη μέρα που πήγε στη δουλειά, στις 6.30 το πρωί όπου βρήκε δύο μεγαλύτερούς του να ζεσταίνονται σε μία φωτιά που είχαν ανάψει, και που το πρώτο πράγμα που του είπαν ήταν την επόμενη να ερχόταν νωρίτερα στη δουλειά του, χωρίς να του εξηγήσουν τον λόγο. Και όταν εκείνος πήγε την επόμενη στις 6.00 το πρωί, φοβούμενος ότι κάθε μέρα έπρεπε να ξεκινά τη βαριά δουλειά της οικοδομής από τόσο νωρίς, εντυπωσιάστηκε όταν ανακάλυψε τον λόγο της τόσο πρωινής άφιξής του. Και ο λόγος ήταν ότι μέχρι το ξεκίνημα της δουλειάς, στο μισάωρο που μεσολαβούσε οι δύο μεγαλύτεροι πολιτικά οργανωμένοι, αριστεροί συνάδελφοί του ήθελαν να συζητούν μαζί του για την κατάσταση των πραγμάτων, για τις άθλιες συνθήκες εργασίας και για την εξεύρεση τρόπων ανατροπής αυτών των συνθηκών. Έτσι σιγά σιγά τα σωματεία των οικοδόμων άρχισαν να αποκτούν δύναμη, γιατί τα μέλη τους συνειδητοποιούσαν μέσα από τις διαρκείς συζητήσεις ότι μπορούν να καλυτερέψουν τις συνθήκες της ζωής τους και σιγά σιγά να κερδίσουν και οι ίδιοι τον σεβασμό και την εκτίμηση της κοινωνίας.

Οι οικοδόμοι ύψωσαν μέσα από τη Συντονιστική τους Επιτροπή -που αντιπροσώπευε τα μαζικά σωματεία τα οποία δεν γίνονταν δεκτά στην εργατοπατερική Ομοσπονδία Οικοδόμων του εγκάθετου Λυκιαρδόπουλου- το ταξικό και πολιτικό τους ανάστημα τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, οδηγώντας το εργατικό κίνημα σε μεγάλες νίκες και κατακτήσεις με αποκορύφωμα τη μεγαλειώδη απεργία της 1^ης Δεκέμβρη του 1960 αλλά και τη συμμετοχή τους στη μεγάλη πορεία την ημέρα της κηδείας του Σωτήρη Πέτρουλα, καθώς και την επίσης μαζική κινητοποίηση τους 9 μέρες πριν το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 στο θέατρο Περοκέ. Μιας κινητοποίησης που σκοπό είχε να αποτρέψει το επερχόμενο στρατιωτικό πραξικόπημα και που η απόφαση αυτής της κινητοποίησης πάρθηκε από τη Συντονιστική Επιτροπή των Οικοδόμων.

Το ντοκιμαντέρ έρχεται να προστεθεί στα προηγούμενα «Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών» και «Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας» όπου η ανεξάρτητη ομάδα Συλλογική Μνήμη ερευνά τα ιστορικά γεγονότα αποτυπώνοντάς τα στον κινηματογραφικό φακό μέσω της προφορικής ιστορίας ανθρώπων που μετείχαν σε αυτά σε μία προσπάθεια διάσωσης της συλλογικής μνήμης που δέχεται ανελέητη επίθεση από τα συστημικά μέσα που προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξαφανίσουν. «Η ταξική τοποθέτηση» μας λέει ένας από τους πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ, πρώην οικοδόμος, «είναι ένας τρόπος μέτρησης της ποιότητας ενός μέρους της ζωής του ανθρώπου». Και πράγματι. Ο ταξικός και πολιτικός χαρακτήρας της πάλης των οικοδόμων κατάφερε ακριβώς αυτό: να ανεβάσει πολύ ψηλά την ποιότητα της ζωής τους και να δείξει τον δρόμο στις επόμενες γενεές πώς αυτή η ποιότητα μπορεί να παραμείνει ψηλά ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Δηλαδή στις τωρινές! 

Ξεχωρίσαμε ακόμα...

Βεβαίως δεν είναι μόνο αυτές οι ταινίες που αγαπήσαμε, υπήρξαν και κάποιες μέσα στη χρονιά που για διαφορετικούς λόγους η καθεμία μας κίνησαν το ενδιαφέρον. Πολύ επιγραμματικά θα αναφέρουμε το «The Apprentice» του Αλί Αμπάσι όχι γιατί δεν γνωρίζαμε την ιστορία του Τραμπ, αλλά γιατί διαφωτιστήκαμε για τον ρόλο που έπαιξε ο μακαρθικός Ρόι Κον στην άνοδό του. Την υπέροχη ταινία «Αδάμ» (Adam) της Μαριάμ Τουζανί, που μιλά για την αλληλεγγύη και τη θέση της γυναίκας στο σύγχρονο Μαρόκο και όχι μόνο. Την ξεχωριστή ταινία «Οι Χωρικοί» (The Peasants) των Ντορότα Κομπιέλα και Χιου Βέλχμαν, γιατί είναι στηριγμένο σε σπουδαία λογοτεχνία και υπέροχα ζωγραφισμένο στο χέρι καρέ καρέ με χιλιάδες ελαιογραφίες __Μια νεαρή επαρχιώτισσα αναγκάζεται να παντρευτεί έναν πολύ μεγαλύτερο της πλούσιο κτηνοτρόφο, παρά τον έρωτά της για τον γιο του. Σύντομα, θα γίνει αντικείμενο ζήλιας και έχθρας από τους υπόλοιπους χωρικούς και θα χρειαστεί να παλέψει για να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της και με φόντο την Πολωνία των αρχών του 20ού αιώνα, οι ιστορίες των χωρικών ξεδιπλώνονται καθώς οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη. Η υπόθεσή της θα φανεί κάπως “απλοϊκή” για τη σημερινή εποχή, δείχνοντας όμως το σκληρό πρόσωπο τόσο της αγροτικής ζωής όσο και της θέσης της γυναίκας που ήταν τρομερά υποβαθμισμένη. 0 “έρωτας” και η εξαγορά του, αυτό το δούναι και λαβείν που κυριαρχεί στην ταινία, σήμερα φαντάζει αδυσώπητο, κι όμως… Αυτή ακριβώς η συνθήκη είναι που καθορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις της κοινωνίας του χωριού που διαδραματίζεται, η γη και η ισχύς της ως διαπραγματευτικό ερωτικό όπλο… Οι δημιουργοί του “Loving Vincent” (2017) της πρώτης ταινίας που είναι εξολοκλήρου ζωγραφισμένη στο χέρι καρέ καρέ με χιλιάδες ελαιογραφίες. έκαναν πάλι το θαύμα τους…
Την «Υπόθεση Γκολντμάν» (Le proces Goldman) του Σεντρίκ Καν γιατί μας δείχνει τις αντιφάσεις της γαλλικής αριστεράς τη δεκαετία του '70. Τη «Lee» της Ελεν Κούρας που αφηγείται τη ζωή της Λι Μίλερ, μιας απ' τις σημαντικότερες ανταποκρίτριες και φωτογράφους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το σπαραχτικό «Bird» της Αντρεα Αρνολντ γιατί μιλάει για τα παιδιά που μεγαλώνουν μόνα τους, εγκαταλειμμένα σε άθλιες συνθήκες. Τους «Τρεις Σωματοφύλακες: Μιλαίδη» (Les Τrois Μousquetaires: Μilady) του Μαρτάν Μπουρμπουλόν που αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας που βασίζεται στο διάσημο ομώνυμο έργο του Αλέξανδρου Δουμά, μια υπέροχη ταινία εποχής που πρέπει να κρατήσουμε στο νου μας γιατί φέτος έρχεται και η τρίτη ταινία. Το «Αλάνι» (Scrapper) της Σάρλοτ Ρέγκαν γιατί είναι ένα ρεαλιστικό παραμύθι στις εργατογειτονιές της Αγγλίας. Θα δείτε τις δομές Πρόνοιας, το σχολείο, τον περίγυρό της μέσα από ένα χιουμοριστικό και «ανάλαφρο» πρίσμα. Το «Αγόρι του Θεού» (Rapito) του Μάρκο Μπελόκιο για το στιβαρό του σενάριο, στηριγμένο σε ιστορική έρευνα για τις συνθήκες της περιόδου στην κοινωνία και στην Εκκλησία. «Τα μαθήματα της Μπλάγκα» (Blaga's Lessons) του Στέφαν Κομαντάρεφ για τον σκληρό ρεαλισμό της σύγχρονης, καπιταλιστικής Βουλγαρίας. Τους «Βασιλιάδες του Κόσμου» (Kings of the World) της Λάουρα Μόρα, ένα πικρό ντοκουμέντο για το τι σημαίνει να είσαι απόκληρο παιδί στην Κολομβία. Την ταινία «Πάντα Υπάρχει το Αύριο» (C'e ancora domani) της Πάολα Κορτελέζι για την οπτική της σχετικά με τη γυναίκα εκείνης της περιόδου και το ρητορικό ερώτημα εάν μια τυπική ισότητα απέναντι στον νόμο αποτελεί πραγματική ισοτιμία και στη ζωή. Το «Dune: Μέρος Δεύτερο» (Dune: Part 2) του Ντενί Βιλνέβ γιατί πρόκειται για μια επικών διαστάσεων λογοτεχνική μεταφορά, που όμως δεν μπορεί να κριθεί συνολικά αλλά μόνο σαν μέρος της τριλογίας. Το «Χρέος του Εκτελεστή» (Knox Goes Away) του Μάικλ Κίτον για το καλοδουλεμένο νουάρ σενάριό του. Το «Κόκκινο Νησί» (L' ile Rouge) του Ρομπίν Καμπιγιό για την αποικιοκρατία μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. «Ο Σπόρος της Ιερής Συκιάς» (The Seed of the Sacred Fig) του Μοχάμαντ Ρασούλοφ, για όσα τράβηξε να τη γυρίσει, χωρίς να τη βλέπουμε ξεκομμένα από τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. «Maria» του Πάμπλο Λαραίν γιατί η Κάλλας είναι παντοτινή.

Από τις ελληνικές ταινίες της χρονιάς επιλέξαμε...

«Με Αξιοπρέπεια» του Δημήτρη Κατσιμίρη για το καλοδουλεμένο σενάριό της και τις εξαιρετικές ερμηνείες της, «Νυχτερινός Εκφωνητής» του Ρένου Χαραλαμπίδη για τη νοσταλγία της και την εκπληκτική μουσική της, «Animal» της Σοφίας Εξάρχου γιατί θρυμματίζει τη βιτρίνα του τουριστικού θαύματος, δείχνοντας το σαθρό παρασκήνιό της και το «Υπάρχω» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου για τον Στέλιο Καζαντζίδη.

Από ντοκιμαντέρ ξεχωρίσαμε τα ακόλουθα... «Tack» της Βάνιας Τέρνερ, «Γιάννης Σπανός: Πίσω απ' τη Μαρκίζα» του Αρη Δόριζα, «Dourgouti Town» του Δημήτρη Μπαβέλλα, «Searching for Rodakis» του Κερέμ Σογιουλμάζ.

Ειρήνη, Αγάπη, Αγώνες, Σινεμά για το 2025 και σας αφήνουμε με μουσική, την άρια «Je crois entendre encore» από την όπερα του Georges Bizet, Les Pecheurs de perles, που ακούσαμε στον «Νυχτερινό Εκφωνητή».

Με όπλο τους την κάμερα

Συνέντευξη των δημιουργών του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «Καμιά Άλλη Γη», του Ισραηλινού Γιούβαλ Αμπραχάμ και του Παλαιστίνιου Μπάζελ Αντρα, στον «Ριζοσπάστη»

«Είμαι 5 χρόνων. Η πρώτη μου ανάμνηση είναι ένα φως που με ξύπνησε. Ήταν η πρώτη σύλληψη του πατέρα μου.
Είμαι 7. Η πρώτη διαδήλωση που θυμάμαι. Κάθισα με τη μητέρα μου στο χώμα. Συνέλαβαν ξανά τον πατέρα μου.
Τότε κατάλαβα ότι οι γονείς μου είναι ακτιβιστές και ο πατέρας μου ανίκητος».

Κάπως έτσι ξεκινά η ταινία «Καμία Άλλη Γη» (No Other Land) που μιλάει για τη μεγαλύτερη πράξη αναγκαστικής μετακίνησης πληθυσμού στη Δυτική Οχθη από την κατάκτησή της το 1967, τον εκτοπισμό των κατοίκων της Masafer Yatta και την κήρυξη της περιοχής σε ζώνη στρατιωτικής εκπαίδευσης από την ισραηλινή κατοχή. Η Masafer Yatta είναι μια περιοχή με 20 αρχαία παλαιστινιακά χωριά στο νότιο άκρο της Δυτικής Οχθης. Οι κάτοικοί της, αγρότες και κτηνοτρόφοι, ζουν σε παλιά πέτρινα κτίσματα και σπηλιές, εκατοντάδες χρόνια πριν από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Η «Καμία Αλλη Γη» είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ που αφηγείται τη συστηματική προσπάθεια εκτοπισμού αλλά και την ανυποχώρητη στάση των κατοίκων της. Στα χέρια των Παλαιστίνιων Μπάζελ Αντρα και Χαμντάν Μπαλάλ και των Ισραηλινών Γιούβαλ Αμπραχάμ και Ρέιτσελ Ζορ η κάμερα λειτουργεί ως όπλο αλήθειας και αντίστασης. Λειτουργεί επίσης και ως εργαλείο μνήμης - απόδειξη ότι τα χωριά αυτά υπάρχουν.
Η ταινία προβλήθηκε στο 74^ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου και κέρδισε το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ και το βραβείο κοινού. Οι Γιούβαλ Αμπραχάμ και Μπάζελ Αντρα συγκλόνισαν με την ομιλία τους, υψώνοντας το ανάστημά τους κατά της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη. Εκτοτε τους παρακολουθούσαμε με αγωνία, αφού αρκετές φορές κινδύνευσε η ζωή τους από τη βράβευσή τους μέχρι σήμερα. Θέλαμε να τους μιλήσουμε από την πρώτη στιγμή αλλά ήταν αδύνατον. Τα καταφέραμε, μέσω zoom, μια μέρα πριν από την επίθεση του Ισραήλ στον Λίβανο, με αφορμή την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ στους ελληνικούς κινηματογράφους, την Πέμπτη 17 Οκτώβρη.

Κινηματογραφώντας τη ζωή μας

__«Μα δε θα λένε: Ήταν σκοτεινοί καιροί. Θα λένε γιατί σώπαιναν οι ποιητές τους», λέει κάπου ο Μπρεχτ.
Μπορούμε να πούμε ότι αυτό το ντοκιμαντέρ είναι μια πράξη αντίστασης;
Πώς μπορεί η Τέχνη να βοηθήσει σε καιρούς πολέμου;

Μπ. Αντρα: Πράγματι. Το ντοκιμαντέρ δείχνει την καταστροφή του τόπου μου, της Masafer Yatta. Είναι μια πραγματικότητα που βιώνουμε δεκαετίες τώρα. Ομως, δεν το βάζουμε κάτω, συνεχίζουμε να ζούμε εκεί.
Και ναι, η κάμερα είναι το δικό μου «όπλο», για να πολεμήσω τη βία, την κατοχή. Με την κάμερα στον ώμο μου καταγράφω τις επιθέσεις, τους στρατιώτες, τους εποίκους, τα σπίτια που καταστρέφουν, τις συνεχείς προσβολές τους στους κατοίκους...
Και μέσα από αυτόν τον τρόπο επιδιώκουμε να δείξουμε στους λαούς τι γίνεται, για να πιέσουν τις κυβερνήσεις τους, να σταματήσουν να υποστηρίζουν το κράτος του Ισραήλ με όπλα και χρήματα. Να μη μένουν σιωπηλοί. Να ενώσουν τις φωνές τους μαζί μας. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο γυρίζαμε αυτήν την ταινία τα τελευταία 5 χρόνια.

__ Πώς βιώνετε την καθημερινότητα στη Masafer Yatta;

Μπ. Αντρα: Το κυρίαρχο συναίσθημα θα έλεγα ότι είναι ο φόβος πως κάτι θα συμβεί... Το πρωί, μπορεί να έρθει μια μπουλντόζα και να καταστρέψει ένα σπίτι, μια ομάδα στρατιωτών να μας επιτεθεί, ή να δηλητηριάσει ένα πρόβατο. Και αυτό το αίσθημα δεν μας αφήνει. Τι θα γίνει άμα λείψουμε για λίγες ώρες από το σπίτι μας; Τι θα γίνει με τα παιδιά μας όταν λείπουν στο σχολείο;
Αυτή είναι η πραγματικότητα της ζωής μας. Και αυτή η αλήθεια πιστεύω ότι βγαίνει και στην ταινία.

__ Πότε αποφασίσατε να κάνετε την ταινία και πώς δημιουργήθηκε αυτή η ομάδα;

Μπ. Αντρα: Πριν από 5 χρόνια ο Γιούβαλ και η Ρέιτσελ ήρθαν ως δημοσιογράφοι, για να γράψουν ένα άρθρο για τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τα χωριά της Masafer Yatta. Τότε γνώρισαν εμένα και τον Χαμντάν. Μια μέρα συμφωνήσαμε οι τέσσερίς μας να ξεκινήσουμε το ντοκιμαντέρ χρησιμοποιώντας καταρχάς το υλικό που τραβούσαμε για χρόνια στην περιοχή. Παράλληλα αρχίσαμε να καταγράφουμε την καθημερινότητα: Τις συγκρούσεις, τις καταστροφές, τις διαδηλώσεις, τη ζωή των οικογενειών μας.

__ Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της κινηματογράφησης;

Γ. Αμπραχάμ: Δεν είχαμε ξανακάνει ντοκιμαντέρ. Δεν είμαστε σκηνοθέτες, είμαστε δημοσιογράφοι. Και έπρεπε να μάθουμε πολλά. Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις μια ταινία!
Ως δημοσιογράφοι γνωρίζαμε πώς είναι να καταγράφεις ένα γεγονός, π.χ. την κατεδάφιση ενός σπιτιού. Αλλά πώς θα καταφέρναμε να πούμε την ιστορία μιας ολόκληρης κοινότητας, που βρίσκεται σε μια διαδικασία αναγκαστικής μεταφοράς, αλλά παράλληλα και την ιστορία του εαυτού μας, της δράσης μας, τον τρόπο, καθώς και την πολυπλοκότητα της συνεργασίας μας, ως Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι που δουλεύουν μαζί; Πώς θα καταφέρναμε να πούμε την ιστορία του Χαρούν, του νεαρού φίλου μας που δέχτηκε δολοφονική επίθεση από τον ισραηλινό στρατό, έμεινε ανάπηρος και τελικά «έφυγε» από τη ζωή;
Όλα τα παραπάνω, επομένως, δεν είναι μόνο ενημέρωση. Αφορούν και τις ζωές των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους. Ολα αυτά λοιπόν ήταν πολύ δύσκολες προκλήσεις για εμάς. Και ευτυχώς δεχθήκαμε πολλή βοήθεια στην πορεία, για παράδειγμα συνεργαστήκαμε με την Πρωτοβουλία Close-Up, η οποία βοηθά τις ταινίες ντοκιμαντέρ στη Μέση Ανατολή.
Και τώρα που το συζητάμε, νομίζω ότι μια άλλη πρόκληση ήταν ο στρατός. Ξέρετε, μερικές φορές καθόμασταν και μοντάραμε μια σκηνή κατεδάφισης σπιτιού και μετά έρχονταν οι στρατιωτικές μπουλντόζες και πήγαιναν να καταστρέψουν ένα άλλο σπίτι και εμείς έπρεπε να τρέξουμε, να το κινηματογραφήσουμε. Η μεγαλύτερη, δηλαδή, πρόκληση ήταν ότι κάναμε ένα ντοκιμαντέρ για κάτι που βρίσκεται σε εξέλιξη. Και αυτό προσθέτει διάφορες δυσκολίες.

Δεν υπήρχε άλλος δρόμος

__ Γιούβαλ, μια ερώτηση για εσένα. Είσαι αρνητής στράτευσης. Πες μας παραπάνω για την απόφασή σου.

Γ. Αμπραχάμ: Η θητεία στον στρατό είναι υποχρεωτική για την ισραηλινή κοινωνία και σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό είναι μέρος της ισραηλινής κουλτούρας.
Οι Ισραηλινοί βλέπουν από πολύ μικρή ηλικία τους πατεράδες τους ή τα μεγαλύτερα αδέρφια τους να είναι αξιωματικοί του ισραηλινού στρατού. Διδάσκονται στο σχολείο για τον στρατό. Με αυτές τις εικόνες μεγαλώνουν. Με αυτό το «όνειρο» γαλουχούνται από μικρά παιδιά.

Στην περίπτωσή μου, κατατάχθηκα στον ισραηλινό στρατό, αλλά σε λίγους μήνες έφυγα για πολιτικούς λόγους. Ηταν η εποχή που ξεκινούσα να συνειδητοποιώ τι σημαίνει στρατιωτική κατοχή. Και ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι ήθελα να μάθω περισσότερα, πριν πάρω κάποιο όπλο ή κληθώ να πάρω μέρος σε αυτήν τη σύγκρουση. Κατάλαβα ότι δεν θα μπορούσα να υπηρετήσω σε μια ένοπλη δύναμη, πριν κατανοήσω ποιον πολεμώ και γιατί τον πολεμώ.
Και είμαι πολύ χαρούμενος που πήρα αυτήν την απόφαση. Είναι μια ασυνήθιστη απόφαση, αλλά είχα τον χρόνο να σπουδάσω Αραβικά και να δουλέψω όπως βλέπετε στην ταινία.

Ξέρω ότι πολλοί Ισραηλινοί είναι επικριτικοί σχετικά με την απόφασή μου. Εγκαταλείπεις την ασφάλειά μας, μου λένε. Όμως, πραγματικά, σήμερα πιστεύω ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια των Παλαιστινίων αλλά και για την ασφάλεια των Ισραηλινών είναι το γεγονός ότι η στρατιωτική κατοχή συνεχίζεται.
Για μένα είναι πολύ πιο σημαντικό να υπάρχουν άνθρωποι που αγωνίζονται για να αναδιαμορφώσουν τη σχέση μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών, που αγωνίζονται γι' αυτήν την πολιτική αλλαγή. Το μέλλον που έχουμε ανάγκη δεν περνάει μέσα από την ύπαρξη περισσότερων στρατιωτών και όπλων. Αυτό είναι το δικό μου «πιστεύω» και γι' αυτό ενήργησα με τον τρόπο που ενήργησα.

__Το μεγάλο γεγονός στην Μπερλινάλε ήταν οι συγκλονιστικές σας ομιλίες στην τελετή βράβευσης της ταινίας.
Πιστεύετε ότι αυτό έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη ενός ακόμα μεγαλύτερου κινήματος αλληλεγγύης στον χώρο της Τέχνης;
Τι θέλετε να πείτε στο ελληνικό κοινό;

Μπ. Αντρα: Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την αποδοχή της ταινίας μας. Για να πω, τουλάχιστον, για τον εαυτό μου, νιώθω περισσότερο αγωνιστής παρά σκηνοθέτης. Ο στόχος μας είναι να φτάσει η φωνή μας σε όσο το δυνατόν περισσότερους.
Γ. Αμπραχάμ: Αυτή είναι η δύναμη της Τέχνης. Μπορεί πιο εύκολα να πυροδοτεί μια συζήτηση, να επηρεάζει τη σκέψη των ανθρώπων, να γίνει «όπλο» στην πάλη για δικαιοσύνη, αντίσταση σε διάφορες μορφές καταπίεσης. Το ξέρω, δεν είναι μόνο τα παραπάνω η λειτουργία της Τέχνης, αλλά για μένα ήταν ο βασικός λόγος.
Και ναι, δεν ήταν εύκολο να αποδεχτούμε τις απειλές που βιώσαμε εμείς και οι οικογένειές μας, μετά την Μπερλινάλε. Αλλά δεν υπήρχε άλλος δρόμος.

Θέλω να γνωρίζουν οι Έλληνες, οι αναγνώστες της εφημερίδας σας, ότι υπάρχουν Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί σαν εμένα και τον Μπάζελ. Φοβόμαστε για το αύριο. Και θέλουμε και τη δική σας βοήθεια, για να μπει ένα τέρμα στη στρατιωτική κατοχή. Ξέρουμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι πολύ φίλη με την κυβέρνηση του Νετανιάχου...
Αλλά πιστεύουμε βαθιά ότι η Παλαιστίνη και το Ισραήλ, όπως και η Ελλάδα μπορούν να γίνουν... καλύτερα μέρη! Ο αγώνας είναι κοινός για να φτάσουμε σε ένα μέλλον που στο επίκεντρό του θα είναι ο άνθρωπος και οι ανάγκες του και όχι η εκμετάλλευση και η βία, όπως συμβαίνει αυτήν τη στιγμή.
Σας ευχαριστούμε λοιπόν για την αλληλεγγύη και ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να σας συναντήσουμε από κοντά στο μέλλον!

Δείτε και Ο Παλαιστίνιος Μπάζελ Αντρα κι ο Ισραηλινός Γιουβάλ Αμπραχάμ μιλούν στο Flix για το «Καμία Αλλη Γη», την ταινία που έκαναν μαζί

 

Με πληροφορίες και από Ριζοσπάστη