Μάρτης – γδάρτης …

Επειδή δεν έχουμε μνήμη χρυσόψαρου...
Βρισκόμαστε εν έτει 2022 🙃 μΧ και ενέσκηψε η κακοκαιρία "Φίλιππος" (ο Μακεδών;;): ⛄Χιονίζει στο λεκανοπέδιο — βασικά στα βόρεια προάστια και 🌤️ λίγο στο κέντρο …
Ένα λευκό στρώμα χιονιού, έχει καλύψει κάποιες περιοχές, ενώ ελαφρά χιονόπτωση έχουμε και στα Πατήσια… Συστάσεις για τις μετακινήσεις  από Πολιτική Προστασία, ΕΛΑΣ και Νέα Οδό _η Αττική Οδός μούγκα προς το παρόν
Νέα σύσταση για αποφυγή των μη απαραίτητων μετακινήσεων, απηύθυνε η γ.γ. Πολιτικής Προστασίας, ενόψει της κακοκαιρίας «Φίλιππος» που βρίσκεται σε εξέλιξη στη χώρα.
«Επαναλαμβάνουμε ισχυρή σύσταση για αποφυγή μη απαραίτητων μετακινήσεων & χρήση αντιολισθητικών αλυσίδων σε #Αττική, #Βοιωτία, #Φθιώτιδα & #Εύβοια — ‼ Επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα σε εξέλιξη @pyrosvestiki @hellenicpolice @112Greece», αναφέρει σε μήνυμά της στο Twitter –κλπ κλπ –τα συνήθη και μετά … “τα συνήθη” –χαμός λιμός και καταποντισμός, από τα καθόλου ακραία καιρικά φαινόμενα

Καλό μήνα!!
Από τα Ματρωνάλια στις Καλένδες

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι κατά το πρώτο 15ήμερο με τον όγδοο μήνα, τον Ανθεστηριώνα, κατά το δεύτερο με τον ένατο, τον Ελαφηβολιώνα.
Ήταν ο μήνας που γιόρταζε η Δήλος τον μουσηγέτη θεό της, ενώ εορταζόταν επίσης και ο Διόνυσος των Ελευθερών, μιας μικρής κωμόπολης στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας. Αργότερα οι πολυήμερες γιορτές των «Διονυσίων εν άστει» στην Αθήνα ξεπέρασαν σε μεγαλείο όλες τις άλλες παρόμοιες γιορτές της περιφέρειας.
Με τα Διονύσια συνδέθηκαν επίσης και τα Ασκληπιεία με θυσίες προς τιμήν του Ασκληπιού, και η πρώτη εμφάνιση των δραματικών αγώνων όπου διαγωνίζονταν τρεις τραγικοί ποιητές με μία τετραλογία και πέντε κωμικοί με μια κωμωδία ο καθένας.

Το Καλαντάρι του Μαρτίου
από το mars
"Très riches heures"
του duc de Berry

Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο το έτος άρχιζε από τον Μάρτιο συνεπώς τότε ήταν ο πρώτος μήνας του έτους κι έτσι η Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν την 1η Μαρτίου (Καλένδες Μαρτίου).
Την ημέρα εκείνη η «εσπερία δύσις» του Ταύρου (όταν δηλαδή ο αστερισμός του Ταύρου έδυε μαζί με τον Ήλιο) σήμαινε και την αρχή του νέου έτους, ενώ οι Εστιάδες Παρθένες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας στην αγορά της Ρώμης.
Την Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν επίσης και τα Ματρωνάλια, προς τιμή της θεάς Ήρας και μητέρας του Άρη, καθώς και τα γενέθλια του ίδιου του Άρη (λατινικά Mars) προς τιμήν του οποίου ο γιος του, ο μυθικός Ρωμύλος, έδωσε στον Μάρτιο το όνομα του πατέρα του που θεωρούνταν γενάρχης των Ρωμαίων. Για τούτο και κατά τον Πλούταρχο (Βίος Νουμά, 19) αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας. Κατά τους χρόνους όμως της «ελεύθερης ρωμαϊκής πολιτείας» ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στον θεό Ερμή. Κατά την υπό του Νουμά όμως διαρρύθμιση μετακινήθηκε ως τρίτος μήνας και πρώτος ο προς τιμή του ειρηνικού θεού Ιανού. Κατ΄ άλλους η μετατόπιση αυτή έγινε μετά το 153 π.Χ. από τους υπάτους εξακολουθώντας να παραμένει ο Μάρτιος πρώτος μήνας του θρησκευτικού έτους.

Κλάδεμα
Ο Μάρτης κατά την Kεφαλονίτικη λαογραφία

Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα, που προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι και η τοποθέτηση από τις μητέρες την 1η Μαρτίου ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα (που ονομάζεται Μάρτης) στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο Ήλιος.
Ο «Μάρτης» θεωρείται ότι προστάτευε τις κοπέλες από το κάψιμο του ήλιου. Τον έβγαζαν την ημέρα της Λαμπρής και το έβαζαν στο αρνί για να μην καεί κατά το ψήσιμο. Ενώ ακόμη κατάλοιπο της αρχαιότητας είναι και το έθιμο που ήθελε τις ανύπαντρες κοπέλες να βάζουν των Αγίων Θεοδώρων κόλλυβα κάτω από το προσκέφαλό τους για να τους φανερώσουν τον άντρα που θα έπαιρναν. Επίσης κατά το μήνα αυτό συνηθίζονταν παλιά και το έθιμο της χελιδώνας.Αν και επίσημα η Άνοιξη αρχίζει το τελευταίο 10ήμερο του Μαρτίου (με την άφιξη του Ήλιου στο εαρινό ισημερινό σημείο της τροχιάς του στις 20–21 Μαρτίου –εαρινή ισημερία), ολόκληρος ο μήνας λογίζεται ως ανοιξιάτικος μαζί με τον Απρίλιο και τον Μάιο. Χαρακτηριστική και η παροιμία «από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας.

Στη δημώδη παράδοση, ο λαός μας έχει δώσει στον Μάρτιο διάφορες ονομασίες που σχετίζονται κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη διάρκειά του. Είναι πιθανό μέσα στο μήνα να σημειωθούν χιονοπτώσεις, χαμηλές | υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες και αρκετές βροχές και καταιγίδες.
Γι’ αυτό είναι γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος: “Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε”, «Μάρτης, γδάρτης και (κακός) παλουκοκαύτης” –“τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούργια ξεριζώνει”, “Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές» κλπ.
Παρ’ όλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής.

Επίσης “τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο”, “φύλλα ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια”, “το Μάρτη φύλα άχερα μη χάσεις το ζευγάρι”, “τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγε την”, “ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα”, “Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε” “Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει”, “Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυριάρης”, “Μάρτης βροχερός θεριστής κουραστικός”, “Μάρτης κλαψής θεριστής χαρούμενος”, “Μάρτης πουκαμισάς δεν σου δίνει να μασάς”, “σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απριλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι” –με τις παραλλαγές της “Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα, χαράς σ’ εκείνο το ζευγά πόχει πολλά σπαρμένα» κλπ

Η γυναίκα του Μάρτη

Κάποτε οι μήνες αποφάσισαν να παντρευτούν. Ο καθένας βρήκε μια γυναίκα που του άρεσε και την παντρεύτηκε. Ο Μάρτης –πιο μάγκας, δε φρόντισε το ζήτημα μόνος του και έβαλε προξενητάδες να του βρούνε μια γυναίκα. Εκείνοι του φέρανε μια κοπέλα η οποία ήταν τυλιγμένη με ένα μαντίλι και του είπαν ότι είναι πολύ όμορφη.
Ευκολόπιστος ων, την παντρεύτηκε. Όταν όμως έμειναν μόνοι και έβγαλε το μαντίλι της, τι να δει; Δεν υπήρχε πιο άσχημη στον κόσμο! Από τότε κάθε φορά που τη θυμόταν άστραφτε, βροντούσε, έβρεχε, έριχνε μπόρες, έκανε παγωνιές. Μόνο όταν ξεχνιόταν μερικές φορές, ηρεμούσε, γαλήνευε κι έκανε καλό καιρό!

Στη Μεσσηνία, λένε ότι η γυναίκα που παντρεύτηκε ο Μάρτης, από μπροστά ήταν πολύ άσχημη, ενώ από πίσω (;;) πολύ όμορφη. Όταν ο Μάρτης τη βλέπει καταπρόσωπο κλαίει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως την κοιτάζει από πίσω (;;) φχαριστιέται και ο καιρός καλοσυνεύει. Γι’ αυτό λέγεται και η παροιμία: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει». Σε άλλες περιοχές η παράδοση θέλει το Μάρτη να το ΄χει δίπορτο, μια πολύ όμορφη (για το κατιμέρι) και φτωχή και την άλλη (για το σκόλι) πολύ άσχημη και πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση και όταν γυρίζει κατά την άσχημη, κατσουφιάζει και ο καιρός χαλάει, όταν όμως γυρίζει κατά την όμορφη, χαίρεται και γελάει, και ο καιρός είναι καλός. ζεστός με ήλιο.

Τις περισσότερες φορές όμως γυρίζει κατά την άσχημη επειδή αυτή είναι η πλούσια που (αν και ο Μαρξ την είδε αλλιώς…), τρέφει και την φτωχή την όμορφη.
Έτσι άλλωστε προτιμούν το Μάρτιο και οι χωρικοί, βροχερό, επειδή η σοδειά τους θα είναι καλύτερη.

Οι “μάρτηδες” - Το έθιμο της κλωστής του Μάρτη

Την παραμονή, συνήθως n γιαγιά του σπιτιού ετοιμάζει την κλωστή, κόκκινη και άσπρη. Τα παλιά χρόνια μάλιστα την στριφογύριζε και την περνούσε σε μια τρύπια δεκάρα, έκανε για όλους τους σπιτικούς, γυναίκες και μικρά παιδιά.
H διαδικασία αυτή, το δέσιμο της κλωστής έχει βαθύτερο νόημα. Το άσπρο χρώμα συμβολίζει
την αγνότητα και το δεσμό της οικογένειας, n δε κόκκινη συμβολίζει την αγάπη.
Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του απ' τη ρωμαϊκή εποχή, μετά πέρασε στους βυζαντινούς, όπου οι βυζαντινές πατρίκιες κρεμούσαν στο λαιμό τους σκόρδο, κρεμμύδι και άλλα μικροπράγματα, καθώς και χρυσή αλυσίδα.
Την κλωστή του Μάρτη την κρατούσαν εννιά μέρες. Την ενάτη την κρεμούσαν στα μπουμπουκιασμένα κλαδιά έξω απ' το σπίτι ή σε καμιά τριανταφυλλιά του κήπου.

Πίστευαν ότι από εκεί θα την έπαιρνε ο πελαργός και τα χελιδόνια και θα την πήγαιναν στο Θεό και ο Θεός θα τους ανταπέδιδε αυτά που επιθυμούσαν.
Έτσι τα μικρά παιδιά περίμεναν τα δώρα τους όλο το χρόνο. Άλλοι λένε ότι την κλωστή την κρατούσαν μέχρι τις 25 Μαρτίου τη μεγάλη γιορτή, που έχει για τη Ρωμιοσύνη διπλό χαρακτήρα, διπλή σημασία, τη θρησκευτική και την εθνική.
Την ημέρα αυτή βγάζουν την κλωστή από τα χέρια τους «τους μάρτηδες» και τους κρεμούν στα κλαριά για να τους πάρουν τα χελιδόνια. Ο λαός μας πιστεύει ακόμα απόλυτα πως με τον ερχομό της 25ης Μαρτίου μπαίνουμε πια επίσημα στην εποχή της Άνοιξης και έρχονται και τα πρώτα χελιδόνια.

H κλωστή του Μάρτη είχε μεγάλη δύναμη και τους προφύλασσε απ' το μαύρισμα του ήλιου  που καίει αυτό το μήνα παράξενα.
Να θυμηθούμε πως (του Νεκρού Αδελφού -Ανατολική Ρωμυλία) το μαύρισμα δεν ήταν καθόλου της μόδας «στα σκοτεινά την έλουζε, στ' άφεγγα τη χτενίζει, στ' άστρι και στον αυγερινό έπλεκε τα μαλλιά της…
Μάνα με τους- μάνα με τους εννιά σου γιους | άιντες πουλί μου χάιντες, τη μια σου θυγατέρα
την ήλουτζες, κι αμάν αμάν, την ήλουτζες στα σκοτεινά …

Κι αυτό είναι συνδεδεμένο με μια παλιά δοξασία των Βυζαντινών, ο οποίοι πίστευαν ότι n άσπρη κλωστή συμβολίζει το πρωινό φως του ήλιου και η κόκκινη το μεσημεριάτικο ήλιο και οι δυο μαζί διώχνουν την καυτερή ηλιαχτίδα και έτσι προστατεύεται το πρόσωπο και ο λαιμός από το άρπαγμα του μαρτιάτικου ήλιου. Ακόμα n κλωστή του Μάρτη είχε τη δύναμη να τους προστατεύει και από διάφορες αρρώστιες, ειδικά από τους πυρετούς.

Γύρω από την κλωστή αυτή του Μάρτη, υπάρχουν πολλοί θρύλοι.
Μια παράδοση λέει ότι τις κλωστές τις έφτιαχναν με τέχνη και τις κρεμούσαν σε κλώνους αμυγδαλιάς ή τριανταφυλλιάς, ενώ συγχρόνως τραγουδούσαν χαρμόσυνες στροφές.
Άλλη παράδοση ότι βγάζανε τον Μάρτη όταν αντίκριζαν το πρώτο χελιδόνι και τραγουδούσαν:
Χελιδόνι μου γοργό, που ’ρθες απ' την έρημο, τι καλά μας έφερες;
Την υγεία και τη χαρά και τα κόκκινα τ' αυγά. 
Το βαγένι των δώδεκα μηνών

Στα πολύ παλιά χρόνια ο Μάρτης ήταν ο πρώτος μήνας του έτους. Μια κατεργαριά όμως που έκαμε σε βάρος των αδερφών του, των άλλων μηνών, στάθηκε αιτία να του πάρει την πρωτοκαθεδρία ο Γενάρης.
Η σχετική παράδοση για το "βαγένι των δώδεκα μηνών" ή "το βουτσί" όπως λέγεται αλλού, έχει καταγραφεί από το Νικ. Πολίτη ως Κορινθιακή παράδοση και ο μύθος της έχει γίνει θέμα σατιρικής ποίησης.

Μια φορά κι έναν καιρό αποφασίσανε οι δώδεκα μήνες να βάλουνε κρασί σ' ένα βαγένι για να πίνουνε όποτε τους έκανε όρεξη. Έτσι λοιπόν είπε ο Μάρτης.
Εγώ θα ρίξω πρώτα στο βαγένι και ύστερα ρίχνετε και σεις.
"Καλά, ρίξε συ, είπαν οι άλλοι". Και έτσι έγινε. Έριξε εκείνος στο βαγένι μούστο πρώτα και ύστερα οι άλλοι. Όταν λοιπόν έγινε το κρασί είπε πάλι ο Μάρτης:
Εγώ έριξα πρώτα, πρώτα θ' αρχίσω και να πίνω.
"Βέβαια, είπαν οι άλλοι".
Έτσι λοιπόν τρύπησε το βαγένι στο κάτω μέρος,  άρχισε και έπινε, ως που το ήπιε όλο και δεν άφησε στάλα.
Κατόπιν ήρθε η σειρά του Απρίλη να πάει στο βαγένι να πιει κρασί. Πηγαίνει, το βρίσκει άδειο. Θυμώνει, το λέει στους άλλους. Τ' ακούνε εκείνοι θυμώνουν, σκέφτονται τι να κάνουν. Τέλος μένουν σύμφωνοι μεταξύ τους να τον τιμωρήσει ο Γενάρης για την κατεργαριά που τους έκανε. Τον πιάνει λοιπόν ο Γενάρης και του τραβάει ένα ξύλο που είπε αμάν. Του παίρνει και το υπούργημα άρχιζε δηλαδή πρώτα το νέο έτος από το Μάρτη και τώρα αρχίζει από το Γενάρη. Αυτό είναι το υπούργημα που του πήρε. Όταν λοιπόν θυμάται το παιχνίδι που τον έφτιαξε που ήπιε δηλαδή όλο το κρασί, γελάει και ο καιρός ξαστερώνει. Όταν θυμάται πάλι το ξύλο που έφαγε κλαίει και βρέχει.

Ο Μάρτης και η Τουρκάλα

(παραλαγή)
Οι μήνες αποφάσισαν μια μέρα να βρουν ο καθένας και από μια γυναίκα για να μην είναι έτσι έρημοι και σκοτεινοί, χωρίς καμιά παρηγοριά στο σπιτικό τους. Όλοι έβαλαν προξενητάδες και ο καθένας βρήκε την δικιά του. Ο Μάρτης όμως γελάστηκε και πήρε μια χανούμισσα. Είχε μάθει πως οι τουρκάλες είναι όμορφες και γι' αυτό παντρεύτηκε ανεξέταστα. Το τι έγινε, όμως το βράδυ δεν περιγράφεται. H τουρκάλα ήταν πάρα πολύ άσχημη και ο Μάρτης μόλις εκείνη έβγαλε το γιασεμάκι, σηκώθηκε και έφυγε.

Ειδοί Μαρτίου |“Idus Martii”-“Idus Martiae”

Στην Ιστορία κάποιες πράξεις έγραψαν νέες κοινωνικοπολιτικές σελίδες, θέτοντας τα θεμέλια μιας νέας εποχής, που μοιάζουν να είναι βγαλμένα μέσα από κάποιο σαιξπηρικό δράμα.
Μια τέτοια πράξη ήταν η δολοφονία του Γάιου Ιούλιου Καίσαρα στις 15 Μαρτίου 44 π.Χ. ή, κατά τους Ρωμαίους, στις «Ειδούς του Μαρτίου».
Αι ειδοί ή “Idus Martii” ή “Idus Martiae” -από το λατινικό “idus” που σημαίνει «ήμισυ» - δηλαδή η ημέρα που διαιρεί τον μήνα σε δύο, σχεδόν, ίσα μέρη.
Ο όρος «ειδοί» (έχει μόνο αιτιατική, «τις ειδούς») δεν αναφερόταν μόνο στον Μάρτιο, αλλά στη 15η ημέρα των Μαΐου, Ιουλίου, Οκτωβρίου και τη 13η μέρα των άλλων μηνών, πάντα κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Οι Ειδοί του Μαρτίου ήταν αργία για τους Ρωμαίους, αφιερωμένη στον θεό Άρη και γι’ αυτό εκείνη την ημέρα γίνονταν στρατιωτικές παρελάσεις. Άλλωστε, η λέξη «Μάρτιος» σημαίνει «Άρης» (Λατινικά Mars, –tis).
Η φράση χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα για να προσδιορίσει την «αποφράδα ημέρα».

Η 15η Μαρτίου 44 π.Χ., λοιπόν, θα έμενε στην Ιστορία ως η ημέρα που δολοφονήθηκε ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ από τον Γάιο Κάσσιο Λογγίνο και τον Μάρκο Ιούνιο Βρούτο – και όχι μόνον αυτούς. Ο τελευταίος, κατά ορισμένους, ίσως, ήταν νόθος γιος του, γι’ αυτό και ο Καίσαρας αναφώνησε τη γνωστή φράση «Και συ τέκνον, Βρούτε;».
Το σίγουρο είναι ότι ο Καίσαρας, κατά την παράδοση, είχε προειδοποιηθεί από τον οιωνοσκόπο Σπουρίνα «να φοβάται τις Ειδούς του Μαρτίου». Όταν εκείνη η ημέρα έφθασε και ο Καίσαρας, πορευόμενος προς τη Σύγκλητο, συνάντησε τον οιωνοσκόπο, του είπε με ειρωνεία και υπεροψία: «Έφθασαν οι Ειδοί!», εννοώντας ότι τον είχε συμβουλέψει λανθασμένα, αφού δεν του είχε συμβεί κανένα κακό. «Ναι, άλλα δεν πέρασαν…», του απάντησε ο οιωνοσκόπος.

Ειδοί Μαρτίου | The Ides of March: σκηνοθεσία George Clooney, σενάριο George Clooney+Grant Heslov+Beau Willimon, με Paul Giamatti, George Clooney, Philip Seymour Hoffman, Ryan Gosling  κά μεγάλους ηθοποιούς του Χόλιγουντ.
Ταινία ανατρεπτική –Αξιοπρεπές πολιτικό θρίλερ στα πλαίσια της πεπατημένης του είδους. Αναπτύσσει πειθαρχημένα πολλά χαρακτηριστικά σημαίνοντα που καλύπτει η πολιτική εχεμύθεια. Τέταρτη, άψογη σκηνοθετική δουλειά του χαρισματικού Τζορτζ Κλούνεϊ, μυθοπλασία που κατ' ουσίαν δεν κομίζει γλαύκα.
Αποκαλύπτει τη δυναμική στις προεκλογικές εκστρατείες των Δημοκρατικών, τόσο σε εσωτερικό πεδίο, όσο μεταξύ αντιπάλων για το χρίσμα και του Τύπου.
Αλλεπάλληλοι, κλιμακούμενοι εκβιασμοί, προδοσίες και ηθικά διλήμματα πέφτουν από το άσπρο στο μαύρο, χωρίς γκρίζες σκιές.
9 βραβεία + 36 υποψηφιότητες (υποψήφια και για Oscar)

Alte Frau mit Ziegen (Studie) του Max Liebermann

Τ'ς  Μπάμπους οι μέρες

Οι τελευταίες μέρες του Μάρτη λέγονται "τ'ς Μπάμπους οι μέρες" γιατί μια γριά τσομπάνισσα ξεγέννησε τις προβατίνες της μέχρι τις 30 του μήνα με καλοκαιρία και νομίζοντας ότι ξεγέλασε τον Μάρτη, που είχε τότε 30 μέρες, αφού δεν έπαθαν τίποτα τα αρνάκια της, τον κορόιδευε.
Όμως ο Μάρτης θύμωσε για την προσβολή της γριάς και έκλεψε μια μέρα απ’ τον Φλεβάρη (που έμεινε κουτσός) για να την εκδικηθεί.
Η 31η λοιπόν του Μάρτη ήταν σωστή θεομηνία. Χιονοθύελλες και παγωνιές σάρωσαν τη φτωχή γριά, την μπάμπω και δεν έμεινε ούτε πρόβατο ούτε προβατίνα.

Πέρα από τα ήθη και τα έθιμα ο λαός αφιέρωσε στον Μάρτη τραγούδια στους έρωτές του, στα κατορθώματά του, στη λεβεντιά του κ.λ.π.

Όξω, Κουτσοφλέβαρε
να 'ρθη ο Μάρτης
με χαρά και με πολλά λουλούδια.

Βγαίνει ο κακόχρονος
μπαίνει ο καλόχρονος
μέσα Μάρτης και χαρά
και καλή νοικοκυρά.

Μάρτη, Μάρτη βροχερέ
και Φλεβάρη χιονερέ
ήρθ' Απρίλης ο καλός.

Έβγα, καλή νοικοκυρά
βάλε τα πατίκια σου
κι εμπα'ς το κελάρι σου

Δως μας κοσοχτώ αυγά
τέσσερα το δάσκαλο
και κοσιτέσσερα για μας.

Πανάθεμά σε Παχνιστή Γενάρη και Φλεβάρη
και συ Μαρτούλη θλιβερέ που κάνεις το χειμώνα.
Δεν σκέφτεσαι την κλεφτουριά και τα παλικαράκια
τα γέλασες, τα πλάνεψες με τον λαμπρό τον ήλιο,
και βγήκαν πάνω στα βουνά στους πάγους και στα χιόνια.

Το Μάρτη να μην χαίρεστε και βγάνετε τις κάπες
πότε γελάει και ξαστερών και πότε ανταριάζει.

'Ηρθε, ήρθε χελιδόνα
ήρθε κι άλλη μελιδόνα
κάθισε και λάλησε
και γλυκά κελάηδησε

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ
και Φλεβάρη φοβερέ
κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις
πάλιν άνοιξιν θα ανθίσεις

Θάλασσαν επέρασα
και στεριάν δεν ξέχασα
Κύματα κι αν έσχισα
έσπειρα, κονόμησα

Έφυγα κι αφήκα σύκα
και σταυρόν και θημωνίτσα
Κι ήρθα τώρα κι ηύρα φύτρα
κι ηύρα χόρτα, σπαρτά βλίστρα,
Βλίστρα, βλίστρα, φύτρα, φύτρα.
συ καλή νοικοκυρά
Έμπα στο κελάρι σου
φερ' αυγά, περδικωτά
και πουλιά σαρακοστά

Δώσε και μίαν ορνιθίτσα
φέρε και μία κουλουρίτσα…
Μέσα δω που ΄ρθαμε τώρα,
μέσα γεια, μέσα χαρά,

Στον αφέντη στην κυρά
στα παιδιά και στους γονείς
Σ' όλους τους, τους συγγενείς.
μέσα Μάρτης, έξω φύλλα

Εξ' οχτροί, σας τρων οι σκύλοι.
μέσα φίλοι, μέσα φτήνεια
Και χαρές, χοροί, παιχνίδια
και φέτος και του χρόνου
και του χρόνου κι άλλα χίλια.

Ο Μάρτης φερ τα χελιδόνια
κελαηδούν και λυν΄ τα χόνε

Ο Μάρτης όταν μαρτεύκεται,
καλοκαιρίαν μυρίζει
κι΄ όταν παραχολάσχεται
τον Κούντουρου δαβαίνει.

Βρείτε μας στο faceBook

 

 

Στον απόηχο της 8ης Μάρτη

Στη χτεσινή μας ανάρτηση για την 8^η Μάρτη | Διεθνή Μέρα της Γυναίκας, δώσαμε τίτλο «Δεν υπάρχει μέλλον χωρίς “το άλλο μισό του ουρανού”»
Ακριβώς το μισό –ούτε +1%, ούτε πλην …ισότητα κοινωνική και πολιτική, που την παλεύουμε με τον τρόπο που ξέρουμε

Στον αντίποδα οι αστοί με τα ΜΜΕ|ΜΚΔ τους (βλ. ενδεικτικά CNN) που μίλησαν για “έμφυλη βία και σεξισμό καθώς και αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία” που “ζήτησαν χιλιάδες διαδηλωτές στις κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας”.

Αν νομίσετε πως εννοούσαν το μεγαλειώδες συλλαλητήριο της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδος - εργατικών ομοσπονδιών, σωματείων, ενώσεων αυτοαπασχολούμενων και φοιτητικών συλλόγων, κάνετε λάθος! Προέβαλαν τη «συγκέντρωση στην Κλαυθμώνος όπου έχει προγραμματιστεί συναυλία και δρώμενα», το γεγονός ότι σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία (σώ…ω…πα!) “τα δικαιώματα των γυναικών «υπέστησαν επίθεση» το 2021” ενώ τα συνθήματα –λένε, ήταν «τι κάνω με το σώμα μου δεν αφορά κανέναν», «ακόμα και αν φορέσω τη φούστα μου καπέλο, όταν λέω όχι σημαίνει ότι δεν θέλω» -«στη Θεσσαλονίκη, μαζί με πολλά αντιπολεμικά μηνύματα»…

Συζητώντας –τηλεφωνικά (προς το παρόν –ακόμη, αρνείται να βγει στη μάχη λόγω Covid) με την καλή φίλη Χαρούλα η κουβέντα το ΄φερε στη γυναίκα της αντίστασης και του ΔΣΕ και συγκεκριμένα στη “ζαλίγκα” (είχαμε και συζήτηση “ιστορικο_ετυμολογική” για τον όρο) την παρέπεμψα στο “Αγώνας είναι αυτός συναγωνιστή, αγώνας... Αν τον κερδίσουμε τα κερδίσαμε όλα, κι όταν τον χάσουμε τα χάνουμε όλα”.
(από το βιβλίο "Με τους Αντάρτες στα βουνά" του πρωτομάστορα και ποιητή της τέχνης της φωτογραφίας, «με τις απανωτές δυστυχίες μας και τις λιγοστές χαρές μας» φωτογράφου της Εθνικής Αντίστασης Σπύρου Μελετζή)

🔹 Μια μέρα είχα πάει σ’ ένα κοντινό χωριό που λέγεται Στένωμα. Σ’ αυτό το χωριό ήταν εγκατεστημένο το Πολιτικό Γραφείο του Κ.Κ.Ε. και τράβηξα κάτι φωτογραφίες. Όταν γύριζα πίσω στη Βίνιανη νωρίς το απόγευμα, βρήκα στο δρόμο μια ομάδα γυναικών που ξεκουράζονταν σε μια βρύση που βρίσκεται πριν από τη Βίνιανη. Να ένα ωραίο θέμα, είπα μέσα μου. Θα φωτογραφίσω αυτές τις γυναίκες με τις ζαλίγκες τους μόλις ετοιμασθούν να ξεκινήσουν. Τις πλησίασα και τις χαιρέτισα κατά τον συνηθισμένο τρόπο:

🔹 Γεια σας συναγωνίστριες...
🔺 Γεια σου συναγωνιστή
🔹 Από πού έρχεσθε;
🔺 Από τη Νεράιδα -συναγωνιστή

Κι’ όταν άκουσα πως ερχόταν από το χωριό Νεράιδα κι είχανε περπατήσει έτσι φορτωμένες πέντε ώρες, άρχισαν πάλι οι τύψεις να με βασανίζουν. Πέντε ώρες πορεία και φορτωμένες έτσι. Ε, αυτό πια πώς να το χωρέσει ο νους μου…
Ανάμεσά τους ξεχώριζε μια γριά (είναι αυτή που έχω στο λεύκωμά μου με την κασόνα ζαλίγκα). Αυτή τράβηξε πιο πολύ την προσοχή μου, οι άλλες ήταν νέες, και την ρώτησα τότε:

🔹 «Καλά, εσύ συναγωνίστρια, δεν έχεις κανένα δικό σου, καμιά κόρη, καμιά αγγόνα, να ερχόταν εκείνη “αγγαρεία”, παρά φορτώθηκες εσύ γριά γυναίκα αυτή την κασόνα και περπάτησες τόσες ώρες.»

Να τι μ’ απάντησε εκείνη η Ευρυτάνα γυναίκα:

🔻 «Έχω συναγωνιστή, και κόρες κι αγγόνες, αλλά όλες πήγανε σήμερα “αγγαρεία”.
Αγώνας είναι αυτός συναγωνιστή, αγώνας. Αν τον κερδίσουμε τα κερδίσαμε όλα, κι όταν τον χάσουμε τα χάνουμε όλα».

Βούρκωσαν τα μάτια μου –γράφει ο Μελετζής κι άθελα άρχισαν να κυλάν τα δάκρυα.
Καμώθηκα πως ήθελα να πιω νερό και πήγα κοντά στη βρύση. Πλύθηκα για να κρύψω τα δάκρυα που κυλούσαν στο πρόσωπό μου και να πάρω λίγο κουράγιο. Και χίλια κανόνια να έπεφταν με μιάς ίσως θα μπορούσαν να τ’ αντέξουν τ’ αυτιά μου. Μα τούτα τα λόγια της Ευρυτάνας γριάς ήταν αδύνατο να τ’ αντέξω.

Την ίδια στιγμή σαν να βρισκόμουνα σε έκσταση ή έβλεπα ένα θάμα, άρχισε εκείνη η γυναίκα με την κασόνα ζαλίγκα να μεγαλώνει, να μεγαλώνει, να γίνεται στοιχειό και δράκαινα, να ξεπερνά τις κορφές του Βελουχιού και ν’ ανεβαίνει στα μεσούρανα.
Μέσα στο νου μου αυτή η γυναίκα έλαμψε και φωτίστηκε και στάθηκε μπροστά μου επιβλητική, μεγαλόπρεπη, ακατάλυτη. Κι εγώ μπροστά της ένας νάνος, ένα τίποτε. Την έβλεπα και δεν τη χόρταινα. Να, έλεγα, αυτή είναι η Ελλάδα, βουνήσια Ελλάδα, που αγωνίζεται και μάχεται για τη λευτεριά.

Ήθελα να τρέξω κοντά της, να την αγγίξω, να πάρω κι εγώ δύναμη, να πάρω κουράγιο να γεμίσω την ψυχή μου με πίστη και θάρρος, με αυτοπεποίθηση για να μπορώ να πράξω κι εγώ κάτι. Μα δεν είχα ούτε μια στάλα δύναμη. Τα πόδια μου λες κι είχαν κολλήσει σε λάσπη ή είχαν ριζώσει μεσ’ στη γη, δεν μπορούσα να τα κουνήσω και έτσι καρφώθηκα στο ίδιο μέρος και την κοίταζα αμίλητος και σαν υπνωτισμένος. Και μόνο όταν σηκώθηκαν και οι άλλες κοπέλες με τις ζαλίγκες τους και μούπαν «Γεια σου συναγωνιστή», τότε συνήλθα. Τότε τις φωτογράφισα κι έφυγα ντροπιασμένος.

Σκεπτόμουνα πάντα, κι ως τα σήμερα ακόμα, τι έδωσε ο λαός μας σ’ αυτό το διάστημα της κατοχής και τι αντάλλαγμα πήρε για τις τόσες και τόσες του θυσίες. Έρχονται στιγμές, ακόμα και σήμερα, που φέρνω μπρος στα μάτια μου όλο αυτό το μεγαλείο του λαού μας όπως το ζήσαμε όλοι όσοι είχαμε την τύχη, την ευλογία του θεού και βρεθήκαμε τότε στην Ελεύθερη Ελλάδα, και πονώ για τον λαό μας και για την κατάρα που τον δέρνει. Κι όταν μάλιστα ξέρεις ποια είναι αυτή η κατάρα τότε πονάς ακόμα πιο πολύ. ▪️

(…)
Τα χρόνια περνούν και οι άνθρωποι που με τον απελευθερωτικό τους αγώνα έγραψαν ιστορία, πριν η ιστορία ασχοληθεί μαζί τους, ένας - ένας έφυγαν.
Κάθε χρόνο, στο «προσκλητήριο», όλο και κάποιοι απουσιάζουν.
Μαζί τους φεύγει μια εποχή, όχι όμως και τα προβλήματα και τα αιτήματα για ψωμί, δουλιά, λευτεριά.

Μου έφερες τσιγάρα μωρέ ζαγαρι; | Στη θεια Φώτω

Ένας άλλος φίλος –κατά δήλωση φούρναρης (αν και σπούδασε μηχανολογία ΤΕΙ Πειραιά), κάτοικος Πρέβεζας (;;) με επισήμανση “Αυτές τις γυναίκες θέλω να θυμάμαι και να τιμώ ! - γι αυτές τις γυναίκες νιώθω τόση μα τόση υπερηφάνεια και τις λατρεύω - αυτές πρέπει να  μνημονεύουμε, όχι μόνο σήμερα όχι μόνο αύριο ούτε μεθαύριο. Μα κάθε μέρα. // Στη θεια Φώτω” !!! … γράφει

- Μου έφερες τσιγάρα μωρέ ζαγάρι;

Με ρώτησε με φωνή δυνατή και συνάμα γεμάτη αγάπη η ηλικιωμένη γυναίκα.

-Σου φερα Θεια Φωτω απάντησα εγω.

Άντε βαλε εσύ το μπρίκι στη φωτιά. Πάω εγώ να μοιράσω τα υπόλοιπα ψωμιά στο χωριό και σε κανα τέταρτο θα είμαι πίσω.

-Άιντε καμάρι μου και γω θα στον έχω έτοιμο τον καφέ.

Άιντε σύρε στη δλεια σου.
Έφυγα του σκοτωμού.
Ήθελα να τελειώσω όσο γρηγορότερα γινόταν.
Ήθελα να γυρίσω και να πιω τον καφέ απ τα χεράκια της "αραβωνιάρας" μου.
Έτσι θέλαμε να λέμε ο ένας τον άλλον.
Πατημένα τα 45 εγώ τότε κι η θεια Φωτω είχε περάσει τον ένα αιώνα ζωής πριν κανα τεσσάρι χρόνια.
Λεβέντισσα.

Νταρντανογυναίκα σε όλα της.
Τετρακόσια ταχε. Δε φορούσε καν γυαλιά όταν της έφερνα τον Ριζοσπάστη να τον διαβάσει.
Όλα τα φρόντιζε μόνη της. Όλα όμως
-Άμα έρθεις αύριο καμάρι μου να μου φέρεις ένα πάκο μακαρόνια και κανα καλμαλίνη, ντάξει;

-Ό,τι θέλει το κορίτσι μου απαντούσα εγώ.

Μπορώ να πω όχι;
Σε ποιον να πεις όχι άλλωστε;
Σε ποιον;
Στον άνθρωπο που σέβονταν και καμάρωναν όλοι;
Άπαντες στο μικρό μαρτυρικό χωριό ήταν περήφανοι και καμάρωναν για την αντάρτισσα Φωτεινή.
Τέσσερα βόλια την είχαν βρει στο κορμί της και κείνη επέζησε. Έγκυος τότε στην μοναδική της κόρη την Ιουλία. Τα κατάφερε. Επέζησε.
Πέρασε φυλακές, βασανιστήρια, εξορίες, ξύλο ανελέητο.
Δε λύγισε.
Δεν υπέγραψε.
Αγωνίστρια σε όλα της.

-Μου δίνει ζωή ο Θεός για τούτη δω την κοπέλα έλεγε δείχνοντας την ογδοντάχρονη κόρη της. Άμα πεθάνω εγώ θα χαθεί και τούτη.

Χαιρόμουν να καθόμαστε μαζί και να κουβεντιάζουμε για ώρες στο μικρό δωμάτιο με την ξυλόσομπα στη μέση.
Λέγαμε για το κόμμα, για τα καινούργια μέτρα που θα ψήφιζε η κυβέρνηση. Για τα συλλαλητήρια που οργανώνονταν απ΄ το ΠΑΜΕ.

-Μακάρι να με βάσταζαν τα ποδάρα μου και θα ρχόμουν και γω μαζί σου αύριο μου έλεγε. Γέρασα μωρέ. Δε βαστάω πια.
- Εσύ θεια Φωτω τις βάζεις όλες κάτω απαντούσα εγώ θέλοντας να εμψυχώσω τη γριά αντάρτισσα.

Ποιος;
Εγώ.

Πες μου τώρα για το Γράμμο. Πες μου πως γνώρισες τον άντρα σου. Θέλω να μάθω. Πες μου πού τον κρέμασαν οι φασίστες. Πέστα μου όλα.

Και κείνη μου τα λέγε ξανά και ξανά, μέχρι που κουραζότανε και ακουμπούσε πίσω το κεφάλι της και την έπερνε ο ύπνος.

Κι εγώ σαν καλός αραβωνιάρης της έβγαζα τις παντόφλες, της ανέβαζα τα πόδια στο κρεβάτι και την σκέπαζα με την κουβέρτα της. Έφευγα σιγά σιγά μη την ξυπνήσω για να ξαναβρεθούμε πάλι την άλλη μέρα. Με φρέσκο καφέ με καινούριο πακέτο τσιγάρα και καινούργιες ιστορίες απ το Γράμμο.

Έτσι διδάχθηκα εγώ την ιστορία.
Όχι απ τα βιβλία του σχολείου και τις ιστορικές ψευτιές των μεγαλοεκδοτών.
Όχι απ' τα πληρωμένα ντοκιμαντέρ και τα σκηνοθετημένα ψεύτικα βίντεο του γιου τιουμπ.
Αυτές τις γυναίκες θέλω να θυμάμαι και να τιμώ !
Γι αυτές τις γυναίκες νιώθω τόση μα τόση υπερηφάνεια και τις λατρεύω.
Αυτές τις γυναίκες πρέπει να  μνημονεύουμε, όχι μόνο σήμερα όχι μόνο αύριο ούτε μεθαύριο.
Μα κάθε μέρα.

Στη θεια Φώτω !!!

“Ελλάδα τέλος –από δω και πέρα τίποτα!”

Δημήτρης Ραβάνης – Ρεντής: γεννήθηκε το 1925. Το έργο του είναι πλούσιο και πολυεδρικό.
Θα επισημάνουμε μόνον ορισμένα σημεία πολύ περιληπτικά, κάνοντας ένα χρονικό χωρισμό.

Περίοδος 1940 - 1944. Περίοδος νεανική. Πυκνών αντιστασιακών εμπειριών και πείρας ζωής.
Κυριαρχεί στο έργο του η ποίηση και το ηρωικό στοιχείο, τα θούρια, το θεατρικό σκετς και «επιθεώρηση». Ανάμεσα σ' αυτά και η επιθεώρηση «Η φαλάκρα του Μουσολίνι», που παιζόταν στους συνοικισμούς από ερασιτεχνικό θίασο.

Περίοδος 1944 - 1949. Περίοδος του εμφύλιου πολέμου. Ο Ρεντής πολεμά με το ντουφέκι και την πένα. Το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ συγκροτεί έναν περιοδεύοντα θίασο, με επικεφαλής τον αείμνηστο Αντώνη Γιαννίδη. Εκείνη την εποχή έγραψε και τα τραγούδια «Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι», «Είμαστε εμείς θεμελιωτές», «Ο Μπελογιάννης ζει» και άλλα.

Περίοδος 1949 - 1968... Είναι η περίοδος της ωριμότητας του πληθωρικού ταλέντου του. Δημοσίευσε πάνω από 25 έργα: Τρία μυθιστορήματα, δύο νουβέλες, δύο συλλογές διηγημάτων, πέντε θεατρικά, εννιά ποιητικές συλλογές και τα άλλα ήταν παιδικά βιβλία. Δεν άφησε κανένα είδος τέχνης ανεκμετάλλευτο. Εγραψε σενάρια, έγινε κινηματογραφικός καλλιτεχνικός διευθυντής, γύρισε δική του ταινία, που είχε μεγάλη επιτυχία και απέσπασε πολλά διεθνή βραβεία. Πέθανε στις 21 Μάρτη του 1996.

Πλήρης άνθρωπος και δημιουργός
Η ζωή του "ένα κομμάτι ουρανός"