Ο Χαρίτος 💥 δε μένει πια ✨ εδώ …

Η Άμυνα ζώνης του Μηνά Χατζησάββα έπεσε ακριβώς πριν από δέκα χρόνια, στις 30 Νοεμβρίου του 2015 _πρόωρα (αν μπορεί να πει κανείς κάτι τέτοιο για τον θάνατο), απρόσμενα, άδικα, καθώς βρισκόταν σε σταθερή ανοδική πορεία, δίνοντας ρεσιτάλ σε εξαιρετικές παραστάσεις σημαντικών σκηνοθετών-δημιουργών.
"Να μπορώ να είμαι ευτυχισμένος μέχρι τέλους, μέχρι να πεθάνω" έλεγε ο Μηνάς Χατζησάββας κλείνοντας την εκπομπή της Εύης Κυριακοπούλου  "Η ζωή είναι αλλού" της ΕΡΤ τον Δεκέμβριο του 2007. Όπως γράφει ο Χρήστος Παρίδης στο lifo.gr "η ζωή και το θέατρο είχαν προσφέρει στον Χατζησάββα απλόχερα και ευτυχία και επιτυχία. Όχι επειδή του χαρίστηκαν αλλά επειδή από πολύ νωρίς έβαλε τον πήχη ψηλά και δεν παρέβη ποτέ τις προσωπικές του αξίες, αντιθέτως τις υπερασπίστηκε και όποτε χρειάστηκε απέρριψε ανθρώπους και καταστάσεις, προτιμώντας να υποχωρήσει σε πράγματα στα οποία έτσι κι αλλιώς δεν έδινε μεγάλη αξία, λ.χ. κάνοντας τηλεόραση για λόγους κυρίως βιοποριστικούς, παρά να συμμετάσχει σε μια ακαδημαϊκίζουσα παράσταση τραγωδίας που δεν τον ικανοποιούσε". Ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που το ελληνικό θέατρο θα τον θυμάται ως έναν από τους πιο συνεπείς "εργάτες" του και το κοινό ως έναν από τους πιο χαρισματικούς πρωταγωνιστές του.

            Μηνάς Χατζησάββας

Γεννημένος στην Αθήνα το 1948, αφού δοκιμάστηκε για έναν χρόνο στη σχολή "Cours Simon" στο Παρίσι, βρέθηκε στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, από την οποία αποφοίτησε το 1969. Στην πρώτη του επαγγελματική εμφάνιση υποδύθηκε τον Πάρη στον "Ρήσο" του Ευριπίδη, παράσταση που ανέβασε το Εθνικό στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης. Μετά από ένα σύντομο διάστημα συνεργασίας με γνωστούς θιάσους της εποχής (των Κατερίνας Ανδρεάδη, Αντιγόνης Βαλάκου, Γιάννη Φέρτη - Ξένιας Καλογεροπούλου), το καλοκαίρι του 1970, μαζί μια παρέα νέων συναδέλφων του, συμμετείχε στην ίδρυση του πρωτοποριακού τότε Ελεύθερου Θεάτρου, όπου ανέβασαν την "Όπερα του Ζητιάνου" του Τζον Γκέι σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη. Ακολούθησαν η "Ιστορία του Αλή Ρέτζο" του Πέτρου Μάρκαρη και οι ιστορικές παραστάσεις "Ο τυχοδιώκτης" του Χουρμούζη και το "Μια ζωή Γκόλφω", σε συλλογική σκηνοθεσία, που αποτέλεσε τομή για το θέατρο της εποχής.

Το 1978 επέστρεψε στο Εθνικό Θέατρο και έμεινε ως το 1983, συμμετέχοντας σε παραστάσεις όπως οι: "Παπαφλέσσας", "Δεν είμαι εγώ", "Ευτυχισμένες Μέρες", "Στον βυθό", "Σίβυλλα", "Μάκβεθ". Μια πενταετής γόνιμη πορεία, κατά την οποία είχε την τύχη να συναντηθεί με σημαντικούς σκηνοθέτες και να αναγνωριστεί ως ο πιο ταλαντούχος ηθοποιός της γενιάς του. Αυτό θα επιβεβαίωνε το αμέσως επόμενο διάστημα η θητεία του ως βασικού στελέχους του Ανοιχτού Θεάτρου του Γιώργου Μιχαηλίδη. Μια εξαιρετική συνεργασία που κράτησε περισσότερο από δέκα χρόνια και έδωσε μερικές από τις πιο μαγικές παραστάσεις της θεατρικής Αθήνας της δεκαετίας του '80.

Ο Χατζησάββας, ως πρωταγωνιστής, ξεχώρισε για τις αξιομνημόνευτες ερμηνείες του στο κλασικό αλλά και στο σύγχρονο ρεπερτόριο, ως Τζοβάνι στο "Κρίμα που είναι πόρνη", Βενέδικτος στο "Πολύ κακό για το τίποτα", Βερσίνιν στις "Τρεις Αδελφές", Αγαμέμνων στην "Ορέστεια", Θησέας και Όμπερον στο "Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας", Αζντάκ στον "Κύκλο με την κιμωλία", αλλά και ως Άμλετ, Πλατόνοφ, Φίγκαρο, Γαλιλαίος, Ιππόλυτος,  ως… ως... _οι σπουδαίοι ρόλοι στους οποίους διέπρεψε, ήταν πολλοί. Τα επόμενα χρόνια, αναγνωρισμένος, διάσημος και πιο ώριμοι πια, θα συνέχιζε την επιτυχημένη του πορεία με έργα όπως οι "Σκηνές από έναν γάμο" και το "Εγκλήματα κι εγκλήματα".

Το διάστημα 2000-2003 συνεργάστηκε με το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Πάτρας στα έργα "Κ.Π. Καβάφης", " Φάουστ", "Αγαμέμνων", "Βυσσινόκηπος" και "Σιρανό ντε Μπερζεράκ", ενώ το 2010 επέστρεψε στο Εθνικό, όπου πρωταγωνίστησε στον "Τίτο Ανδρόνικο" του Σαίξπηρ (σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου), και " Μαρά/Σαντ" του Βάις (σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου). Επίσης, με σκηνοθέτη τον Γιάννη Χουβαρδά πρωταγωνίστησε στην Εμίλια Γκαλότι του Λέσινγκ και στον "Περικλή" του Σαίξπηρ, με τον οποίο ταξίδεψε στο Λονδίνο, στο Globe Theatre.
Η τρομερή αφοσίωσή του στο θέατρο και το ενδιαφέρον του για την εξέλιξή του μέσα από νέες φόρμες τον οδήγησαν σε τολμηρές, πολλές φορές, επιλογές, όπως όταν έπαιξε τον Διόνυσο στις "Βάκχες" σε σκηνοθεσία του Λάνγκχοφ με το ΚΘΒΕ, παράσταση που προκάλεσε σκάνδαλο στην Επίδαυρο, τόσο λόγω του σκηνοθετικού της ύφους όσο και λόγω του ότι εμφανίστηκε γυμνός. Ανάλογης τολμηρότητας ήταν και η "Ζάλη των ζώων πριν τη σφαγή" του Δημητριάδη στο Θέατρο του Νότου/Αμόρε. Έτσι, δεν δίστασε καθόλου να συνεργαστεί με τον Δημήτρη Καραντζά, όταν του ανέθεσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο "Έτσι είναι (αν έτσι νομίζετε)" του Πιραντέλο, με τον Νίκο Μαστοράκη στο "Μεφίστο" των Μνουσκίν/Μαν, με τον Δημήτρη Λιγνάδη στο "Κρίμα που είναι πόρνη" του Φορντ, με τον Μιχάλη Μαρμαρινό στον "Ηρακλή μαινόμενο" και τον Γκότσεφ στους "Πέρσες".

Στον κινηματογράφο εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1969 με την ταινία "Οι όμορφες μέρες" κι έκτοτε, μετράει αξιομνημόνευτους ρόλους σε περισσότερες από 30. Ανάμεσα σε αυτές, μερικές από τις πιο σημαντικές, για τις οποίες βραβεύτηκε, είναι τα "Παιδιά του Κρόνου" του Κόρρα (Βραβείο Β' Ανδρικού Ρόλου, 1985), η "Κλειστή στροφή" του Γραμματικού (Βραβείο Α' Ανδρικού Ρόλου, 1991), το "Lilly's Story" (Βραβείο Β' Ανδρικού Ρόλου, 2002) αλλά και τα " Ονειρεύομαι τους φίλους μου", οι "Ακροβάτες του κήπου", "ο Όμηρος", " Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη", "Απ' τα κόκαλα βγαλμένα", "Άδικος κόσμος", "J.A.C.E. ", "Miss violence" με τελευταία το "Ένας άλλος κόσμος" του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, στην οποία υποδυόταν έναν ρόλο που πρέσβευε όλα όσα μισούσε στη ζωή του, έναν φασίστα με ρατσιστικές ιδέες. Η ταινία έκανε πρεμιέρα όταν εκείνος δεν ήταν πια στη ζωή. Να σημειώσουμε ότι το 1995 τιμήθηκε και με το Βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ταινία "Η ζωή ενάμιση χιλιάρικο" της Φωτεινής Σισκοπούλου. Με το γράψιμο, όμως, είχε ιδιαίτερη σχέση, καθώς είχε εκδώσει τρεις συλλογές διηγημάτων με το ψευδώνυμο Πρόδρομος Σαββίδης: το "Σπέρμα" _από τα πρώτα γκέι διηγήματα, τη "Χαμένη" και το "Δύο σταγόνες βροχή".

Το ευρύ τηλεοπτικό κοινό τον γνώρισε μέσα από δημοφιλείς σειρές όπως οι "Κλειστοί δρόμοι", η "Ανατομία ενός εγκλήματος", το "Νυχτερινό Δελτίο", η "10^η εντολή", το " Δέκατο τρίτο κιβώτιο", η "Αγάπη άργησε μια μέρα" κι άλλες πολλές. Η μεγαλύτερη αναγνώριση ήρθε, πάντως, με το ερωτικό δράμα "Αναστασία" της Μιρέλλας Παπαοικονόμου, που προβλήθηκε τη σεζόν 1993-1994.

            Άμυνα ζώνης

Η συμπρωταγωνίστρια Σοφία Σεϊρλή
Αλεξάνδρεια, 1947- Φούρνοι Κορσεών \ Νικαριάς 2025
πνίγηκε σε παραλία, σε ηλικία 77 ετών
Ηθοποιός του θεάτρου _διακριθείσα ιδιαιτέρως σε μονολόγους,
του κινηματογράφου και της τηλεόρασης,
καθώς και καθηγήτρια υποκριτικής και σεναριογράφος.
Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου,
εν συνεχεία συνεργάστηκε με γνωστούς σκηνοθέτες
σε διάφορες Θεατρικές Σκηνές σε Ελλάδα και Κύπρο,
αλλά συμμετείχε και σε ανεξάρτητους θιάσους.
Ερμήνευσε πολλούς ρόλους της κλασικής & σύγχρονης θεματολογίας,
όπως και έργων της ελληνικής λογοτεχνίας.

2007, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Πέτρου Μάρκαρη με ήρωα τον αστυνόμο Χαρίτο, όπου οι διακοπές του διακόπτονται από δυο φόνους: ενός άγνωστου άντρα και ενός πασίγνωστου ιδιοκτήτη νυχτερινών κέντρων. Καθώς ξετυλίγεται το νήμα των δύο φόνων αποκαλύπτεται ο κόσμος της νύχτας, του ποδοσφαίρου και των εταιρειών δημοσκοπήσεων. Στην προσπάθειά του ο αστυνόμος Χάριτος να ανακαλύψει πώς συνδέονται όλα αυτά μεταξύ τους, κινδυνεύει με απόλυση γιατί κάποιοι δεν θέλουν να εξιχνιασθούν τα εγκλήματα... __είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι στη σύγχρονη Αθήνα, με τη διεισδυτική και ανατρεπτική ματιά του Πέτρου Μάρκαρη (από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) __ "Ένας από τους δέκα καλύτερους σύγχρονους αστυνομικούς συγγραφείς της Ευρώπης" (Brian Oliver, The Observer)

Το θρυλικό 131 Mirafiori sport της σειράς

Για να μεταφερθεί το αφηγηματικό ύφος του πρώτου προσώπου που υπάρχει στα μυθιστορήματα του Πέτρου Μάρκαρη, η σειρά αρχίζει από το τέλος. Συγκεκριμένα, ο αστυνόμος Χαρίτος, νοσηλευόμενος στο Γενικό Κρατικό μετά από τον πυροβολισμό που δέχεται από άγνωστο, αφηγείται στο γιατρό του, Φάνη Ουζουνίδη (που στο μεταξύ έχει συνάψει δεσμό με την κόρη του, την, που εκπονεί τη διδακτορική διατριβή της στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) την ιστορία που οδήγησε στον πυροβολισμό του. Στα μέσα της ιστορίας, ένας άλλος ασθενής μοιράζεται τον ίδιο θάλαμο με το Χαρίτο (τον υποδύεται ο Μάρκος Λεζές) και συμμετέχει κι αυτός στην εξιστόρηση των γεγονότων. Στο καστ της σειράς και πάλι η _γκρινιάρα "φύλαξ άγγελος" Αδριανή (όπως και στο Νυχτερινό Δελτίο, η Σοφία Σεϊρλή), καθώς επίσης και για το ζεύγος Κούστα.

Ο Χαρίτος δε μένει πια εδώ …

Η τελευταία του εμφάνιση στο θέατρο ήταν το καλοκαίρι στο έργο "Οι Τυφλοί ή ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο" του Μέτερλινκ, στο Φεστιβάλ Αθηνών. Από τα πολλά που ειπώθηκαν και γράφτηκαν για το καλλιτεχνικό του ήθος ξεχώρισε το μήνυμα του νεαρού τότε ηθοποιού Χάρη Τζωρτζάκη: "Πέρσι, λοιπόν, κάποιο βράδυ, μετά την παράσταση με είχε καλέσει ο Μηνάς σπίτι του για φαγητό … είχε μαγειρέψει, το κρασί έρρεε άφθονο, με λίγα λόγια περνάγαμε όμορφα. Ξαφνικά ο Μηνάς με κοιτάει με μεγάλη σοβαρότητα. Κι όταν σε κοιτάει ο Μηνάς με τα τεράστια αυτά, όλο νόημα, μάτια του, τότε υπάρχει θέμα... Θέλω να σου πω κάτι εδώ και καιρό, αλλά το αποφεύγω. Ε, λοιπόν, θα σ' το πω κι ας θυμώσεις. Οφείλω να σ' το πω, επειδή σ' αγαπάω" είπε πολύ έντονα και η κατάσταση στο τραπέζι ξαφνικά σοβάρεψε. "Κάνεις κακό στην παράσταση! Σε ενδιαφέρει πώς θα φανείς και αν θα είσαι καλός και την παράσταση την έχεις "χεσμένη" __ήταν η ακριβής λέξη. Σε ενοχλεί, επειδή θεωρείς ότι ο ρόλος σου είναι μικρός και δεν υπηρετείς τον χαρακτήρα αλλά τη φιλοδοξία σου! Ξέρεις πόσα χρόνια έκανα εγώ για να παίξω έναν ρόλο της προκοπής; Πολλά! Αλλά μέχρι να παίξω έναν κωλοπρωταγωνιστικό, που λες κι εσύ, ήμουν χαρούμενος μόνο και μόνο που έπαιζα!"».

Για την ιστορία __Ο Χ"Σάββας ήταν ομοφυλόφιλος. Συζούσε με τον ηθοποιό Κώστα Φαλελάκη, που έχει πρωταγωνιστήσει σε πολλές σειρές στην τηλεόραση, κυρίως σε δραματικές και αστυνομικές σειρές, όπως η 10^η εντολή, ο Κόκκινος Κύκλος, η Ανατομία ενός εγκλήματος, η Διπλή αλήθεια κ.ά.. Το 2015 έλαβε στα Queer Theatre Awards το βραβείο του Α' Ανδρικού ρόλου για τη θεατρική παράσταση "Η ζάλη των ζώων πριν τη σφαγή.

🏀   Άμυνα ζώνης

Περί μπάσκετ ο λόγος: εφευρέθηκε το 1914 σε ένα παιχνίδι μεταξύ του γυμνασίου Μπρίστολ (Δυτική Βιρτζίνια) και του Grafton YMCA ως αναγκαστικός τρόπος άμυνας λόγω του ότι από κάποιο πρόβλημα της οροφής το δάπεδο από τη βροχή είχε γίνει ολισθηρό. Έτσι στο ημίχρονο ο προπονητής του Μπρίστολ είπε στους αθλητές του να μην ακολουθούν τον αντίπαλο όταν κινείται με τη μπάλα παρά να ελέγχουν τον χώρο γύρω του χωρίς να κινούνται. Έτσι προέκυψε η άμυνα ζώνης 3-2 και ήταν το πρώτο σχήμα που καταγράφηκε. Στην εξελικτική πορεία του αθλήματος και η βελτίωση των αθλητικών ικανοτήτων των αθλητών στη δεκαετία του 1930 ανάγκασε πολλούς προπονητές να προβληματιστούν για το πώς θα αντιμετωπίσουν την ταχύτατη εξέλιξη του passing game κι έτσι γεννήθηκαν αρκετές μορφές και παραλλαγές της "άμυνας ζώνης" η οποία αντιμετώπισε με επιτυχία το γρήγορο τρόπο επίθεσης που είχε εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό. Έτσι στα μισά του περασμένου αιώνα εμφανίζονται σύνθετες άμυνες ζώνης ή ζώνες προσαρμογής (zone press, match-up zone). Πάντως το κύριο δεν αλλάζει: Άμυνα ζώνης είναι εκείνη η άμυνα όπου ο κάθε αγωνιζόμενος έχει την ευθύνη ελέγχου συγκεκριμένης περιοχής, πάντα σε σχέση με τη θέση της μπάλας και κάθε αθλητής είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο του επιθετικού που κινείται στο χώρο ευθύνης του.

Πολλά τα πλεονεκτήματα _ Ελέγχει ομάδα με μέτριους σουτέρ, όπως και τον κεντρικό σε όλες τις θέσεις, προστατεύει τους παίκτες από τα φάουλ και είναι αποτελεσματική εναντίον στατικής επίθεσης, προκαλεί ψυχολογικό εκνευρισμό των αντιπάλων, ελέγχει καλύτερα το pick-and-Roll (επιθετικό παιχνίδι στο οποίο ένας παίκτης θέτει ένα πλέγμα για έναν συμπαίκτη που χειρίζεται την μπάλα και μετά κινείται προς το καλάθι για να λάβει μια πάσα) ενθαρρύνει την ομαδικότητα κλπ.
Αλλά και μειονεκτήματα _αδυναμία στα μακρινά σουτ και στα κοψίματα, αδύνατη, όταν η αντίπαλη ομάδα εφαρμόσει το στοιχείο του αιφνιδιασμού, διότι αργούν οι παίκτες να βρουν τις θέσεις τους και να στήσουν τη ζώνη, ενώ χάνει τη συνοχή της μετά από μερικές πάσες οργανωμένης επίθεσης

 

 

 

1η Δεκέμβρη 1960: η μέρα που οι οικοδόμοι 💥 έκαναν πέρα το φόβο και ξήλωναν τα πεζοδρόμια

Από τις 8 το πρωί οι απεργοί οικοδόμοι συρρέουν από όλους τους δρόμους προς το Εργατικό Κέντρο Αθηνών. Μέσα σε λίγη ώρα ολόκληρη η περιοχή από την πλατεία Κουμουνδούρου μέχρι την οδόν Ζήνωνος έχει κατακλυσθεί από απεργούς. Μια πραγματική ανθρωποθάλασσα που πάλλεται από ενθουσιασμό για την απόλυτη επιτυχία της απεργίας. Από τα μεγάφωνα του Εργατικού Κέντρου ανακοινώνεται ότι σ' ολόκληρη την Ελλάδα η απεργία εσημείωσε τεράστια επιτυχία και ότι σε όλα τα Εργατικά Κέντρα της χώρας πραγματοποιούνται την ίδια στιγμή μεγαλειώδεις πανοικοδομικές συγκεντρώσεις. Για την απεργία στην Αθήνα γίνεται γνωστό ότι όλα τα γιαπιά έχουν νεκρωθεί και ότι αστυνομικές δυνάμεις απεστάλησαν σ' όλες τις μεγάλες οικοδομές. Αγανάκτηση προκάλεσε στους συγκεντρωμένους η είδησις ότι η αστυνομία το πρωί διενήργησε συλλήψεις απεργών οι οποίοι κρατούνται σε διάφορα αστυνομικά τμήματα...»

1^η Δεκέμβρη 1960. Είναι η μεγάλη απεργία των οικοδόμων που πέρασε στην Ιστορία σαν η μέρα που οι οικοδόμοι ξήλωσαν τα πεζοδρόμια! Είναι η εποχή που η τότε κυβέρνηση (Κων. Καραμανλή) επικαλούμενη "νοικοκύρεμα των ασφαλιστικών ταμείων" αυξάνει με το νόμο 4104/60 τα ένσημα για την κατώτερη σύνταξη από τα 2.050 στα 4.050. Για τους οικοδόμους αυτό σήμαινε ότι θα έβγαιναν στη σύνταξη στα 65, αν κατόρθωναν να μαζέψουν τα ένσημα. Καθώς η οργή στα γιαπιά βράζει, οι εργατοπατέρες της εποχής προσπαθούν να ησυχάσουν τα πνεύματα μιλώντας για διάλογο με την κυβέρνηση. Τα ταξικά σωματεία των οικοδόμων συγκροτούν τη Συντονιστική Επιτροπή που αφήνει στην άκρη την διοίκηση της Ομοσπονδίας και αρχίζουν έναν παρατεταμένο απεργιακό αγώνα, κορυφαία στιγμή του οποίου είναι η απεργία της 1ης Δεκέμβρη του 1960. Παραθέτουμε αποσπάσματα από το χρονικό της απεργίας, όπως καταγράφεται στο βιβλίο του Αναστάση Γκίκα «Από την πείρα του κινήματος των οικοδόμων στην Ελλάδα», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» (*).

Κείνη τη μέρα η αστυνομία βρίσκονταν από το πρωί σε πρωτοφανή κινητοποίηση. Σ' όλους τους δρόμους γύρω από το Εργατικό Κέντρο έχουν εγκατασταθεί μεγάλες ομάδες αστυφυλάκων εν στολή. Ομάδες επίσης αστυνομικών έχουν λάβει θέσεις μέχρι την Ομόνοια, ενώ αστυνομικά αυτοκίνητα πλήρη ανδρών σταθμεύουν σε διάφορα σημεία της περιοχής. Γενικά η συγκέντρωσις, πριν ακόμη αρχίσουν οι ομιλίες, ήταν ασφυκτικά πολιορκημένη από ζώνες αστυνομικών...

«Κατέβηκα στο ΕΚΑ κι οι Οικοδόμοι είχαν κιόλας γεμίσει τους γύρω δρόμους. Μέσα στα σωματεία πατείς με - πατώ σε. Αλλοι γράφονταν σαν καινούργια μέλη κι άλλοι πλήρωναν συνδρομές. Τα μεγάφωνα είχαν στηθεί στους γύρω δρόμους. Το μικρόφωνο βρισκόταν στο πρώτο πάτωμα του κτιρίου. Ο Λυκιαρδόπουλος (σ.σ. ο εργατοπατέρας πρόεδρος της τότε Ομοσπονδίας Οικοδόμων) βρισκόταν εκεί και κουβέντιαζε με στελέχη του ΕΚΑ... Γύρω - γύρω, τριγύριζαν αξιωματούχοι της Συνδικαλιστικής Ασφάλειας, με τους κατώτερούς τους. Ανήσυχοι όλοι αυτοί οι κύριοι, για τις χιλιάδες των Οικοδόμων που έρχονταν σαν ποτάμια απ' όλους τους δρόμους... Ο Λυκιαρδόπουλος θα μιλούσε από μέρους της Ομοσπονδίας, πρώτος. Μόλις πήρε το μικρόφωνο στο χέρι και φάνηκε στο παράθυρο, ακούστηκαν λίγα χειροκροτήματα. Οταν άρχισε να μιλάει περί υπουργού, περί υποσχέσεων αρμοδίων υπηρεσιών και "περί καλής θελήσεως", για τους σκληρούς αγώνες της Ομοσπονδίας, άρχισαν από κάτω να τον γιουχαΐζουν. Του φώναζαν "έμπα μέσα προδότη", "φύγε εργατοπατέρα", "να βγει η Συντονιστική να μας μιλήσει". Κρύος ιδρώτας τους έκοψε όλους.» (θυμάται ο Δ. Πατρέλης).

Μετά τις ομιλίες αντιπροσωπεία ξεκίνησε να πάει στο υπουργείο Εργασίας για να καταθέσει τα αιτήματα. «Την στιγμή ακριβώς αυτή οι αστυνομικοί που βρίσκονται στην οδό Κολωνού και Αγησιλάου βγάζουν ως εκ συνθήματος τα κλομπς και εφορμούν εναντίον της συγκεντρώσεως κτυπώντας ανηλεώς τους απεργούς. Επακολουθούν σκηνές πρωτοφανούς αγριότητος. Οι απεργοί πέφτουν αναίσθητοι από τα κτυπήματα των κλομπς, ποδοπατούνται από τους αστυνομικούς, ενώ άλλων απεργών τους στρίβουν τα χέρια, τους ακινητοποιούν και τους χτυπούν στο πρόσωπο, στο στομάχι, στην κοιλιά. Οι απεργοί υποχωρούν προς το κτίριο του Εργατικού Κέντρου, ενώ χάμω στον δρόμο σφαδάζουν τραυματίαι οικοδόμοι καταματωμένοι, με σπασμένα κεφάλια και σχισμένα πρόσωπα.

Η επίθεση και η αντεπίθεση

Η εντελώς απρόκλητη αυτή επίθεσις των αστυνομικών εναντίον ενός πλήθους που διαδήλωνε ειρηνικά την αγανάκτησή του για τον εμπαιγμό που υφίσταται, προκαλεί φοβερή οργή. Γυναίκες που από τα παράθυρα των γύρω σπιτιών παρακολουθούν τις σκηνές φωνάζουν: "Χειρότερα από τους Γερμανούς"! Ενώ η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται εναντίον των εργατών που κουβαλούν στους ώμους τους τραυματισμένους συναδέλφους τους, η μάζα των απεργών ανασυντάσσεται μπροστά στο Εργατικό Κέντρο και όταν οι αστυνομικοί επιτίθενται εκ νέου για να τους διαλύσουν οι οικοδόμοι αμύνονται απεγνωσμένα και προσπαθούν με τα σώματά των να συγκρατήσουν την επίθεση. Τα κτυπήματα με τα κλομπς δεν σταματούν ούτε στιγμή. Αστυνομικά αυτοκίνητα σφυρίζοντας δαιμονισμένα φθάνουν στον τόπο των επεισοδίων και αδειάζουν συνεχώς αστυνομικούς. Στην οδόν Πειραιώς, στο ύψος της πλατείας Ωδείου, καταφθάνουν μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα γεμάτα στρατό. Οι στρατιώτες κατέρχονται και προχωρούν με τα όπλα προταγμένα και σε σχηματισμό μάχης...

Σε μια στιγμή ακούγονται πυροβολισμοί από την πλευρά της οδού Πειραιώς και η κραυγή των υποχωρούντων απεργών "μας σκοτώνουν", "ρίχνουν στο ψαχνό". Η αγανάκτησις φθάνει στο αποκορύφωμά της. Οι οικοδόμοι αρπάζουν τα ξύλα που βρίσκουν μέσα σε μια αποθήκη της οδού Αγησίλαου, ξηλώνουν τις πλάκες των πεζοδρομίων και ετοιμάζονται να αμυνθούν ενεργητικά υπερασπιζόμενοι τη ζωή τους... Οι αστυνομικοί επιχειρούν νέα, βιαιότερη επίθεση. Αυτή την φορά οι δυνάμεις των αστυνομικών αποκρούονται από τους οικοδόμους. Πέφτουν οι πρώτες πέτρες και οι αστυνομικοί οπισθοχωρούν προσπαθώντας να καλυφθούν στις παρόδους της οδού Αγησιλάου η οποία καταλαμβάνεται και πάλι από τους απεργούς. Σε λίγο όμως και ενώ στο μεταξύ έχουν καταφθάσει ενισχύσεις η αστυνομία εκ νέου εφορμά.

Οι απεργοί καλυπτόμενοι πίσω από τα αυτοκίνητα Ι.Χ. που βρίσκονται στην οδό Αγησιλάου ρίχνουν πέτρες και τούβλα κατά των επιτιθέμενων. Οι αστυνομικοί φθάνουν μέχρι τα αυτοκίνητα αλλά είναι αδύνατον να προχωρήσουν. Τώρα αρπάζουν και αυτοί από χάμω πέτρες και τις ρίχνουν κατά των απεργών. Ενας φοβερός πετροπόλεμος αρχίζει. Ισχυρή αστυνομική δύναμις επιτίθεται από την οδό Βούλγαρη και κόβει τους απεργούς σε δύο τμήματα. Νέα μεγάλη μάχη αρχίζει. Οι αστυνομικοί απωθούν τους οικοδόμους κάτω από το Εργατικό Κέντρο. Στο μεταξύ από την πλευρά της οδού Κολοκυνθούς εκδηλώνεται άλλη επίθεσις των αστυνομικών οι οποίοι φορούν κράνη και αντιασφυξιογόνες προσωπίδες. Ενας αστυνόμος βγάζει το περίστροφό του και πυροβολεί. Ενας νέος εργάτης πέφτει αιμόφυρτος. Η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται και στις δύο πλευρές. Βροχή από πέτρες εξαπολύεται και από τις δύο πλευρές. Μεταξύ των απεργών και των αστυνομικών έχει τώρα δημιουργηθεί μια "νεκρή ζώνη". Στην οδό Κεραμικού αστυφύλακες σπάζουν και αυτοί πλάκες των πεζοδρομίων και εφοδιάζουν τους συναδέλφους τους.Σε μια στιγμή πλάι στα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα ξεπηδά μια λουρίδα φωτιάς. "Δακρυγόνα'!... Η φωτιά από τα δακρυγόνα μεταδίδεται στη βενζίνη που έχει χυθεί από ένα αναποδογυρισμένο αυτοκίνητο το οποίο αναφλέγεται.

Οι υποχωρούντες απεργοί επιδιώκουν να φθάσουν στο κτίριο του ΕΚΑ. Στη "μάχη" που εξακολουθεί οι αστυνομικοί τρέπονται εις φυγήν αφήνοντας την οδό Αγησιλάου ελεύθερη. Ο δρόμος παρουσιάζει ένα άγριο θέαμα καθώς είναι καλυμμένος από πέτρες, φέιγ - βολάν, από αίματα και από καπέλα αστυφυλάκων και αστυνόμων που τα εγκατέλειψαν κατά την φυγήν των. Το πανδαιμόνιο που κάνουν οι σειρήνες των αστυνομικών αυτοκινήτων, των πυροσβεστικών αντλιών και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων που αρχίζουν να καταφθάνουν, οι κραυγές διαμαρτυρίας των απεργών, οι οιμωγές των τραυματισμένων δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα».

"Με αρτίαν οργάνωσιν, αναπτύξαντες πρωτοφανή μαχητικότητα, οι κομμουνισταί προκάλεσαν χθες αιματηράς ταραχάς εις Αθήνας " _
“Καθημερινή”, 2 Δεκεμβρίου 1960.

Η μεταπολεμική ανασυγκρότηση του ελληνικού καπιταλισμού βασιζόταν σε σημαντικό βαθμό και στην κατασκευή, ως συνέπεια της ανάγκης κάλυψης τεράστιων στεγαστικών αναγκών, τόσο των εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων της υπαίθρου, τα σπίτια των οποίων είχαν καταστραφεί από τον πόλεμο, όσο και των εκατοντάδων χιλιάδων που συνέρρεαν από την ύπαιθρο στις πόλεις και ιδιαίτερα στο λεκανοπέδιο, προκειμένου να ξεφύγουν από την εξαθλίωση αλλά και από το κλίμα τρομοκρατίας που επέβαλε ο πανταχού παρών χωροφύλακας και τα ΤΕΑ. Λίγο πριν την περίοδο της αντιπαροχής, η αλματώδης ανάπτυξη της οικοδομικής δραστηριότητας αποτελούσε ήδη εξαιρετικά επικερδή τοποθέτηση κεφαλαίων για την αναδυόμενη μεγαλοαστική (και μεσοαστική) τάξη, που είχε ανάγκη αναβάπτισης από τη μαύρη αγορά και το δωσιλογισμού της στα χρόνια της φασιστικής κατοχής, με κύριο πολιτικό εκφραστή τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (λίγο πριν την "κοπανήσει " για Γαλλία).

Η οικοδομή, που απασχολούσε ~50.000 εργαζόμενους το 1950, το 1960 έφτασε ~150.000, ενώ ο αριθμός τους εκτοξεύτηκε στις 250.000 το 1970. Στον οικοδομικό κλάδο εντάσσονταν κάθε χρόνο χιλιάδες νεοφερμένοι από την επαρχία, κυρίως εργάτες και πρώην αγρότες νεαρής ηλικίας, πολλοί από τους οποίους έφερναν μαζί τους και τις μνήμες από τους σχετικά πρόσφατους, τότε, μεγάλους αγώνες του ΕΑΜικού κινήματος, του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Παράλληλα, σε μια εποχή που η εξεύρεση δουλειάς ακόμη και στα περισσότερα εργοστάσια απαιτούσε προσκόμιση του διαβόητου "Πιστοποιητικού Κοινωνικών Φρονημάτων", ήταν πολλές εκατοντάδες οι παλιοί αγωνιστές του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, που βγαίνοντας από τις φυλακές και τις εξορίες εργάζονταν στην οικοδομή.

Το συνδικαλιστικό κίνημα των οικοδόμων, παραδοσιακά συνδεδεμένο, ήδη από τα χρόνια του Μεσοπολέμου, με το ΚΚΕ, είχε αναδείξει αριστερές διοικήσεις στις οργανώσεις του σε ολόκληρη την Ελλάδα, ακόμη και από την περίοδο της Κατοχής και μέχρι το 1946. Με την έναρξη του Εμφυλίου, οι εκλεγμένες διοικήσεις καθαιρέθηκαν, δεκάδες σωματεία διαλύθηκαν, εκατοντάδες οικοδόμοι συνδικαλιστές φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν και δεκάδες απ’ αυτούς εκτελέστηκαν. Στις διοικήσεις όσων σωματείων απέμειναν, καθώς και των νέων που ιδρύθηκαν, ως σωματεία-σφραγίδες (χωρίς πραγματική υπόσταση), τοποθετήθηκαν με δικαστικές αποφάσεις ή και με αμφισβητούμενης νομιμότητας "αρχαιρεσίες", εγκάθετοι καθεστωτικοί "συνδικαλιστές ", οι περισσότεροι από τους οποίους μετέτρεψαν τη θέση τους σε αντικομμουνισμό και χαφιεδισμό ως _μεταξύ άλλων προσοδοφόρο επάγγελμα. Κορυφαία μορφή αυτού του "εργατοπατερικού συνδικαλισμού" αναδείχτηκε ο Κωνσταντίνος Λυκιαρδόπουλος, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Οικοδόμων, η ένταξη στην οποία απαιτούσε από κάθε σωματείο την υπογραφή δήλωσης αποκήρυξης του κομμουνισμού. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 έγιναν οι πρώτες προσπάθειες ανασυγκρότησης του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος, με την ίδρυση σωματείων εκτός Ομοσπονδίας, κυρίως από κομμουνιστές που επέστρεφαν από τις φυλακές και τις εξορίες. Το 1957 τα σωματεία αυτά συγκρότησαν στην Αθήνα και τον Πειραιά, αλλά και στη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις, Συντονιστικές Επιτροπές, τόσο για τη διεξαγωγή διεκδικητικών αγώνων όσο και για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την ένταξή τους στην Ομοσπονδία. Ιδιαίτερη ώθηση στην αγωνιστική διάθεση των οικοδόμων έδωσε η μεγάλη εκλογική επιτυχία της ΕΔΑ, που αναδείχτηκε αξιωματική αντιπολίτευση με το 24,4% το 1958. Οι διαδικασίες ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος εντάθηκαν τα αμέσως επόμενα χρόνια, ενώ κλιμακώθηκε από την άλλη πλευρά και η κρατική καταστολή και οι διώξεις κατά των πρωτοπόρων αγωνιστών του κλάδου.

Στα τέλη του 1960 η κυβέρνηση Καραμανλή έφερε για ψήφιση στη Βουλή τον νόμο 4104, με τον οποίο επιχειρούνταν η "αναμόρφωση " του συστήματος των κοινωνικών ασφαλίσεων, που απέβλεπε, στην πραγματικότητα, στην αφαίρεση κατακτήσεων των εργαζομένων, σε μια προσπάθεια διαμόρφωσης ακόμη πιο ευνοϊκών όρων για την καπιταλιστική κερδοφορία. Ανάμεσα σ’ αυτά που πρόβλεπε ο νόμος ήταν και η αύξηση των ενσήμων που απαιτούνταν για τη σύνταξη των οικοδόμων, από τα 2.500 στα 4.050 ένσημα και ο καθορισμός της συνταξιοδότησης στα 65 χρόνια. Καθώς το ΙΚΑ δεν λειτουργούσε ακόμη και κατά τη δεκαετία του ’50 σε όλη την Ελλάδα, ενώ ακόμη και σε περιοχές όπου λειτουργούσε (κυρίως στις μεγάλες πόλεις) μεγάλος αριθμός ενσήμων δεν επικολλούνταν (τα περίφημα "υπέρ αγνώστων "), ήταν ευνόητο ότι ελάχιστοι οικοδόμοι θα μπορούσαν να συμπληρώσουν τα 4.050 ένσημα που απαιτούνταν για σύνταξη. Ταυτόχρονα, οι σκληρές συνθήκες εργασίας στην οικοδομή, σε μια εποχή που η εκμηχάνιση των οικοδομικών εργασιών βρισκόταν στα σπάργανα, καθιστούσαν απαγορευτική την απασχόληση για όσους ξεπερνούσαν κάποια ηλικία, πόσο μάλλον όταν πλησίαζαν τα 65 χρόνια. Όπως ήταν αναμενόμενο, τα μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση προκάλεσαν την αντίδραση του κλάδου, που εκφράστηκε με την άσκηση πίεσης από τις Συντονιστικές Επιτροπές προς την Ομοσπονδία για κήρυξη απεργίας. Η αντίδραση ήταν τέτοιας έκτασης ώστε, πράγματι, η εργατοπατερική Ομοσπονδία του Λυκιαρδόπουλου προκήρυξε απεργία για την 1^η Δεκεμβρίου.

Τη μέρα εκείνη τα γιαπιά νέκρωσαν και 15.000+ οικοδόμοι συγκεντρώθηκαν έξω από το Εργατικό Κέντρο Αθήνας. Όταν ο Λυκιαρδόπουλος θέλησε να μιλήσει στους συγκεντρωμένους, εκθειάζοντας την κυβέρνηση και εκφράζοντας την πεποίθησή του πως τα μέτρα που αφορούν στον οικοδομικό κλάδο θα τα αποσύρει ο "φιλεργάτης υπουργός ", αντιμετώπισε την οργή του πλήθους, που με επικεφαλής τους συνδικαλιστές της Συντονιστικής Επιτροπής ξεκίνησε πορεία προς το Υπουργείο Εργασίας. Πριν ακόμη αρχίσει η πορεία, χιλιάδες αστυνομικοί, ενισχυμένοι με το μηχανοκίνητο της Αστυνομίας Πόλεων (μετεξέλιξη των διαβόητων "μπουραντάδων " της Κατοχής), εξαπέλυσαν άγρια επίθεση, κάνοντας και χρήση δακρυγόνων. Ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνταν χημικά για τη διάλυση λαϊκής κινητοποίησης στην Ελλάδα. Εντούτοις, οι δυνάμεις καταστολής βρέθηκαν μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη. Σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε μέχρι τότε, οι οικοδόμοι όχι μόνο δεν διαλύθηκαν, αλλά πέρασαν και σε αντεπίθεση, στήνοντας οδοφράγματα και πετώντας πέτρες, καδρόνια, τούβλα από παρακείμενα γιαπιά, ακόμη και σπασμένες πλάκες από τα πεζοδρόμια, κατά των αστυνομικών, υποχρεώνοντάς τους σε αλλεπάλληλες υποχωρήσεις. Οι μάχες σταμάτησαν μετά από πολλές ώρες και ο απολογισμός ήταν 120 τραυματίες (οι τρεις από σφαίρες αστυνομικών) και 173 προσαγωγές (139 οικοδόμοι και οι υπόλοιποι αλληλέγγυοι, κυρίως νέοι). 22 από τους προσαχθέντες παραπέμφθηκαν σε δίκη.

Η βιαιότητα των συγκρούσεων και το ξάφνιασμα από την ηρωική αντίσταση των οικοδόμων στις αστυνομικές επιθέσεις, προκάλεσαν ταραχή στον αστικό πολιτικό κόσμο. Ο υπουργός Εργασίας της κυβέρνησης Καραμανλή, ο διαβόητος Αριστείδης Δημητράτος (που κατείχε την ίδια θέση και στη δικτατορική κυβέρνηση Μεταξά), μίλησε για ταραχές που "κατευθύνονται από γνωστά κομμουνιστικά στοιχεία ", ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παναγιώτης Κανελλόπουλος θυμήθηκε τα Δεκεμβριανά του 1944: "Το δράμα ", είπε στη Βουλή, "βαρύνει εκείνους οι οποίοι και προ δεκαέξι ακριβώς ετών αιματοκύλισαν την πόλιν των Αθηνών ". Με απόφαση της Συντονιστικής Επιτροπής, την οποία υποχρεώθηκε να αποδεχτεί και η Ομοσπονδία, πραγματοποιήθηκε απεργία διαμαρτυρίας και την επόμενη μέρα. Ως εκδήλωση αλληλεγγύης προς τους αγωνιζόμενους οικοδόμους, απήργησαν επίσης και μια σειρά άλλοι κλάδοι στην Αθήνα και τον Πειραιά, όπως οι μηχανουργοί, οι υποδηματεργάτες, οι λογιστές, οι τυπογράφοι, οι εργαζόμενοι στο Φωταέριο, οι οδηγοί και εισπράκτορες στα λεωφορεία κ.λπ.

Στην απεργιακή συγκέντρωση συμμετείχαν αυτή τη φορά τριπλάσιοι οικοδόμοι, περίπου 45.000, και δεν έλειψαν και πάλι οι συγκρούσεις με την αστυνομία, αν και σε περιορισμένη έκταση. Με τη μεγάλη απεργία της 1^ης Δεκεμβρίου 1960 σηματοδοτήθηκε η έναρξη της διαδικασίας ανάπτυξης του εργατικού κινήματος, που έφερε στα 1964-65 την Ελλάδα στην πρώτη θέση, παγκοσμίως, από την άποψη της απεργιακής δραστηριότητας.  Μόνο το κατέβασμα των τεθωρακισμένων και η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, το 1967, μπόρεσε να ανακόψει αυτό το κίνημα. Το οποίο, εντούτοις, άφησε μια μεγάλη ιστορική παρακαταθήκη, πηγή έμπνευσης για τους μετέπειτα κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες του λαού μας.

Μία από τα ίδια
-οι αστοί δεν αλλάζουν
Ρίζος _15 χρόνια μετά
23-7-1975

           Ψάχνανε και τότε υποκινητές

Στο κτίριο του ΕΚΑ καταφτάνει ο Ρακιτζής, αστυνομικός διευθυντής Αθηνών που δίνει «λόγο τιμής» ότι δεν θα γίνουν συλλήψεις. Μόλις, όμως, άρχισαν να βγαίνουν οι διαδηλωτές άρχισαν και οι συλλήψεις. Ο απολογισμός της κατασταλτικής μανίας του αστικού κράτους: 173 συλλήψεις και 66 τραυματίες (3 από σφαίρες).

Σε ένα κρεσέντο αντικομμουνισμού το σύνολο του αστικού πολιτικού κόσμου, μαζί τους και οι εργατοπατέρες, ρίχνουν την ευθύνη για τα γεγονότα στους κομμουνιστές. Ο υπουργός Εργασίας Α. Δημητράτος μιλά για απεργούς «οι οποίοι κατευθύνονται από γνωστά κομμουνιστικά στοιχεία» και απειλεί πως «δεν θα ανεχθεί "έκνομους ενέργειας" και "κομμουνιστικήν δράσιν" στα συνδικάτα». Την επομένη 2 Δεκέμβρη, 45.000 οικοδόμοι δίνουν απάντηση με νέα απεργία και διαδήλωση που χτυπιέται επίσης από τον στρατό και την αστυνομία. Στο πλευρό τους τάχθηκαν με ψηφίσματα και απεργίες αλληλεγγύης δεκάδες οργανώσεις: Τυπογράφοι, Μηχανουργοί, Υποδερματεργάτες και Λογιστές της Αθήνας, οι εργαζόμενοι στο Φωταέριο και την Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών - Πειραιώς, οι Οδηγοί και Εισπράκτορες Λεωφορείων, οι Λογιστές, Μηχανουργοί, Νοσηλευτές, Αρτεργάτες και Υαλουργοί του Πειραιά, κ.ά.

Η σημασία της απεργίας, όχι μόνο για τους οικοδόμους, αλλά και για την εργατική τάξη της χώρας μας συνολικότερα, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. «Ο πρώτος ιστορικός σταθμός για την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού και του δημοκρατικού κινήματος στη χώρα μας», αναφέρει στη μαρτυρία του ο παλαίμαχος οικοδόμος Β. Κατσαρός, «είναι το 1960, όταν οι οικοδόμοι πλέον ξέσπασαν, έβγαλαν τελείως κάθε φόβο από πάνω τους και έφτασαν στο σημείο πλέον να κάνουνε ολόκληρη, όχι μόνο την ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη, να κοιτάει στο πρόσωπό τους μπροστά σ' αυτήν την τεράστια κίνηση που κάνανε». «Ηττήθησαν για πρώτη φορά οι δυνάμεις του κράτους από το εγχώριο προλεταριάτο», σημειώνει από τη μεριά του ο Θ. Σταυρόπουλος (συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη των οικοδόμων). «Ηταν μεγίστης σημασίας αυτό το γεγονός. Διότι πριν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1960 όλα τα "'σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά", από την άποψη της πολιτικής τρομοκρατίας». «Οι οικοδόμοι», έγραφε ο «Νέος Κόσμος», «έσπασαν τη φοβία που επικρατούσε και έγιναν το αγωνιστικό παράδειγμα για όλους τους άλλους κλάδους, αναδείχθηκαν στην πρωτοπορία των κλαδικών αγώνων».

(*)
Από την πείρα του κινήματος των οικοδόμων στην Ελλάδα

Το παρόν έργο αποτελεί μια σύνοψη της πείρας του κινήματος των οικοδόμων, όπως αυτή συσσωρεύτηκε μέσα από δεκαετίες αγώνων. Το βιβλίο διατρέχει όλους τους σημαντικούς σταθμούς στην ιστορία του κλάδου: από τα πρώτα βήματα της ταξικής αφύπνισης και συνδικαλιστικής οργάνωσης, στους σκληρούς αγώνες του Μεσοπολέμου, τη συμβολή των οικοδόμων στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, τις προκλήσεις της δεκαετίας του 1950 και την ανάπτυξη του κινήματος στη δεκαετία του 1960, έως την αντιδικτατορική πάλη και τη νίκη των ταξικών δυνάμεων επί του κυβερνητικού - εργοδοτικού συνδικαλισμού το 1976-1977.

Πρόκειται για μια πείρα, η οποία αποτελεί χρήσιμο, αν όχι απαραίτητο, εργαλείο για κάθε εργάτη - οικοδόμο και μη - για κάθε έναν που θέλει να διερευνήσει τις συνθήκες υπό τις οποίες διεξήχθη η ταξική πάλη, η διαπάλη με τον κυβερνητικό - εργοδοτικό συνδικαλισμό, αλλά και τις δυνάμεις του συμβιβασμού, της ταξικής συνεργασίας στο εργατικό κίνημα. Ταυτόχρονα αποτελεί ένα φόρο τιμής στους χιλιάδες αγωνιστές του κλάδου, που με την ακούραστη και ανιδιοτελή δράση τους πάλεψαν σε ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες για να ξημερώσει ένα καλύτερο αύριο, όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά και την εργατική τάξη της χώρας μας συνολικότερα.

Σε μια περίοδο, όπου οι κατακτήσεις δεκαετιών δέχονται λυσσαλέα επίθεση, ποδοπατιούνται και ξηλώνονται μία-μία, η μελέτη της πείρας του κινήματος, δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Γιατί, αν υπάρχει ένα διαχρονικό συμπέρασμα που προκύπτει από αυτή είναι πράγματι πως "τίποτα δε χαρίζεται, όλα κατακτιούνται". Το Βιβλίο κυκλοφορεί από τη "Σύγχρονη Εποχή".