|| Granma21-Δεκ Με όλα όσα μας έχουν
κάνει και με όλα όσα ήθελαν να μας κάνουν και δεν τα κατάφεραν, είναι
εξωφρενικό να αυτοαποκαλούνται πατριώτες και να σφίγγουν τα χέρια έτοιμοι όταν
έρθει η ώρα ξεκινήσουν με ευφορία άλλη μια κύρωση κατά του λαού μας.
Από τον José Martí και τον TitandeBronce-AntonioMaceo, στην CeliaSánchez
Οι ιστορικές καταβολές
του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα του νησιού
της Επανάστασης προηγούνται χρονικά του σοσιαλιστικού μας χαρακτήρα. Οι μεγαλύτεροι Κουβανοί πατριώτες, ο Martí πρώτος απ’ όλους, θεωρούσαν κάθε
συμμαχία με τη βόρεια δύναμη απαρχή κακών και μοιραία.
Τότε δεν υπήρχε –με εκείνη την πρώιμη αντιιμπεριαλιστική θέση, σοσιαλισμός στο
νησί και το να μην υποκύψουμε σε αποικιακούς σχεδιασμούς βασίστηκε σε μια
ισχυρή αίσθηση της πατρίδας και μια βαθιά προσήλωση στην κυριαρχία μας και την
αυτοδιάθεση.
Ο συγγραφέας της
επιστολής προς τον ManuelMercado–που δεν ήταν κομμουνιστής, τα είπε με την εμφατική φράση: «κάθε μέρα κινδυνεύω να δώσω τη ζωή μου για
τη χώρα μου και για το καθήκον μου -αφού το καταλαβαίνω και έχω τη δύναμη να το
κάνω- να αποτρέψω τις Ηνωμένες Πολιτείες από το να εξαπλωθούν στις Αντίλλες υπονομεύοντας
την ανεξαρτησία της Κούβας, και να εφορμώντας με τη δύναμη που διαθέτουν στα ξένα
εδάφη της Αμερικής».
(σσ. Manuel Mercado: Μεξικανός δικηγόρος, φίλος του José Martí, ο πιο «κολλητός»
του για πάνω από 20 χρόνια.
Η αλληλογραφία τους μετράει περισσότερες από 140 επιστολές που δώρισε ο γιος
του Mercado μετά το θάνατό του, με την τελευταία από αυτές γνωστή ως «Ημιτελής
Επιστολή», θεωρείται η Πολιτική Διαθήκη του Μαρτί).
Ούτε
ο Χάλκινος Τιτάνας (σσ. El Titan
de Bronceονομασία του Antonio Maceo [Grajales]) ήταν κομμουνιστής, προειδοποιώντας ότι
ήταν καλύτερο να σηκωθείς ή να πέσεις
μόνος, παρά να χρεωθείς "ευγνωμοσύνη" από έναν τόσο ισχυρό γείτονα.
Δεν υπήρχε
κομμουνιστική ιδεολογία στη λαμπρή σκέψη του Πατέρα του Έθνους όταν έγραψε στον
José ManuelMestre(σσ. Χοσέ Μανουέλ Μέστρε, τότε διπλωματικός εκπρόσωπος της
Κούβας στις ΗΠΑ) «Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορεί να κάνω λάθος, αλλά
έχω τη γνώμη ότι αυτό που επιδιώκουν
είναι η κατάληψη -υποταγή της Κούβας χωρίς επικίνδυνες επιπλοκές για το
έθνος σας και διατηρώντας όσο χρειάζεται την κυριαρχία της Ισπανίας. Αυτό είναι
το μυστικό της πολιτικής σας και πολύ φοβάμαι πως ό,τι κάνετε ή προτείνετε είναι για να μας κοροϊδεύετε ώστε να μην αναζητούμε
άλλους πιο αποτελεσματικούς ή ουδέτερους συμμάχους και φίλους».
Θα μπορούσε κάποιος να
χαρακτηρίσει τον MáximoGómez
ως με κομμουνιστικές ιδέες όταν διάβαζε την επιστολή του που έστειλε στον EdmondS. Meamyαπό το Yaguajay, όπου εξέφραζε τις απόψεις του για την
«αμφίβολη» συμπεριφορά των «ανδρών του Βορρά», που άρπαξαν τη νίκη από τα χέρια
των τους Mambises. Αυτοί θα έχουν πάντα
τις ίδιες προθέσεις.
σσ. Mambises: οι μαχητές που πολέμησαν για την ελευθερία της Κούβας στον πόλεμο
ανεξαρτησίας του 19ου αιώνα, μεταξύ αυτών που αντιμετώπισαν την ισπανική
κυριαρχία στο κουβανικό αρχιπέλαγος, αυτονομιστές Κουβανοί, Αφρικανοί σκλάβοι
που αναζητούσαν την ελευθερία τους, Κινέζοι μετανάστες και πολλοί άλλοι διεξάγοντας
τον 10ετή Πόλεμο, τον "Μικρό
Πόλεμο" και τον "Αναγκαίο Πόλεμο", νικώντας μέχρι
τη στιγμή που επενέβησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, εξασφαλίζοντας έτσι τη
νεοαποικιακή κυριαρχία στο υπογάστριο των Αντιλλών.
Το μεγαλειώδες όραμα των ηρώων υπέρ της ανεξαρτησίας κληρονομήθηκε
από τους νέους αγωνιστές που ολοκλήρωσαν το έργο καθορίζοντας μια ανώτερη
κοινωνία αυτή του κομμουνιστικού χαρακτήρα.
Υπάρχει το υπέροχο
σημείωμα του Φιντέλ προς τη CeliaSánchez,
αφού επαλήθευσε επί τόπου ότι οι βόμβες στη Σιέρα Μαέστρα ήταν το «δώρο» των
Ηνωμένων Πολιτειών στη δικτατορία Μπατίστα: Ορκίζομαι ότι οι Αμερικανοί θα
πληρώσουν ακριβά για αυτό που κάνουν. Όταν τελειώσει αυτός ο πόλεμος, θα ξεκινήσει
για μένα ένας πολύ μεγαλύτερος και μεγαλύτερος πόλεμος: ο πόλεμος που θα κάνω
εναντίον τους. Συνειδητοποιώ ότι αυτό θα είναι το αληθινό μου πεπρωμένο.
σσ. Celia
Sánchez Manduley, (γενν. Media Luna, 1920 -πέθανε το 1980
στην Αβάνα): Κουβανή επαναστάτρια μαχήτρια,
πολιτικός και ερευνήτρια, μέλος του Κινήματος της 26ης Ιουλίου οργανώτρια του
μυστικού δικτύου αγροτών που ήταν ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του
αντάρτικου με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο που αποβιβάστηκε για τα νότια της
Οριέντε στις 2-Δεκ-1956 και αργότερα θα γίνει ο θρυλικός Στρατός των
Επαναστατών - Ejército Rebelde.
Χρόνια αργότερα ο CamiloCienfuegos θα έλεγε: «Μη δίνετε σημασία στα κόλπα και στα
πισώπλατα χτυπήματα ενάντια σε αυτόν τον λαό και στην Επανάστασή του, μη
δίνετε σημασία στα μισθοφορικά αεροπλάνα
που επανδρώνονται από εγκληματίες πολέμου και προστατεύονται από ισχυρά
συμφέροντα της Κυβέρνησης της "Βόρειας Αμερικής"» …
Θα μπορούσαν να
διερευνηθούν και να ειπωθούν περισσότερα, αλλά αυτά τα δείγματα είναι αρκετά
για να συγκριθεί το ανάστημα των αληθινών ηγετών και πατριωτών που είχε η
Κούβα, σε σχέση με τη μικροσκοπική φιγούρα εκείνων που, ξεχνώντας αυτά τα
διδάγματα, επιλέγουν τη δουλοπρέπεια που είναι τουλάχιστον , ασέβεια προς την
ιστορία μας. Ονειρεύονται ή επιδιώκουν από τη
στιγμή που θα πάρουν την εξουσία οι σύγχρονοι «πατριώτες της χρυσόσκονης» να
κάψουν τα βιβλία ή να διαλύσουν τα μνημεία των μεγάλων μας ηρώων (;…)
Αμφιβάλλει κανείς ότι θα κοίταζαν από την άλλη –δηλώνοντας «εγώ δεν ξέρω τίποτα»
αν επιτρέψουμε στους πεζοναύτες να επιστρέψουν για να ανέβουν στα μνημεία των Martí;
Κάθε χρονιά –τούτες τις μέρες ο άνεμος μας κυνηγάει | στον πάγκο (καθισμένοι)
αχνίζοντας, απ' τη βροχή και την απόσταση | βιγλίζοντας το μανιασμένο πέλαγο όπου βούλιαξε | το σπασμένο κατάρτι του φεγγαριού…
Δεκέμβρη 1878, γεννήθηκεο Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι - Ι. Β. Στάλιν, που συνδέθηκε με μία από τις πιο σημαντικές περιόδους
της ιστορίας του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, την πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.
Ο Στάλιν, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚ (μπολσεβίκων) της ΕΣΣΔ και επικεφαλής του σοβιετικού
κράτους, συνεχιστής του Λένιν στο
τεράστιο ιστορικό έργο της σοσιαλιστικής πορείας των Σοβιετικών ανθρώπων, ήταν
ένας από τους πιο επιφανείς ηγέτες του προλεταριάτου της ΕΣΣΔ, αλλά και του
διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Χριστούγεννα του1991, η
κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο υποστέλλονταν από την κορυφή του Κρεμλίνου
όταν το πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο – η ταξική πατρίδα κάθε εργάτη –
λύγιζε κάτω από το βάρος της αντεπανάστασης.
Ήταν εκείνες τις μέρες που έβγαζε «βρώμα η ιστορία ότι ξοφλήσαμε», πως ο σοσιαλισμός ήταν «το παρατράγουδοστα ωραία (ιμπεριαλιστικά) άσματα»
και η πατρίδα του σοβιετικού λαού μετατρέπονταν σε λάφυρο της νέας, αστικής
Ρωσίας που αναδύονταν από το βούρκο της περεστρόικα.
Θυμίζουμε πως –παρά την συνεχή πλύση εγεφάλου, το 2019 σε δημοσκόπηση του
ανεξάρτητου Levada Center «το 70% των Ρώσων αξιολογεί θετικά τον ρόλο του Στάλιν στη ζωή
της χώρας», ενώ το Μάιο του 2021, το 56% των Ρώσων συμφώνησαν
ότι ο Στάλιν ήταν ένας «μεγάλος ηγέτης» -ποσοστό διπλάσιο
από αυτό του 2016
Κουβεντιάζουν…
και τότε η ξεβαμμένη πόρτα της κάμαρας
γίνεται σαν μητέρα που σταυρώνει τα χέρια της
κι ακούει
Πιο κοντά, πιο κοντά
Τούτες τις μέρες...
Trompe-l'
oeil Στον κόσμο των αισθήσεων και των παραισθήσεων
Τον Νικίτα Μιχάλκοφ τον θυμόμασταν από την «χλιαρή»
ταινία του «Πέντε βράδια» (Pyat vecherov 1979-αναφέρεται στο 1957,
μετά την «αποσταλινοποίηση») και «τα μαύρα μάτια» (Oci ciornie -1987 με Marcello Mastroianni,Marthe
Keller και τον σαιξπηρικόInnokentiy Smoktunovskiy).
Μαέστρος της κάμερας, με τους νευρώνες μας μας να δέχονται μεγάλες εκκενώσεις
χαράς, λύπης, ηλεκτροσόκ πόνου και αγάπης... αλλά και θιασώτης της νέας Ρωσίας και του τσαρισμού, που θέλει να ξαναγράψει την Ιστορία επικεντρώνοντας
στον «κακό» Στάλιν, ο οποίος από νωρίς είχε βάλει το «αόρατο» και «δολοφονικό»
χέρι του και είχε σημαδέψει το παρόν
και το μέλλον της ΕΣΣΔ, με τους αγρότες να χάνουν τις σοδειές τους και τους όποιους
πολίτες και στρατιωτικούς διαφωνούν με τη γενική πολιτική του (ή και κάποιοι
από «τύχη»), θα καταλήξουν στις φυλακές και τα αποσπάσματα!
Μιλάμε για το ανοιχτά αντικομμουνιστικό φιλμ
«Ψεύτης Ήλιος» -η «ψεύτικη επανάσταση»,
που μετά το Oscar τις διακρίσεις (Μέγα Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις
Κάννες) και τις 10+υποψηφιότητες οδήγησε στην χολιγουντιανών διαστάσεωντριλογία
του, (Ψεύτης ήλιος 2: Η Έξοδος&3: Το Οχυρό) που αγνοήθηκε από κριτικούς
και κοινό
Στην
ταινία σούπα «η Έξοδος» ο Στάλιν είναι ανεύθυνη καρικατούρα, όπως
και τα επίλεκτα σώματα του Κόκκινου Στρατού, με τον Στρατηγό Κοτόφ να συλλαμβάνεται
από τον πράκτορα της KGB Αρσέντιεφ, ενώ περνά τις καλοκαιρινές του διακοπές με
τη γυναίκα και την κόρη του… καταδικάζεται και καταλήγει σε κάποιο γκούλαγκ,
όπου τον βρίσκουμε 5 χρόνια μετά να δολοφονεί, σ' έναν ηλιόλουστο εφιάλτη του,
τον Στάλιν, με όπλο την τούρτα γενεθλίων του ηγέτη.
Στο
«Οχυρό» (Citadelle -κωδικοποιημένη
ονομασία της μεγάλης και καθοριστικής μάχης του Κουρσκ το 1943 «Operation Citadelle»),
ο Μιχάλκοφ, εξυπηρετώντας έναν απύθμενο αντικομμουνισμό, που οι ξένες αγορές
«πληρώνουν αδρά», στήνει σε πλαίσιο ιστορικών συμφραζομένων, μια ευτελέστατη,
αυθαίρετη μυθοπλασία και ένα άθλιο σενάριο με γελοίες ανατροπές και πάνω της
«αλωνίζει». Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει! Κάνει ό,τι θέλει, απευθυνόμενος
στις καημένες, ανιστόρητες κι αμόρφωτες γενιές που βγάζουν με τη σέσουλα τα
σχολειά της αστικής τάξης όπου Γης, κηρύσσοντας το τέλος της Ιστορίας και τη
βρώμικη ταύτιση φασισμού - κομμουνισμού.
Με δομή τηλεοπτικής σειράς (σσ.κόστισε πάνω από 100 εκατ. $) ο Στάλιν, σε
δύσκολη καμπή του μεγάλου πολέμου, την ώρα που οι ναζί εισχωρούσαν όλο και
βαθύτερα στη χώρα και ακόμη και πρώην εχθροί ενώνονται εναντίον του κατακτητή,
εκείνος και οι διεστραμμένοι μεθύστακες στρατηγοί του ενδιαφερόταν μόνο να
εξολοθρεύουν τους αντιφρονούντες των γκούλαγκ, καίτοι ο Στάλιν γνωρίζει καλά
ότι «μόνο οι αντιφρονούντες μπορούν να νικήσουν τους ναζί»! Γι' αυτό, εξάλλου,
απελευθέρωσε και αποκατέστησε τον Κότοφ, θέτοντάς τον επικεφαλής των βρώμικων
και τρομαγμένων ορδών αυτοκτονίας που σύμφωνα με την διαταγή του 227: «Ούτε
βήμα πίσω» πρέπει να μάχονται άοπλοι στους πρόποδες του μπαρουτόφρακτου
κάστρου, για να τους εξολοθρεύσει ο εχθρός. Την ίδια στιγμή, που οι ναζιστές
αξιωματικοί, αντίθετα, αποδεικνύονται άνθρωποι που... σέβονται τους κανόνες του
πολέμου! «Εγώ είμαι επαγγελματίας στρατιωτικός - λέει ένας από δαύτους - δεν
είμαι χασάπης...», όπως οι Σοβιετικοί, εννοεί ξεκάθαρα ο Μιχάλκοφ, που πάει ένα
βήμα παραπέρα την ανιστόρητη και βρώμικη ταύτιση φασισμού - κομμουνισμού,
στο... ξέπλυμα του ναζισμού. Ομως οι ξυπόλητοι αντιφρονούντες χάρη στην ηγετική
αυτοθυσία του Κότοφ, χάρη στην Παναγιά και την Αγιά Βαρβάρα, χάρη στο κισμέτ,
κατάφεραν το ακατόρθωτο. Να καταλάβουν το Οχυρό που έπεσε τυχαία...
Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι - Στάλιν
Το περίφημο σκίτσο -1959 του Picasso
Το όνομα και η δράση του Στάλιν, ως
επικεφαλής της ΚΕ του ΚΚ (μπολσεβίκων) της ΕΣΣΔ και του σοβιετικού κράτους,
μετά το θάνατο του Λένιν, συνδέθηκε, τόσο με τις επιτυχίες των οικοδόμων του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, όσο και
με την ανάπτυξη του σοσιαλιστικού
συστήματος σε μια σειρά χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της
Ασίας.
Ταυτόχρονα, το όνομα του Στάλιν συνδέεται με την τεράστια συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης στη μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη
των Λαώνκατά το 2ο Παγκόσμιο
Πόλεμο: ήταν το πιο σημαντικό αποτέλεσμα της πάλης των λαών πριν τον 2ο Παγκόσμιο, στη διάρκειά του για τη συντριπτική ήττα
του φασισμού, αλλά και αμέσως μετά τον πόλεμο, στα πρώτα χρόνια της
ανοικοδόμησης. Ο ιμπεριαλισμός διεθνώς σ' αυτό το πεδίο δέχτηκε μια μεγάλη
ήττα, αφού σ' ένα μέρος του πλανήτη, αρκετά σημαντικό από πολλές πλευρές, οι
λαοί οικοδομούσαν το δικό τους μέλλον, τη νέα κοινωνία, καταργώντας την
εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και παίρνοντας την τύχη τους στα χέρια τους.
Ο Γεωργιανός Ιωσήφ Στάλιν εντάσσεται από νεαρή ηλικία σε παράνομο μαρξιστικό
όμιλο στην Υπερκαυκασία. Στο Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα
Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ)
συμμετέχει, από την ίδρυσή του, το 1898. Μελετάει τα έργα των Μαρξ, Ενγκελς,
Λένιν και Πλεχάνοφ. Παίρνει μέρος στην έκδοση μαρξιστικών εφημερίδων
στην Υπερκαυκασία και στην προπαγάνδιση του μαρξισμού στους εργάτες της
περιοχής. Μέλος της Επιτροπής του ΣΔΕΚΡ Τιφλίδας, Καυκασιανής Ενωσης και
Μπακού, στηρίζει τις λενινιστικές ιδέες για το κόμμα, την τακτική και τη
στρατηγική του και παίρνει μέρος στην Επανάσταση του 1905 - 1907.
Στα 1912, ο Στάλιν έγραψε το
βιβλίο «Ο μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα», που είναι από τα πιο σημαντικά
μαρξιστικά έργα, για ένα από τα πιο δύσκολα στην επίλυσή τους προβλήματα, όπως
είναι το εθνικό ζήτημα.
Στην καθοδήγηση
της ένοπλης εξέγερσης στη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, πήρε
μέρος σαν μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος των Μπολσεβίκων, μέλος του
Στρατιωτικοεπαναστατικού Κέντρου της Πετρούπολης και της Στρατιωτικής
Επαναστατικής Επιτροπής. Έγινε λαϊκός επίτροπος των εθνοτήτων στην πρώτη σοβιετική κυβέρνηση.
Στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου
και της ξένης ιμπεριαλιστικής επέμβασης, ήταν μέλος του Επαναστατικού
Πολεμικού Συμβουλίου της Σοβιετικής Δημοκρατίας. Συνέβαλε στην ενίσχυση της συμμαχίας της εργατικής τάξης με την αγροτιά,
την περίοδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Υπερασπίστηκε τη λενινιστική
πολιτική, ενάντια στην πολιτική του Τρότσκι. Αγωνίστηκε ενάντια στο
δεξιό οπορτουνισμό μέσα στο κόμμα. Επέμενε στην ιδεολογικοπολιτική ενότητα του
κόμματος ως θεμέλιου για την πορεία της επανάστασης και την ανάπτυξη του
σοσιαλισμού. Ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Γ` Διεθνούς.
Σημαντική ήταν η συμβολή του στη
δημιουργία της ΕΣΣΔ στα 1921 και στη λύση του πιο δύσκολου «εθνικού
ζητήματος», αλλά και στην επεξεργασία και εφαρμογή των σχεδίων της
οικονομικής και πολιτιστικής, αλλά και αμυντικής ανάπτυξης της ΕΣΣΔ.
Μερικά από τα έργα του, εκτός από το σημαντικό για το
εθνικό ζήτημα, το οποίο αναφέραμε ήδη, είναι: «Για τις βάσεις του
λενινισμού», «Τροτσκισμός ή λενινισμός», «Ζητήματα λενινισμού», «Ακόμα μια φορά
για τη σοσιαλδημοκρατική παρέκκλιση στο κόμμα μας», «Για τη δεξιά παρέκκλιση
στο ΠΚΚ (μπ.)», «Ζητήματα αγροτικής πολιτικής στην ΕΣΣΔ», «Οικονομικά
προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» κ.ά.
Ο σκοπός της
επίθεσης στο πρόσωπό του
Στο πρόσωπο του Στάλιν ξεδιπλώθηκε τον
προηγούμενο αιώνα, και συνεχίζεται, η
πιο χυδαία επίθεση κατά του σοσιαλισμού. Αστοί δημοσιολόγοι και πολιτικοί
αποδίδουν σε μια ιστορική προσωπικότητα, τη φανταστική δύναμη δημιουργίας μιας
επίσης φανταστικής πραγματικότητας, την περίοδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού
στην ΕΣΣΔ αμέσως μετά το θάνατο του Β. Ι. Λένιν. Με τον Στάλιν, φαίνεται ότι η
αστική ιστοριογραφία πασχίζει να αποδείξει, όχι μόνον τα δικά της παράδοξα στο
πρόσωπο ενός μπολσεβίκου ηγέτη, αλλά και τη δική της αντίληψη, για το ποιος
είναι ο δημιουργός της ιστορίας. Ετσι, η σφοδρή επίθεση σε μια προσωπικότητα,
που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα,
επιδιώκει να πείσει ότι η ιστορία δημιουργείται από τις προσωπικότητες και όχι
από τους λαούς. Και, πάνω απ' όλα, ότι αυτή
δημιουργείται έξω από τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της εποχής, όπου δρα η
προσωπικότητα. Αυτές σκόπιμα αποσιωπώνται. Αλλά οι επιδιώξεις δε σταματούν
εδώ. Ο Στάλιν ήταν ηγέτης του πρώτου στον κόσμο σοσιαλιστικού κράτους. Και αυτό
είναι το κύριο. Οι αστοί ιστορικοί και δημοσιολόγοι αποτελούν μοχλούς της
ταξικής πάλης της αστικής τάξης ενάντια στην εργατική τάξη, του καπιταλισμού
ενάντια στο σοσιαλισμό, στο ιδεολογικοπολιτικό επίπεδο.
Επομένως, πρέπει να πούμε πως ο Στάλιν έδρασε ως Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του Πανενωσιακού
Κομμουνιστικού Κόμματος των μπολσεβίκων στην ΕΣΣΔ. Το Κόμμα καθοδηγούσε τη σοσιαλιστική
οικοδόμηση σε άμεση σχέση και κινητοποιώντας τους σοβιετικούς λαούς, σε
συνθήκες ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης. Επομένως, η πραγματικότητα, δηλαδή ο
σοσιαλισμός στην ΕΣΣΔ, ήταν έργο των λαών της, που καθοδηγούνταν από το
Κομμουνιστικό Κόμμα, με Γραμματέα της ΚΕ τον Στάλιν. Έτσι δημιουργήθηκε αυτή η
ιστορία. Γιατί τότε η συνεχιζόμενη
επίθεση στον Στάλιν; Μα, γιατί η ταξική πάλη συνεχίζεται σφοδρή, σφοδρότατη.
Αλλά και γιατί η προσωπική συμβολή του Στάλιν, στα ιστορικά πλαίσια που
προαναφέραμε, είναι τεράστια. Αλλά και για έναν ακόμη λόγο: Οι τοποθετήσεις του
για τις οποίες δέχτηκε και δέχεται αυτήν τη σφοδρή επίθεση επαληθεύτηκαν, όχι
μόνον όσο ζούσε, αλλά ιδιαίτερα μετά το θάνατό του.
Αυτή η επαλήθευση έχει σχέση με την ανατροπή του σοσιαλισμού και τις δυνάμεις
που αναδείκνυε ο Στάλιν, ως μοχλούς σ' αυτήν την επιδίωξη. Η τοποθέτηση του
Στάλιν για την απειλή της διείσδυσης του ιμπεριαλισμού, σε συνδυασμό με την
επιθετικότητα από το «εξωτερικό», έβρισκε την έκφρασή της στη δράση των αντεπαναστατικών
αντισοσιαλιστικών στοιχείων μέσα στις γραμμές του σοσιαλισμού.
Ο Στάλιν, όμως (όπως,
πριν από αυτόν ο Λένιν), είχε
ξεκάθαρο πως ο σοσιαλισμός οικοδομείται
σε πολιτική αντιπαράθεση με τον ιμπεριαλισμό, ο οποίος διαθέτει σημαντικές
δυνάμεις και ο οποίος δεν παραιτείται από την επιδίωξη παλινόρθωσης του
καπιταλισμού.
Και στο εσωτερικό της χώρας, η αστική
τάξη που χάνει την εξουσία γίνεται πολλαπλάσια πιο επικίνδυνη απ' ό,τι πριν,
αφού επιδιώκει να την επανακατακτήσει. Εχει δε μαζί της, ως ισχυρούς συμμάχους,
τους καπιταλιστές όλου του κόσμου. Βεβαίως, οι ιμπεριαλιστές της ΑΝΤΑΝΤ το
δοκίμασαν στα 1918 με τη στρατιωτική επέμβαση, αλλά ηττήθηκαν. Επομένως, η από
τα μέσα απειλή ήταν υπαρκτή. Αλλωστε, ήταν και οι συνθήκες ιμπεριαλιστικής
περικύκλωσης, αλλά και η πάλη για την εκβιομηχάνιση αντιμετώπισε εκτεταμένα
σαμποτάζ και καταστροφές, αλλά και μετά η κολεκτιβοποίηση αντιμετώπισε τη
μεγάλη αντίσταση, έως και ένοπλη σε πολλές περιπτώσεις, των κουλάκων (αστική
τάξη του χωριού).
Η επαγρύπνηση απέναντι στην αντεπαναστατική δράση του
διεθνούς ιμπεριαλισμού ήταν και είναι αυτή που δέχτηκε την πιο μεγάλη επίθεση. Άλλωστε,
η εκτίμηση ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται, με άλλες μορφές κατά την περίοδο της
οικοδόμησης του σοσιαλισμού, που αργότερα καταδικάστηκε από το ΚΚΣΕ σαν
λαθεμένη, ήταν σωστή. Και την καταδίκη αυτής της εκτίμησης την «πλήρωσε» ο
σοσιαλισμός, όπως εκ των υστέρων φάνηκε με την αντεπανάσταση. Ολ' αυτά, λοιπόν,
επιβεβαιώνονται, με την προσωρινή ήττα του σοσιαλισμού και αποτελούν μια
σημαντική παρακαταθήκη για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, στην πάλη του
στις σύγχρονες συνθήκες.
Τον Απρίλη του 2009
εγκρίθηκε από την Ολομέλεια
του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το κατάπτυστο
αντικομμουνιστικό ψήφισμα, βάσει του οποίου επιχειρείται η ταύτιση του φασισμού με τον κομμουνισμό και
των ναζιστικών φασιστικών καθεστώτων με τις σοσιαλιστικές χώρες.
Το κοινό ψήφισμα των πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ),
των Φιλελευθέρων (ALDE), της Ενωσης για την Ευρώπη των Εθνών (UEN)
και των Πρασίνων (Verts), με τη θετική ψήφο και των Σοσιαλιστών (PSE),
πέρασε σαν θέση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με 553 ψήφους
υπέρ, 44 κατά και 33 αποχές, θεσμοθετώντας έτσι στην ΕΕ τον αντικομμουνισμό
και ανεβάζοντας την αντικομμουνιστική Εκστρατεία που ξεκίνησε το σχετικό
Μνημόνιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, το Γενάρη του 2006, στο επόμενο επίπεδο. Τα θεσμικά όργανα και η ίδια η ΕΕ ως ιμπεριαλιστικός
οργανισμός εμπλέκονται άμεσα στη χυδαία αντικομμουνιστική εκστρατεία, την
παραχάραξη και το ξαναγράψιμο της Ιστορίας με βάση τα σημερινά συμφέροντα του
κεφαλαίου, με στόχο, εν μέσω της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης και ενόψει
ευρωεκλογών, το χτύπημα της κομμουνιστικής ιδεολογίας και της συνείδησης των
νέων γενιών.
Οι Έλληνες ευρωβουλευτές
Χαρακτηριστική στην ψηφοφορία ήταν και η στάση των
Ελλήνων ευρωβουλευτών, καθώς ΣΥΡΙΖΑ
και ΛΑ.Ο.Σ. φρόντισαν να μη συμμετέχουν καν στη διαδικασία, ενώ η ΝΔ «απήχε»... Το ΚΚΕ καταψήφισε και καταδίκασε
απερίφραστα το ψήφισμα και την αντικομμουνιστική υστερία που λαμβάνει χώρα
στην ΕΕ. Το ΠΑΣΟΚ, καταψήφισε το
ψήφισμα, για την «Ευρωπαϊκή Συνείδηση και τον Ολοκληρωτισμό», που «έχει σαν
στόχο την καθιέρωση ευρωπαϊκής ημέρας μνήμης για τα θύματα του ναζισμού και του
κομμουνισμού», σημειώνοντας στην αιτιολόγησή του ότι «ο ναζισμός και ο
σταλινισμός ως δύο μοναδικά φαινόμενα είχαν ουσιαστικές διαφορές» και «θεωρεί
ότι η καθιέρωση κοινής ημέρας μνήμης εξομοιώνει κατά απαράδεκτο τρόπο δύο
ανόμοια κομμάτια της Ιστορίας, που το καθένα είχε διαφορετική αφετηρία και που
για διαφορετικούς λόγους έχουν καταδικαστεί στη συνείδηση του πολίτη»,
δείχνοντας έτσι εμμέσως ότι δε διαφωνεί
ουσιαστικά με τον αντικομμουνιστικό δρόμο που επιδιώκει και το ψήφισμα.
Η θέση που κράτησαν τα ελληνικά κόμματα κατά την
ψηφοφορία, δείχνει ότι λαμβάνουν σαφώς υπόψιν την ελληνική πραγματικότητα και
την αδιάλλακτη στάση του ΚΚΕ.
Αποδεικνύεται,
για μια ακόμη φορά, η επίδραση που
μπορεί να ασκεί η ακούραστη μαχητική δράση του ΚΚΕ, η συνεπής στάση του στα
πλαίσια της ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης όχι μόνο για την υπεράσπιση της
ιδεολογίας μας, της επιστημονικής κοσμοθεωρίας του κομμουνισμού και του
σοσιαλισμού, αλλά της επαναστατικής πάλης του εργατικού κινήματος των λαϊκών
κινημάτων στη χώρα μας και διεθνώς, ολόκληρης της Ιστορίας τους.
Χυδαίος αντικομμουνισμός
Το ψήφισμα, που βαδίζει στα χνάρια του
Αντικομμουνιστικού Μνημονίου, χαρακτηρίζει τον κομμουνισμό «ολοκληρωτικό
καθεστώς» και οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις κατηγορούνται για «εγκλήματα κατά
της ανθρωπότητας», τονίζοντας ότι «κυρίαρχη ιστορική εμπειρία της Δυτικής
Ευρώπης ήταν ο ναζισμός, ενώ τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης
είχαν την εμπειρία τόσο του κομμουνισμού όσο και του ναζισμού, και ότι πρέπει
να προωθηθεί η κατανόηση για το διπλό παρελθόν δικτατορίας στις χώρες αυτές».
Θεωρεί δε τις σοσιαλιστικές χώρες ως απότοκο του
φασισμού, υποστηρίζοντας ότι «η ευρωπαϊκή ενοποίηση υπήρξε εξαρχής μια απάντηση
στα δεινά που επέφεραν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και η ναζιστική τυραννία που
οδήγησε στο Ολοκαύτωμα και στην επιβολή ολοκληρωτικών και αντιδημοκρατικών
κομμουνιστικών καθεστώτων στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη», με τους
ευρωβουλευτές να ισχυρίζονται προκλητικά ότι η ιμπεριαλιστική - αντιδημοκρατική
ΕΕ των πολέμων και της ανισότητας, ήταν ένας «τρόπος για την υπέρβαση των
διαιρέσεων και της εχθρότητας στην Ευρώπη μέσω της συνεργασίας και της
ενοποίησης, καθώς και για την εξάλειψη των πολέμων και την εδραίωση της
δημοκρατίας στην Ευρώπη».
Αποβλέπουν στο μέλλον
Ακόμα ξεκαθαρίζει ότι στόχος ήταν και παραμένει το
ξαναγράψιμο της Ιστορίας, κατά τα ιμπεριαλιστικά ευρωενωσιακά πρότυπα,
επενδύοντας στις νέες γενιές, σημειώνοντας ότι «η Ευρώπη δε θα ενωθεί ποτέ αν
δεν μπορέσει να καταλήξει σε κοινή θεώρηση της Ιστορίας της, να αναγνωρίσει το
ναζισμό, το σταλινισμό και τα φασιστικά και κομμουνιστικά καθεστώτα ως μέρος
της κοινής Ιστορίας της και αν δεν διεξαγάγει τίμιο και ουσιαστικό διάλογο για
τα εγκλήματα των καθεστώτων αυτών κατά τον περασμένο αιώνα», χαρακτηρίζοντας
τις φιέστες για τα 20 χρόνια από τις ανατροπές ως «ευκαιρία να ενισχυθεί η
συνείδηση του παρελθόντος και σημειώνοντας «τη σημασία που έχει να διατηρηθεί
ζωντανή η μνήμη του παρελθόντος».
Φυσικά, καλεί την καθιέρωση της 23ης Αυγούστου
«ως Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης για τα
θύματα όλων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων, και να γιορτάζεται
με αξιοπρέπεια και αμεροληψία», με δεδομένο ότι στις 23/8/39 υπογράφτηκε το
«Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότοφ», «σύμφωνο μη επίθεσης», που αξιοποίησε η
Σοβιετική Ένωση για να προετοιμαστεί για την αναπόφευκτη επίθεση της ναζιστικής
Γερμανίας. Σαφής πρόθεση η αξιοποίηση
του Συμφώνου για να κρύψουν ότι πριν η ΕΣΣΔ είχε επιδιώξει συνεννόηση με τη
Βρετανία και τη Γαλλία, αλλά αυτές την είχαν απορρίψει, αλλά και το ότι οι
ιμπεριαλιστικές δυνάμεις με αστικά δημοκρατικά πολιτεύματα ή με φασιστικά
ενεργούσαν έχοντας στόχο την ανατροπή της σοβιετικής εξουσίας.
Κλείνοντας το ψήφισμα δηλώνει ότι το Ευρωκοινοβούλιο
«είναι πεπεισμένο ότι απώτερος στόχος της αποκάλυψης και της αποτίμησης των
εγκλημάτων που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα είναι η
συμφιλίωση, η οποία μπορεί να επιτευχθεί αν υπάρξει αποδοχή της ευθύνης,
ζητηθεί συγγνώμη και προωθηθεί η ηθική ανάκαμψη».
Τέτοιες μέρες (21-Δεκ-1947), γεννιέται ο Ισπανός αριστοτέχνης του
φλαμένκο, κιθαρίστας και συνθέτης Paco de Lucía (Πάκο ντε Λουθία
πραγματικό όνομα Francisco Sánchez Gomes Φρανσίσκο Σάντσεζ Γκόμεζ —έφυγε
από τη ζωή στα 66 του χρόνια, 25-Φεβ-2014 Playa del Carmen, México).
Θεωρείται ως ένας από τους καλύτερους
κιθαρίστες παγκοσμίως και ως ο καλύτερος
κιθαρίστας στο είδος του φλαμένκο.
Με την ασύλληπτη δεξιοτεχνία και δύναμη του δεξιού του χεριού μπορούσε να εκτελεί εξαιρετικά «διαυγή» και γρήγορα picados(σσ|> κατά λέξη "πικάντικα" ..."τσιμπήματα" που λένε οι κιθαρίστες).
Café cantante -Καφέ σαντάν Sevilla 1888
Γεννημένος σε μια ταπεινή οικογένεια
στη Νότια Ισπανία, ο Πάκο αναδείχτηκε
σε μουσικό γίγαντα που συνδύασε στη
μουσική του τζαζ, ποπ και κλασικά στοιχεία
με την παράδοση του φλαμένκο. Όπως
έλεγε συχνά όφειλε στον πατέρα του, έναν
τραγουδιστή με τσιγγάνικη καταγωγή, ο
οποίος τον ενθάρρυνε να παίζει για ώρες,
τη γνωριμία του με τη μουσική. «Οι
τσιγγάνοι είναι καλύτεροι, αφού ακούνε
μουσική από την ώρα που γεννιούνται.
Εάν δεν είχα γεννηθεί στο σπίτι του
πατέρα μου δεν θα ήμουν τίποτα. Δεν
πιστεύω στα αυθόρμητα ταλέντα» είχε
πει
Από τα δώδεκά του χρόνια έπαιζε μουσική σε tablaos,τα μπαρ που φιλοξένησαν τις αυθεντικές παραστάσεις φλαμένκο. Στα δεκαπέντε του είχε μετακομίσει στη Μαδρίτη και στα δεκαοκτώ κυκλοφόρησε το πρώτο του άλμπουμ. Στη
Μαδρίτη ήταν που γνώρισε έναν άλλον ταλαντούχο έφηβο καλλιτέχνη, τον
τραγουδιστή Camaron de la Isla, με τον οποίο δημιούργησε μια ιστορική
συνεργασία, παίζοντας και γράφοντας μουσική μαζί έως τον θάνατο του
Camaron το 1992. Στις 18 Φλεβάρη 1975, έγινε ο πρώτος κιθαρίστας φλαμένκο που έπαιξε στο περίφημο «Teatro Real» της Μαδρίτης Το 1982 συμμετείχε σε μια σειρά από συναυλίες με τον jazz πιανίστα “Chick” Corea.
Το 2004 βραβεύτηκε με το Asturias Prize for Art, ένα από τα
σημαντικότερα βραβεία της Ισπανίας, ως «ο πιο διεθνής από όλους τους
καλλιτέχνες του φλαμένκο» και έκανε περιοδεία σε ΗΠΑ και Καναδά με τον
Ισπανό τραγουδιστή φλαμένκο Λα Τάνα
Επιρροές και χαρακτηριστικά της ερμηνείας του
Επηρεάστηκε από δύο σχολές, αυτή του
Niño Ricardo
(1904-1972), που θεωρείται μια από τις πιο
σημαντικές φιγούρες της κιθάρας φλαμένκο
και ο πιο άμεσος πρόδρομος του Paco
de Lucía,
και του Sabicas (1912-1990) ), ο
οποίος θεωρείται ως ο πιο σημαντικός
στην ανάπτυξη και βελτίωση της κιθάρας
flamenco ως όργανο συναυλίας
(πριν, η κιθάρα ήταν μόνο όργανο συνοδείας).
Η συμβολή του Sabicas στο
flamenco είναι διπλή, από τη
μια πλευρά επεκτείνει την τεχνική της
flamenco κιθάρας (επινόησε,
για παράδειγμα, το alzapúa <|- δείτε και το βίντεο, μια συγκεκριμένη
τεχνική του χεριού που παίζει και
εκτελείται με τον αντίχειρα από ψηλά
σε χαμηλά και μετά «κορδόνι» με τα τρία
δάχτυλα), και από την άλλη ξεχωρίζει ως
συνθέτης του είδους, δημιουργώντας μια
απόλυτα συνεκτική μελωδική, ρυθμική
και αρμονική δομή από την αρχή έως το
τέλος, όπως σε κάθε κλασικό έργο, ενώ το
φλαμένγκο δεν υπήρξε ποτέ τέτοιο –εκτός
από ορισμένες σύγχρονες μορφές – για
παράδειγμα, ο Esteban de
Sanlúcar
(1910-1989), σε δημιουργίες όπως η Mantilla
de feria ή το
Panaderos flamencos.
Λίγα πράγματα μπορούν να αντιταχθούν
στο άγγιγμα του Sabicas, ο
οποίος χάριζε μια εξαιρετική τεχνική
με μεγάλο ήχο μέσα από την ποιοτική
αρτιότητα των συνθέσεων του – παίζοντας
συχνά σε μεγάλες σκηνές χωρίς μικρόφωνο
– δονώντας την αίθουσα και το ακροατήριό.
Έλεγε ο Paco de Lucía:
Τεμπελιάζω όλη μέρα, είμαι ο πιο
αδρανής στον κόσμο, μπαίνω στη ρουτίνα και ενώ έχω δεσμεύσεις, κόβω
βόλτες και αντί να πάω όπου πρέπει (σσ |> εννοεί επαγγελματικά)
κυριολεκτικά με σέρνουν. Paco de Lucía
Η μεγαλύτερη συμβολή του στο flamenco ήταν πως κατάφερε να το
διαδώσει και να το διεθνοποιήσει, αλλά και να το ανεβάσει σε άλλο
επίπεδο ακούσματος σαν υπέροχος διερμηνέας με πολύ προσωπικό του στυλ,
το οποίο μπορεί να οριστεί ως έντονο και ρυθμικό. Αυτό το στυλ
εκδηλώνεται με την ποιότητα πολυάριθμων έργων του, μεταξύ αυτών, Entre
dos aguas (rumba), La Barrosa (alegrías), Barrio la Viña, Αφιέρωμα στο
Niño Ricardo (soleá), Almoraima (bulerías), Guajiras de Lucía και Río
Ancho (rumba).
Κούβα 3 Μαΐου 1975 Γιατί όχι; Καλά θα ήταν να ζω εδώ!
Πέρα από τη σημαντική προσπάθεια αυτού
του καλλιτέχνη να κάνει το φλαμένκο
γνωστό στο κοινό εκτός της Ισπανίας,
τόλμησε να του δώσει «έναν άλλο αέρα»
αναμειγνύοντάς το με διαφορετικά στυλ,
τα οποία, αν και με διαφορετικές μελωδικές
και ρυθμικές δομές, κατάφερε να ταιριάξει
περίφημα. Υπήρξε ο πρωτοπόρος που
άνοιξε το δρόμο για αυτόν τον τύπο
πειραματισμού και συγχώνευσης με
διάφορους τύπους μουσικής.
Μια άλλη συμβολή του στη σύγχρονη
τέχνη φλαμένκο ήταν η συμπερίληψη του
cajón (ΣΣ |>
κάτι σαν ηχείο-τύμπανο) ενός οργάνου
της αφρο-περουβιανής μουσικής γνωστό
στον Paco de
Lucía από το
Περού στα τέλη της 10ετίας του εβδομήντα,
στα χέρια του Carlos Caitro
Soto de la
Colina, του περουβιανού
κατζονιέρε και του συνθέτη.
Ο Paco de
Lucía αισθάνεται
και καταλαβαίνει, όταν γνωρίζει αυτό
το περουβιανό όργανο, ότι μπορεί να
είναι μια λύση στη μόνιμη ανάγκη για
κρουστά που απαιτεί το φλαμένκο και το
προσθέτει, σε σε συνεργασία με τον Rubem
Dantas, στα στοιχεία και από
εκείνη τη στιγμή, το cajon
έγινε -και με το πέρασμα του χρόνου
αναπόσπαστο της σύγχρονης τέχνης
φλαμένκο και, αργότερα και άλλων διεθνών
μουσικών ρευμάτων. Όπως είπε ο ίδιος
στον Enrique Planas,
της περουβιανής εφημερίδας «El
Comercio», στις 6-Οκτ-2013, πριν
από την επιστροφή του στη χώρα μετά από
16 χρόνια απουσίας …
Enrique Planas… Τι θυμάσαι για το ταξίδι στο Περού όταν ανακάλυψες «το κουτί»;
Paco de Lucía: Αυτό ήταν αποφασιστικό, όχι μόνο για μένα αλλά και για
τη μουσική γενικά- το αποκαλώ πάντα «το cajón του Περού». Υπάρχουν
πολλοί που δεν γνωρίζουν από πού προέρχεται και πάντα μιλάω για τον
Caitro Soto, που τον είδα για πρώτη φορά σε μια γιορτή στην Ισπανική
Πρεσβεία στη Λίμα, όπου ήταν με τον Chabuca Granda… και άγγιξε το cajón.
Τότε είπα στον εαυτό μου: «αυτό είναι το όργανο που χρειάζεται το
φλαμένκο» -μέχρι τότε, χρησιμοποιούσαμε bongos και congas, αλλά αυτά
ήταν περισσότερο Καραϊβικής, δεν ακούγονταν σαν φλαμένκο. Παρατήρησα ότι
το cajon είχε τον χαμηλό ήχο της σόλας του ποδιού ενός χορευτή και
επίσης τον έντονο ήχο του τακουνιού του […] ήταν τέλειο. Γνωρίζω ότι
υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο Περού που λένε ότι το κλέψαμε για τα
φλαμένκο μας, αλλά δεν είναι έτσι. Πάντα, με μεγάλη τιμή, μιλάω για το
«κουτί του Περού» και θα είμαι πάντα ευγνώμων για αυτό το ταξίδι και τη
συγκεκριμένη νύχτα στην οποία κατάφερα να ανακαλύψω αυτό το όργανο που
δεν παίζεται πλέον μόνο στα δικά μας ακούσματα. Τώρα κάθε ομάδα ροκ, ποπ
ή μουσικής έχει έναν cajonero…
Τα τελευταία χρόνια είχε αποσυρθεί
και εμφανιζόταν σε ελάχιστες συναυλίες
σε Ισπανία και Γερμανία και σε ευρωπαϊκά
φεστιβάλ του καλοκαιριού. Το στυλ του
έχει υπάρξει παράδειγμα για τις νεότερες
γενιές και η τέχνη του τον έκανε έναν
από τους καλύτερους πρέσβεις της
ισπανικής κουλτούρας στον κόσμο» είχε
αναφέρει τότε η επιτροπή. Η δεξιοτεχνία
του χώρεσε σχεδόν τα πάντα: Έζησε και
σε άλλες πόλεις της Ισπανίας καθώς και
στο Μεξικό. Παράλληλα, περιόδευσε σε
πολλές χώρες, ιδιαίτερα στην Αμερική.
Τη δεκαετία του ’80 ο Ντε Λουθία
συνεργάστηκε με τους κιθαρίστες John
McLaughlin και Al di Meola στο κλασικό άλμπουμ
«Friday night in San Francisco». Ανοίχτηκε στην τζαζ
και στην μπόσα νόβα, αποσπώντας κριτική
από τους πιο παραδοσιακούς. Ο ίδιος
δήλωνε πιστός στις μουσικές του καταβολές.
«Για μένα είναι ένα μυθικό πρόσωπο
που η μορφή του ερχόταν στο μυαλό μου
σχεδόν ταυτόχρονα όταν έπιανα στα χέρια
μου την κιθάρα μου», αναφέρει από την
πλευρά του ο Γιώργος Νταλάρας,
πληροφορούμενος τον θάνατο του Πάκο
ντε Λουτσία. «Ο Paco είναι αναντικατάστατος.
Ήταν ένας πρωτοποριακός μουσικός. Ένας
καλλιτέχνης που είχε απόλυτη συνείδηση
της αξίας του, όμως ποτέ δεν κάθισε στις
δάφνες του».
