Θόδωρος Αγγελόπουλος από την 🎬 “Αναπαράσταση” 🔹 στα “Κύθηρα” και στο μεγάλο ταξίδι 📽️

 

“Επιλέγω τη μεριά του ... ονείρου”

 «Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κρατάει το φλάμπουρο του ελληνικού κινηματογράφου σ' όλο τον κόσμο». Την εκτίμηση αυτή εξέφρασε μεγαλόκαρδα ο Νίκος Κούνδουρος στη γιορταστική εκδήλωση που έγινε το Φλεβάρη του 2006 για τα 40 χρόνια του Θόδωρου Αγγελόπουλου στον κινηματογράφο και για τα 30 χρόνια του «Θιάσου» του, με την ευκαιρία –τότε και της κυκλοφορίας σε 12 DVD (με ψηφιακή επεξεργασία εικόνας και ήχου), από τη «New Star», του μεγάλου μήκους κινηματογραφικού «δωδεκαλόγου» του Αγγελόπουλου.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με συνεργάτες και φίλους του
κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Αναπαράσταση», 1969

αρματώθηκε με την ποιητική φορεσιά του κινηματογραφιστή | Μεγαλέξανδρου, πάλεψε με το ακατόρθωτο μεταφέροντας αρχαίους μύθους και λαϊκούς θρύλους, μετασχηματίζοντάς τους στην αφυδατωμένη, έρημη χώρα, προσδιόρισε τον ιστορικό του χωροχρόνο δημιουργώντας ένας διαρκές παρόν-παρελθόν, αποτύπωσε τη δική του "άλλη Ελλάδα" στην αναζήτηση της αέναης Επιστροφής, φώτισε μέσα από τα σύννεφα της μνήμης τους εξόριστους, προφητεύοντας μελαγχολικά το τέλος του 20ού αιώνα.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27-Απρ-1935. Το 1953 εισάγεται στη Νομική Σχολή Αθηνών, την οποία εγκαταλείπει στο πτυχίο. Το 1961 φεύγει για τη Γαλλία και γράφεται στη Σορβόνη, όπου παρακολουθεί μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμολογίας, με καθηγητές τον Ζορζ Σαντούλ και τον Μιτρί, τους οποίους ξανασυνάντησε αργότερα στην IDHEC. Παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα εθνολογίας με τον Λεβί Στρος. Για να αντεπεξέλθει στα έξοδα των σπουδών δουλεύει στη ρεσεψιόν της Σιτέ Ουνιβερσιτέρ (Πανεπιστημιούπολης -με την ώρα) μαζί με τον γλύπτη Γεράσιμο Σκλάβο.
1962-63: Γίνεται δεκτός, ύστερα από εξετάσεις, στην περίφημη σχολή κινηματογράφου IDHEC. Η διαφωνία και σύγκρουσή του με τον καθηγητή της σκηνοθεσίας οδηγεί σε πρόωρη λήξη τις σπουδές του.
1963-64: Συνεχίζει τη φοιτητική του διαδρομή στο Musee de l' homme κοντά στον εθνολόγο - σκηνοθέτη Jean Rouch (σκηνοθέτη και ανθρωπολόγου - από τους ιδρυτές του κινηματογράφου στη Γαλλία, πάνω από 60 χρόνια στην Αφρική, όπου διδάσκεται το σινεμά – ντιρέκτ).
1964: Επιστροφή στην Ελλάδα. Η επάνοδος συνοδεύεται από αναίτιο ξυλοδαρμό του από την αστυνομία καθώς βάδιζε ανύποπτος- επεισόδιο που τον επηρέασε και άλλαξε τη διάθεση και τα σχέδιά του. Τότε η σκηνοθέτιδα Τώνια Μαρκετάκη του προτείνει να συνεργαστεί με την εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή» ως κριτικός.
Προς μεγάλη έκπληξη όλων - και του ιδίου - αντί να γυρίσει στη Γαλλία, όπως ήταν και το αναμενόμενο, έμεινε στην Ελλάδα. Και εργάστηκε ως κριτικός.
Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, «Εκπομπή», στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, «Αναπαράσταση», κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό, και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.
Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου. Πολλά αφιερώματα που τιμούν τη δουλειά του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχουν πραγματοποιηθεί σ' όλο τον κόσμο. Είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Εσεξ (Essex).
Ταινίες: 1970: Αναπαράσταση. 1972: Μέρες του '36. 1975: Ο θίασος. 1977: Οι Κυνηγοί. 1980: Ο Μεγαλέξανδρος. 1983: Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη Capitali culturali d'Europa. 1984: Ταξίδι στα Κύθηρα. 1986: Ο Μελισσοκόμος. 1988: Τοπίο στην ομίχλη. 1991: Το μετέωρο βήμα του πελαργού. 1995: Το βλέμμα του Οδυσσέα. 1998: Μια αιωνιότητα και μια μέρα. 2003: Τριλογία - Ι. Το λιβάδι που δακρύζει. 2008: Τριλογία - ΙΙ. H σκόνη του χρόνου. 2012 Mundo Invisível (segment "Céu Inferior")

Τέτοιες μέρες το 2016 και ενώ η Ουκρανία –για πολλοστή φορά (δείτε - πλευρές των παζαριών ενώ εντείνονται απειλές και στρατιωτική κινητικότητα) «φλεγόταν» -κυριολεκτικά και μεταφορικά έφυγε αναπάντεχα για «άλλη θάλασσα» ο σπουδαίος μας σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος (που κολλάει η Ουκρανία στο θέμα μας; θα το δείτε παρακάτω…)

Μέσα από “τα δύο χέρια”

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μιλήσεις για ένα έργο, αλλά ο οικονομικότερος, δίχως άλλο, είναι η
αλληγορία. Και ιδιαίτερα όταν μια κριτική αλληγορία μπορεί να μιλήσει για ένα έργο μέσα από την δική του σχέση με αυτήν.
O Walter Benjamin ο μεγάλος εκείνος μαρξιστής κριτικός (της λογοτεχνίας, αλλά και δοκιμιογράφος, μεταφραστής, φιλόσοφος...) που συνδέονταν με την Σχολή της Φρανκφούρτης για την κριτική θεωρία και επηρεάστηκε από τα γραπτά του (νεότερου) Μπέρτολτ Μπρεχτ, που
ανέπτυξε την κριτική αισθητική και τον διαλεκτικό υλισμό, στην καταγωγή του γερμανικού τραγικού δράματος, έγραφε πως "η αλληγορία είναι για τη σφαίρα της σκέψης ό,τι και τα ερείπια για τη σφαίρα των πραγμάτων".

Οι αντιθέσεις του καπιταλισμού, όπως σωστά σημείωσε, δεν οδηγούν στο σοσιαλισμό αναγκαστικά,- αν δεν υπάρχει συνειδητή και οργανωμένη δράση που θα οδηγεί σε ένα τέλος της παλιάς τάξης πραγμάτων - από μόνες τους μπορούν να φέρουν την καταστροφή του πολιτισμού: σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα...
Ο χειρότερος καρπός της ιδεολογίας του τέλους των ιδεολογιών είναι το απόλυτο σκοτάδι για τις προοπτικές αλλαγής της κοινωνίας στο μέλλον. Η τακτική που βασίζεται σε ένα παρόν χωρίς ιστορία, χωρίς παρελθόν και χωρίς μέλλον έγινε η καθημερινή πνευματική τροφή μεγάλου αριθμού πολιτικών προσώπων, πρώην κομμουνιστών ή ψευτοκομμουνιστών.
Ο Benjamin διαχωρίζει την αλληγορία από το σύμβολο στην βάση (αντίστιξης) «θραύσματος και ολότητας»· επειδή όμως το ερείπιο είναι η αποτύπωση της καταστροφικής εργασίας της ιστορίας, που σωρεύει "ερείπια πάνω σε ερείπια" ("Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας"), η αλληγορία είναι επίσης το κατεξοχήν μέσο για την αποτύπωση του ιστορικού και του στοχασμού πάνω σ' αυτό.

Τουλάχιστον για τον μελαγχολικό, αυτόν που στοχάζεται τα ερείπια με μια κάποια εμμονικότητα,  σαν τον ύστερο Αγγελόπουλο, που είναι αυτή ενός είδους σύγχρονου (αγνώριστου) “Benjamin” χωρίς το αντιστάθμισμα του στρατευμένου επαναστατικού μαρξισμού, ενός “Benjamin” που  έχει παραδοθεί τελεσίδικα στην οπτική της υποχώρησης και της ήττας.

 

Λογότυπο google.gr στις 27-Απρ-2012 - 77η επέτειο γέννησης του Αγγελόπουλου.

 

Τα δυο χέρια – από την “Ομίχλη” στον “Οδυσσέα”

Ανάμεσα στο 1988 (Τοπίο στην Ομίχλη) και στο 1995 (Βλέμμα του Οδυσσέα), η αλληγορία, η στάμπα του ερείπιου (ή θραύσματος) που αφήνει πίσω της η ιστορική καταστροφή, παίρνει την απτή μορφή ακρωτηριασμένου, γιγαντιαίου χεριού.
Η διαλεκτική των χεριών που αναδύονται σε δύο διαφορετικά υδάτινα τοπία, αυτό του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και αυτό ενός βαλκανικού ποταμού, περιστρέφεται γύρω από τη «μαύρη τρύπα» που απλώνεται ανάμεσα στις ημερομηνίες, τη «μαύρη τρύπα» του 1991 την ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού –καπιταλιστική παλινόρθωση (που ο Αγγελόπουλος την βλέπει σαν “κατάρρευση” και όχι σαν “ανατροπή”...) και, ως μια από τις απολήξεις της, ο (γιουγκοσλαβικός τότε) εμφύλιος.
Αυτές οι δύο καταστροφές φέρνουν το ένα χέρι με το άλλο, χτίζουν έναν διάλογο ανάμεσά τους στην νοηματική, θα έλεγε κανείς γλώσσα -τη γλώσσα των χεριών- που είναι επίσης διάλογος ανάμεσα σε δύο χρονικές στιγμές.

Από τότε (1995) πέρασαν 26+ χρόνια... Η Γιουγκοσλαβία δεν υπάρχει πια! Μεσολάβησαν οι
βομβαρδισμοί του ́99 (... 1.150 μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ, που απογειώθηκαν από 59 βάσεις σε 12 χώρες πραγματοποίησαν συνολικά 2.300 επιδρομές... εκτοξεύτηκαν 420.000 βλήματα συνολικού βάρους 22.000 τόνων, 20.000 πύραυλοι, από αυτούς 1.300 Κρουζ και 37.000 βόμβες διασποράς, χρησιμοποιήθηκαν βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου...) και τα υπόλοιπα ανέλαβαν οι εγχώριοι €υρωλάγνοι.
Η ΕΣΣΔ που γνωρίσαμε έγινε παρελθόν... αλλά η παλιά –από το 1962 ρήση του Κένεντι (...there is another type of warfare —new in its intensity, ancient in its origin— war by guerrillas, subversives, insurgents, assassins; war by ambush instead of by combat, by infiltration instead of aggression, seeking victory by eroding and exhausting the enemy instead of engaging him. It preys on unrest. - υπάρχει ένα άλλο είδος πολέμου – νέος στην σφοδρότητά του, αρχαίος στην προέλευσή του – ένας πόλεμος από αντάρτες, υπονομευτές, στασιαστές, δολοφόνους ... ένας πόλεμος ενέδρας αντί μάχης, διείσδυσης αντί επίθεσης, που επιδιώκει τη νίκη μέσα από τη διάβρωση και την εξάντληση του εχθρού αντί της ανάμειξής του... τρέφεται με την αναταραχή ) εξακολουθεί να κατέχει την περίοπτη θέση της στο «Εγχειρίδιο του Αντισυμβατικού Πολέμου [ΑΠ] των Ειδικών Στρατιωτικών Δυνάμεων του Αμερικανικού Στρατού» βλ ΗΠΑ_Εγχειρίδιο του Αντισυμβατικού Πολέμου... (επικαιροποιημένο συνεχώς από τότε τόσο επί Συριζα_ΑνΕλ, όσο και πρόσφατα επί ΝΔ)

Το μαστίγιο και το καρότο του καπιταλισμού πήρε σύγχρονο πρόσωπο: αρχικά οι «πορτοκαλί επαναστάσεις» άφησαν πίσω την Помаранчева революція της Ουκρανίας του 2004 και διαλύοντας Μέση Ανατολή, Αίγυπτο και Λιβύη οδήγησαν στην Ουκρανία του 2014
Στο παραπάνω αμερικάνικο εγχειρίδιο διαβάζουμε
«...§¶1-36 UW forces can function as effective instruments in the psychological preparation of the population for the introduction of conventional forces... for example, the United States can disseminate messages suggesting to meet a nonexistent threat ... examples of this type of UW effort by the United States include the following: European and Pacific Theaters (1942-1945), North Korea (1951-1953), Cold War Contingency Plans for Eastern Europe (1952-1989)...»
«...§¶1-36. Οι δυνάμεις του αντισυμβατικού πολέμου («UW» = Unconventional Warfar) μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά για την ψυχολογική προετοιμασία του πληθυσμού, ώστε να μπουν στη συνέχεια στη μάχη οι συμβατικές δυνάμεις... για παράδειγμα, διάδοση (σσ. ψευδών) ειδήσεων υποδεικνύοντας ανύπαρκτες απειλές ...παραδείγματα αυτής της προσπάθειας τύπου UW από τις Ηνωμένες Πολιτείες περιλαμβάνουν:
Τα θέατρα πολέμου (1942-1945) σε Ευρώπη και Ειρηνικό, τη Βόρεια Κορέα (1951-1953), τα σχέδια έκτακτης ανάγκης του ψυχρού πολέμου για την Ανατολική Ευρώπη (1952-1989)... και παρακάτω δομή κινήματος ανταρσίας η αντίστασης -
Υπόγειες δραστηριότητες (προετοιμασία αντιστασιακών στελεχών και κινητοποίηση πληθυσμού, προετοιμασία παράλληλων ιεραρχιών για την κατάληψη κυβερνητικών θέσεων
Δυσαρέσκεια με πολιτικές, κοινωνικές, διοικητικές και άλλες συνθήκες, εθνικές φιλοδοξίες (ανεξαρτησία), ή επιθυμία για ιδεολογικές και άλλες αλλαγές.
Δημιουργία ατμόσφαιρας μιας ευρύτερης δυσαρέσκειας μέσω προπαγάνδας, πολιτικές και ψυχολογικές προσπάθειες για δυσφήμηση της κυβέρνησης.
Αναταραχή. Δημιουργία ευνοϊκής κοινής γνώμης (υποστηρίζει εθνική υπόθεση). Δημιουργία δυσπιστίας εγκατεστημένου θεσμού.
Αυξημένη αναταραχή. Ανησυχία και δυσαρέσκεια. Διείσδυση στη διοίκηση, στην αστυνομία, στο στρατό και σε εθνικούς οργανισμούς.
Μποϊκοτάζ, επιβραδύνσεις - απεργίες.
Διείσδυση ξένων εκπαιδευτών διοργανωτών και συμβούλων και ξένης προπαγάνδας, υλικά, χρήματα, όπλα και εξοπλισμός.
Πρόσληψη και εκπαίδευση στελεχών “αντίστασης”.
Διείσδυση σε εργατικά συνδικάτα, φοιτητικούς και εθνικούς οργανισμούς, καθώς και σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας.
Εξάπλωση των ανατρεπτικών οργανώσεων σε όλους τους τομείς της ζωής μιας χώρας.
Δημιουργία εθνικών οργανώσεων βιτρίνα και απελευθερωτικών κινημάτων. Έκκληση προς ξένους συμπαθούντες.
Επέκταση των οργανώσεων βιτρίνα.

Το νέο ιμπεριαλιστικό σχέδιο των ΗΠΑ
🔘 🇨🇺  Η απάντηση του κουβανικού λαού

Εντατικοποίηση της προπαγάνδας, ψυχολογική προετοιμασία για εξέγερση.
Ανοικτή και συγκαλυμμένη πίεση εναντίον της κυβέρνησης (απεργίες, βιαιότητες και ταραχές).
Αύξηση υπόγειων δραστηριοτήτων για την επίδειξη ισχύος της αντιστασιακής οργάνωσης και την αδυναμία της κυβέρνησης.
Έντονη υπονόμευση του ηθικού (κυβέρνηση, διοίκηση, αστυνομία και στρατός).
Αυξημένη πολιτική βία και σαμποτάζ
Ενέργειες ανταρτοπόλεμου
Ανταρτοπόλεμος μικρής κλίμακας... Ανταρτοπόλεμος μεγάλης κλίμακας... κλπ.

Η εκπομπή της σειράς ντοκιμαντέρ «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΟΥ»
φιλοξενεί τον ΘΟΔΩΡΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ, ο οποίος ξεδιπλώνει τις μνήμες του από το 1970,
εστιάζοντας την αφήγησή του στην ταινία του «Αναπαράσταση»
που προβλήθηκε εκείνη τη χρονιά.