Αφιέρωμα ιρανικός κινηματογράφος

(Ξανα)είδαμε χτες στην ΕΡΤ την εξαιρετική ταινία από το Ιράν “Περίπτωση Συνείδησης” (ο ελληνικός τίτλος) _ “No Date, No Signature” (Χωρίς ημερομηνία, χωρίς υπογραφή ο “διεθνής”) _ “Bedoone Tarikh, Bedoone Emza” (_ιδιωματισμός προφανώς, “Χωρίς ραντεβού, χωρίς μεζέ” _σε ελεύθερη μετάφραση). Ήδη είχαμε κάνει μια πρώτη αναφορά όταν μιλήσαμε για το “Iran Film Festival_ από τη NEW STAR και το μορφωτικό κέντρο της πρεσβείας του Ιράν” που ξεκινάει τις επόμενες μέρες (με δωρεάν είσοδο).

Σημειώναμε χαρακτηριστικά: Μια ελεγεία για τον άνθρωπο, που ο αστικός καθωσπρεπισμός εξαφανίζει και συνθλίβει. Ένας ευυπόληπτος ιατροδικαστής ο Δρ Kahve Nariman _αρμόδιος και για αυτοψίες σε ύποπτους θανάτους, εμπλέκεται σε ένα τροχαίο, με μια οικογένεια φτωχοδιάβολων _όλοι πάνω σ΄ ένα μηχανάκι (το αντρόγυνο και δύο παιδιά) όπου τραυματίζει ένα οχτάχρονο αγοράκι. Δε θέλει αστυνομίες γιατί υπάρχει πρόβλημα με την ασφάλεια του αυτοκινήτου και προτίθεται να πληρώσει αποζημίωση στον πατέρα του παιδιού, από τον οποίο ζητάει  και να το μεταφέρει στο νοσοκομείο. Εις μάτην … Το άλλο πρωί, βρίσκει στο νοσοκομείο το πτώμα του αγοριού που έχει μεταφερθεί εκεί για αυτοψία, με πρώτη γνωμάτευση (από ένα συνάδελφό καθώς τη σύζυγό του) να δείχνει θάνατο από δηλητηρίαση. Ακολουθεί αναπαράσταση για το χαλασμένο φαγητό, με τους εκπροσώπους αστυνομίας και διωκτικών αρχών να λειτουργούν εκβιαστικά και να φιμώνουν το κατηγορούμενο και τραγικό κάδρο τη γυναίκα του Ένα εκλεκτό δείγμα του κινηματογράφου των (ανύπαρκτων για τους αστούς) ηθικών διλημμάτων, μπολιασμένo με την ιρανική κινηματογραφική παράδοση της ενδελεχούς μελέτης χαρακτήρων …και η ζωή συνεχίζεται _όπου φτωχός κι η μοίρα του. Με πολύ καλά τα πλάνα της κοινωνικής αντίθεσης (δείτε τα απόσπασμα video)

Σε άλλη εντελώς κατεύθυνση η παρουσίαση της ΕΡΤ … “Μια ελεγεία για τους ανθρώπους που ονειρευόμασταν να γίνουμε κι όμως θάψαμε μέσα μας. Ένας ευυπόληπτος ιατροδικαστής εμπλέκεται σε ένα τροχαίο, όπου τραυματίζεται ένα οχτάχρονο αγοράκι. Ο άνδρας προτίθεται να πληρώσει αποζημίωση στον πατέρα του παιδιού και να το μεταφέρει στο νοσοκομείο, αλλά εις μάτην. Το άλλο πρωί, βρίσκει στο νοσοκομείο το πτώμα του αγοριού που έχει μεταφερθεί εκεί για αυτοψία, αλλά η πρώτη γνωμάτευση δείχνει θάνατο από δηλητηρίαση. Ένα εκλεκτό δείγμα του κινηματογράφου των ηθικών διλημμάτων, μπολιασμένo με την ιρανική κινηματογραφική παράδοση της ενδελεχούς μελέτης χαρακτήρων, μια ελεγεία για τους ανθρώπους που ονειρευόμασταν να γίνουμε κι όμως θάψαμε μέσα μας” ακόμη και το πολύ καλό γενικά στις κριτικές του flix.gr “Το κοινωνικό θρίλερ του Βαΐντ Τζαλιλβάντ δεν έχει εύκολες απαντήσεις αλλά αποτυπώνει με φρεσκάδα και σύγχρονη οπτική την κρίση ηθικής που αντιμετωπίζει ένας επιτυχημένος ιατροδικαστής στη σημερινή Τεχεράνη”. Ανατρέχοντας στην διεθνή προσέγγιση της ταινίας, ουσιαστικά μία από τα ίδια με κλισέ τον “ευυπόληπτο ιατροδικαστή”, που θα τον ονομάζαμε “συμπρωταγωνιστή” μια και ο πραγματικός πρωταγωνιστής, που δίνει και ρεσιτάλ ηθοποιίας είναι ο φτωχοδιάβολος _τραγικός πατέρας (Navid Mohammadzadeh _Moosa).

ℹ️ Κούρδος ηθοποιός (…έχει πτυχίο πολιτικού μηχανικού), με πολλές-πολλές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων δύο Κρυστάλλινα Σιμόργκ, τέσσερα Βραβεία Χαφέζ, τρία Κινηματογράφου του Ιράν τέσσερα της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου και Συγγραφέων του Ιράν. Το 2017 κέρδισε το βραβείο Orizzonti Καλύτερου Ηθοποιού στο 74^ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας για την ερμηνεία του στο “Περίπτωση Συνείδησης” ενώ η ερμηνεία του στην ταινία I'm Not Angry_ Asabani Nistam! (2014) εγκωμιάστηκε από τους κριτικούς και γι' αυτήν ήταν υποψήφιος για το Κρυστάλλινο Σίμοργκ Α' Ανδρικού Ρόλου από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Fajr. Έχει επίσης κερδίσει το Κρυστάλλινο Σίμοργκ για τον καλύτερο δεύτερο ανδρικό ρόλο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Fajr δύο συνεχόμενες φορές για τους ρόλους του στα Abed and Yak Roz και Without Date, Without Signature...

Όπως πάντα η 7^η τέχνη όντας κομμάτι του εποικοδομήματος κάθε κράτους είναι άμεσα συνυφασμένη με την πολιτικοοικονομική και κοινωνική κατάσταση κάθε κράτους. Ειδικά στην περίπτωση του Ιράν με τις κατακλυσμιαίες πολιτικές εξελίξεις τα τελευταία 80 χρόνια _αναφέρουμε ενδεικτικά

·        Ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, απόλυτος κυρίαρχος αυτοκράτορας του Ιράν 1941-1979 (μέχρι την ανατροπή του)

·        1951, ο Μοχάμεντ Μοσαντέκ προοδευτικός αστό εκλέχθηκε πρωθυπουργός και _μεταξύ άλλων  εθνικοποιεί τον τομέα κλειδί της οικονομίας την πετρελαϊκή βιομηχανία … η Βρετανία (πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ),  επέβαλε εμπάργκο στο ιρανικό πετρέλαιο, βρίσκοντας σύμμαχο και τις ΗΠΑ, σε μία επιχείρηση ανατροπής του Μοσαντέκ (με εντολή Αϊζενχάουερ, η επιχείρηση “Αίας”, οδήγησε σε πραξικόπημα και σύλληψη του Μοσαντέκ Αύγ-1953 _ καταδικάστηκε για προδοσία σε τρία χρόνια φυλάκισης και κατόπιν έζησε υπό κατ' οίκον περιορισμό μέχρι τον θάνατό του το 1967)

·        1978: η Ιρανική Ισλαμική Επανάσταση, με μεγάλες διαδηλώσεις απεργίες και διαμαρτυρίες ενάντια στην εξουσία του σάχη, που παρέλυαν την οικονομία της χώρας, η δυναστεία των Παχλαβί καταρρέει και τον αναγκάζει να εγκαταλείψει το Ιράν τον Ιανουάριο του 1979, και ο Αγιατολάχ Χομεϊνί επέστρεψε στην Τεχεράνη από την εξορία. κατέρρευσε δέκα ημέρες αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου, όταν ο στρατός του Ιράν παρέμεινε ουδέτερος στην πολιτική διαμάχη, μετά από συρράξεις ανταρτών και στρατιωτών πιστών στο σάχη. Την 1η Απριλίου του 1979, το Ιράν έγινε και επίσημα ισλαμική δημοκρατία με τη διεξαγωγή εθνικού δημοψηφίσματος. Οι σχέσεις του Ιράν με τις ΗΠΑ διαβρώθηκαν ταχύτατα κατά την επανάσταση, καθώς στις 4 Νοεμβρίου του 1979 μία ομάδα Ιρανών φοιτητών κατέλαβαν την αμερικανική πρεσβεία στην Τεχεράνη. Με την κατηγορία ότι υπηρετούσαν στη ΣΙΑ (CIA) με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος στο Ιράν, το προσωπικό της πρεσβείας κρατήθηκαν όμηροι, ενώ ο Χομεϊνί, αν και δεν είχε εμπλακεί στην πραγματοποίηση της κατάληψης, υποστήριξε τους φοιτητές μετά την επιτυχία τους. Αν και οι περισσότεροι από τους ομήρους -κυρίως γυναίκες και αφροαμερικανοί- απελευθερώθηκαν τους πρώτους μήνες της κατάληψης, οι υπόλοιποι 52 όμηροι κρατήθηκαν για συνολικά 444 ημέρες. Η κυβέρνηση του Τζίμι Κάρτερ προσπάθησε χωρίς επιτυχία να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση των Αμερικανών πολιτών, αλλά τελικά η ομηρία έληξε τον Ιανουαρίου του 1981 με τη διακήρυξη του Αλγερίου.

·        Ο απόηχος της ιρανικής επανάστασης προκάλεσε ένα πρώτο αποσυντονισμό στο κράτος του Ιράν, γεγονός που εκμεταλλεύτηκε ο Σαντάμ Χουσεΐν _που επιθυμούσε την επέκταση των προσβάσεων του στον Περσικό κόλπο, διεκδικώντας ξανά περιοχές που είχε διεκδικήσει και κατά την εξουσία του σάχη. Το Χουζεστάν, με αραβικό πληθυσμό και πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου, ήταν ο πρώτος στόχος του, για να ακολουθήσουν και τα νησιά Αμπού Μούσα και Τουνμπ, στα ύδατα του Ιράν με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ο ιρακινός στρατός εισέβαλε στις 22 Σεπτεμβρίου του 1980 στο ιρανικό Χουζεστάν, ξεκινώντας έτσι τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.

§  Αν και οι ιρακινές δυνάμεις είχαν αρκετές πρώιμες επιτυχίες και ανάπτυξη, οι ιρανικές κατάφεραν μέχρι το 1982 να τις απωθήσουν ξανά στα αρχικά σύνορα. Ο πόλεμος συνεχίστηκε για ακόμη 6 χρόνια, μέχρι το 1988, μακελεύοντας τους δύο (οι απώλειες του Ιράν εκτιμώνται μεταξύ 500.000 και 1 εκατομμυρίου, αντίστοιχα και του Ιράκ)

Το 1996 ο "Ριζοσπάστης" είχε μια συζήτηση με τον Ιρανό σκηνοθέτη Μοχσέν Μαχμαλμπάφ με τίτλο “Ο αγώνας μεστώνει την ανθρώπινη συνείδηση” _ο ιρανικός κινηματογράφος ανθίζει και τείνει να πάρει διαστάσεις κινηματογραφικού ρεύματος.

Ο ιρανικός κινηματογράφος , άγνωστος σχεδόν στη χώρα μας, με μοναδικό γνωστό τον Αμπάς Κιαροστάμι (σσ. πέθανε το 2016), στηρίζεται παρά τη νεαρή του ηλικία (μόλις 60 χρονών), σε βαθιά θεμέλια. Το κινηματογραφικό παρόν του Ιράν είναι γνήσιος κληρονόμος της μουσικής, ποιητικής και εικαστικής ιρανικής παράδοσης. Φέτος, στο 36^ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, προβλήθηκε ένα αφιέρωμα τιμής σ' αυτόν τον άγνωστο και "φτωχό συγγενή" της μεγάλης οθόνης (συνολικά 15 ταινίες). Το αφιέρωμα περιλάμβανε, επίσης, μια ανθολογία πέντε ταινιών του Ιρανού σκηνοθέτη Μοχσέν Μαχμαλμπάφ. Ενός σκηνοθέτη, προερχόμενου από μια φτωχογειτονιά της Τεχεράνης, που βίωσε από μικρός τη στρατοκρατική βία του μοναρχικού καθεστώτος του σάχη, όντας "φιλοξενούμενος", από τα 15 μέχρι τα είκοσι χρόνια του, στις πολιτικές φυλακές της χώρας του. Στο ενεργητικό του έχει ήδη 15 ταινίες, 20 βιβλία, σενάρια και πολλά άρθρα για την τέχνη.

Τον γνωρίσαμε στο Φεστιβάλ και αφορμή για τη συζήτησή μαζί του στάθηκε η ταινία του "Ο ποδηλάτης". Μια ταινία για τη φτώχεια, την πίκρα και τη μοναξιά της ξενιτιάς, την υποκρισία των κυβερνώντων και την εμπορευματοποίηση του ανθρώπινου πόνου. Κατά κάποιο τρόπο η ταινία του αποτελεί την ιρανική εκδοχή της κλασικής αμερικανικής ταινίας "Σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν" του Σίντνεϊ Πόλακ. Δημιουργία του Μαχμαλμπάφ για έναν κόσμο που υποφέρει και που σήμερα είναι η πλειοψηφία. Μια λιτή κατασκευή, που δε στερείται "φιλοδοξίας" να έχει συγκεντρωμένα μέσα της πλούσια αποθέματα ανθρωπιάς.                         

Εμπόρευμα ο πόνος
Τι ακριβώς, όμως, είναι ο "ποδηλάτης" του, μας το λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης:

"Ο ήρωάς μου είναι ένας Αφγανός πρόσφυγας στο Πακιστάν, που πασχίζει να ζήσει την οικογένειά του και να βρει χρήματα για τα έξοδα του νοσοκομείου, όπου βρίσκεται η γυναίκα του, μέσα σε έναν κόσμο όπου οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις έχουν σβήσει κάθε έννοια ανθρωπιάς.Σχέσεις που σήμερα έχουν κυριαρχήσει σε όλο τον κόσμο και που σκεπάζουν με το σκοτεινό πάθος του κέρδους το φως της ανθρώπινης συνείδησης. Την αληθινή αποστολή της ζωής μας, που είναι η "θέωση" της ανθρωπιάς μας, χωρίς ίχνος θρησκευτικής επικάλυψης".

"Αυτός ο ξενιτεμένος απόκληρος του 20ού αιώνα, μια τραγική φιγούρα ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλες τραγικές, που εκκολάπτει η άνιση, τεχνολογικά ευτυχισμένη, παγκόσμια κοινωνία μας, είναι δέσμιος της ανάγκης να βρει χρήματα για το νοσοκομείο. Μια ανθρώπινη ζωή που υποκύπτει στη βαναυσότητα του κέρδους και μεταμορφώνεται σε μια μηχανή. Ενας ποδηλάτης, που επί εφτά μέρες, χωρίς διακοπή, κάνει την ίδια κυκλική διαδρομή, για να στοιβαχτούν γύρω του όλοι οι έμποροι, οι λιγωμένοι για θέαμα, το οποίο πηγάζει από τον πόνο, και όλοι όσοι έταξαν τη ζωή τους, στην καταδίωξη του δίκιου και της αλήθειας".

§  Ο ποδηλάτης είναι στην ουσία το υφάδι της ιστορίας σας και κατά κάποιο τρόπο αποτελεί μεγεθυντικό φακό, μέσα από τον οποίο θα αντικρύσει ο θεατής έναν κόσμο, που αν όχι πάντα τουλάχιστον συχνά οι εξουσίες καταδικάζουν στην αφάνεια. Γιατί δώσατε αυτό το χαρακτήρα στον ήρωά σας;

§  Η επιλογή μου δεν είναι ένα τυχαίο ευφυολόγημα. Απλά ανέσυρα από την παιδική μου ηλικία ένα γεγονός, στο οποίο ήμουν μάρτυρας. Ενα ασήμαντο για τη δημοσιότητα γεγονός, που όμως με οδήγησε σε απύθμενα βάθη κοινωνιολογικής προσέγγισης, αποκαλύπτοντάς μου στη συνέχεια και τους "αμύθητους θησαυρούς" που κρύβει η ανθρώπινη ψυχή. Ηθελα να δείξω τα πάντα μέσα από αυτήν την ταινία. Την άσχημη οικονομική κατάσταση για τους λαούς, όχι ξεκομμένη από τις αιτίες που την προκαλούν. Το απάνθρωπο επίπεδο της σύγχρονης κοινωνίας μας, όχι μακριά από τις εστίες που το δημιουργούν.Μπορεί να δει εύκολα κανείς στην ταινία το πολιτικό βάθος του μηνύματός της. Να αντικρύσει τις κοινωνικές προεκτάσεις του, να λικνιστεί στην ποιητική του ενόραση. Εξαρτάται κατά πόσο θέλει κανείς να τα δει όλα αυτά. Πάνω από όλα είναι μια ταινία για τον άνθρωπο. Για την ίδια τη ζωή μας.

                                     Σύμβολο ιερής θυσίας
_Γιατί ο ήρωας είναι Αφγανός; Είναι τυχαία επιλογή ή σηματοδοτεί κάτι συγκεκριμένο;

_Ο Αφγανός είναι, απλά, ένα σύμβολο. Συμβολίζει τη φτώχεια των λαών, που αναγκάζονται να ξεριζωθούν για να ζήσουν. Απεικονίζει την κατάσταση μιας γειτονικής χώρας που σήμερα αναστενάζει από την αδελφοκτόνα αιματοχυσία και που κάπου αλλού στον κόσμο έχει άλλο όνομα, όπως η κοντινή σε σας Γιουγκοσλαβία.Για να κατορθώσω να αρθρώσω ένα λόγο, που να είναι κατανοητός στον θεατή, έπρεπε να επιλέξω μια πρόσφατη κοινωνική κατάσταση, που τη ζούμε καθημερινά, ή που τον απόηχό της ακούμε μέσα από τα δελτία ειδήσεων. Ο Αφγανός ήρωάς μου είχε όλα τα "προσόντα" για να το καταφέρω αυτό. Στην αρχή, βλέποντάς τον, διακρίνουμε απλά έναν Αφγανό μετανάστη. Στη συνέχεια η μορφή του, μέσα από τον αγώνα που κάνει για τη σωτηρία της γυναίκας του, παίρνει την όψη του "Χριστού". Ενός σύγχρονου μάρτυρα, που η θυσία του τον αγιάζει. Τον μετουσιώνει σε μορφή μιας ηθικής στάσης. Ο ίδιος ο αγώνας του συνιστά μια στάση ζωής που απαιτεί θυσίες, υπομονή, αγάπη για το συνάνθρωπο και όχι ιδιώτευση. Δεν επιτρέπεται να ταμπουρωνόμαστε στα προβλήματά μας και να μονάζουμε με αυτά, αδιαφορώντας για το διπλανό μας. Οι επτά μέρες που ποδηλατεί συμβολίζουν το χρόνο, τον κοινωνικό χρόνο που μεστώνει τον άνθρωπο μέσα από τον αγώνα, από τη στράτευση της συνείδησης σε κάτι ιερό, ανθρώπινα ιδανικό.

_Ποια κατάσταση επικρατεί σήμερα
στον ιρανικό κινηματογράφο;

__Στο Ιράν σήμερα εργάζονται συνολικά 320 σκηνοθέτες, με ετήσια κινηματογραφική παραγωγή γύρω στις 70 ταινίες. Εχει σημασία, όμως, να ιεραρχήσουμε αυτόν τον υπέρμετρο όγκο των κινηματογραφιστών μας και να ερμηνεύσουμε τη συμπεριφορά κάθε ομάδας. Οι Ιρανοί σκηνοθέτες χωρίζονται σε τρεις ομάδες. Είναι οι προπαγανδιστές σκηνοθέτες, που πληρώνονται από την εξουσία για να διαφημίζουν και να προβάλλουν το "κοινωνικό έργο" που έχει επιτελέσει. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τους εμπορικούς σκηνοθέτες, αυτούς που χρηματοδοτούνται από μεγάλες εταιρίες, για τα συμφέροντα βέβαια, φανερά ή μη, αυτών των εταιριών. Η τρίτη ομάδα Ιρανών σκηνοθετών, που είναι η πιο ολιγάριθμη, παλεύει για τον ποιοτικό κινηματογράφο. Εκείνον τον κινηματογράφο που αντλεί από την αλήθεια και υπηρετεί μόνο την αλήθεια.Είναι φανερό ότι αυτοί οι σκηνοθέτες δεν μπορούν να βρούνε εύκολα χρηματοδότες, ενώ συχνά, πέρα από την οικονομική λογοκρισία που δέχονται, βρίσκονται και στη δίνη της ιδεολογικής λογοκρισίας. Πιστεύω ότι ανήκω σ' αυτήν την τελευταία ομάδα.

Επιπλέον, μια ταινία για να γυριστεί στο Ιράν χρειάζεται να πάρει τέσσερις άδειες από την κυβέρνηση.Μια άδεια που δίνεται μετά την ανάγνωση του σεναρίου. Αλλη μια για την έναρξη των γυρισμάτων (ποιοι θα είναι οι ηθοποιοί, ποιοι οι άλλοι συντελεστές, πού θα γίνουν τα γυρίσματα και από πού βρέθηκαν τα χρήματα για να γυριστεί). Η τρίτη άδεια αφορά στην προβολή της σε αίθουσα και η τελευταία άδεια δίνεται για την εξαγωγή της στο εξωτερικό. Μην ξεχνάμε, βέβαια, ότι και ο ιρανικός κινηματογράφος , όπως κάθε φτωχός κινηματογράφος, ασφυκτιά μπροστά στην καταστροφική επέλαση και κυριαρχία του αμερικανικού κινηματογράφου.

Ισοπεδώνουν μεγάλους πολιτισμούς

__Τι συμβαίνει με τον αμερικανικό κινηματογράφο στη χώρα σας;

Ο αμερικανικός κινηματογράφος ελέγχει το 60% των αιθουσών στη χώρα μας. Φανταστείτε με τι γοργά βήματα προχωρεί η αμερικανοποίηση της κοινωνίας μας. Καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό. Ενα μεγάλο έγκλημα σε βάρος ενός λαού με βαθιές πολιτιστικές ρίζες, παράδοση και αξίες. Αυτό συμβαίνει σε όλες τις χώρες που δυναστεύονται οικονομικά, πολιτικά και πολιτισμικά από την Αμερική. Αυτό επιφέρει αυτόματα και μια αταξία στην επαφή των λαών μεταξύ τους.Οι λαοί επικοινωνούν και αδελφώνονται μέσα από τη διαφορετικότητά τους και όχι αυτήν την τεχνητή ισοπέδωση των πολιτισμών τους.

Η ιστορική αφαίμαξη και η δολοφονία, εν ψυχρώ, μεγάλων πολιτισμών εμποδίζει τους λαούς να έρθουν σε επαφή.Με την αμερικανοποίηση δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τη σκέψη, τη συμπεριφορά, τον πολιτισμό και την ιστορία των λαών. Ο κινηματογράφος μπορεί και είναι σε θέση να αλλάξει τη ζωή μας, το μυαλό μας, τα συναισθήματά μας προς το καλύτερο. Είναι σε θέση, όμως, όπως συμβαίνει σήμερα με τον αμερικανικό κινηματογράφο, να επιβάλλει ξένους και αλλότριους τρόπους συμπεριφοράς σε λαούς. Ετσι, είναι φανερό ότι υπάρχουν δυο ειδών λογοκρισίες. Η οικονομική και η ιδεολογική λογοκρισία. Αλλοτε από την ντόπια εξουσία και άλλοτε από την "πλανητική" εξουσία.Σημασία έχει για μας τους σκηνοθέτες να υπηρετούμε από καλύτερες θέσεις και με μεγαλύτερη πίστη τους λαούς μας. Αυτό είναι το χρέος μας και η ευθύνη της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

2005:  «Και Οι Χελώνες Μπορούν Να Πετάξουν»: Ο Μπαχμάν Γκομπαντί γεννήθηκε το 1969, στο Μπανέ, στο Ιρανικό Κουρδιστάν. Πριν κατέβει να σπουδάσει κινηματογράφο στην Τεχεράνη, δούλευε για το ραδιόφωνο και έφτιαχνε μικρού μήκους ταινίες. Κινηματογράφο, όμως, έμαθε, δουλεύοντας σαν βοηθός του Κιαροστάμι.  Και αυτός, όπως ο δάσκαλός του, γυρίζει ταινίες με παιδιά (όχι, κατ' ανάγκη, ταινίες για παιδιά). Αυτή η «τάση», του νέου ιρανικού κινηματογράφου, να έχει για ήρωες παιδιά, οφείλεται και στο γεγονός ότι το 70-80% του ιρανικού λαού είναι ηλικίας κάτω των 35 χρόνων! Αλλά και στο γεγονός ότι η κυβέρνηση αυτόν τον πληθυσμό θέλει να βάλει κάτω από τον έλεγχό της!

Ο ιρανικός κινηματογράφος , τα τελευταία χρόνια, έχει καταφέρει να βγει με αρκετή επιτυχία έξω από τη χώρα του. Λαβαίνει μέρος σε γνωστά φεστιβάλ, κερδίζει σημαντικά βραβεία και παίζεται στις αίθουσες πολλών χωρών του κόσμου. Οι πολιτικές «αλλαγές», που έγιναν στη χώρα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, και η «φιλελευθεροποίηση», που τις ακολούθησε, έδωσε κάποιο χώρο και στον κινηματογράφο να ανασάνει. Αυτή η μικρή ανάσα ελευθερίας έφερε τα παραπάνω αποτελέσματα. Διατηρώντας τα εθνικά του χαρακτηριστικά, χρόνο με το χρόνο, ταινία με την ταινία, καταφέρνει να αποκτάει και διεθνή γλώσσα. Χρόνο με το χρόνο, ταινία με την ταινία, γράφει τη δική του ιστορία...

Βαχίντ Τζαλιλβάντ / Πέρα από τον τοίχο \  Shab, Dakheli, Divar 2022 / 126 λεπτά Ο Αλί είναι τυφλός και επιχειρεί να αυτοκτονήσει, όταν τον διακόπτει ο θυρωρός του κτιρίου του, που τον πληροφορεί ότι η αστυνομία αναζητά μια γυναίκα που έχει δραπετεύσει και έχει κρυφτεί κάπου στο κτίριο. Σιγά σιγά, ο Αλί ανακαλύπτει ότι η δραπέτης, η Λέιλα, βρίσκεται μέσα στο διαμέρισμά του. Αφού συμμετείχε σε μια διαμαρτυρία εργαζομένων που οδήγησε σε συλλήψεις, έχασε τον τετράχρονο γιο της όταν την συνέλαβαν. Ο Αλι βοηθάει την Λέιλα να ξεφύγει...  Ιρανικός κινηματογράφος , δυστυχώς _παρά το 7/10 της imdb, όχι μεγάλων αξιώσεων όπως η προηγουμένη ταινία του Τζαλιλβάντ, Bedoone Tarikh, Bedoone Emza «Περίπτωση Συνείδησης» (θα μιλήσουμε αναλυτικά στο τέλος. Εδώ δεν καταφέρνει ο θεατής να διαχωρίσει την πραγματικότητα από τη φαντασία. Ο σκηνοθέτης αφήνει τον θεατή στο κενό μέχρι το τελευταίο μισάωρο, που μπαίνουν τα πράγματα κάπως στη θέση τους. Το σενάριό του δεν βοηθάει στην εξέλιξη της πλοκής, αντιθέτως την υπονομεύει. Αν και έχει τις «καλύτερες προθέσεις», δηλαδή να θίξει την αστυνομοκρατία του Ιράν, μπλέκεται σε μια άσκηση ατμόσφαιρας που δεν βοηθά τον θεατή να συλλάβει το μήνυμά του. Το συγκλονιστικό τέλος θα μπορούσε να είναι ολόκληρη η ταινία...

Jafar Panahi - Τζαφάρ Πανάι \ Ταξί στην Τεχεράνη _2015 \ Se rokh \ 2018 _Offside \ 2006 \ Ο κύκλος 2000

Εμείς παρουσιάζουμε το σχετικά άγνωστο Ayneh "Η περιπλάνηση της Μίνας", με ένα μικρό κορίτσι που περιπλανιέται στους δρόμους. Είναι ένα παιδί, που κάθε μέρα όταν σχολάει, περιμένει έξω από το σχολείο τη μητέρα του. Μια μέρα η μητέρα του αργεί, ο δρόμος αδειάζει από μαθητές και γονείς. Η μικρή Μίνα βαριέται να περιμένει άλλο και νομίζοντας ότι γνωρίζει καλά το δρόμο της επιστροφής, παίρνει το λεωφορείο. Κατεβαίνει στη στάση και ξαφνικά, τόσο ξαφνικά που ξαφνιάζει τον θεατή, λέει δυνατά: "Αρκετά, δε θέλω να παίξω άλλο". Έτσι συνειδητοποιούμε ότι η μικρή "έπαιζε" ένα μικρό ρόλο σε κάποια ταινία. Τα γυρίσματα σταματούν, το μικρό κορίτσι συνεχίζει το δρόμο του και ο φακός την ακολουθεί μέσα στους δρόμους της Τεχεράνης, χωρίς η μικρή να το υποψιάζεται. Έτσι ξεκινά η άλλη ταινία, που ξεπερνά το μύθο της πρώτης για να δημιουργήσει το δικό της μύθο. Καθρέφτης, ακριβώς όπως νανουρίζεται κανείς στους μαιάνδρους του χαμένου κοριτσιού όπου η νεαρή ηθοποιός βγάζει το κοστούμι της, κοιτάζει κατευθείαν στην κάμερα και ο τέταρτος τοίχος ξαφνικά γκρεμίζεται. Η κινηματογραφία αλλάζει δραματικά και δεχόμαστε σπασμωδικούς πυροβολισμούς στο χέρι. Το απόθεμα ταινίας φαίνεται κοκκώδες, όπως και η χρωματική ισορροπία οι λήψεις είναι κλειστές και δεν φαίνονται πλέον να είναι καρέ και εστιασμένες. Κατά τη διάρκεια αυτών των χεριών- ο ίδιος ο Παναχί παρουσιάζεται με το team του να προσπαθεί να πείσει τη Μίνα να επιστρέψει στη συνέχιση τον ρόλο της (αλλά αρνείται) κινηματογραφώντας το «πραγματικό» πλέον ταξίδι της στο σπίτι (που δεν γίνεται).

Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος World War III / Houman Seyyedi _Χουμάν Σεγιέντι / 2022 / 117 λεπτά: Ένας φτωχός και άστεγος εργάτης προσλαμβάνεται για την κατασκευή των σκηνικών σε μία ταινία με θέμα τις φρικαλεότητες του Χίτλερ κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Του δίνεται ένας μικρός ρόλος, αλλά και η ευκαιρία να σώσει τη γυναίκα που αγαπά. Όταν η «πραγματικότητα» της ταινίας μπερδεύεται με την αληθινή ζωή, η ζωή του ήρωα εκτροχιάζεται, με ανεπανόρθωτες συνέπειες.
Δυνατός ιρανικός κινηματογράφος , που βρίσκει αφορμή μέσω του γυρίσματος μιας ταινίας να μιλήσει για μια σειρά κοινωνικών ζητημάτων. Με μια πραγματικά συγκλονιστική, καθηλωτική σε σημεία ερμηνεία του Μόχσεν Ταναμπάντε, ο Σεγιέντι ακολουθεί τη ζωή ενός απόκληρου, διαρκώς σκυφτού ανθρώπου της εργατικής τάξης, ο οποίος έχει χάσει τα πάντα αλλά διατηρεί μέσα του μια ανεξάντλητη ανθρωπιά... Μέχρι το τέλος, που είναι εξίσου δυνατό και σκληρό, αλλά αντιδραστικό σε περιεχόμενο, ο σκηνοθέτης δομεί μια πυραμίδα καταπίεσης πάνω στους κατατρεγμένους από την εκάστοτε εξουσία, ρεαλιστικά αλλά και συμβολικά. Όταν όμως έρχεται η κορύφωση, ο πρωταγωνιστής στρέφεται κατά των «ομοίων» του, που βρίσκονται σε λίγο καλύτερη θέση αλλά τον προδίδουν, και όχι κατά της εξουσίας που τον διέλυσε. Εδώ στα τελευταία λεπτά έγκειται και η ένστασή μας. Κατά τα λοιπά, σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια παρακολουθούμε ένα ιδιαίτερα καλοχτισμένο κοινωνικό σινεμά αξιώσεων. Ο ιρανικός κινηματογράφος , ιδιαίτερα των τελευταίων ετών, σπάνια απογοητεύει και συχνά στρέφεται κατά της εξουσίας. Δεν είναι τυχαίο πόσοι σκηνοθέτες του διώκονται για το έργο τους.

Περίπτωση Συνείδησης
Bedoone Tarikh, Bedoone Emza
Χωρίς ραντεβού, χωρίς μεζέ
No Date, No Signature)

Ο Rolf Dobelli _ Ελβετός συγγραφέας και επιχειρηματίας έγραψε σχετικά ''Αυτοί που είναι τολμηροί και γενναίοι σκοτώθηκαν πριν να μεταφέρουν το γονίδιό τους στις επόμενες γενιές. Οι άλλοι, δηλαδή οι δειλοί και οι ευσεβείς, επέζησαν. Είμαστε οι απόγονοί τους".

Η υπόθεση: Ο Kaveh Nariman είναι ένας εξαιρετικός ιατροδικαστής, που δουλεύει στην πρωτεύουσα, την Τεχεράνη. Ένα βράδυ, καθώς οδηγάει επιστρέφοντας στο σπίτι του μετά τη δουλειά, εμπλέκεται σε ατύχημα και παρασύρει μηχανάκι όπου επιβαίνουν _οι όπου γης κολασμένοι_ ένας φτωχός βιοπαλαιστής, η γυναίκα του, και τα δύο ανήλικα παιδιά τους _το ένα τραυματίζεται. Ο ιατροδικαστής δεν θέλει να καλέσουν την αστυνομία (δεν έχει φροντίσει να ανανεώσει την ασφάλεια του αυτοκινήτου του, ουσιαστικά άρα παράνομος) Αλλά ως μεγαλοαστός έχει χρήμα. Δύο μέρες μετά, το παιδί εμφανίζεται στο νεκροτομείο! Ο ιατροδικαστής θεωρεί ότι ενδεχομένως να είναι εκείνος που ευθύνεται για το θάνατο του παιδιού. Η συνάδελφός του, Sayeh Behbahani, με την οποία ο ιατροδικαστής έχει μια ιδιάζουσα, νεφελώδη σχέση, κάνει την νεκροψία και στο πόρισμά της ως αιτία θανάτου κατονομάζει δηλητηρίαση και συγκεκριμένα, αλλαντίαση. Όντως, την προηγούμενη μέρα ο Moosa, όπως μαθαίνουμε, είχε αγοράσει από ένα πτηνοτροφείο, πολύ φτηνά (σάπια) κοτόπουλα. Κοτόπουλα που δεν είχαν σφαχτεί _ουσιαστικά είχαν πουληθεί ψόφια! Με αυτόν τον τρόπο ένας υπάλληλος του πτηνοτροφείου έβγαζε το χαρτζιλίκι του. Ποιος φταίει τελικά για το θάνατο του παιδιού; Και ποιος θα αναλάβει την ευθύνη;

“Καλοκάγαθος”

Η άποψή μας: Το ιρανικό σινεμά συνεχίζει να εκπλήσσει. Θετικά. Συνεχίζει να αποτελεί μια επιβλητική μήτρα, που «γεννάει» υπέροχες ταινίες, πολυδιάστατες και ξεχωριστές, με μία κοινή συνισταμένη: είναι ταινίες που εστιάζουν πάντοτε στον άνθρωπο. Είναι ταινίες, που θέτουν πολύ ενδιαφέροντα ηθικά ζητήματα. Είναι ταινίες, που είναι σύγχρονες, μοντέρνες, εκλεπτυσμένες μα και καίριες. Χτυπάνε κατευθείαν στο ψαχνό. Χωρίς φιοριτούρες, χωρίς τρικ για να κρύψουν πιθανές αδυναμίες τους, χωρίς φρου φρου και αρώματα. Ακόμα πιο συναρπαστικό είναι το γεγονός ότι οι ταινίες αυτές παράγονται ουσιαστικά με τη δαμόκλειο σπάθη της λογοκρισίας πάνω από το κεφάλι των δημιουργών τους! Με ένα θεοκρατικό καθεστώς εν πολλοίς να ελέγχει τα πράγματα. Ναι, αλλά αν έχεις κάτι να πεις, θα βρεις τρόπο να το πεις, έτσι δεν είναι; Το πρόβλημα είναι να μην έχεις να πεις τίποτε και να έχεις όλη την ευχέρεια και την... ελευθερία να το πεις αυτό το τίποτε! Το Ιράν δεν έχει να φοβάται τίποτε κινηματογραφικώς. Οι άνθρωποι εκεί ξέρουν να κάνουν σινεμά.

Και μετά τον Abbas Kiarostami υπάρχουν πολλοί ικανοί δημιουργοί, που κρατάνε ψηλά τη σημαία της ποιότητας. Από τον παλιό πια, Jafar Panahi, τον έχοντα πολλά προβλήματα με το ιρανικό καθεστώς Mohammad Rasoulof (με του οποίου την τελευταία, βραβευμένη στις Κάννες ταινία «Ένας ακέραιος άνθρωπος» βρίσκω ότι η ταινία που εξετάζουμε εδώ έχει αρκετές εκλεκτικές ομοιότητες) και τον εδραιωμένο και αναγνωρισμένο πλέον παντού Asghar Farhadi μέχρι τους Bahman Ghobadi, Mohsen Makhmalbaf, Majid Majidi, Mani Haghighi και βεβαίως Marjane Satrapi, μιλάμε για ταλαντούχους δημιουργούς, που προσφέρουν μια ευρεία γκάμα επιλογών και θεμάτων. Τι τους ενώνει, πέρα από το αδιαμφισβήτητο ταλέντο τους; Η ανθρωποκεντρική ματιά τους. Σ' αυτήν την παράδοση έρχεται να δώσει τα εξαιρετικά διαπιστευτήριά του και ο Vahid Jalilvand. Τι συμβαίνει λοιπόν στη δεύτερη ταινία του;

Ενοχές που τρέχουν παράλληλα. Θύτες που δεν έχουν καν την ευθιξία να νίψουν τας χείρας τους. Δειλοί άνθρωποι, δειλές συμπεριφορές. Και θύμα, όπως πάντα, ένας αθώος. Ένα παιδί. Το μέλλον μιας χώρας. Το μέλλον του κόσμου. Ο σκηνοθέτης μεθοδικός και αποτελεσματικός. Δεν αφήνει τον θεατή απλώς να παρατηρεί: τον μπάζει μέσα στο κουβάρι με τον μίτο της Αριάδνης και τον καλεί να το ξεδιαλύνει. Να πάρει θέση. Όχι να δείξει με το δάχτυλο. Όχι. Αυτό θα ήταν πολύ απλό. Όχι. Είναι δύσκολο μέσα από το σκοτάδι της ηθικής να βρεις τον τρόπο και να βγεις στο φως του ήθους. Όμως εδώ τίθεται θέμα αλήθειας. Η αλήθεια έχει να κάνει με την οπτική γωνία από την οποία παρατηρείς ένα γεγονός. Όπως είπε ο Λένιν _πριν τον Γκράμσι, “αντικειμενική” δεν υπάρχει _μόνο επαναστατική (σωστή πλευρά της ιστορίας που λέει το ΚΚΕ). Όχι; ΝΑΙ! Ο δημιουργός πατάει πάνω σε μια έννοια που έχει ευτελισθεί, μαραζώσει, που δεν της δίνουν κάποιοι καμία σημασία και είναι η αξιοπρέπεια, που έχει αντικατασταθεί με omertà.

Ο υπάλληλος στο πτηνοτροφείο, θέλει να βγάλει λίγα φράγκα παραπάνω, να …καλυτερέψει τη ζωή του ρε αδερφέ (ποιος ξέρει το δράμα που τραβάει κι αυτός) πουλώντας, εν δυνάμει, θάνατο. Στην αναπαράσταση, προσπαθεί να διώξει τις ευθύνες από πάνω του …απειλεί. Από την άλλη ερινύες και “ερινύες” πετάνε πάνω και μέσα στο κεφάλι του ιατροδικαστή. Μορφωμένος, αστός, σημαντικό γρανάζι στην κρατική μηχανή “νεοφιλελεύθερος” _“καλοκάγαθος”. Έχει άλλοθι: επέμενε πως το παιδί πρέπει να πάει στο νοσοκομείο. Να καταστεί βέβαιο ότι δεν διατρέχει κανέναν κίνδυνο. Οπότε; Ας πρόσεχε. Όσο για τον τραγικό πατέρα… τι νοσοκομεία και πράσιν΄άλογα; Αν χρειαστεί να δώσει χρήματα ή να τον ρωτήσουν εκεί πράγματα στα οποία δεν θέλει να απαντήσει; Ου μπλέξεις με τις αρχές…

Ο σκηνοθέτης έχει ένα σπουδαίο σενάριο στα χέρια του και κατορθώνει να το αναδείξει σταθερά, και με αυτοπεποίθηση. Ελέγχει τα εκφραστικά του μέσα, δεν φλυαρεί, δεν υπεκφεύγει. Είναι λιτός και ταυτόχρονα πλήρης. Και ξέρει να παίρνει το ποθητό αποτέλεσμα, χωρίς να χάνει το στόχο του: είναι εντέλει η ίδια η κοινωνία που ευθύνεται για το θάνατο του παιδιού. Μια κοινωνία _η συγκεκριμένη του Ιράν που δεν μπορεί να αμβλύνει τις ταξικές ανισότητες (σσ. ως θεοκρατική και 100% καπιταλιστική _θυμίζουμε πως οι εκεί κομμουνιστές του ΤΟΥΝΤΕΧ, σφάχτηκαν κυριολεκτικά από την “επανάσταση”). Το καστ κάνει σπουδαία δουλειά με εκείνον που ξεχωρίζει να είναι ο Navid Mohammadzadeh (σσ. Κούρδος με πολλές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων δύο Κρυστάλλινα Σιμόργκ, τέσσερα Βραβεία Χαφέζ, τρία Βραβεία Κινηματογράφου του Ιράν και τέσσερα της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου και Συγγραφέων του Ιράν) στο ρόλο του Moosa. Η σκηνή της επίσκεψής του στο πτηνοτροφείο είναι απλά συγκλονιστική και ο ηθοποιός δίνει κανονικά ρέστα υποκριτικής! Η παλέτα της φωτογραφίας είναι αποχρωματισμένη, στα όρια του ασπρόμαυρου. Επίτηδες. Και ο κίνδυνος του διδακτισμού ξεπερνιέται χωρίς απώλειες. Και το φινάλε είναι έτσι όπως πρέπει. Ανοιχτό. Χωρίς εύκολες απαντήσεις. Με μπόλικες βασανιστικές ερωτήσεις να ταλανίζουν τον θεατή. Έτσι όπως κάθε σπουδαία ταινία οφείλει να κάνει... Πολλές σκηνές δίνονται με απλούς υπαινιγμούς με έναν κινηματογράφο που αποτελείται από εύγλωττες ματιές και πράξεις χωρίς διάλογο, όπως αυτή που πλαισιώθηκε και γυρίστηκε στον καθρέφτη του αυτοκινήτου του Nariman ή εκείνη που αφηγείται την απελπισία και το αίσθημα ενοχής του γιατρού · σκληρά ξεκάθαρα όπως ο απελπισμένος πόνος ανάμεσα σε δύο τσιμεντένιους τοίχους σε ένα μη-μέρος γεμάτο σκουπίδια και επίσης το αποδεικτικό που οδηγεί σε ένα συμπέρασμα που φαίνεται προαποφασισμένο, με την κάμερα να ερευνά εκφράσεις με επιδεξιότητα. Πολλές σκηνές γυρίζονται τη νύχτα και σε εσωτερικούς χώρους, όμορφη φωτογραφία που μοιάζει να θέλει να κρύψει τα χρώματα, τονίζοντας την αίσθηση καταπίεσης που προκαλεί η δραματική ιστορία.

 

Βιμ Βέντερς 40 χρόνια μετά: από το “Καλοκαίρι στο σπίτι” τα “φτερά του έρωτα” και το Les beaux jours d'Aranjuez στο “Παρίσι_Τέξας”

Το 1983, ένας Γερμανός από τη νέα γενιά κινηματογραφιστών γνώρισε την αμερικανική Δύση και φωτογράφισε για πρώτη φορά αυτό που θα γινόταν μια από τις καλτ ταινίες του είδους. Western; Παρίσι_Τέξας, του οποίου ο εντοπισμός τοποθεσίας και οι πρώτες φωτογραφίες τραβήχτηκαν πριν από 40 χρόνια.

Ο Wenders (Βιμ Βέντερς Ernst Wilhelm Wenders _γεν. 14_Αυγ 1945 στο Düsseldorf),  ακριβώς στην αρχή της εποχής που η Δυτική Γερμανία υποτάχτηκε στην αμερικανική κουλτούρα _για να ξεχάσει δήθεν το παρελθόν της (με την Λαοκρατική DDR να τραβάει το δικό της δύσκολο δρόμο), έχει ζήσει μιλώντας γοητευμένος στις ταινίες του για την αμερικανική παρουσία στο ευρωπαϊκό ασυνείδητο _την αμερικανοποίηση της μεταπολεμικής (Δυτικής) Γερμανίας.
Ο Βέντερς δήλωνε πάντα λάτρης του κλασικού αμερικανικού κινηματογράφου, από σκηνοθέτες όπως ο Τζον Φορντ, ο Νίκολας Ρέι, ο Χάουαρντ Χοκς ή ο Σάμιουελ Φούλερ.

Με σκοπό να ανακαλύψει το φως και τα χρώματα των Δυτικών ΗΠΑ, ο Γερμανός σκηνοθέτης νοίκιασε ένα αυτοκίνητο στα τέλη του 1983, άρπαξε τον οδικό χάρτη, ένα μάτσο Kodachrome με συγκεκριμένο προορισμό, Τέξας_Μεξικό _Καλιφόρνια.
Μέχρι να τελειώσει το ταξίδι, είχε διασχίσει αυτοκινητόδρομους τρίτης και τέταρτης τάξης, χωματόδρομους κλπ., είχε περάσει τη νύχτα σε σχεδόν εγκαταλελειμμένα μοτέλ και είχε βρει τοποθεσίες για την επόμενη ταινία του.

Το Παρίσι του Τέξας είναι μια ιστορία για την αγάπη του (πάντα αδύνατη), την τρέλα και τη μοναξιά του. Μια ταινία που γοητεύει με τους πλατιούς και φωτεινούς ουρανούς της που θυμίζουν γουέστερν της δεκαετίας του '50. Και παρά τον χρόνο, την προσπάθεια και την αποφασιστικότητα με την οποία ο Wenders έψαξε για τη μικρή πόλη σε εκείνη τη νότια πολιτεία της Βόρειας Αμερικής, το μέρος που δίνει το όνομα και την ιδέα του στην ταινία δεν εμφανίζεται ποτέ στην ταινία, παρά μόνο σε μια φωτογραφία.

Χρόνια αργότερα, θα αδικούσε τον τόπο δημοσιεύοντας μερικές από τις φωτογραφίες που τράβηξε στις δύο επισκέψεις του εκεί. Αν και καμία από τις τοποθεσίες που απαθανάτισε στο σόλο ταξίδι του δεν χρησιμοποιήθηκε στα γυρίσματα της βραβευμένης ταινίας, όλες προέρχονται από τη δράση, στην οποία ο σκηνοθέτης ισχυρίζεται ότι χρησιμοποίησε βαθιά γνώση των πόλεων και των τοπίων που είχε μοναχικά εξερευνήσει.

Υπάρχει κι άλλο ένα αξιομνημόνευτο στην ταινία του _το soundtrack. Με επικεφαλής τον παραγωγό και μουσικό Ry Cooder –ο οποίος έγινε πιο διάσημος παγκοσμίως επειδή “ανακάλυψε” τους μυθικούς Κουβανούς μουσικούς της Buena Vista Social Club– δημιουργώντας μια αιώνια μουσική ατμόσφαιρα, που πάντα ανοίγει τις καρδιές μας.

Πριν από τρείς μήνες, επισκεπτόμενος τη Βαρκελώνη για να μιλήσει για την καριέρα του σε φοιτητές εξήγησε:
«Είναι περίεργο _φαινόμενο. Μερικές φορές υπάρχουν ταινίες που κυκλοφορούν ακριβώς τη στιγμή που πρέπει και αυτό συνέβη με το Παρίσι _Τέξας. Δεν ξέρω αν είναι τύχη ή μοίρα ή το κοκτέιλ αυτών που το δημιουργούν. Στην περίπτωσή μου, ο Harry Dean Stanton ήταν στην τέλεια στιγμή του, η Nastassja Kinski στο απόγειο της καριέρας της, ήταν το πρώτο σενάριο του Sam Shepard και ο Ry Cooder ήθελε να αποδείξει την αξία του. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να μην το σκαλίσω».

Παρίσι, Τέξας:
ο Βέντερς θυμάται τα γυρίσματα …

«Ήθελα να κάνω μια ταινία στην αμερικανική Δύση, σ’ αυτά τα απέραντα τοπία. Ήταν και παραμένει ακόμα ξεκάθαρο για μένα ότι δεν μπορείς να κάνεις ταινίες με θέματα, ότι αυτά μπορούν να προκύψουν μόνο από τους χαρακτήρες».
Το καλοκαίρι του 1983 ο ψηλέας (1.91m _έπαιξε και μπάσκετ…) Wim Wenders  ξεκίνησε τα γυρίσματα μιας ταινίας στο νοτιοδυτικό Τέξας, η οποία έναν χρόνο αργότερα θα κέρδιζε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και ακολούθως θα συγκινούσε το παγκόσμιο κοινό.

Κινηματογραφιστής, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, νουβελίστας, φωτογράφος, γνωστός επίσης για το αριστούργημα “Τα φτερά του έρωτα” (Der Himmel über Berlin _Ο ουρανός πάνω από το Βερολίνο -1987), “Μέχρι το τέλος του κόσμου” (1991), “Τόσο μακριά, τόσο κοντά!” (1993) και πολλές άλλες ταινίες υποψήφιος για 3 Oscars, 89 διεθνή βραβεία & με 75 υποψηφιότητες

Το αρχικό σχέδιο του Βέντερς ήταν γεωγραφικά πιο φιλόδοξο: ήθελε να ξεκινήσει από την Καλιφόρνια και να φτάσει …μέχρι την Αλάσκα. Ο Σέπαρντ όμως είχε αντίρρηση. «Μου είπε "μην ασχολείσαι μ’ αυτό το ζιγκ-ζαγκ. Μπορείς να βρεις όλη την Αμερική σε μία μόνο πολιτεία: το Τέξας". Το να έχεις τις απαντήσεις είναι πολύ διαφορετικό από το να αναζητάς τις απαντήσεις στη διάρκεια του γυρίσματος – είμαι υπέρ αυτού. Όπως ο Τριφό, ο οποίος δεν έκανε διάκριση μεταξύ της ζωής του και των ταινιών του». Ο Σαμ (Σέπαρντ) πάντα έγραφε για τη Δύση. Το βιβλίο του Motel Chronicles ήταν η ουσία του Παρίσι-Τέξας. Ένας δρόμος, μια πρόσοψη, ένα βουνό, μια γέφυρα ή ένα ποτάμι δεν είναι απλώς το φόντο της αφήγησης. Έχουν τη δική τους ιστορία, τη δική τους προσωπικότητα, μια ταυτότητα που αξίζει να ληφθεί υπόψη και να αποτυπωθεί… Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι ποτέ δεν ενδιαφέρθηκα για την ιστορία του κινηματογράφου, αλλά μάλλον για την ιστορία των ανθρώπων που έκαναν ταινίες», λέει ο Βέντερς.

Ο Βέντερς απολαμβάνει πάντα τη διαδικασία των γυρισμάτων –ανακαλύπτει την ψυχή των τοποθεσιών όταν φτάνει εκεί–, πιστεύει όμως ότι οι ταινίες φτιάχνονται στο μοντάζ.

Αλλά στο Παρίσι, Τέξας το τέλος ήταν ξεκάθαρο περίπου εξ αρχής. Υποσυνείδητα, ο Σέπαρντ κι ο Βέντερς βρίσκονταν στην ίδια σελίδα – ήξεραν πώς θα φτάσουν στον δραματικό μονόλογο του Τράβις (Χάρι Ντιν Στάντον) προς τη γυναίκα του, Τζέιν (Ναστάζια Κίνσκι), η οποία εργάζεται σε ένα peep show.

Από τα γυρίσματα του Παρίσι, Τέξας, θυμάται πρώτα και κύρια την έντονη ανασφάλεια του Χάρι Ντιν Στάντον: «Για πολλούς μήνες ήμουν ο ψυχοθεραπευτής του. Ένιωθε άσχημος και γέρος. Ήταν 35 χρόνια μεγαλύτερος από τη Ναστάζια. Περιφερόταν νευρικά, υποτιμώντας τον εαυτό του κάθε μέρα. Όταν τελικά πήγαμε στο φεστιβάλ των Καννών, του είπα ότι δεν μπορούσα πια να είμαι διαρκώς στη διάθεσή του και ότι θα έπρεπε να βρει κάποιον άλλον να τον συνοδεύει. Ο Χάρι πλήρωσε για να πάει μαζί του στο ταξίδι ένας νεαρός ηθοποιός που στεκόταν δίπλα του ώρα με την ώρα, υποστηρίζοντάς τον αδιάκοπα. Αυτός ο νεαρός ήταν ο Σον Πεν».

Το «Παρίσι, Τέξας» δεν κατάφερε να φτάσει στα Όσκαρ. Ο Βέντερς είναι παραπάνω από απλοϊκός εξηγώντας τον λόγο: «Η Twentieth Century Fox το αγόρασε για διανομή στις Ηνωμένες Πολιτείες… ετοίμασαν μια έξυπνη καμπάνια, σκέφτηκαν ακόμη και την προοπτική των Όσκαρ. Ξαφνικά όμως, η διοίκηση αντικαταστάθηκε και μέσα σε τρεις εβδομάδες ακόμη και οι ρεσεψιονίστ ήταν διαφορετικοί. Τα νέα στελέχη δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με τις ιδέες των προηγούμενων και δεν προετοίμασαν καν προβολή για τα μέλη της Ακαδημίας ούτε έκαναν κάποια σχετική προώθηση. Ο Χάρι ήταν συντετριμμένος» (εδώ γελάνε…)

Μερικούς μήνες νωρίτερα όμως, τον Μάιο του 1984, είχε κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. «Είχα ήδη βρεθεί εκεί το 1975 για το Kings of the Road (Im Lauf der Zeit, ελλην. Στο πέρασμα του χρόνου) πολύ νέος για να το απολαύσω. Το 1984 το βίωσα διαφορετικά. Στο τέλος του φεστιβάλ μάς ζήτησαν να μείνουμε γιατί είχαμε κερδίσει κάτι. Η τελετή της απονομής προχωρούσε κι εμείς εξακολουθούσαμε να μην έχουμε κερδίσει κάποιο βραβείο, και στο τέλος είχαμε μείνει μόνο ο Τζον Χιούστον (για το Κάτω από το ηφαίστειο) κι εγώ. Κοιταχτήκαμε μεταξύ μας και χαμογελάσαμε, παρόλο που δεν γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Όταν τελικά ανακοίνωσαν το όνομά μου, του είπα: "Συγγνώμη, Τζον". Γελάσαμε πολύ μετά».

Ο Βέντερς σπούδασε αρχικά γιατρός, μετά φιλοσοφία μέχρι να τερματίσει τις σπουδές του το 1965 _μετακομίζοντας στο Παρίσι, όπου σκόπευε να γίνει ζωγράφος.
Ερωτεύτηκε τον κινηματογράφο αλλά δεν κατάφερε να εισαχθεί στη γαλλική εθνική σχολή κινηματογράφου. Συντηρούσε τον εαυτό του ως χαράκτης ενώ παρακολουθούσε κινηματογραφικές σκηνές. Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία το 1967, προσλήφθηκε από την United Artists στο γραφείο της στο Ντίσελντορφ προτού γίνει δεκτός στη σχολή του Πανεπιστημίου Τηλεόρασης και Κινηματογράφου του Μονάχου (φθινοπωρινό εξάμηνο 1967), όπου παρέμεινε μέχρι το 1970. Ενώ φοιτούσε στη σχολή κινηματογράφου, εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου σε εφημερίδες. Εκτός από μικρού μήκους, στο πλαίσιο των σπουδών του γύρισε μια ταινία μεγάλου μήκους, το Καλοκαίρι στην πόλη (1971).

Ο Βέντερς κέρδισε την αναγνώριση ως μέρος του Γερμανικού Νέου Κύματος της δεκαετίας του 1970 (παρέα με Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ και Βέρνερ Χέρτζογκ). Το δεύτερο μεγάλου μήκους του, μια ταινία που έγινε από το μυθιστόρημα του Peter Handke Die Angst des Tormanns beim Elfmeter (ελλην. η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι _1972), του έφερε αναγνώριση, όπως έκανε η Αλίκη στις πόλεις (1974) και στο πέρασμα του χρόνου (Kings of the Road _1976, αναφερθήκαμες ήδη). Ήταν η μεγάλου μήκους του 1977, Ο αμερικανός φίλος (Der amerikanische Freund), με πρωταγωνιστή τον Dennis Hopper ως τον αντιήρωα της Patricia Highsmith, Tom Ripley, που αντιπροσώπευε τη διεθνή του ανακάλυψη. Υποψήφιος για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1977 για τον "αμερικανό φίλος", που αναφέρθηκε ως Καλύτερη Ξένη Ταινία από το Εθνικό Συμβούλιο Κριτικής στις ΗΠΑ.

Ο Francis Ford Coppola, ως παραγωγός, έδωσε στον Wenders την ευκαιρία να σκηνοθετήσει στην Αμερική, αλλά ο Ιδιωτικός ντετέκτιβ Χάμετ (1982) υπήρξε κριτική και εμπορική αποτυχία, για να ακολουθήσουν τα ωσαννά + BAFTA καλύτερης σκηνοθεσίας δια το "Παρίσι, Τέξας" προοίμιο της μεγαλύτερης επιτυχίας του, του 1987 Τα φτερά του έρωτα (1987) ("Wings of Desire"), που έκανε πίσω στη Γερμανία. Η ταινία του έφερε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάννες και γνώρισε μεγάλη επιτυχία, δημιουργώντας ακόμη και ένα ντοκιμαντέρ “ριμέικ” του J.M. Kenny στο Χόλιγουντ (The Angels Among Us).

Το μέχρι το τέλος του κόσμου (1991 _"Until the End of the World", Best Original Song), ενώ το τόσο μακριά, τόσο κοντά! (1993) κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες. Ωστόσο, η φήμη του σκηνοθέτη ταινιών μεγάλου μήκους δεν επανήλθε ποτέ αρκετά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Βέντερς διακρίθηκε ως σκηνοθέτης ταινιών μη μυθοπλασίας, σκηνοθετώντας αρκετά ντοκιμαντέρ με μεγάλη επιτυχία, με πιο αξιοσημείωτα το Buena Vista Social Club (1999) και την Pina Bausch (2011), τα οποία του έφεραν υποψηφιότητες για Όσκαρ.

Επιλεγμένη Φιλμογραφία

Χρονιά \ Τίτλος Αγγλικά_Γερμανικά - Παρατηρήσεις
(για διευκόλυνση παραθέτουμε και μετάφραση στα ελληνικά, ανεξαρτήτως εάν έχει έρθει στην χώρα μας)

·      1970 \ Summer in the City \ Καλοκαίρι στην Πόλη _Πρώτη μεγάλου μήκους ταινία (αφιερωμένη στο The Kinks)

·      1972 \ The Goalkeeper's Fear of the Penalty \ Ο φόβος του τερματοφύλακα για το πέναλτι (UK) ή The Goalie's Anxiety at the Penalty Kick (USA) _Die Angst des Tormanns beim Elfmeter (Διασκευή μυθιστορήματος του Peter Handke)

·      1973 The Scarlet Letter _ Το άλικο γράμμα –της Scarlet \Der Scharlachrote Buchstabe _Διασκευή από το μυθιστόρημα του Nathaniel Hawthorne

·      1974 \ Alice in the Cities \ Η Αλίκη στις πόλεις \ Alice in den Städten \ 1^ο μέρος της Τριλογίας του Road Movie

·      1975 \ The Wrong Move \ Η Λάθος Κίνηση_ Falsche Bewegung \2^ο μέρος της Τριλογίας Road Movie

·      1976 \ Kings of the Road _ Βασιλιάδες των δρόμων \ Im Lauf der Zeit \ 3^ο μέρος της Τριλογίας Road Movie

·      1977 \The American Friend _ Ο Αμερικανός φίλος \Der Amerikanische Freund (Διασκευή μυθιστορήματος της Patricia Highsmith - Ripley's Game

·      1980 \ Lightning Over Water _ Κεραυνός (αστραπές) πάνω από το νερό \Ντοκιμαντέρ σε συν-σκηνοθεσία Νίκολας Ρέι

·      1982 \ Hammett \ Βασισμένο σε μυθιστόρημα του Joe Gores

·      Room 666       \ "Chambre 666" \ Μικρού μήκους ντοκιμαντέρ

·      1982 \ "Reverse Angle"_ Αντίστροφη γωνία \Ταινίες μικρού μήκους όπου καταγράφονται και οι διαφωνίες του Βέντερς με τον Κόπολα

·      The State of Things \ Stand der Dinge _ κατάσταση των πραγμάτων            

·      1984 \ Paris, Texas _Παρίσι Τέξας

·      1985 \ Tokyo-Ga        

·      1987 \Wings of Desire \ Der Himmel über Berlin –Τα φτερά του έρωτα

·      1989 \ Notebook on Cities and Clothes_ \ Σημειωματάριο για τις πόλεις και τα ρούχα Aufzeichnungen zu Kleidern und Städten -ντοκιμαντέρ

·      1991 \ Until the End of the World \ Bis ans Ende der Welt _ Μέχρι το τέλος του κόσμου

·      1992 \"Arisha, the Bear and the Stone Ring" \"Arisha, der Bär und der steinerne Ring" _ Arisha, η αρκούδα και το πέτρινο δαχτυλίδι         

·      1993 \ Faraway, So Close! _ Μακριά, τόσο κοντά!\ In weiter Ferne, so nah! \ Sequel στα Φτερά του Έρωτα _Wings of Desire

·      1994 \ Lisbon Story _εν μέρει sequel στο The State of Things

·      1995 \ A Trick of Light_\ Ένα τέχνασμα φωτός \ Die Gebrüder Skladanowsky (Γνωστό και ως The Brothers Skladanowsky)

·      Ανθολογία Lumière et Compagnie _συνεργασία 41 διεθνών σκηνοθετών

·      1997 \ The End of Violence _ Στο τέλος της βίας        \ Am Ende der Gewalt

·      1998 \ Willie Nelson at the Teatro _ Willie Nelson στο Teatro                         

·      1999  \ Buena Vista Social Club \        Ντοκιμαντέρ

·      2000 \ The Million Dollar Hotel         _ Ξενοδοχείο εκατομμυρίων δολαρίων            

·      2002  \Ode to Cologne: A Rock 'N' Roll Film _ Ωδή στην Κολωνία: Μια ταινία Rock 'n' Roll \Viel passiert – Der BAP-Film (Ντοκιμαντέρ για το ροκ γκρουπ BAP της Κολωνίας)

·      "Twelve Miles to Trona"_ Δώδεκα Μίλια για Trona \ Τμήμα από το Ten Minutes Older: The Trumpet_ Η τρομπέτα

·      2003 "Other Side of the Road" _ Η άλλη πλευρά του δρόμου \ Short

·      2003 \ The Soul of a Man_ Η ψυχή ενός ανθρώπου \ Ντοκιμαντέρ από τη σειρά  The Blues

·      2004 \ Land of Plenty \ Χώρα της αφθονίας (βασισμένο σε μια ιστορία του Scott Derrickson, με Michelle Williams και John Diehl)

·      2005 \ Don't Come Knocking _ Μην έρθεις χτυπώντας (να χτυπήσεις) \ Σενάριο Wenders και Sam Shepard

·      2007 \ "Invisible Crimes" _Αόρατα εγκλήματα -Ντοκιμαντέρ _απόσπασμα από το Invisibles (Αόρατοι)

·      "War in Peace" _Πόλεμος σε Ειρήνη -απόσπασμα από το «στον καθένα το δικό του Cinema»

·      2008 \ Palermo Shooting \ Αφιερωμένο στους Ingmar Bergman and Michelangelo Antonioni

·      "Person to Person" _Πρόσωπο με πρόσωπο \ (1^ο από 8)

·      2010 \ "If Buildings Could Talk" _Αν τα κτίσματα είχαν φωνή (Σύντομο ντοκιμαντέρ για το Rolex Learning Center)

·      "Il volo" Η πτήση (Σύντομο ντοκιμαντέρ για τους μετανάστες)

·      2011 \ Pina (ντοκιμαντέρ σε 3D)

·      2012 \ "Ver ou Não Ver" Βλέπω ή Δεν Βλέπω της σειράς Mundo Invisível

·      2014 \ "The Berlin Philharmonic" Φιλαρμονική του Βερολίνου -ντοκιμαντέρ των Cathedrals of Culture

·      The Salt of the Earth _το αλάτι της γης \Das Salz der Erde   Ντοκιμαντέρ

·      2015 \ Every Thing Will Be Fine _Ολα θα πάνε καλά                            

·      2016 \ The Beautiful Days of Aranjuez _Die schönen Tage von Aranjuez (Βασισμένο στο έργο για δύο του Peter Handke, σε 3D) Aranjuez –Οι ωραίες μέρες

·      2017 \ Submergence _Grenzenlos \ Βύθιση _Απεριόριστο (Διασκευή από το μυθιστόρημα του πολεμικού ανταποκριτή JM Ledgard)

·      2018 \ Pope Francis: A Man of His Word _Papst Franziskus – Ein Mann seines Wortes (Ντοκιμαντέρ) Άνθρωπος του λόγου του

·      2023 \ Anselm \Anselm – Das Rauschen der Zeit (Ντοκιμαντέρ 3D) Anselm - Η ορμή του χρόνου

Βιμ Βέντερς:
Aταίριαστος & αουτσάιντερ

Ο Βιμ Βέντερς είναι υπεύθυνος για μερικές από τις πιο βαθυστόχαστες ταινίες που έχουν γυριστεί για την Αμερική - ένα κατόρθωμα αν σκεφτεί κανείς ότι δεν έχει ούτε μια σταγόνα «αστερόεσσας» στο σώμα του.
Η ταινία «Paris, Texas» είναι το προφανές παράδειγμα: Ένα γουέστερν σε διάθεση και εικονογραφία, άσχετα αν διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του 1980. Σε αυτή την ταινία, και σε πολλές άλλες, έδειξε στον κόσμο πώς έμοιαζε η Αμερική ενώ την ίδια ώρα βοήθησε την Αμερική να δει τον εαυτό της μέσα από ξένα μάτια (τουλάχιστον όσοι ήταν “ανοιχτομάτηδες”. Ακόμα και εκείνες οι ταινίες που δεν διαδραματίζονται στις ΗΠΑ -όπως τα σπουδαία road movies της δεκαετίας του 1970 «Η Αλίκη στις πόλεις _ Alice in den Städten» και «Στο πέρασμα του χρόνου _ Im Lauf der Zeit», που έκαναν τον Βέντερς αγαπητό στο arthouse- εξερευνούν την επιρροή, τον βουντού ρομαντισμό που ασκεί η Αμερική πέρα από τα σύνορά της.

Η χρήση του 3D

Ο Βέντερς χρησιμοποιεί το 3D για να οδηγήσει το κοινό βαθύτερα στους χαρακτήρες του και όχι ως πιο εντυπωσιακό θέαμα, μετατρέποντας συναισθηματικές καταστάσεις σε συναρπαστικό κινηματογράφο μια  ικανότητα που τον έχει καταστήσει αυτό που είναι έναν από τους μεγάλους και διαχρονικούς δημιουργούς της 7^ης τέχνης.
Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, δραματοποίησε τον ανθρώπινο αγώνα μέσα από τη χρήση του τοπίου, της φύσης και της απομόνωσης.

Υπήρχαν οι απέραντοι, άδειοι ουρανοί και οι ατελείωτοι αυτοκινητόδρομοι των πρώτων ταινιών δρόμου. Στη συνέχεια, το «Paris, Texas» μετέφερε τα τρομακτικά τοπία του Τζον Φορντ στην ιστορία ενός καταβεβλημένου μοναχικού ανθρώπου που επιστρέφει στον νεαρό γιο του μετά από χρόνια περιπλάνησης στην έρημο.

Δύο φορές ο Βέντερς συνέλαβε τη διάθεση και αιχμαλώτισε τη φαντασία του κοινού – πρώτα το 1987 με τα «Φτερά του Έρωτα», το οποίο περιείχε μια έκκληση για επανένωση των αγγέλων που παρακολουθούσαν το Βερολίνο με τους ανθρώπους, και ξανά, δώδεκα χρόνια αργότερα με το τρυφερό ντοκιμαντέρ «Buena Vista Social Club», το οποίο ακολούθησε μια μπάντα γερασμένων Κουβανών μουσικών στην πρώτη τους επίσκεψη στις ΗΠΑ.

“Είδα περίπου 15.000 ταινίες σε ένα χρόνο”

Δεν είναι περίεργο που προτιμά τόσο συχνά το περιβάλλον του απροσάρμοστου, την αφήγηση του αουτσάιντερ: Ήταν και ο ίδιος ένας από αυτούς, κοιτάζοντας τις ΗΠΑ μέσα από τις εξαγωγές της ποπ κουλτούρας τους.

«Είδα περίπου 15.000 ταινίες σε ένα χρόνο – όλη την ιστορία του κινηματογράφου» είπε «και συνειδητοποίησα ότι υπήρχε κάτι εκεί μέσα που ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον από οτιδήποτε είχα ονειρευτεί».

Έγινε φοιτητής κινηματογραφικής σχολής στο Μόναχο, γράφοντας ταυτόχρονα για γουέστερν και Χίτσκοκ, για τους Kinks και τον Βαν Μόρισον, και πέρασε στη σκηνοθεσία το 1970 με τη διπλωματική του ταινία και ντεμπούτο μεγάλου μήκους «Summer in the City», για έναν πρώην κατάδικο που περιπλανιέται από το Μόναχο στο Βερολίνο.

σσ.
Ο (Sir) George Ivan Morrison OBE (γεν. το 1945), γνωστός ως Van Morrison, είναι τραγουδιστής, μουσικός και τραγουδοποιός της Βόρειας Ιρλανδίας του οποίου η δισκογραφική καριέρα εκτείνεται επτά δεκαετίες. Άρχισε να παίζει ως έφηβος στα τέλη της δεκαετίας του 1950, μια ποικιλία οργάνων, κιθάρα, φυσαρμόνικα, πλήκτρα, σαξόφωνο κά για διάφορα συγκροτήματα της χώρας του, καλύπτοντας τις δημοφιλείς επιτυχίες εκείνης της εποχής. Γνωστός ως "Van the Man" έγινε γνωστός στα μέσα της 10ετίας του 1960 ως ο τραγουδιστής του συγκροτήματος R&B της Βόρειας Ιρλανδίας Them, με το οποίο έγραψε και ηχογράφησε το θρυλικό "Gloria", ενώ η σόλο καριέρα του ξεκίνησε υπό την καθοδήγηση του Bert Berns προσανατολισμένη στα ποπ-χιτ με την κυκλοφορία του σινγκλ "Brown Eyed Girl" το 1967.

«Ένας σκηνοθέτης γυρίζει μόνο μία ταινία στη ζωή του» είπε χαρακτηριστικά ο Ζαν Ρενουάρ. «Μετά τη σπάει σε κομμάτια και την ξαναφτιάχνει».

«Υπήρξε πάντα ο ήσυχος άνθρωπος του παγκόσμιου κινηματογράφου: Σεμνός στη συμπεριφορά του, διακριτικός στις καινοτομίες του και, ως εκ τούτου, μπορεί να αγνοηθεί σε κάθε σύγχρονη αποτίμηση της ιστορίας του κινηματογράφου» γράφει ο Ryan Gilbey στην Guardian.

Ακόμη και μεταξύ του γερμανικού νέου κύματος, ήταν η λιγότερο επιδεικτική φιγούρα. Ο Βέρνερ Χέρτζογκ “παράφρων” και παράτολμος, ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ αντιμέτωπος _με πολύ θράσος, των φαντασμάτων της προηγούμενης γενιάς στη Γερμανία _δείτε Οι άνθρωποι που έβλεπαν τρένα να περνούν…

«Σε σύγκριση με αυτούς, ο Βέντερς φαινόταν βιβλιοφάγος και αξιοσέβαστος, καθώς και προπτυχιακός στους ενθουσιασμούς του. Ήταν ερωτευμένος με τον κινηματογράφο και την Αμερική, την ποπ μουσική και τον μύθο, καθώς και με τους πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ, στους οποίους όλα αυτά τα στοιχεία συγκλίνουν» συνεχίζει ο Ryan Gilbey.

Η γκρίζα, ξεπεσμένη Αμερική

Ίσως έβλεπε κάτι από τον εαυτό του στους αγγέλους στα «Φτερά του έρωτα», που κοιτάζουν τους θνητούς του Βερολίνου αλλά δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν άμεσα μαζί τους. Ανάμεσα σε αυτούς τους θνητούς και ο μεγάλος Peter Falk _Πίτερ Φολκ,– ένα κινούμενο σύμβολο μιας γκρίζας Αμερικής, όπως ακριβώς ο μοναχικός που υποδύθηκε στο Paris, Texas ο Χάρι Ντιν Στάντον.

«Θα ήταν παραπλανητικό να ισχυριστεί κανείς ότι ο Βέντερς δεν έχει κάνει ποτέ λάθος στα κινηματογραφικά του ταξίδια. Κάποιοι θα έλεγαν ότι έκανε λάθος σχεδόν μια ολόκληρη δεκαετία, όταν πρόκειται για τη δεκαετία του 1990» γράφει ο Ryan Gilbey στην Guardian.

«Από το επιεικές, περιπλανώμενο σε όλο τον κόσμο μυστήριο επιστημονικής φαντασίας “Μέχρι το τέλος του κόσμου” -η πλήρης έκδοση του οποίου διήρκεσε τεσσεράμισι ώρες- μέχρι την αυξημένη εκκεντρικότητα του “The Million Dollar Hotel”, που διαδραματίζεται σε ένα φτωχόσπιτο για εκκεντρικούς και απροσάρμοστους, έμοιαζε να προσπαθεί να πετύχει το “φαινόμενο Βιμ Βέντερς” αντί να αφήσει τον κινηματογράφο να κυλήσει μέσα από αυτόν» σχολιάζει.

Η προτελευταία ταινία, Million Dollar Arm _Το χέρι του ενός εκατομμυρίου (στην Ελλάδα «Το ξενοδοχείο του ενός εκατομμυρίου δολλαρίων»), χαρακτηρίστηκε από τον πρωταγωνιστή της, τον Μελ Γκίμπσον ως «βαρετή σαν κώλος σκύλου» και η απάντηση είναι η κορυφαία Pina _για τη ζωή της χορεύτριας και χορογράφου Pina Bausch (Πίνα Μπάους), ένα από τα έργα του, ενσωματώνοντας το χορό, τον κινηματογράφο και την τεχνολογία με πρωτοφανή ρευστότητα _περισσότερα εδώ, ενώ το τελευταίο του έργο, με τίτλο «Perfect Days _Οι Τέλειες Μέρες» πλούσιο σε ζεστασιά, ειλικρίνεια και στοχασμό (μια γερμανο-ιαπωνική ταινία 2023 σε σκηνοθεσία Βέντερς και σενάριο Βέντερς _Τακούμα Τακασάκι, συνδυάζοντας τέσσερα διηγήματα).

Παρίσι, Τέξας

Το Παρίσι, Τέξας είναι μια οικογενειακή δραματική ταινία του 1984 σε σκηνοθεσία Βιμ Βέντερς και σε σενάριο από τους Λ. Μ. Κιτ Κάρσον και Σαμ Σέπαρντ. Πρωταγωνιστούν οι Harry Dean Stanton, Dean Stockwell, Nastassja Kinski, Aurore Clément και Hunter Carson. Στην ταινία, ο ατημέλητος ερημικός Τράβις Χέντερσον (Στάντον) ξανασμίγει με τον αδερφό του Γουόλτ (Στόκγουελ) και τον γιο του Χάντερ (Κάρσον). Στη συνέχεια, ο Τράβις και ο Χάντερ ξεκινούν ένα ταξίδι στα νοτιοδυτικά της Αμερικής για να εντοπίσουν την εξαφανισμένη γυναίκα του Τράβις, Τζέιν (Ναστάζια Κίνσκι).
Η ταινία συμπαραγωγή Γαλλίας Γερμανίας,  γυρίστηκε κυρίως στο δυτικό Τέξας. Τη φωτογραφία ανέλαβε ο Robby Müller, ενώ τη μουσική σύνθεση συνέθεσε ο Ry Cooder.

Υπόθεση

Ο Τράβις Χέντερσον φαίνεται να περιπλανιέται στην έρημο του Δυτικού Τέξας, σαστισμένος και να κρατά μια άδεια κανάτα. Περιπλανιέται σε ένα ψιλικατζίδικο, ανοίγει έναν καταψύκτη και αρχίζει να τρώει πάγο πριν χάσει τις αισθήσεις του. Ένας Γερμανός γιατρός εξετάζει τον Τράβις και ανακαλύπτει ότι είναι βουβός, ενώ στο πορτοφόλι του βρίσκει μια κάρτα με έναν αριθμό τηλεφώνου. Καλεί τον αριθμό που ανήκει στον αδερφό του Walt Henderson.

Ο Walt ταξιδεύει από το Λος Άντζελες στο Terlingua του Τέξας για να πάρει τον Travis, πιστεύοντας ότι ήταν νεκρός, αφού δεν είχε νέα του για πολλά χρόνια. Η σύζυγος του Walt, Anne, είναι λίγο προβληματισμένη από αυτό, καθώς αυτή και ο Walt είχαν υιοθετήσει τον γιο του Travis, Hunter, καθώς η βιολογική μητέρα του Hunter, Jane, εφέρετο   χρόνια νεκρή. Ο Walt φτάνει στην Terlingua και βρίσκει τον Travis να περιπλανιέται χιλιόμετρα μακριά.

Τα δύο αδέρφια ξεκινούν το ταξίδι τους πίσω προς το Λος Άντζελες, ο  Γουόλτ απογοητεύεται ολοένα και περισσότερο με τη βουβαμάρα του Τράβις και τον θεωρεί υπεύθυνο για την εξαφάνισή του και την εγκατάλειψη του Χάντερ, ενώ ο Τράβις αρχίζει να κλαίει, αλλά ακόμα δεν μιλάει. Την επόμενη μέρα, αρχίζει τελικά να μιλάει και βγάζει μια φωτογραφία ενός οικοπέδου, εξηγώντας στον Γουόλτ ότι αγόρασε ένα ακίνητο στο Παρίσι του Τέξας.

Τα αδέρφια φτάνουν στο Λος Άντζελες και ο Travis επανενώνεται με τον Χάντερ, που θυμάται ελάχιστα τον πατέρα του και αρχικά είναι δειλός με τους γύρω του. Ο Γουόλτ δείχνει στον Χάντερ παλιά βίντεο με αυτούς και την Τζέιν και, μετά από πολλή επιμονή του Travis, ο Χάντερ αρχίζει να νιώθει άνετα ενώ η Anne λέει στον Travis εμπιστευτικά ότι η Jane καταθέτει μηνιαίες πληρωμές σε έναν τραπεζικό λογαριασμό του Hunter και ότι η τράπεζα βρίσκεται στο Χιούστον. Ο Τράβις αποφασίζει να βρει την Τζέιν και λέει στον Χάντερ ότι πρέπει να φύγει το επόμενο βράδυ, αυτός ανταπαντά ότι θέλει να τον συνοδεύσει, χωρίς τη συγκατάθεση Γουόλτ και Άννας.

Τράβις και Χάντερ ξεκινούν ένα οδικό ταξίδι στο Χιούστον, με τους δυο τους να δένονται και να έρχονται πιο κοντά. Τελικά φτάνουν στην τράπεζα την ημέρα της αναμενόμενης κατάθεσης και κάνουν ένα σχέδιο για να εντοπίσουν το αυτοκίνητο της Τζέιν. Ο Χάντερ την εντοπίζει να κάνει μια κατάθεση και οι δυο τους ακολουθούν το αυτοκίνητό της σε ένα κλαμπ που εργάζεται. Ο Τράβις μπαίνει μέσα ενώ ο Χάντερ περιμένει στο αυτοκίνητο. Το peep show έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε οι πελάτες να κάθονται στη μία πλευρά ενός μονόδρομου καθρέφτη με μια τηλεφωνική ενδοεπικοινωνία. Όταν η Τζέιν μπαίνει στο δωμάτιο, ο Τράβις δεν μπορεί να μιλήσει και σύντομα φεύγει χωρίς να της πει περισσότερα από λίγα λόγια και θυμωμένος παει σε ένα μπαρ και πίνει ενώ ο Χάντερ γκρινιάζει.

Την επόμενη μέρα, ο Τράβις αφήνει τον Χάντερ στο ξενοδοχείο Meridian και επιστρέφει στη δουλειά της Τζέιν. Πηγαίνει στο δωμάτιο της, αυτή τη φορά γυρίζοντας την καρέκλα του ώστε να κοιτάξει μακριά της. Στο τηλέφωνο, της λέει μια αόριστη ιστορία για έναν άνδρα και μια νεότερη γυναίκα που γνωρίστηκαν, ερωτεύτηκαν γρήγορα ο ένας τον άλλον, παντρεύτηκαν και έκαναν ένα παιδί. Η Τζέιν αρχικά μπερδεύεται, αλλά σύντομα συνειδητοποιεί ότι είναι ο Τράβις στο τηλέφωνο. Της λέει ότι μετά τη γέννηση του παιδιού, η σύζυγος υπέφερε από επιλόχειο κατάθλιψη, έγινε ευερέθιστη και λαχταρούσε μια απόδραση. Θα ονειρευόταν να τρέξει γυμνή σε έναν αυτοκινητόδρομο, αλλά τη στιγμή που επρόκειτο να φύγει επιτέλους, θα εμφανιζόταν και θα την σταματούσε. Ο αλκοολικός πλέον σύζυγος, φοβούμενος την αποχώρηση της γυναίκας του, της έδεσε ένα κουδούνι στο πόδι για να μπορεί να ακούει αν έφυγε το βράδυ, όμως αυτή - έχοντας βάλει κάλτσες στην κουδούνα για να σβήσει τον ήχο – την “κοπανάει” αρχικά όμως ο άντρας της την πιάνει τη σέρνει πίσω στο σπίτι και την αφήνει δεμένη σε μια σόμπα με τη ζώνη του. Πάει για ύπνο και όταν ξυπνά, το σπίτι έχει πάρει φωτιά και η γυναίκα με το παιδί είναι άφαντη.

Η Τζέιν σβήνει το φως από την πλευρά της και τελικά βλέπει τον Τράβις. Εκφράζει πόνο και λύπη για την απώλεια της παιδικής ηλικίας του Χάντερ. Ο Τράβις λέει στην Τζέιν ότι ο Χάντερ είναι στο Χιούστον και την περιμένει δίνοντάς της τον αριθμό του δωματίου του στο ξενοδοχείο Meridian. Εκείνο το βράδυ, η Τζέιν και ο Χάντερ ξανασμίγουν ενώ ο Τράβις παρακολουθεί από το πάρκινγκ. Ο Τράβις μπαίνει στο αυτοκίνητό του και απομακρύνεται χαμογελώντας.