Θόδωρος Αγγελόπουλος από την 🎬 “Αναπαράσταση” 🔹 στα “Κύθηρα” και στο μεγάλο ταξίδι 📽️

 

“Επιλέγω τη μεριά του ... ονείρου”

 «Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κρατάει το φλάμπουρο του ελληνικού κινηματογράφου σ' όλο τον κόσμο». Την εκτίμηση αυτή εξέφρασε μεγαλόκαρδα ο Νίκος Κούνδουρος στη γιορταστική εκδήλωση που έγινε το Φλεβάρη του 2006 για τα 40 χρόνια του Θόδωρου Αγγελόπουλου στον κινηματογράφο και για τα 30 χρόνια του «Θιάσου» του, με την ευκαιρία –τότε και της κυκλοφορίας σε 12 DVD (με ψηφιακή επεξεργασία εικόνας και ήχου), από τη «New Star», του μεγάλου μήκους κινηματογραφικού «δωδεκαλόγου» του Αγγελόπουλου.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με συνεργάτες και φίλους του
κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Αναπαράσταση», 1969

αρματώθηκε με την ποιητική φορεσιά του κινηματογραφιστή | Μεγαλέξανδρου, πάλεψε με το ακατόρθωτο μεταφέροντας αρχαίους μύθους και λαϊκούς θρύλους, μετασχηματίζοντάς τους στην αφυδατωμένη, έρημη χώρα, προσδιόρισε τον ιστορικό του χωροχρόνο δημιουργώντας ένας διαρκές παρόν-παρελθόν, αποτύπωσε τη δική του "άλλη Ελλάδα" στην αναζήτηση της αέναης Επιστροφής, φώτισε μέσα από τα σύννεφα της μνήμης τους εξόριστους, προφητεύοντας μελαγχολικά το τέλος του 20ού αιώνα.

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 27-Απρ-1935. Το 1953 εισάγεται στη Νομική Σχολή Αθηνών, την οποία εγκαταλείπει στο πτυχίο. Το 1961 φεύγει για τη Γαλλία και γράφεται στη Σορβόνη, όπου παρακολουθεί μαθήματα γαλλικής φιλολογίας και φιλμολογίας, με καθηγητές τον Ζορζ Σαντούλ και τον Μιτρί, τους οποίους ξανασυνάντησε αργότερα στην IDHEC. Παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα εθνολογίας με τον Λεβί Στρος. Για να αντεπεξέλθει στα έξοδα των σπουδών δουλεύει στη ρεσεψιόν της Σιτέ Ουνιβερσιτέρ (Πανεπιστημιούπολης -με την ώρα) μαζί με τον γλύπτη Γεράσιμο Σκλάβο.
1962-63: Γίνεται δεκτός, ύστερα από εξετάσεις, στην περίφημη σχολή κινηματογράφου IDHEC. Η διαφωνία και σύγκρουσή του με τον καθηγητή της σκηνοθεσίας οδηγεί σε πρόωρη λήξη τις σπουδές του.
1963-64: Συνεχίζει τη φοιτητική του διαδρομή στο Musee de l' homme κοντά στον εθνολόγο - σκηνοθέτη Jean Rouch (σκηνοθέτη και ανθρωπολόγου - από τους ιδρυτές του κινηματογράφου στη Γαλλία, πάνω από 60 χρόνια στην Αφρική, όπου διδάσκεται το σινεμά – ντιρέκτ).
1964: Επιστροφή στην Ελλάδα. Η επάνοδος συνοδεύεται από αναίτιο ξυλοδαρμό του από την αστυνομία καθώς βάδιζε ανύποπτος- επεισόδιο που τον επηρέασε και άλλαξε τη διάθεση και τα σχέδιά του. Τότε η σκηνοθέτιδα Τώνια Μαρκετάκη του προτείνει να συνεργαστεί με την εφημερίδα «Δημοκρατική Αλλαγή» ως κριτικός.
Προς μεγάλη έκπληξη όλων - και του ιδίου - αντί να γυρίσει στη Γαλλία, όπως ήταν και το αναμενόμενο, έμεινε στην Ελλάδα. Και εργάστηκε ως κριτικός.
Με τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται το 1965 και το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, «Εκπομπή», στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Το 1970, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, «Αναπαράσταση», κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς και άλλες διακρίσεις στο εξωτερικό, και σηματοδότησε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.
Έκτοτε, οι ταινίες του έχουν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ και έχει κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου. Πολλά αφιερώματα που τιμούν τη δουλειά του Θόδωρου Αγγελόπουλου έχουν πραγματοποιηθεί σ' όλο τον κόσμο. Είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Εσεξ (Essex).
Ταινίες: 1970: Αναπαράσταση. 1972: Μέρες του '36. 1975: Ο θίασος. 1977: Οι Κυνηγοί. 1980: Ο Μεγαλέξανδρος. 1983: Αθήνα, επιστροφή στην Ακρόπολη Capitali culturali d'Europa. 1984: Ταξίδι στα Κύθηρα. 1986: Ο Μελισσοκόμος. 1988: Τοπίο στην ομίχλη. 1991: Το μετέωρο βήμα του πελαργού. 1995: Το βλέμμα του Οδυσσέα. 1998: Μια αιωνιότητα και μια μέρα. 2003: Τριλογία - Ι. Το λιβάδι που δακρύζει. 2008: Τριλογία - ΙΙ. H σκόνη του χρόνου. 2012 Mundo Invisível (segment "Céu Inferior")

Τέτοιες μέρες το 2016 και ενώ η Ουκρανία –για πολλοστή φορά (δείτε - πλευρές των παζαριών ενώ εντείνονται απειλές και στρατιωτική κινητικότητα) «φλεγόταν» -κυριολεκτικά και μεταφορικά έφυγε αναπάντεχα για «άλλη θάλασσα» ο σπουδαίος μας σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος (που κολλάει η Ουκρανία στο θέμα μας; θα το δείτε παρακάτω…)

Μέσα από “τα δύο χέρια”

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μιλήσεις για ένα έργο, αλλά ο οικονομικότερος, δίχως άλλο, είναι η
αλληγορία. Και ιδιαίτερα όταν μια κριτική αλληγορία μπορεί να μιλήσει για ένα έργο μέσα από την δική του σχέση με αυτήν.
O Walter Benjamin ο μεγάλος εκείνος μαρξιστής κριτικός (της λογοτεχνίας, αλλά και δοκιμιογράφος, μεταφραστής, φιλόσοφος...) που συνδέονταν με την Σχολή της Φρανκφούρτης για την κριτική θεωρία και επηρεάστηκε από τα γραπτά του (νεότερου) Μπέρτολτ Μπρεχτ, που
ανέπτυξε την κριτική αισθητική και τον διαλεκτικό υλισμό, στην καταγωγή του γερμανικού τραγικού δράματος, έγραφε πως "η αλληγορία είναι για τη σφαίρα της σκέψης ό,τι και τα ερείπια για τη σφαίρα των πραγμάτων".

Οι αντιθέσεις του καπιταλισμού, όπως σωστά σημείωσε, δεν οδηγούν στο σοσιαλισμό αναγκαστικά,- αν δεν υπάρχει συνειδητή και οργανωμένη δράση που θα οδηγεί σε ένα τέλος της παλιάς τάξης πραγμάτων - από μόνες τους μπορούν να φέρουν την καταστροφή του πολιτισμού: σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα...
Ο χειρότερος καρπός της ιδεολογίας του τέλους των ιδεολογιών είναι το απόλυτο σκοτάδι για τις προοπτικές αλλαγής της κοινωνίας στο μέλλον. Η τακτική που βασίζεται σε ένα παρόν χωρίς ιστορία, χωρίς παρελθόν και χωρίς μέλλον έγινε η καθημερινή πνευματική τροφή μεγάλου αριθμού πολιτικών προσώπων, πρώην κομμουνιστών ή ψευτοκομμουνιστών.
Ο Benjamin διαχωρίζει την αλληγορία από το σύμβολο στην βάση (αντίστιξης) «θραύσματος και ολότητας»· επειδή όμως το ερείπιο είναι η αποτύπωση της καταστροφικής εργασίας της ιστορίας, που σωρεύει "ερείπια πάνω σε ερείπια" ("Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας"), η αλληγορία είναι επίσης το κατεξοχήν μέσο για την αποτύπωση του ιστορικού και του στοχασμού πάνω σ' αυτό.

Τουλάχιστον για τον μελαγχολικό, αυτόν που στοχάζεται τα ερείπια με μια κάποια εμμονικότητα,  σαν τον ύστερο Αγγελόπουλο, που είναι αυτή ενός είδους σύγχρονου (αγνώριστου) “Benjamin” χωρίς το αντιστάθμισμα του στρατευμένου επαναστατικού μαρξισμού, ενός “Benjamin” που  έχει παραδοθεί τελεσίδικα στην οπτική της υποχώρησης και της ήττας.

 

Λογότυπο google.gr στις 27-Απρ-2012 - 77η επέτειο γέννησης του Αγγελόπουλου.

 

Τα δυο χέρια – από την “Ομίχλη” στον “Οδυσσέα”

Ανάμεσα στο 1988 (Τοπίο στην Ομίχλη) και στο 1995 (Βλέμμα του Οδυσσέα), η αλληγορία, η στάμπα του ερείπιου (ή θραύσματος) που αφήνει πίσω της η ιστορική καταστροφή, παίρνει την απτή μορφή ακρωτηριασμένου, γιγαντιαίου χεριού.
Η διαλεκτική των χεριών που αναδύονται σε δύο διαφορετικά υδάτινα τοπία, αυτό του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και αυτό ενός βαλκανικού ποταμού, περιστρέφεται γύρω από τη «μαύρη τρύπα» που απλώνεται ανάμεσα στις ημερομηνίες, τη «μαύρη τρύπα» του 1991 την ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού –καπιταλιστική παλινόρθωση (που ο Αγγελόπουλος την βλέπει σαν “κατάρρευση” και όχι σαν “ανατροπή”...) και, ως μια από τις απολήξεις της, ο (γιουγκοσλαβικός τότε) εμφύλιος.
Αυτές οι δύο καταστροφές φέρνουν το ένα χέρι με το άλλο, χτίζουν έναν διάλογο ανάμεσά τους στην νοηματική, θα έλεγε κανείς γλώσσα -τη γλώσσα των χεριών- που είναι επίσης διάλογος ανάμεσα σε δύο χρονικές στιγμές.

Από τότε (1995) πέρασαν 26+ χρόνια... Η Γιουγκοσλαβία δεν υπάρχει πια! Μεσολάβησαν οι
βομβαρδισμοί του ́99 (... 1.150 μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ, που απογειώθηκαν από 59 βάσεις σε 12 χώρες πραγματοποίησαν συνολικά 2.300 επιδρομές... εκτοξεύτηκαν 420.000 βλήματα συνολικού βάρους 22.000 τόνων, 20.000 πύραυλοι, από αυτούς 1.300 Κρουζ και 37.000 βόμβες διασποράς, χρησιμοποιήθηκαν βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου...) και τα υπόλοιπα ανέλαβαν οι εγχώριοι €υρωλάγνοι.
Η ΕΣΣΔ που γνωρίσαμε έγινε παρελθόν... αλλά η παλιά –από το 1962 ρήση του Κένεντι (...there is another type of warfare —new in its intensity, ancient in its origin— war by guerrillas, subversives, insurgents, assassins; war by ambush instead of by combat, by infiltration instead of aggression, seeking victory by eroding and exhausting the enemy instead of engaging him. It preys on unrest. - υπάρχει ένα άλλο είδος πολέμου – νέος στην σφοδρότητά του, αρχαίος στην προέλευσή του – ένας πόλεμος από αντάρτες, υπονομευτές, στασιαστές, δολοφόνους ... ένας πόλεμος ενέδρας αντί μάχης, διείσδυσης αντί επίθεσης, που επιδιώκει τη νίκη μέσα από τη διάβρωση και την εξάντληση του εχθρού αντί της ανάμειξής του... τρέφεται με την αναταραχή ) εξακολουθεί να κατέχει την περίοπτη θέση της στο «Εγχειρίδιο του Αντισυμβατικού Πολέμου [ΑΠ] των Ειδικών Στρατιωτικών Δυνάμεων του Αμερικανικού Στρατού» βλ ΗΠΑ_Εγχειρίδιο του Αντισυμβατικού Πολέμου... (επικαιροποιημένο συνεχώς από τότε τόσο επί Συριζα_ΑνΕλ, όσο και πρόσφατα επί ΝΔ)

Το μαστίγιο και το καρότο του καπιταλισμού πήρε σύγχρονο πρόσωπο: αρχικά οι «πορτοκαλί επαναστάσεις» άφησαν πίσω την Помаранчева революція της Ουκρανίας του 2004 και διαλύοντας Μέση Ανατολή, Αίγυπτο και Λιβύη οδήγησαν στην Ουκρανία του 2014
Στο παραπάνω αμερικάνικο εγχειρίδιο διαβάζουμε
«...§¶1-36 UW forces can function as effective instruments in the psychological preparation of the population for the introduction of conventional forces... for example, the United States can disseminate messages suggesting to meet a nonexistent threat ... examples of this type of UW effort by the United States include the following: European and Pacific Theaters (1942-1945), North Korea (1951-1953), Cold War Contingency Plans for Eastern Europe (1952-1989)...»
«...§¶1-36. Οι δυνάμεις του αντισυμβατικού πολέμου («UW» = Unconventional Warfar) μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά για την ψυχολογική προετοιμασία του πληθυσμού, ώστε να μπουν στη συνέχεια στη μάχη οι συμβατικές δυνάμεις... για παράδειγμα, διάδοση (σσ. ψευδών) ειδήσεων υποδεικνύοντας ανύπαρκτες απειλές ...παραδείγματα αυτής της προσπάθειας τύπου UW από τις Ηνωμένες Πολιτείες περιλαμβάνουν:
Τα θέατρα πολέμου (1942-1945) σε Ευρώπη και Ειρηνικό, τη Βόρεια Κορέα (1951-1953), τα σχέδια έκτακτης ανάγκης του ψυχρού πολέμου για την Ανατολική Ευρώπη (1952-1989)... και παρακάτω δομή κινήματος ανταρσίας η αντίστασης -
Υπόγειες δραστηριότητες (προετοιμασία αντιστασιακών στελεχών και κινητοποίηση πληθυσμού, προετοιμασία παράλληλων ιεραρχιών για την κατάληψη κυβερνητικών θέσεων
Δυσαρέσκεια με πολιτικές, κοινωνικές, διοικητικές και άλλες συνθήκες, εθνικές φιλοδοξίες (ανεξαρτησία), ή επιθυμία για ιδεολογικές και άλλες αλλαγές.
Δημιουργία ατμόσφαιρας μιας ευρύτερης δυσαρέσκειας μέσω προπαγάνδας, πολιτικές και ψυχολογικές προσπάθειες για δυσφήμηση της κυβέρνησης.
Αναταραχή. Δημιουργία ευνοϊκής κοινής γνώμης (υποστηρίζει εθνική υπόθεση). Δημιουργία δυσπιστίας εγκατεστημένου θεσμού.
Αυξημένη αναταραχή. Ανησυχία και δυσαρέσκεια. Διείσδυση στη διοίκηση, στην αστυνομία, στο στρατό και σε εθνικούς οργανισμούς.
Μποϊκοτάζ, επιβραδύνσεις - απεργίες.
Διείσδυση ξένων εκπαιδευτών διοργανωτών και συμβούλων και ξένης προπαγάνδας, υλικά, χρήματα, όπλα και εξοπλισμός.
Πρόσληψη και εκπαίδευση στελεχών “αντίστασης”.
Διείσδυση σε εργατικά συνδικάτα, φοιτητικούς και εθνικούς οργανισμούς, καθώς και σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας.
Εξάπλωση των ανατρεπτικών οργανώσεων σε όλους τους τομείς της ζωής μιας χώρας.
Δημιουργία εθνικών οργανώσεων βιτρίνα και απελευθερωτικών κινημάτων. Έκκληση προς ξένους συμπαθούντες.
Επέκταση των οργανώσεων βιτρίνα.

Το νέο ιμπεριαλιστικό σχέδιο των ΗΠΑ
🔘 🇨🇺  Η απάντηση του κουβανικού λαού

Εντατικοποίηση της προπαγάνδας, ψυχολογική προετοιμασία για εξέγερση.
Ανοικτή και συγκαλυμμένη πίεση εναντίον της κυβέρνησης (απεργίες, βιαιότητες και ταραχές).
Αύξηση υπόγειων δραστηριοτήτων για την επίδειξη ισχύος της αντιστασιακής οργάνωσης και την αδυναμία της κυβέρνησης.
Έντονη υπονόμευση του ηθικού (κυβέρνηση, διοίκηση, αστυνομία και στρατός).
Αυξημένη πολιτική βία και σαμποτάζ
Ενέργειες ανταρτοπόλεμου
Ανταρτοπόλεμος μικρής κλίμακας... Ανταρτοπόλεμος μεγάλης κλίμακας... κλπ.

Η εκπομπή της σειράς ντοκιμαντέρ «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΜΟΥ»
φιλοξενεί τον ΘΟΔΩΡΟ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ, ο οποίος ξεδιπλώνει τις μνήμες του από το 1970,
εστιάζοντας την αφήγησή του στην ταινία του «Αναπαράσταση»
που προβλήθηκε εκείνη τη χρονιά.

Στην σεκάνς από το "Τοπίο στην ομίχλη", το γιγαντιαίο χέρι που αναδύεται από τα νερά του Θερμαϊκού σουρεαλιστικά, ανεξήγητα, παραπέμπει σ' ένα μυθικών διαστάσεων αρχαίο άγαλμα. Το ερείπιο εντάσσεται στο ευρύτερο αναφορικό πλαίσιο της "εθνικής ιστορίας", που ακέραια ενσωματώνει (μέσα από το θέαμα της παρακμάζουσας παραθαλάσσιας Θεσσαλονίκης) της σε
κρίση Ελλάδα... και ο Αγγελόπουλος σταματάει εκεί... Αν θελήσουμε να μπούμε λίγο σε ξένα χωράφια να το παίξουμε λίγο κριτικοί κινηματογράφου θα μπορούσαμε να δούμε (πχ) ακόμα
και το εξαφανισμένο διεθνικό παρελθόν, της Θεσσαλονίκης των πρώτων σκιρτημάτων του σοσιαλισμού, της Féderacion και του Αβραάμ Μπεναρόγια και την καπιταλιστική κρίση του σήμερα που λείπει από την οπτική του «Τοπίου».
Όπως και να χει, αυτό το ιστορικό “θραύσμα” μπορούμε να χαρακτηρίσουμε "ενδεικτικό": από το σπασμένο χέρι του Θερμαϊκού λείπει ο δείκτης, το δάχτυλο που να δείχνει μπροστά, που να υποδεικνύει μια πορεία. Και η αλληγορία φυσικά είναι ακριβώς αλληγορία για την έκθλιψη και
έλλειψη αίσθησης κατεύθυνσης, για την έκθλιψη της διάστασης του μέλλοντος και της μελλοντικότητας άρα της ιστορικής προοπτικής.
Αντίθετα ο δείκτης, που ενσωματώνει την ιδέα της πορείας μπροστά, είναι αυτό ακριβώς που ξεχωρίζει, άκαμπτα τεντωμένο, στο δεύτερο «ιστορικό θραύσμα», το σπασμένο άγαλμα του Λένιν που διασχίζει με «Το βλέμμα του Οδυσσέα» -δεμένο από παντού- το βαλκανικό ποτάμι.
Ο Λένιν είναι η ενσάρκωση μιας αντίληψης πορείας, μιας ιστορικής κίνησης πέρα από το τέλμα της μελαγχολίας. Είναι και η υπόσχεση για έναν τέτοιο δρόμο... Αλλά αυτός, ο Λένιν του
Αγγελόπουλου είναι κατάκοιτος και όχι όρθιος, παγωμένος στο μάρμαρο, τεμαχισμένος και ανήμπορος.
Ο τεντωμένος δείκτης είναι το υπόλειμμα μιας αντίληψης της πορείας που έχει παγώσει, αλληγορικός ενδείκτης όχι της ζώσας θέλησης αλλά, της ακαμψίας του θανάτου... rigor mortis...
Κι ο θάνατος αυτός είναι, ανάμεσα σε άλλα, θάνατος της υπόσχεσης για κάτι άλλο (απ' τη βαλκανική μιζέρια των διαρκώς συγκρουόμενων εθνικισμών... ως εκεί φτάνει ο Αγγελόπουλος).
Ο (τεμαχισμένος) Λένιν είναι η διαλυμένη Γιουγκοσλαβία, αλλά και προάγγελος του σπαραγμού
κοινοτήτων και ανθρώπων.
Ανάμεσα στο χέρι με τον κομμένο δείκτη και τον θριαμβικά σηκωμένο δείκτη ενός Λένιν - ηγέτη (τεμαχισμένου και απονεκρωμένου όμως), συνοψίζεται, με άψογα συμμετρική ειρωνεία, η ιστορική μελαγχολία του Θόδωρου Αγγελόπουλου και ό,τι αυτός πολιτικά / κοινωνικά εκφράζει...

Κι αυτή η «ιστορική μελαγχολία» δεν είναι άλλο από αποτέλεσμα σύγχυσης, στα μάτια του
ίδιου, σαν γνήσιος εκφραστής και οραματιστής της ιστορίας ως ήττας, σε μια πορεία που – όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για το μεγαλύτερο μέρος της γενιάς της αντίστασης και στη συνέχεια των Λαμπράκηδων και της “γενιάς του Πολυτεχνείου” ξεκινάει ηρωικά (η “Αναπαράσταση” έγινε το ΄70 ) και συνεχίστηκε με τις “Μέρες του '36” και τον ανεπανάληπτο “Θίασο” για να καταλήξει στην προσωπική συντριβή σε ένα θρηνητικό τοπίο βροχής, λάσπης, ανηλιάς και ομίχλης.

Αντίθετα με τις ρίζες στον “Θίασο” ... (θυμηθείτε πχ τη σκηνή της νυχτερινής οδομαχίας του Δεκέμβρη, την ανάμνηση από τα βασανιστήρια στη Μακρόνησο, την παράδοση των όπλων στη Βάρκιζα, ακόμα και τον Μπρεχτικό σαρκασμό, την ειρωνεία, τη γελοιοποίηση... πρωτοχρονιά του 46, η τη σκηνή του αυνανισμού του Μαυραγορίτη που τον σκοτώνουν οι ΕΛΑΣίτες...)
Στον “Θίασο” που η μελαγχολική ενατένιση της ιστορίας συνυπάρχει με την εξέγερση του νου και της καρδιάς που αρνείται να παραδεχτεί την ήττα, που δεν θέλει να εγκαταλείψει τα όπλα.

Τράντα χρόνια από το διαφημιζόμενο τέλος της ιστορίας οι λαοί ψάχνουν να βρουν την καλή
ιμπεριαλιστική δύναμη για ν’ ακουμπήσουν πάνω της και να βρουν προστασία.
Στις εικόνες που έρχονται από την «πορτοκαλί» Ουκρανία πέρα από τις προσωπικές δραματικές περιπτώσεις που μετατρέπονται σε reality ακολουθείται η ίδια σκηνοθεσία, αυτή που είδαμε στο Ιράκ (γκρέμισμα αγαλμάτων του Σαντάμ), αλλά είναι πιο αποκαλυπτική των προθέσεων του σκηνοθέτη.
Το άγαλμα του Λένιν γκρεμίζεται, τη στιγμή που ούτε ο Γιανουκόβιτς είναι κομμουνιστής και φυσικά ούτε η (καπιταλιστική) Ρωσία του Πούτιν. Είναι λοιπόν καθοριστικό για τις εξελίξεις ο ιδεολογικός αγώνας που γίνεται και οι συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται. Το ζήτημα παίζεται στο επίπεδο των πολιτικών προσανατολισμών και της προοπτικής των λαϊκών κινητοποιήσεων.
Γι’ αυτό το άγαλμα του Λένιν πρέπει να γκρεμιστεί κι ας μην υπάρχει πια η Σοβιετική Ένωση.
Για να γκρεμιστούν όλα όσα ο Λένιν αντιπροσωπεύει, να κατεδαφιστούν όλα τα οράματα, να
υποταγούν όλοι στους κανόνες της κυρίαρχης πολιτικής, να μην αναζητηθούν οι λόγοι που συντείνουν ώστε η πραγματικότητα να είναι αυτή που είναι, να μην αναλυθούν οι όροι εκμετάλλευσης των ανθρώπων με σκοπό την κατάργησή της, να μη μετασχηματισθεί η
κοινωνία.
Όλα μετατρέπονται σε θέμα κακών – καλών ηγετών που εναλλάσσονται στην εξουσία, η
μορφή της όμως δεν πρέπει να αμφισβητείται, εφόσον η (καπιταλιστική | ιμπεριαλιστική Δύση και οι ΗΠΑ) την έχουν βαπτίσει «δημοκρατία».
Κι έτσι η εργατική τάξη να μην «κινδυνεύει» στη σκέψη και οργάνωση για την υπέρβασή της,
για το μετασχηματισμό για μια νέα κοινωνία...
(...)
15+ χρόνια από την “Πορτοκαλί Επανάσταση” –που δεν έγινε (δείτε και αναδρομή στην ιστορία της) συνεχίζεται η οξυμένη ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση γύρω από την Ουκρανία και τη Μαύρη Θάλασσα, με ΝΑΤΟική κινητικότητα, σχεδιασμούς των ΗΠΑ για «μικρό πόλεμο» εν μέσω Καζακστάν στη δίνη των αντιθέσεων της καπιταλιστικής πυραμίδας

Το επόμενο θαύμα

Χόρευε στο χιόνι λένε
ο Λένιν, όχι για την νίκη
την ίδια, αλλά επειδή
κράτησε μια μέρα
παραπάνω απ' την προηγούμενη.
Μια μέρα παραπάνω
είναι η εξίσωση της λύτρωσης,
το άνοιγμα του ατέρμονου,
μια μέρα παραπάνω
είναι η αιωνιότητα αλγεβραϊκά.
Ο χρόνος όλος δεν εξαντλεί ποτέ
τη μια μέρα παραπάνω.

Φάρσες & αυταπάτες

Το "Underground" του Κουστουρίτσα πήρε τη δόξα (χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ Καννών) από τον Αγγελόπουλο.
Όχι τυχαία, όχι δηλ γιατί ήταν εικαστικά καλύτερο... οι κριτικοί, ακόμη και οι πιο «αντικειμενικοί» έγραψαν για ντελιριακή καταγγελία του τιτοϊσμού, τον οποίο ο σκηνοθέτης κατηγορεί ότι αποβλάκωνε τον λαό με τον Ψυχρό Πόλεμο, τον πρόδωσε και τον οδήγησε στον εμφύλιο που κατασπάραξε την χώρα.
Μπουφονικό και με πανηγυρικό χαρακτήρα, η ιστορία της χώρας του είναι για τον Κουστουρίτσα μια φάρσα, μια αυταπάτη, σαν αυτή του υπογείου όπου ζει για δεκαπέντε χρόνια μια κοινότητα παρτιζάνων, η οποία παράγει όπλα για το παραεμπόριο των κομματικών του Τίτο νομίζοντας ότι ο  πόλεμος συνεχίζεται. Αλλά και όταν, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, οι έγκλειστοι βγαίνουν στο φως, η ψευδαίσθηση συνεχίζεται μέσω της προπαγάνδας του τιτοϊκού καθεστώτος και, αργότερα, με τις νέες αυταπάτες του εθνικισμού.
Το Χρονικό διαμελισμού και επεμβάσεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία για τον Κουστουρίτσα δεν έχει όνομα ...είναι φάρσες & αυταπάτες άξιες κινηματογραφικών και όχι μόνο βραβείων
Οι από καιρό σχεδιαζόμενες επεμβάσεις δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στα Βαλκάνια, που -όχι τυχαία ξεκίνησαν στην πράξη, πήραν σάρκα και οστά αμέσως μετά το '90 -μετά τις ανατροπές στη Σοβιετική Ένωση, με τον πιο τραγικό τρόπο δεν καταγράφονται, σαν τέτοιες, αλλά σαν "Τιτοϊκές"...

1991: Κροατία, Σλοβενία και ΠΓΔΜ ανακηρύσσουν η μία μετά την άλλη την «ανεξαρτησία» τους απ' την τότε Γιουγκοσλαβία. Με τις ευλογίες, πρώτα της Γερμανίας και του Βατικανού και εν συνεχεία της (τότε) ΕΟΚ.
1992: Ο πόλεμος σπαράσσει τον κροατικό, σερβοβοσνιακό και βοσνιακό πληθυσμό της διαλυμένης Γιουγκοσλαβίας. Οι μετέπειτα αποστολές κυανοκράνων του ΟΗΕ σε διάφορους «θύλακες ασφαλείας» επιτείνουν το δράμα στα θέατρα του πολέμου - ανατρέποντας σε ορισμένες περιπτώσεις τις ισορροπίες των συγκρουόμενων - ενώ τα διπλωματικά πήγαινε - έλα και ειρηνευτικά σχέδια Ευρωπαίων διαπραγματευτών προσκρούουν στις αντιδράσεις των ΗΠΑ. Ο
βομβαρδισμός των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ κατά θέσεων των Σερβοβόσνιων είναι ο προάγγελος της «ειρήνης» που θα επιβάλλουν οι Αμερικανοί με τη συναίνεση των Ευρωπαίων...
(…)

Το ΚΚΕ, από την πρώτη στιγμή, ανέδειξε τις αιτίες και τις επιπτώσεις που θα έχει ο παραπέρα
διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας για την ασφάλεια και την ακεραιότητα της χώρας μας.
Αναδείξαμε τον πραγματικό χαρακτήρα του ΝΑΤΟ, της ΕΕ ως ιμπεριαλιστικές διακρατικές
ενώσεις που συγκροτήθηκαν για να υπηρετούν τα συμφέροντα των μονοπωλίων, του κεφαλαίου και όχι φυσικά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων των χωρών, οι οποίες συμμετέχουν σ’ αυτές.
Οι πρωτοβουλίες του ΚΚΕ δεν περιορίστηκαν μόνο κατά την περίοδο των βομβαρδισμών των 78 ημερών, αλλά συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια

• Ο Βέρνερ Χέρτζογκ όταν είχε δει το Θίασο είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ με το μεγαλείο της ταινίας που φίλησε τα πόδια του.
• Ο Εμίρ Κουστουρίτσα τον χαρακτήρισε ως «Μεγάλη μορφή του Ευρωπαϊκού κινηματογράφου», ενώ παραδέχτηκε ότι οι ταινίες του αποτέλεσαν επιρροή για τον ίδιο.
• «Οι Ακίρα Κουροσάουα, Βιμ Βέντερς, Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είπαν για τον Αγγελόπουλο...».
  Ο Ακίρα Κουροσάβα είχε πει για τον Μεγαλέξαντρο: «Μέσα από το φακό του, ο Αγγελόπουλος κοιτάει τα πράγματα σιωπηλά. Είναι το βάρος αυτής της σιωπής και η ένταση του αμετακίνητου βλέμματος της κάμερας του Αγγελόπουλου, που κάνει τον Μεγαλέξανδρο τόσο δυνατό, που ο θεατής δεν μπορεί να αποδράσει από τη οθόνη. Αυτού του είδους η κινηματογράφηση, τόσο προσωπική και μοναδική στην ιδιαιτερότητά της, τείνει να επιστρέφει στις ρίζες του σινεμά. Αυτό ακριβώς είναι που δημιουργεί την εντύπωση της φρεσκάδας και της δύναμης. Όσο για μένα, παρακολουθώντας αυτό το φιλμ, ένιωσα βαθιά την απόλαυση του κινηματογράφου, με την πιο απόλυτη έννοια του όρου».
  Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είχε σχολιάσει επιγραμματικά το Μελισσοκόμο με τα καλύτερα λόγια: «Είδα τον 'Μελισσοκόμο' που άλλοτε θεωρούσα μια καλή ταινία. Τώρα, αντιλαμβάνομαι πως είναι ένα αριστούργημα. Είναι μια εμπειρία απίστευτα συγκλονιστική».
  Ο Βιμ Βέντερς είχε μιλήσει για το βλέμμα του Οδυσσέα με εξαιρετικά λόγια: «Έφυγα από τις Κάννες μαγεμένος με το Βλέμμα του Οδυσσέα. Ακόμα κι εδώ στο Τόκιο που βρίσκομαι τώρα με ακολουθεί η μαγεία. Πιστεύω ότι είναι μια ταινία που θα μείνει στην ιστορία του σινεμά».
• Ο Ντούσαν Μακαβέγεφ είχε εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα από το Τοπίο στην ομίχλη. Συγκεκριμένα ανέφερε: «Πριν δω την ταινία του Αγγελόπουλου, εγώ, που έχω μεγαλώσει χωρίς πατέρα, δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα τον ανακάλυπτα στην εικόνα ενός δέντρου. Η τελευταία σκηνή του Τοπίου στην Ομίχλη ήταν μια αποκάλυψη για μένα. Είναι μια μοναδική, θα μπορούσε κάποιος να πει, 'Ιαπωνική' σκηνή, που με εξέπληξε, γιατί είχα πάντα στο μυαλό μου την ελληνική παράδοση αποκλειστικά συνδεδεμένη με ερείπια, βράχους και θεούς. Σε αυτήν την σκηνή είδα μια πρόκληση απέναντι σε κάθε αναστολή και εξουσία. Γι’ αυτό θα χρησιμοποιούσα τα λόγια του Μπέργκμαν για να πω ότι ο στόχος του σινεμά είναι να φέρει πάλι το όνειρο πίσω στη ζωή μας, βοηθώντας μας έτσι να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής.»
• Ο Γουίλιαμ Φρίντκιν είχε σημειώσει ότι επηρεάστηκε πολύ από το κινηματογραφικό του ύφος .
• Ο Μανουέλ ντε Ολιβέιρα τον εκτιμούσε βαθύτατα και τον αποκαλούσε «ποιητή».
• Κάποτε είχε γνωρίσει τον Μικελάντζελο Αντονιόνι, τον οποίο θαύμαζε απεριόριστα. Μια φορά είχε έρθει άρρωστος για να δει το μετέωρο βήμα του πελαργού και δάκρυσε σε μία από τις σκηνές -είχε γνωριστεί με τον Φεντερίκο Φελίνι και υπήρξε συγκάτοικος με τον Αντρέι Ταρκόφσκι, μετά από ένα ταξίδι του στη Ρώμη.
• ...Ρώτησε ο καφετζής ενός χωριού, "ποιοι ειστε εσείς , από που έρχεστε;" 
  -Είμαι ο Αγγελόπουλος...
  "Αλήθεια ; αυτός που φτιάχνει ταινίες;"
  Ναι!... Την έχω δει την ταινια σου... Δεν τα κατάλαβα όλα , αλλά κατάλαβα ότι ήταν ΔΙΚΙΑ μας....
  (Αγγελόπουλος): ήταν η καλύτερη κριτικη που έχω πάρει στη ζωή μου....!
  

Βραβεία (αλιεύσαμε)

• “Η Εκπομπή”, βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1968
• “Αναπαράσταση”, Α΄ βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1970 και άλλα 4 βραβεία, βραβείο Ζωρζ Σαντούλ (Γαλλία, 1971), καλύτερης ξένης ταινίας στο Φεστιβάλ Hyères (1971), ειδική μνεία της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου (1971).
• “Μέρες του `36”, Βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1972, βραβείο της FIPRESCI στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου (1972).

• “Ο Θίασος”, Καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α΄ αντρικού και Α΄ γυναικείου ρόλου, Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1975, καλύτερη ταινία της δεκαετίας 1970-1980 από την Ένωση Κριτικών της Ιταλίας, βραβείο Fipresci-Parallel sections στο Φεστιβάλ των Καννών, Interfilm award στο Φεστιβάλ Βερολίνου, Sutherland Trophy για την καλύτερη ταινία στο Βρετανικό Φεστιβάλ, βραβείο για την καλύτερη ξενόγλωσση ταινία στο φεστιβάλ Kinema Jumpo (Ιαπωνία) και ειδική αναφορά στο Διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου της Ταορμίνα (Ιταλία).

• “Οι Κυνηγοί”, Βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ του Σικάγο (1977), βραβείο της Ένωσης Τούρκων κριτικών (1977), επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών.
• “Ο Μεγαλέξανδρος” έλαβε το βραβείο FIPRESCI και το ειδικό βραβείο της επιτροπής το 1980 στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας,καθώς και 5 βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
• “Ταξίδι στα Κύθηρα”, βραβείο σεναρίου και Fipresci στο Φεστιβάλ των Καννών (1984), κρατικά βραβεία καλύτερης ταινίας, σεναρίου, α΄ ανδρικού ρόλου, α΄ γυναικείου ρόλου, σκηνογραφίας, βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Ρίο ντε Τζανέιρο (1984),
• “Τοπίο στην Ομίχλη”, Αργυρό Λιοντάρι Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας, όπως και τα βραβεία Prize of the Students of the University 'La Sapienza', Passineti award, C.I.C.A.E. Award, Fipresci prize, (μοιράστηκε) το OCIC Award, κέρδισε το δεύτερο βραβείο στο φεστιβάλ του Σικάγο και το βραβείο Φελίξ καλύτερης Ευρωπαϊκής ταινίας (1988).
  

  

  
  
  

• “Το Βλέμμα του Οδυσσέα”, Μεγάλο Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών, βραβείο της FIPRESCI (1995), Critics Award στο Γαλλικό συνδικάτο ταινιών και αργυρή κορδέλα και Ευρωπαϊκή αργυρή κορδέλα. Επίσης, οι κριτικοί του περιοδικού Time το ψήφισαν στις 100 καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου

• “Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα” κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα και το Οικουμενικό βραβείο της επιτροπής στο Φεστιβάλ των Καννών (1998) και 7 βραβεία στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
• “Τριλογία - Το Λιβάδι που Δακρύζει” βραβείο της FIPRESCI (2004).
• Βραβείο «Αλεξάνταρ Λίφκα» του Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Πάλιτς, για το σύνολο του έργου του (2006).
• Χρυσό μετάλλιο του ιδρύματος Circulo de Bellas Artes (Μαδρίτη, 2008) για το σύνολο του έργου του.
• Χρυσή Σφραγίδα, ανώτατη διάκριση της Γιουγκοσλαβικής Κινηματοθήκης
• Βραβείο Σεναρίου ΄98
• Τιμητική Πλακέτα από το 40ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ‘99
• Τιμητική Πλακέτα από το Σύλλογο Ελλήνων Φοιτητών ‘’MINERVA’’ 2002
• Βραβείο στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ 2004
• Life Time Achievement Award (Napoli Film Festival) 2005
• The 21st Haifa International Festival Award for Cinematic Excellence and Innovation
• Βραβείο Καλύτερου Σκηνοθέτη για την ταινία Ο Θίασος ‘79
• Βραβείο από το 13ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Φιλμ PALIC για την ταινία ‘’Μέγας Αλέξανδρος’’

Πηγές - πληροφορίες

• Εφημερίδα Ριζοσπάστης
• Επίσημη σελίδα του σκηνοθέτη
• Theodoros Angelopoulos | imdb
• Senses of Cinema, Theodoros Angelopoulos, Great Directors Critical Database,.
• Miscellanea, Theo Angelopoulos, Internet Library
• Musiclog, Theo Angelopoulos
• Ιστοσελίδα Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, Theo Angelopoulos, [Συνέντευξη], Νοέμβριος 2003.
• Νίκος Χασαπόπουλος, Επιστροφή στον Μεγαλέξανδρο. Ταξίδι στο κρυφό παρελθόν η ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου
• Στα γυρίσματα του "Μελισσοκόμου"
• Στάθη Ειρήνη, Χώρος και χρόνος στον κινηματογράφο του Θ. Αγγελόπουλου, [Διδακτορική διατριβή], Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, 1996.

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• 🎬  Η ιστορία των χρόνων μου, Θόδωρος Αγγελόπουλος 1970 (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• 🎬 Ο αιώνας που φεύγει, Ένας αιώνας και μία μέρα μέσα από τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου (ό.π.) 
• 🎬 Παρασκήνιο, Θόδωρος Αγγελόπουλος, η συντήρηση των ταινιών και η κινηματογραφική μνήμη (ό.π.)
• 🎬 Οι πρόσφυγες που δακρίζουν, Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα, Θόδωρος Αγγελόπουλος 2004 (ό.π.)