Νικηφόρος Βρεττάκος: Ευγενικός δακρυσμένος φρουρός της Ποίησης και της Ελευθερίας

Τ' όνομά σου: ένας ψίθυρος απ' αστέρι σε αστέρι\
Τ' όνομά σου: ομιλία ρυακιών μεταξύ τους\
Τ' όνομά σου: μονόλογος ενός πεύκου στο Σούνιο...  

Στίχοι όμορφοι και αγαπημένοι του Νικηφόρου Βρεττάκου, του ποιητή και Ακαδημαϊκού που τον Αύγουστο του 1991, αποχαιρετούσε τη ζωή και μαζί της τον Ταϋγετο, που τόσο αγάπησε –έχοντας αφήσει παρακαταθήκες στα ελληνικά Γράμματα και όχι μόνο, γιατί εκτός από ποιητής, υπήρξε και άνθρωπος - ΑΝΘΡΩΠΟΣ που αγωνίστηκε για να έρθουν στον κόσμο πιο όμορφες μέρες.

Αν η τέχνη είναι «μια βαθιά αλληλεγγύη» στη ζωή, αυτό απαντάται και στο έργο του, που κι αυτός, όπως και ο Ρίτσος, στεγάστηκε στην κατηγορία «κοινωνικοί ποιητές». Τα έργα του αναδύουν έναν γνήσιο ανθρωπιστικό τόνο, έναν βαθύ και αληθινό οίκτο για τον ανθρώπινο πόνο. Σήμερα 4 Αυγούστου συμπληρώθηκαν 31 χρόνια από το θάνατό του (4/8/1991).

Γεννήθηκε Πρωτοχρονιά του 1912 στην Πλούμιτσα Κροκεών της Σπάρτης. Το 1928 ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Νομικά, βρήκε όμως το δρόμο του στη Λογοτεχνία και εγκατέλειψε τις σπουδές του. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα το 1929, με τον τίτλο «Κάτω από σκιές και φώτα». Κατόρθωσε να κατακτήσει με την ποίησή του μια από τις καλύτερες θέσεις στο Πάνθεον της Νεότερης Ελληνικής Ποίησης. Τιμήθηκε 2 φορές με το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1940, 1956). Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 13 γλώσσες.

Οργανωμένος από τα ίδια του τα αισθήματα

«Ελεύθερα Γράμματα»,
την εποχή που ήταν αρχισυντάκτης του περιοδικού

Η κήρυξη του ιταλοελληνικού πολέμου τον βρήκε στα σύνορα, απλό στρατιώτη. «Επέζησα», γράφει ο ποιητής, «χωρίς να το υπολογίσω από πριν, χωρίς να το περιμένω πως θα επιζήσω. Επέζησα έχοντας κερδίσει μια σπουδαία εμπειρία. Γύρισα μ' έναν απέραντο θαυμασμό για τον ελληνικό λαό, "αυτόν καθ' εαυτόν" το λαό, τον ακέφαλο, τον οργανωμένο από τα ίδια του τα αισθήματα, από την ίδια του τη φύση, μέσα από την αγραμματοσύνη του και τη στέρησή του. Να ένα θαυμαστό καταφύγιο. Γυρίζοντας θα πήγαινα μαζί του».

«Προλάβετε το μάταιο τούτο έργο / Δεσπόσετε στην κατάρα σας / Προσευχηθείτε να περάσει αυτό το σύννεφο / που πάει να γίνει πεπρωμένο μας» («Το μεσουράνημα της Φωτιάς», 1940).

Αθήνα 1944: «Κρεμάλες, μαύρα σύννεφα, θάνατος. Κι εσύ, πάνω / Στης ιστορίας το Ζάλογγο χορεύεις τραγουδώντας / Μες στην παγκόσμια νύχτα τα συνθήματα του αιώνα σου! / Κάθε κουρέλι νηστικού σου παιδιού / Σηκώνει την υπόληψη της πατρίδας / Στενάζουνε τα παλικάρια σου μέσα στην περηφάνια τους / Να μην τ' ακούσει άλλος κανείς εκτός από τη λευτεριά / Που έγινε πια μητέρα τους και τα κοιμίζει όλα μαζί πάνω στο ίδιο προσκέφαλο / Που τα σκεπάζει όλα μαζί με τον αστερισμό του μαντύα της / Στα πεζοδρόμια, στα στρατόπεδα, στις φυλακές / Αθήνα! Αθήνα! / Το αίμα σου αγγίζει την καρδιά της γης".

Με τον τρόπο του και τη μεγάλη ευαισθησία του παίρνει θέση απέναντι σε όσα συντελούνται γύρω του. Στα δύσκολα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης, στάθηκε στο πλευρό του μαχόμενου λαού.

Ιστορικό κυρίως χαρακτήρα έχει και το κείμενο του Νικηφόρου Βρεττάκου με τίτλο «33 ημέρες», που δημοσιεύτηκε το 1945 σε συνέχειες στην εφημερίδα «Ελεύθερη Ελλάδα», όργανο του πολιτικού συνασπισμού των κομμάτων του ΕΑΜ. Πρόκειται για ένα ιστορικό αφήγημα που δίνει με λεπτομέρειες την εξέλιξη των γεγονότων, καθώς και το πολιτικό παρασκήνιο από την Απελευθέρωση μέχρι και τα γεγονότα του Δεκέμβρη του '44. Στην κριτική του στα «Ελεύθερα Γράμματα», ο Ασημάκης Πανσέληνος το ονομάζει «αισθητικό χρονικό». Ο λόγος του ορμητικός και γλαφυρός μαζί, επιθετικός κάποιες φορές, γεμάτος οργή για την αδικία.

Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια με τα οποία ξεκινάει: «Ενας πελώριος τάφος, μια κροκοδείλια πτωματολογία είναι για την ενσυνείδητη αντίδραση ο Δεκέμβριος. Η μοναδική ενσάρκωση του κακού. Ο Βελζεβούλ πάνω από την πρωτεύουσα και τον Πειραιά!». Και παρακάτω συνεχίζει: «...εκείνο που έγινε το Δεκέμβριο ήτανε μια ελεεινή σκευωρία των δυνάμεων της φασιστικής και δοσιλογικής Ελλάδας, που μαζί με τα όπλα του Τσώρτσιλ επιζητούσε να αποκεφαλίσουνε την Ελλάδα της ηρωικής Αντίστασης. Να της αφαιρέσουνε το γέρας, να θάψουνε τα δικαιώματα και τα κατορθώματά της. Στην ελεεινή αυτή συνωμοσία ο λαός απήντησε με ένοπλη άμυνα. Αυτός είναι ο Δεκέμβριος!». Ενα τόσο καταιγιστικό κείμενο δεν θα μπορούσε να κλείνει απαισιόδοξα. «Απέναντι σε περίπου 30.000 όπλα στα χέρια Ελλήνων αντιδραστικών και προδοτών κάθε κατηγορίας καθώς και αγγλικά, ο ΕΛΑΣ παρέταξε μια δύναμη από 15.000 όπλα. Μ' αυτά κράτησε 33 μέρες έναν τιτάνιο αγώνα από τον οποίο βγήκε ουσιαστικά νικητής (...) Σάρκα από τις σάρκες του λαού, κόκαλο από τα κόκαλά του ο ΕΛΑΣ ύψωσε τη γενεά μας ίσαμε το ανάστημα της γενεάς του '21 και ακόμα πιο πάνω. Απόδειξε τι θησαυρούς κρύβει μέσα της η λαϊκή μάζα, τι πολεμικές οργανωτικές και ηθικές αρετές».

Το φως πλημμυρίζει το έργο του

Η τόσο καθαρή ανάγκη του Νικηφόρου Βρεττάκου για αγάπη και ειρήνη συνοδεύει το έργο του. Η ποίησή του, πλημμυρισμένη από βαθύ ανθρωπισμό, συνδυάζει το ρεαλισμό με τη λυρική έξαρση και τη βαθυστόχαστη κριτική ματιά, με την απόλυτη συναίσθηση ότι ασκεί υπεύθυνα ένα πολύ σημαντικό κοινωνικό λειτούργημα, το λειτούργημα του πνευματικού δημιουργού. Το φως που πλημμυρίζει το έργο του δεν ήταν για εκείνον μόνο το φως του ήλιου, αλλά και «το φως κάθε δίκαιας πράξης».

Ο ίδιος πίστευε πως «ο ποιητής δεν είναι ένα άτομο ξεκομμένο από τον υπόλοιπο κόσμο... Δεν μπορεί να νοηθεί έξω από τη ζωή, από τα φαινόμενα, από τα γεγονότα, από τις παραστάσεις της. Είτε το θέλει είτε όχι είναι φτιαγμένος από τη "μοίρα" του να είναι ο ευαίσθητος δέκτης τους». Και αυτό το αποδεικνύει μέσα από το μεγάλο έργο του.

Οι σκέψεις, η αγωνία του ποιητή απέναντι στη βαριά «μοίρα» του άνεργου ή του εργάτη μέσα σ' ένα εκμεταλλευτικό σύστημα, βρίσκουν έκφραση σε στίχους όπως:

«Του εργοστασίου η πόρτα είναι από σίδερο. Εχει
στο μέσο δυο κάγκελα. Πίσω απ' τα κάγκελα
δυο μάτια που σφάζουν. Ο επιστάτης κοιτάζει
την ουρά των ανθρώπων που στέκονται απ' έξω -
μια σειρά σταυρωμένα χέρια και πρόσωπα.

Κάνουν μια κίνηση όλοι μαζί,
στυλώνουν τ' αυτιά, κρατούν την ανάσα ν' ακούσουν.
"Μεσημέριασε. Ο κύριος διευθυντής δεν θα ρθει.
Αύριο πάλι. Πρωί. Πιο πρωί".
Και φεύγουν σκυφτοί. Περπατώντας, κοιτάζουνε γύρω τους,
σα να ψάχνουν να βρουν ένα βάραθρο – Όχι
να κλάψουνε, όχι να ψάξουν για τίποτα.
                       Να ρίξουν τα χέρια τους» («Άνεργοι», 1959).

Περίσσευμα ψυχής

Από τις πιο μεγάλες στιγμές της ποίησής του είναι το «Δύο άνθρωποι μιλούν για την ειρήνη» και η συγκλονιστική ποιητική του σύνθεση «Στον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ». Δημοσιεύτηκε το 1954, χρονιά δικαστικής δίωξης του Αμερικανού φυσικού Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, γνωστού ως «πατέρα της ατομικής βόμβας» με χρήση ουρανίου, επειδή, έχοντας δει τον όλεθρο που έσπειρε η βόμβα του στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, αντιτάχθηκε στην απόφαση της πανίσχυρης «Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας» για κατασκευή και βόμβας υδρογόνου.

«Φίλε Οπενχάιμερ,
λάβαμε
τις τελευταίες ειδήσεις σας.
Φορτωμένα τις μέρες αυτές, τα ερτζιανά κ' οι ασύρματοι
πάνε και φέρνουν, σ' όλο τον κόσμο, τη σιωπή και τη θλίψη σας.

Αλλά, φίλε Οπενχάιμερ, όχι,
δεν προσθέσατε τίποτα στην καρδιά μας. Η πράξη σας
έμεινε πράξη. Η σελίδα σας έκλεισε.
Τ' ανάλαφρο σαν αστέρι όνομά σας
έγινε στάχτη στη Χιροσίμα.

Τι να σας κάνουμε; Πού
να σας κρύψουμε; Οπου
κι αν σας βάλει κανείς
σαν πύργος πανύψηλος
θα κρύβετε πάντοτε
ένα μέρος του ήλιου...».

Και ναι, αυτός ο ποιητής, ο άνθρωπος, είχε περίσσευμα αγάπης για τον άνθρωπο, για το δίκιο, για τη ζωή: «Και μόνο που υπάρχω, έχω περίσσευμα. Υπάρχουνε πλούσιοι ενδεείς κι ενδεείς πολύ πλούσιοι, όπως εγώ. Το σώμα μου έτυχε να 'ναι γεμάτο παράθυρα χύθηκε μέσα μου ήλιος πολύς κι ο χρυσός μου περίσσεψε» (ανέκδοτο Νικηφόρου Βρεττάκου ).

* Ο τίτλος της ανάρτησης από τους στίχους
που τελειώνει το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου που έγραψε στις 25 Ιούνη 1974
για να τιμήσει
τον ποιητή, φίλο και συναγωνιστή του, Νικηφόρο Βρεττάκο.

«...Γιατί ποιητής της ρίμας κι αν γεννήθηκα
Εχω κι ωραίος στρατιώτης γεννηθεί.

Με την πληγή του στήθους μου πορεύομαι,
να κρύψω ενός πλανήτη την πληγή»

«Στους "ευγενείς"», από τη συλλογή «Οι γκριμάτσες του ανθρώπου»

Για τον ίδιο, «η ποίηση είναι μια καρδιά φορτωμένη όλο τον κόσμο». Αυτή είναι και η βασική ιδέα που πλημμυρίζει την ποίησή του και την καθιστά συλλογική πράξη. «Στον παρόντα και τον ερχόμενο άνθρωπο» επιδίωκε να μιλήσει με τα έργα του. Αλλωστε, κεντρικός πυρήνας της ποίησής του είναι ο άνθρωπος. Και αυτή η πίστη στον εργαζόμενο άνθρωπο είναι που τον βοήθησε να ισορροπήσει «στους κλυδωνισμούς αυτούς της ζωής» και να τους ξεπεράσει, όπως είχε αναφέρει στον «Ριζοσπάστη».

Ο ίδιος πίστευε πως «ο ποιητής δεν είναι ένα άτομο ξεκομμένο από τον υπόλοιπο κόσμο... Δεν μπορεί να νοηθεί έξω από τη ζωή, από τα φαινόμενα, από τα γεγονότα, από τις παραστάσεις της. Είτε το θέλει είτε όχι είναι φτιαγμένος από τη "μοίρα" του να είναι ο ευαίσθητος δέκτης τους». Και στάθηκε πάντα δεμένος με τον κόσμο, με τη ζωή και τα φαινόμενά της και σαν ευαίσθητος δέκτης τους έγινε αληθινός εκφραστής τους. Και αυτό το αποδεικνύει μέσα από το μεγάλο έργο του, που συνέβαλε στην αφύπνιση και χειραφέτηση της εργατικής τάξης και του λαού μας. Οι περισσότεροι φιλόλογοι, κριτικοί λογοτεχνίας τον παρουσιάζουν ως έναν υπερρεαλιστή, λυρικό ποιητή, που με την ποίησή του υμνεί τη φύση, την αγάπη και την ειρήνη, τον άνθρωπο - γενικά και αόριστα σαν ιδέα. Ο ίδιος όμως τα χρησιμοποιεί ως συμβολισμούς για να τραγουδήσει τη δύναμη του ανθρώπου του μόχθου, «αυτού που χτίζει, αυτού που οργώνει, αυτού που κατεβαίνοντας ανοίγει δρόμους στης γης τα έγκατα κι ανεβάζει το κάρβουνο στους ώμους του». Τραγουδά τον άνθρωπο που έχει τη δύναμη να υπερνικήσει όχι μόνο τους φυσικούς, αλλά και τους κοινωνικούς καταναγκασμούς.

Η μεγάλη ταξική αναμέτρηση τον Δεκέμβρη του 1944 και ο αγώνας του λαού της Αθήνας να διαφεντέψει τη μοίρα του γίνονται η πηγή έμπνευσης της σύνθεσής του «33 μέρες» - γραμμένη σε πεζό - που αποτελεί ύμνο στους αγώνες του θρυλικού λόχου σπουδαστών «Λόρδος Βύρων», που «κοιτώντας τα σύννεφα γύρευε διέξοδο μέσα στο μέλλον...».

...Κ' οι λαβωμένοι βουτούσαν τις σημαίες στο αίμα
και πηδώντας απάνω στα σπασμένα τους γόνατα τις σηκώναν ψηλότερα.
Κι άλλοι πέφτανε μπρούμυτα πάνω στην άσφαλτο.

Και τραγουδώντας οι άλλοι τη λευτεριά και το δίκιο, τους τράβαγαν στις άκρες του δρόμου.
Και ξαπλωνόταν ένας - ένας ανάσκελα, διπλωνόταν στη ματωμένη
σημαία του κ' έσφιγγε τις γροθιές του στο στήθος και πέθαινε.

Κι έτσι βασίλεψε ο ήλιος στις 3 του Δεκέμβρη...

💠 Μερικά από τα βιβλία του εδώ

🔶 Δείτε -Ριζοσπάστης
◽ Νικηφόρος Βρεττάκος -  Οραματίστηκε τη συναδέλφωση των λαών
◽ Αποτυπώματα - Εκατόν δέκα χρόνια από τη γέννησή του

 

1980 – Σαν σήμερα: Η σφαγή της Μπολόνια

Βομβιστική επίθεση στον σιδηροδρομικό σταθμό της Μπολόνια στην Ιταλία έχει ως αποτέλεσμα τον θάνατο 85 ατόμων και τον τραυματισμό πάνω από 200. Την επίθεση έκανε η φασιστική οργάνωση «Nuclei Armati Rivoluzionari» (σσ. Ένοπλοι Επαναστατικοί Πυρήνες NAR τρομοκρατική νεοφασιστική ένοπλη οργάνωση που δραστηριοποιήθηκε <|1977-1981|> κατά τη διάρκεια των χρόνων του «ιστορικού συμβιβασμού» του PCI- ΚΚΙταλίας).

Η σφαγή της Μπολόνια (strage di Bologna) ήταν επίθεση που διαπράχθηκε το Σάββατο 2-Αυγ- 1980-10:25 στον σιδηροδρομικό σταθμό Bologna Centrale της Ιταλίας.
Πρόκειται για τη σοβαρότερη τρομοκρατική ενέργεια που έλαβε χώρα εκεί μετά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία από πολλούς υποδεικνύεται ως μία από τις τελευταίες ενέργειες της λεγόμενης «στρατηγικής της έντασης»

Είναι μια από τις πιο σημαντικές επιθέσεις -και για τον αριθμό των θυμάτων- που σημειώθηκε την περίοδο που οι Ιταλοί ονομάζουν «anni di piombo» -χρόνια του μολύβδου, μαζί με τη σφαγή στην Piazza Fontana της 12^ης Δεκ 1969, τη σφαγή στην Piazza della Loggia στις 28 Μάη 1974 και το τρένο Italicus 4-Αυγ-1974.

Ως εκτελεστές αναγνωρίστηκαν ακροδεξιοί που ανήκαν στους Επαναστατικούς Ένοπλες Πυρήνες, συμπεριλαμβανομένων του Valerio Fioravanti (γιος παρουσιαστή της Rai και βαριετέ, υπηρέτησε στις ειδικές δυνάμεις και ως ηθοποιός πήρε μέρος σε αρκετές ταινίες) και της γυναίκας του Francesca Mambro (κόρη ανώτατου αξιωματικού της αστυνομίας).

Να σημειώσουμε πως ο Fioravanti με 8άκις ισόβια +…134 χρόνια & 8 μήνες φυλακή αφέθηκε ελεύθερος μετά από 26, παρουσιαστής –όντας έγκλειστος και στη συνέχεια προγράμματος για την επανένταξη των κρατουμένων (κάτω τα χέρια από τον Κάιν) και συνεργάτης της εφημερίδας «Il Riformista» για τα θέματα πουτ έχουν σχέση με θανατική ποινή, τη φυλακή και την ποινική δικαιοσύνη σε ΗΠΑ …και Ιράν. ενώ η Mambro καταδικασμένη 9άκις ισόβια έμεινε φυλακή μόνο 16 χρόνια –ως το 1998 και σήμερα είναι «ακτιβίστρια» (;;)

Για πολύ καιρό οι υποθετικοί εντολείς παρέμειναν «άγνωστοι», αν και εντοπίστηκαν δεσμοί με το οργανωμένο έγκλημα και τις αποκλίνουσες μυστικές υπηρεσίες.

Χρειάστηκε να περάσουν …40 χρόνια –μέχρι το 2020, όταν η έρευνα από τον εισαγγελέα της Μπολόνια κατέληξε σε κάτι συγκεκριμένο ότι ο πχ. Ο Paolo Bellini (πρώην Avanguardia Nazionale), εκτελεστής μαζί με το πρώην NAR που είχε ήδη καταδικαστεί στο παρελθόν, θα ενεργούσε με τους Licio Gelli, Umberto Ortolani, Federico Umberto D'Amato και Mario Tedeschi , που προσδιορίζονται ως εντολείς, χρηματοδότες ή διοργανωτές.

Καταλήγοντας – ως γνήσια δικαιοσύνη του αστικού κράτους πως «Δεδομένου ότι οι τελευταίοι είναι πλέον όλοι νεκροί, δεν μπορούν να αναληφθούν περαιτέρω δικαστικές ενέργειες»…

Οι έρευνες «κατευθύνθηκαν» -αναγκαστικά, σχεδόν αμέσως στο νεοφασιστικό μονοπάτι, αλλά μόνο μετά από μια μακρά δικαστική διαδικασία και πολλές παραπλανήσεις, καταδικάστηκαν κάποιοι οι Licio Gelli, Pietro Musumeci, Giuseppe Belmonte και Francesco Pazienza και πολύ αργότερα, το 1995 ο Valerio Fioravanti η Francesca Mambro «ως μέλη ένοπλης συμμορίας που οργάνωσαν και πραγματοποίησαν την επίθεση στη Μπολόνια» και «επειδή ήταν μέλος ομάδας που σίγουρα οργάνωσε αυτή την πράξη». Χρόνια μετά -το 2007, υπήρξε κάποια ποινή του Luigi Ciavardini, ανήλικου τότε, το … 2020 του Gilberto Cavallini και φέτος -2022 του Paolo Bellini.

Η οργάνωση διέπραξε 33 –καταγραμμένες δολοφονίες σε τέσσερα χρόνια και είχε προγραμματίσει να δολοφονήσει –μεταξύ άλλων τον Francesco Cossiga, ισόβιο γερουσιαστή, Πρόεδρο της Ιταλίας 1985-1992, τον Gianfranco Fini - με νεοφασιστικές καταβολές στέλεχος μετέπειτα, κυβερνήσων Μπερλουσκόνι τον Adolfo Urso δημοσιογράφο και πολιτικό του «καθεστωτικού» φασισμού (Movimento Sociale Italiano -MSI με επικεφαλής τότε τον Gianfranco Fini κά.

Οι Πυρήνες διατηρούσαν στενούς δεσμούς με την μαφία και την μια εγκληματική οργάνωση με έδρα τη Ρώμη «Banda della Magliana», η οποία τους παρείχε υλικοτεχνική στήριξη (ψεύτικα έγγραφα, όπλα, βόμβες κλπ). Κοινωνικά, ανήκαν κυρίως στα μεσαία στρώματα, αλλά και στη μεγάλη αστική τάξη με πολλούς να προέρχονταν από οικογένειες δημοσίων υπαλλήλων. Γνωστές συντονισμένες ενέργειες μαφίας-φασιστικής συνεργασίας είναι:

• 20-Μαρτ-1979 Δολοφονία στις του δημοσιογράφου Μίνο Πεκορέλι, ο οποίος διερευνούσε δραστηριότητες της μαφίας
• 27-Νοε-1979: Ληστεία του υποκαταστήματος της Chase Manhattan Bank στη Ρώμη.
• 17-Απρ-1980 Δολοφονία του εμπόρου Τέοντορ Πουλιέζε επειδή αρνήθηκε να πληρώσει για προστασία
  (κλπ. προφανώς υπάρχουν 10άδες ακόμη)

Νοέμβρη του 1981, ανακαλύφθηκε ότι οι Πυρήνες έκρυβαν όπλα στα υπόγεια του Υπουργείου Υγείας… η πρώτη δίκη εναντίον τους ξεκίνησε … 4 χρόνια μετά (2 Μάη 1985 -καταδικάστηκαν 53 άτομα «για σωρεία εγκληματικών δραστηριοτήτων», οι περισσότεροι αφέθηκαν ελεύθεροι στη συνέχεια)

«Με ρωτάς τι είναι οι «NAR», αν υπάρχει ένας οργανισμός πίσω από αυτό το ακρωνύμιο. Απαντώ: Οι «NAR» είναι ένα ακρωνύμιο πίσω από το οποίο δεν υπάρχει κανένας οργανισμός, με διαχειριστικά όργανα, με ηγέτες, με περιοδικές συναντήσεις, με προγράμματα. Δεν υπάρχει καμία οργάνωση «NAR» παρόμοια με τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Δεν υπάρχει καν ένα ελάχιστο επίπεδο οργάνωσης. Κάθε ένοπλη φασιστική ομάδα που σχηματίζεται ακόμη και περιστασιακά για μία ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιήσει τη συντομογραφία «NAR». Από την άλλη πλευρά, δεν θα υπήρχε τρόπος να το αποτρέψουμε»

        — Απόσπασμα από τις ανακρίσεις του Βαλέριο Φιοραβάντι 19-Φεβ-1981

Δείτε και:
3 Ιούλη 1969 –η εξέγερση στο Corso Traiano
"Στρατηγική της έντασης" - "Strage di Stato" | Όταν το αστικό κράτος δείχνει τα δολοφονικά δόντια του

◽ Όλα αυτά είχαν να κάνουν με το κορυφαίο στρατηγικό ζήτημα της διαφορετικής στάσης των κομμουνιστικών κομμάτων πάνω στο δίλημμα επανάσταση ή μεταρρύθμιση, δηλαδή ανατροπή ή διαχείριση του συστήματος  Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη συνεκτική αντίληψη γι αυτή τη στρατηγική
◽ Κατά τους ίδιους, αυτό έχει να κάνει με τις «εθνικές ιδιομορφίες.
◽ Ιστορικά, μετά την εκδίωξή του από την κυβέρνηση (1948) και στη συνέχεια, το KKΙταλίας (PCI) ακολούθησε τη  στάση του «καλού παιδιού» προωθώντας ένα image παράγοντα σταθερότητας και ψηφίζοντας , μέχρι το 1968 πάνω από τα 3/4 των νομοσχεδίων που κατατέθηκαν.
◽ Όταν το 1964 πεθαίνει ο ιστορικός γραμματέας του Palmiro Togliatti -που συμπίπτει και με την περίοδο που, μετά το σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα υπόλοιπα κόμματα το PCI είναι το μόνο αντιπολιτευόμενο κόμμα, δημοσιεύεται ένα γράμμα του προς το Χρουστσόφ, όπου τάσσεται υπέρ του «πολυκεντρισμού» και στο κρίσιμο δίλημμα, πολιτική ρήξης με τους αστούς ή προσπάθεια αναβάθμισης του ρόλου του στα πλαίσια του συστήματος επιλέγει ξεκάθαρα το δεύτερο δρόμο.
◽ Λίγο πριν την Piazza Fontana –το φθινόπωρο του 1969, σημειώνονται στα εργοστάσια της Ιταλίας, οι μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που γνώρισε η χώρα  μετά το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, με καταλήψεις κλπ., μια άνευ προηγούμενου πολιτικοκοινωνική κρίση, που συσπείρωσαν το 80% των εργατών κόντρα στις συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες CGIL |> που ελεγχόταν από το PCI|< & CISL,UIL, αλλά προφανώς ανερμάτιστες και με έλλειψη πολιτικού στόχου χειραγωγήθηκαν  με την ικανοποίηση κάποιων οικονομικών αιτημάτων.
◽ Στο 13^ο Συνέδριο (1972) για πρώτη φορά διακηρύσσεται ότι «δεν είναι αρκετή μια πολιτική συνεργασιών με την αριστερά για την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού» και αμέσως μετά (Σεπ 73) έρχεται το πραξικόπημα στη Χιλή, που -αντί να οδηγήσει σε (προφανή) συμπεράσματα για τη δημοκρατία του αστικού κράτους και για ανάγκη   προετοιμασίας του κινήματος να αξιοποιεί όλες των μορφές πάλης, γίνεται πρόσχημα και άρμα του “Compromesso storico” – «ιστορικού συμβιβασμού» και το PCI ψάχνει δρόμους αναβάθμισης  του ρόλου του στην αστική διαχείριση.

Η ιστορική φωτογραφία -μια από τις πολλές του Berlinguer με τον χριστιανοδημοκράτη Άλντο Μόρο (Aldo Moro), που δολοφονήθηκε (μια ακόμη προβοκάτσια) από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες στη Ρώμη (9 Μαΐου 1978)

Το πανό της φωτογραφίας γράφει: «τις βόμβες τις βάζουν τα αφεντικά, αγώνας των μαζών είναι η ταξική πάλη»

Σε κάθε περίπτωση μπαίνουν μεταξύ άλλων και τα παρακάτω ερωτηματικά:
◽ Πως λειτούργησε πολιτικά μπροστά στα γεγονότα αυτά (strategia della tensione) και άλλα παρόμοια που προηγήθηκαν;
◽ Σαν «θύμα» των συνωμοσιών (που εμπόδιζαν την -πάση θυσία, είσοδό του στην κυβέρνηση;) ή βασικά σαν (συν)διαχειριστής πολύτιμων πληροφοριών που δεν βγήκαν προς τα έξω και δεν τέθηκαν ποτέ υπόψη του λαού, αλλά χρησιμοποιήθηκαν ως αντάλλαγμα όχι μόνο με τους ηγέτες της χριστινοδημοκρατίας (και των άλλων αστικών κομμάτων που το PCI θεωρούσε συνοδοιπόρους) αλλά και των μυστικών υπηρεσιών;
◽ Το δεύτερο, αποτελεί μια σοβαρή κατηγορία, που όμως έχει βάση γιατί, σίγουρα, ήξερε πολλά, αλλά προτίμησε να κάνει την πάπια -δεν υπήρξε πχ. ποτέ δημόσια καταγγελία έξω από εκείνη της «επίθεσης σκοτεινών κύκλων στους δημοκρατικούς θεσμούς».
◽ Η από την πλευρά του «μυστική διπλωματία» σε τι αποσκοπούσε; Τι εννοούσε (πχ.)ο χριστιανοδημοκράτης Paolo Emilio Taviani, όταν πολιτογράφησε το PCI σαν «partito d’ordine» (ΣΣ |> …νομοταγές κόμμα της τάξης);
◽ Σίγουρα η στάση του συνδέεται με τον (πολιτικό, ταξικό και κοινωνικό) «ιστορικό συμβιβασμό», αλλά πόσο; (ακόμα και η «γη και ύδωρ» έχει όρια…)
◽ Γιατί αναπαρήγαγε την καραμέλα περί κινδύνου ενός εμφυλίου πολέμου;
◽ Επίσης, πως να πιστέψουμε πως δεν είχε διεισδύσει στους κόλπους των παρακρατικών (ή τουλάχιστον δεν είχε διασυνδέσεις) για να προβλέψει καταστάσεις και ενέργειες;

Στην Ιταλία, 15 χρόνια αργότερα -το 1984 (επί «5πολικής» κυβέρνησης Craxi) με την κοινωνική και πολιτική σύγκρουση να είναι ακόμα ζωντανή, το πολιτικό κλίμα αβέβαιο και ανερμάτιστο και ενώ «σκάει» η «μασονική» στοά P2, που προκαλεί παραιτήσεις υπουργών το Κομμουνιστικό Κόμμα (ευρωεκλογές του Ιουνίου) βγαίνει πρώτο, χωρίς όμως να έχει την παραμικρή δυνατότητα δυναμικής παρέμβασης, λόγω της τακτικής του των συνεχών υποχωρήσεων.

Η αντίστροφη μέτρηση του PCI ολοκληρώνεται με το θάνατο του Enrico Berlinguer στις 11-Ιουν-1984 … Το κόμμα τυπικά διαλύθηκε το 1991, κατά τη διάρκεια του 20ού Συνέδριου, (με την «ιστορική» "svolta della Bolognina ") και μετά …PDS κ.λπ. [click |>εδώ] –βλ.

🔻Εξειδικευμένες αναλύσεις του ΚΚΕ και άρθρα σε ΚΟΜΕΠ & Ριζοσπάστη για τον «ευρωκομμουνισμό» κλπ.
                                                     🔻🔻

🔸 Σύγχρονα προβλήματα της ταξικής πάλης και ο ρόλος του κομμουνιστικού κόμματος -του Δημήτρη Γόντικα
🔸 Ο ευρωκομουνισμός και η ελληνική του έκφραση -του Κώστα Σκολαρίκου

• Το βιβλίο [Controinchiesta = (αντι)ανάκριση] La Strage di Stato & εδώ
• Περιοδικό Espresso
• Το πρόσφατο βιβλίο (έρευνα-ντοκουμέντα) του Aldo Giannuli “La strategia della tensione”
• |> PCI e Stragi – La politica del silenzio