Dario Fo _αφιέρωμα στον παγκόσμιας φήμης ιταλό θεατράνθρωπο και στην παρέα του

Σκηνοθέτης και ηθοποιός θεάτρου _και κινηματογράφου, σεναριογράφος, συνθέτης, θεατρικός συγγραφέας, εικονογράφος, ζωγράφος, ποιητής, σκηνογράφος, σατιρικός συγγραφέας,  ενδυματολόγος,  εικαστικός καλλιτέχνης, ευθυμογράφος, συνθέτης, δημιουργός θεατρικών σκηνών και κάτοχος Nobel (1997) _με τα έργα του να έχουν μεταφραστεί σε 30 γλώσσες: αυτά είναι τα ελάχιστα που τον χαρακτηρίζουν γιατί απλά ο Ντάριο Φο (Dario Luigi Angelo Fo) είναι DARIO FO, δυάδα ομοούσια και αχώριστη με τη σύντροφό του, Franca Rame (Φράνκα Ράμε), μαέστρος της Commedia dell'arte (κομέντια ντελ άρτε _λαϊκή ιταλική αυτοσχεδιαστική κωμωδία δημοφιλής τον 16^ο-18^ο αιώνα  σύντομα αγαπητή στους λαούς και έξω από τα σύνορα της Ιταλίας)

Προτού συνεχίσουμε, λίγα λόγια για τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο:
Ο (Dario Luigi Angelo) Fȯ γεννημένος το 1926, ανδρώθηκε σε μια χώρα όπου _ειδικά μετά τον 2^ο Παγκόσμιο το Κομμουνιστικό Κόμμα, μεταλλάχτηκε σε βαθιά οπορτουνιστικό. Παράλληλα έζησε τα “πάνω” και τα “κάτω” της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής επανάστασης και φυσικά, ότι τον άγγιξε είναι σίγουρο. Αλλά ο ίδιος, τη στρατευμένη τέχνη την είδε πάντα κάπως “αναρχικά”, μέσα από το πηγαίο του ταλέντο.

·       ◽ Δεν είχε την παιδεία (ή δε θέλησε) να δει και να ενσωματώσει στην τέχνη του “από τη σωστή ματιά της ιστορίας” το κορυφαίο στρατηγικό ζήτημα πάνω στο δίλημμα επανάσταση ή μεταρρύθμιση, δηλαδή ανατροπή ή διαχείριση του συστήματος  

·       ◽ Θυμίζουμε πως ιστορικά το ΚΚ Ιταλίας (PCI) _του οποίου ο Ντάριο Φο δεν υπήρξε ποτέ μέλος ή οπαδός, μετά την εκδίωξή από την κυβέρνηση (1948) και στη συνέχεια ακολούθησε τη  στάση του «καλού παιδιού» προωθώντας ένα image παράγοντα σταθερότητας και ψηφίζοντας , μέχρι το 1968 πάνω από τα 3/4 των νομοσχεδίων που κατατέθηκαν από τα αστικά κόμμτα.

·       ◽ Όταν το 1964 πεθαίνει ο ιστορικός γραμματέας του Palmiro Togliatti -που συμπίπτει και με την περίοδο που, μετά το σχηματισμό κυβέρνησης από όλα τα υπόλοιπα κόμματα το PCI είναι το μόνο αντιπολιτευόμενο κόμμα, δημοσιεύεται ένα γράμμα του προς το Χρουστσόφ, όπου τάσσεται υπέρ του “πολυκεντρισμού” και στο κρίσιμο δίλημμα, πολιτική ρήξης με τους αστούς ή προσπάθεια αναβάθμισης του ρόλου του στα πλαίσια του συστήματος επιλέγει ξεκάθαρα το δεύτερο δρόμο.

·       ◽ Λίγο πριν την Piazza Fontana –το φθινόπωρο του 1969, σημειώνονται στα εργοστάσια της Ιταλίας, οι μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που γνώρισε η χώρα  μετά το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, με καταλήψεις κλπ., μια άνευ προηγούμενου πολιτικοκοινωνική κρίση, που συσπείρωσαν το 80% των εργατών κόντρα στις συμβιβασμένες συνδικαλιστικές ηγεσίες CGIL |> που ελεγχόταν από το PCI|< & CISL,UIL, αλλά προφανώς ανερμάτιστες και με έλλειψη πολιτικού στόχου χειραγωγήθηκαν  με την ικανοποίηση κάποιων οικονομικών αιτημάτων.

·       ◽ Στο 13^ο Συνέδριο (1972) για πρώτη φορά διακηρύσσεται ότι “δεν είναι αρκετή μια πολιτική συνεργασιών με την αριστερά για την αλλαγή του πολιτικού σκηνικού” και αμέσως μετά (Σεπ 73) έρχεται το πραξικόπημα στη Χιλή, που -αντί να οδηγήσει σε (προφανή) συμπεράσματα για τη δημοκρατία του αστικού κράτους και για ανάγκη   προετοιμασίας του κινήματος να αξιοποιεί όλες των μορφές πάλης, γίνεται πρόσχημα και άρμα του “Compromesso storico” – ιστορικού συμβιβασμού και το PCI ψάχνει δρόμους αναβάθμισης  του ρόλου του στην αστική διαχείριση.
·       ◽ Στην Ιταλία, χρόνια αργότερα -το 1984 (επί “5πολικής” κυβέρνησης Craxi) με την κοινωνική και πολιτική σύγκρουση να είναι ακόμα ζωντανή, το πολιτικό κλίμα αβέβαιο και ανερμάτιστο και ενώ “σκάει” η “μασονική” στοά P2, που προκαλεί παραιτήσεις υπουργών το Κομμουνιστικό Κόμμα (ευρωεκλογές του Ιουνίου) βγαίνει πρώτο, χωρίς όμως να έχει την παραμικρή δυνατότητα δυναμικής παρέμβασης, λόγω της τακτικής του των συνεχών υποχωρήσεων.

_________________________

Όντας fun και φίλοι _ας το πούμε έτσι, της απαράμιλλης τέχνης _με “κόκκινες” ιδεολογικές πινελιές “στη σωστή πλευρά της ιστορίας”, των Dario-Franka, επί 8 συναπτά χρόνια (1967-75)_ζώντας Ιταλία, αλλά και στη συνέχεια μέσω της εξέλιξης των ηλεκτρονικών μέσων, μέχρι το θάνατο της Franca Rame (29 Μάη 2013) και αργότερα του Fȯ (σαν σήμερα 13-Οκτ2016) και έχοντας μεγάλη ποσότητα (ακουστικού περισσότερο υλικού), καταθέτω κάποιες σκόρπιες αναλαμπές μνήμης, σε ένα "pick-up" εν είδει soundtrack που _εκόντως άκοντος  συντρόφευσε γενιές ολόκληρες (τότε που το internet ήταν άγνωστο), με το σήμερα μια εξέλιξη του παρελθόντος, που περνά από το άπιαστο της στιγμής και προβάλλεται στο μέλλον.

Associazione Nuova Scena __
“Ομάδα Νέας Σκηνής”

Ιδρύθηκε στο Μιλάνο, τον Αύγουστο του 1968, με έδρα το C.so Porta Nuova 10 από την ένωση του γκρουπ του Dario Fo, κουρασμένος από τα "αστικά" θεατρικά κυκλώματα, με το "Teatro d'Ottobre" animated του Nuccio Ambrosino (νεαρός σκηνοθέτης που συνδέεται με το πολιτικό θέατρο), οι Vittorio Franceschi και Massimo De Vita (με εμπειρία στο πολιτικό καμπαρέ), Paolo Ciarchi και Nanni Ricordi _“απελευθερωμένος” από το Nuovo Canzoniere).

σσ.
Nuovo Canzoniere Italiano ένα ιταλικό μουσικό συγκρότημα που ιδρύθηκε στο Μιλάνο το 1962. Το NCI (και συγκεκριμένα η εκπομπή Bella ciao) ήταν υπεύθυνη για την εκ νέου ανακάλυψη και τη διάδοση πολλών παραδοσιακών τραγουδιών και διαμαρτυρίας, τα οποία κινδύνευαν να ξεχαστούν και τα οποία είναι δημοφιλή σήμερα, όπως το Maremma amara, το Sciur padrun da li beli braghi bianchi ή το Addio Lugano. Ειδικότερα, σε αυτήν την ομάδα οφείλουμε την επιβεβαίωση του Bella ciao ως συμβολικού τραγουδιού λαϊκού, αρχικά και της Ιταλικής Αντίστασης στη συνέχεια.
Μέσω ενός συναγωνιστή του PCI (ΚΚ Ιταλίας), ο Σύνδεσμος (Associazione Nuova Scena) συνδέθηκε με την Arci, την ιταλική ψυχαγωγική και πολιτιστική ένωση (σσ. κοντά στο PSI και το PCI) που είχε τότε 3.145 λέσχες και 451.000 μέλη.

1968-1981
Μάχες χαρακωμάρτων

Η σεζόν 1968/69 ανοίγει με την “grande pantomima con bandiere e pupazzi piccoli e medi” _μεγάλη παντομίμα με σημαίες και μικρομεσαίες κούκλες (μάσκες και μαριονέτες της Μαρίας Περεγκό και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη): αυτό δίνει ζωή και στο πρώτο άλμπουμ της δισκογραφικής "Nuova Scena" που περιλαμβάνει δύο τραγούδια από το σόου και πωλείται _σε 45 rpm, κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Το έργο διαθέτει μάσκες αντί για χαρακτήρες – που αντιπροσωπεύουν το Κεφάλαιο, τη Συνομοσπονδία Βιομηχάνων, τη Μεγαλοοικονομία, την Εκκλησία, το Λαό, Επαναστάτες και Αγρότες – ανάμεσά τους μια γιγαντιαία μαριονέτα, που αντιπροσωπεύει το φασισμό, που γεννιέται και γεννά εκπροσώπους της Εκκλησίας, της μοναρχίας του Στρατού και των βιομήχανων.

Ci ragiono e canto _σκέφτομαι και τραγουδάω Ν. 2 (Φεβ-1969) μια συλλογή από δημοφιλή και μαχητικά λαϊκά τραγούδια των οποίων η ηχογράφηση της σειράς θα δώσει αφορμή για μια νέα κυκλοφορία για τη δισκογραφική "Nuova Scena": δύο μονά LP που πωλήθηκαν στην πολιτική τιμή των 1000L (σσ. σημερινή τιμή 2-3€)

Η πρώτη σεζόν, μέσα στον ενθουσιασμό μιας εμπειρίας με μεγάλη αυθεντικότητα, που όλοι ζήσαμε ενώ οι φοιτητικές διαμαρτυρίες απλώνονταν στη χώρα και το “autunno caldo” _ “καυτό φθινόπωρο” ετοιμαζόταν, πέρασε μανιωδώς σε σπίτια, αποθήκες, αίθουσες χορού και υπνοδωμάτια, σε όλα εκείνα τα μέρη όπου σύχναζαν μέχρι τότε εργάτες, αγρότες, νοικοκυρές για να ερωτευτούν, να παίξουν, να πιουν ένα μπουκάλι κρασί ή να χορέψουν τα τάνγκο και τις μαζούρκες της ορχήστρας Casadei

(σσ. Το λεγόμενο καυτό φθινόπωρο του 1969–70 είναι όρος που χρησιμοποιήθηκε για μια σειρά από μεγάλες απεργίες στα εργοστάσια και τα βιομηχανικά κέντρα της Βόρειας Ιταλίας, στις οποίες οι εργάτες ζητούσαν καλύτερες αμοιβές και καλύτερες συνθήκες δουλειάς. Έγιναν τότε πάνω από 500 μικρές και μεγάλες απεργίες στην περιοχή και “αμέτρητες” στην υπόλοιπη χώρα)

Η νέα σεζόν 1969 / 70 ανοίγει 1^η Οκτ-1969 με Mistero Buffo– δημοφιλές σόου γελωτοποιών στη γλώσσα "padana” του 1400 (σσ. τα “βόρεια ιταλικά” είναι μια κοινωνιογλωσσική ομάδα διαλέκτων που ανήκει στις ρομανικές γλώσσες και μιλιέται και σε ορισμένες γειτονικές περιοχές _Τιτσίνο στην Ελβετία, Ίστρια στην Κροατία, Σλοβενία, Μονακό, νοτιοανατολική Γαλλία, Άγ. Μαρίνο κλπ).
Η ηχογράφησή της θα δώσει ζωή στο τέταρτο άλμπουμ με ένα απλό χάρτινο εξώφυλλο, συνοδευόμενο από ένα φυλλάδιο 58σελ. με τους στίχους και ένα γλωσσάρι για να κατανοηθεί _κατά το δυνατόν το νόημά τους. Αποτελεί μέρος μόνο των τριών παραστάσεων της παράστασης, που διαρκούν από δυόμισι έως τρεισήμισι ώρες σε κατάμεστο θέατρο 

Mistero buffo

Το Mistero buffo είναι στην πραγματικότητα ένα σύνολο μονολόγων με αναφορές σε βιβλικά θέματα, με αποσπάσματα από τα απόκρυφα ευαγγέλια ή δημοφιλείς ιστορίες για τη ζωή του Ιησού και απαγγέλλεται σε μια επανεφευρεμένη γλώσσα, ένα έντονα ονοματοποιητικό μείγμα πολλών γλωσσών (grammelot), το οποίο από καιρό σε καιρό παίρνει τον ρυθμό και τις λέξεις, στην προκειμένη περίπτωση, των τοπικών ("padana” _όπως προαναφέραμε

__παρένθεση
Το grammelot ή gramelot (αβέβαιη προφορά _ ίσως δανεισμένη από τα γαλλικά, πιθανώς από το grommeler _ “να μουρμουρίζω”, αλλά μιμητικής προέλευσης ή βενετσιάνικο είναι όργανο απαγγελίας που συναρμολογεί ήχους χωρίς νόημα , ονοματοποιίες, λέξεις και φωνές στον λόγο. Οι ηθοποιοί επιδιώκουν να γίνουν κατανοητοί ακόμη και χωρίς να γνωρίζουν πώς να αρθρώνουν προτάσεις με νόημα σε μια ξένη γλώσσα ή να παρωδούν ξένες ομιλίες ή χαρακτήρες. Αυτό που προκύπτει είναι μια άκρως εκφραστική και υπερβολική δράση, ενώ αποκτά επίσης πλεόνασμα μουσικής εκφραστικότητας, ικανή να επικοινωνήσει συναισθήματα και προτάσεις
Φαίνεται ότι αυτή η υποκριτική συσκευή χρησιμοποιήθηκε από γελωτοποιούς, πλανόδιους ηθοποιούς και θιάσους _κομπανίες κωμωδίας της commedia dell'arte, με  καλλιτέχνες που έδρασαν χρησιμοποιώντας μείγματα διαφορετικών γλωσσών και διαλέκτων αναμεμειγμένες με επινοημένες λέξεις, αναθέτοντας χειρονομίες και μιμητισμό σε αυτόν τον συνδετικό ιστό που έκανε δυνατή την επικοινωνία ανεξάρτητα από τη γλώσσα που μιλούσε το κοινό).

Το Mistero buffo υπήρξε ένα πρωτότυπο έργο που επηρέασε πολλούς συγγραφείς και ηθοποιούς και θεωρείται πρότυπο για το είδος του αφηγηματικού θεάτρου, το οποίο αναπτύχθηκε αργότερα από ηθοποιούς-αφηγητές όπως ο Baliani και ο Paolini. Μια διαφορά που όμως ξεχωρίζει ξεκάθαρα τις παραστάσεις του Φο από τις αφηγηματικές παραστάσεις της επόμενης γενιάς είναι η διαφορετική χρήση του σώματος και οι σκηνικές δυνατότητες του ηθοποιού. Στο Mistero buffo κάθε ήχος, στίχος, λέξη ή τραγούδι, σε συνδυασμό με τις σύνθετες χειρονομίες που χρησιμοποιούνται, σχηματίζουν ένα αχώριστο σημασιολογικό σύνολο, του οποίου η ιστορία των γεγονότων είναι μόνο μια πλοκή. Το ύφος, ασεβές και υπερβολικό, θυμίζει τις μεσαιωνικές παραστάσεις που εκτελούσαν γελωτοποιοί και αφηγητές.

Κεντρικό σημείο του έργου είναι η επίγνωση της ύπαρξης μιας λαϊκής κουλτούρας, αληθινός ακρογωνιαίος λίθος της ιστορίας του θεάτρου αλλά και άλλων τεχνών, που ανέκαθεν τοποθετούνταν, σύμφωνα με τον Φο, σε υποδεέστερο επίπεδο σε σχέση με τον επίσημο πολιτισμό του εκάστοτε αστικού κράτους. Μέσα από την έκθεση θρησκευτικών δραμάτων, ηθικής και παραβολών σε ένα σατυρικό-γκροτέσκο και αντικληρικό κλειδί, ο Φο ανατρέπει την οπτική του θεατή, δίνοντας έμφαση στη μυστικοποίηση των ιστορικών και λογοτεχνικών γεγονότων ανά τους αιώνες. Για το λόγο αυτό το έργο παίρνει το όνομα “Mistero buffo” (μυστήριο για γέλια), σε σχέση με τα μυστήρια που ερμηνεύτηκαν εκ νέου αλά “buffonesca”. Οι εκδόσεις του Mistero buffo είναι πολυάριθμες και αποτελούνται από διαφορετικές προσθήκες με την πάροδο των ετών: Η Rosa, μια σύνθεση του Cielo d'Alcamo που ανοίγει την παράσταση, απουσίαζε στην πρώτη έκδοση της όπερας.

           Επεισόδια

·       Ανάσταση του Λαζάρου

·       Βονιφάτιος VIII

·       Η πείνα του Zanni

·       Ιστορία του Αγίου Βενέδικτου της Νουρσίας

·       Grammelot του Scapino

·       Grammelot του Άγγλου δικηγόρου

·       Η Μαρία στον Σταυρό

·       Το θαύμα του γάμου στην Κανά

·       Το πρώτο θαύμα του μωρού Ιησού

Ανάσταση του Λαζάρου: Η σκηνή διαδραματίζεται στο νεκροταφείο όπου είναι θαμμένος ο Λάζαρος. Περιγράφονται οι σκηνές που προηγούνται της άφιξης του Ιησού: ο φύλακας που μαζεύει τα χρήματα για την είσοδο στην “παράσταση”, ο άντρας που πουλά καρέκλες στις κυρίες, ο γύρος στοιχημάτων για το αν ο Ιησούς θα μπορέσει ή όχι να αναστήσει τον Λάζαρο.

Βονιφάτιος VIII: “Πρέπει να θυμόμαστε μια συνήθεια που είχε ο Βονιφάτιος Η': αυτή του να καρφώνει μοναχούς με τη γλώσσα στις πύλες ορισμένων πόλεων. Αφού αυτοί οι φτωχοί μοναχοί είχαν την κακή συνήθεια να πηγαίνουν και να μιλούν άσχημα για τους άρχοντες, τότε τους πήρε ο Πάπας και τον ΖΑΚ...” (Mistero Buffo)

Η ιστορία λέει για τον Βονιφάτιο VIII σε πομπή ενώ στην άλλη πλευρά υπάρχει η πομπή του Ιησού όπου όλοι οι υπηρέτες του έρχονται τρέχοντας αφήνοντας τον πάπα μόνο στη μέση του δρόμου. Ακολουθεί ο διάλογος μεταξύ των δύο που τελειώνει με μια κλωτσιά στον πισινό από τον Ιησού.

Η πείνα του Zanni: Ο Ζαννή είναι ένας φτωχός που αποκοιμιέται από την πείνα και ονειρεύεται να φάει οτιδήποτε: ονειρεύεται να έχει τρεις μεγάλες κατσαρόλες όπου μαγειρεύει polenta (σσ.  πιάτο με βραστό καλαμποκάλευρο που μπορεί να σερβιριστεί ως ζεστός χυλός ή να αφεθεί, να κρυώσει και να στερεοποιηθεί σε μορφή καρβελιού που μπορεί να ψηθεί, να τηγανιστεί ή να ψηθεί στη σχάρα) αγριογούρουνο και λαχανικά. Και επειδή δεν χορταίνει με τίποτε, αρχίζει να τρώει μέρη του σώματός του, αφήνοντας μόνο το στόμα του να μασάει. Αφού ξύπνησε και συνειδητοποίησε ότι ήταν όνειρο, πρώτα απελπίζεται, μετά (ακόμα στη δίνη της πείνας) χορταίνει με μια μύγα που τον ενοχλούσε.

Η Ιστορία του Αγίου Βενέδικτου της Νουρσίας: Λέγεται ότι ο Άγιος (σσ. Benedetto στα ιταλικά = “ευλογημένος”) ανυψώθηκε στον αέρα κατά τη διάρκεια της προσευχής. Μετά το έκαναν και όλοι οι μοναχοί και οι μοναχές και τέλος ακόμη και ο παχύσαρκος μάγειρας του μοναστηριού. Ο Άγιος Βενέδικτος είχε την ιδέα να χρησιμοποιήσει ως άγκυρα εργαλεία εργασίας όπως σκαπάνη και φτυάρι, έτσι όχι μόνο με την προσευχή αλλά και με την εργασία γεννήθηκε ο περίφημος κανόνας του.

Grammelot του Scapino: Ο Σκαπίνο είναι ο ηλικιωμένος υπηρέτης ενός πλούσιου νεαρού που οφείλει την περιουσία του στην κληρονομιά του πατέρα του. Ο νεαρός δεν είχε ενδιαφερθεί ποτέ για τις οικογενειακές υποθέσεις, ζώντας την καλή ζωή, απορροφημένος πλήρως στις απολαύσεις όσο ζούσε ο πατέρας του. Ο θάνατος του πατέρα του τον αναγκάζει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο δράσης του, αλλά ο νεαρός που έμεινε μόνος του δεν ήξερε καν από πού να ξεκινήσει. Ο γέρος υπηρέτης Scapino του διδάσκει τότε τα κόλπα του επαγγέλματος, από το πώς να ντύνεται μέχρι το πώς να συμπεριφέρεται δημόσια με φίλους και αντιπάλους. Αυτό το grammelot δεν χρησιμοποιεί τις συνήθεις προφορές padani, αλλά αναφέρεται σε γαλλικές. Μάλιστα, ο Φο υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο κομμάτι χρησιμοποιήθηκε από τον ίδιο τον Μολιέρο ως πλοκή σε ορισμένα από τα έργα του, τα οποία έπρεπε αναγκαστικά να μείνουν χωρίς γραπτό κείμενο για να αποφευχθούν αντίποινα από την πλευρά εκείνων που μπορεί να ένιωθαν ότι εμπλέκονται από τα έργα του Γάλλου συγγραφέα. Στην πραγματικότητα, το grammelot είναι μια γλώσσα που είναι απολύτως κατανοητή στο κοινό συνδυάζοντας χειρονομίες και ήχους που προκαλούν μόνο εν μέρει τις λέξεις, και επομένως είναι αδύνατο να μεταγραφεί και επομένως να χρησιμοποιηθεί στο δικαστήριο. Το όλο επεισόδιο λοιπόν περιστρέφεται γύρω από τη φιγούρα του Scapino που πρώτα λέει στον νεαρό να απαγορεύσει τα μεταξωτά και τα κομψά ρούχα και να τα αντικαταστήσει με σκούρα και απλά ρούχα, μετά τον διδάσκει πώς να φαίνεται πάντα καλός, λούζοντας τα φτωχά παιδιά με φιλιά και δίνοντάς τους χρήματα ενώ οι άνθρωποι παρακολουθούν και μετά παίρνουν πίσω τα νομίσματα όταν δεν είναι πλέον στο επίκεντρο της προσοχής. Τέλος, του διδάσκει πώς να απαλλαγεί από τους εχθρούς του: να μην τους περιμένει στο σκοτάδι και να τους σκοτώνει κρυφά (πρέπει να καταργηθεί η βία) να τους μηνύει στο δικαστήριο και μετά να κάνει το αδύνατο να τους καταδικάσει σε θάνατο _για παράδειγμα χρησιμοποιώντας κάθε πιθανό νομικό τέχνασμα που περιέχεται σε πολύ παλιούς κώδικες που έπεσαν σε αχρηστία αλλά δεν καταργήθηκαν ποτέ, χωρίς ποτέ να ξεχνούν να εμφανίζονται βαθιά συγκλονισμένοι από την καταδίκη και την εκτέλεση του εχθρού τους. Ο Σκαπίνο αντικαθιστά το παλιό αριστοκρατικό σύστημα τιμής ως αυτοσκοπό με το πιο αστικό σύστημα προσποίησης και υποκρισίας.

Grammelot του Άγγλου δικηγόρου: Σε αυτό το γράμμα, ο Ντάριο Φο υποδύεται τη φιγούρα του Άγγλου δικηγόρου, στοχεύοντας τον κόσμο των αστικών δικαστηρίων και των δικαστών. Ο εν λόγω δικηγόρος βρίσκεται να υπερασπίζεται έναν νεαρό άνδρα, που δεν είναι άγνωστος σε πράξεις βιασμού κατά γυναικών. Στον “πρόλογο” του επεισοδίου (στο οποίο ο συγγραφέας αφηγείται το ιδιαίτερο κοινωνικό και ιστορικό κλίμα που οδήγησε στη “σύνταξη” του grammelot) ο Φο υποστηρίζει ότι στον Μεσαίωνα και μέχρι το πρώτο μέρος της σύγχρονης εποχής (σαφή αναφορά γίνεται στην “άμυνα” της ελισαβετιανής εποχής) υπήρχε ένας νόμος (αποκαλούμενος "defensa" ή difesa “άμυνα” ή “υπεράσπιση”) σύμφωνα με τον οποίο ο βιαστής, που θα ανακάλυπτε η οικογένεια του θύματος, μπορούσε να ξεφύγει από τα προβλήματα σκορπίζοντας γρήγορα νομίσματα στο τα πόδια του θύματος ως αποζημίωση και ταυτόχρονα απαγγέλλοντας μια τελετουργική φόρμουλα που τον έκανε ανέγγιχτο για τα θυμωμένα μέλη της οικογένειάς του. Σε αυτό το επεισόδιο, ωστόσο, ο νεαρός βρίσκεται σε μια αναμφισβήτητα πιο άβολη κατάσταση, έχοντας βιάσει μια κοπέλα που ανήκει σε ανώτερη κοινωνική τάξη από τη δική του, για την οποία η αποζημίωση και οι φόρμουλες αξίζουν ελάχιστα. Στη συνέχεια, ο δικηγόρος θα αποδείξει την πλήρη αθωότητα του κατηγορουμένου, υποστηρίζοντας το ακριβώς αντίθετο της αλήθειας, ότι δηλαδή η νεαρή ήταν αυτή που αποδείχθηκε προκλητική και ότι η κατηγορία του βιασμού είναι ασυνεπής καθώς συναινούσε απόλυτα _με σκηνές, που η “παθούσα” ίπταται με ανοιχτά τα σκέλια προς τον θεατή, ενώ την ίδια στιγμή, ο βιαστής αναπαρίσταται ως ένας ντροπαλός και φιλομαθής νεαρός, οδηγούμενος στην “αμαρτία” από τις συμπεριφορές της. Ο Fo ισχυρίζεται ότι το συγκεκριμένο επεισόδιο εμπνεύστηκε (ή σε κάθε περίπτωση είναι πολύ κοντά) από ένα θεατρικό έργο του Gil Vicente, στο οποίο ωστόσο ο βιαστής είναι ιερέας και το θύμα είναι μια νεαρή αγρότισσα, ένοχη – μεταξύ άλλων ότι έσκυβε για να μαζέψει το σιτάρι, άρα … προκάλεσε τον θρησκευόμενο από τις κινήσεις που έκανε. Ακόμη και στο κείμενο του Vicente, καταλήγει στην αθώωση.

Η Μαρία στον Σταυρό: Μία από τις λίγες ιστορίες που αφηγείται η Φράνκα Ράμε, κάτω από το σταυρό, κάτω από τα μάτια του πονεμένου γιου της. θα ήθελε να τον βοηθήσει, αλλά ο φρουρός την εμποδίζει. Η ιστορία τελειώνει με έναν διάλογο: η Maria καταδικάζει τον αρχάγγελο Γαβριήλ επειδή δεν αποκάλυψε αυτό το τραγικό τέλος, ενώ εκείνος της είχε προβλέψει μόνο τη γλυκιά αναμονή.

Το θαύμα του γάμου στην Κανά: εξηγείται από τον αρχάγγελο Γαβριήλ αλλά διακόπτεται συνεχώς από έναν μεθυσμένο που επέστρεφε από τον γάμο στον οποίο υπήρχε άφθονο κρασί. Ο μεθυσμένος καταφέρνει να διώξει τον αρχάγγελο και αφηγείται την ιστορία από τη δική του σκοπιά.

Το πρώτο θαύμα του μωρού Ιησού: Σε αυτό ο Ντάριο Φο αφηγείται στη Λομβαρδική γλώσσα και με κωμικό τρόπο μια ιστορία από την παιδική ηλικία του μωρού Ιησού _υποτίθεται από τα απόκρυφα Ευαγγέλια.

Και η συνέχεια καταιγιστική

·       Legami pure che tanto io spacco tutto lo stesso (δέσε με και θα δεις: θα τα κάνω όλα λίμπα, “Il Telaio” ενάντια στη μάστιγα της εργασίας στο σπίτι, όπου οι αργαλειοί “βουίζουν” δώδεκα δεκαέξι ώρες την ημέρα, καταστρέφοντας τις ζωές των οικογενειών “Il Funerale del Padrone” (η κηδεία του αφεντικού), που κατήγγειλε την τραγική πραγματικότητα των εργατικών ατυχημάτων

·       L’operaio conosce 300 parole, il padrone 1000: per questo lui e’ il padrone _ Ο εργάτης ξέρει 300 λέξεις, το αφεντικό 1000: γι αυτό είναι το αφεντικό, με μια κριτική στο ρεφορμισμό του του Κόμματος (ΚΚ Ιταλίας) που σπάει κόκαλα _

·       αφήνοντας πολλούς θεατές σαστισμένους. Μια αμηχανία που, για το ΚΚ Ιταλίας, μετατρέπεται σε ανοιχτό εκνευρισμό που οδηγεί σε έκκληση απόρριψης “αυτού –τέτοιου είδους θεάτρου”

·       Un sogno di sinistra _ ένα όνειρο της αριστεράς του Vittorio Franceschi, MTM Come Rendere Musicale e Quasi Dilettevole Ciò Che A Prima Vista Sembra Sofferenza e Fatica _Πώς να κάνετε αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται σαν βάσανα και κόπωση μουσικό και σχεδόν ευχάριστο (από τον D’Angelo)

Η εποχή είναι αυτή της καρδιάς του καυτού φθινοπώρου που σημαδεύεται από εργατικούς αγώνες που οδηγούν στη γέννηση του “Εργατικού Καταστατικού” και στη σφαγή της 12^ης – Δεκ στο Μιλάνο στην Αγροτική Τράπεζα, ένα γεγονός που θα σηματοδοτήσει την πολιτική εξέλιξη του τα πρώτα χρόνια της 10ετίας του '70 και τα δράματα του δεύτερου μισού της.

           _________________________

Δείτε✨ "Στρατηγική της έντασης" _
"Strage di Stato" |
Όταν το αστικό κράτος δείχνει
τα δολοφονικά δόντια του  

           _________________________

Παρουσίαση του μονολόγου
__“ο βιασμός” 1975

Στο κέντρο του άδειου σκηνικού χώρου, μια καρέκλα.
Πρόλογος

Στη Γαλλία ακόμη και σήμερα, ακριβώς λόγω από τα πάνω _από το κράτος δλδ επιβεβλημένου μύθου μιας τρέχουσας ανόητης αλλά καθοδηγούμενης νοοτροπίας, η γυναίκα είναι πραγματικά πεπεισμένη ότι για να αποδείξει πως έχει υποστεί βιασμό παρά τη θέλησή της, θα είναι “τυχερή” να παρουσιαστεί στις αρμόδιες αρχές ξυλοκοπημένη και μεσ΄ στα αίματα _αν αποδειχτεί νεκρή ακόμη καλύτερα! _αλιώς την έβαψε. Ένα πτώμα με σημάδια βιασμού και βασανιστηρίων δίνει περισσότερες εγγυήσεις. Την τελευταία εβδομάδα, επτά καταγγελίες για βιασμό έφτασαν στο δικαστήριο της Ρώμης (και πολλές δε φτάσανε).

Μαθητές επιτέθηκαν ενώ πήγαιναν στο σχολείο, μια άρρωστη γυναίκα βιάστηκε στο κρεβάτι του  νοσοκομείου, χωρισμένες από τους πρώην άντρες τους ... Αλλά το πιο άσεμνο γεγονός είναι το τρομοκρατικό τελετουργικό στο οποίο αστυνομικοί, γιατροί, δικαστές και δικηγόροι της αντίπαλης πλευράς υποβάλλουν μια γυναίκα, θύμα βιασμού, όταν παρουσιάζεται στα αρμόδια μέρη για να ζητήσει δικαιοσύνη, με την ψευδαίσθηση ότι θα το μπορέσει. Αυτό που σας διαβάζω είναι η απομαγνητοφώνηση μιας ανάκρισης κατά τη διάρκεια μιας δίκης βιασμού, είναι όλα μια βρώμικη και γελαστή ιεροτελεστία κοροϊδίας.

·       Γιατρός _Πες μου, κοπελιά, κατά τη διάρκεια της επίθεσης ένιωσες μόνο αηδία ή και κάποια ευχαρίστηση... ασυνείδητη ικανοποίηση;

·       Αστυνομικός: Δεν νιώθατε κολακευμένη που τόσοι άντρες, τέσσερις νομίζω, όλοι μαζί, σας ήθελαν τόσο πολύ, με τόσο σκληρό πάθος;

·       Δικαστής: Ήσασταν πάντα παθητική ή συμμετείχατε σε κάποιο σημείο, σε κάποιο βαθμό;;

·       Γιατρός _ Αισθανθήκατε ενθουσιασμένη; Σίγουρα λίγο εμπλεκόμενη; Οχι;;;

·       Δημόσιος δικηγόρος υπεράσπισης για βιασμούς Αισθανθήκατε αρκετά υγρή; Μπορείτε να μας πείτε πόσο;

·       Δικαστής: Δεν πιστεύατε ότι οι γκρίνιες σας, σίγουρα λόγω ταλαιπωρίας, θα μπορούσαν να παρεξηγηθούν ως εκφράσεις απόλαυσης;

·       Αστυνομικός: Το χάρηκες έτσι; _πες αλήθεια!

·       Γιατρός _Φτάσατε σε οργασμό;

·       Δικηγόρος: Εάν ναι, πόσες φορές;

Το απόσπασμα που θα απαγγείλω τώρα προέρχεται από μια μαρτυρία που εμφανίστηκε στο “Quotidiano Donna” (σσ. περιοδικό της τότε οργάνωσης γυναικών Ιταλίας), μια μαρτυρία που σας αναφέρω κατά λέξη.

Κάθεται στη μοναδική καρέκλα που βρίσκεται στο κέντρο της σκηνής.

Franca _Παίζει ένα ραδιόφωνο... αλλά μόνο μετά από λίγο το ακούω. Μόνο μετά από λίγο καταλαβαίνω ότι κάποιος τραγουδάει. Ναι, είναι ραδιόφωνο. Ελαφριά μουσική: αστέρια του ουρανού καρδιά αγάπη… έρωτας…

Έχω το ένα γόνατο, μόνο ένα, φυτεμένο στην πλάτη μου... λες και ο άνθρωπος πίσω μου κρατούσε το άλλο στο έδαφος... με τα χέρια του να κρατάει σφιχτά τα δικά μου, γυρνώντας τα ανάποδα. Ιδιαίτερα η αριστερά.

Δεν ξέρω γιατί, βρίσκομαι να σκέφτομαι ότι ίσως είναι αριστερόχειρας. Δεν καταλαβαίνω τίποτα από αυτό που μου συμβαίνει.

Νιώθω την απογοήτευση κάποιου που κοντεύει να χάσει το μυαλό του, τη φωνή του... τα λόγια του. Έχω επίγνωση των πραγμάτων, με απίστευτη βραδύτητα... Θεέ μου, τι σύγχυση! Πώς μπήκα σε αυτό το φορτηγό; Σήκωσα τα πόδια μου, το ένα μετά το άλλο μετά από το σπρώξιμο τους ή με φόρτισαν, σηκώνοντάς με στον αέρα;

Δεν ξέρω.

Είναι η καρδιά μου, που χτυπάει τόσο δυνατά στα πλευρά μου, που με εμποδίζει να σκεφτώ... είναι ο πόνος στο αριστερό μου χέρι, που γίνεται πραγματικά αφόρητος. Γιατί με στενοχωρούν τόσο πολύ; Δεν επιχειρώ καμία κίνηση. Είμαι σαν παγωμένη.

Τώρα, ο πίσω μου δεν κρατάει πια το γόνατό του στην πλάτη μου... κάθεται αναπαυτικά... και με κρατάει ανάμεσα στα πόδια του... δυνατά... από πίσω... όπως γινόταν πριν από χρόνια, όταν αφαιρούσαν αμυγδαλές στα παιδιά.

Αυτή είναι η εικόνα που μου έρχεται στο μυαλό. Γιατί με κρατάνε τόσο σφιχτά; Δεν κουνάω, δεν ουρλιάζω, είμαι άφωνη. Δεν καταλαβαίνω τι μου συμβαίνει. Το ραδιόφωνο παίζει, ούτε καν πολύ δυνατά. Γιατί μουσική; Γιατί τη χαμηλώνουν; Ίσως είναι επειδή δεν ουρλιάζω…

Εκτός από αυτόν που με κρατάει, υπάρχουν άλλοι τρεις. Τους κοιτάζω: δεν υπάρχει πολύ φως... ούτε πολύς χώρος... ίσως γι' αυτό με κρατούν μισοξαπλωμένη. Τους νιώθω ήρεμους. Πολύ ασφαλείς. Τι κάνουν; Ανάβουν τσιγάρο.

Καπνίζουν; Τώρα; Γιατί με κρατάνε έτσι και καπνίζουν;

Κάτι πρόκειται να συμβεί, το νιώθω... Παίρνω μια βαθιά ανάσα... δύο, τρεις φορές. Όχι, δεν μπερδεύομαι... απλά φοβάμαι...

Τώρα ο ένας με πλησιάζει, άλλος σκύβει δεξιά μου, ο άλλος αριστερά. Βλέπω το κόκκινο των τσιγάρων. Εισπνέουν βαθιά.

Είναι πολύ κοντά.

Ναι, κάτι πρόκειται να συμβεί... Το νιώθω.

Αυτός που με κρατάει από πίσω τεντώνει όλους τους μύες… Τους νιώθω γύρω από το σώμα μου. Δεν έσφιξε τη λαβή του, απλώς τέντωσε τους μύες του, σαν να ήταν έτοιμος να με κρατήσει πιο ακίνητη. Ο πρώτος που κουνιέται μπαίνει ανάμεσα στα πόδια μου... στα γόνατά του... απλώνοντάς τα. Είναι μια κίνηση ακριβής, που φαίνεται να συμφωνεί με αυτόν που με κρατάει από πίσω, γιατί τα πόδια του κινούνται αμέσως πάνω από τα δικά μου για να με εμποδίσουν.

Φοράω ακόμη το παντελόνι μου και φυσικά κυλόττα. Γιατί μου ανοίγουν τα πόδια με το παντελόνι μου; Νιώθω χειρότερα από ό,τι αν ήμουν γυμνή!

Από αυτή την αίσθηση με αποσπά κάτι που δεν εντοπίζω αμέσως... μια ζέστη, πρώτα λεπτή και μετά πιο δυνατή, μέχρι να γίνει αφόρητη, στο αριστερό μου στήθος.

Ένας υπαινιγμός καύσης. Τσιγάρα... δίπλα στη ρόγα μου βουλιάζει βαθιά στο δέρμα.

Σκέφτομαι τι πρέπει να κάνει ένας άνθρωπος σε αυτές τις συνθήκες. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα, ούτε να μιλήσω ούτε να κλάψω... Νιώθω ότι με πετάνε προς τα έξω, κοιτάζοντας από ένα παράθυρο και αναγκάζομαι να παρακολουθώ κάτι φρικτό.

Ο σκυμμένος στα δεξιά μου ανάβει τα τσιγάρα, κάνει δύο ρουφηξιές και μετά τα περνάει δίπλα σε αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στα πόδια μου. Φθείρονται γρήγορα οι γόπες.

Η δυσοσμία του καμένου μαλλιού πρέπει να διέγειρε τους τέσσερις: με φαλτσέτα ξυράφι μου έκοψαν το πουλόβερ, μπροστά, κατά μήκος... και το σουτιέν... μου μακέλεψαν και το δέρμα. Στην ιατρική έκθεση θα μετρήσουν είκοσι ένα εκατοστά χαρακιά. Αυτός που είναι ανάμεσα στα πόδια μου, στα γόνατα, μου πιάνει το στήθος με τα δύο χέρια, _παγωμένα πάνω από τα εγκαύματα...

Τώρα… μου ανοίγουν το φερμουάρ του παντελονιού και όλοι ασχολούνται με το να με γδύνουν: ένα παπούτσι, ένα πόδι.

Αυτός που με κρατάει από πίσω ενθουσιάζεται, τον νιώθω να τρίβεται στην πλάτη μου.

Τώρα ό,τι είναι ανάμεσα στα πόδια μου μπαινει μέσα μου. Είμαι έτοιμη να κάνω εμετό. Μένω ακίνητη _Πρέπει να μείνω ήρεμη, ήρεμη.

“Κουνήσου, πουτάνα σκύλα!!. Άσε με να απολαύσω"

Εστιάζω σε λόγια τραγουδιών... η καρδιά μου ραγίζει, δεν θέλω να βγω από τη σύγχυση που έχω. Δεν θέλω να καταλάβω. Δεν καταλαβαίνω λέξεις… Δεν ξέρω καμία γλώσσα. Άλλο ένα τσιγάρο.

“Κουνήσου, πουτάνα σκύλα!!. Άσε με να απολαύσω"
Είναι κατασκευασμένοι από πέτρα.

Τώρα είναι η σειρά του δεύτερου... τα χτυπήματά του είναι ακόμα πιο καθοριστικά. Νιώθω πολύ άσχημα.

“Κουνήστε την πουτάνα" _με αρπάζουν όλοι. Το ξυράφι που χρησιμοποιήθηκε για να κόψει το πουλόβερ μου και τα υπόλοιπα περνάει στο πρόσωπό μου αρκετές φορές. Δεν νιώθω αν με κόβει ή όχι, αργότερα αισθάνομαι το αίμα.

“Κουνήσου, σκύλα” Κουνήσου… (απρεπής _χυδαία λέξη σε πρώτο ενικό –δεν γράφεται)

Το αίμα στάζει από τα μάγουλά μου στα αυτιά μου.

Είναι η σειρά του τρίτου. Είναι φρικτό να νιώθεις τα αηδιαστικά θηρία να απολαμβάνουν όντας μέσα σου

“Πεθαίνω”, καταφέρνω να πω, “Έχω μια καρδιακή νόσο”.

Το πιστεύουν, δεν το πιστεύουν, μαλώνουν.

“Ας την κατεβάσουμε. Όχι... ναι...” Ένα χαστούκι πετάει ανάμεσά τους. Μου πατάνε ένα τσιγάρο στο λαιμό, απλά για να το σβήσουν. Εκεί, τότε, τελικά λιποθύμησα _νομίζω.
Τότε νιώθω να με “φροντίζουν”. Αυτός που με κρατούσε από πίσω με ντύνει με ακριβείς κινήσεις… ελάχιστα και παραπονιέται σαν παιδί γιατί είναι ο μόνος που δεν @@@ (χυδαία λέξη...) συγγνώμη... ο μόνος που δεν έχει ανοίξει το παντελόνι του, αλλά νιώθω την ορμή του, τον φόβο του. Δεν ξέρει τι να κάνει με το κομμένο πουλόβερ, μου κολλάει τις δύο άκρες στο παντελόνι. Το φορτηγό κόβει …δεν σταματάει για να με αφήσει να βγω… με πετάει έξω και φεύγει.

Κρατώ το σακάκι μου κλειστό πάνω από το ακάλυπτο στήθος μου με το δεξί μου χέρι. Είναι σχεδόν σκοτεινά. Πού είμαι; Σε πάρκο; Περνάω το χέρι μου στο πρόσωπό μου... είναι βαμμένο με αίμα. Περπατάω... Περπατάω δεν ξέρω. Χωρίς να το καταλάβω, βρίσκομαι μπροστά στο αστυνομικό τμήμα. Το προσπερνάω, δεν θα τους κάνω τη χάρη Πάω προς το σπίτι...

        “Σκοτάδι βαθύ".

Το κομμάτι γράφτηκε το 1975 και παρουσιάστηκε το 1979 με τίτλο Tutta casa, letto e chiesa _σπίτι, κρεβάτι και εκκλησία, από την Φράνκα Ράμε
Βλ. ιστότοπο www.francarame.it
Στις 9 Μαρτίου 1973, η Φράνκα Ράμε απήχθη και βιάστηκε άγρια από μια συμμορία πέντε νεαρών νεοφασιστών, πίσω από τους οποίους μπορούσε να δει κανείς μια “παρεκκλίνουσα” μυστική υπηρεσία

Το ζευγάρι “Dario Fo-Franca Rame”, με την ιδεολογική τους ευαισθησία αποχωρούν από το Σύλλογο με τη Nanni Ricordi και τον Paolo Ciarchi λόγω πολιτικών και ιδεολογικών διαφωνιών, αφήνοντας “την ακαμψία των αστικών κυκλωμάτων με τις κρατικές τους επιδοτήσεις και ακαμψία των κομματικών κυκλωμάτων”. Σεπτέμβρη του 1970 δημιουργήθηκε το “Collettivo Teatrale la Comune”. Η “Κομμούνα”, που κάνει μια ακόμη πιο ιδεολογική επιλογή θέλοντας να στηρίξει τα κινήματα της Νέας Αριστεράς χωρίς να τεθεί στην υπηρεσία τους, βρίσκεται έξω από οποιοδήποτε οργανωμένο κύκλωμα εντός καθεστωτικής _ επίσημης αριστεράς και στοχεύει στη δημιουργία ενός εναλλακτικού κυκλώματος στην ARCI στην υπηρεσία του λαού. Έναν κόσμο που θα έχει πάντα μεγαλύτερη συνιστώσα φοιτητών από την εργατική τάξη που είχε καταφέρει να προσελκύσει η “Nuova Scena”.

Η κολεκτίβα La Comune έχει πάντα την έδρα της στο Μιλάνο, σε μια πραγματική βιομηχανική αποθήκη που βρίσκεται σε ένα πρώην εργαστήριο κοντά στην Porta Romana, την καρδιά των παλιών εργατικών προαστίων του Μιλάνου.

Το Υπόστεγο θα γίνει σύντομα τόπος συνάντησης της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς _ήδη πλευροκοπημένη από προβοκάτορες και μυστικές υπηρεσίες και εκεί θα πραγματοποιηθούν πολλές πολιτιστικές πρωτοβουλίες.

Η σεζόν 1970 / 71 ανοίγει με το Vorrei morire anche stasera se dovessi pensare che non e’ servito a niente _θα ήθελα να πεθάνω ακόμη και απόψε αν έπρεπε να νομίζω ότι ήταν χρήσιμο για τίποτα, μια ανθολογία μονολόγων και τραγουδιών αφιερωμένων στην Ιταλική και Παλαιστινιακή Αντίσταση, που ετοιμάστηκε σε συνεργασία με την Επιτροπή του Βιετνάμ. Μια αντιπαράθεση μεταξύ του παλαιστινιακού αγώνα ενάντια στο Ισραήλ και του ιταλικού αγώνα ενάντια στο ναζιστικό φασισμό.
Η παράσταση θα δώσει ζωή σε δύο LP για τη νέα δισκογραφική "La Comune" που θα κυκλοφορήσει με την επανέκδοση του "Mistero Buffo" και ένα σινγκλ , που επιμελήθηκε η Επιτροπή του Βιετνάμ (Ιταλικό τμήμα του Δικαστηρίου Russell) η οποία σε επιστολή προς το περιοδικό "Belfagor" (τ.25 - Νο. 6 της 30ής Νοε_1970) κοινοποίησε την πρωτοβουλία συγκέντρωσης κεφαλαίων στον τομέα της βοήθειας υπέρ της παλαιστινιακής αντίστασης.

Το οποίο θα ακολουθήσει το morte accidentale di un anarchico _ τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού, αφιερωμένο στον θάνατο του αναρχικού εργάτη σιδηροδρόμων Giuseppe Pinelli, ο οποίος “έπεσε” από το παράθυρο αστυνομικού τμήματος του Μιλάνου τη νύχτα μεταξύ 15 και 16 Δεκεμβρίου 1969, αφού είχε υποβληθεί σε μακρά ανάκριση τις πρώτες ημέρες της έρευνας για το Σφαγή στην Piazza Fontana.
Tutti uniti! Tutti insieme! Ma scusi quello non e’ il padrone? _ Όλοι ενωμένοι! Ομαδικά! Συγγνώμη αυτός δεν είναι το αφεντικό; με υπότιτλο: “Εργατικοί Αγώνες 1911-1922” με το κείμενο να προέρχεται από ένα σεμινάριο μελέτης που κάνει χρήση προηγούμενων ερευνών από το "Nuovo Canzoniere Italiano" που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1970 από τον Ντάριο Φο για τη γέννηση του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Η σεζόν 1971 / 72 ανοίγει 4-Δεκ-1971, με το  morte e resurrezione di un pupazzo _ Θάνατος και ανάσταση μιας κούκλας μια παραλλαγή της “Grande Pantomima…” του 1968, στην οποία ωστόσο αυτή τη φορά οι πιο βίαιες επιθέσεις προορίζονται για τα ρεφορμιστικά συνδικάτα, το κομμουνιστικό κόμμα και πάνω απ' όλα έναν από τους ιστορικούς ηγέτες του, τον Palmiro Togliatti, που εκπροσωπείται ως ένα είδος πυροσβέστη κάθε αγώνα και κάθε επαναστατικής ώθησης. Κυκλοφορεί και μια κασετίνα 5 δίσκων της νέας ηχογράφησης του "Mistero Buffo" που έγινε την προηγούμενη σεζόν.

Αμέσως μετά Ιανουάριο του 1972 παρουσιάστηκε το FEDAYN – Η Παλαιστινιακή Επανάσταση μέσα από τον πολιτισμό και τα τραγούδια της. Που φέρνει στη σκηνή, με Φο και Φράνκα Ράμε να σκηνοθετούν, έντεκα Παλαιστίνιους αγωνιστές από τον Λίβανο, οι οποίοι εναλλάξ στο μικρόφωνο αφηγούνται και τραγουδούν γεγονότα του αγώνα τους. Το σόου ευθυγραμμίζεται ενάντια στην Al Fatah (του Yasser Arafat) και υπέρ του πιο “εξτρεμιστικού” Λαϊκού Δημοκρατικού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (FPDLP), του οποίου οι τραγουδιστές είναι μέλη. Τον Φεβρουάριο, στην Περούτζια, η Γενική Ένωση Παλαιστινίων Φοιτητών στην Ιταλία, σε αλληλεγγύη με την Αλ Φατάχ, χαρακτήρισε την παράσταση ως “αντεπαναστατική”, αλλά ήδη τον Δεκέμβριο του 1971, πριν από το ντεμπούτο, ο Φο έλαβε μια ευχαριστήρια επιστολή από τον γραμματέα του FpdlP Nayef Hawatmeh.

Στα τέλη Ιουλίου 1972 Κομμούνας έχασε την έδρα της στη via Colletta 24/a: οι ιδιοκτήτες του ακινήτου διέταξαν έξωση λόγω της πίεσης που δέχονταν από το αρχηγείο της αστυνομίας.

Σεζόν 1972 / 73: Τώρα που στερείται την έδρα της, δεν βρίσκει πλέον έναν πραγματικά αυτόνομο τόπο συνάντησης. Οι δύο παραστάσεις του φθινοπώρου του 1972: ordine per dio.ooo.ooo.ooo διαταγή θεού.οοο.οο.οοο _με επικαιροποίηση του “Legami pure che tanto io spacco tutto lo stesso” του 1969 και τάκ τακ _pum pum! ποιος είναι; η αστυνομία! Μια πιο σκληρή και “ξύλινη” εκδοχή του di “Morte accidentale di un anarchico”  δυσκολεύονται να στηθούν. Κάθε φορά που η κολεκτίβα Fo-Rame βρίσκεται στα πρόθυρα να λάβει άδεια για να καταλάβει έναν χώρο στο Μιλάνο, “αναπόφευκτα” προκύπτει μια γραφειοκρατική δυσκολία. Το Salone Pier Lombardo του Franco Parenti θα διέθετε τις εγκαταστάσεις του, αλλά το έργο απέτυχε επειδή το αρχηγείο της αστυνομίας απείλησε να ανακαλέσει την προσωρινά χορηγηθείσα χρηστικότητα. Ανεβαίνει στη σκηνή στις 25 Φεβρουαρίου στον κινηματογράφο Rossini στο Μιλάνο το ci ragiono e canto N.3 γραμμένο από τον Dario Fo για τον Σικελό παραμυθά Ciccio Busacca. Στο σόου συμμετέχουν και οι κόρες του, Pina e Concetta (Μπουσάκα). Κυκλοφορούν δύο LP

Στις 9 Μαρτίου, η Φράνκα Ράμε απήχθη και βιάστηκε άγρια από μια συμμορία πέντε νεαρών νεοφασιστών, πίσω από τους οποίους μπορούσε να δει κανείς μια “παρεκκλίνουσα” μυστική υπηρεσία (περισσότερα στο τέλος της ανάρτησης). Αλλά η Franca είναι Rame, δεν είναι παίξε γέλασε: αμέσως μετά και σε κακά χάλια (εκτός από τον άγριο βιασμό, την μακέλεψαν κυριολεκτικά) στήνει το “non basta una bandiera, dietro ci vuole un popolo e davanti un partito” _ “Δεν φτάνει μια σημαία, χρειάζεται έναν άνθρωπο να την κρατάει και ένα Κόμμα μπροστά του Silvano Piccardi που ανέβηκε στη Ρώμη c/o Circolo “La Comune” στην Piazza Orio 5 στο Quarticciolo και αποθεώνεται και αμέσως μετά basta con i fascisti! _ φτάνει με τους φασιστες! όπου η Franca Rame δίνει ρεσιτάλ στην Casa del Popolo στο Μιλάνο, χρησιμοποιώντας μονολόγούς της, που γράφτηκαν σε συνεργασία με τον Dario και επιμελήθηκε ο Lanfranco Binni, με προβολές και ταινίες για τον φασισμό και το τη βία του. Η εκπομπή αφηγείται και τεκμηριώνει την πραγματική πολιτιστική και πολιτική παρουσία του φασισμού στο ιταλικό κράτος και τον ρόλο της εγκληματικής εργασίας που διαδραματίζουν τα ένοπλα περιθώρια του στην υπηρεσία των ειδικών δυνάμεων της Κρατικής Αστυνομίας. Με τη διαχείριση αυτών των ομάδων το κράτος πραγματοποιεί πραγματικές τιμωρητικές αποστολές, επιθέσεις και αλληλουχίεςνέων σφαγών με πολλά θύματα στο λαό.

Μάλιστα, και αυτή τη φορά, όπως στην εποχή της “Nuova Scena”, η διάλυση του γκρουπ επικυρώνεται σε μια θυελλώδη συνάντηση από την οποία ο Φο και η Φράνκα Ράμε βγαίνουν σε σαφείς θέσεις μειοψηφίας: τέσσερις συνολικά, έναντι περίπου είκοσι που παραμένουν “μοναδικοί ιδιοκτήτες” της Κομμούνας, του τεχνικού της εξοπλισμού, των αρχείων και υλικών της και τα πολλών βιβλίων και λιμπρέτων που είχε τυπώσει και πουλήσει η ομάδα κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Έτσι το καλοκαίρι, ο Ντάριο Φο βρέθηκε απαλλοτριωμένος, από τους δικούς του συντρόφους, όλων των σκηνών, των κοστουμιών και του εξοπλισμού και που εισήχθη στη συλλογικότητα και διωγμένος από το “επίσημο” (δικό του) θεατρικό χώρο, έτσι

Σεζόν 1973 / 74 _Μια νέα κολεκτίβα γεννιέται σε σκηνοθεσία Ντάριο Φο που αποφασίζει να κρατήσει το όνομα του "Collettivo Teatrale La Comune" _"Αυτή τη φορά σίγουρα δεν θα αλλάξουμε το όνομα της εταιρείας, σημαίνει ότι από εδώ και πέρα ​​θα υπάρχουν δύο", ενημερώνει, μη έχοντας πλέον διαθέσιμη την ετικέτα για την εκτύπωση των δίσκων προς πώληση κατά τη διάρκεια των παραστάσεων και αποφασίζοντας να εισαχθεί μόνο το όνομα της εκπομπής σε μια ανώνυμη ετικέτα, αντικαθιστώντας τον κωδικό LC με FR (αρχικά του ζεύγους Fo Rame) και τροποποιώντας τα χρώματα των ετικετών στις συνεχείς ανατυπώσεις.
Η σεζόν ανοίγει στις 20 Οκτωβρίου με το guerra di popolo in cile _Λαϊκός πόλεμος στη Χιλή,μια παράσταση ετοιμάστηκε στο φτερό για να αφηγηθεί την ιστορία εκείνης της 11^ης Σεπτεμβρίου ένα μήνα νωρίτερα, κατά την οποία, στα ερείπια του παλατιού Moneda στο Σαντιάγο, ο Salvador Allende δολοφονήθηκε και η κυβέρνηση της Unidad Popular παρασύρθηκε από τη δικτατορία του συνταγματάρχη Pinochet.
Στον κόσμο των ηθοποιών, στις μεγάλες εφημερίδες, ακόμη και στους κύκλους της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, πολλοί τον θεωρούν ξοφλημένο. Κάποιοι προβλέπουν επιστροφή στο επίσημο θέατρο, άλλοι προβλέπουν μια αναπόφευκτη παρακμή. Και αντ' αυτού με αυτή τη σεζόν ο Φο βρίσκεται για άλλη μια φορά στην “παραβατικότητα”, αλλά με το σπαθί του και αποκτά από τον δήμο του Μιλάνου  έδρα στο Palazzina Liberty μέσα στο πάρκο Vittorio Formentano (που διατήρησε μέχρι το 1981) και στη συνέχεια το 1977 την επιστροφή στη RAI με 21 ώρες μετάδοσης συνολικά.

             Πηγές:

·        Αρχείο του θεάτρου Dario Fo Franca Rame

·        Corrado Augias- Αλλά το Κόμμα δεν διασκεδάζει _L'Espresso, 23 Νοεμβρίου 1969

·        Chiara Valentini – Η ιστορία του Dario Fo _Feltrinelli, 1977

·        GraziellaPulce και Domenico Scarpa – The Revolution on Tour. Dario Fo and Franca Rame (1968-1972) vol III, ed. Einaudi 2012]

Ο Φο γεννήθηκε στο Λεγκιούνο-Σαντζιάνο, στην επαρχία του Βαρέζε, κοντά στην ανατολική πλευρά της Λάγκο Ματζιόρε. Ο πατέρας του Φελίτσε (ερασιτέχνης ηθοποιός και σοσιαλιστής) ήταν διευθυντής των ιταλικών σιδηροδρόμων και η οικογένεια άλλαζε συχνά κατοικία λόγω των μεταθέσεων του. Ο Φελίτσε ήταν επίσης. Ο Ντάριο έμαθε την τέχνη της διήγησης απ' την γιαγιά του και από Λομβαρδούς ψαράδες και φυσητές γυαλιού. Το 1940, μετακόμισε στο Μιλάνο για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στη Brera Arte, αλλά ο Πόλεμος τού χάλασε τα σχέδια. Η οικογένειά του πήρε μέρος στην αντιφασιστικό αγώνα και λέγεται πως βοηθούσε τον πατέρα του να φυγαδεύει πρόσφυγες και στρατιώτες των Συμμάχων στην Ελβετία. Κοντά στο τέλος του πολέμου, ο Φο στρατολογήθηκε στο στρατό της Δημοκρατίας του Σαλό (σσ. Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία _ Repubblica Sociale Italiana -RSI, γνωστή και ως Repubblica di Salò ήταν το δεύτερο φασιστικό καθεστώς, που εγκαθιδρύθηκε 23-Σεπ-1943 στην κωμόπολη Σαλό της Βόρειας Ιταλίας_αρχηγός του κόμματος πάλι ο Μπενίτο Μουσολίνι), στρατολογήθηκε ο Φο αλλά δραπέτευσε και κατάφερε να κρυφτεί για το υπόλοιπο του πολέμου. Δεν υπάρχει πηγή που να αναφέρει πως πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ούτε στις κομμουνιστικές ερυθρές ταξιαρχίες, ούτε αλλού.
Μετά τον πόλεμο, συνέχισε τις σπουδές αρχιτεκτονικής στο Μιλάνο. Εκεί αναμείχθηκε με το ιστορικά μικρά θέατρα  piccoli teatri (σσ. ακόμη και σήμερα υπάρχουν δεκάδες με πιο γνωστό το Piccolo Teatro di Milano – Teatro d'Europa), στα οποία άρχισε να παρουσιάζει τους αυτοσχέδιους μονολόγους του. Το 1950 άρχισε να εργάζεται στο θέατρο του Φράνκο Παρέντι, και σταδιακά εγκατέλειψε την εργασία του ως βοηθός αρχιτέκτονα.

10ετία '50
Η σχέση με τη Φράνκα Ράμε

Το 1951 ο Φο συναντάει τη Φράνκα Ράμε, γόνο θεατρικής οικογένειας, όταν δούλευαν μαζί στην παραγωγή της επιθεώρησης Εφτά ημέρες στο Μιλάνο. Τον ίδιο χρόνο προσκλήθηκε να παρουσιάσει τη ραδιοφωνική εκπομπή Κοκορίκο στη RAI, το εθνικό ραδιόφωνο της Ιταλίας. Έκανε 18 σατιρικούς μονολόγους όπου μετέτρεπε βιβλικές ιστορίες σε πολιτική σάτιρα. Οι αρχές, σκανδαλισμένες, ακύρωσαν την εκπομπή. Το 1953 γράφει και σκηνοθετεί το σατιρικό έργο Δάχτυλο στο μάτι (Il dito nell'occhio). Μετά από αρχική επιτυχία, η κυβέρνηση και η εκκλησία αντιδρούν και εν συνεχεία η θεατρική ομάδα με δυσκολία έβρισκε θέατρο όπου μπορούσε να παίξει. Παρ' όλα αυτά, το έργο έτυχε θερμής υποδοχής απ' το κοινό.
Η Φράνκα Ράμε και ο Ντάριο Φο παντρεύτηκαν το 1954. Ο Φο δούλευε στο Piccolo Teatro στο Μιλάνο και παρόλο που η σάτιρά του υπέφερε όλο και πιο πολύ απ' τη λογοκρισία, συνέχιζε να παραμένει δημοφιλής. Το 1955 ο Φο και η Ράμε δούλεψαν σε κινηματογραφικές παραγωγές στη Ρώμη. Ο Φο έγινε σεναριογράφος και δούλεψε σε πολλές παραγωγές, συμπεριλαμβανομένων και μερικών του Ντίνο ντε Λαουρέντις, ενώ η Ράμε δούλευε στο Teatro Stabile di Bolzano. Το 1956 ο Φο κι η Ράμε έπαιξαν μαζί στην ταινία του μάλλον άγνωστου στη χώρα μας, αλλά μεγάλου και βραβευμένου (αντιφατικού κομμουνιστή) σκηνοθέτη Carlo Lizzani, Lo svitato (ο περίεργος _ο τρελός). Κι άλλες ταινίες ακολούθησαν.

Το 1959 γυρίζουν στο Μιλάνο και ιδρύουν τη θεατρική ομάδα Ντάριο Φο—Φράνκα Ράμε. Ο Φο έγραφε σενάρια, έπαιζε, σκηνοθετούσε, και σχεδίαζε τα κουστούμια και τα σκηνικά. Η Ράμε ανάλαβε τις διοικητικές δουλειές. Η ομάδα έκανε πρεμιέρα στο Μικρό Θέατρο και μετά άρχισε, για πρώτη φορά, τις ετήσιες τουρνέ της σ' ολόκληρη την Ιταλία.

10ετία '60

Το 1960 κερδίζουν την εθνική αναγνώριση με το Οι Αρχάγγελοι δεν Παίζουν Φλίπερ στο θέατρο Οντεόν του Μιλάνο. Κι άλλες επιτυχίες ακολουθούν. Το 1961 τα θεατρικά έργα του αρχίζουν να παίζονται σε Σουηδία και Πολωνία.
Το 1962 γράφει και σκηνοθετεί την εκπομπή Καντσονίσιμα στη RAI και χρησιμοποιεί το σόου για να περιγράψει τη ζωή των απλών ανθρώπων και γρήγορα γίνεται επιτυχία. Ένα επεισόδιο για ένα δημοσιογράφο που σκοτώθηκε απ' τη Μαφία ενόχλησε τους αστούς πολιτικούς που είχε ως συνέπεια ο Φο και η Ράμε να λάβουν απειλές κατά της ζωής τους και να μπουν υπό αστυνομική προστασία _Φεύγουν απ' την εκπομπή όταν η RAI αρχίζει να λογοκρίνει το πρόγραμμα. Η ιταλική ένωση ηθοποιών καλεί τα μέλη της να αρνηθούν να τους αντικαταστήσουν. Απαγορεύεται η εμφάνισή τους στη RAI για τα επόμενα 15 χρόνια. Συνεχίζουν να παίζουν στο Οντεόν.
Το 1962 το έργο τους για τον Χριστόφορο Κολόμβο ενοχλεί ακροδεξιές ομάδες και προκαλεί βίαιες επιθέσεις. Το κομμουνιστικό κίνημα τους προμηθεύει σωματοφύλακες.
Το La Signora e da buttare (1967) είχε σχόλια για τον πόλεμο του Βιετνάμ, τον Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ και τη δολοφονία του Κένεντι. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ το θεώρησε ασέβεια προς τον πρόεδρο Τζόνσον, και ο Φο δεν μπορούσε να βγάλει αμερικανική βίζα για πολλά χρόνια μετά, ενώ έγινε διεθνώς διάσημος όταν το έργο του Οι Αρχάγγελοι δεν Παίζουν Φλίπερ παίχτηκε στο Ζάγκρεμπ (πρώην Γιουγκοσλαβία).
Το 1968 _χρονιά σταθμός ιδρύουν τη θρυλική θεατρική κολλεκτίβα _Associazione Nuova Scena) με κινούμενες σκηνές θεάτρου, στην οποία αναφερθήκαμε αναλυτικά, ενώ απευθύνθηκαν στο ΚΚ Ιταλίας για βοήθεια και πρόσβαση σε δημοτικά πολιτιστικά κέντρα και εργατικές ενώσεις (όπου είχε την πλειοψηφία). Τον Οκτώβρη έκαναν περιοδεία με το τελευταίο του τότε έργο Grande pantomime con bandiere e pupazzi piccolo I medi (Μεγάλη Παντομίμα με Σημαίες και Μικρές και Μεσαίες Μαριονέτες _βλ παραπάνω), “εκτός έδρας” αρχίζοντας από την Cesena‎‎ (πόλη της βορειο_ανατολικής Ιταλίας).
Ο Ντάριο Φο _συνεπής με τις ιδέες του που αναφέραμε εισαγωγικά αφαίρεσε τα δικαιώματα ©®™ που απαιτούνταν για να παιχτούν τα έργα του στην Τσεχοσλοβακία μετά την “Άνοιξης της Πράγας” και ζήτησε οι παραγωγές έργων του στο Ανατολικό μπλοκ σταμάτησαν.
Το 1969 όταν παρουσίασε για πρώτη φορά το Μίστερο Μπούφο (5.000 παραστάσεις ακόμα και σε γήπεδα!!) επηρέασε νέους ηθοποιούς και συγγραφείς _σαν ιδρυτική στιγμή αυτού που οι Ιταλοί αποκαλούν teatro di narrazione (αφηγηματικό θέατρο), ένα είδος στο οποίο δεν υπάρχουν ηθοποιοί που παίζουν δραματικό ή μη ρόλο, παρόμοιο με το λαϊκό παραμύθι _ακολούθησε η ταραγμένη 10ετία του '70, στην οποία σταθήκαμε αναλυτικά, με έργα βασισμένα στον αυτοσχεδιασμό για τα τότε προβλήματα με πολλές αναθεωρήσεις.

(…)
Το 1976 ο νέος _σοσιαλιστής, διευθυντής της RAI προσκαλεί το ντουέτο Φο-Ράμε να κάνει ένα καινούριο πρόγραμμα (είναι “Il Teatro di Dario” _ το  Θέατρο του Ντάριο). Όταν μια έκδοση του Μίστερο Μπούφο παρουσιάζεται στην τηλεόραση (1977), το Βατικανό το θεωρεί "βλάσφημο" και οι Ιταλοί ακροδεξιοί _συστημικοί και μη “βγαίνουν στο κλαρί”, ενώ η Φράνκα Ράμε, έλαβε το βραβείο IDI (Ακαδημίας Κινηματογράφου) σαν η καλύτερη τηλεοπτική ηθοποιός και το 1978 ο Φο ξαναγράφει και σκηνοθετεί το La storia di un soldato (η Ιστορία ενός Στρατιώτη _καμιά σχέση με Μπρεχτ, αυτόν δεν τον αξιοποίησε ποτέ ο Φο), βασισμένο σε μια όπερα του Στραβίνσκι, ενώ αργότερα διασκευάζει όπερες του Ροσίνι και γράφει κι ένα έργο για το θάνατο του Άλντο Μόρο, το οποίο ποτέ δεν παίχτηκε δημόσια.

10ετίες '80_'90
Βραβείο Νόμπελ

Το 1980 ο Φο και η ομάδα του βρίσκουν νέο καταφύγιο, το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Αλκατράζ (Libera Universita di Alcatraz), στους λόφους κοντά στην Περούτζια. Αγόρασαν την κοιλάδα κομμάτι-κομμάτι. Το "καταφύγιο" (που επί του παρόντος, το διαχειρίζεται ο Τζάκοπο Φο).
Το 1981 το America Repertory Theater του Κέιμπριτζ προσκάλεσε τον Φο να πάρει μέρος στο Φεστιβάλ Ιταλικού Θεάτρου στη Νέα Υόρκη. Το Υπεξ των ΗΠΑ αρνήθηκε πεισματικά να του παραχωρήσει βίζα αλλά αργότερα, το 1984, συμφώνησε να του δώσει μία …για 6 μέρες!! μετά από διαμαρτυρίες Αμερικανών συγγραφέων.
Το 1981 πήρε το βραβείο Σόννινγκ απ' το πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, το 1985 το Premio Eduardo, το 1986 το Όμπι στην Νέα Υόρκη και το 1987 το Agro Dolce. Το 1989 έγραψε το Lettera dalla Cina (Γράμμα απ' την Κίνα) σε διαμαρτυρία για τα γεγονότα στην πλατεία Τιενανμέν και τον ίδιο χρόνο ήταν ο πρώτος Ιταλός που σκηνοθέτησε στην Francaise. Το 1995, έπαθε εγκεφαλικό επεισόδιο και έχασε σχεδόν όλη την όρασή του με την Ράμε αντικαταστάτρια στις παραγωγές για ένα διάστημα, αλλά ανένηψε σε ένα χρόνο.
__9-Οκτ-1997
του απενεμήθη το Νόμπελ λογοτεχνίας

Το 2006, ο Φο ήταν υποψήφιος για δήμαρχος του Μιλάνο, όπου πήρε +20% των ψήφων (υποστηριζόταν από την Κομμουνιστική Επανίδρυση).

Ενδεικτική εργογραφία

·       Δάχτυλο στο μάτι (Il dito nell'occhio, 1953)

·       Οι Αρχάγγελοι δεν Παίζουν Φλίπερ (Gli arcangeli non giocano a flipper, 1959)

·       Είχε δυο Πιστόλια (με Άσπρα και Μαύρα Μάτια) (Aveva due pistole dagli occhi bianchi e neri, 1960)

·       Αυτός που Κλέβει ένα Πόδι Έχει Τύχη στην Αγάπη (Chi ruba un piede è fortunato in amore, 1961

·       Η Μεγάλη Παντομίμα _”Grande pantomime con bandiere e pupazzi piccolo I medi”, 1968

·       Μίστερο Μπούφο (Mistero Buffo, 1969)

·       Ο Εργάτης Ξέρει 300 Λέξεις το Αφεντικό 1000, Γι' αυτό Είναι Αφεντικό (L'operaio conosce 300 parole il padrone 1000 per queato lui e il padrone, 1969)

·       Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού (Morte accidentale di un anarchico, 1970)

·       Φενταγίν (Fedayin, 1971)

·       Δεν Πληρώνω! Δεν Πληρώνω! (Non si paga, non si paga!, 1974)

·       Η Μαριχουάνα της Μαμάς Είναι πιο Γλυκιά (La marijuana della mamma è la piu bella, 1976)

·       Όλο Σπίτι, Κρεβάτι κι Εκκλησία (Tutti casa letto e chiesa, 1977)

·       Η Ιστορία μιας Τίγρης κι Άλλες Ιστορίες (Storia della tigre et altre storie, 1978)

·       Η Όπερα του Ζητιάνου, (L'opera dello sghignazzo, 1981)

·       Μια Μάνα (Una madre, 1982)

·       Το Ανοιχτό Ζευγάρι (Coppio aperta, 1983)

·       Ελισάβετ: Γυναίκα Κατά Λάθος (Quasi per caso una donna: Elisabetta, 1984)

·       Το Ημερολόγιο της Εύας (Diario di Eva, 1984)

·       Ένας Ήταν Γυμνός κι ο Άλλος Φόραγε Φράκο (L´uomo nudo e l´uomo in frak, 1985)

·       Ο Πάπας και η Μάγισσα (Il papa e la strega, 1989)

·       Ο Ανώμαλος Δικέφαλος (L'anomalo Bicefalo, 2003)

_Φράνκα Ράμε:
“Θεός υπάρχει και είναι κομμουνιστής”

Στις 29 Μαΐου 2013, η σύντροφος ζωής του Ντάριο Φο, πολιτικού ακτιβιστή, πέθανε στο Μιλάνο. Μια γυναίκα ελεύθερη, αντιφασίστρια, ανθεκτική. Γεννημένη στην περιφέρεια σε μια οικογένεια ηθοποιών, κουκλοπαίχτες και μαριονετίστες που δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Ιταλία από τον 18^ο αιώνα, η Φράνκα Ράμε έκανε το ντεμπούτο της στο θέατρο σε ηλικία τριών ετών. Στην οικογένεια μεγάλωσε και έπαιξε μέχρι το 1950-51, όταν μετακόμισε στο Μιλάνο για να εργαστεί τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο.

Η πρώτη της ταινία, το 1952, ήταν το Papaveri e papere (σσ. “Πάπιες και παπάκια) του Marcello Marchesi, με τον Walter Chiari. Το 1951, δουλεύοντας στο θέατρο Odeon, γνώρισε τον Ντάριο, τον οποίο παντρεύτηκε δύο χρόνια αργότερα και μαζί με τον οποίο ίδρυσαν την compagnia Fo-Rame. Η προσωπική και καλλιτεχνική τους συνεργασία θα διαρκέσει για περισσότερα από πενήντα χρόνια, με εκατοντάδες παραστάσεις διαφορετικών ειδών από την commedia dell'arte έως το κοινωνικό  και πολιτικό θέατρο.

Το ζευγάρι γίνεται πολιτικός στόχος. Και η Φράνκα χτυπιέται. Με τον πιο απάνθρωπο και τρομερό τρόπο. 9-Μαρτ-1973, την απήγαγαν πέντε άνδρες, την έβαλαν με το ζόρι σε ένα φορτηγό και την βίαζαν διαδοχικά για δέκα ώρες. Οι ένοχοι δεν θα συλληφθούν ποτέ, παρόλο που πολλά χρόνια αργότερα ένας τους _“μετανοημένος” θα κατονομάσει τα ονόματά τους, αλλά το έγκλημα είχε πλέον παραγραφεί. Μια φρικτή ιστορία που θα απαγγείλει η ηθοποιός στον μονόλογο Lo stupro (σσ. Βιασμός).

Κρατάω το σακάκι πάνω από το ακάλυπτο στήθος μου με το δεξί μου χέρι - θα πει - Είναι σχεδόν σκοτεινά. Πού είναι; Στο πάρκο. Νιώθω άρρωστη... σχεδόν λιπόθυμη... όχι μόνο από τον σωματικό πόνο σε όλο μου το σώμα, αλλά από την αηδία... από την ταπείνωση... από τις χίλιες σουβλιές στον εγκέφαλό μου. .. από το σπέρμα που νιώθω να ρέει ακόμη. Ακουμπάω το κεφάλι μου σε ένα δέντρο... πονάνε και τα μαλλιά μου... τα τραβούσαν _μου τα ξερίζωναν για να κρατήσω το κεφάλι μου ακίνητο. Περνάω το χέρι μου στο πρόσωπό μου... είναι βαμμένο με αίμα. Σηκώνω τον γιακά του σακακιού μου. Περπατάω γυμνή... Περπατάω δεν ξέρω πόσο. Χωρίς να το καταλάβω, βρίσκομαι μπροστά στο αστυνομικό τμήμα. Ακουμπώντας στον τοίχο του κτιρίου απέναντι, το παρακολουθώ για αρκετή ώρα. Σκέφτομαι τι θα είχα να αντιμετωπίσω αν έμπαινα τώρα… Ακούω τις ερωτήσεις τους. Βλέπω τα πρόσωπά τους... τα μισά τους χαμόγελα... Το σκέφτομαι και το σκέφτομαι... Μετά αποφασίζω... Πάω σπίτι... Πάω σπίτι... Θα τους ενημερώσουν αύριο.

Το 1999 οι σύζυγοι Fo έλαβαν τιμητικό πτυχίο από το αγγλικό πανεπιστήμιο του Wolverhampton και στις πολιτικές εκλογές του 2006 η Franca Rame εξελέγη γερουσιαστής στο Piemonte (την ίδια χρονιά ο Antonio Di Pietro την πρότεινε στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά μόνο εισέπραξε είκοσι τέσσερις προτιμήσεις) _
σσ. Ο Αντόνιο Ντι Πιέτρο είναι αστός Ιταλός πολιτικός, δικηγόρος και δικαστής. Υπήρξε υπουργός στην κυβέρνηση του Ρομάνο Πρόντι, γερουσιαστής και μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Διετέλεσε εισαγγελέας στις δίκες διαφθοράς της Επιχειρήσεως “καθαρά χέρια” στις αρχές της δεκαετίας του 1990..

H Franca Rame θα αποχωρήσει από τη Γερουσία το 2008, δηλώνοντας ότι “οι θεσμοί μου φάνηκαν αδιαπέραστοι και ανθεκτικοί σε κάθε εξωτερική ματιά, πρόταση και παράκληση, δηλαδή δεν προέρχονται από αυτούς που αποτελούν την οργανική έκφραση ενός κόμματος ή μιας οργανωμένης ομάδας συμφερόντων”.

Στις 19 Απριλίου 2012 υπέστη εγκεφαλικό και εισήχθη επειγόντως στην πολυκλινική του Μιλάνου. Θα πεθάνει στις 29 Μαΐου 2013, στο σπίτι της στο Corso di Porta Romana, στην αγκαλιά του ισόβιου συντρόφου του. Έξω από το “παρεκκλήσι ανάπαυσης” που έχει στηθεί στο θέατρο Piccolo, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που φορούν ένα “κόκκινο αξεσουάρ” όπως είχε ζητήσει η ηθοποιός “Γυναίκες, πολλές γυναίκες, όλες εκείνες που έχω βοηθήσει, που ήταν κοντά μου, φίλοι ακόμα και εχθροί ... ντυμένος στα κόκκινα που τραγουδούν Bella ciao” Έτσι φαντάστηκε την κηδεία της…

“Ένα κομμάτι φεμινισμού έφυγε”, θα είναι το σχόλιο πολλών, ενώ το φέρετρο φεύγει από το γραφείο τελετών ανάμεσα στις νότες του Bella ciao, τα χειροκροτήματα του πλήθους και μια ομόφωνη κραυγή: Ora e sempre resistenza “Τώρα και πάντα αντίσταση”. Στο τέλος της κοσμικής τελετής, γροθιές υψωμένες και οι νότες της Internazionale. “Η μητέρα μου πάντα μου έλεγε - θα θυμάται ο γιος της Jacopo - ότι ο Θεός υπάρχει και είναι κομμουνιστής”.
Πηγή: collettiva

 Αντίο στη Φράνκα Ράμε
που πάλεψε για όλους μας

Σήμερα έφυγε από τη ζωή μια γυναίκα που πάλεψε επίμονα για όλες και όλους τους άλλους. Μια γυναίκα που, για να καταγγείλει τη βία κατά των γυναικών, είχε το θάρρος να μιλήσει δημόσια - στη σκηνή και στην τηλεόραση κατά τη διάρκεια ενός "Fantastico" σε σκηνοθεσία Celentano - για τον βιασμό που υπέστη ως αντίποινα από μια φασιστική ομάδα που την χτύπησε για να χτυπήσει αυτό που, με τον σύντροφο Ντάριο Φο, αντιπροσώπευε: μια βίαιη και αιματηρή πράξη, παράδοση του αστικού κράτους και των φασιστικών σεξιστικών και φαλλοκρατικών διακρίσεων κατά των γυναικών που νοούνται ιδιοκτησία του εχθρού που πρέπει να “παραβιαστεί” και να ταπεινωθεί, ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο από ό,τι γίνεται στον πόλεμο … Η Φράνκα Ράμε πέθανε σε ηλικία 84 ετών αμέσως μετά την (υποκριτική)  ιταλική επικύρωση της (υποκριτικής) Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, ως προειδοποίηση για να διασφαλιστεί ότι τα πράγματα, σε αυτή τη χώρα (δεν) έχουν αλλάξει πραγματικά από τον Μάρτη του 1973, όταν απήχθη, βιάστηκε και βασανίστηκε σε ένα φορτηγό από μια ομάδα ανδρών που δεν καταδικάστηκαν ποτέ. Ναι, γιατί για εκείνο το έγκλημα, στο οποίο ενεπλάκη και η αστυνομία, δεν υπήρχε καταδικαστική απόφαση παρά μόνο η παραγραφή μετά από 25 χρόνια.

Ένας τρόπος αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών όχι ανόμοιος με τώρα, αν σκεφτούμε ότι σήμερα, για να σχολιάσουμε τον θάνατο της Φράνκα, μιας θαρραλέας, έξυπνης, επιβλητικής και έγκυρης γυναίκας, ένα ειδησεογραφικό πρόγραμμα όπως το κρατικό κανάλι Tg2 μίλησε για αυτήν τόσο προκλητικά και προσβλητικά ως “κόκκινη παθιασμένη γυναίκα που εκμεταλλεύτηκε τη φυσική της ομορφιά για να τραβήξει την προσοχή” μέχρι τις 9 Μαρτίου 1973 όταν την απήγαγαν και τη βίασαν” _ “τα ζήταγε ο κώλος της” _σχεδόν σαν να είχε ζητήσει η ίδια αυτή την τιμωρία, το βασανιστήριο _απόλαυση, αυτό το αναπόφευκτο γεγονός για μια όμορφη μαχητική γυναίκα και άρα “επιθυμητό” αντικείμενο βιασμού.

Ο τρόπος υποστήριξης αυτής της μεροληπτικής κουλτούρας που αναγκαστικά βάζει τις γυναίκες σε αυτόν τον παρίας τόπο, σαν να ήμασταν άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας, είναι ντροπιαστικός και αλαζονικός, όχι σε αντίθεση με τη βίαιη μανία εκείνων των φασιστών που τη βίασαν και τη βασάνισαν, προβάλλοντας διαστρεβλωμένα σε εκατομμύρια θεατές μια παραμορφωμένη αφήγηση που αντηχεί σαν λάιτ στα δικαστήρια του χθες και του σήμερα, όπως η φράση που αποτελείται από επίμονες ερωτήσεις για ασήμαντες και νοσηρές λεπτομέρειες μόνο για να καταδειχθεί ότι στη βία η συνενοχή της γυναίκας είναι συνήθης πρακτική: “Μήπως το απολαύσατε;”…“Φτάσατε σε οργασμό;”… “Αν ναι, πόσες φορές;” ρωτήστε τον αστυνομικό, τον γιατρό και τον δικηγόρο σε μια ανάκριση κατά τη διάρκεια μιας δίκης βιασμού που ανέφερε η Φράνκα Ράμε στον μονόλογό της στο θέατρο (δείτε παρακάτω).

Υπαινιγμοί, ανατροπές, που ωστόσο έχουν ακριβές όνομα, δηλαδή: “δευτερεύουσα θυματοποίηση”, που αναφέρονται και στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που (υποκριστικά) επικυρώθηκε χθες. Όλοι ξέρουν ότι δεν γίνεται, γράφεται, γίνεται λόγος, αλλά η πραγματικότητα υπονομεύει κάθε καλή πρόθεση γιατί αντ' αυτού έγινε _έγινε καθ' όλη τη διάρκεια της δίκης του ανηλίκου που βιάστηκε από 8 αγόρια στο Montalto di Castro όπως και σε 10άδες άλλες περιπτώσεις, από τις 100άδες ή 1000άδες που φτάνουν στα δικαστήρια. Γίνεται σήμερα σαν χθες -και όπως λέγεται στη “Δίκη για βιασμό”- με μια σιωπηρή συναίνεση που επιτρέπει ακόμη και τώρα στα ΜΜΕ να συνεχίσουν να αφηγούνται τη βία κατά των γυναικών με σεξιστικό τρόπο: αν γίνεται σε δικαστήριο ενώπιον δικαστή, γιατί δεν μπορεί να γίνει στην τηλεόραση (όπως πολλοί θα το ήθελαν) ή στις εφημερίδες… Σε πολλά ιταλικά (και όχι μόνο) δικαστήρια, οι γυναίκες συνεχίζουν να μην γίνονται πιστευτές και γι' αυτό πολλές ακόμα δεν αναφέρουν καν το συμβάν. Γυναίκες που φοβούνται αυτόν τον διπλό βιασμό και ως εκ τούτου προτιμούν να τον ζουν στην ησυχία τους για να ξεφύγουν από τη δημόσια διαπόμπευση, αφού σε αυτή τη χώρα (και όχι μόνο) μπορεί να συμβεί να είσαι ένοχος για το βιασμό σου ακόμη και μετά θάνατον...

Μακάρι η φωνή της Φράνκα Ράμε να μην ακούγεται και να συνεχίσει να αντηχεί στα αυτιά μας ως μια ισχυρή προειδοποίηση για να μην ξεχαστεί. Ας συνεχίσουμε να παρακολουθούμε και να παλεύουμε για όλους αυτούς και να βεβαιωθούμε ότι όλα αυτά έχουν νόημα.

__            \\ Luisa Betti Dakli _29 Μαΐου 2013 _blog του “Il Manifesto”