15 Δεκεμβρίου 2025

Τα τρένα που έρχονται από το Νότο

Il treno che viene dal sud
Non porta soltanto Marie
Con le labbra di corallo
E gli occhi grandi così
Porta gente, gente nata tra gli ulivi
Porta gente che va a scordare il sole
Ma è caldo il pane
Lassù nel nord

Nel treno che viene dal sud
Sudore e mille valigie
Occhi neri di gelosia
Arrivederci Maria
Senza amore è più dura la fatica
Ma la notte è un sogno sempre uguale
Avrò una casa
Per te e per me

Dal treno che viene dal sud
Discendono uomini cupi
Che hanno in tasca la speranza
Ma in cuore sentono che
Questa nuova, questa bella società
Questa nuova, grande società
Non si farà
Non si farà

Το τρένο που έρχεται από το νότο
Δεν φέρνει μόνο Μαρίες
Με τα κοραλλένια  χείλη
Και μάτια τόσο… τόσο μεγάλα
Φέρνει ανθρώπους, ανθρώπους που γεννήθηκαν ανάμεσα στις ελιές

Φέρνει ανθρώπους που πάνε να ξεχάσουν τον ήλιο
Αλλά το ψωμί είναι ζεστό
Εκεί πάνω στο βορρά
Στο τρένο που έρχεται από το νότο

Ιδρώτας και χίλιες βαλίτσες
Μάτια μαύρα από ζήλια
Αντίο _ Αντίο Μαρία
Χωρίς αγάπη, ο αγώνας πιο δύσκολος
Αλλά η νύχτα είναι πάντα ένα όνειρο το ίδιο…
Θα κάνω ένα σπίτι

Για σένα και για μένα
Από το τρένο που έρχεται από το νότο
Κατεβαίνουν ζοφεροί άντρες
Που έχουν την ελπίδα στις τσέπες τους

Αλλά στις καρδιές τους νιώθουν ότι
Αυτή η νέα, αυτή η όμορφη κοινωνία
Αυτή η νέα, η μεγάλη κοινωνία
Δεν θα γίνει πραγματικότητα
    
Δεν

Ο Sergio Endrigo είχε μια σημαντική σχέση με το Piccolo Teatro του Μιλάνου, όπου το 1970 έκανε το ντεμπούτο του με μια θεατρική παράσταση και ηχογράφησε ζωντανά το διάσημο διπλό άλμπουμ του "L'arca di Noè", συνδυάζοντας τραγούδια και παρλάτα, ξεκινώντας την καριέρα του και ως τραγουδοποιός_για την ιστορία επέστρεψε στη σκηνή του Μιλάνου, σε ένα μικρό θέατρο _το  “Verga”, ξανά το 2000, με μεγάλη επιτυχία (πλήθος κόσμου, εκατοντάδες απέξω, θυμίζοντας τραγούδια όπως τα “Canzone per te”, “Io che amo solo te” και “Adesso si”. Ένα ρεπερτόριο επιτυχιών για τον τραγουδοποιό, ο οποίος, συνοδευόμενος από το φίλο του Andrea Pistilli, ερμήνευσε και πιο πρόσφατα ...

Ήταν 1967. Στις αρχές της δεκαετίας, η μεγάλη μετανάστευση από τον Νότο προς τον Βορρά, που εξακολουθούσε να κυριαρχείται από ημερομίσθιους εργάτες, είχε ξεκινήσει. Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις σαρωτικές: Η πλούσια για το κεφάλαιο _γεμάτη μεγάλες φάμπρικες περιοχή από την Emilia Romagna και πάνω Lombardia (με κέντρο το Μιλάνο) και Piemonte (Τορίνο με πάνω από 250.000 βιομηχανικούς εργάτες _από αυτούς 100.000 με επίκεντρο τη Fiat και παραγωγή σταθερά πάνω από 1.4 εκατομμύρια αυτοκίνητα το χρόνο) βιομηχανοποιούνταν ραγδαία χάρη στην ευνοϊκή συναλλαγματική ισοτιμία, τις δημόσιες επενδύσεις, τον εκσυγχρονισμό του μεταποιητικού συστήματος με την εθνικοποίηση των τηλεπικοινωνιών από την πρώιμη αριστερά κεντροαριστερά και την ώθηση των μεγάλων κρατικών εταιρειών, ENI, IRI και STET.

Μια ιστορική μετανάστευση, που _προσωπικά θυμόμαστε, η οποία μεταμόρφωσε τις μεγάλες και μικρές πόλεις του Βορρά, ειδικά το Τορίνο και το Μιλάνο. Η ζήτηση στη δημογραφική άνθηση της Ευρώπης ήταν ισχυρή και η Ιταλία ήταν το κατάλληλο κράτος για να την αντιμετωπίσει. Χάρη, πάνω απ 'όλα, σε αυτή τη μεγάλη αιμορραγία εργατικού δυναμικού από το φτωχό νότο (Σικελία Καλαβρία και μέχρι τη Νάπολη) έως και 5 εκατομμυρίων ανθρώπων, η χώρα έγινε η έκτη πιο βιομηχανοποιημένη χώρα στον κόσμο, με ταχύτητα που δικαιολογούσε τον ορισμό Miracolo italiano (Ιταλικού Θαύματος).

 "Στρατηγική της έντασης" - "Strage di Stato" | Όταν το αστικό κράτος δείχνει τα δολοφονικά δόντια του

Η μετανάστευση, όπως θα συνέβαινε ξανά 30 χρόνια αργότερα, αν και με διαφορετικούς, ξένους μετανάστες, δεν συνέβη χωρίς εντάσεις, κρίσιμα ζητήματα και περιορισμούς στην υποδοχή ανθρώπων, καθώς και δυσκολίες στην ενσωμάτωση. Στη μουσική, δύο τραγουδοποιοί, φίλοι αλλά με διαφορετικές απόψεις, έγραψαν δύο τραγούδια που σχολίαζαν αυτή τη μεγάλη αλλαγή. Ο Bruno Lauzi (Μπρούνο Λάουτσι), με το τραγούδι του "La donna del sud" του 1966, υιοθέτησε ένα θετικό και αισιόδοξο όραμα _ψεύτικο όμως για τη μεγάλη μετανάστευση: τη γυναίκα από τον νότο που φέρνει ομορφιά και ειλικρίνεια σε έναν βορρά που προφανώς τις χρειάζεται και κοινωνικά, μια συμβολική εικόνα που υπονοεί (τραβώντας από τα μαλλιά την πραγματικότητα) μια φιλόξενη υποδοχή σε αυτή την εισβολή νέων δυνάμεων.

Η Γυναίκα από τον Νότο _Στίχοι & Μουσική: Bruno Lauzi (1966)

Μια γυναίκα ονόματι Μαρία

έφτασε απόψε από τον νότο,

έφτασε με το treno del sole,

αλλά έφερε κάτι περισσότερο...

Έφερε τα κοραλλένια της χείλη,

και τα μάτια της είναι τόσο μεγάλα

__κανείς δεν τη φίλησε ποτέ,

δεν είπε ποτέ ναι σε κανέναν.

Ω, Μαρία, ω, Μαρία, ω, Μαρία.

Άφησε κάτω ένα καλάθι με πορτοκάλια

και μου έδωσε το χέρι της για να μπορέσω

να την πάρω μακριά για πάντα,

να την κρατήσω μαζί μου για πάντα.

Την πήρα από το χέρι, γελώντας,

και δεν την άφησα ποτέ,

μετά τρέξαμε γρήγορα στον άνεμο,

για να μην μας βρουν εδώ κάτω...

Ω, Μαρία, ω, Μαρία, ω, Μαρία.

Ο Sergio Endrigo (Σέρτζο Εντρίγκο), δεν συμμεριζόταν αυτό το “όραμα” και λίγους μήνες αργότερα έγραψε την απάντηση στο τραγούδι του Λάουτσι, "Il treno che viene dal sud", στο οποίο θυμάται με δυνατές και ρεαλιστικές εικόνες ότι το ταξίδι από τον νότο στον βορρά δεν έγινε για διακοπές. Στον τρίτο στίχο, ωστόσο, προχωρά παραπέρα και φαινομενικά προβλέπει την αρχή του τέλους _ Ένας Sergio που αισθανόταν κομμουνιστής και κάθε φορά που τον προσκαλούσαν σε Φεστιβάλ της Unità δήλωνε καυστικά παρών ακόμη και με τους στίχους του διάσημου τραγουδιού “Se il primo maggio a Mosca” _ “Αν η Πρωτομαγιά ήταν στη Μόσχα” το οποίο σκιαγραφεί μια εικόνα ελπίδας και εξιδανίκευσης της Σοβιετικής Ένωσης, μέσα από μια πάντα ηλιόλουστη Πρωτομαγιά, ωστόσο, στην πραγματικότητα αντανακλά την επακόλουθη απογοήτευση, μετατρέποντάς το σε έναν μελαγχολικό ύμνο για το τέλος.

Μια θέση, που φαίνεται και είναι πιο ριζοσπαστική από την τότε αντιπολίτευση PCI-PSIUP (ΚΚ Ιταλίας +). Μια οπορτουνιστική αντιπολίτευση που δεν ήταν αντίθετη στις “προοπτικές” που προσέφερε η βιομηχανική ανάπτυξη στους ανέργους, τους υποαπασχολούμενους και τους εργάτες του νότου και τις συζύγους τους, οι οποίοι μακριά από τα συνδικάτα έκαναν το άλμα (στο κενό) προς μόνιμες θέσεις εργασίας, ένα άλμα στην ποιότητα την εργασία και τη ζωή που αναπόφευκτα συνοδεύτηκε από ένα άλμα χειραφέτησης από τον καταναλωτισμό και τις προγονικές συνήθειες στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή.
(+)Το PSIUP (Partito Socialista Italiano di Unità Proletaria - Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας) ήταν ένα κόμμα που υπήρξε σε δύο φάσεις: αρχικά (1943-1947) ως όνομα του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και κυρίως από το 1964 έως το 1972, όταν σχηματίστηκε από την αριστερή πτέρυγα του PSI (Σοσιαλιστικού Κόμματος), αντιδρώντας στη συνεργασία με τους Χριστιανοδημοκράτες και ευνοώντας συμμαχία με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Μετά τις εκλογές του 1972 διασπάστηκε, με την πλειοψηφία να εντάσσεται στο PCI και τη μειοψηφία να σχηματίζει το PdUP (Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας) που εξαφανίστηκε

Η κριτική της αντιπολίτευσης, ωστόσο, επικεντρώθηκε περισσότερο στο “πώς”, στην υποτίμηση και την έλλειψη δέσμευσης για τη διαχείριση των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν οι νέοι εργαζόμενοι που μετακινούνταν από τον Νότο στον Βορρά, και πάνω απ' όλα στον κίνδυνο περαιτέρω καθυστέρησης της ανάπτυξης του Νότου, η οποία ανατέθηκε τα ίδια χρόνια στο σχέδιο “Cassa del Mezzogiorno”, σχέδιο που απέτυχε να δημιουργήσει ένα πραγματικό δίκτυο τοπικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.  

José Martí — La Rosa Blanca

Un girotondo _Το γαϊτανάκι, Intorno al mondo 💥 Αν όλα τα παιδιά της γης _πιάναν γερά τα χέρια