Εκδήλωση παρουσίασης της έκδοσης “Ανιχνεύοντας το ρεμπέτικο”

Εκδήλωση για την παρουσίαση της Σύγχρονης Εποχής «Ανιχνεύοντας το ρεμπέτικο», θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 10 Σεπτέμβρη, στις 19.30 στο Λιμανάκι Κερατσινίου (Προποντίδος και Πελοποννήσου 1).

Για το βιβλίο θα μιλήσουν η Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, και ο Δημήτρης Ξεκαλάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνος των εκδόσεων Σύγχρονη Εποχή.

Στις σελίδες του βιβλίου θα «ξεναγήσει» ο συγγραφέας Στέφανος Λουκάς, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, με μουσική επένδυση σε επιμέλεια του Γρηγόρη Βασίλα.

Θα ακολουθήσουν ρεμπέτικα τραγούδια με τη συμμετοχή πλήθους καλλιτεχνών.

🎶  Τελικά το ρεμπέτικο είναι λαϊκό τραγούδι;
🎶  Είναι τραγούδι των λούμπεν ή των λαϊκών στρωμάτων των αστικών κέντρων;
🎶  Ποιες οι ρίζες του και η εξέλιξή του;
🎶  Ποια η επίδραση της μουσικής των διαφορετικών λαών στους πολυεθνοτικούς τόπους που γεννήθηκε;
🎶  Πώς παρουσιάζει τη γυναίκα;
🎶  Το τραγούδησαν αστοί ή εργάτες;
🎶  Ποια η πορεία του στο πλάι του εργατικού κινήματος;

ℹ️  Η μελέτη του Στέφανου Λουκά απαντά σε όλα αυτά τα ερωτήματα για το τραγούδι που τόσο πολύ έχει αγαπηθεί από το λαό, αλλά και έχει κυνηγηθεί από την άρχουσα τάξη _Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου

 

Περιεχόμενα

·       ΠΡΟΛΟΓΟΣ

·       ΕΙΣΑΓΩΓΗ

·       ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

·       ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

·       ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

·       Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

·       ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

·       Η ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

·       ΟΙ ΜΕΛΩΔΙΕΣ ΣΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ: ΩΣΜΩΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΣΚΟΠΩΝ
ΠΕΡΙΟΔΟΛΟΓΗΣΗ Ή ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ;

·       ΤΟ ΚΚΕ ΚΑΙ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

·       ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΕΝΑΣ ΒΟΥΤΗΓΜΕΝΟΣ ΣΤΗΝ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ;

·       ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ “ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ”;

·       Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΣΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

·       Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

·       ΟΙ ΛΑΪΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΓΡΑΦΟΥΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ

·       Η ΑΡΧΟΥΣΑ ΤΑΞΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

·       Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

·       ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ

·       Η ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ Η ΜΕΛΕΤΗ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΑ 

o   ΕΙΚΟΝΕΣ

o   ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 1, 2

o   ΠΗΓΕΣ — ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

·        Η καλλιτεχνική δημιουργία επιδρά στην εργατική-λαϊκή συνείδηση

·        Η προσωπικότητα και οι κοινωνικές συνθήκες

 

ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ
ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

·        Ο Φοίβος Ανωγειαννάκης για το λαϊκό συνθέτη

·        Τι προσδιορίζει ο όρος «λαϊκό»;

·        Οι μουσικοστιχουργικές ρίζες του ρεμπέτικου

·        Η εμφάνιση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και της εργατικής τάξης

·        Κοινωνικές μεταβολές μεταξύ του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα

·        Ποιες συνθήκες επιδρούν στη δημιουργία κοιτίδων του ρεμπέτικου τραγουδιού;

 

ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

·        Οι ρίζες που γέννησαν το ρεμπέτικο

·        Το παράδειγμα ενός τραγουδιού

·        Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

·        Ποια η ρίζα του όρου ρεμπέτικο;

·        Πώς προέκυψε ο όρος ρεμπέτικο;

·        Ο ανυπότακτος στην εξουσία;

·        Ορισμένα ζητήματα από τη συζήτηση της ετυμολογίας

·        Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση με αφορμή συζητήσεις για το ρεμπέτικο

·        Μια προσέγγιση μέσα από στίχους ρεμπέτικων τραγουδιών

·        Η μάγκα και ο μάγκας

·        Μαγκιά είναι να παλεύεις τη ζωή

 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ

·        Ένα σχετικό παράδειγμα…

·        …και η πανδούρα

Η ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

·       Το τραγούδι και η ιστορική πορεία του

·       Η συνύπαρξη διαφορετικών λαών και η αλληλεπίδραση στη λαϊκή παράδοση

 

Γιάννης Ρίτσος _ Το ποίημα είναι αρνητικό της σιωπής _Τα τρία διαμάντια ασάλευτα απαστράπτοντα καρφωμένα στο στήθος της

 

Κλειστές οι πόρτες πια στη γενναιοδωρία των άστρων.
Τα παιδιά έχουν μεγαλώσει. Οι άλλοι έχουν φύγει.
Στο μικρό υπνοδωμάτιο μια κούκλα σπασμένη.
Το ξύλινο αλογάκι του Νεοπτόλεμου έχει μείνει
στο σκοτεινό διάδρομο με τ’ άσπρα και μαύρα πλακάκια. Κανένας
δεν το καβαλικεύει πια. Και τ’ άλλο, το μεγάλο, το κούφιο,
το κατοικούν κατσαρίδες κι αράχνες· δεν ξεγελάει
ούτε εχθρούς ούτε φίλους. Οι αλλοτινές σημαίες στο μπαούλο
μαζί με τ’ αποκριάτικα ρούχα, χωρίς ναφθαλίνη·
θα τα ’χε φάει ο σκόρος. Τί ωραία που το ’πε
εκείνος ο τρελός φιλόσοφος μιαν άγρια νύχτα
"ανέβασα τη στάχτη μου στο βουνό" και σώπασε για πάντα.

                               ___Γιάννης Ρίτσος \ Μετά την Τροία \ Καρλόβασι, 12.VII.1987

Γιάννης Ρίτσος
Χάρτινα

Το ποίημα είναι
το αρνητικό της σιωπής.
Μια μέρα
μέσα στο οξύ των λέξεων εμφανίζεται
το πρόσωπό της.
Τα μάτια της διόλου κλαμένα.
Τα τρία διαμάντια
ασάλευτα απαστράπτοντα
καρφωμένα στο στήθος της.

Γιάννης Ρίτσος

Τα αρνητικά της σιωπής

Ήσυχο απόγευμα. Μια καμινάδα, στέγες, η γραμμή του λόφου,
ένα ελάχιστο σύννεφο. Με πόση αγάπη
κοιτάς απ΄το ανοιχτό παράθυρο τον ουρανό
σα να τον αποχαιρετάς. Κι αυτός σε κοιτάζει. Αλήθεια,
τι πήρες; Τι έδωσες; Δεν έχεις καιρό να λογαριάσεις.
Την πρώτη και την τελευταία σου λέξη
την είπαν ο έρωτας και η επανάσταση.
Όλη σου τη σιωπή την είπε η ποίηση. Τι γρήγορα
που μαδούν τα τριαντάφυλλα. Γι΄αυτό κι εσύ θα φύγεις
παρέα με την όρθιαν αρκουδίτσα που κρατάει
ένα μεγάλο πλαστικό τριαντάφυλλο στα μπροστινά της πόδια.

 

 

 

 

Γιάννης Ρίτσος
Δευτερόλεπτα
Ίσως να μας υπερασπίσει ακόμα
η φωνή ενός πουλιού,
ένα άστρο που μας δείχνει την προτίμησή του,
η γαλανή γραμμή των βουνών στο χρυσό δείλι
κι ο λόγος που ωριμάζει στη σιωπή.

Γιάννης Ρίτσος

Αφύσικη άνθηση

Ήθελε να φωνάξει – δεν άντεχε πια. Κανείς δεν ήταν ν’ακούσει,
κανείς δεν ήθελε ν’ακούσει. Φοβόταν και ο ίδιος τη φωνή του,
την έπνιγε μέσα του. Η σιωπή του εκρηγνύονταν. Κομμάτια απ’ το σώμα του
τινάζονταν στον αέρα. Αυτός τα μάζευε με πολλή προσοχή, εντελώς αθόρυβα,
τα’ βαζε πάλι στη θέση τους να κλείσει τις οπές. Κι αν έβρισκε τυχαία
μια παπαρούνα, ένα κίτρινο κρινάκι, τα μάζευε κι εκείνα, τα τοποθετούσε
στο σώμα του, σαν δικά του κομμάτια – έτσι διάτρητος, παράξενα ανθισμένος.

Ο Κομμουνιστής Γιάννης Ρίτσος κορυφαίος έλληνας ποιητής, δημοσίευσε πάνω από εκατό ποιητικές συλλογές και συνθέσεις, εννέα μυθιστορήματα, τέσσερα θεατρικά έργα και μελέτες. Πολλές μεταφράσεις, χρονογραφήματα και άλλα δημοσιεύματα συμπληρώνουν το έργο του.

Το 1921 άρχισε να συνεργάζεται με τη «Διάπλαση των Παίδων». Συνεισέφερε επίσης ποιήματα στο φιλολογικό παράρτημα της «Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας» του Πυρσού. Το 1934 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Τρακτέρ», ενώ ξεκίνησε να δημοσιεύει στον «Ριζοσπάστη» τη στήλη «Γράμματα για το Μέτωπο». Την ίδια χρονιά γίνεται μέλος του ΚΚΕ, στο οποίο παρέμεινε πιστός μαχητής μέχρι τον θάνατό του. Το 1935 κυκλοφορούν οι «Πυραμίδες», το 1936 ο «Επιτάφιος» και το 1937 «Το τραγούδι της αδελφής μου».

Έλαβε ενεργά μέρος στην Εθνική Αντίσταση, ενώ κατά το χρονικό διάστημα 1948-1952 εξορίστηκε σε διάφορα νησιά. Συγκεκριμένα συλλαμβάνεται τον Ιούλιο του 1948 και εξορίζεται στη Λήμνο, κατόπιν στη Μακρόνησο (Μάιος 1949) και το 1950 στον Άγιο Ευστράτιο. Μετά την απελευθέρωσή του τον Αύγουστο του 1952 έρχεται στην Αθήνα, παντρεύεται με την παιδίατρο Γαρυφαλιά (Φαλίτσα) Γεωργιάδη κι ένα χρόνο αργότερα γεννιέται η -μοναδική- κόρη τους Ελευθερία (Έρη). Το 1956, τον ίδιο χρόνο δηλαδή, τιμήθηκε με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος».

Το 1968 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ, το οποίο δεν πήρε διότι θεωρήθηκε “στρατευμένος” (ως μέλος του ΚΚΕ). Τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1977

Είπε: “Να λες: ουρανός· κι ας μην είναι” _”Φύτεψε ένα δέντρο, το μεγάλωσε. Κι ό,τι κι αν έγινε δε γύρισε πίσω”…
Νεαρό ποιητή τον προσφώνησε ο Παλαμάς: “Όρθρος καθαράς αυγής φέρνει την ημέρα \ γρήγορο αργοφλοίβισμα της γαλάζιας πλάσης \ παραμερίζω ποιητή για να περάσεις».

Γιάννης Ρίτσος, ο σύντροφος που σπούδασε, “ιστορία του παρελθόντος και του μέλλοντος στη σύγχρονη σχολή του Αγώνα” μαζί με τους ανθρώπους, τους πόθους και τα πάθη τους. Επάγγελμά του: η τεχνουργία των λέξεων, ποιητής, “απαρηγόρητος παρηγορητής του κόσμου” _Πλούτισε “τον κόσμο με μόχθο κι εγκαρτέρηση_

Αν κάποιος θα ήθελε να διαβάσει την ιστορία του αιώνα που μας πέρασε, θα την έβρισκε ακέρια στην ποίηση του Ρίτσου: στα ποιήματα που την κατέγραψαν σα χρονικό, στα εγερτήρια άσματα, σε ύμνους ηρώων και ελεγεία, στην μεταπλασμένη ποιητικά βιογραφία του, εγκατεσπαρμένη σε ποικίλες συνθέσεις.

Κι ακόμα πιο βαθιά στο εσωτερικό οδοιπορικό του ποιητή, που το αποτύπωνε μέρα τη μέρα με σαφήνεια ή υπαινικτικά. Υπαινικτικά όπως: “Πίσω απ΄τα χρυσά βουνά, λιοκαμένο παλικάρι \ κόκκινο σου αγόρασα πουκάμισο, κόκκινα παπούτσια στο παζάρι. \ Το άλογο έφυγε στη θάλασσα, ο ήλιος κόπηκε στη μέση - \ τώρα τα χρυσά, τώρα τα κόκκινα, ποιος θα τα φορέσει;»

Ο ποιητής, ο σύντροφος, ο άνθρωπος Γιάννης Ρίτσος που “Απ’ την πληγή του κοίταξε του κόσμου την πληγή” και που παρ’ όλες τις πληγές “έχτιζε” για την αιωνιότητα για το δίκιο και τη θλιμμένη ομορφιά του κόσμου. “Αυτά που χάθηκαν \ αυτά που δεν ήρθαν \  μην τα κλαις. \ Αυτά που τα ‘χες \ και δεν τα ‘δωσες \ να κλαις"… Κι αυτός έδωσε απλόχερα. “Εκείνα που μαζεύεις στο σεντούκι σου, στο θάνατο πάνε. Εκείνα που χαρίζεις, πάνε στη ζωή.” … Κι αυτός δε μάζεψε στο σεντούκι του, μας χάρισε ποτάμια και ωκεανούς.

Ασπίδα η ποίησή του, “ωραία ασπίδα, πιο ωραία ακόμα κι απ’ του Αχιλλέα” και για κείνον “Το ποίημα είναι \ το αρνητικό της σιωπής. \ Μια μέρα \  μέσα στο οξύ των λέξεων εμφανίζεται \ το πρόσωπό της.
Τα μάτια της διόλου κλαμένα. \ Τα τρία διαμαντάκια \ ασάλευτα απαστράπτοντα \ καρφωμένα στο στήθος της. \ Ω ανήμπορο ποίημα/ ανήμπορο ανήμπορο/ ατελέσφορο. \ Οι νεκροί δεν ανασταίνονται. \ Υπάρχουν”.

Ο ποιητής έγραφε _έγραφε ακατάπαυστα “από ανάγκη”, αλλά ποιητής ήταν και όταν δεν έγραφε. Και δε θα ψάξουμε πολύ για να τον βρούμε, μας λέει: “Πίσω από απλά πράγματα κρύβομαι…/ κι αν δεν με βρείτε, θα βρείτε τα πράγματα./ θ’ αγγίξετε εκείνα που άγγιξε το χέρι μου,/ θα σμίξουνε τα χνάρια των χεριών μας”. Στα απλά, καθημερινά της ζωής θα τον βρούμε, και θα ‘ναι μακρύς μακρύς ο δρόμος μας ώσπου να πούμε όπως αυτός: “Και να, αδερφέ μου, που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα ήσυχα κι απλά… Καταλαβαινόμαστε τώρα, δε χρειάζονται περσότερα”…

Γνωρίζουμε καλά και την “παιδική” πλευρά του μεγάλου ποιητή …: “Δύσκολα είναι, κοριτσάκι, \ στην αρχή. \ Τι να πεις, δεν ξέρεις. \ Δύσκολα είναι στην αρχή. \ Γιατί δεν είναι, κοριτσάκι, \\ να μάθεις μόνο \ εκείνο που είσαι, \ εκείνο που έχεις γίνει \\ Είναι να γίνεις \ ό,τι ζητάει \ η ευτυχία του κόσμου, \ είναι να φτιάχνεις, \ κοριτσάκι, \ την ευτυχία του κόσμου. \\ Άλλη χαρά δεν είναι πιο μεγάλη \ απ’ τη χαρά που δίνεις. \ Να το θυμάσαι, κοριτσάκι”. Ή το άλλο που στο 132^ο Δημοτικό Γκράβας, το έκαναν καθημερινή πρωινή προσευχή: “Καλέ θεούλη, εμείς είμαστε καλά. Κάνε καλέ θεούλη, νάχουν όλα τα παιδάκια ένα ποταμάκι γάλα, μπόλικα αστεράκια, μπόλικα τραγούδια. Κάνε καλέ θεούλη, νάναι όλοι καλά έτσι που κι εμείς να μη ντρεπόμαστε για τη χαρά μας”.

Για το Ρίτσο
Την πρώτη και την τελευταία λέξη /
την είπαν
ο έρωτας και η επανάσταση.

Όλη του τη σιωπή την είπε η ποίηση”. Ο Γιάννης Ρίτσος εξεγειρόταν σε όλη του τη ζωή κατά της αδικίας, με τον γόνιμο τρόπο του ανυπότακτου, του κομουνιστή. Ανυπότακτος ακόμα και σε κείνα τα πέτρινα χρόνια, όπου: “Κάνεις να σκύψεις στο τραπέζι, αίμα στο πιάτο. _Κάνεις να πιάσεις την πόρτα _αίμα στα σανίδια _Κάνεις να βγάλεις μια φωνή, βγαίνει αίμα”.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ και ο ΈΡΩΤΑΣ ήταν συνυφασμένα με την ποίησή του: «Ανάμεσα σε τόσες νύχτες, τόσους βράχους, τόσους σκοτωμένους / εσύ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ μας άνοιξες φαρδιές λεωφόρους / για μια πανανθρώπινη συνάντηση / Αν τίποτ’ άλλο δεν κερδίσαμε, μάθαμε τουλάχιστον πως αύριο θα συναντηθούμε».

«Καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στο θάνατο».

 

 

Θα θυμόμαστε τον σύντροφό μας γιατί αγάπησε τον ΚΟΣΜΟ και την ΠΟΙΗΣΗ, γιατί ευλόγησε τον ΕΡΩΤΑ, την ΟΜΟΡΦΙΑ, την ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. 

Γιατί ο Κόσμος θα ήταν πολύ πιο σκληρός, πιο άδικος και πιο απελπισμένος χωρίς ποιητές, σαν τον Γιάννη Ρίτσο.

 

 

           

 

 Δείτε ακόμη

·      Γιάννης Ρίτσος, o πιο δικός μας Ξένος: της Καντάτας της Σονάτας, στα 3 κόκκινα γράμματα...

·      Γιάννης Ρίτσος: Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού