Οι άνθρωποι που έβλεπαν τρένα να περνούν…

Γνωστό το “Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις είναι συμπτωματική” _ “Το παρόν αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας. Τα πρόσωπα, τα ονόματα και οι καταστάσεις είναι φανταστικά και οποιαδήποτε ομοιότητα είναι συμπτωματική και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα”… "Ceci est une œuvre de fiction. Les noms, les personnages, les lieux et les incidents sont soit des produits de l'imagination de l'auteur, soit utilisés de manière fictive. Toute ressemblance avec des événements, des lieux ou des personnes réels, vivants ou morts, est entièrement fortuite … “This is a work of fiction. Names, characters, places and incidents either are products of the author’s imagination or are used fictitiously. Any resemblance to actual events or locales or persons, living or dead, is entirely coincidental”… κλπ

Άγνωστο στους πολλούς πως στο Ζήτα αναφέρεται εισαγωγικά την ώρα που παίζουν οι τίτλοι … “δεν προϊόν μυθοπλασίας _πρόσωπα, ονόματα και καταστάσεις είναι 100% πραγματικά”

Σταθμάρχηδες & Σταθμάρχισσες

Ο όρος “σταθμάρχης” –εκτός από εκείνους τους απανταχού της CIA, είχε μπει σχεδόν στα αζήτητα, μέχρι να γίνει τραγική φιγούρα και εξιλαστήριο θύμα _αποδιοπομπαίος τράγος, μετά το πρόσφατο προδιαγεγραμμένο έγκλημα του αστικού κράτους στα Τέμπη.

Ο λόγος για τον πάλαι ποτέ “άρχοντα” των σιδηροδρομικών σταθμών, ιδιαίτερα σε Αγγλία (με πολλές γυναίκες), ΗΠΑ, όπως και στο αχανές δίκτυο των Ινδικών γραμμών.

Ιστορικά _έχουν γραφεί πολλά, με τη γυναίκα ταυτίσμένη με ερωμένη αντικείμενου πόθου ειδικά στις μικρές κοινωνίες, όπου ως εξ “όλης και προώλης” έκαναν ουρά για να απολαύσουν τα απόκρυφα θέλγητρά της.

Ο όρος χρησιμοποιήθηκε ιστορικά σε σταθμούς όλων των μεγεθών, οδηγώντας σε διαφοροποίηση αναφορικά με τον ακριβή ρόλο. Στους τερματικούς των μεγάλων πόλεων, με 100άδες υπαλλήλους, τα καθήκοντα θα επικεντρωθούν στη διαχείριση προσωπικού και τις δημόσιες σχέσεις. Στις μικρές και στα χωριά θα είχε πολύ μεγαλύτερη κοινωνική αλληλεπίδραση με τον πελάτη, τους ταξιδιώτες κλπ. αναπληρώνοντας άλλα μέλη του προσωπικού σε περίπτωση απουσίας τους (εισιτήρια πχ. ή ακόμα και αχθοφόρος ή λατζέρης).

Μάλιστα ο σήμερα επίκαιρος όρος “πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης” εμφανίστηκε εκείνα τα χρόνια, όταν –ειδικά στους μικρούς σταθμούς έπρεπε να είναι παρών-ούσα μόνο λίγο πριν και λίγο μετά από την αναχώρηση των τρένων, με αμοιβή ψίχουλα.

Από την ύστερη βικτωριανή εποχή και μετά, οι σταθμάρχες έγιναν εξέχουσες προσωπικότητες στις τοπικές κοινότητες, θα τους παρέχεται ένα καλό σπίτι _ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, έχοντας σημαντική κοινωνική θέση.
Οι στολές που φορούσαν, διέφεραν μεταξύ των σιδηροδρομικών εταιρειών, αλλά πάντα ενσωμάτωσαν κεντήματα με χρυσές πλεξούδες και γυαλιστερά κουμπιά και χρυσές ταινίες, δίνοντας ένα υψηλό προφίλ στην κοινότητα. Με τη στολή, την επίσημη στέγαση και τη δημόσια προβολή του, ήταν σεβαστός και υψηλά ιστάμενος στην τοπική κοινωνία.

Μερικοί πέτυχαν και θρυλική φήμη όπως ο James Miller της Οξφόρδης, που εκτός της ευρείας αναγνώρισης του απονεμήθηκε το “ British Empire Medal _Μετάλλιο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας” κά.

Οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις ξεκίνησαν στην πρώτη διδάξασα Αγγλία το 1955 και στη 10ετία του 1960 ο Richard Beeching, ξεκίνησε δραστικές περικοπές, 100άδες σταθμοί έκλεισαν, χιλιάδες μίλια γραμμών καταργήθηκαν και τα σταθμαρχεία, μαζί με άλλα ακίνητα των σιδηροδρόμων ξεπουλήθηκαν, όντας σήμερα -70 χρόνια μετά περιζήτητες βίλλες εστιατόρια πολυτελείας κλπ.

Οι σταθμάρχες_ισσες έγιναν και πρωταγωνιστές στο θέατρο και στο σινεμά, με πιο γνωστή σε μας τη “Bolwieser _γυναίκα του σταθμάρχη” του 1977 (προβλήθηκε αρχικά το 1973 ως μίνι σειρά δύο μερών) που σκηνοθέτησε και επιμελήθηκε ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. Βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του 1931 (Bolwieser: The Novel of a Husband) του Oskar Maria Graf.

Η ταινία μιλάει για τον επώνυμο _ανεπαρκή για την αχόρταγη γυναίκα του Hanni, σταθμάρχη Xaver Ferdinand Maria Bolwieser, τρελά ερωτευμένο μαζί της, που τον κοροϊδεύουν οι πάντες, από το χασάπη της πόλης μέχρι έναν κομμωτή, μια και ο ολοζώντανος Bolweiser έχει την τύχη_ατυχία να παντρευτεί τη σειρήνα της πόλης - που βιάζει και βιάζεται από σχεδόν κάθε διαθέσιμο και οδηγείται σε σοβαρά προβλήματα. Η Χάννι έχοντας πληθωρική φύση κρύβει τις ερωτικές αταξίες της με την πρόφαση των οικονομικών υποθέσεων που τη συνδέουν με τους εραστές της.

Λιγότερη γνωστή η μικρού μήκους (Αγγλία 10ετία 1950), για έναν μοναχικό, δυσλειτουργικό σταθμάρχη που ζει στη μέση του πουθενά και απροσδόκητα μια γυναίκα βγαίνει από έναν “μουτζούρη” και κατά τη διάρκεια της νύχτας που περνούν μαζί, του ανοίγει τα μάτια σε μια ζωή που ποτέ δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να έχει.

Όπως επίσης και η Станционный смотритель Σοβιετική Ένωση, 1972 σε σκηνοθεσία Σεργκέι Σολοβίοφ, όπου αρχές του 19^ου αιώνα, ένας ταξιδιώτης επιστρέφει στο απομακρυσμένο φυλάκιο που είχε επισκεφτεί χρόνια πριν, ανυπομονώντας να δει ξανά την υπέροχη κόρη του σταθμάρχη. Εκεί ο γέροντας με συντετριμμένη καρδιά του διηγείται την ιστορία του τολμηρού συντρόφου από την Πετρούπολη που την έδιωξε ένα χειμωνιάτικο πρωινό. Αν η ευδαιμονία είναι απλώς μια σύντομη στιγμή στη ζωή, όπως ισχυρίζονται Πούσκιν και Σολοβίοφ, τότε αυτή η τόσο σύντομη ταινία, είναι σίγουρα μέρος αυτής της στιγμής ή μια στιγμή από μόνη της που την υλοποιεί. Από τη σκληρή και νοσταλγική γραφή του Ρώσου συγγραφέα μέχρι τον στίχο του σκηνοθέτη υπάρχει μια έντονη και εσωτερική συνοχή που μπορεί να ονομαστεί, δεν ξέρω πώς αλλιώς να την ονομάσω, “Σοβιετική”.

• Kollezhskiy registrator, σοβιετική δραματική ταινία του 1925
• Station Master , ινδική ταινία του 1966 
• Stantsionnyy smotritel _1988 , ταινία του Kodi Ramakrishna
• Η μικρού μήκους The Belkin Tales  του Alexander Pushkin 
• Μια παραλλαγή για τη γερμανική ταινία του 1940 Der Postmeister, βασισμένη σε ιστορία του Πούσκιν και τέλος
  
  ·        Prednosta stanice, μια γλυκόπικρη τσεχοσλοβάκικη κωμωδία του 1966

Ο άνθρωπος που έβλεπε
τα τρένα να περνούν
Ostře sledované vlaky

Σκηνοθεσία _Σενάριο Γίρι Μένζελ, 92΄ βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπόχουμιλ Χράμπαλ (μετά τις ανατροπές το 1997, σε ηλικία 82 ετών, έπεσε από το παράθυρο του νοσοκομείου όπου νοσηλευόταν και ποτέ δεν ξεκαθαρίστηκε αν ήταν ατύχημα ή αυτοκτονία).

Πρόκειται για μία δραματική-κωμική ταινία “ενηλικίωσης”, που επίκεντρό της είναι ένας έφηβος σταθμάρχης, κατά την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής στην Τσεχοσλοβακία. Ο αθώος αυτός έφηβος ξεκινάει ένα ταξίδι σεξουαλικής αφύπνισης και ωρίμανσης, το οποίο εν τέλει θα τον οδηγήσει σε μία ηρωική πράξη κατά των Ναζί, απότοκο της οποίας θα είναι και ο θάνατός του.
Απέσπασε βραβεία και υποψηφιότητες (μεταξύ άλλων το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, πρώτο βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μανχάιμ-Χαϊδελβέργης το 1966 κά).

Η ταινία ξεκινά με τον Μίλος Χρμα, που ετοιμάζεται να δουλέψει ως υπάλληλος τοπικού σταθμού τρένου, εμφανιζόμενος αρκετά περήφανος με τη στολή του, αφηγούμενος το τι κάνει η οικογένειά του, με τον πατέρα του να κάθεται όλη μέρα, μετά από πρόωρη συνταξιοδότηση, ενώ  συνδέεται πλατωνικά με την όμορφη Μάσα, αναπτύσσοντας φιλία με τον συνάδελφό του, Χουμπίτσκα, ο οποίος χωρίς να προσπαθεί ιδιαίτερα έχει μία εύκολη σεξουαλική ζωή, σε αντίθεση με τον Μίλος.

Ένα βράδυ, ο Μίλος παρασυρόμενος από τη Μάσα που επιζητούσε απελπισμένα σεξουαλική επαφή μαζί του και κατά τη διάρκεια της ερωτικής τους συνεύρεσης εκσπερματώνει πρόωρα και στη συνέχεια την αφήνει “στα κρύα του λουτρού” αδυνατώντας να ολοκληρώσει τη σεξουαλική πράξη και, απογοητευμένος, αποφασίζει να βάλει τέλος στη ζωή του, κόβοντας τις φλέβες του σε ένα ξενοδοχείο. Τη ζωή του σώζει τελικά ένας υπάλληλος. Στο νοσοκομείο, ο Μίλος αποκαλύπτει στον γιατρό το πρόβλημα του και ο τελευταίος τον καθησυχάζει λέγοντας πως πρόκειται για κάτι συνηθισμένο και του προτείνει ως λύση να κάνει διάφορες άλλες σκέψεις κατά τη διάρκεια του σεξ (πχ. ποδόσφαιρο) καθώς και να συνευρεθεί με μία μεγαλύτερη και πιο έμπειρη γυναίκα από αυτόν εν ανάγκη και πόρνη.

Στο μεταξύ, ένα άλλο περιστατικό αναστατώνει τον σταθμό, όταν ο Χουμπίτσκα, κάνει σεξ με μία υπάλληλο, παίζοντας παράλληλα ένα παιχνίδι με σφραγίδες -δείτε το παραπάνω βίντεο, γεμίζοντας το πόδι της και τους γλουτούς της με στάμπες, πράγμα που βλέπει η μητέρα της και το θεωρεί μεγάλη προσβολή, αλλά δεν μπορεί να βρει πουθενά το δίκιο της.

Παράλληλα, ο Μίλος, ψάχνει χωρίς επιτυχία μία γυναίκα πιο έμπειρη _δε θέλει πουτάνα, και ώ του θαύματος ένα βράδυ, φτάνει στο σταθμό μία ώριμη γυναίκα, αντιστασιακή και κατόπιν συνεννόησης με τον Χουμπίτσκα, που γνωρίζει περί Μίλος (άβγαλτος _παρθένος κλπ), αυτή επιζητά να κάνει σεξ μαζί του, φέρνοντας και έναν εκρηκτικό μηχανισμό, ώστε να ανατινάξουν ένα τρένο των Ναζί, με πολεμοφόδια.

Την επόμενη μέρα ο Μίλος πανευτυχής, καθότι πλέον μη παρθένος πέφτει στη μητέρα της υπαλλήλου που προσπαθεί να βρει το δίκιο της με τη βοήθεια ενός συνεργάτη των Ναζί (Ζέντνιτσεκ) που ανακρίνοντας και “επωφελούμενος” διαπιστώνει ότι η κοπέλα δεν εξαναγκάστηκε στο σεξ, αλλά το επιζητούσε, τιμωρώντας τον Χουμπίτσκα, για αλόγιστη χρήση ναζιστικών συμβόλων.

Στο ενδιάμεσο, ο Μίλος αναλαμβάνει την ανατίναξη, ανεβαίνει κάπου ψηλά και ρίχνει τον μηχανισμό στο τρένο, όμως ένας Ναζί τον βλέπει και τον πυροβολεί: ο Μίλος πέφτει νεκρός επάνω στο τρένο, το οποίο μετά διαδοχικές εκρήξεις διαλύεται με την τελευταία σκηνή να δείχνει σοκαρισμένους τους ανθρώπους, τον Χουμπίτσκα να ξεσπάει σε γέλια και το κύμα της έκρηξης να “επιστρέφει” στον σταθμό το καπέλο του Μίλος.

Η ταινία προσφέρεται για πολύ θετικά συμπεράσματα, ως δείγμα της _τότε σοσιαλιστικής τέχνης. Που κυρίαρχο στοιχείο της είναι ο άνθρωπος - ο πραγματικός, όχι ο κατασκευασμένος, ένας απλός, ήρεμος και αθώος, για τα παγκόσμια δρώμενα, νεαρός που καταναλώνεται με τα προσωπικά του, με το ζήτημα του σεξ, να του έχει γίνει βραχνάς _ως ένα σημείο δικαιολογημένα, καθώς βρίσκεται στο προχωρημένο στάδιο της εφηβείας του, ένας βραχνάς, που μετατρέπει το μερικό σε γενικό. Ο μικρόκοσμός του, είναι ολόκληρος ο κόσμος! μέχρι που έρχεται η στιγμή να ανακαλύψει τις πραγματικές του δυνατότητες, που είναι πολύ πέρα από τη σεξουαλική του αφύπνιση και ευδαιμονία! Δυνατότητες, που ανταμώνουν το μεγαλείο της θυσίας.

Δεν προϊόν μυθοπλασίας _πρόσωπα, ονόματα και καταστάσεις είναι 100% πραγματικά... 

Αυτή η απλή ιστορία, γυρισμένη με απλό ρεαλιστικό τρόπο, με απέραντη τρυφερότητα και ανθρωπισμό, με ακριβό χιούμορ και εξαιρετική φαντασία, είναι μια κινηματογραφική όαση, μέσα στο βομβαρδισμένο τοπίο της σημερινής βίαιης κινηματογραφικής βιομηχανίας. Είναι, επίσης, ένα σεμνό δείγμα του δρόμου που είχε πάρει η τέχνη στις σοσιαλιστικές χώρες, στην πρώτη απόπειρα της ανθρωπότητας να περάσει στο ανώτερο στάδιο οργάνωσης της κοινωνίας, το σοσιαλισμό.

Αυτό το τσιγάρο που καίει είναι το τελευταίο _
Κάνε κάτι λοιπόν να χάσω το τρένο...