Τα γεγονότα του 1974 ήταν ο πιο δραματικός και αιματηρός κρίκος στην αλυσίδα της μόνιμης ιμπεριαλιστικής επιβουλής των ΗΠΑ - Μ. Βρετανίας, του επεκτατισμού της τουρκικής άρχουσας τάξης, καθώς και των ελληνικών αστικών κυβερνήσεων.
Κανένας από τους υπεύθυνους της τραγωδίας δεν δικάστηκε, ευθύνες δεν αποδόθηκαν ποτέ. Έμεινε να αιωρείται ένα γενικό ανάθεμα στη δικτατορία, στη χούντα του Ιωαννίδη ιδιαίτερα, στους πραξικοπηματίες αξιωματικούς σε Κύπρο και Ελλάδα.
Έκτοτε κατά καιρούς καλλιεργούνται διάφορες προσδοκίες για δίκαιη και βιώσιμη λύση από την κυπριακή και από την ελληνική κυβέρνηση, προσδοκίες που δεν πηγάζουν από πραγματικά στοιχεία. Η προβαλλόμενη στις μέρες μας βασική θέση για δύο συνιστώντα κράτη κινείται στην κατεύθυνση συνομοσπονδίας, διχοτομικής λύσης...
Για τις αιτίες
που οδήγησαν στη κυπριακή τραγωδία, στον
αστικό πολιτικό κόσμο επικρατεί γενική σιωπή. Μία σε βάθος εξέταση θα
αποδείκνυε ότι ολόκληρη η ιστορία του Κυπριακού ζητήματος εδώ και αρκετές δεκαετίες
δεν είναι τίποτα άλλο από τις επιδιώξεις
ΗΠΑ, Μ. Βρετανίας και ΝΑΤΟ να εντάξουν το νησί στα γενικότερα γεωστρατηγικά
τους σχέδια στη Μεσόγειο, στη Μέση και Εγγύς Ανατολή, σε αυτές τις μεγάλης
γεωστρατηγικής σημασίας περιοχές και στους υδρογονάνθρακες.
Σ' αυτήν την υπόθεση ενεργό αρνητικό
ρόλο διαδραμάτισαν και διαδραματίζουν οι αστικές τάξεις της Ελλάδας και της
Τουρκίας και οι αστικές κυβερνήσεις, είτε κοινοβουλευτικές είτε ανοιχτά
δικτατορικές. Αυτές οι επιδιώξεις αφορούν τόσο τις δεκαετίες που προηγήθηκαν
της τουρκικής εισβολής και κατοχής του 38% της Κύπρου όσο και τις πιο
πρόσφατες, με πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις το Σχέδιο Ανάν, που –ενώ απέρριψε
ο κυπριακός λαός, «μπήκε από το παράθυρο», αλλά και τις συζητήσεις των
τελευταίων χρόνων.
Στις 15 Γενάρη 1950 έγινε δημοψήφισμα στην Κύπρο, με συντριπτικό αποτέλεσμα
(95%) υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα. Στο δημοψήφισμα πήρε μέρος μόνο ο
ελληνοκυπριακός πληθυσμός, ενώ ψήφισαν και ελάχιστοι Τουρκοκύπριοι. Η πολιτική
ηγεσία της Ελλάδας αντιμετώπισε την εξέλιξη με χαρακτηριστικές για τη σχέση της
με τον ξένο παράγοντα τοποθετήσεις: «Η Ελλάς σήμερον αναπνέει με δύο
πνεύμονας, του μεν αγγλικού, του δε αμερικανικού, και δι' αυτό δεν μπορεί λόγω
του Κυπριακού να πάθη ασφυξίαν» (δήλωση Γ. Παπανδρέου - Γ. Κατσούλης,
«Ιστορία του ΚΚΕ, τόμ. Ζ 1950-1968», σελ. 154, εκδ. «Α. Λιβάνης και Σία»,
Αθήνα, 1978)…
«Η κυβέρνησις εκφράζει την ελπίδα της ικανοποιήσεως του πανελληνίου πόθου
εντός των πλαισίων της αγγλοελληνικής φιλίας, την οποία επιθυμεί αδιατάρακτον»
(δήλωση Ν. Πλαστήρα - Γ. Ζωίδης/Τ. Αδάμος, «Η πάλη της Κύπρου για τη λευτεριά»,
σελ. 110-111, «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις», 1960).
Στο τέλος του 1955 το ΑΚΕΛ τέθηκε από τις κατοχικές αρχές εκτός νόμου, έκλεισε η εφημερίδα του, δεκάδες στελέχη του συνελήφθησαν, απαγορεύτηκε η δράση μαζικών οργανώσεων που επηρέαζε. Το Μάρτη του 1956 ο Μακάριος συνελήφθη και στάλθηκε εξορία στις Σεϋχέλλες. Την ίδια περίοδο η Βρετανία ασκούσε μεγάλη τρομοκρατία, καταδίκασε και εκτέλεσε με απαγχονισμό Κύπριους αγωνιστές.
Η εμπλοκή των ΗΠΑ
Από το Μάρτη του 1957 επισημοποιείται και η εμπλοκή των ΗΠΑ στο Κυπριακό.
Σε αμερικανοβρετανικές συνομιλίες συμφωνήθηκε το Κυπριακό να αντιμετωπίζεται
στο εξής στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Επιδίωκαν να υπάρξει απευθείας συμφωνία ανάμεσα
στην Ελλάδα και την Τουρκία, να πάψει δηλαδή το Κυπριακό να είναι διεθνές
ζήτημα.
Το 1958 το ΝΑΤΟ συνέστησε στην ελληνική κυβέρνηση να αποδεχτεί το βρετανικό
Σχέδιο Μακμίλαν (Βρετανός πρωθυπουργός), το οποίο ουσιαστικά προωθούσε τη
διχοτόμηση της Κύπρου αναγνωρίζοντας την Τουρκία ως ενδιαφερόμενο μέρος.
Στις 5 Φλεβάρη 1959 άρχισαν στη Ζυρίχη συνομιλίες ανάμεσα στους πρωθυπουργούς
Ελλάδας και Τουρκίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή και Αντνάν Μεντερές. Στις 11
Φλεβάρη ανακοινώθηκε η υπογραφή συμφωνίας για την ίδρυση του κυπριακού κράτους.
Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν στο Λονδίνο και μετά από τις συμφωνίες της Ζυρίχης.
Κατοχυρώθηκε στη Βρετανία το απεριόριστο δικαίωμα να διατηρεί πολεμικά
αεροπλάνα που θα μπορούσαν να πετούν στον εναέριο χώρο της Κύπρου, καθώς και το
δικαίωμα να θέτει τις βάσεις της στη διάθεση του ΝΑΤΟ. Προέβλεπαν ως εγγυήτριες
δυνάμεις τις Μ. Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία, που θα είχαν στρατιωτικές
δυνάμεις στο νησί. Παραχωρούνταν δύο μεγάλες περιοχές της Κύπρου στη Μ.
Βρετανία για τη μόνιμη εγκατάσταση βρετανικών - δηλαδή ΝΑΤΟικών - βάσεων.
Καραμανλής και Μεντερές υπέγραψαν μυστικό πρωτόκολλο με το οποίο συμφωνούσαν να
υποστηρίξουν την είσοδο της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και την εγκατάσταση σ' αυτήν
ΝΑΤΟικών βάσεων. Συμφώνησαν ακόμα να πιέσουν τον Πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο
της Κύπρου να παραμείνει εκτός νόμου το ΑΚΕΛ. Το πρωτόκολλο αποκαλύφθηκε πολλά
χρόνια αργότερα, το 1979 - 1980.
Το ΚΚΕ, με ανακοίνωση της ΚΕ, κατάγγειλε τις συμφωνίες. Η πλειοψηφία της Εξεταστικής Επιτροπής για το Κυπριακό, που συγκροτήθηκε το 1986, τοποθετήθηκε με θετικό τρόπο γι' αυτές.
Ο Μακάριος, αν και τις είχε υπογράψει, στη συνέχεια κινήθηκε στη γραμμή της ανεξαρτησίας. Το Νοέμβρη του 1963 υπέβαλε στους Τουρκοκύπριους πρόταση για αλλαγή 13 άρθρων του Συντάγματος. Τις προτάσσεις απέρριψαν η Τουρκία και η ηγεσία των Τουρκοκυπρίων. Ακολούθησαν ένοπλες συγκρούσεις και η αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων υπουργών από την κυβέρνηση. Οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του νησιού μετακινήθηκαν και συγκεντρώθηκαν σε συγκεκριμένες περιοχές, όπου σχηματίστηκαν αμιγείς θύλακες στους οποίους δεν επιτρέπονταν η είσοδος Ελληνοκυπρίων και η άσκηση ελέγχου από την κυπριακή κυβέρνηση. Η Μ. Βρετανία, ως εγγυήτρια δύναμη και αξιοποιώντας τα παραπάνω γεγονότα, χάραξε στη Λευκωσία την «πράσινη γραμμή» που διαχώριζε τις δύο κοινότητες.
Ακολούθησε πλήρης ΝΑΤΟποίηση του Κυπριακού
Ένας ξοφλημένος μουσικός, που ετοιμάζεται να εγκαταλείψει την Κύπρο προς αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης στην Ολλανδία, θα δει τα σχέδιά του να ανατρέπονται όταν ο σκύλος του το σκάει και ξαφνικά βρίσκεται στην κατεχόμενη πλευρά του νησιού.
Μεγάλου μήκους σκηνοθετικό και σεναριακό ντεμπούτο για τον Κύπριο Μάριο Πιπερίδη, το «Αναζητώντας τον Χέντριξ» είναι μια κωμωδία γεμάτη… σκυλίσια ζεστασιά και αγνό χιούμορ, μια από τις καλύτερες προσπάθειες mainstream «ελληνικού» σινεμά που έχουμε δει εδώ και πολύν καιρό (αν δηλαδή έχουμε δει και κάτι που να αξίζει κωμικά…) στο εν λόγω είδος και σίγουρα μια απόπειρα που αν μη τι άλλο αποδεικνύει περίτρανα ότι δεν χρειάζεται να είσαι – μόνο – «weird» προκειμένου να ξεχωρίσεις σε στυλ και ύφος. Έχοντας κερδίσει το πρώτο βραβείο στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ της Τραϊμπέκα, καθώς και το βραβείο Ειδικής Μνείας στο 59ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το φιλμ του Πιπερίδη είναι ταυτόχρονα μια feelgood ιστορία προσωπικής αναζήτησης, αλλά και πικρής κατάδυσης στο βασανισμένο παρελθόν μιας χώρας κομμένης στα δύο, μια περιπέτεια δρόμου που μοιράζει την υπόθεσή της ευγενώς ανάμεσα στο καθαρά ψυχαγωγικό της κομμάτι και σε αυτό της κατάδειξης (επισήμανσης, ουσιαστικά) μιας βίαια παγιωμένης πολιτικής καθημερινότητας, δίχως όμως να καταλήγει ούτε στιγμή σε μια καθαρά πολιτική ταινία «καταγγελίας».
Ο Γιάννης (Μπουσδούκος) είναι ένας μουσικός που δεν έχει στον ήλιο μοίρα. Με τα απλήρωτα ενοίκια του σπιτιού του να τρέχουν και μία συμμορία από καλόπαιδα να βρίσκονται στο κατόπι του προκειμένου να εισπράξουν με τη σειρά τους τα δικά τους χρωστούμενα, ο Γιάννης έχει αποφασίσει να εγκαταλείψει την Κύπρο για τη μακρινή Ολλανδία, δοκιμάζοντας εκεί μια νέα αρχή. Έχοντας ως μοναδική συντροφιά τον σκύλο του Τζίμι, τον οποίο είχε αποκτήσει κάποτε μαζί με την τότε σύντροφό του Κίκα (Παπαδοπούλου), ξεκινά τις απαιτούμενες διαδικασίες προκειμένου να αναχωρήσει το συντομότερο δυνατόν. Τα πλάνα θα αλλάξουν άρδην όταν ένα πρωί ο Τζίμι το σκάσει, περνώντας την Πράσινη Γραμμή και καταλήγοντας στην τουρκοκρατούμενη περιοχή του νησιού, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένας Γολγοθάς για την επιστροφή του, δεδομένης της απαγόρευσης μεταφοράς ζώων από τα κατεχόμενα εδάφη προς την ελεύθερη κυπριακή πλευρά. Ο Γιάννης θα κληθεί να βρει τώρα έναν τρόπο προκειμένου να φυγαδεύσει τον Τζίμι, μπλέκοντας έτσι σε μια απίστευτη περιπέτεια, με τη συμμετοχή της πρώην του, ενός Τούρκου λαθρέμπορου (Καραντενίζ) κι ενός φτωχού οικογενειάρχη (Αλ).
Πέρα από το σεναριακό κομμάτι, η δουλειά που έχει γίνει εδώ σε επίπεδο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας είναι εξαιρετική. Παραπέμποντας σε ατμόσφαιρα άτυπου road trip φιλμ, η φωτογραφική δουλειά του Κρίστιαν Χακ προσδίδει μια bohème, νοσταλγική νότα στη σκηνοθεσία του Πιπερίδη, με το σκηνογραφικό να σιγοντάρει εξίσου αποτελεσματικά στην ανάδειξη του έντονου πολυπολιτισμικού στοιχείου που χαρακτηρίζει τις δύο πληθυσμιακές ομάδες. Εκτός από τον Τζίμι, που ομολογουμένως κλέβει την παράσταση όποτε εμφανίζεται, ο Μπουσδούκος αποτελεί ιδανική επιλογή πρωταγωνιστή για τον ρόλο τού Γιάννη, διατηρώντας ακόμα εκείνο το χύμα χιούμορ εποχής «Soul Kitchen», ενώ ωραίες ερμηνευτικές πινελιές προσθέτει και το υπόλοιπο καστ (κυρίως η ταιριαστή επιλογή της Παπαδοπούλου, αλλά και εκείνη του Αλ).
Το «Αναζητώντας
τον Χέντριξ» είναι εκ πρώτης όψεως μια ανάλαφρη κωμωδία που όμως ξέρει να
παίζει καλά και το παιχνίδι του δράματος, είτε αυτό αφορά την αναζήτηση του
Τζίμι (η οποία σε σημεία παίρνει εξαιρετικά σοβαρή τροπή), είτε τη χαρτογράφηση
της καθημερινότητας των δύο συνοριακά διχοτομημένων πλευρών του νησιού, με τον
Πιπερίδη να χαρακτηρίζεται από μια ιδιαίτερη σεναριακή ευαισθησία, ειδικά όταν
σκηνοθετεί καταστάσεις που αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στο κωμικό και το
δραματικό (όπως στην περίπτωση της φιλονικίας του Γιάννη με την οικογένεια που
κατοικεί στο πατρικό του, το οποίο βρίσκεται στην κατεχόμενη πλευρά).
Δεν είναι η σε βάθος πολιτική ανάλυση του Κυπριακού, ούτε Άκι Καουρισμάκι αλλά -μην το σκεφτείς πολύ, αναζήτησε τον Χέντριξ στον κινηματογράφο... ακόμα και σε βίντεο θα περάσεις καλά –μπορεί (συνειρμικά) να κλάψεις κιόλας. Παραθέτουμε παρακάτω κάποιους διαλόγους.
Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ
Πέμπτη: 3 μέρες μέχρι την αναχώρηση
Ε! Τούρκε;
- Τι;
- Είδες ένα σκύλο να περνάει πριν λίγο;
Όλη την ώρα περνάνε σκύλοι.
- άσπρος με καφέ βούλες.
- Ένα μπάσταρδο;
Ναι.
- Γεια.
- Διαβατήριο ή ταυτότητα, παρακαλώ.
Καλωσήλθατε στην Τουρκία
Ήρθα για τον σκύλο μου. Τον έχασα.
Έρχεται ο Αλί. Περίμενε εδώ..
Κάτσε!
- Πώς τον λένε;
- Τζίμι.
Ο σκύλος μου πέρασε από την ελληνική στην τούρκικη πλευρά.
Υπάρχει τρόπος να τον περάσετε πίσω;
Η ειρηνευτική δύναμη είναι εδώ για άλλο λόγο.
Να διατηρεί την ειρήνη και την κατάπαυση πυρός.
Κάνετε εξαιρετική δουλειά! …
Πάμε Τζίμι. -Βλάκα!
- Οι κανόνες είναι κανόνες.
Παρασκευή: 2 μέρες μέχρι την αναχώρηση
Τι κάνεις στο σπίτι μου; Τι γυρεύεις;
Κάθαρμα... (του κλείνει την πόρτα)
Ένα λεπτό! Όχι, μη!
- Τι κάνεις στο σπίτι μου; Τι γυρεύεις στο σπίτι μου!
- Δικό μου σπίτι είναι… Ήρθα να βρω το σπίτι των γονιών μου.
Νόμος της Ε.Ε. Είναι περίπλοκο.
Ο σκύλος μπήκε παράνομα.
Είναι η διεθνής πολιτική. Δεν καταλαβαίνεις.
(βγαίνει η γυναίκα του Τούρκου με τα παιδιά)_
- Ήρθε να δει το σπίτι του.
- Δικό μας είναι το σπίτι.
Τα παιδιά τον συμπαθούν. Να μείνει ο σκύλος μαζί μας.
Σκύλος δεν περνάει. Μείνει μαζί μας.
-Όχι, δε γίνεται αυτό. Πρέπει να τον πάω πίσω.
- Τι θες από μας;
- Πρέπει να βρω τρόπο να τον πάω πίσω. Φεύγω απ' τη χώρα σε δυο μέρες.
Και δεν θα ξαναγυρίσω. Πρώτη φορά ήρθα εδώ. Εξαιτίας του.
Κι είπα να περάσω... να δω το σπίτι μου…
- Όχι πάλι. Είναι το δικό μου...
- Καλά, έλα σε παρακαλώ! Είναι δικό μου το σπίτι. Εσείς ήρθατε μετά τον πόλεμο.
Το ξέρουμε κι οι δυο.
- Μην παίξουμε αυτό το παιγνίδι.
- Δεν παίζω κανένα παιγνίδι.
- Εδώ γεννήθηκα.
- Εντάξει, η τούρκικη κυβέρνηση έφερε τους γονείς σου, τους έδωσε το σπίτι και
γεννήθηκες εδώ. Σωστά;
Δε φταίω εγώ γι' αυτό. Κι εσύ δε μπορείς να κάνεις τίποτα.
- Βοήθα με να πάω τον σκύλο πίσω... και δεν θα με ξαναδείς. Νομίζεις θέλω να
μείνω σ' αυτό το σκατόνησο;
_Τι ιδιαίτερο έχει αυτός ο σκύλος; - Είναι...
- Σκύλος;
_Δεν είναι απλά ένας σκύλος! Είναι ο Τζίμι!
_Δεν θα σε ξαναδώ ποτέ;
_Δεν θα με ξαναδείς ποτέ.
_ΟΚ, έχω άνθρωπο -Το κάνει συνέχεια. Τσιγάρα... αλκοόλ... ζώα, Ανθρώπους,
εικόνες, ό,τι θες. Είναι πολυάσχολος. Είναι νόμιμος. Περνάει τα σύνορα. Όχι
όπως εγώ.
_Έποικο με αποκάλεσες;
_Καταλαβαίνεις τι εννοώ. Εγώ δε μπορώ να περάσω τα σύνορα. Δεν έχω ταυτότητα ή
διαβατήριο.
_Ξέρεις πώς γαυγίζει ο σκύλος στα ολλανδικά; Ξέρεις; "Αρφ αρφ ".
_Στα τούρκικα είναι " χεφ χεφ ". Το μικρό σκυλί κάνει "χεφ
χεφ". Το μεγάλο κάνει "χάου χάου". Πώς είναι στα ελληνικά;
_Σοβαρά μιλάς; "Γαβ γαβ" –και στα πολωνικά είναι "χάου χάου".
(…)
_Δείξε του τα λεφτά.
_Δεν τα έχω πάνω μου.
_Δεν τα έχει πάνω του.
_Τα υπόλοιπα χίλια όταν παραδώσεις τον σκύλο.
_ Ποια υπόλοιπα χίλια;
_ Χίλια τώρα κι άλλα χίλια με την παράδοση.
_ Αν δεν έχει τα λεφτά, δεν έχει συμφωνία.
_ Περίμενε... περίμενε. Θέλει χίλια ακόμη. Αυτή είναι η τιμή. Αν δεν σ' αρέσει...
Φυσικά και δεν μ' αρέσει. Θα βρούμε λύση. Κι οι δυο Κύπριοι είστε!
Ελληνοκύπριος εσύ, Τουρκοκύπριος εσύ - Αδέρφια είστε.
_Δεν είμαστε αδέρφια. - Δεν είμαστε αδέρφια. Καλά, καλά. Κάθισε.
_Λοιπόν, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Κανείς εδώ δεν γουστάρει τον άλλον. Δε με
γουστάρεις, δεν σε γουστάρω. Δεν τον γουστάρεις, ούτε αυτός εσένα. Ούτε εγώ
αυτόν, ούτε αυτός εμένα. Δεν αλληλο-συμπαθιόμαστε.
_Εγώ σε γουστάρω. Εδώ κάνουμε δουλειές. Όχι κοινωνικές σχέσεις. Δε θα λύσουμε
το κυπριακό. Αφήστε κατά μέρος τα πολιτικά.
_Δεν είπα τίποτα. - Ούτε εγώ.
_Τα λέμε στην ελληνική πλευρά.
Σάββατο: 1 μέρα μέχρι την αναχώρηση
_Πού είναι ο σκύλος μου; Πού είναι ο σκύλος
μου, ρε; -Πες τους τι έγινε! -Τι λες να έγινε; Οι Έλληνες μου την έφεραν.
_Οι Τούρκοι στην έφεραν. Τι άλλο μετέφερες λαθραία; Αυτό δεν σε αφορά. Εγώ την
κάνω.
_Δε φεύγω αν δε πάρω τον σκύλο μου.
_Πήραν τα πάντα. Οι Έλληνες. Με πούλησαν.
_Πού είναι το σκυλί τώρα;
_Τον έχουν σε μια φάρμα έξω από τη Λευκωσία. - Σου εύχομαι καλή τύχη.
_Τι ιδιαίτερο έχει επιτέλους αυτός ο σκύλος; Πάρτε άλλον.
_Ή τον παίρνουμε ή πάμε στην αστυνομία. -
_ Δεν καταλαβαίνετε με τίποτα, ε; Εδώ είναι τουρκική δημοκρατία της Β. Κύπρου,
μη αναγνωρισμένη χώρα όπου δεν ισχύουν οι διεθνείς συνθήκες. Ποιος χέστηκε για
την αστυνομία;
_Παίζεις κιθάρα. Έχεις συγκρότημα;
_Όχι πια. Όχι εδώ και πολύ καιρό. Μια ζωή κάνω χειρωνακτικές εργασίες. Μπογιατζής,
χτίστης, ψαράς αγρότης, και τώρα μηχανικός. Θέλω κάποια μέρα να πάω στην
Ευρώπη. - Καλύτερη ζωή, περισσότερα λεφτά. Θα βρω δουλειά και μετά θα πάρω και
την οικογένεια. Γιατί εδώ η ζωή είναι σκατά
...
_Συγγνώμη. Εδώ γεννήθηκα. Είμαι Κύπριος είτε σ' αρέσει ή όχι. Και τα παιδιά μου
εδώ γεννήθηκαν. Η κυβέρνηση όμως δε μας δίνει κυπριακή ταυτότητα. Κι εμείς δε
φεύγουμε. Πού να πάμε; Εδώ είναι το σπίτι μας. Όχι στην Τουρκία. Με
καταλαβαίνεις; Οι Ελληνοκύπριοι δε μας γουστάρουν. Ούτε οι Τουρκοκύπριοι. Δε
φταίω εγώ που γεννήθηκα εδώ. Ξέρεις πώς μας φωνάζουν; "Τίζα" Τα
κούτσουρα που ξέβρασε η θάλασσα από την Τουρκία. Ξέρεις τι λύση σκέφτηκαν; Να
μας στείλουν πίσω στην Τουρκία. Όχι, δεν ξαναπάω πίσω στην Τουρκία. Δεν
ξαναπάω. Αν πάρω άδεια για την Ε.Ε την ίδια στιγμή έφυγα από δω. Δεν είμαι
"Τίζα", τα παιδιά μου δεν είναι "Τίζα".
_Όχι. Συγγνώμη.
_Πού θα πας; Όταν φύγεις από την Κύπρο;
_ Ολλανδία. - Θα πάω στην Ολλανδία.
_ Ωραία!
_ Εγώ δεν πάω στην Ολλανδία. Είμαι 40 και δεν έχω φύγει ποτέ απ' την Κύπρο. -
Στην Κύπρο μεγάλωσες;
_ Όχι. Λίγους μήνες μετά τον πόλεμο οι γονείς μου έφυγαν. Μετακόμισαν στην
Ελλάδα και μετά στη Γερμανία.
_Τι θα κάνεις στην Ολλανδία;
_Δεν ξέρω. Μουσικός είμαι.
(παρέα με το σκύλο)
_Ίσως έφαγε κάτι κακό. Καταραμένε Τούρκε! - Τι; - Τι του έδωσες; Έκανες το
σκυλί μου βαποράκι;
_ Μόνο κάτι χάπια σε σακουλάκια. Θα είναι μια χαρά. Απλά πρέπει να τα βγάλει
όλα.
_Πρέπει να τον πάμε στον κτηνίατρο αμέσως. - Είναι μικρό σκυλί!
_Ήταν μικρά χάπια…8 σακουλάκια. Θα το δοκίμαζα πρώτα αλλά αυτό το ηλίθιο τα
έφαγε όλα.
(…)
_Μου πήρες το σπίτι. Εδώ γεννήθηκα.
_Κι εγώ! - Ο πατέρας μου φύτεψε αυτά τα δέντρα…
_Κι ο πατέρας μου τα άλλα. - Ο πατέρας μου έφτιαξε την αποθήκη. - Κι εγώ την
επισκεύασα.
_Οι έποικοι είναι εγκληματίες πολέμου. Το ξέρεις; σύμφωνα με τους διεθνείς
νόμους.
_Και τι θες να κάνω;
_Να σηκωθείς να φύγεις. Φύγε και πάρε και το παπούτσι σου.
_Θεωρείται έγκλημα να γεννηθείς κάπου; - Δεν είναι δικό σου το σπίτι.
_ Πώς γίνεται τότε... εγώ να είμαι μέσα κι εσύ έξω! Δρόμο! Και πάρε το παπούτσι
σου.
_Χασάν! ʼνοιξε, θέλω να σου μιλήσω.
_Θες να μιλήσεις σ'έναν εγκληματία πολέμου; Φύγε, δε θέλω να μιλήσουμε. Τώρα τα
λες αυτά αλλά όλος ο κόσμος αλλάζει. Χτίζουν τείχη, κλείνουν σύνορα,
(…)
_Γιατί σταμάτησες; - Μόλις περάσαμε τα σύνορα.
_Ποια σύνορα; Δεν υπάρχουν σύνορα!
_Αν δεν υπάρχουν γιατί τα περνάμε όλα αυτά; - Περιπολικό του κυπριακού
ναυτικού! Μείνετε ακίνητοι. Μείνετε στο σκάφος. Μην πηδάτε! Σας προσεγγίζουμε.
Κυριακή: Ημέρα αναχώρησης
Τζίμι Χέντριξ! Σκατά! Το εισιτήριό σου είναι αυτό; Πετάς απόψε. Γύρνα σπίτι αλλά να ξέρεις, είναι δικό μου σπίτι. Νόμιζα πως φεύγετε κι οι δυο. Κανείς δηλαδή δεν φεύγει; -Εγώ δεν πάω πουθενά. Ούτε εσύ φεύγεις; -Ούτε εγώ. Πού να πάω; Δεν το πιστεύω πως χάθηκε ο Τζίμι (αλλά και με το που γυρίζει το συμπαθές τετράποδο το Πού να πάω; Παραμένει).
Το μεγάλο κόλπο του Μάριου Πιπερίδη
στην Τραϊμπέκα
με το «Αναζητώντας τον Χέντριξ»
🎞️ Αρχικά πρέπει να σας ρωτήσω, πώς νιώσατε όταν πήρατε το βραβείο στην Τραϊμπέκα;
Κοίταξε, ήταν κάτι που δεν περιμέναμε καθόλου και το πρώτο βραβείο μας ήρθε σα μια μεγάλη έκπληξη Έπαιξε ρόλο και το γεγονός πως η ταινία είναι κωμωδία, ένα είδος που δύσκολα βραβεύεται στα φεστιβάλ, οπότε εξαρχής ήμαστε χαρούμενοι και μόνο από το γεγονός πως τη δέχτηκαν στην Τραϊμπέκα.
🎞️ Η ταινία τι υποδοχή είχε από την κριτική επιτροπή και το κοινό του φεστιβάλ;
Ο κόσμος ήταν πάρα πολύ θετικός. Κατά τη διάρκεια της προβολής συμμετείχε, γελούσε, αλλά έμενε και μετά το τέλος για τις συζητήσεις. Δημοσιεύθηκαν επίσης και μερικές θετικές κριτικές από αμερικανικά μέσα που μας χαροποίησαν. Σχετικά τώρα με την κριτική επιτροπή, ο Ρέι Λιότα με πλησίασε μετά τη βράβευση και μου εξέφρασε με θέρμη πόσο πολύ του άρεσε η ταινία αλλά και το θέμα της, καθώς αφορά κάτι που δε γνώριζε καθόλου. Με συνέχαιρε συνεχώς και εγώ τον ευχαριστούσα κάθε φορά, ήταν σουρεαλιστικό.
🎞️ Επιλέξατε να διαπραγματευτείτε στην ταινία με ένα πολύ δύσκολο θέμα. Τι σας ώθησε να επιλέξετε την κωμωδία ως τον τρόπο να το απεικονίσετε;
Όταν για 44 χρόνια μεγαλώνεις στην Κύπρο με το ίδιο πρόβλημα να παραμένει, και το δράμα αυτό να παρουσιάζεται με πανομοιότυπο τρόπο σε πολλές ταινίες που αφορούν το Κυπριακό, όλα αυτά με οδήγησαν σε μια φάση η οποία δε μου επέτρεπε να το αντιμετωπίσω διαφορετικά. Δεν ξέρω ακριβώς γιατί επέλεξα συγκεκριμένα την κωμωδία, ίσως ήθελα να αντιδράσω κάπως. Το θέμα παραμένει φυσικά τραγικό, αλλά εδώ γίνεται κωμικοτραγικό. Τόσα χρόνια συζητούμε για το Κυπριακό χωρίς να υπάρχει πρόοδος, και όσος καιρός περνάει τόσο τα προβλήματα διογκώνονται.
🎞️ Πιστεύετε ότι ο κυπριακός κινηματογράφος έχει βρει τρόπο να προσεγγίζει το Κυπριακό με μεγαλύτερη ευστοχία σήμερα από ότι στο παρελθόν;
Παλαιότερα
γυρίζονταν ταινίες οι οποίες ήταν σκηνοθετημένες με γνώμονα την ελληνοκυπριακή
πλευρά, με κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις να ασκούν κριτική στην ευρύτερη
κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Νομίζω όμως ότι το «Αναζητώντας τον Χέντριξ»
είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζεται το θέμα και από τις δύο πλευρές, αλλά και
με έναν διαφορετικό σκηνοθετικό τρόπο.
Αυτήν τη στιγμή στην Κύπρο ο κόσμος έχει κουραστεί. Για εμένα το δύσκολο ήταν
να κρατηθούν οι ισορροπίες ώστε να μην προσβληθούν καταστάσεις οι οποίες
πληγώνουν τον κόσμο. Ήθελα να αφηγηθώ αυτήν την ιστορία από μία όσο γίνεται
αντικειμενική οπτική γωνία, χωρίς να παίρνω μια ξεκάθαρη θέση.
🎞️ …Εξάλλου, κρίνοντας και από την ταινία, οι δύο ήρωες συνειδητοποιούν πως έχουν τα ίδια προβλήματα και δε διαφέρουν επί της ουσίας.
Έτσι είναι.
Όταν έγραφα το σενάριο η Κύπρος είχε ήδη περάσει τη δική της οικονομική κρίση,
και πάρα πολλοί έφυγαν από τη χώρα. Το έκαναν γιατί ήθελαν να φύγουν από την
κρίση, το Κυπριακό και όλα τα συνεχιζόμενα προβλήματα του νησιού. Ήταν μια
περίοδος κατά την οποία τους χαρακτήρες της ταινίας τους έβλεπα στη ζωή μου.
Κάτι καινούριο που επίσης φέρνει η ταινία, είναι η απεικόνιση του Τούρκου
έποικου με μια ανθρώπινη διάσταση. Η συνήθης εικόνα για εκείνους είναι αυτή του
αριθμού. Πόσοι είναι, πού βρίσκονται… Δεν έχουν υπόσταση, χρησιμοποιούνται
αποκλειστικά ως αριθμοί. Το γεγονός ότι ο Χασάν (σσ. Φατίχ Αλ) παρουσιάζεται με
καλοσύνη, ίσως ξενίσει κάποιους θεατές. Το παρατήρησα αυτό και σε κάποιες
προβολές που κάναμε, δυσκολεύονται μερικοί να ταυτιστούν με κάποιον τον οποίο
θεωρούν εχθρό. Στο τέλος της ημέρας όμως έχουν να αντιμετωπίσουν τις ίδιες
δυσκολίες επιβίωσης, καθημερινότητας, οικογένειας…
🎞️ Μέσα από ποιες εμπειρίες και συναναστροφές εμπνευστήκατε τον χαρακτήρα του Χαλίλ;
Έχω φίλους Τουρκοκύπριους και Τούρκους, το σημαντικό όμως για μένα ήταν να προσεγγιστούν οι χαρακτήρες καθαρά σε ανθρώπινο επίπεδο. Είναι υποκείμενα που ζουν σε ένα χωρισμένο νησί και αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα. Από εκεί και έπειτα στην εξίσωση μπαίνει ο τρόπος που ο καθένας τα αντιλαμβάνεται αυτά, είτε Τούρκος έποικος είτε Κύπριος. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι ακόμα χρησιμοποιείται η λέξη «έποικος». Έχουμε φτάσει πλέον στην τέταρτη γενιά ανθρώπων που ζουν εκεί, και το ερώτημα είναι πώς χειρίζεσαι αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι γεννήθηκαν στην Κύπρο και αυτήν τη χώρα γνώρισαν; Πού να πάνε; Δημιουργείται ένα τεράστιο ανθρωπιστικό πρόβλημα.
🎞️ …Τη στιγμή στην ταινία κατά την οποία ο Γιάννης (σσ. Άνταμ Μπουσδούκος) φτάνει στο οδόφραγμα και περνάει από τον έλεγχο, η ατμόσφαιρα ξαφνικά γίνεται τρομερά τεταμένη, σα να ζωντανεύει η ιστορία.
Ξέρεις, πολλοί Ελληνοκύπριοι δεν έχουν περάσει ποτέ στην άλλη πλευρά του οδοφράγματος και ούτε θέλουν να το κάνουν, γιατί πρέπει να επιδεικνύει ο καθένας την ταυτότητα ή το διαβατήριό του. Με αυτόν τον τρόπο αναγνωρίζεται έμμεσα η ύπαρξη του ψευδοκράτους. Η στιγμή που περιγράφεις στην ταινία είναι και για τον Γιάννη η πρώτη φορά που περνάει το οδόφραγμα. Σεναριακά αυτή η σκηνή συμβολίζει τη μετάβαση του χαρακτήρα σε μια συνθήκη που θα του αλλάξει τη ζωή.
🎞️ Πώς εμπνευστήκατε το εύρημα της περιπέτειας του σκυλιού;
Μέσα από έναν γνωστό μου έμαθα πως μια παρέα πήγε στα κατεχόμενα με ένα σκυλί και δεν μπορούσαν μετά να το φέρουν πίσω. Και εγώ, όπως πολλοί στην Κύπρο, δεν είχα ιδέα πως υπάρχει αυτός ο απαγορευτικός νόμος. Κάπως έτσι λοιπόν ξεκίνησε η ιδέα της ταινίας. Η επιλογή της κωμωδίας μου επέτρεπε να υπερβάλλω σε κάποια πράγματα, όπως στον τρόπο που εξελίσσεται η πλοκή. Ένιωσα πως θα μπορούσα έτσι να μιλήσω για περισσότερα ζητήματα, συγκριτικά με το δράμα που θα με περιόριζε.
🎞️ Η ταινία σας αναδύει μια οικεία γλυκόπικρη ατμόσφαιρα, η οποία θυμίζει το ύφος του Άκι Καουρισμάκι. Υπήρξαν ταινίες που σας επηρέασαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Η αλήθεια είναι πως βλέπω όλα τα είδη σινεμά, με τη μαύρη κωμωδία όμως να με προσελκύει περισσότερο σαν δημιουργό. Θεωρώ πως είναι ένα από τα δυσκολότερα είδη να γυρίσει κάποιος, γιατί θέλει ιδιαίτερη δεξιοτεχνία να προσεγγίζεις σοβαρά θέματα με κωμικό τρόπο. Η εμπειρία του «Αναζητώντας τον Χέντριξ» μου το απέδειξε αυτό.
🎞️ Η ταινία σας έχει ένα τρυφερό κλείσιμο, σκεφτήκατε όμως μήπως είναι παραπάνω αισιόδοξο από όσο θα θέλατε;
Πιστεύω πως αυτό που μένει περισσότερο στο τέλος είναι πόσο παράλογη είναι η κατάσταση που επικρατεί και οδήγησε τους ήρωες σε αυτήν την περιπέτεια. Επίσης γίνεται σαφές το γεγονός πως τις διαχωριστικές γραμμές εμείς τις βάζουμε. Οι άνθρωποι εδώ μεταξύ τους δεν έχουν κανένα πρόβλημα, μπορούν να ζήσουν μαζί και να είναι γείτονες. Αυτές οι διαχωριστικές γραμμές όμως επιμένουν να βρίσκονται εκεί και να μην επιτρέπουν την αλλαγή. Ο σκύλος δεν καταλαβαίνει από οδοφράγματα και περιορισμούς, απλώς πάει εκεί που θέλει.
Δείτε στον Ριζοσπάστη
“Το
Κυπριακό ζήτημα και πώς άνοιξε ο δρόμος για την εισβολή”...
.jpg)
