Η μεγάλη επαναστάτρια της Κούβας και δημιουργός
της Ομοσπονδίας Γυναικών του νησιού (FMC) Vilma Espín Guillois
θύμιζε πάντα τις κατακτήσεις των γυναικών, που ξεκίνησαν όταν η πάλη του
ενάντια στη δικτατορία του Fulgencio Batista έληξε με τη νίκη, ο χρόνος
σταμάτησε και (ξανα)ξεκίνησε, την τελευταία μέρα του 1958, όταν οι «barbudos»,
με επικεφαλής τον Φιντέλ, τον Comandante en jefe Fidel Castro
Ruz, μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες λαού απελευθέρωναν την Αβάνα και κέρδιζαν
με τα όπλα την εξουσία και από τότε ξεκίνησε η δοξασμένη και δύσκολη
πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού … Año Primero (1ο) de la revolución – Año 2ο de la revolución … «1η
χρονιά από την επανάσταση», «2η χρονιά από την επανάσταση» …
και κάπως έτσι μέσα από ατραπούς και πισωγυρίσματα και νίκες και ερωτηματικά σε
κρίσιμα σταυροδρόμια έφτασαν αισίως στο «Año 60ο+ de la
revolución».
Η 7η Απριλίου σηματοδότησε την 90ή επέτειο από τη γέννηση
της πρωτοπόρας και θαρραλέας Vilma Espín για την οποία ο ιστορικός ηγέτης της
Κουβανικής Επανάστασης, Φιντέλ Κάστρο, την θυμόταν σαν την «πιο
γλυκιά, σταθερή και επίκαιρη φωνή που ακούγαμε πάντα με μεγάλη σεβασμό
στις συναντήσεις του Κόμματος, του Κράτους και των μαζικών οργανώσεων
[…] τα επαναστατικά καθήκοντα και το τεράστιο έργο της δεν την εμπόδισαν
ποτέ να εκπληρώσει τις ευθύνες της ως πιστός σύντροφος και μητέρα πολλών
παιδιών».
Η επαναστατική τροχιά και ο αγώνας για το δυνάμωμα του
γυναικείου κινήματος στην Κούβα αφορά τα περισσότερα από τα κείμενα που
δημοσιεύονται για τη Vilma Espín.
Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικές και άλλες διαστάσεις της ζωής της η «άλλη»
Vilma
Το οικογενειακό δέντρο της έχει μια ιδιαιτερότητα που ίσως προεξόφλησε το
μέλλον της: Μεταξύ των προγόνων της είναι ο γαμπρός του Karl Marx και ιδρυτής
του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, Paul Lafargue.
Επίσης, οι ερευνητές ξεχώρισαν το γιο ενός από τους mambises που ήταν δεξί χέρι
του Antonio Maceo, που υπήρξε ένας από τους μεγάλους μαχητές για την
ελευθερία της Κούβας και συμμετείχε στους δύο μεγάλους πολέμους που έζησε η χώρα
τον 19ο αιώνα για να απελευθερωθεί από την Ισπανία…
Ήταν από τα νιάτα της η δυναμική γυναίκα και μια από τις
λίγες πτυχιούχους της εποχής εκείνης (μπήκε στο πανεπιστήμιο στα 19 της
χρόνια και αποφοίτησε ως χημικός μηχανικός την 1η Ιουλίου 1954 από το Universidad
de Oriente της ανατολικής Κούβας).
Στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακό στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της
Μασαχουσέτης, στη Βοστώνη και επέστρεψε κρυφά στο νησί της επανάστασης για
να πολεμήσει εναντίον της δικτατορίας.
Σύντομα έγινε μια από τους πιο ανήσυχα και πρωτοπόρα άτομα στην πατρίδα της
-εκεί γεννήθηκε, στο Santiago de Cuba (Σαντιάγκο ντε Κούβα).
Από ένα κυνηγητό του στρατού του Μπατίστα διέφυγε
πηδώντας από τη μια οροφή των σπιτιών στην άλλη και μάλιστα λένε ότι μια
γειτόνισσα την είδε μπροστά στο φως του ήλιου -κοντρολούτσε που λένε οι
φωτογράφοι, σαν μια θεϊκή εμφάνιση και έπεσε στα γόνατά της, φωνάζοντας: «Θαύμα,
θαύμα !»
Στον επαναστατικό στρατό στη Sierra Maestra, έφερε σε
πέρας απίστευτες στρατιωτικές αποστολές και ανέπτυξε παράλληλα στρατιωτικό
και κοινωνικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Μέσα στις μάχες, έβρισκε το χρόνο να διδάξει
στρατιώτες και αγρότες από τις απελευθερωμένες περιοχές με ιδεολογικό
περιεχόμενο.
Μετά τον θρίαμβο της επανάστασης, βρέθηκε μπροστά σε μια
Κούβα κληρονομημένων ανισοτήτων και μπήκε με τα μπούνια στην εκκολαπτόμενη
διαδικασία δημιουργίας μιας νέας πατρίδας, όπως ο εθνικός ήρωας φιλοδοξούσε
«με όλους και για το καλό όλων», ένα έργο στο οποίο η Vilma διαδραμάτισε
θεμελιώδη ρόλο μέχρι την τελευταία της πνοή στις 18 Ιούνη 2007
Το
κάλεσμα της ηρωίδας ήταν πάντα να παίρνουμε θέση _διεθνιστική,
με τη σωστή πλευρά της
ιστορίας, στο
πλευρό της πατρίδας και της επανάστασης.
Βίλμα (Λουσίλα) Εσπίν Γκουγιός
7- Απρίλη 1930 - 18 Ιουνίου 2007
Όταν τέτοια μέρα τον Ιούνη του 2007 όλη η
χώρα _σαν μια οικογένεια, πήγε να συνοδεύσει τη Βίλμα στο Δεύτερο Μέτωπο, όπου
θα ξεκινούσε η αιώνια μάχη, όλοι οι Κουβανοί έγιναν μάρτυρες μιας ιδιαίτερης
στιγμής. Εκεί ακούστηκε η φωνή της, ένα τραγούδι αγάπης για τον Ραούλ, αλλά και
τα νανουρίσματα που αφιέρωσε σε κάθε παιδί... Στη σιωπή εκείνων των βουνών, η
εξαιρετικά εκλεπτυσμένη φωνή της γέμιζε τα κενά και κυλούσε από τα μάτια
εκείνων που άξιζε το χέρι της και τις στοργές της. Η Temis Tasende, κόρη του
μάρτυρα της Moncada José Luis Tasende (σσ. José Luis Tasende, αντάρτης του
Κινήματος της 26ης Ιουλίου η Temis είναι βαφτιστήρα του Ραούλ
Κάστρο), έδωσε την τεφροδόχο στον στρατηγό Raúl Castro Ruz για να την
τοποθετήσει στο βράχο_μαυσωλείο. Εκεί οι αναστεναγμοί, η δύναμη, τα
λουλούδια... Επειδή όμως η Βίλμα είναι από αυτές που πάντα (ξανα)γεννιούνται,
ξεκίνησε μια καινούργια πορεία αντάρτισσας.
Από
παράνομη με το τουφέκι
στη δημιουργία της Ομοσπονδίας Γυναικών Κούβας
Η Βίλμα συνεχίζει να είναι εκείνο το
λεπτό κορίτσι, με τα μακριά μαλλιά, που γνώρισε την αγάπη στα βουνά, εν μέσω
των κινδύνων που μοιραζόταν ήδη στο Δεύτερο Ανατολικό Μέτωπο Frank País. Αυτή η
επιστολή του Ραούλ προς τον Comandante en Jefe Φιντέλ Κάστρο Ρουζ, στις 28
Απριλίου 1958, που αναλύει ζητήματα του πολέμου και της αποτυχίας της απεργίας
της 9ης Απριλίου, υποδηλώνει τον σεβασμό που ο αρχηγός των
ανταρτών είχε ήδη εκφράσει προς την μαχήτρια ήδη από την πεδιάδα, για τον το
θάρρος και τα κριτήριά της _εκείνης, την οποία πρώτα θαύμασε και μετά αγάπησε:
«Εκμεταλλεύτηκα την ευκαιρία να συζητήσω
με την Déborah (ένα από τα ψευδώνυμα της παράνομης Vilma) το θέμα της γενικής
απεργίας (σσ. αναφέρεται στη μεγάλη απεργία της 9ης
Απριλίου 1958, με μάχες και νεκρούς σε όλη τη χώρα) και
περισσότερο από όλα το πάντα λανθάνον πρόβλημα μεταξύ της εθνικής ηγεσίας και
Sierra Maestra. Ξεκινάμε κάνοντας μια ειλικρινή αυτοκριτική, διεξοδικά και
πλήρη, σε υψηλούς τόνους και με συντροφικότητα. Εκθέσαμε τα πιο χοντροκομμένα
κριτήρια, πράγματα και αιτίες, αποδεχόμενος, όπως εγώ, πως πιστεύαμε ως δίκαια
και αληθινά, τα λάθη που έγιναν. (…)
Αυτή από την πλευρά της, αφού πολέμησε
παράνομη, στις 30 Νοεμβρίου 1956, ρισκάροντας τη ζωή της, προμηθεύοντας υλικά
και όπλα και τα πάντα, ανεβοκατέβαινε αστραπή τη Σιέρα σε επαφές και
συναντήσεις της Εθνικής Διεύθυνσης του Κινήματος της 26ης Ιουλίου,
οδηγώντας _μάλλον κάνοντας να πετάει το αυτοκίνητο, με το μυαλό στραμμένο στον
Frank País – επικεφαλής και φίλος–δολοφονημένος Ιούλη 1957, έχοντας πολλά
ονόματα _όχι Βίλμα, αλλά Mónica, Déborah, Alicia και Mariela… βρήκε στα βουνά
την ελευθερία που πήγαζε από τη μάχη με τους επικεφαλής του εχθρού, χωρίς
κανένα φόβο. Γι' αυτό ένιωσε πολύ χαρούμενη όταν, οριστικά, έμεινε στο Δεύτερο
Μέτωπο (σσ. γύρω από το Santiago de Cuba), σύμφωνα με την επιστολή προς τη
Σίλια Σάντσεθ, που ήταν μαζί με τον Φιντέλ στη Σιέρα Μαέστρα, (σσ. στο Πρώτο
Μέτωπο “Χοσέ Μαρτί”)
Αν
μπορούσατε να δείτε τα πράγματα που πετύχαμε εδώ! Σ΄ αυτό το μέτωπο !! για
να πιστέψετε όλα όσα έχουμε καταφέρει. Επί του παρόντος, οι Αγροτικοί Σύλλογοι
πολλαπλασιάζονται και μια αληθινή Επανάσταση γίνεται εν πτήσει. Πώς πάνε οι
προμήθειες; (…) Η εκπαίδευση εδώ οργανώνεται πολύ καλά τώρα,
υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός μεταξύ των δασκάλων. (…) Πόσο θα ήθελα να το
δεις αυτό! Πες όμως στον Φιντέλ να μην το σκέφτεται, αυτές τις στιγμές
περισσότερο από ποτέ πρέπει να αποφύγουμε τους περιττούς κινδύνους για τον
ίδιο και τον Ραούλ.
Για τη Βίλμα, η επαναστατημένη χώρα ήταν
πάντα, πάνω απ' όλα _το άπαν, και αφιερώθηκε σε αυτήν μέχρι το θρίαμβο της 1ης
Ιανουαρίου 1959 και στη συνέχεια ηγήθηκε μιας επαναστατικής διαδικασίας επικεφαλής της
Ομοσπονδίας Κουβανών Γυναικών _ “Federación de Mujeres Cubanas-FMC” . Χάρη στη δουλειά της, συνοδευόμενη πάντα από μια
ομάδα που μοιραζόταν τα ίδια όνειρα, κατάφερε να βοηθήσει τις γυναίκες στην
Κούβα να αναπτύξουν στην τέχνη, τη μηχανική, τον αθλητισμό, το γραφείο, το
σχολείο, την ύπαιθρο, την αγάπη της οικογένειας χωρίς να παραμελεί το κύριο την
αγάπη για την πατρίδα patria o muerte, στον αγώνα να σπάσουν όλα τα εμπόδια...
Έτσι την έβλεπαν και την άκουγαν σε κάθε
Συνέδριο της Ομοσπονδίας γυναικών _FMC στην ώθηση για μάχες αλφαβητισμού και
για την έκτη και την ένατη τάξη, σε συναντήσεις συνεργασίας με την ANAP (σσ.
Εθνική Ένωση Μικροκαλλιεργητών), γιατί οι κουβανέζες αγρότισσες _σαν γυναίκες, είναι
απαραίτητες στους επαναστατικούς μετασχηματισμούς. Κι ακόμη τη δημιουργία
και το τεράστιο γυναικείο έργο των εδρών στα πανεπιστήμια, των Οίκων Καθοδήγησης Γυναικών και
Οικογένειας και των διεθνών συναντήσεων Mujeres Creadoras (η γυναίκα
δημιουργός) στους αγώνες της για να εξαλείψουν τα σεξιστικά στερεότυπα και να
επιτύχουν την κοινωνική ισότητα μέσα κι έξω από την οικογένεια, κέντρα
ημερήσιας φροντίδας και εκπαίδευσης, για τα μικρά παιδιά. Την ανάπτυξη των
γυναικών μακριά από τη βία και την κακοποίηση, τα δικαιώματά τους να είναι
ευχαριστημένες με τις αποφάσεις τους· την καταπολέμηση του πολιτιστικού
αποικισμού· τη διεθνιστική της κλίση και την υπεράσπιση της ιστορίας μας.
Ο αντίκτυπος κάθε αγώνα της Βίλμα έχει
σήμερα αποτύπωμα σε κάθε νέο γυναικείο επίτευγμα στην επιστήμη, τον πολιτισμό, τον
αθλητισμό και την κουβανική οικογένεια. και επίσης στους χώρους που απομένουν
να καλυφθούν ή που πρέπει να ανακάμψουμε στο εθνικό και διεθνές πλαίσιο που μας
αναγκάζει, ξανά και ξανά, να πάμε στο άτομο, να το ακούσουμε και να το διαφυλάξουμε.
Τα λόγια της Vilma, με την τρυφερότητα και τη σταθερότητά τους, παρόλο που
ειπώθηκαν σε άλλη εποχή, ισχύουν απολύτως, ως μαθήματα που πρέπει να
αναθεωρούνται ξανά και ξανά. Αυτά είπε, στις 26 Νοεμβρίου 1977:
«Υπάρχουν
πολλά ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν για τα οποία η κοινωνία απαιτεί τον
κόπο σας, τον ενθουσιασμό και τη σοβαρή δουλειά σας. Πρέπει να εμβαθύνουμε τις
γνώσεις μας για τις αλλαγές που έχουν συμβεί στην ατομική και κοινωνική
ψυχολογία του λαού μας ως αποτέλεσμα της ενεργού συμμετοχής του στην
επαναστατική διαδικασία, να εντοπίσουμε πόσα κατάλοιπα της καπιταλιστικής
κοινωνίας χρειάζονται αγώνες για να εξαφανιστούν και να αναπτύξουμε μεθόδους
για την καταπολέμησή τους, τη βελτίωση της κατανόησης και τη βελτιστοποίηση της
ολοκληρωμένης εκπαίδευσης των νέων γενεών».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο logo
της Federación de Mujeres Cubanas _Ομοσπονδίας Κουβανών Γυναικών –της οποίας
συνεχίζει να προεδρεύει με απόφαση ημών των Κουβανών επαναστατών– έχει το
πρόσωπό της. Οι ιδέες της μας συνοδεύουν σε κάθε τομέα της γυναικείας
καθημερινότητας και είναι επίσης αυτές που μεταδίδουν δύναμη για να
αντιμετωπίσουμε περίπλοκες στιγμές.
Όταν εορτάστηκε η 85η επέτειος
της Βίλμα το 2015, η Ομοσπονδία των Γυναικών μας διοργάνωσε ένα μοναδικό
αφιέρωμα: μια ομάδα _γυναικών από διαφορετικούς τομείς πέταξε, ξημερώματα της
7ης Απριλίου, στο Σαντιάγο ντε Κούβα και από εκεί έφυγαν προς
το Δεύτερο Μέτωπο. Αφού τοποθέτησαν λουλούδια, στάθηκαν, σε φόρο τιμής μπροστά στο Μαυσωλείο
αυτού του ιστορικού τόπου, για να παρακολουθήσουν την παρουσίαση του βιβλίου
Vilma Espín Guillois _El fuego de la Libertad -η φωτιά της λευτεριάς, μια
συλλογή εγγράφων ηρωίδας.
Εκεί επαναστάτριες χιλίων μαχών, όπως η
Yolanda Ferrer (σσ. Yolanda Ferrer Gómez πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του κουβανικού κοινοβουλίου) και η Carolina Aguilar (σσ. Καρολίνα Αγκιλάρ, δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στο Entre Ríos της Αργεντινής και ζει στην Κούβα από το 1959. Διαχρονικά στο πλευρό της Vilma Espín στην FMC, για χρόνια υπεύθυνη του Κέντρου Σπουδών Γυναικών της FMC), τόνισαν τις αξίες εκείνου του νεαρού
κοριτσιού, που αφιέρωσε τον αγώνα της στο να απελευθερώσει τα φτερά των
γυναικών της Κούβας, ώστε να μπουν στη σωστή θέση _αυτή που αντιστοιχεί
στην επαναστατική - σοσιαλιστική κοινωνία.
Οι σκέψεις της Βίλμα και το παράδειγμά
της, όπως έγραψε ο Φιντέλ στους προβληματισμούς του μετά την είδηση τουθανάτουτης, είναιπιοαπαραίτητοσήμερααπόποτέ, σεμιακοινωνίαπουδιατηρείυψηλέςφιλοδοξίεςγιακοινωνικήδικαιοσύνη. Γι'
αυτόησκέψητηςΒίλμαπρέπειναμελετηθείσεβάθος,
γιανασυνεχιστεί η χειραφέτηση των Κουβανών
γυναικών.
Το να γράφεις για τη Βίλμα είναι δύσκολο,
γιατί οι γραμμές ενός κειμένου δεν μπορούν να την δείξουν σε όλες της τις
διαστάσεις, όπως την γνώριζαν η οικογένειά της, οι φίλοι, τα αδέρφια της _οι
συντρόφισσες και σύντροφοί της, στον αγώνα... Αλλά είναι καθήκον να
το προσπαθήσεις, γιατί η Βίλμα δημιούργησε μια οικογένεια, έναν αγώνα _καθημερινής
μάχης, μια χώρα, ένα πρόσωπο για τις γυναίκες της ηπείρου και του κόσμου. Ένας
από τους σχολιασμούς της – που αναφέρεται στο βιβλίο El fuego de la Libertad _η
φωτιά της λευτεριάς, χωρίς ημερομηνία, αν και όλα δείχνουν ότι γράφτηκε στις
μέρες του αγώνα ενάντια στην τυραννία του Μπατίστα – είναι μια πολιτική διαθήκη
που σηματοδοτεί για πάντα την απόφαση μιας γυναίκας στην επανάσταση.
Ερωτευμένη με την Πατρίδα, την οικογένεια την Επανάσταση _που είναι 🇨🇺 και δική μουκαι το Σοσιαλισμό μας Με τον Fidel και τη Vilma για πάντα στην 💕 καρδιά μου @Yolanda Ferrer Gómez πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων του κουβανικού κοινοβουλίου
«(…) Και
υπάρχει μια στιγμή που ανακαλύπτεις ότι πρέπει να πάρεις θέση, αν είσαι υπέρ της δικαιοσύνης, της ειρήνης, της προόδου της ανθρωπότητας _αν δεν ενεργείς υπέρ αυτών
ενεργείς ενάντιά τους, ότι δεν υπάρχουν "ουδέτερες" θέσεις, η ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο
βαραίνει τον καθένα από μας...»
Το αιώνιο κάλεσμα της Βίλμα είναι,
λοιπόν, να πάρουμε θέση για την Πατρίδα και για τις κατακτήσεις του έργου για
το οποίο η γενιά της διακινδύνευσε τη ζωή της, αυτού που έχτισαν οι γονείς μας
και πρέπει να υπερασπιστούμε πάση θυσία. Γι' αυτό η Βίλμα είναι από αυτές που
αναγεννιούνται πάντα... και είναι τα φρέσκα λουλούδια και η στοργή του κόσμου
που τη συνοδεύει εκεί, στο μέτωπο των ανταρτών που αγάπησε.
Μόνο το έργο της ζωής κάνει δυνατό ο θάνατος να μην είναι οριστικό αντίο, αλλά
μάλλον μετάβαση. Όσοι έχουν κάνει δικά τους συλλογικά όνειρα και έχουν δουλέψει
ακούραστα για το καλό των άλλων, δεν πεθαίνουν ποτέ, γιατί υπάρχουν ίχνη τόσο
βαθιά που μπορούν να αντιμετωπίσουν τον χρόνο, χωρίς να φοβούνται ότι θα χάσουν
τη μάχη ενάντια στον ανελέητο ρυθμό του.
Γι' αυτό είναι αδύνατο να μιλήσουμε για
μία Βίλμα στο παρελθόν, να κάνουμε σαν να μην ήταν εκεί, σαν να μην υπήρξε.
Γιατί η οντότητά της ήταν τόσο γόνιμη, τόσο χρωματισμένη με την ετερότητα, τόσο
ανθρώπινη, τόσο επαναστατική, που δεν υπάρχει στιγμή που να μην τη βλέπουμε
μπροστά στις καθημερινές εργασίες, στα συναισθήματα της Κουβανής γυναίκας, τις
προκλήσεις, στα πιο πιεστικά προβλήματα της Πατρίδας.
Αυτό το κορίτσι, της πολύπλευρης
νεότητας, που κάποτε αποφάσισε ότι την πορεία της ζωής της δεν θα την άλλαζε
ποτέ, έχει αξία αν κατανοήσουμε τον καθοριστικό ρόλο της γυναίκας στην πλήρη
ανάπτυξη κάθε δουλειάς. Ταυτόχρονα, την ανάγκη να μην είναι αυτή η ανάπτυξη
ανεξάρτητη, από ένταξη, ισότητα, ευκαιρίες, μη διάκριση για λόγους φύλου,
βελτίωσης και πολλά άλλα επιτεύγματα που έχουν στη ρίζα τους στην ακούραστης
δουλειά της.
Η Vilma
Espín Guillois, ιδρύτρια και ηγέτης της Ομοσπονδίας των Κουβανών Γυναικών,
έκανε την οργάνωση πυλώνα ενότητας γύρω από την Επανάσταση και τους ηγέτες της,
ιδιαίτερα τον Φιντέλ, που την έβλεπε πάντα ως στενή συνεργάτιδα και έκανε
όνειρα δίπλα της.
Οφείλουμε πολλά στο ξεκάθαρο όραμα που τη
συνόδευε πάντα, και της επέτρεπε να είναι η αρχιτέκτονας βαθιών μεταμορφώσεων,
πρωτοφανών προγραμμάτων, αποτύπωσης της οπτικής του φύλου στις έννοιες της
κοινωνικής δικαιοσύνης. Ήταν η αρχιτέκτονας ακόμη και αυτού που δεν μπορούσε να
δει να υλοποιείται, και στο οποίο στεκόμαστε σήμερα σε μεγάλο βαθμό χάρη σε
αυτήν.
Γι' αυτό είναι ημέρα επικλήσεως, μνήμης,
αφιερώματος, αλλά δεν είναι μέρα δακρύων. Και αν όλοι οι λόγοι που εξηγήθηκαν
μέχρι τώρα δεν είναι αρκετοί για να το επιβεβαιώσουν, θα αρκεί να κλείσουμε τα
μάτια μας για μια στιγμή, να τη φέρουμε στο νου και το άφθαρτο χαμόγελο μιας
φωτισμένης γυναίκας θα μας κάνει να καταλάβουμε ότι η Βίλμα είναι ακόμα εδώ ,
με το πόδι της στον αναβολέα, κάνοντας Revolución(es) _επανάσταση-εις.
Με πληροφορίες από την Granma 1-2 όργανο του ΚΚ Κούβας
.jpg)
.jpg)
.jpg)
