Καισαριανή -Πρωτομαγιά 1944: Το αίμα τους κόκκινη γραμμή - κριτήριο παντοτινό

 

«...
Δεν ήρθαν μελλοθάνατοι με κλάμα και λαχτάρα, | μόν' ήρθαν μελλόγαμπροι με χορό και τραγούδι. Και πρώτος άρχος του χορού, δυο μπόγια πάνου απ' όλους | κι από το Χάρο τρεις φορές πιο πάνου ο Ναπολέος...»¹.

Οι 200 της Καισαριανής ζουν. Η Πρωτομαγιά του 1944 ήταν κόκκινη, κόκκινη σαν το αίμα τους που πότισε το Σκοπευτήριο, κόκκινη σαν τα υψηλά ιδανικά των κομμουνιστών.

Παν Μακρής & Δημ Κουτσούμπας

 

Αθάνατοι οι 200. Εκτελέστηκαν μα δεν πέθαναν. Μέχρι σήμερα τους ακούμε:
«Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. Γνωρίζετε γιατί. | Γυμνοί: κατάσαρκα φορώντας σημαίες | η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.
Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα. | Είδατε τα πουλιά που πέταξαν αντίθετα στις σφαίρες | αγγίζοντας με τα φτερά τους τον ανατέλλοντα πυρφόρον.| Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς να ανοίγουν στο μέλλον. Εμείς | μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα. Μόνο θυμηθείτε το: αν η ελευθερία | δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας, | εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας»²

Ήταν Δευτέρα -Πρωτομαγιά του 1944. Και το ημερολόγιο έλεγε πως ο ήλιος θα 'βγαινε στις 5.33΄... Από την Κυριακή κιόλας το ρολόι της ζωής για 200 παλικάρια είχε αρχίσει την αντίστροφη μέτρηση.
Εκατόν εβδομήντα ήταν πρώην κρατούμενοι της Ακροναυπλίας και οι υπόλοιποι πρώην εξόριστοι στην Ανάφη, όλοι κομμουνιστές. Τους είχε παραδώσει στο γερμανικό στρατό κατοχής η δικτατορία του Μεταξά. Η εκτέλεσή τους αποφασίστηκε με πρόσχημα το θάνατο ενός Γερμανού στρατηγού στη διάρκεια ενέδρας των ανταρτών στους Μολάους στις 27 Απρίλη του 1944.
Στο μεγάλο μέτωπο ήδη ένα χρόνο πριν είχε αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση από το Στάλινγκραντ. Το θηρίο ψυχορραγούσε αλλά δεν ξεχνούσε ποιος είναι ο ταξικός αντίπαλος.
Το πρωί της Πρωτομαγιάς του '44 στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου όλοι ήξεραν. Κι όλοι έκαναν την επιλογή τους.
Δε χρειάστηκε να ρωτήσουν τι και πώς. Με τ' άκουσμα του ονόματός του καθένας έβγαινε μπροστά με σφιχτή τη γροθιά στα σηκωμένα μπράτσα: «Ζήτω το ΚΚΕ, εκδίκηση» οι τέσσερις λέξεις που πέρασαν από 200 στόματα. Κι ένας λεβέντικος χορός κάτω απ' την μπούκα των πολυβόλων. Τι να φοβηθούν; Από τι να κάνουν πίσω;

Κι ύστερα το Σκοπευτήριο στην Καισαριανή.
Στο θυσιαστήριο της Λευτεριάς γράφτηκε μια από τις πιο λαμπρές και πιο ηρωικές σελίδες στην Ιστορία του Εργατικού και Κομμουνιστικού Κινήματος. Διακόσιοι πρωτοπόροι αγωνιστές, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ έπεσαν ως τον τελευταίο με το κεφάλι ψηλά. Το αίμα τους μια κόκκινη, αιμάτινη γραμμή υπενθυμίζει: «...Μόνο θυμηθείτε το αν η ελευθερία δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας, εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας».

Αθάνατοι οι 200 της Καισαριανής...

Πράξη πρώτη
Η είδηση είχε φτάσει μια μέρα πριν και οι εφημερίδες της εποχής γνωστοποιούσαν: «Την 27.4.44 κομμουνιστικαί συμμορίαι παρά τους Μολάους κατόπιν μιας εξ ενέδρας επιθέσεως εδολοφόνησαν ανάνδρως έναν Γερμανόν στρατηγόν και 3 συνοδούς του. Πολλοί Γερμανοί στρατιώται ετραυματίσθησαν.
Ως αντίποινα θα εκτελεσθούν:
1) Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1.5.1944
2) Ο τυφεκισμός όλων των ανάνδρων τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάοι προς την Σπάρτην έξωθεν των χωριών».
Ο Θ. Κορνάρος γράφει³: «Ο διοικητής του Χαϊδαρίου (σσ. του στρατοπέδου όπου ήταν φυλακισμένοι Ακροναυπλιώτες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης) δεν είχε κανένα δικαίωμα ν' αλλοιώσει τη σύνθεση του καταλόγου. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι ν' αντικαταστήσει έναν ορισμένο αριθμό ονομάτων με άλλα(...) Ο διοικητής απάν' στη βιάση του φώναξε το επίθετο του Ναπολέοντα (...) Οχι. Οχι εσύ Ναπολέων(...) Το στρατόπεδο αναταράσσεται.

Ως ετούτη τη στιγμή αιτία της αναταραχής είναι η αγωνία και ο φόβος για τη ζωή του "Παιδιού".
Ο Ναπολέων απαντά στο διοικητή. Κι όλα τα αυτιά είναι τεντωμένα και αφουγκράζονται. Οσοι ξέρουν γερμανικά μεταφράζουνε την ίδια στιγμή τα λόγια του: Δέχομαι, κύριε διοικητά, τη ζωή μόνο με τον όρο πως δεν πρόκειται να την πάρω από άλλον κρατούμενο. Μόνο όταν η θέση μου μείνει κενή!...
Το στρατόπεδο ξεχνά τον κανονισμό, ξεχνά τη θέση του, ξεπερνά κάθε όριο πειθαρχίας και χειροκροτά σαν ηλεχτρισμένο την αποκάλυψη. Την κρυμμένη ψυχή της Ελλάδας που κάνει την παρουσία της. Οι Γερμανοί σαστίζουν, κοιτάζονται και σα νευρόσπαστα χτυπούνε τα τακούνια και στέκονται προσοχή!..

Από καρδιάς...

Ο Ναπολέων Σουκατζίδης στο δρόμο για το εκτελεστικό απόσπασμα γράφει στον πατέρα του: «Πατερούλη, πάω για εκτέλεση, να 'σαι περήφανος για τον μονάκριβο γιο σου».
Στην αρραβωνιαστικιά του: «Η τελευταία σκέψη μαζί σου. Θα 'θελα να σε κάνω ευτυχισμένη. Να βρεις σύντροφο άξιό σου και άξιό μου».
Το ίδιο δωρικά και τα γράμματα των άλλων ηρώων. Ο Ηπειρώτης δάσκαλος Κώστας Τσίρκας: «Πρωτομαγιά. Γεια σας, όλοι πάμε στη μάχη».
Ο εργάτης μεταλλουργός Σάββας Σαββόπουλος: «Ας μάθει όλη η Ελλάδα, δε χάσαμε την πίστη μας στην τελική νίκη της Σοβιετικής Ενωσης... Καμία δύναμη δε θα τσακίσει το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ θα νικήσει.
Καλώ τον αδελφό μου με σκληρή δουλιά να προσπαθήσει να ξεπλύνει το κακό που έκανε με τη δήλωση και την αδελφούλα μου να πάρει τη θέση μου στο ΚΚΕ».
Ο Μήτσος Ρεμπούτσικας: «Οταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά, δεν πεθαίνει ποτές».
Ο Νίκος Μαριακάκης: «Καλύτερα να πεθάνει κανείς στον αγώνα για τη λευτεριά παρά να ζει σκλάβος».
Ο νεαρός Δημήτρης Σοφής από την Πεντέλη με μόλις οκτώ λέξεις: «Χαίρετε φίλοι. Εκδίκηση. Μάνα μη λυπάσαι. Χαίρε μάνα»^4.

Πράξη δεύτερη
Ηταν, γράφει ο Ν. Καραντηνός⁵, «μέρα μουντή πνιγμένη στην ομίχλη. Λένε όσοι τη ζήσανε, πως το πρωινό εκείνο πνιγόσουν. Δεν ανάσαινες. Ηταν Δευτέρα. Ηταν Πρωτομαγιά του 1944. Και το ημερολόγιο έλεγε πως ο ήλιος θα 'βγαινε στις 5.33΄... Από την Κυριακή κιόλας το ρολόι της ζωής για 200 παλικάρια είχε αρχίσει την αντίστροφη μέτρηση.
Ηταν 200 αντιφασίστες. Δεσμώτες όλοι της Ακροναυπλίας κι εξόριστοι της Ανάφης, που η μεταξική δικτατορία τους είχε παραδώσει στους χιτλερικούς. Μια τραγωδία με 200 πρωταγωνιστές... Από τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη ως το νεολαίο το Σοφή. Η πρώτη πράξη γράφτηκε χαράματα, στο Χαϊδάρι. Στο προσκλητήριο του θανάτου. Με την ιαχή της λευτεριάς. Κι η άλλη, όλο το πρωινό, στην αδούλωτη γειτονιά της Καισαριανής: Το Σκοπευτήριο.
(...)
Ο Στέλιος Φραγκίσκος, Ακροναυπλιώτης, θυμόνταν: "Τέτοιο δράμα, τέτοια μέρα η Καισαριανή δεν την ξανάζησε. Περιμένοντας να ακούσει 10 φορές την ομοβροντία και δέκα φορές τις χαριστικές βολές, που τις διέκοπταν τα τραγούδια κι οι ζητωκραυγές των μελλοθάνατων".
(...)
Η Μαίρη Παρασκευοπούλου ήταν τότε 14 χρόνων. Είχε βρεθεί σε μια ταράτσα. Και καθώς θυμάται κόντευε μεσημέρι. Ηταν η ταράτσα του αστυνομικού Θάνου. Από εκεί με τα κιάλια παρακολουθούσαν. Διέκρινες μια ομάδα να σηκώνει τα χέρια. Είδε τα χέρια ψηλά με τ' άσπρα πουκάμισα. Και είχε καρφωθεί στη μνήμη της η κραυγή και μια ριπή: Αδέλφια Γεια σας. Και με το Γεια σας η ριπή. Κι αμέσως μετά οι χαριστικές βολές».

Τα κορμιά των 200 της Καισαριανής μάτωσαν το χώμα του Σκοπευτηρίου.
Τους είχαν χωρίσει σε εικοσάδες.
Ο Ν. Σουκατζίδης είχε μείνει στην τελευταία για να μεταφράζει. Με μια φωνή οι μελλοθάνατοι είπαν τις τελευταίες τους κουβέντες:
Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω το ΚΚΕ. Ζήτω η λευτεριά...

Το κάλεσμα του ΕΑΜ

Το ΕΑΜ, λίγες μέρες μετά, σε ανακοίνωσή του γράφει για τις «ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Ο ΚΑΘΕ ΑΘΗΝΑΙΟΣ»: «...Ποια ηθική, ποιο δίκιο, ποια λογική λέει πως όταν δυο στρατοί πολεμούν εκείνος που χάνει στη μάχη έχει το δικαίωμα να σκοτώνει ανθρώπους που κάθουνται χιλιόμετρα μακριά; Να τουφεκίζει κρατούμενους που όντως ήταν τα θύματα της βασιλομεταξικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου και βρίσκονται φυλακή από το 1936 κι επομένως δεν μπορούσαν να είχαν καμιά σχέση με την οργάνωση των μαχών;
(...)
Η φρικώδης και πρωτάκουστη τρομοκρατία που εξασκεί στην Ελλάδα ο καταχτητής με τη βοήθεια γερμανοράλληδων δεν είναι στην ουσία αντίποινα για τη δράση του ΕΛΑΣ εδώ και στην ύπαιθρο. Αυτό είναι απλή δικαιολογία. Γίνεται για να τρομοκρατηθεί ο λαός να σταματήσει την αντίστασή του και να πραγματοποιήσουν ανενόχλητοι οι καταχτητές την επιστράτευση και τη ληστεία του τόπου μας.

ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ,
Η στιγμή είναι κρίσιμη. Αν σκύψουμε το κεφάλι είμαστε χαμένοι. Τα θύματα του αγώνα είναι πολύ λιγότερα από τα θύματα της επιστράτευσης, από τα θύματα της πείνας. Οι κρεμασμένοι και τουφεκισμένοι ήρωες, τα καμένα μας χωριά φωνάζουν. Μην αφήστε τη θυσία μας να πάει χαμένη! Μην υποταχθείτε! Αγωνιστείτε για να μη γίνει η επιστράτευση. Αγωνιστείτε για τη ζωή σας. Εκδικηθείτε μας. Αγωνιστείτε για να σταματήσουν οι σφαγές».

¹. Κώστας Βάρναλης, απόσπασμα από το ποίημά του «Πρωτομαγιά 1944».
². Γιάννης Ρίτσος, «Σκοπευτήριο Καισαριανής».
³. Θέμος Κορνάρος, «Το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου», χαρισμένο στη μνήμη του εθνικού ήρωα Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Νεοελληνικές Εκδόσεις, Αθήνα, 1963.
⁴. «Γράμματα και μηνύματα εκτελεσμένων πατριωτών», Εκδόσεις Κέδρος, 1974.
⁵. Νίκος Καραντηνός, «Ο λαός της Καισαριανής ξαναθυμάται τους 200», «Ριζοσπάστης», 27 του Απρίλη 1980.
Σημείωση: Τηρείται η ορθογραφία των πρωτότυπων κειμένων.

1η Μάη 1944: Στον τοίχο της Καισαριανής

Tο φιρμάνι των Γερμανών δημοσιεύτηκε στις 30 του Απρίλη
Οι 200 της Καισαριανής έδωσαν τη ζωή τους για εκείνα τα ανώτερα ιδανικά που δίνουν περιεχόμενο στην έννοια «άνθρωπος». Και δεν πέθαναν ποτέ.
Εκείνη την Πρωτομαγιά, την Πρωτομαγιά του '44, την έγραψαν με το αίμα τους σε ένα κεφάλαιο της Ιστορίας που δεν πρόκειται να σβήσει.
Όσο κι αν το παλεύουν ευρωλάγνοι και οπορτουνιστές δοκιμάζοντας να ξαναγράψουν την ιστορία στα μέτρα τους.
¡La historia me absolverá! -«η ιστορία θα με δικαιώσει!» πέταξε στα μούτρα των κατηγόρων του Fidel. Οι 200 κομμουνιστές αντιφασίστες πατριώτες έγιναν θρύλος.
Οι κομμουνιστές δεσμώτες, που η ελληνική πλουτοκρατία, η κυβέρνηση του Τσουδερού και το καθεστώς του Μεταξά κρατούσαν έγκλειστους στην Ακροναυπλία και την Ανάφη, οι κομμουνιστές που με την είσοδο των χιτλερικών στην Ελλάδα το καθεστώς του Μεταξά και οι δωσίλογοι τους παρέδωσαν στους ναζί, μετέτρεψαν με το αίμα τους το Σκοπευτήριο σε θυσιαστήριο της λευτεριάς.
Την Πρωτομαγιά του '44, οι 200 της Καισαριανής σήκωσαν την Ελλάδα ένα μπόι ψηλότερα, με εκείνο τον τρόπο που ξέρουν να το κάνουν οι κομμουνιστές.
Τον τρόπο που περιέγραψε λίγα χρόνια αργότερα ο Μπελογιάννης:
«Με την καρδιά μας και με το αίμα μας».

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΚΡΗΣ: ΜΙΑ ΗΡΩΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Ομιλία Δημάρχου Καισαριανής Ηλία Σταμέλου Πρωτομαγιά του 2016

Σας καλωσορίζουμε και εφέτος, στο «Θυσιαστήριο της Λευτεριάς» του Λαού μας, στον «Τοίχο της Καισαριανής», όπου τιμάμε τη θυσία των 200 κομμουνιστών που εκτελέστηκαν την ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ του 1944, από τους φασίστες κατακτητές.
Υποκλινόμαστε στο μεγαλείο εκείνων που έζησαν με ψηλά το κεφάλι και στάθηκαν απέναντι απ' το απόσπασμα, πιστοί στις ιδέες και τα ιδανικά τους, διατρανώνοντας ως την τελευταία τους στιγμή τον πόθο τους για μια Ελλάδα λεύτερη, για μια Ελλάδα του Λαού της.
Τιμάμε την Εργατική Πρωτομαγιά, τους χιλιάδες επώνυμους και ανώνυμους που πάλεψαν σκληρά με τα αφεντικά και το κράτος τους σε όλο τον κόσμο για τις μεγάλες κατακτήσεις του 20ου αιώνα, παίρνοντας τη θέση μας σήμερα, στην πάλη των εργαζόμενων για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών μας!
Συνεχίζουμε τις αγωνιστικές παραδόσεις του λαϊκού κινήματος, βαδίζοντας τον ίδιο δρόμο που χαράχτηκε από το Σικάγο του 1886 ως τη Θεσσαλονίκη του 1936 και την Καισαριανή του 1944, μέχρι τις μέρες μας! Το δρόμο της πάλης και των κατακτήσεων από το 8ωρο και τη σταθερή δουλειά με δικαιώματα, την κοινωνική ασφάλιση, μέχρι την παιδεία, την υγεία, τις συνδικαλιστικές και δημοκρατικές ελευθερίες, ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις.

Με αυτόν μόνο τον τρόπο, μπορούμε να τιμήσουμε την Πρωτομαγιά.
Με αυτόν τον τρόπο τιμάμε τις ιδέες, τα ιδανικά, την υπέρτατη θυσία των 200 κομμουνιστών, της τόσο ξεχωριστής Πρωτομαγιάς του 1944.

Την Άνοιξη του 1944, η ώρα της ήττας του φασισμού ζύγωνε πια με βήμα σίγουρο. Οι ορδές του φασισμού, που λίγα μόλις χρόνια πριν διέσχιζαν σαν θύελλα απ΄ άκρη σ' άκρη την Ευρώπη, γνώριζαν τη μία ήττα μετά την άλλη. Τρέπονταν σε φυγή μπροστά στην ορμή και την αποφασιστικότητα του ηρωικού Κόκκινου Στρατού.

Στην Ελλάδα ο ΕΛΑΣ παλεύει ηρωικά και σφυροκοπά τον εχθρό σε όλη τη χώρα. Στα βουνά οι λεύτερες περιοχές, η λαϊκή αυτοδιοίκηση, η λαϊκή δικαιοσύνη είναι πια η καινούργια πραγματικότητα. Ήδη από τα μέσα του 1943, περίπου η μισή επικράτεια της χώρας έχει απελευθερωθεί από τον κατακτητή.
Στην αδούλωτη Αθήνα με εντολή του ΕΑΜ ξεσπά ισχυρότατο κύμα απεργιών, συλλαλητηρίων και διαδηλώσεων κατά της τρομοκρατίας, για τη ματαίωση της καινούργιας προσπάθειας των χιτλερικών για επιστράτευση.
Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας και του Πειραιά δίνει πραγματικές μάχες στην Καισαριανή, το Δουργούτι, την Κοκκινιά, την Καλλιθέα, έχοντας στο πλευρό του χιλιάδες νέους και νέες της ΕΠΟΝ.
Η τιμή της οργάνωσης και της καθοδήγησης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα ανήκει στο ΚΚΕ, που υπήρξε ο εμπνευστής, ο καθοδηγητής και ο κύριος αιμοδότης του. Η αλήθεια αυτή δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Ηλίας Σταμέλος + Γιώργος Κατημερτζής

Η Καισαριανή και ο λαός της, αναδείχθηκαν σε κάστρο στην πάλη ενάντια στους κατακτητές. Βρέθηκαν πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα.
Σπίτι δεν έμεινε ατρύπητο από τις σφαίρες των Γερμανών και των ντόπιων συνεργατών τους.
49 φορές οι κατακτητές θα αποπειραθούν να πατήσουν το χώμα της και τόσες φορές θα γυρίσουν πίσω χωρίς να πετύχουν το σκοπό τους. Η ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ για αυτή της την ιστορική προσφορά δικαίως ονομάστηκε το «μικρό ΣΤΑΛΙΓΚΡΑΝΤ», αποτελεί μια από τις πιο ηρωικές πόλεις σε παγκόσμιο επίπεδο δίπλα στο ΔΙΣΤΟΜΟ, το ΧΑΪΔΑΡΙ, το ΚΟΥΡΝΟΒΟ…

Οι κάτοικοι της με την επιλογή τους αυτή κατέκτησαν μια περίοπτη θέση στην ιστορία του λαϊκού μας κινήματος, αλλά και πλήρωσαν με αμέτρητες θυσίες όχι μόνο στην πάλη ενάντια στον φασισμό αλλά και μετέπειτα στην αποφασιστική σύγκρουση με την αστική τάξη τον Δεκέμβρη του 44.
Την επιλογή του ο Καισαριανιώτικος λαός την πλήρωσε και με άπειρες διώξεις και διωγμούς τα μαύρα χρόνια που ακολούθησαν, όταν ο εχθρός άλλαξε όψη…
Για παραδειγματισμό και "νουθεσία", ο κατακτητής θα στήσει στα σπλάχνα της ένα τόπο ομαδικών-μαζικών εκτελέσεων.
Και αυτός ο τόπος, αντί για τον τρόμο και την υποταγή, θα γίνει παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης, θυσίας και παλικαριάς.

Η «Ματωμένη καρδιά της Ελλάδας -Το Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Πάνω από 600 οι εκτελεσμένοι - κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πόσοι.
Οι εκτελέσεις ξεκίνησαν το Μάη του 1942 και δεν τελείωσαν πάρα λίγες μέρες πριν την απελευθέρωση.
Σαράντα οχτώ φορές διάβηκε το κατώφλι του Σκοπευτηρίου το εκτελεστικό απόσπασμα.
Το 1942 εκτελούνται 13.
Το 1943 εκτελούνται 147.
Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1944, μπροστά στο «πλήρωμα του χρόνου» που πλησίαζε, οι φασίστες κατακτητές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους δείχνουν το πιο κτηνώδες τους πρόσωπο.
Πάνω από 440 οι εκτελεσμένοι.
Στις 3 Μάη 1944 στο εκτελεστικό απόσπασμα οδηγήθηκαν για πρώτη φορά γυναίκες κρατούμενες από τις φυλακές Χατζηκώστα.
Στις 5 Σεπτέμβρη 50 αγωνιστές από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου (κυρίως Βυρωνιώτες και Παγκρατιώτες) οδηγούνται στον τοίχο της Καισαριανής.
Ανάμεσά τους δύο 17χρονες ΕΠΟΝίτισσες, η Ηρώ Κωνσταντοπούλου και η Αθηνά Χατζηεσμέρ.
Στο Σκοπευτήριο εκτελούνται επίσης 25 αντιφασίστες στρατιώτες, 20 Ιταλοί και 5 Γερμανοί.

Αναμφίβολα, κορυφαία ανάμεσα στις τόσες θυσίες, η θυσία των 200 κομμουνιστών την Πρωτομαγιά του 1944.

Η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή: Αφορμή για την εκτέλεση στάθηκε η εξόντωση ενός γερμανού στρατηγού και του επιτελείου του, σε μάχη με τον ΕΛΑΣ στους Μολάους της Λακωνίας.
Έδωσαν εντολή να εκτελεστούν 200 κομμουνιστές που ήταν κρατούμενοι στο στρατόπεδο-κολαστήριο του ΧΑΙΔΑΡΙΟΥ, οι περισσότεροι από αυτούς, εξόριστοι στην Ακροναυπλία και την Ανάφη που παραδόθηκαν από τη δικτατορία του ΜΕΤΑΞΑ στους Γερμανούς καταχτητές.
Ένας για διακόσιους (200). Έγκλημα πέρα από κάθε λογική και φαντασία.
Ξημερώνοντας η Πρωτομαγιά, στο στρατόπεδο του ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ άρχισε η εκφώνηση των ονομάτων. Μεγάλος κατάλογος. Ένας, ένας, όσοι άκουγαν το όνομά τους στο προσκλητήριο εκείνης της Κυριακής, ήξεραν τι τους περιμένει:
Θάνατος, φόρος αίματος για τη λευτεριά.

Ηρώ Κωνσταντοπούλου πορτρέτο - Μουσείο Εαμικής Εθνικής Αντίστασης - Καισαριανή

Αϊβατζίδης Γεώργιος. (...) Μόλις ακούει τ' όνομα, πετιέται ένας άντρας. - Γεια σας αδέρφια, φωνάζει, και σηκώνει τη γροθιά του ψηλά.
Ο κατάλογος εξακολουθεί. Διακόσια ονόματα. Διακόσια προσκλητήρια. Ένας-ένας π' ακούει, πετιέται στη μέση. Γροθιές παντού ανεμίζανε, σα’ νάτανε σημαίες.
Άκουες τις φωνές τους να φωνάζουνε: "Ζήτω το ΕΑΜ! Ζήτω ο ΕΛΑΣ! - Ζήτω το ΚΚΕ!".
«Γεια σας αδέρφια! Εκδίκηση!», τα λόγια του αποχαιρετισμού.

Στις 7.30 το πρωί, στήνουνε χορό. «Ελάτε παιδιά να χορέψουμε, να δουν οι Γερμανοί πως πεθαίνουν οι Έλληνες», λέει ο Ναπολέων Σουκατζίδης.
Ο Ναπολέων, που, νωρίτερα, την ώρα του προσκλητήριου, ο Γερμανός διοικητής του 'δωσε τη δυνατότητα να σώσει τη ζωή του κι αυτός απάντησε: «Δέχομαι τη ζωή μόνο με τον όρο πως δεν πρόκειται να την πάρω από άλλον κρατούμενο. Μόνο όταν η θέση μου μείνει κενή !! ».

Κι έπειτα, ο Εθνικός Ύμνος. Κανείς δε φοβήθηκε. Κανείς δε λύγισε. Κανείς δε ζήτησε να του χαριστεί η ζωή.
Γιατί η ζωή κατακτάται και ζωή σημαίνει ελευθερία. Δέκα φορτηγά χρειάστηκαν να μεταφέρουν τους μελλοθάνατους από το «Μπλόκ 15» του στρατοπέδου του Χαϊδαρίου, στην ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ.
Ο δρόμος προς το Σκοπευτήριο γέμισε ρούχα και σημειώματα. Ήταν το στερνό «αντίο» των μελλοθάνατων, στους δικούς τους. Όλα τα σημειώματα, όλες οι κουβέντες τους, αποπνέουν περηφάνια, λεβεντιά. Τίποτα δε δείχνει φόβο, μόνο την ανάγκη να πουν «αντίο». Να δείξουν σ' αυτούς που παραμένουν στη ζωή πως ο αγώνας δεν πρέπει να σβήσει, πρέπει να συνεχιστεί και να δυναμώσει.

 

 

Καλύτερα να πεθαίνει κανείς στον αγώνα για τη λευτεριά παρά να ζει σκλάβος

Μ' αυτά τα λόγια αποχαιρέτησε τη ζωή, ο Νίκος Μαριακάκης.
«Αγαπημένοι μου, ο θάνατός μου δε θα πρέπει να σας λυπήσει, αλλά να σας ατσαλώσει πιο πολύ για την πάλη που διεξάγεται. Σφίξτε τις καρδιές σας και βγείτε παλικάρια απ' τη νέα δοκιμασία. Έτσι θα μας τιμήσετε καλύτερα. Όταν ο άνθρωπος δίνει τη ζωή του για ανώτερα ιδανικά δεν πεθαίνει ποτέ. Με πολλή αγάπη. Σας φιλώ Μήτσος ΡΕΜΠΟΥΤΣΙΚΑΣ». Και, όντως, δεν πέθανε ποτέ!
«Πατερούλη, πάω για εκτέλεση, να 'σαι περήφανος για τον μονάκριβο γιο σου. Ν' αγαπάς και να λατρεύεις την κορούλα σου και την αδερφούλα μου, κι οι δυο μεγάλοι άνθρωποι. Γεια, γεια πατερούλη. ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΟΥΚΑΤΖΙΔΗΣ».

Οι εκτελέσεις ανά 20άδες. Δέκα φορές στήθηκαν ανά ομάδες στον τοίχο. Όλη την ώρα που τουφέκιζαν στο ματωμένο τοίχο της Καισαριανής οι καμπάνες χτυπούσαν λυπητερά. Και ο τηλεβόας με τα λόγια του άναβε τις καρδιές και υποσχόταν εκδίκηση».
Στις δύο το μεσημέρι, τελειώσανε… «Την επόμενη μέρα, ο λαός της Καισαριανής, αψηφά την τρομοκρατία και μετονομάζει το δρόμο που κύλησε το αίμα, την οδό Σκοπευτηρίου, σε «ΟΔΟ ΗΡΩΩΝ».
Στους τοίχους του γράφεται το σύνθημα:
«Αυτός ο δρόμος είναι ΔΡΟΜΟΣ ΗΡΩΩΝ. Τον διαβαίνουν οι λεβέντες του έθνους. Χθες 1η του Μάη τον διάβηκαν 200 παλικάρια»...
Ο Βασίλης Ρώτας στο ποίημά του «Ανθούς-Πρωτομαγιά», γράφει για την εκτέλεση των 200.
«Δεν είντουσαν πεντέξι κι ουδέ μια δεκαριά,  παρ’ είντουσαν Διακόσιοι μιαν εκκλησιά κορμιά.
Διακόσιοι είν’ ένας κι ένας, μ’ αντρειά, μ’ αξιά, με νου, διακόσιοι βασιλιάδες λεβέντες του λαού.

Πρωτομαγιά χαράζει, μα δε μοσκοβολάει, η αυγή φοβάται να’ βγει, το φως χασομεράει.
Τους φόρτωσαν δεμένους, τους στρίμωξαν ορθούς, κλεισμένοι εμείς ακούμε: – τους παίρνουν, δεν ακούς;

Λαέ μας, τα παιδιά σου, σταθήκαμε πιστά, κατά το μάθημά σου στον τύραννο μπροστά.
Δώσαμε τις ζωές μας ντυμένες αρετή, για τη δική σου δόξα και για την προκοπή.
Λαέ μας δοξασμένε, πατρίδα μας γλυκιά, μας κόψαν τις ζωές μας ανθούς Πρωτομαγιά.»

Πρωτομαγιά 1944 - με το βλέμμα στο σήμερα…

Εμπνεόμαστε και διδασκόμαστε από τους αγώνες και τις θυσίες προκειμένου με μεγαλύτερη ωριμότητα να αντιμετωπίσουμε τα καθήκοντα του παρόντος και του μέλλοντος.
1. Αποτελεί χρέος όλων μας, στους αγωνιστές που εκτελέστηκαν σε αυτό εδώ τον ιερό χώρο, να υπερασπιστούμε την ιστορική αλήθεια, να προβάλουμε τα διδάγματα από την ηρωική πάλη των λαών κόντρα σε όλους αυτούς, που και στην χώρα μας, θέλουν να παραχαράξουν την ιστορία να προσαρμόσουν τα διδάγματα της στις σημερινές τους επιδιώξεις.
Κόντρα σε αυτούς που διδάσκουν την υποταγή, σε αυτούς που βλέπουν στους αγώνες του λαού μόνο λάθη.
Κόντρα στους "επιστήμονες" που θέλουν να πείσουν ότι οι 200 εκτελεσμένοι κομμουνιστές ήταν λίγο-πολύ ίδιοι με τους δολοφόνους τους, στην επίσημη πλέον γραμμή της Ε.Ε., που εξισώνει την πιο απάνθρωπη, αντιδραστική ιδεολογία-τον φασισμό με ότι πιο προοδευτικό γνώρισε ο ανθρώπινος νους, τη θεωρία για την κοινωνική απελευθέρωση και την κατάργηση της εκμετάλλευσης, τον Σοσιαλισμό-Κομμουνισμό.
Αποτελεί χρέος μας να διαδώσουμε ολόκληρη και όχι επιλεκτικά την ιστορία αυτής της πόλης. Την Μικρασιατική καταστροφή και την προσφυγιά που ακολούθησαν τους σχεδιασμούς των ιμπεριαλιστών στην περιοχή, την εγκατάσταση των προσφύγων και τον αγώνα που έκαναν για την επιβίωση, τη συμβολή τους στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος και των ταξικών αγώνων, τη συμμετοχή των κατοίκων της ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ στην πάλη για την απελευθέρωση και την οικοδόμηση μιας νέας Ελλάδας- μιας Ελλάδας του λαού της.

2. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι οι ξένοι φασίστες κατακτητές είχαν και πρόθυμους ντόπιους συνεργάτες. Τους ιδεολογικούς προγόνους της σημερινής εγκληματικής οργάνωσης της ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ.
Τιμώντας τους αγωνιστές, οι εργαζόμενοι, η νεολαία όλος ο λαός χρειάζεται να απομονώσει αποφασιστικά την ναζιστική εγκληματική ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ που έχει σαν πρότυπα τον ΧΙΤΛΕΡ, τα τάγματα ασφαλείας, τρέφει μίσος για το εργατικό λαϊκό κίνημα, κάνοντας τη βρώμικη δουλειά για τους πιο αδίστακτος εκμεταλλευτές του λαού.

3. Τα συμπεράσματα αυτά είναι ιδιαίτερα επίκαιρα σήμερα, που οι αντιθέσεις ανάμεσα στις διάφορες μπεριαλιστικές συμμαχίες οξύνονται για το μοίρασμα των αγορών και τον έλεγχο των πηγών και των δρόμων της Ενέργειας.
Για άλλη μια φορά ξεπροβάλει ο κίνδυνος ενός γενικευμένου πολέμου στην περιοχή μας, με τη χώρα μας να είναι βαθιά εμπλεκόμενη στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, που έχουν ήδη δημιουργήσει εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, ξεριζωμένους και εγκλωβισμένους ανθρώπους.
Τα λαϊκά στρώματα δεν πρέπει να αποτελέσουν τα πιόνια στην σκακιέρα των αντιτιθέμενων συμφερόντων αλλά να παλέψουν για τα δικά τους συμφέροντα, κόντρα στον εθνικισμό, το ρατσιστικό και φασιστικό μίσος.

4. Σήμερα τα ιδανικά, οι ιδέες, τα συνθήματα που γαλούχησαν και ενέπνευσαν τους 200 κομμουνιστές της Πρωτομαγιάς του 1944, αλλά και τόσους άλλουςεπώνυμους και ανώνυμους ήρωες της εργατικής τάξης, παραμένουν επίκαιρα και αναγκαία όσο ποτέ.
Πριν από 130 χρόνια, οι εργάτες του Σικάγο συγκρούστηκαν με την εργοδοσία και το κράτος της, διεκδικώντας το 8ωρο.
Oι εργάτες πάλεψαν σκληρά, έδωσαν ακόμα και τη ζωή τους, γράφοντας με το αίμα τους μια από τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία της ταξικής πάλης.
Μόνο έτσι έκαναν τους στόχους τους πραγματικότητα πραγματικότητα, άνοιξαν το δρόμο για να κερδίσουν μια ανθρώπινη ζωή.
Σήμερα, ενώ η επιστήμη και η τεχνική δίνουν αφάνταστες δυνατότητες για να ζει ο άνθρωπος μια ευτυχισμένη ζωή, να ικανοποιούνται οι ανάγκες του, στη χώρα μας υπάρχουν πάνω από 1,5 εκ. άνεργοι, ενώ στην ΕΕ πάνω από 18 εκ. άνθρωποι που αναζητούν τροφή στα σκουπίδια!
Για τα κέρδη ξηλώνονται όλες οι κατακτήσεις στα εργατικά δικαιώματα και επανέρχεται η «βασιλεία» του νόμου της ζούγκλας στην εργασία! Παρουσιάζεται ως «σύγχρονο», ό,τι πιο παλιό και αντιδραστικό, όπως οι περισσότερες ώρες δουλειάς, οι χαμηλότερες αμοιβές, η στέρηση βασικών δικαιωμάτων σε υγεία και παιδεία.
Η αιτία η ίδια, σήμερα όπως τότε. Η κερδοφορία, τα συμφέροντα των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων! Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: 62 άνθρωποι κατέχουν το 50% του ΑΕΠ ολόκληρου του πλανήτη!

Αυτό είναι το σύστημα της μισθωτής σκλαβιάς – ενάντια στο οποίο έχουν δοθεί ηρωικοί αγώνες από την εργατική τάξη όλων των χωρών – που τώρα, για να αντιμετωπίσει την κρίση του, ορμάει ξανά και με τον πιο βάρβαρο τρόπο απέναντι στους εργάτες και τα λαϊκά στρώματα, θέλει την πιο άγρια εκμετάλλευση των λαών, αναζητάει περισσότερη ανθρώπινη σάρκα για να τραφεί, προκαλεί νέες σφαγές, πολέμους για να ξαναμοιράσει τη λεία.
Στη χώρας μας, σήμερα εξαπολύεται ωμή επίθεση στις εργατικές κατακτήσεις, όπως είναι οι ΣΣΕ, ο σταθερός χρόνος εργασίας, το ίδιο το 8ωρο, τα εργασιακά δικαιώματα και τσακίζει ό,τι έχει απομείνει από την Κοινωνική Ασφάλιση. Το βαρύ πλήγμα που φέρνουν στο ασφαλιστικό, η πολιτική της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ της ΕΕ και του κεφαλαίου, δεν αφήνει κανέναν ανέγγιχτο! Έρχεται να προστεθεί πάνω σε όλα τα προηγούμενα αντεργατικά και αντιλαϊκά μέτρα που ικανοποιούν τις απαιτήσεις για περισσότερα κέρδη και για μεγαλύτερη εκμετάλλευση των εργαζόμενων.
Ιδιαίτερα οι νέοι εργαζόμενοι, που σήμερα υποφέρουν από τις εργασιακές σχέσεις – λάστιχο και τους μισθούς πείνας, από την εναλλαγή ανεργίας – «απασχόλησης», καταδικάζονται στην ανασφάλεια και την αβεβαιότητα για τη ζωή και το μέλλον τους.
Αυτή η αντεργατική – αντιλαϊκή βαρβαρότητα δεν θα έχει τέλος, εάν δεν δυναμώσει η λαϊκή πάλη, η ενότητα και η οργάνωση του λαού.
Το καθήκον αυτό περνάει σήμερα μέσα από την κλιμάκωση του αγώνα ενάντια στο νέο νομοσχέδιο, που μεθοδευμένα και για να αποφύγει τη λαϊκή αντίδραση, έφερε η κυβέρνηση για ψήφιση αυτές της ημέρες στη βουλή. Περνάει μέσα από τη μαζική συμμετοχή στην απεργία σήμερα που βρίσκεται σε εξέλιξη, στην συγκέντρωση του ΠΑΜΕ, στην πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στο Σύνταγμα αύριο, για να μην περάσει το νέο έγκλημα.
Τίποτα δε χαρίστηκε από καμιά κυβέρνηση, από κανέναν εργοδότη. Όλες τις κατακτήσεις ο λαός τους απέσπασε με σκληρούς ταξικούς αγώνες. Αυτό είναι και το μήνυμα κάθε εργατικής Πρωτομαγιάς, δεν πρέπει να επιτρέψουμε να αλλοιωθεί, δεν πρέπει να ξεχάσουμε.

5. Δεν ξεχνάμε τέλος, ότι ακόμα και σήμερα, έπειτα από δεκαετίες λαϊκών κινητοποιήσεων που έκαναν κατορθωτό να αποδοθεί το μεγαλύτερο μέρος του στη ιστορική μνήμη και το λαό της πόλης, να φτιαχτεί το σημερινό μνημείο, Ο ΙΕΡΟΣ ΧΩΡΟΣ του ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟΥ εξακολουθεί να βεβηλώνεται από την παρουσία της Σκοπευτικής Εταιρίας, που συνεχίζει να σέρνει στα δικαστήρια τις δημοτικές αρχές της πόλης και κάθε άλλο παρά έχει παραιτηθεί από τις αξιώσεις της. Σε γράμμα τους προς το Υπουργείο Οικονομικών στις αρχές του έτους ζητάνε με περίσσιο θράσος, ούτε λίγο ούτε πολύ, το ξεπούλημα του χώρου του Σκοπευτηρίου.
Γράφουν: «…η συνύπαρξη του Σωματείου μας με το Δήμο Καισαριανής είναι πρακτικά ανέφικτη, εφόσον ο τελευταίος έχει εκδηλώσει επανειλημμένως και εμπράκτως τη θέλησή του να μετατρέψει το χώρο του Σκοπευτηρίου σε πάρκο. Για το λόγω αυτό και επιθυμούμε την συμβιβαστική επίλυση της όλης διαφοράς, ώστε να περιέλθει το όλο ακίνητο στην ιδιοκτησία του ΤΑΙΠΕΔ και να διατεθεί προς επενδυτή».

Και συνεχίζουν…
«Επειδή το ελληνικό Δημόσιο έχει αναλάβει έναντι των Ευρωπαίων Εταίρων μας την υποχρέωση ανευρέσεως περιουσιακών στοιχείων 50 δις ευρώ με σκοπό την ιδιωτικοποίηση τους, η τυχόν μη εκδήλωση ενδιαφέροντος εκ μέρους σας για την προσφορά μας, η οποία μπορεί να καλύψει σημαντικό μέρος της σχετικής υποχρεώσεως, θα σημάνει αθέτηση των υποχρεώσεων της χώρας έναντι των δανειστών. Προτιθέμεθα δε να γνωστοποιήσουμε την αίτησή μας και προς την Επιτροπή της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα.
Με εκτίμηση Πανελλήνια Σκοπευτική Εταιρία» (!!!)

Απαιτούμε από την κυβέρνηση τώρα να δώσει τέλος σε αυτή την ασέβεια, να αποφασίσει για την οριστική απομάκρυνση της ΣΚΟΠΕΥΤΙΚΗΣ εταιρίας από το Σκοπευτήριο Καισαριανής.
Εμείς δηλώνουμε ότι δεν πρόκειται ο χώρος που με αγώνες ο λαός της ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ με επικεφαλής τις εκάστοτε δημοτικές αρχές και ιδιαίτερα με τον αείμνηστο δήμαρχο Π. ΜΑΚΡΗ, κατέχτησε και αξιοποίησε για την ιστορική μνήμη και την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, να αμφισβητηθεί.
Συνεχίζουμε, κρατώντας το φωτεινό παράδειγμα όλων των σ/φων μας που δεν δούλωσαν. Με τα λόγια του μεγάλου ποιητή Γιάννη Ρίτσου.

Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. Γνωρίζετε γιατί.
Γυμνοί , κατάσαρκα φορώντας τις σημαίες,
η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.
Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα.
Είδατε τα πουλιά , που πέταξαν αντίθετα στις σφαίρες
αγγίζοντας με τα φτερά τους ,τον ανατέλλοντα πυρφόρον.
Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς ν’ανοίγουνε στο μέλλον .

Εμείς , μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα, Μόνον
θυμηθείτε το : αν η ελευθερία
δεν βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας,
εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας.

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ στους 200 ΗΡΩΕΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ
ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ ΤΟΥ 1944.
ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΑΤΑΛΑΝΤΕΥΤΑ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΔΡΟΜΟ ΠΟΥ ΒΑΔΙΣΑΝΕ.
ΑΘΑΝΑΤΟΙ !

Θα θυμίσουμε σε όσους έχουν "ασθενή" μνήμη το ρόλο του οπορτουνισμού κλπ. «πρόθυμων» για να απαλειφθεί πάση θυσία ο όρος ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ, όταν στο Σκοπευτήριο δημιουργήθηκε η «Πλατεία των 200 της Πρωτομαγιάς του 44».
Με εισήγηση Σπύρου Τζόκα (ιστορικού στελέχους του λεγόμενου «ΚΚΕεσ» και μετέπειτα «ανεξάρτητος») –αντιδημάρχου, «λαγού» και σε προοπτική διαδοχής του Θανάση Μπαρτσώκα (ΕΑΡ–Συνασπισμός τότε) εν μέσω επεισοδιακής συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου έγινε πρόταση να μπει απλά «200 πατριώτες» γιατί οι «κομμουνιστές» …στενεύουν το μήνυμα και την ιστορία!
Και είναι προς τιμή εκείνων –αναφέρουμε ενδεικτικά τον αντιστασιακό Στέλιο Διαμαντόπουλο, το Βαγγέλη Ρουμελιώτη και πολλούς ακόμη –μεταξύ άλλων και το Γιάννη Παπαγιάννη -πρόεδρο τότε του σωματείου εργαζόμενων, που επικεφαλής αγωνιστών δημοτών ανέτρεψαν τα προαποφασισμένα.

 

G

M

T

Ανίχνευση γλώσσαΑγγλικάΑζερμπαϊτζανικάΑλβανικάΑμχαρικάΑραβικάΑρμενικάΑφρικάανςΒασκικάΒεγγαλικήΒιετναμεζικάΒιρμανικάΒοσνιακάΒουλγαρικάΓαελικά ΣκοτίαςΓαλικιακάΓαλλικάΓερμανικάΓεωργιανάΓίντιςΓιορούμπαΓκουτζαρατικάΔανικάΕβραϊκάΕλληνικάΕσθονικάΕσπεράντοΖόσαΖουλούΙαπωνικάΊγκμποΙνδονησιακάΙρλανδικάΙσλανδικάΙσπανικάΙταλικάΚαζακστανικάΚανάνταΚαταλανικάΚινέζικα παραδοσιακήΚινεζική απλοποιημένηΚιργιζιανάΚορεατικάΚορσικανικάΚουρδικάΚρεόλ ΑϊτήςΚροατικάΛάοΛατινικάΛετονικάΛευκορωσικάΛιθουανικάΛουξεμβουργιανάΜαλαγάσιΜαλαγιάλαμΜαλέιΜαλτεζικάΜαορίΜαραθικάΜογγολικάΜπασκίρΝεπαλικάΝορβηγικάΟλλανδικάΟυαλικάΟυγγρικάΟυζμπεκικάΟυκρανικάΟυρντούΠαντζάμπιΠάστοΠερσικάΠολωνικάΠορτογαλικάΡουμανικάΡωσικάΣαμοανικάΣεμπουάνοΣερβικάΣεσότοΣίντιΣινχάλαΣλαβομακεδονικάΣλοβακικάΣλοβενικάΣομαλικάΣόναΣουαχίλιΣουηδικάΣούνταΤαζικιστανικάΤαϊλανδεζικάΤαμίλΤελούγκουΤζαβανεζικάΤούρκικαΤσεχικάΤσιτσέουαΦιλιπινεζικάΦινλανδικάΦριζιανάΧαβαϊκάΧάουσαΧίντιΧμερΧμονγκ

ΑγγλικάΑζερμπαϊτζανικάΑλβανικάΑμχαρικάΑραβικάΑρμενικάΑφρικάανςΒασκικάΒεγγαλικήΒιετναμεζικάΒιρμανικάΒοσνιακάΒουλγαρικάΓαελικά ΣκοτίαςΓαλικιακάΓαλλικάΓερμανικάΓεωργιανάΓίντιςΓιορούμπαΓκουτζαρατικάΔανικάΕβραϊκάΕλληνικάΕσθονικάΕσπεράντοΖόσαΖουλούΙαπωνικάΊγκμποΙνδονησιακάΙρλανδικάΙσλανδικάΙσπανικάΙταλικάΚαζακστανικάΚανάνταΚαταλανικάΚινέζικα παραδοσιακήΚινεζική απλοποιημένηΚιργιζιανάΚορεατικάΚορσικανικάΚουρδικάΚρεόλ ΑϊτήςΚροατικάΛάοΛατινικάΛετονικάΛευκορωσικάΛιθουανικάΛουξεμβουργιανάΜαλαγάσιΜαλαγιάλαμΜαλέιΜαλτεζικάΜαορίΜαραθικάΜογγολικάΜπασκίρΝεπαλικάΝορβηγικάΟλλανδικάΟυαλικάΟυγγρικάΟυζμπεκικάΟυκρανικάΟυρντούΠαντζάμπιΠάστοΠερσικάΠολωνικάΠορτογαλικάΡουμανικάΡωσικάΣαμοανικάΣεμπουάνοΣερβικάΣεσότοΣίντιΣινχάλαΣλαβομακεδονικάΣλοβακικάΣλοβενικάΣομαλικάΣόναΣουαχίλιΣουηδικάΣούνταΤαζικιστανικάΤαϊλανδεζικάΤαμίλΤελούγκουΤζαβανεζικάΤούρκικαΤσεχικάΤσιτσέουαΦιλιπινεζικάΦινλανδικάΦριζιανάΧαβαϊκάΧάουσαΧίντιΧμερΧμονγκ

Η λειτουργία ομιλίας περιορίζεται σε 200 χαρακτήρες

Επιλογές : Ιστορία : Σχόλια : DonateΚλείνω