ΕΣΣΔ _Ήρεμες ήταν οι αυγές _ επίκαιρο 52+ χρόνια

2^ος παγκόσμιος ΕΣΣΔ και μια ομάδα γυναικών — πυροβολητών, που μόλις έχουν αρχίσει να γνωρίζουν τη φρίκη του πολέμου ξεκινούν με το διοικητή τους για μια επικίνδυνη αποστολή. Στην πορεία θα έρθουν αντιμέτωπες με τους Γερμανούς και έπειτα από σκληρές μάχες θα σκοτωθούν όλες. Ο σκηνοθέτης δεν ενδιαφέρεται τόσο για την απεικόνιση του ηρωισμού αυτών γυναικών, όσο για την ανάπτυξη των διαπροσωπικών σχέσεων και την εξέλιξη των χαρακτήρων τους: Δηλαδή την απότομη μεταμόρφωση των κοριτσιών από χαρούμενα, ανέμελα παιδιά με κέφι, δροσιά και διάθεση για έρωτα σε ριψοκίνδυνες και αποφασιστικές γυναίκες που δίνουν μάχη με το θάνατο, σώμα με σώμα καταφέρνοντας, να υμνήσει με εξαιρετικό τρόπο την ειρήνη, να καταγγείλει τον πόλεμο και να αποζητήσει το άπιαστο όνειρο: τη γαλήνη.

Το “Ήρεμες ήταν οι αυγές” (κατά λέξη οι αυγές εδώ είναι ήσυχες _ρωσικά: А зори здесь тихие, A zori zdes tikhie – αγγλ. The Dawns Here Are Quiet) είναι σοβιετικό πολεμικό δράμα του 1972 σε σκηνοθεσία Stanislav Rostotsky βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Boris Vasilyev. Η ταινία πραγματεύεται βαθιά αντιπολεμική εστιάζει σε μια φρουρά γυναικών Σοβιετικών του Κόκκινου Στρατού_ήταν και υποψήφια για Όσκαρ στην κατηγορία Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας. Διαδραματίζεται στην Karelia Ruskeala (σύνορα με Φινλανδία) και γυρίστηκε ακριβώς εκεί.

(παρένθεση)
«Κάθε άνθρωπος που αγαπά την ελευθερία, χρωστάει στον Κόκκινο Στρατό περισσότερα από ό,τι μπορεί ποτέ να πληρώσει». Με αυτά τα λόγια του Έρνεστ Χέμινγουεϊ «υποδεχόμαστε» την Ημέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, που όσο κι αν προσπαθεί η ΕΕ να εξαφανίσει απαγορεύοντας για τρίτη συνεχή χρονιά τις εκδηλώσεις μνήμης στη γερμανική πρωτεύουσα, ξεχνάει ότι είναι σπόρος…

Ένας σπόρος ποτισμένος με το αίμα εκατομμυρίων νεκρών, που όσο πιο βαθιά τον θάβεις τόσο περισσότερο συνεχίζει να ανθίζει. Η 9^η Μάη δεν παραγράφεται από τη συλλογική μνήμη, γιατί φροντίζουν οι απανταχού κομμουνιστές για αυτό και δεν επισκιάζεται από τις απαγορεύσεις των συμβόλων, τις μετονομασίες και την προπαγάνδα για δήθεν εξίσωση κομμουνισμού και ναζισμού που επιχειρείται όλα τα τελευταία χρόνια. Η Αντιφασιστική Νίκη αποτυπώθηκε και στην 7^η τέχνη, δίνοντάς μας σπουδαίες αντιπολεμικές ταινίες που συγκαταλέγονται στα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Με όπλο τους την κινηματογραφική μηχανή πλάι στις ταινίες μυθοπλασίας οι Σοβιετικοί ρίχτηκαν με αυταπάρνηση στη μάχη των ντοκιμαντέρ, που παίζουν εξίσου σπουδαίο ρόλο στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.

Σπουδαία ντοκουμέντα αποτελούν ταινίες όπως «Η Πτώση του Βερολίνου» των Γελισαβέτα Σβίλοβα και Γιούλι Ράιζμαν, «Η Μόσχα αντεπιτίθεται» των Ιλία Κοπάλιν και Λεονίντ Βαρλάμοφ, ο σπουδαίος, μεταπολεμικά γυρισμένος, «Αληθινός φασισμός» του Μιχαήλ Ρομ. Ακόμα θα μπορούσαμε να θυμηθούμε και τη σειρά 20 ωριαίων ντοκιμαντέρ «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» (ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος), που δεν ανήκει μεν στο κινηματογραφικό είδος αλλά στηρίχτηκε στα σοβιετικά επίκαιρα και υπάρχει σε κάθε σπίτι αναγνωστών του «Ριζοσπάστη». Η πενταλογία _«Η Απελευθέρωση» του Γιούρι Οζεροφ, που ακολουθεί τα γεγονότα, τις ιστορικές προσωπικότητες και τις μεγάλες μάχες του Κόκκινου Στρατού. «Η Μοίρα Ενός Ανθρώπου» και «Αγωνίστηκαν για τη μητέρα πατρίδα» του Σεργκέι Μπονταρτσούκ, «Το ημίχρονο του θανάτου» του Εβγκένι Καρέλοφ, «Ο πατέρας του στρατιώτη» του Ρέζο Κέιτζε, Zόγια του Λεβ Αρνσταμ και κλείνοντας αυτή τη μικρή αναφορά στον κινηματογράφο αφήσαμε για το τέλος «Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν» του Αντρέι Ταρκόφσκι, «Όταν περνούν οι γερανοί» του Μιχαήλ Καλατόζοφ, «Γυμνό ανάμεσα στους λύκους» του Φρανκ Μπάιερ, και το «Έλα να δεις» του Ελέμ Κλίμοφ.

Η τέχνη του κινηματογράφου
στην υπηρεσία των λαών της ΕΣΣΔ

Ήρεμες ήταν οι αυγές

Η ταινία ανοίγει έγχρωμη, με μια κοπέλα να βγάζει το κράνος της μοτοσικλέτας — κατασκηνώνοντας με τις φίλες της. Στη συνέχεια μετατοπίζεται στο καλοκαίρι του 1942, στην ίδια περιοχή, εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, λίγο πίσω από τη σοβιετική πρώτη γραμμή στο Ανατολικό Μέτωπο.

Έχοντας ζητήσει στρατιώτες που δεν πίνουν και συναδελφώνονται με γυναίκες, ο Λοχίας Βάσκοφ αναλαμβάνει απροσδόκητα μια ομάδα νεαρών γυναικών αντιαεροπορικών πυροβολητών σε έναν σιδηροδρομικό σταθμό μακριά από την πρώτη γραμμή. Ο Βάσκοφ, που δεν συνηθίζει να διοικεί γυναίκες και να συγκρούεται μαζί τους για καθημερινά θέματα. Κατά τη διάρκεια μιας αεροπορικής επιδρομής, ένα από τα κορίτσια, η κατώτερη λοχίας Rita Osyanina, καταρρίπτει ένα εχθρικό αεροσκάφος και παρασημοφορείται ενώ ο διάλογος και οι έγχρωμες αναδρομές αρχίζουν να αποκαλύπτουν τις ιστορίες των γυναικών. Αποδεικνύεται επίσης ότι η Ρίτα επιστρέφει τακτικά κρυφά φαγητό στη μητέρα και το μωρό της, που δεν βρίσκονται πολύ μακριά από το μέρος.

Μια μέρα, έχοντας κουβαλήσει κρυφά σιτηρέσια στην οικογένειά της κατά τη διάρκεια της νύχτας, συναντά δύο Γερμανούς αλεξιπτωτιστές στο δρόμο της επιστροφής στη φρουρά. Ο Βάσκοφ επιλέγει πέντε εθελοντές: Rita, Zhenya, Lisa, Galya και Sonia, για να ξεκινήσουν μαζί του μια αποστολή για να τους εξαλείψουν. Αποφασίζουν να διασχίσουν το έλος για να αναχαιτίσουν τους Γερμανούς, αλλά η πορεία είναι αργή και ύπουλη, με αποτέλεσμα η Galya να χάσει τη μπότα της και να συνεχίσει απτόητη χωρίς στο βάλτο και στα κατσάβραχα. Όταν τελικά φτάνουν στον προορισμό τους οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές τους, περιμένουν — μάλιστα υπάρχουν δεκαέξι αντί για δύο. Οι γυναίκες μπλοφάρουν κόβοντας δέντρα και ανάβοντας φωτιές, κάτι που θα κάνει τους Γερμανούς να αλλάξουν κατεύθυνση, νομίζοντας ότι υπάρχουν πολλοί πολίτες στο πέρασμά τους. Αν και το σχέδιο σχεδόν αποτυγχάνει, το θράσος της Zhenya την τελευταία στιγμή να πηδήξει μισόγυμνη στο παγωμένο ποτάμι πείθει τους αλεξιπτωτιστές να κάνουν μια παράκαμψη μέσα στο δάσος. Ο Βάσκοφ στέλνει τη Lisa πίσω στη βάση για ενίσχυση, ενώ η Zhenya κουρνιάζει κάπου πλευριτωμένη _προφανώς με πνευμονία.

Η ομάδα που έμεινε στο δάσος ετοιμάζεται να αλλάξει δρομολόγιο για να αποφύγει την άμεση επαφή με τα γερμανικά στρατεύματα, ακολουθεί ανταρτοπόλεμος με τους Γερμανούς. Η Sonia σκοτώνεται από ξιφολόγχη και η Galya πυροβολείται και πεθαίνει αμέσως από τα τραύματά της, ενώ ο Βάσκοφ, για να δημιουργήσει αντιπερισπασμό, οδηγεί τους Γερμανούς μακριά από τις δύο ζωντανές, πυροβολώντας τους με το περίστροφό του ένα Nagant (αυτό που είχαν όλοι οι σοβιετικοί αξιωματικοί του κόκκινου στρατού) καθώς τον κυνηγούν μέσα στο δάσος,  πυροβολείται στο χέρι, αλλά καταφέρνει να ξεφύγει — συνειδητοποιώντας ότι δεν έχουν έρθει οι ενισχύσεις και έχοντας ψευδαισθήσεις για τη Λίζα, η οποία σε μια καταπληκτική σκηνή _αφού πέρασε κακοτράχαλα χιλιόμετρα, λίγα μέτρα από τους δικούς της _φωνάζοντας βοήθεια στο πουθενά, πνίγεται _την “καταπίνει” ο υγρός βάλτος.

Από θαύμα συναντά Rita και Zhenya, αγκαλιάζονται φυσικά και συνειδητοποιεί ότι δεν υπάκουσαν τις εντολές του να υποχωρήσουν. Ψάχνει στον γυλιό του για μια χειροβομβίδα για να κάνει μια επίθεση αυτοκτονίας, αλλά διαπιστώνει ότι τα κορίτσια έχουν βγάλει τον πυροκροτητή. Αν και τους απειλεί να τους περάσει στρατοδικεία επειδή συνεχίζουν να παρακούν τις εντολές, αυτές αρνούνται να φύγουν και ετοιμάζονται να στήσουν ενέδρα στους Γερμανούς. Εν αναμονή και των τριών τους, η Rita τραυματίζεται από θραύσματα  χειροβομβίδας και λέει στη Zhenya να την αφήσει. Συνειδητοποιώντας ότι είναι στριμωγμένοι, παρακούει _για πολλοστή και τελευταία φορά τις εντολές του Βάσκοφ και χλευάζει _δελεάζει τους Γερμανούς μέσα στο δάσος, όπως έκανε πριν ο Βάσκοφ και αφήνει την τελευταία της πνοή. Ο Βάσκοφ _τελευταίος των Μοϊκανών πλέον μένει με τη Rita παρά τη θέλησή της περιποιώντας της τις πληγές  και υποσχόμενος να την πάει πίσω στη βάση. Αυτή του ζητά να φροντίσει τον γιο της στο διπλανό χωριό … της δίνει ένα φιλί στο μάγουλο και εκείνη του δίνει εντολή να φύγει για να βρει διέξοδο. Ο Βάσκοφ, δίνοντάς της το περίστροφο του υπακούει αλλά σύντομα επιστρέφει για να διαπιστώσει ότι η Ρίτα αυτοπυροβολήθηκε.

Απελπισμένος, οπλισμένος μόνο με ένα μαχαίρι, έχοντας μια σφαίρα στο περίστροφό του και μια χειροβομβίδα χωρίς δυνατότητα πυροδότησης, κινείται προς την περιοχή όπου ξεκουράζονται οι Γερμανοί μετρώντας τις πληγές τους. Μαχαιρώνει έναν, πυροβολώντας με την τελευταία του σφαίρα άλλον και μπλοφάροντας με τη χειροβομβίδα, πιάνει ένα οπλοπολυβόλο και αναγκάζει τους υπόλοιπους Γερμανούς να ρίξουν τα όπλα ουρλιάζοντας: Πέντε κορίτσια… πέντε νεαρά κορίτσια ήταν εδώ, μόνο πέντε, και δεν περάσατε !! Θα σας σκοτώσω με τα χέρια μου _με τα ίδια μου τα χέρια _αι ας με κρίνουν…, αλλά ένα σοβιετικό ραδιοφωνικό ανακοινωθέν τον ηρεμεί και τελικά παίρνει τους εναπομείναντες Γερμανούς ως αιχμαλώτους στις σοβιετικές γραμμές. Οι υπόλοιπες γυναίκες του συντάγματος, που έχουν έρθει για να σώσουν την ομάδα, βρίσκουν τον Βάσκοφ στα όριά του από την εξάντληση, αλλά ζωντανό.

Τριάντα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, επισκέπτεται ξανά την περιοχή της μάχης με έναν αξιωματικό, που υπονοείται ότι είναι γιος της Ρίτας. Το κορίτσι φτάνει με ένα μπουκέτο λουλούδια από τον φίλο της, για να παρευρεθεί  σε ένα μνημόσυνο για τις πέντε στρατιωτίνες που πέθαναν εκεί. Αφήνει τα λουλούδια στο μνημόσυνο και οι τρεις τους αποδίδουν τα σέβη τους.

Ο σκηνοθέτης Stanislav Rostotskiy υποσχέθηκε στον εαυτό του να κάνει μια ταινία για τις κόκκινες γυναίκες στον μεγάλο πατριωτικό πόλεμο, όταν βρέθηκε ο ίδιος μπρος σε ένα εχθρικό τανκ στο πεδίο της μάχης και ένας άγνωστος στρατιώτης μαζί με μια νοσοκόμα την Anna Chugunova έσωσαν τη ζωή του.

Το ομώνυμο μυθιστόρημα, που δημοσιεύτηκε το 1969 στο περιοδικό «Yunost», προκάλεσε μεγάλη απήχηση στους αναγνώστες, καθιστώντας ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία για τον Πόλεμο, ενώ το 1971, η ιστορία ανέβηκε στο θέατρο Taganka της Μόσχας.

Από τις πρωταγωνίστριες μόνο η Olga Ostroumova ήταν κάπως γνωστή από την ταινία Dozhivyom do ponedelnika _Θα ζήσουμε μέχρι τη Δευτέρα (1968). Για τους υπόλοιπους ηθοποιούς, η ταινία έγινε πραγματικό ντεμπούτο στη μεγάλη οθόνη. Σύμφωνα με τους ίδιους, «τέτοιοι ρόλοι σου πέφτουν μια φορά στη ζωή». Ο 26χρονος Andrey Martynov έπαιξε πειστικά τον ρόλο του Fedot Vaskov (ο οποίος, σύμφωνα με το κείμενο του βιβλίου, ήταν 32 ετών) και φαινόταν πολύ πιο ώριμος στην οθόνη από την ηλικία του.

Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τέτοιες μέρες τον Μάιο του 1971 στην Καρελία και συνεχίζονταν καθημερινά, από την αυγή μέχρι το σούρουπο, χωρίς διακοπή, συχνά σε σκληρές συνθήκες — σε κρύο, σε πραγματικό βάλτο, σε δάση. Για τον Rostotskiy, η τοποθεσία των γυρισμάτων ήταν θεμελιώδης. Ο Ισθμός της Καρελίας είναι γεμάτος κρατήρες από θραύσματα όπλων όλων των διαμετρημάτων και βεληνεκών, και δεκαετίες αργότερα ο πόλεμος αντηχούσε ακόμα σε αυτά τα μέρη. Η Elena Drapeko θυμάται: “Όταν παίζαμε “πόλεμο” στα παιδικά μου χρόνια, παίζαμε με ό,τι είχε απομείνει από αυτόν. Μερικά από τα ευρήματα εξερράγησαν και πολλά παιδιά από τη γενιά μου πέθαναν έτσι. Ο πόλεμος δεν πήγε πουθενά από εδώ, ολόκληρη η γη ήταν ποτισμένη με ατσάλι και αίμα». Και πρόσθεσε: “Για όλους όσους γύρισαν αυτήν την ταινία, ήταν η προσωπική τους μνήμη. Άλλωστε, όλοι, ο σκηνοθέτης, ο οπερατέρ, ο καλλιτέχνης, ακόμη και ο make-up artist — ήταν όλοι συμμετέχοντες στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο”.

Οι ηθοποιοί κουβαλούσαν τούβλα στα σακίδια τους για να έχουν πραγματικό βάρος, ο Rostotskiy, που κόντεψε να μείνει ανάπηρος όταν γλίστρησε και έπεσε, σκαρφαλώνοντας σε βράχους, έκανε όλη τη διαδρομή μπρος-πίσω πολλές φορές μέσα από τα δάση και τα κατσάβραχα, διασχίζοντας βάλτους όπως και οι άλλοι. Η Olga Ostroumova θυμήθηκε πώς τους έλεγε συχνά ο σκηνοθέτης: «Μην στεναχωριέστε, κορίτσια, δεν λυπηθήκαμε στον πόλεμο, ήμασταν νέοι, ερωτευτήκαμε, θέλαμε να ζήσουμε, γελάσαμε». Και τον καταλάβαμε τέλεια».

Ο Rostotskiy έπεισε τις ηθοποιούς να γδυθούν για τη σκηνή του λουτρού κόντρα στα ειωθότα του σοβιετικού κινηματογράφου εκείνης της περιόδου, που τέτοια ξεκάθαρη κινηματογράφηση γυμνού γυναικείου σώματος δεν επιτρεπόταν με τίποτε, αλλά ο σκηνοθέτης της ταινίας εξήγησε την ουσία της σκηνής στις ηθοποιούς (που έπρεπε να πειστούν να γδυθούν μπροστά στην κάμερα) ως εξής: «Κορίτσια, πρέπει να δείξω πού θα πάνε οι σφαίρες. Όχι σε ανδρικά σώματα, αλλά σε υπέροχα σώματα γυναικών που γίνονται μάνες” Υποσχέθηκε ότι μόνο αυτός και ένας κάμεραμαν θα έμεναν για να τραβήξουν _ Ωστόσο, μόλις γδύθηκαν οι γυναίκες, ο εικονολήπτης δεν άντεξε σκαρφάλωσε στο βαρέλι κι έπεσε μέσα.

Το τραγούδι του τουρίστα ερμήνευσε ο Vladimir Ivashov.

Υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1972, πήρε “αναμνηστικό” στο Φεστιβάλ Βενετίας (1972), καλύτερη ταινία της χρονιάς σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του περιοδικού «Σοβιετική Μεγάλη Οθόνη», Πρώτο Βραβείο (1973) στο VI All-Union Film Festival in Alma-Ata — Βραβείο Λένιν Κομσομόλ (1974),  Κρατικό Βραβείο ΕΣΣΔ το (1975) top βαθμολογία 8.1\10 στο imdb

Η ταινία έγινε κλασική του σοβιετικού κινηματογράφου, μια από τις πιο αγαπημένες λαϊκές ταινίες αφιερωμένη στο θέμα του πολέμου _από τις περισσότερο γνωστές της σοβιετικής διανομής —το 1973  την παρακολούθησαν 66 εκατομμύρια στους κινηματογράφους, άλλοι τόσοι και παραπάνω τα επόμενα χρόνια, με “άπειρες” προβολές μέσω διαδικτύου και ιδιωτικές, ενώ το 2002, σύμφωνα με έρευνα του Bashkirov & Partners, αναγνωρίστηκε ως η πιο δημοφιλής ταινία για τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο.

Το πρωτότυπο είναι Α\Μ με χρωματιστά μόνο την αρχή και το τέλος
Εδώ είναι σε σύγχρονη ψηφιακή επεξεργασία

Στη Σοβιετική Ένωση, η ταινία ήταν μεταξύ εκείνων που συνιστώνται για προβολή ως μέρος του σχολικού προγράμματος σπουδών, επίσης περιλαμβάνεται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των πανεπιστημίων που ειδικεύονται στη δημοσιογραφία.

Το “The Dawns Here Are Quiet” μαζί με το πως δενότανε τ΄ατσάλι “How the Steel Was Tempered _ Kak zakalyalas stal” (1973) είναι από τις πιο δημοφιλείς σοβιετικές ταινίες στην Κίνα (εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τον Deng Xiaoping).
Remake 2015 _σε μια κάτω του μέτριου ομότιτλη ταινία από τον Renat Davletyarov και στα Ταμίλ ως Peranmai, με πρωταγωνιστή τον Jayam Ravi.

Το βιβλίο έγινε και κινεζική τηλεοπτική σειρά το 2005 σε σκηνοθεσία Μάο Γουέινινγκ.

________________________

(τίτλοι αρχής)
Κεντρικό κινηματογραφικό στούντιο για παιδιά και νέους Μαξίμ Γκόρκυ

- Πάμε!
— Ναι, πάμε!
Ρομαντικοί.

Φτάνει!
Η ειρήνη μόνο ένα άπιαστο όνειρο.
Πάμε…

Στα μετόπισθεν: Τι διοικητής είναι αν δε βρίσκει τις μπότες του;
Εδώ είναι! Τις έριξα κάτω απ’ το κρεβάτι.

Όταν οι άντρες γυρίζουν απ’ το μέτωπο, θέλουν να γλεντήσουν.
Εγώ δε θα ανεχτώ παραβίαση των κανονισμών.
Σύντροφε ταγματάρχα! _Πέντε μέρες σκοπιά!

Δε μ’ αφήνει να την αρμέξω χωρίς τσεμπέρι.
Κάνε μία αναφορά, θα σε επιπλήξω και θα σου στείλω καινούργιους στρατιώτες.
Και τότε θα είναι όλα εντάξει.

Στείλτε τύπους που δεν πίνουν και δεν απλώνουν χέρι στα κορίτσια.
Εννοείς ευνούχους;
Όπως το πάρετε.
Δε μπορείς ούτε την τάξη
να διατηρήσεις. Γυναίκες!

Οι πολίτες δεν είναι υπό την ευθύνη μου.
Αυτοί είναι που δημιουργούν προβλήματα.
Σύντροφε ταγματάρχα, ελάτε στο σπίτι.
Το σαμοβάρι είναι ακόμα ζεστό.

Όχι, ευχαριστώ, πρέπει να φύγω.
Κι εσύ, διμοιρίτη,
μπες στη διάθεση του αρχηγείου.
Θα σου στείλω στρατιώτες, Βασκόφ,
που δε θ’απλώνουν χέρι
στο ποτό και στις γυναίκες.

…
Σύντροφε επιλοχία,
οι 1^ος και 2^ος ουλαμοί της 3ης διμοιρίας
της 5^ης αντιαεροπορικής μοίρας…
ήρθαν να υπερασπιστούν το σταθμό!
Αναφέρει η λοχίας Κιριάνοβα!

Η τελευταία αντιαεροπορική μονάδα
στεγαζόταν σε σκηνές.
Εκείνοι ήταν άντρες, όχι κορίτσια.

- Πως λέγεσαι;
— Μπρίτσκινα, Λιζαβέτα.
— Από που είσαι;
— Από το Βολογκντά.
Δούλευες σε κολχόζ;
Δούλευα. Αλλά πιο πολύ βοηθούσα τον πατέρα μου.
Είσαι έξυπνο κορίτσι.

Ωραία. Καμία δε βγαίνει
απ’το στρατόπεδο χωρίς άδεια.
— Ούτε για να μαζέψουμε μούρα;
— Λάθος εποχή.
Δε μπορούμε να πάμε ούτε για χόρτα,
σύντροφε επιλοχία;

Λιούντα, Βέρα, Κάτια, σκοπιά!
Η τοποθέτηση των φρουρών πρέπει
να γίνεται σύμφωνα με τους κανονισμούς.

Πωλίνα Γεγκόροβα, θα’πρεπε να ντρέπεσαι!
Είσαι γυναίκα στρατιώτη.
— Γι’αυτό φέρσου ανάλογα.
— Έλα, Γεφγκράφοβιτς…
η ζωή δεν είναι εύκολη.

Ενώ για μια γυναίκα, όπως λένε,
αρκεί ένα χάδι.
Βολεύτηκες εδώ και δίνεις διαταγές!
Ποιος βολεύτηκε;
Έχει 16 θραύσματα στο κορμί!
Οι πολίτες στα αμπρί!

Αεροσκάφος!
Δώδεκα!
Έτοιμη, δεξιά!
Έτοιμη, αριστερά!
— Ταχύτητα 140!
— Δεκαοχτώ!

Κοντινές βολές!
— Στο στόχο!
— Πυρ!
Ταχύτητα 150!
Δώδεκα!
Δέκα!
Οχτώ!

Μέσερμιτς στα δεξιά! Χτυπήστε το πρώτο!
Ταχύτητα 180! Μακριές βολές!
Πυρ!
— Απόσταση δεκαέξι!
— Απόσταση δεκαέξι!
Λιντούχα!

Γιατί πυροβολούν και στα δύο;
Πρέπει να χτυπήσουν μόνο ένα!
Τα ξέρεις όλα; Τα κορίτσια πολεμάνε,
κι εσύ κρύβεσαι σε μια τρύπα!
Βγες και πολέμα! Κρύβεσαι πίσω
απ’τις φούστες των γυναικών!

Ο καθένας στο πόστο του στον πόλεμο!

Τι, Λιζαβέτα; Πως είναι;
— Επιφανειακό τραύμα.
— Θα κλείσει.
Τα Μέσερσμιτς φεύγουν!

Στο κατόπι! Τρεις!
Ταχύτητα 140!
Διορθώστε το στόχο!
Κοντινές βολές!
Χτύπα το, Ρίτα!
Πυρ!

- Στο στόχο.
— Πυρ!
Το χτύπησαν! Το χτύπησαν!
Μπράβο, Οσιάνινα!

- Το αλεξίπτωτό του δεν άνοιξε.
— Ίσως είναι τραυματισμένος.

Μη σπαταλάτε πυρομαχικά, θ’ αστοχήσετε.
Προχώρα, Γκάλκα.
— Σύντροφε επιλοχία!

- Τι θέλεις;
Μη σταματάς! Αλλιώς θα βουλιάξουμε όλοι!
Η μπότα μου βγήκε!
— Που πας;
— Να τη βοηθήσω!

Στάσου! Δε γυρνάμε πίσω!
Μπρίτσκινα, άπλωσε το παλούκι σου.
Βγες από ‘κει, Κομελκόβα!
Κρατήσου, Ζένια!
Ήρεμα, ήρεμα. Το νησί δεν είναι μακριά.

Οι ντόπιοι λένε ότι εδώ
ζει ο γέρος του δάσους.
— Ποιος;
— Ένας διάβολος.
Ιστορίες των γιαγιάδων.

Έχω βραχεί ακριβώς μέχρι το…
Εννοώ, μέχρι τη μέση μου.
Γιατί δεν έβγαλα το βρακί μου;
Ζένια!

Όρθιες!
Θα στεγνώσουμε και θα
ζεσταθούμε στην άλλη μεριά.
Κουνηθείτε, κορίτσια, κουνηθείτε!
Μείνετε κάτω μέχρι να σας διατάξω
να ανοίξετε πυρ.

Αλλιώς θα ξεχάσω ότι είστε γυναίκες.
Ο βραδινός αέρας είναι πυκνός και υγρός,
και η αυγή είναι ήρεμη εδώ.

Η φωνή ακούγεται και 5 μίλια μακριά.
Στη Σόνια. Παντοτινά δικός σου, Μίσα.
Ωχ, μαμάκα…
Κράτα την ανάσα σου!
Θα δεις τη μαμά σου μόνο αν επιβιώσεις.
Νιώθω να βράζω μέσα μου.

Θα υπάρχει μία μαμά για τον καθένα
μετά τον πόλεμο.

Τους βλέπεις; Να’τοι. Και οι δυο.
Τρεις _Τέσσερις _ Πέντε _
Έξι  _Έξι. Επτά. _Οχτώ. Εννιά. _Εννιά. Δέκα.
Έντεκα. Δώδεκα. _Δώδεκα. Δεκατρείς. _Δεκατέσσερις. Δεκαπέντε. _Δεκαπέντε. Δεκαέξι.
Κούκε, κούκε, πόσα χρόνια για να ζήσω;

Τέλος πρώτου μέρους

Τρεις _Τέσσερις _ Πέντε _
Έξι  _Έξι. Επτά. _Οχτώ. Εννιά. _Εννιά. Δέκα

Παράξενες φιγούρες. Μοιάζουν με φαντάσματα.

Στείλε εδώ τη Μπρίτσκινα.
Σύρσου, συντρόφισσα διερμηνέα.
Από τώρα θα ζούμε πάνω στις κοιλιές μας.

Χαμογέλα, Μπρίτσκινα.
— Οι βάλτοι είναι οι χειρότεροι.
— Ναι, το ξέρω.
— Θα τα καταφέρω.
— Ξεκουράσου λίγο στο νησί.

Ανέφερε στην Κιριάνοβα ότι έχουμε αλλαγή κατάστασης.
Η δύναμή μας δεν αρκεί. Μην ξεχάσεις το παλούκι σου.
— Πήγαινε, Λιζαβέτα! Καλύτερα ν’αφήσεις το όπλο σου.
— Ν’αφήσω και τις σφαίρες μου;

Κακή δουλειά, κορίτσια. Κακή.
Ώστε μετρήσαμε δεκαέξι… απ’όσo μπορώ να κρίνω.
Έστειλα τη Μπρίτσκινα πίσω στη βάση.
Δε θα έρθουν πριν το απόγευμα.

Πρέπει να τους κάνουμε να μη φτάσουν
στην κορφή και να πάνε από γύρω.
Γύρω από τη λίμνη Λεγκόντ. Πως όμως;

Καημένη Μπρίτσκινα, την έστειλα με άδειο στομάχι.

Σύντροφε επιλοχία, κι αν πέσουν σε ξυλοκόπους;
Ποιους ξυλοκόπους; Που; Τα δάση είναι άδεια, γίνεται πόλεμος.
Οι γυναίκες κόβουν τα ξύλα σήμερα.
Αλήθεια, κορίτσια. Αυτό είναι κρίση εξυπνάδας!
Θα στήσουμε μεγάλη παράσταση _και ξέρω ακριβώς που θα το κάνουμε.

- Περίμενε να σε κουβαλήσω.
— Ανοησίες, θα τα καταφέρω.
Έχεις ακόμα πυρετό.

- Το νερό είναι κρύο.
— Σήκωσε τη φούστα σου πιο ψηλά.
Αυτή δεν είναι επίσημη διαταγή, σύντροφε επιλοχία.

Προσπαθήστε να κάνετε πολύ καπνό.
Κάντε πολύ θόρυβο σπάζοντας κλαδιά.
Να παρουσιάζεστε και να εξαφανίζεστε.
Μόνο μην το παρακάνετε.
Πέφτει!
Τηλεφωνήσαμε στο πριονιστήριο.
Θα στείλουν τα φορτηγά.

Στάσου! Πίσω! Πίσω!

Καθώς άνθιζαν οι μηλιές και οι ροδακινιές
Η πρωινή δροσιά σερνόταν στο ποτάμι.
Στην όχθη πήγε η μικρή Κατιούσα
Την απότομη όχθη του ποταμού στη δροσιά.
Στην όχθη άρχισε να τραγουδάει
Για έναν περήφανο γκρίζο
αετό της στέπας, Για τον…

Βανιούσα, που είσαι;
Ελάτε, κορίτσια, ελάτε για βουτιά!
— Ερχόμαστε, Ζένια!
— Ερχόμαστε!

Τηλεφώνησαν από το πριονιστήριο.
Έρχονται τα φορτηγά. Γι’ αυτό ντύσου.Σταμάτα να παίζεις με τη φωτιά!
Ντύσου.
Ζεστάνετέ την.
Φεύγουν, Ζένια. Φεύγουν.

Άντε, Εβγκένια, με έβαλες κι έκανα μπάνιο.
Μόνο αν η Μπρίτσκινα τα καταφέρει, βέβαια.
Θα τα καταφέρει, είναι έξυπνο παιδί.

Ας πιούμε στα γρήγορα πόδια της Μπρίτσκινα.
Και στα έξυπνα μυαλά σας.
Τα χειρότερα πέρασαν τώρα.
Μόλις γυρίσουμε, θα φροντίσω
να πάρετε όλες έπαινο.

Και η Ζένια παράσημο.

Κομσομόλα! Κάθε βολή που ρίχνουμε μετράει.
Σύντροφε επιλοχία, είστε κομμουνιστής;
Φυσικά και είμαι.
Τότε πρέπει να προεδρεύσετε στην κομσομόλικη συνέλευσή μας.

Και τι λέει η εισήγηση;
Η επονείδιστη διαγωγή ενός μέλους στη μάχη. Δειλία.
Θέλετε να επιβάλλετε καταστατική μομφή στη συντρόφισσα Τσετβερτάκ;

Όχι. Γι’ αυτό με τις ιδιότητές μου του επιλοχία και του κομμουνιστή, ακυρώνω όλες τις συνελεύσεις μέχρι νεωτέρας διαταγής.
Φάε, Τσετβερτάκ.
— Φεντότ Γεφγκράφοβιτς! — Φεντότ Γεφγκράφοβιτς! Σύντροφε επιλοχία! — Εδώ είμαστε! Ο ένας και μοναδικός
Φεντότ Γεφγκράφοβιτς! Είσαι ζωντανός! Καλέ μου! Εδώ είσαι επιτέλους!

Τι είναι, κορίτσια; Τι είναι; Φάγατε τίποτα; Κοιμηθήκατε καθόλου;
Δε θέλαμε, σύντροφε επιλοχία.
Ξεχάστε το σύντροφο επιλοχία, αδερφούλες μου. Είμαι αδερφός σας τώρα.
Λέτε με Φεντότ, ή απλά Φέντια, όπως μ’έλεγε η μάνα μου. Ξέρω ότι είναι συνηθισμένο όνομα,
αλλά δεν έχω άλλο.

Θάψαμε τη Γκάλκα. Η Γκάλκα Τσετβερτάκ έπεσε στη μάχη.
Και η Λίζα Μπρίτσκινα πνίγηκε στο βάλτο.
Μαζί με τη Σόνια, χάσαμε τρεις.
Από την άλλη, κρατήσαμε τους Γερμανούς για 24 ώρες.

Γι’ αυτό προτείνω να πιούμε στις τρεις αδερφές μας. Ας πιούμε στη δόξα τους!
Γιατί δεν εκτελέσατε τις διαταγές μου;
Ποιες διαταγές; Σας διέταξα να υποχωρήσετε ανατολικά. Δε θα έρθει καμία βοήθεια.
Και οι Γερμανοί έρχονται κατά δω. Γι’ αυτό δε μπορούμε να χάσουμε χρόνο.

Κι εσύ, Φεντότ;
Είναι η σειρά μου να κερδίσω 24 ώρες.
Εκείνα τα κορίτσια που δε θα γυρίσουν ποτέ, θα τα θυμάμαι ως την τελευταία μου μέρα.

Μη σε νοιάζει, Φεντότ, θα τους νικήσουμε.
Θα φύγετε από δω αμέσως! Σας δίνω 3 λεπτά!
Δε φεύγουμε!
Γι’ αυτή την απειθαρχία… θα σας στείλω στο στρατοδικείο! …
Τι μου κάνετε, κορίτσια;

Συντρόφισσες οπλίτισσες!  Ο εχθρός, με αρκετή δύναμη πυρός, έρχεται προς τα εδώ. Είμαστε ακάλυπτοι από δεξιά και από αριστερά. Και δεν έρχεται καμία βοήθεια. Γι’αυτό διατάσσω όλες τις οπλίτισσες, συμπεριλαμβανομένου και εμού, να κρατήσουν το μέτωπο.
Κρατήστε! Κι αν δεν έχετε τίποτα για να κρατήσετε, κρατήστε!
Δεν υπάρχει εδώ χώρος για τους Γερμανούς! Επειδή πίσω μας είναι η Ρωσία. Η πατρίδα μας, πιο απλά.

Σύντροφε επιλοχία! Γρήγορα! Η Ρίτα! Εδώ.
— Τι ήταν; Χειροβομβίδα. Νερό… νερό…
— Αμέσως.
— Όχι!
Πανιά! Εσώρουχα! Βιάσου!
— Όχι μετάξι. Βαμβακερό.
— Δεν υπάρχει.

Σ’ευχαριστώ, Ζένια. Πήγαινε… πήγαινε!
— Θα μας καλύψεις;
— Ναι.
Εντάξει… εντάξει, Ρίτα.
Οι σφαίρες δεν πήγαν βαθιά. Θα γίνεις καλά.

Η Ζένκα είναι μόνη. Τους τραβάει μακριά. Τους κάνει να την ακολουθήσουν.
Μπάσταρδοι! Ελάτε να με πιάσετε, βρωμιάρηδες!

(σιγοτραγουδάει)
Σε μένα, φτωχή καρδιά, Έτσι έλεγε, Παρόλο που δεν,
Όχι, δεν αγάπησε… Δεν αγάπησε!
Αυτό για τη Ρίτα! Και τη Γκάλκα!
Και τη Σόνια! Και τη Λίζα!
Είσαι ένα φωτεινό αστέρι, Που λάμπει για πάντα,
Μια σκοτεινή, σκούρα ψυχή! Ενέπνευσες… Την καρδιά μου… με μια ελπίδα!

Ελάτε εδώ! Ελάτε, ελάτε! Α, φοβάστε; Φίδια!

Πέθανε αμέσως; Αμέσως.
Μπορούσε να κρυφτεί, αλλά δεν ήθελε.
Που είναι οι Γερμανοί;

Έφυγαν.
Αλλά δε μας νίκησαν!
Καταλαβαίνεις; Δε μας νίκησαν.
Πονάει;
Δε μπόρεσα να σώσω εσάς τις πέντε.
Και γιατί; Για λίγους φρίτσηδες!

Μη λυπάσαι. Είναι όλα μέρος… του πολέμου.
Επειδή ο πόλεμος το εξηγεί;
Και όταν έρθει η ειρήνη; Πως θα το εξηγήσω;
Τι να απαντήσω όταν μας ρωτήσουν: _Πως εσείς οι άντρες…
δε μπορέσατε να σώσετε τις μανάδες μας απ’τις σφαίρες;

Μην το λες αυτό. Πολεμήσαμε για την πατρίδα. Μη βασανίζεσαι. Εσύ ξάπλωσε εδώ. Θα ρίξω μια ματιά γύρω. Έχουν μείνει μόνο δύο σφαίρες.
Περίμενε. Έλα πιο κοντά. Θυμάσαι που βρήκα τους δύο Γερμανούς στο δάσος; Πήγαινα στην πόλη να δω τη μαμά μου. Έχει το αγοράκι μου, τον Ιγκόρ. Είναι τριών χρονών.
Μη στεναχωριέσαι, Ρίτα. Κατάλαβα. Πάω να ρίξω μια ματιά κι έρχομαι αμέσως. Θα γυρίσουμε στη βάση απόψε.

Φίλα με.
Πρέπει να ξυριστείς…
Σκέπασέ με, με κλαδιά, και πήγαινε. Και να γυρίσεις σίγουρα πίσω στη βάση.

Θα γυρίσουμε πίσω μαζί.
Τι έκανες, κορίτσι μου; Τι έκανες;

Ψηλά τα χέρια!
Χειροβομβίδα!
Χειροβομβίδα! Χειροβομβίδα!
Χειροβομβίδα! Χειροβομβίδα!

Όλοι! Όλοι! Στη γωνία!
Στη γωνία! Ψηλά τα χέρια! Ψηλά τα χέρια!
Τι είστε; Κατακτητές;

Πέντε κορίτσια! Είχα μόνο πέντε κορίτσια μαζί μου!
Πέντε κορίτσια! Και δεν περάσατε! Δεν περάσατε! Και θα πεθάνετε εδώ!
Όλους σας! Θα σας σκοτώσω εγώ ο ίδιος όλους σας!

Και μετά ας με δικάσουν! Ας με δικάσουν!

Εδώ Μόσχα.
Μεταδίδουμε ανακοινωθέν του Σοβιετικού Γραφείου Πληροφοριών.
Κατά τη διάρκεια της 3^ης Ιουνίου, καμία μεγάλη σύγκρουση δεν έλαβε χώρα στο μέτωπο.
Παρ’όλα αυτά, σε ορισμένους τομείς… σημειώθηκαν μικρές τοπικές μάχες.

Και άλλη μία νύχτα
Έπεσε στα κοιμισμένα βουνά.
Στον καπνό της φωτιάς
Τα μάτια ανάβουν.
Ο άνεμος έχει κοπάσει

Με τα τελευταία λόγια του τραγουδιού.

Ίσως πήγε κάπου
Ψάχνοντας για σένα.
Τι κι αν όλοι τους
Έτυχε να έρθουν εδώ,
Σε αυτό το μεγάλο μέρος,
Που ακούγονται οι παγετοί.
Πολλούς φίλους συναντώ,
Ταξιδεύοντας εδώ κι εκεί.

Μα γιατί ακόμα δε σε συνάντησα;
Θα συνεχίσω να ψάχνω,
Ελπίζοντας και θέλοντας,
Ακόμα κι αν μου πάρει γενιές
Να σε ακολουθώ.

Θα συνεχίσω να ψάχνω,
Επειδή έχω ένα προαίσθημα
Ότι σε μια μακρινή χώρα θα σε βρω!

- Σ’αρέσουν;
— Είναι υπέροχα.

Εκείνα τα φαντάσματα είναι ακόμα εδώ.
Με κοίταξαν σα να
μπήκαμε στην περιοχή τους.

Θα ψάχνουν για θησαυρούς.
Πάω να τους ρωτήσω τι κάνουν εδώ.
Θα’ρθω μαζί σου. Να τους διώξουμε.

Σωστά! Επειδή εδώ είναι η περιοχή μας.
Δε μας αφήνουν να κατασκηνώσουμε!
Έτοιμο, μπαμπά.

Πολύ ωραία, Ιγκόρ.

                                                                   <|  Τίτλοι τέλους |>

🔴  ΕΛΙΖΑΒΕΤΑ ΜΠΡΙΤΣΚΙΝΑ 🎈
🔴  ΣΟΦΙΑ ΓΚΟΥΡΒΙΤΣ 🎈
🔴  ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΟΜΕΛΚΟΒΑ 🎈
🔴  ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΟΣΙΑΝΙΝΑ 🎈
🔴  ΓΚΑΛΙΝΑ ΤΣΕΤΒΕΡΤΑΚ 🎈

ΑΙΩΝΙΑ ΔΟΞΑ ΣΕ ΑΥΤΕΣ 
ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΑΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥΣ

Ο κινηματογράφος της Νίκης

Στις 6 Μάη 2005, στην κεντρική πλατεία του μεγαλύτερου κινηματογραφικού στούντιο της Ρωσίας και ενός από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, του θρυλικού «Μοσφίλμ», πραγματοποιήθηκε μια σεμνή εκδήλωση προς τιμήν των πεσόντων κινηματογραφιστών του στούντιο κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 60χρονα της Αντιφασιστικής Νίκης.

Για τους εργαζόμενους του στούντιο — για όσους απέμειναν μάλλον, αφού η καπιταλιστικοποίηση Ρωσίας δεν άφησε ανέπαφο από τις καταστροφικές συνέπειές της αυτόν τον κινηματογραφικό «κολοσσό» — κάθε άλλο παρά τυπική ήταν αυτή η εκδήλωση. Όχι μόνο γιατί, ούτως ή άλλως, ο Πατριωτικός Πόλεμος έχει «μπολιαστεί» στη συνείδηση του λαού, αλλά και γιατί το «Μοσφίλμ» μετρά 142 εργαζομένους του (τεχνικούς και ηθοποιούς), που δε γύρισαν ποτέ από το μέτωπο.

Η ιστορία του «Μοσφίλμ» κατά τη διάρκεια του πολέμου είναι χαρακτηριστική για το σύνολο της σοβιετικής κινηματογραφίας την ίδια περίοδο. Ο κινηματογράφος, σαν κατ’ εξοχήν μαζικό μέσο με απεριόριστες καλλιτεχνικές, αλλά και προπαγανδιστικές δυνατότητες, έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη διατήρηση του ηθικού των λαών της ΕΣΣΔ. Παράλληλα, λόγω της φύσης του ως καλλιτεχνικού μέσου, δηλαδή της υλικοτεχνικής υποδομής που χρειάζεται για να παραχθεί και που με τα μεγέθη της ΕΣΣΔ ήταν βιομηχανικού επιπέδου, ο κινηματογράφος, κατά το πρώτο στάδιο της ναζιστικής επίθεσης, αντιμετωπίστηκε από τη σοβιετική εξουσία με την ίδια φροντίδα και προσοχή που επιδείχτηκε για το σύνολο της βιομηχανικής υποδομής.

Έτσι, στην τιτάνια προσπάθεια μεταφοράς της πολεμικής και όχι μόνο βιομηχανίας στα ανατολικά εντάχθηκαν και τα κινηματογραφικά στούντιο. Ανάμεσά τους, το «Μοσφίλμ» της Μόσχας και το «Λενφίλμ» του Λένινγκραντ (τα οποία είχαν, ήδη, γίνει παγκοσμίως γνωστά προπολεμικά, λόγω των σπουδαίων σκηνοθετών που δημιούργησαν σ’ αυτά), που μεταφέρθηκαν εξ ολοκλήρου, μέχρι τον Οχτώβρη του 1941, στην Αλμά Ατά στο Καζαχστάν!

            Με επίκεντρο τον άνθρωπο

Εκεί, μεγάλοι σκηνοθέτες και ηθοποιοί, μαζί με τους τεχνικούς όλων των ειδικοτήτων, πραγματικά, μεγαλούργησαν μέσα σε ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες. Ολοι δούλεψαν με ρυθμούς πολεμικού μετώπου, με απίστευτες ελλείψεις σε φιλμ και άλλο υλικό, αλλά και σε ανθρώπινο δυναμικό. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς σήμερα ότι σπουδαίες σοβιετικές ταινίες εκείνης της εποχής έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον το ίδιο ντεκόρ. Κι όμως, από το 1943 — 1945, μόνο το «Μοσφίλμ» πρόσφερε στους λαούς της ΕΣΣΔ, 20 μεγάλου μήκους ταινίες, ανάμεσά τους τις «Χαίρε Μόσχα!» του Γιουτκέβιτς, «Ναύαρχος Ναχίμοφ» του Πουντόβκιν, «Ο ουρανός της Μόσχας» του Ράισμαν κ.ά. Η πρώτη πολεμική ταινία που γυρίστηκε ήταν το 1942 με τίτλο «Ο γραμματέας της επιτροπής περιοχής» του Πίριεφ, ενώ στην Αλμά Ατά θα «έβλεπε» το «φως» το αριστούργημα του Σεργκέι Αϊζενστάιν «Ιβάν ο Τρομερός». Ακόμη και η κωμωδία είχε την τιμητική της με ταινίες, όπως «Αντόσα Ρίμπκιν» και «Δίδυμοι» του Γιουντίν.

Πρόκειται για μερικά μόνον από τα μεγάλα ονόματα, όχι μόνο του σοβιετικού, αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου, που πρόσφεραν υψηλή κινηματογραφική δημιουργία μέσα στις χειρότερες δυνατές συνθήκες. Παράλληλα, ομάδες οπερατέρ και σκηνοθετών «όργωναν» το μέτωπο, κινηματογραφώντας, και πολλοί από αυτούς δεν επέστρεψαν ποτέ. Το μη μυθοπλαστικό τμήμα της σοβιετικής κινηματογραφικής παραγωγής του πολέμου μετρά συνολικά 100 ντοκιμαντέρ και 490 σύντομα επίκαιρα, ενώ μόνο το ντοκιμαντέρ «Τα χρονικά του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου» αποτελείται από 3,5 εκατομμύρια μέτρα φιλμ! Αλλά και από τα μεγάλα στούντιο πολλοί ήταν οι κινηματογραφιστές, που επέλεξαν την εθελοντική ένταξή τους σε μάχιμους σχηματισμούς, όπως η ομάδα της «Μοσφίλμ» που πολέμησε στην Ειδική 3^η Μοσχοβίτικη Κομμουνιστική Μεραρχία.

Έστω και σ’ αυτήν την ελάχιστη αναφορά σε ένα τόσο μεγάλο θέμα, όπως αυτό της σοβιετικής κινηματογραφίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, θα ήταν παράλειψη, αν έλειπε μια μικρή αναφορά στο μεταπολεμικό σοβιετικό κινηματογράφο, που εμπνεύστηκε από τον πόλεμο. Θα κάνουμε εκτενή αναφορά από τις 100άδες ταινίες, σε μια μεταξύ των σημαντικότερων του είδους: «Ήρεμες ήταν οι αυγές» (“Την αυγή είναι όλα ακόμη σιωπηλά εδώ”1972) του Στανισλάβ Ροστότσκι _ αυτήν που ο Αντρέι Ταρκόφσκι, στο διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ της Γιουγκοσλαβίας 1971/72 χλεύασε ως “ασήμαντη”

Το 26^ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας (2004) συνοδεύτηκε από δύο γεγονότα τα οποία αναδεικνύουν τις δυσάρεστες συνέπειες που επιφέρει η καπιταλιστική στροφή της σημερινής Ρωσίας στον πολιτισμό.

Στην τελευταία εβδομάδα του Ιούνη, στη διάρκεια των πρώτων ημερών της διοργάνωσης, η κολεκτίβα των εργαζομένων του Μουσείου Κινηματογράφου της Ρωσίας, μαζί με πλήθος πολιτών, χάλασαν τη «λάμψη» — χολιγουντιανού τύπου — του Φεστιβάλ, διαδηλώνοντας κατά της έξωσης του Μουσείου από το ιστορικό του κτίριο στην περιοχή της Πρέσνια και τη μετατροπή του σε καζίνο. Το θέμα ανέδειξε αναλυτικά ο Ριζοσπάστης στο κυριακάτικο ένθετο της 13-Ιούνη. Το κεντρικό σύνθημα των διαδηλωτών ήταν: «Ο κινηματογράφος δεν είναι μόνο μπίζνες — Είναι και Τέχνη», το οποίο απευθυνόταν βασικά στην Ένωση Κινηματογραφιστών της Ρωσίας και προσωπικά στον πρόεδρό της και γνωστό σκηνοθέτη, Νικίτα Μιχαλκόφ. Αυτό γιατί η Ένωση κατέχει το 32% των μετοχών της εταιρίας «Κινοτσέντρ», η οποία διαχειρίζεται το Μουσείο, μετοχές που θα πωληθούν στην εταιρία «ψυχαγωγίας» με την επωνυμία «Αρλεκίνο», ώστε να μετατραπεί σε καζίνο.

АКТ- Film Factory Χαντζόνκοβαо _АКТ-Film-Factory-Χαντζόνκοβαо-
киностудии-на-севастопольской_ άνω
АКТ_о-киностудии-на-севастопольской-στούντιο
-A.-Khanzhonkov-στη-Γιάλτα-1918-1919 _κάτω

Μια “ήσυχη” κατεδάφιση…

Ελάχιστες μέρες πριν την παραπάνω διαδήλωση — την οποία υποστήριξαν και ξένοι κινηματογραφιστές, προσκεκλημένοι του Φεστιβάλ, όπως ο Κουέντιν Ταραντίνο και ο Μπερνάντο Μπερτολούτσι — και στις παραμονές της διοργάνωσης, ένα παλιό, διώροφο σπίτι κατεδαφιζόταν… «ησύχως». Η κατεδάφιση αυτή δε θα ήταν είδηση, αφού στη Μόσχα έχει εξαπολυθεί κυριολεκτικά ένα πολεοδομικό «πογκρόμ» εναντίον του ιστορικού της κέντρου, το οποίο «ανοικοδομείται» από το ιδιωτικό κεφάλαιο μέσα σε πλήρη ασυδοσία. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, η υπόθεση έχει ενδιαφέρον — και εκτός της Ρωσίας — αφού εκεί γεννήθηκε και πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο σημαντικός Σοβιετικός σκηνοθέτης, Αντρέι Ταρκόφσκι.

Η εφημερίδα «Ισβέστια» ανακίνησε το θέμα με μια συνέντευξη της αδερφής του σκηνοθέτη, Μαρίνας Ταρκόφσκαγια, η οποία, περνώντας από το σπίτι τυχαία, είδε στη θέση του… ένα οικόπεδο και ένα πανό με τη φωτογραφία του διάσημου αδελφού της. Αξίζει να δούμε λοιπόν πώς συμπεριφέρεται το σημερινό, καθεστώς της Ρωσίας ακόμη και στα διάστημα «τέκνα» του, ακόμη και σ’ αυτά που σήμερα «διαφημίζει».

Στο σπίτι αυτό έζησαν τρεις γενιές των Ταρκόφσκι, συμπεριλαμβανομένου του πατέρα του Αντρέι και ποιητή, Αρσένι Ταρκόφσκι, και του συγγραφέα αδελφού του, Μιχαήλ. Ο Αντρέι έζησε εκεί μέχρι το 1962, δηλαδή μέχρι και το τέλος της βασικής εκπαίδευσης. Το 1969 το σπίτι μετατράπηκε σε οικοτροφείο για τις οικογένειες των εργατών μιας φάμπρικας. Το 1987, ένα χρόνο μετά το θάνατο του σκηνοθέτη, πάρθηκε μια απόφαση κατεδάφισης, η οποία δεν πραγματοποιήθηκε, διότι η επιτροπή που συστήθηκε, στο πλαίσιο της Ένωσης Κινηματογραφιστών της ΕΣΣΔ, για την ανάδειξη της καλλιτεχνικής κληρονομιάς του συγγραφέα, αποφάσισε να μετατρέψει το κτίριο σε Μουσείο Αντρέι Ταρκόφσκι.

…μετά από μια “περίεργη” απόφαση

Η σχετική μελέτη άρχιζε να εφαρμόζεται στις αρχές του ’90 και στο πλαίσιό της αφαιρέθηκε η παλιά στέγη και άρχισε η αναμόρφωση του δεύτερου ορόφου. Τίποτα όμως δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί, αφού η ΕΣΣΔ διαλύθηκε και φυσικά ουδείς ασχολούνταν με τις παρακαταθήκες ενός δημιουργού. Από τότε και μέχρι την πρόσφατη κατεδάφισή του, το σπίτι ήταν χωρίς σκεπή, χωρίς κουφώματα και είχε μετατραπεί σε σκουπιδότοπο.

Μία απόπειρα να ενταχθεί το κτίριο στα σχέδια των μοσχοβίτικων αρχών για «ανακαίνιση» όσων παλιών κτιρίων θα μπορούσαν να ενδιαφέρουν τις ιδιωτικές κατασκευαστικές εταιρίες — αφού δε δίνεται πλέον δημόσιο χρήμα σε αυτούς τους τομείς — έπεσε στο κενό. Μια και δεν το ήθελε κανείς, το ανέλαβε το Μουσείο Κινηματογράφου, το οποίο μάλιστα κέρδισε και μια δικαστική διαμάχη για τον περιβάλλοντα χώρο του με μια εταιρία που τον διεκδικούσε. Για μια ακόμη φορά συντάχθηκε μελέτη ανακατασκευής του, ενώ μια ακόμη ελπίδα εμφανίστηκε όταν το σπίτι τέθηκε υπό την «προστασία» της Υπηρεσίας Μνημείων της πρωτεύουσας, σαν ιστορικό μνημείο. Ο στόχος ήταν να γίνουν τα εγκαίνια το 2002, έτσι ώστε να συμπέσουν με τα 70χρονα του σκηνοθέτη. Μεταξύ άλλων, στα σχέδια ήταν η προστασία των προσωπικών του αρχείων (12.000 αντικείμενα), η δημιουργία μιας αίθουσας προβολών και εκθεσιακών αιθουσών, βιβλιοθήκης κ.ά.

«Αίφνης», το Φλεβάρη του 2001, οι αρχές της Μόσχας, με σχετικό έγγραφό τους στο οποίο μάλιστα προσδιορίζεται σαφώς το κτίριο ως «ιστορικό μνημείο», νοικιάζουν (ουσιαστικά παραδίδουν) το σπίτι στην ιδιωτική κατασκευαστική εταιρία «Κομουνάλναγια Τεχνικά» για χρήση 15 ετών! Σε μια προσπάθεια να σωθούν τα προσχήματα, στο έγγραφο αναφέρεται ότι η εταιρία «υποχρεούται» να αφήσει ένα τμήμα του σπιτιού «εις μνήμη» του σκηνοθέτη. Τον Απρίλη του ίδιου χρόνου, το αρμόδιο όργανο του δήμου της Μόσχας συζητά αν τελικά θα υπάρχει στη Μόσχα «Σπίτι — Μουσείο Ταρκόφσκι» ή όχι! Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι, ότι οι εκπρόσωποι της εταιρίας είπαν στο συμβούλιο πως παραιτούνται του δικαιώματός τους στο συγκεκριμένο κτίριο, αφού τους έρχεται φθηνότερα να χτίσουν νέο κάπου αλλού, αντί να ανακαινίσουν το «ερείπιο». Τρία χρόνια μετά, στα τέλη του περασμένου Ιούνη, το σπίτι κατεδαφίστηκε…

Ήρεμες ήταν οι αυγές: 11-Μάη _15:00 
αποκλειστικά στο STUDIO new star art cinema
Τιμώντας την 9^η Μαΐου,  Ημέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών 
η New Star παρουσιάζει στον ιστορικό κινηματογράφο τέχνης
το Σοβιετικό αντιπολεμικό αριστούργημα