Σου γράφω πρώτη του Δεκέμβρη 🎶 είναι μεσάνυχτα βαθιά κοιμάται ο κόσμος τώρα πια μ’ έναν καημό που να μη σέ βρει …

ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ! Δεκέμβρης Dezember December Diciembre Dicembre dezembro декабрь από το λατινικά "decem" (δέκα, αφού ήταν ο 10^ος μήνας σύμφωνα με το Ρωμαϊκό ημερολόγιο) 12^ος και τελευταίος της χρονιάς κατά το Γρηγοριανό _ Ο Δεκέμβρης _αυτό δεν το ξέρατε αλλά είναι απλά μαθηματικά, πάντα ξεκινά την ίδια μέρα της εβδομάδας με τον Σεπτέμβριο, και _γνωστό αυτό είναι ο μήνας με τις λιγότερες ώρες φωτός στο βόρειο ημισφαίριο και τις περισσότερες ώρες φωτός στο νότιο ημισφαίριο (χειμερινό ηλιοστάσιο).

___ Με την άφιξη του το κρύο συνήθως πιο τσουχτερό, ενώ στις 21 μπαίνει επισήμως ο χειμώνας.
Οι χιονοπτώσεις του οδήγησαν σε λαϊκές ονομασίες "_Άσπρος μήνας" (Ασπρομηνάς) αλλά και "χιονιάς". Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα \ έρχεται μπόρα και παγωνιά \ Στα πόδια μας ζεστή μια θερμοφόρα \ ΚΟΚΚΙΝΗ κουβέρτα και παλιά περιοδικά … Στην πολυθρόνα και για τους δυο μας έχει θέση \ Κλείσε τις κουρτίνες και πάρε με αγκαλιά __ Προς άρση τυχόν αποριών για τη φωτο κεφαλίδας: δύο σοβιετικές αφίσες του 1921 _η γκιλοτίνα καίγεται από τους κομμουνάρους, κάτω από τα χειροκροτήματα του Βολταίρου και οι Μπολσεβίκοι πήραν την κληρονομιά τους από την Παρισινή Κομμούνα, όπως εμφανίζεται με το τίτλο "οι μάρτυρες της Παρισινής Κομμούνας αναστήθηκαν κάτω από το κόκκινο έμβλημα των Σοβιετικών"

1^η Δεκέμβρη 1944: Κανείς δεν πιστεύει πως η Καισαριανή θα μπορούσε ν’ αντέξει __
4 μμ. μπαίνουν στη μάχη και τα αεροπλάνα: Από 50 μέτρα πολυβολούν όλους τους δρόμους και τα κτίρια. Ταυτόχρονα οι Ριμινίτες εξαπολύουν επίθεση ενάντια στην Καισαριανή, γεγονός που οδήγησε σε απόσπαση δύο ταγμάτων του ΕΛΑΣ από το μέτωπο του Μακρυγιάννη. Η επίθεση στην Καισαριανή είναι σφοδρότατη. Τα αεροπλάνα πολυβολούν και βομβαρδίζουν αδιάκριτα, τα πολυβόλα και οι όλμοι θερίζουν όλους τους δρόμους, τα κανόνια της ξηράς και των τανκς ξερνάνε φωτιά κι ατσάλι απάνω στις παράγκες. Όλη η συνοικία έχει σκεπαστεί με καπνούς και φλόγες. Οι Ριμινίτες πίσω από το προπέτασμα του χάλυβα και της φωτιάς κατορθώνουν να εισχωρήσουν μέσα στη συνοικία, να φτάσουν μέχρι την οδό Βρυούλων και να καταλάβουν το λόφο του Αράπη. Η τελευταία ώρα της αδούλωτης γειτονιάς φαίνεται πως έφτασε. Και ενώ ο εχθρός βρίσκονταν ταμπουρωμένος μέσα στη συνοικία περιμένοντας να ξημερώσει για να δώσει τη χαριστική βολή, ο λαός της Καισαριανής συγκεντρώθηκε στην εκκλησία της Παναγίτσας. Ο καπετάνιος του Προτύπου Τάγματος, Τάσσος, με απλά λόγια εξέθεσε στο λαό την κατάσταση χωρίς να κρύψει τίποτα. Όταν τέλειωσε πήρε το λόγο ο λαός. Δεν είπε πολλά. Μοναχά μια φράση: "θα τους διώξουμε ή θα πεθάνουμε όλοι!" Η λογική και οι στρατιωτικοί κανόνες πήγαν περίπατο κι αναμετρήθηκαν σε μια γιγαντιαία μάχη ο λαός με τους εχθρούς του. Εκείνο το Ιστορικό βράδυ και τις μέρες που το ακολούθησαν κάθε άντρας, γέρος, γριά, παιδάκι ήταν ΕΛΑΣίτης. Όσοι είχαν ντουφέκι πολέμησαν μ’ εκείνο. Όσοι δεν είχαν πολέμησαν με τα νύχια, τις πέτρες, τα τραγούδια. Και να πώς έγινε το θαύμα. Οι διμοιρίες και οι λόχοι προχωρούσαν πλαισιωμένοι από τις οικογένειες των αγωνιστών, τα τραγούδια σκέπαζαν τον κεραυνό της μάχης. Μπροστά οδηγούσε λαό και στρατό στην έφοδο μια ξανθομαλλούσα ΕΠΟΝίτισα 17 χρονών με την αραβίδα στο χέρι, η Τούλα. Και τότε οι σφαίρες, οι όλμοι, οι οβίδες πάψανε να σωριάζουν στο χώμα νεκρούς και τραυματίες. Οι Ριμινίτες πανικόβλητοι αποχωρούσαν απ’ τον Αράπη αδειάζοντας και την τελευταία καλύβα της Καισαριανής. Έτσι σώθηκε εκείνη τη μέρα η Καισαριανή, γιατί έτσι μονάχα μπορούσε να σωθεί…

Δεκέμβρης του ’44– Οι Ανατολικές Συνοικίες 

1978
Σου γράφω πρώτη του Δεκέμβρη
είναι μεσάνυχτα βαθιά
κοιμάται ο κόσμος τώρα πια
μ’ έναν καημό που να μη σε βρει

Σε λίγο αρχίζουν μεταθέσεις
κι ίσως με φέρουν προς τα κει
Παρασκευή με Κυριακή
θά `χω καινούργιες υποσχέσεις

Μια κάρτα στέλνω στην παρέα
τη λίμνη του Αλή Πασά
εδώ σαν πιάνει να φυσά
θυμίζει Μάρτη στον Περαία

Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου | Μουσική: Γιάννης Σπανός 1η ερμηνεία Γιώργος Νταλάρας

Σου γράφω πρώτη του Δεκέμβρη _είναι μεσάνυχτα βαθιά _κοιμάται ο κόσμος τώρα πια _ εδώ σαν πιάνει να φυσά _θυμίζει Μάρτη στον Περαία…

Δεκέμβρης _γιορτές και Λαογραφία

Στο καλαντάρι του λαού μας ο Δεκέμβρης _που ονομάζεται, μεταξύ άλλων, και "κυρ Λευτέρης" από την γιορτή του ομώνυμου αγίου στις 15 που χαρίζει "καλή λευτεριά" στις έγκυες γυναίκες θεωρείται ιδιαίτερα "γιορτινός" λόγω των πολλών θρησκευτικών εορτών του. Στης αγίας Άννας, στις 9 του μήνα, "η μέρα παίρνει ανάσα", ενώ στις 12, του αγίου Σπυρίδωνα "η μέρα παίρνει ένα σπυρί", αρχίζει δλδ να μεγαλώνει. Στις αρχές, έχουμε τα "Νικολοβάρβαρα" οπότε "κάνει νερά και χιόνια" όπως λέει ο λαός μας, ενώ οι ναυτικοί συμπληρώνουν: "τ’ αϊ-Νικολοβάρβαρα, κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκας και τελώνια".

Εμείς στο σπίτι γιορτάζαμε την Νίκη μας, που "έφυγε" πρόωρα
🎈 Νίκη, όπως λέμε Win_winner #victory # vittoria # Victoria #
la victoire # победа # Sieg # zafer # Ни шагу назад! #
Ούτε βήμα πίσω # ¡H.lV.S! # ¡hasta la victoria siempre!

Για τον χειμώνα γίνεται και η εξής αναφορά: "αν τ’ Αγιού Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω, κι αν λείπω τ’ Άγια των Αγιών τ’ Αϊνικολοβάρβαρα είμαι εδώ". Άλλες παρόμοιες παροιμίες αναφέρουν επίσης ότι "η αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), ο αϊ-Σάββας σαβανώνει κι ο αϊ-Νικόλας παραχώνει". Στις 4-Δεκ τιμάται επίσης και η μνήμη του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού (674-749) που χαρακτηρίζεται ως "οικουμενικός διδάσκαλος" και με γνώσεις τόσες "ώστε με τίποτα δεν θα μπορούσε να καταταγεί δεύτερος όσων είναι ονομαστοί". Ο δε Νικόλαος Γ. Πολίτης μας λέει …"σχετικώς με την συνεισφορά του στις καθημερινές λειτουργικές ανάγκες θυμίζουμε πως ολόκληρο το εικοσιτετράωρο η Εκκλησία αναπέμπει ύμνους που έχει γράψει ο Δαμασκηνός... Αντί άλλης κρίσεως για το ποιητικό του έργο, αρκεί να αναφερθεί πως το τροπάριο που ακούγεται σήμερα κυρίως στις νεκρώσιμες ακολουθίες, το ‘‘πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα, όσα ουχ υπάρχει μετά θάνατον’’, είναι από τα πρώτα που έγραψε" _ΔΕΝ προσυπογράφουμε εμείς είμαστε υπέρ των επί γης καθημερινών μαχών ^# στο "ιερό πεζοδρόμιο"#^.

Ο Δεκέμβριος, πάντως, όπως κι αν το δει κάποιος, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με το γιορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 του μήνα. Ο κύριος, μάλιστα, λόγος που προσδιορίστηκαν ημερολογιακά τότε παντού ήταν "να μετατραπούν βαθμιαίως αι εορταί των εθνικών εις Χριστιανικάς", αφού η 25^η Δεκεμβρίου ήταν για τη Ρώμη η κεντρική εορτή των Σατουρναλίων και της γέννησης του "αήττητου ηλίου", η γνωστή ως Dies Natalis Invicti Solis. Παράλληλα οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν τα Κρόνια (αφιερωμένα στον Κρόνο) και τα Διονύσια, καθώς επίσης και τα θεοφάνια ή επιφάνεια του ηλιακού θεού Φοίβου-Απόλλωνα. Τα Σατουρνάλια ήταν η αρχαιότερη γιορτή των Ρωμαίων και την απέδιδαν στον Ρωμύλο ή στους Πελασγούς. Ξεχώρισε όμως από τις άλλες αγροτικές γιορτές τους το 217 π.Χ. Οι γιορτές αυτές έπαιρναν πανηγυρικό χαρακτήρα και είχαν κατακτήσει ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Άρχιζαν με τα Βρουμάλια από τις 24 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου και ακολουθούσαν τα Σατουρνάλια από τις 18 έως τις 24 Δεκεμβρίου. Κατά την κεντρική ημέρα της γιορτής του "αήττητου ηλίου" στις 25 Δεκεμβρίου, εορταζόταν το γεγονός της τροπής του ηλίου, που άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό, να μεγαλώνουν οι ημέρες, και μαζί τους οι ζωογόνες ακτίνες του ήλιου ξανάκαναν τη Γη να καρποφορήσει. Επειδή, λοιπόν, οι πρώτοι χριστιανοί ήσαν εκτός νόμου στη Ρώμη, και δεν τους επιτρεπόταν να συναντιούνται ή να εκκλησιάζονται μαζί, οι συναντήσεις τους γίνονταν κρυφά και σε μικρές ομάδες στις κατακόμβες τους, όπου και τελούσαν τις θρησκευτικές τους εορτές. Για να αποφύγουν λοιπόν τους διωγμούς αποφάσισαν να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα 25-Δεκ, όταν οι Ρωμαίοι ήσαν απασχολημένοι με τις δικές τους γιορτές των Σατουρναλίων.
Μ’ αυτόν τον τρόπο έλπιζαν να μην ανακαλυφθούν από τους εορτάζοντες Ρωμαίους. Έτσι η 25^η-Δεκ ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων, καθιερώθηκε για πρώτη φορά στη Ρώμη κατά τα μέσα περίπου του 4^ου μΧ. αιώνα, ενώ κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, τον 6^ο αιώνα, ο εορτασμός τους στις 25 Δεκεμβρίου εξαπλώθηκε σ’ ολόκληρη την Ανατολή (εκτός από την Αρμενία). Ο εορτασμός όμως των Χριστουγέννων την ίδια ημέρα που οι εθνικοί γιόρταζαν τα δικά τους Σατουρνάλια ή Κρόνια είχε και τις δυσμενείς του επιπτώσεις. Γιατί, σιγά-σιγά, και ιδιαίτερα μεταξύ του 5^ου και 8^ου αιώνα, πολλά από τα απαράδεκτα για την εκκλησία έθιμα των αρχαίων εορτασμών πέρασαν και στην Χριστιανική εορτή και ιδιαίτερα στο Βυζάντιο "όπου ο λαός τα ακολουθούσε με υπερβολή και γι’ αυτό οι Πατέρες της Εκκλησίας ή οι Κανόνες των Συνόδων τα πολεμούσαν". Το 729 μ.Χ. μάλιστα ο Πάπας Ζαχαρίας αναγκάστηκε να απαγορεύσει με αυστηρότητα τους εορτασμούς των Χριστουγέννων του τύπου αρχαίων Καλενδών.
Εντούτοις πολλά από τα έθιμα αυτά των Σατουρναλίων και των Καλενδών, που διαρκούσαν 12 συνολικά ημέρες, διατηρούνται ακόμη και σήμερα στους εορτασμούς του "Δωδεκαημέρου" του χρονικού δλδ διαστήματος μεταξύ των δυο μεγάλων ακινήτων εορτών (Χριστουγέννων και Φώτων).

Χειμερινό Ηλιοστάσιο

Ο εορτασμός της 25^ης Δεκεμβρίου από τους αρχαίους είχε μία σπουδαία αστρονομική σημασία. Όπως είναι γνωστό, ο ήλιος βρίσκεται στο νοτιότερο ύψος του στις 21-Δεκ και επί έξι μήνες, κάθε μέρα χαμηλώνει όλο και περισσότερο στον ουρανό ανατέλλοντας όλο και πιο αργά και δύοντας καθημερινά νωρίτερα. Μετά τις 21 όμως, αρχίζει σιγά-σιγά να αναρριχάται και πάλι στον ουρανό, και οι μέρες να μεγαλώνουν. Έτσι, τα μεσημέρια ο ήλιος φαίνεται όλο και πιο ψηλά στον ουρανό. Ονομάζουμε την 21^η-Δεκ ημέρα της "χειμερινής τροπής του ήλιου", γιατί σταματάει η προς Νότο κίνησή του και τρέπεται στην αντίθετη φορά, προς Βορρά. Επειδή μάλιστα για μερικές ημέρες πριν και μετά τη "χειμερινή τροπή" ο ήλιος φαίνεται να αργοστέκεται πάνω στην εκλειπτική σαν να είναι έτοιμος να σταματήσει, η χειμερινή τροπή ονομάζεται επίσης και "χειμερινό ηλιοστάσιο" _ημέρα που επισημαίνει την αρχή της εποχής του χειμώνα. Βέβαια η γη είναι που κινείται και όχι ο ήλιος, απλώς εμείς ως κάτοικοί της νομίζουμε πως (θυμηθείτε φυσική γυμνασίου _σχετική και απόλυτη κίνηση)

Αρτοποιός φουρνίζει ψωμάκια:
Η σελίδα του Δεκεμβρίου από Βιβλίο των Ωρών,
όπου απεικονίζεται μια χαρακτηριστική εργασία του μήνα
και το ζώδιο του Αιγόκερω

Très riches heures
του duc de Berry
Το Καλαντάρι του Δεκεμβρίου

Ένα πρόβλημα λύθηκε και ένα άρχισε όμως με το Ιουλιανό Ημερολόγιο που εισήγαγε ο Ιούλιος Καίσαρας το 44 πΧ. _είχε κι αυτό τις δικές του ατέλειες γιατί έχανε μία ημέρα κάθε 128 χρόνια. Το Ιουλιανό λοιπόν ημερολόγιο είχε θεσπίσει την "χειμερινή τροπή του ήλιου", το χειμερινό δλδ ηλιοστάσιο, 25-Δεκ, αλλά με την πάροδο των ετών το προστιθέμενο μικρό λάθος είχε μεταθέσει την πραγματική ημερομηνία της χειμερινής τροπής. Έτσι λοιπόν το 325 μ.Χ. (Σύνοδος Νίκαιας), η χειμερινή τροπή συνέβη στις 22 _η μετάθεση όμως του χειμερινού ηλιοστασίου συνεχίστηκε χωρίς να διορθωθεί μέχρι και το 1582, που η τροπή έφτασε 12-Δεκ και όπως πήγαινε η ιστορία θα πήγαινε καλοκαιριάτικα. Ήταν τότε που ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ (πάντα το παπαδαριό είχε εξέχοντα οικονομικό και πολιτικό ρόλο στα πράγματα )εισήγαγε μία νέα μεταρρύθμιση, γι’ αυτό και το νέο ημερολόγιο, αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα, ονομάζεται Γρηγοριανό, και χάνει μία μόνον ημέρα στα 3.333 χρόνια (ποιος ζει και ποιος πεθαίνει…). Για να γίνει μια καινούρια αρχή, η Γρηγοριανή μεταρρύθμιση έτρεψε τη θέση του ημερολογίου προς τα εμπρός με βάση το έτος της Συνόδου της Νίκαιας και όχι το έτος εισαγωγής του Ιουλιανού ημερολογίου, το 44 π.Χ. Γι’ αυτό και το Χειμερινό Ηλιοστάσιο συμβαίνει σήμερα στις 22 Δεκεμβρίου, και ο πρωταρχικός λόγος για τον εορτασμό της 25ης Δεκεμβρίου έχει πια χαθεί.

Τα λουλούδια του Δεκεμβρίου είναι πολλά το αλεξανδρινό (ποϊνσέτια), το κυκλάμινο, το κίτρινο γιασεμί, η καμέλια, ο ελλέβερος (ρόδο των Χριστουγέννων) η φρέζια, η υπομονή (ή κάκτος των Χριστουγέννων, ένα από τα πιο δημοφιλή παχύφυτα με πλούσια ανθοφορία) ποικιλίες χρυσάνθεμου, η αμαρυλλίδα, η ίριδα ο χειμωνανθός επιπλέον, μπορούν να φυτευτούν και να ανθίσουν άλλα φυτά, όπως η πρίμουλα και διάφορες ποικιλίες πανσέων ο νάρκισσος και ο ελαιόπρινος. Οι ζωδιακές πέτρες του είναι τουρκουάζ, λάπις λάζουλι, ζιρκόνιο και τανζανίτης (σσ. για όσους πιστεύουν σε τέτοια: αφορούν ηλικιακούς λίθους _αγγλιστί birthstones που αντιστοιχούν στον μήνα γέννησης... κάθε ζώδιο και μήνας έχει τη δική του πέτρα _πχ. ο υποφαινόμενος γεννηθείς Σεπτέμβρη φυλάει ως κόρην οφθαλμού ζαφείρι _sapphire και λάπις λαζούλι _lapis lazouli).

Το "Κράτος και Επανάσταση"
του Β. Ι. Λένιν
κυκλοφόρησαε τέτοιες μέρες του  1917

Σου γράφω πρώτη του Δεκέμβρη _είναι μεσάνυχτα βαθιά _κοιμάται ο κόσμος τώρα πια _ εδώ σαν πιάνει να φυσά _θυμίζει Μάρτη στον Περαία…

1978: κυκλοφορεί ένας προσωπικός διπλό δίσκο του Γιώργου Νταλάρα “Οι Μαηδες οι ήλιοι μου” ο οποίος στηρίζεται σε τραγούδια πολλών συνθετών και περιλαμβάνει τραγούδια κι αρκετών νέων δημιουργών που δείχνουν το ταλέντο τους. Στο δίσκο ο Νταλάρας συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον συνθέτη Μιχάλη Τερζή αλλά και για πρώτη και μοναδική φορά με τον Γιάννη Σπανό. Ο Στέλιος Βαμβακάρης, γιος του Μάρκου, αναλαμβάνει να φωτίσει με τα τραγούδια του ένα κλίμα που έμοιαζε να χάνεται αλλά η απήχησή τους ήταν η απάντηση πως τίποτα δεν χάνεται αν είναι αυθεντικό. Άξιο αναφοράς είναι ότι μία ημέρα μετά την κυκλοφορία του δίσκου, η επιτροπή λογοκρισίας απαγόρευσε από τα τότε ΜΜΕ τη μετάδοση επτά τραγουδιών του δίσκου. Των πιο αιχμηρών κι "ενοχλητικών" πολιτικά _ανάμεσα σ΄αυτά και το "σου γράφω πρώτη του Δεκέμβρη". Οι στιχουργοί του άλμπουμ είναι η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος (τα περισσότερα τραγούδια), ο Μάνος Ελευθερίου, η Σώτια Τσώτου _αλλά κοντά τους συνυπάρχουν και νεότεροι όπως προαναφέραμε "Οι Μάηδες οι ήλιοι μου" κυκλοφορούν με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των δέκα χρόνων του Γιώργου Νταλάρα στο τραγούδι και πρόκειται για μία σύνθεση των ειδών της μουσικής που ερμήνευσε έως το 1978. Το ”Κόκκινο τριαντάφυλλο” του Μίκη Θεοδωράκη, που έγραψε τον  Μάιο του 1976 για τον θάνατο του Αλέκου Παναγούλη, περιλαμβάνεται επίσης σε αυτόν τον πολυσυλλεκτικό δίσκο της ελληνικής δισκογραφίας και που οι ακροατές επιβράβευσαν με την αγάπη τους διαχρονικά.  

Τίτλος | Στιχουργός 🎶  Συνθέτης __

• 1. Άει μωρέ παιδιά | Λάκης Τεάζης - Χρήστος Γκάρτζος 
• 2. Αθήνα | Σώτια Τσώτου - Χρήστος Γκάρτζος 
• 3. Άμα δε σε δω | Διονύσης Τζεφρώνης - Αντώνης Βαρδής    
• 4. Δε φταίω |Λευτέρης Παπαδόπουλος - Γιάννης Σπανός      
• 5. Η φτώχεια μου καθρέφτης | Λάκης Τεάζης - Χρήστος Γκάρτζος  
• 6. Θυμήσου | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Αντώνης Βαρδής    
• 7. Κάτω απ΄ την κληματαριά |Ανδρέας Αγγελάκης - Αντώνης Βαρδής       
• 8. Κόκκινο τριαντάφυλλο | Μίκης Θεοδωράκης - Μίκης Θεοδωράκης        
• 9. Μακριά απ΄ τα ψέματα | Μάνος Ελευθερίου - Νίκος Λαβράνος     
• 10. Μάνα μου αλλιώς μου τα ΄πες |Λευτέρης Παπαδόπουλος - Στέλιος Βαμβακάρης
• 11. Μετανάστης | Γιάννης Καλατζόπουλος - Γιώργος Γερασιμίδης       
• 12. Μην ακούς | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Μιχάλης Τερζής            
• 13. Μόνο η αγάπη μένει | Σώτια Τσώτου - Χρήστος Γκάρτζος        
• 14. Να `μαι από καμιά μεριά | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Στέλιος Βαμβακάρης 
• 15. Ξεκινάει τ΄ αρχοντολόι | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Στέλιος Βαμβακάρης     
• 16. Όποιος μαθαίνει να χτυπά | Λάκης Τεάζης - Χρήστος Γκάρτζος  
• 17. Πέθανε ο Αριστείδης | Κώστας Κοφινιώτης - Στέλιος Βαμβακάρης           
• 18. Προσφυγάκι | Λάκης Τεάζης - Χρήστος Γκάρτζος  
• 19. Πρώτη Δεκέμβρη | Μάνος Ελευθερίου - Γιάννης Σπανός  
• 20. Σκορπίσανε οι φίλοι μου | Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου - Γιάννης Σπανός     
• 21. Στην αλάνα | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Γιάννης Σπανός          
• 22. Στην Ανατολή στη Δύση | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Μιχάλης Τερζής
• 23. Τα βυζαντινά σου μάτια | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Στέλιος Βαμβακάρης   
• 24. Τα μαλλάκια σου κυρά μου | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Στέλιος Βαμβακάρης         
• 25. Τα μάρμαρα της Πόλης          Στέλιος Βαμβακάρης | Στέλιος Βαμβακάρης    
• 26. Χελιδονάκι | Λευτέρης Παπαδόπουλος - Αντώνης Βαρδής

Ο Δεκέμβρης με τον δικό μας νου και ψυχή…

Αυτές τις μέρες του Δεκέμβρη –ο νους και η ψυχή μας πάει πίσω 78+χρόνια ξεκινώντας από τον Οκτώβρη 1944, όταν από την Καισαριανή, το Βύρωνα, το Κατσιπόδι ξεκινά μεγάλη διαδήλωση για να γιορτάσει την απελευθέρωση της Αθήνας και μια βροχή από σφαίρες και χειροβομβίδες την ανακόπτει καθώς οι δολοφόνοι συνεργάτες των Γερμανών πυροβολούν ενάντια στον άοπλο λαό από τα ξενοδοχεία της Ομόνοιας… και τελειώνοντας –τυπικά 29 Δεκέμβρη όταν «Οι στασιασταί ημύνθησαν μετά λύσσης γνωρίζοντες ότι η πτώσις της ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ θα εβάρυνε πολύ εις την εξέλιξιν του συνόλου του αγώνος των Αθηνών και κυρίως επί του ηθικού των»

Αυτά με τον δικό μας νου και ψυχή…

Και πιο πίσω στον Πέτρο να θυμάται πως πέθανε το τριζόνι του και εννιά χρονών, να  βιώνει κάθε μέρα, μαζί με τους γονείς του, τον παππού του και τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Αντιγόνη, μέσα από έναν μεγάλο περίπατο – μια βόλτα στην Αθήνα της Κατοχής, τα δύσκολα εκείνα χρόνια της πείνας, των συσσιτίων, του φόβου, των διωγμών, αλλά και της ΕΑΜικής Αντίστασης και συνέχεια την εποποιία των αλύγιστων της ταξικής πάλης.

1940: ο εννιάχρονος Πέτρος είναι λυπημένος γιατί πέθανε το τριζόνι του. Η αδερφή του, Αντιγόνη, του δίνει ένα κουτί για να το θάψει. Δεν προλαβαίνει, όμως. Ξημερώνει 28η Οκτωβρίου και τον Πέτρο ξυπνούν οι σειρήνες του πολέμου. Η ζωή του ανατρέπεται. Το σχολείο κλείνει, ο θείος Αγγελος πάει στο μέτωπο, η μαμά του μετρά τα τρόφιμα... Ο Πέτρος ζει τη νίκη κατά των Ιταλών φασιστών, μετά την εισβολή των Γερμανών, την κατοχή και την πείνα. Με δυο φίλους του διαδηλώνει και γράφει συνθήματα στους τοίχους. Γνωρίζει τον αγωνιστή Αχιλλέα και την Δροσούλα και εντάσσεται κι αυτός στην Αντίσταση.

Ο Πέτρος είναι ένα παιδί της Κατοχής, είναι αληθινό παιδί, που έζησε και μεγάλωσε στα μαύρα εκείνα χρόνια. Και στην πραγματικότητα είναι πολλά παιδιά, δεν είναι μονάχα ένα, είναι παιδιά που, τώρα πια, έχουν γίνει παππούδες και γιαγιάδες, όσα από αυτά επέζησαν, δηλαδή, την εφιαλτική εκείνη εποχή που ο Πέτρος έκανε τον περίπατό του, όλα τα παιδιά που θα μπορούσαν να είναι ο Πέτρος…

Αυτά με τον δικό μας νου και ψυχή…

Από την άλλη κάποιοι –από τη σκοπιά τους, προβάλουν και ξαναπροβάλουν το editorial του περιοδικού «Το Τέταρτο», τ.3, Ιούλιος 1985 – Δια χειρός Μάνου Χατζιδάκι

«Τα παιδιά της γαλαρίας» είναι μια φημισμένη ταινία του Καρνέ. Τα δικά μας παιδιά της γαλαρίας είναι –λένε, κάπως διαφορετικά (…). Τα όνειρα σε τούτα τα παιδιά υπήρξαν κυρίαρχα, σημαντικά και διαψευσμένα.
Στον καιρό της Κατοχής τα μετέπειτα παιδιά της γαλαρίας ζούσαν απάνω στη σκηνή και παίζανε το ρόλο τους, τον όποιο ρόλο τους, έστω και τον πιο μικρό, με αυταπάρνηση, με το αίμα τους, με τη ζωή τους, χωρίς καιροσκοπισμό και ιδιοτέλεια, χωρίς προοπτική ανταλλάγματος. Μ’ ένα μονάχα στόχο, την επαλήθευση ενός επίμονου ονείρου. Και ήταν το όνειρο για μια ελεύθερη ζωή σχηματισμένη μακριά από απάνθρωπους νόμους, από ανάλγητους κρατικούς μηχανισμούς, από εξορίες και φυλακές και εκτελέσεις. Τίποτα δεν έγινε αλήθεια. 

Μετά τον πόλεμο κυβέρνησαν τον τόπο ξανά φθαρμένοι άνθρωποι, ανίκανοι να συλλάβουν έστω και στο ελάχιστο απ’ ότι γεννιόνταν κείνο τον καιρό κι αναρριγούσε ολόκληρο τον κόσμο.
Εάν μας λέγαν τότε μερικά από τα ονόματα που κυβερνήσανε κατόπιν ότι θα ξανάβγαιναν στην πολιτική σκηνή να διαφεντέψουνε τη χώρα μας, θα γελούσαμε δίχως τελειωμό με την καρδιά μας. Γιατί πιστέψαμε βαθιά μέσα μας πως όλα αυτά τα ονόματα ήσαν φαντάσματα του παρελθόντος, απόντα στα δύσκολα χρόνια που περνούσαμε, για πάντα απόντα από τον τόπο.
Κι όμως συνέβη αυτό. Ξανάρθανε τα φαντάσματα κι αρχίσαν να πλαστογραφούν γι’ άλλη μια φορά την ελληνική ιστορία. Και τα παιδιά που πολεμήσανε κι ονειρευτήκανε, γίναν παιδιά της γαλαρίας, όσα δεν διώχτηκαν και δεν εξαφανίστηκαν στις φυλακές και στα ξερά νησιά του Αιγαίου (κλπ...)

Με τον δικό μας νου και ψυχή δεν πιστεύουμε σε αταξικούς …απάνθρωπους νόμους, ανάλγητους κρατικούς μηχανισμούς & φαντάσματα που σβήνουν (τα ήδη μισοσβησμένα) τελευταία ίχνη του εμβληματικού μυθιστορήματος της Άλκης Ζέη.  

Επιθεώρηση Τέχνης- τ100_1963  (10ετία 1960)

·       Είμαι ο Νίκος.

·       Ποιος Νίκος;

·       Ο Γρηγόρης!

Τότε κατάλαβε η Λία και ξαφνιάστηκε. Πού τη θυμήθηκε τώρα δα ο Γρηγόρης!… Της μιλούσε αργά αργά, τονίζοντας τις λέξεις, όπως έκανε και τότε…
Η ιδέα ήτανε της Μαρίας, εξηγεί εκείνος, να μαζευτούμε σπίτι της όλη η παλιά συντροφιά… Κλείνουν είκοσι χρόνια.

Ύστερα η φωνή του γίνεται πιο βαθιά:
-Όσοι μείναμε…
-Θα προσπαθήσω, είπε μόνο η Λία.
Από την άλλη μεριά έφτασε σίγουρη η φωνή:
-Σε περιμένουμε, λοιπόν.

Η Λία κατέβασε το ακουστικό κι ύστερα άνοιξε την μπαλκονόπορτα. Έσυρε την πολυθρόνα κοντά στο μπαλκόνι και κάθισε με τον ήλιο κατάφατσα. Μία με μιάμιση. Αυτή η ώρα ήταν καταδικιά της. Η υπηρέτρια πάει να φέρει τη μικρή από το σχολείο κι ο Τάκης δε γυρίζει το μεσημέρι. Τότε μπορεί η Λία να κάθεται και να συλλογιέται. Κι είχε ένα σωρό πράγματα να συλλογιστεί. Πριν από λίγες μέρες έκλεισε τα τριάντα εφτά. Δεν είναι που γέρασε· ούτε μια άσπρη τρίχα δεν έχει. Ένιωσε μόνο, ξαφνικά, σαν να βαρέθηκε. Παρέες, εκδρομές, η συναυλία της εβδομάδας, πού και πού καμιά πρεμιέρα στο θέατρο… Δεκατέσσερα χρόνια τώρα, από τη μέρα που παντρεύτηκε… Το δίπλωμα της βρίσκεται κάπου καταχωνιασμένο, στο πατρικό της σπίτι. Για το νοικοκυριό, για το παιδί φροντίζει η μητέρα του Τάκη. Έτσι είχε ένα σωρό καιρό ελεύθερο. Βαρέθηκε… αυτό είναι. Μόνο ένα ταξίδι στο εξωτερικό θα την έσωζε. Καινούρια μέρη, καινούριοι άνθρωποι. Κάτι ν’ αλλάξει… Συλλογιότανε τη ζωή της με τον Τάκη -αγάπη υπάρχει, δεν μπορείς να πεις. Συλλογιότανε την κόρη της, που μόλις είχε πατήσει τα δεκατρία κι έκανε σκηνές να την αφήσουν να βάλει ψηλά τακούνια. Μόνο εκείνο το κορίτσι των δεκαεννιά χρονώ, τη Λία του ’42, ήταν που δε συλλογιότανε καθόλου. Θαρρείς και διάλεξε την ώρα ο Γρηγόρης -μία και μιάμιση- να τηλεφωνήσει.

Τώρα ο Γρηγόρης είναι πάλι έξω. -Ως πότε;
Αν τον είχε παντρεφτεί, θα γυρνούσε κι αυτή, σαν τη γυναίκα του Πέτρου, από σπίτι σε σπίτι, να ζητάει να πάει παιδιά περίπατο. Είχε έρθει και σε κείνη, μα ή Λία φοβήθηκε.

Ή πολυθρόνα πού κάθεται είναι ολοκόκκινη και μαλακιά. Του Τάκη του αρέσει, όταν μελετάει κανένα καινούργιο σχέδιό, να τη βλέπει αντίκρυ του, καθισμένη στην πολυθρόνα της. Εκείνη πλέκει, διαβάζει ή δεν κάνει τίποτα. Όταν τελειώσει ο Τάκης, πίνουν ουίσκι κι ακούνε Βιβάλντι. Άλλη είναι ή ζωή τής Λίας τώρα. Καλλίτερα νά μήν πάει αύριο. Τώρα πιά, τά παλιά πέρασαν... Ούτε θά προσέξουν πώς δεν πήγε... αν μαζευτούν πολλοί... Τότε, άμα δεν ερχόταν κα¬νείς, αγωνιούσαν. Πιάστηκε; Έπεσε σε μπλόκο; Τώρα, αν λείψει κάποιος, θα πούνε απλά: «Κάτι θα του τυχε» και δε θα ξαναμιλήσουν πια για την απουσία.

Κοντεύει μιάμιση. Λίγα λεπτά της μείνανε ακόμα της Λίας για να συλλογιέται. Δε θέλει τίποτα να θυμηθεί. ’Ίσως ήταν καλά, πού τόσον καιρό δε συλλογιόταν... Είπε να σκεφτεί το ταξίδι στη Νέα Υόρκη... Άραγε ο Κρίτωνας τραγουδά ακόμα μουρμουριστά, όλη ώρα, τζαζ;... Η Λία απόμεινε ασάλευτη στην πολυθρόνα της. θαρεί πώς κι αυτή ή ανάσα της σταμάτησε. Τη μούδιασε κάτι σαν πανικός. Δε πάει αύριο! Όχι! θα πάει στη Νέα Υόρκη, στο Παρίσι, στη Ρώμη!... Μα όταν γυρίσει;... θα πρέπει να βγει ξανά στους δρόμους της Αθήνας... θα περνά έξω από το Πανεπιστήμιο... θα κατεβαίνει στην οδό Ερμού... θα βρεθεί, πόσες φορές!, στην οδό Μαυροματαίων, σε κείνο το πεζοδρόμιο από τη μεριά του πάρκου! Η Αθήνα, όσο και να ΄λλαξε, έχει γωνιές πού έμειναν οι ίδιες, πού σε καλούν-και σου φωνάζουν: θυμάσαι! Κι αν ξεγελαστείς και θυμηθείς μια φορά...

Ένα λεπτό απόμεινε για να γίνει μιάμιση. Οι σκέψεις έρχονται τώρα μπερδεμένες στο μυαλό της Λίας, απανωτές... Έβγαλε τα παπούτσια της και προσπάθησε να βολευτεί, με τα πόδια διπλωμένα, πάνω στην πολυθρόνα.
Ο ήλιος πέφτει πάνω στις ασημιές αγκράφες των παπουτσιών της και τις κάνει να λαμποκοπάνε.

Η Λία θυμήθηκε το ’42, που φορούσε αρβυλάκια με λάστιχο αυτοκινήτου για σόλα και χοντρές καφετιές κάλτσες με ρίγες… Είχε λιακάδα σαν και σήμερα. Καθότανε στο προαύλιο του Πανεπιστημίου και λιαζότανε μ’ απλωμένα τα πόδια. Δίπλα της, δυο άλλα πόδια, με λουστρινένια προπολεμικά γοβάκια και κάτασπρες κάλτσες πλεγμένες με βελόνες. Ήτανε η Ματίλντε. Η Λία δεν μπορεί να θυμηθεί ξεκάθαρα τα πρόσωπα. Η Ματίλντε είχε μαύρα μαλλιά και φιλντισένιο πρόσωπο. Λεπτομέρειες της ξεφεύγουν. Τα πόδια όμως, παράξενο, σαν να τα ‘χει μπροστά της. Θυμάται ακόμα και τη μελανιά, που είχε στάξει από το στιλό του Κρίτωνα στην κάτασπρη κάλτσα της Ματίλντε.
-Να τη βράσεις με τσουένι και θα φύγει το μελάνι, συμβούλεψε η Γιάννα, που καθότανε στη ράχη του πάγκου και τα παπούτσια της άγγιζαν σχεδόν τη φούστα της Λίας, κάτι παιδικά, αγορίστικα παπούτσια με κορδόνια και χακί κάλτσες γκολφ.

Απλωμένα στον ήλιο και τα πόδια της Μαρίας, με καλοκαιρινά πέδιλα και χοντρές κάλτσες. Ο Κρίτωνας καμάρωνε για τα καινούρια του άρβυλα από την οδό Πανδρόσου.
Ύστερα είχαν έρθει αθόρυβα, να σταθούν πλάι στα δικά της, δυο πόδια με λαστιχένια παπούτσια του μπάσκετ και μάλλινες κάλτσες από αδρύ μαλλί. Οι κοπέλες τσίριξαν χαρούμενα.

-Γεια σου, Γρηγόρη!
Ο Γρηγόρης άπλωσε τα μακριά του χέρια, σαν νά ‘θελε να τις αγκαλιάσει όλες μαζί.
-Γεια σας, αγάπες μου, είπε και τράβηξε τη Γιάννα παράμερα.
“Κι όμως η φωνή του είναι ολότελα σαν και τότε”, συλλογίστηκε η Λία μετά το τηλεφώνημα.
—Έσβησα το κοτόπουλο με κρασί, μισάνοιξε την πόρτα ή μητέρα του Τάκη.
—Καλά, λέει μηχανικά ή Λία και κοιτάζει τις γόβες της.

Ολοκαίνουργιες, αφόρετες σχεδόν, στέκονται απάνω στο χαλί, Έτσι όπως τις πρωτόχε δει στη βιτρίνα. Τις κοιτάζει και προσπαθεί, με απόγνωση και πείσμα, να διώξει τη σκέψη, πώς δε θα μπορεί πια να. αγοράζει τέτοιες γόβες, με μαλακό πετσί σα γάντι, χωρίς να της έρχονται στο νου τ’ Αρβυλάκια της κατοχής, από την οδό Πανδρόσου, πού πάλιωνε γρήγορα ή βακέττα τους και σχιζόταν κ’ ύστερα έκανε πάνω ο τσαγκάρης χοντρά καφετιά γαζιά, πού σχημάτιζαν ροδίτσες…

Το έργο της Άλκης βέβαια αυτονομείται από τη μετέπειτα πολιτική της διαδρομή -ή μάλλον, για την ακρίβεια, αυτή η ίδια διάλεξε να αυτονομηθεί από το δικό της έργο, και τις ιδέες που εξέφραζε τον καιρό που έγραφε τον “περίπατο”. Αυτόν ακριβώς που εμείς κρατάμε ως διαχρονικά- χρυσή παρακαταθήκη, για την λογοτεχνία μας και όχι μόνο…