28η Οκτ 1940 _Μεταξάς: Alors, c'est la guerre 🔻 Ν. Ζαχαριάδης 🇬🇷 Δίπλα στο κύριο μέτωπο ο κάθε βράχος, η κάθε ρεματιά, το κάθε χωριό, καλύβα με καλύβα, η κάθε πάλη, σπίτι με σπίτι, πρέπει να γίνει φρούριο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα

 

1940
Στις 3 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου ο Ιταλός πρέσβης Ε. Γκράτσι επιδίδει στον Έλληνα δικτάτορα Ι. Μεταξά τηλεγραφική διακοίνωση, με την οποία η φασιστική κυβέρνηση της Ιταλίας, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τη Βρετανία, απαιτούσε - ως «έμπρακτη» απόδειξη της ουδετερότητας της Ελλάδας - να της επιτραπεί να καταλάβει στρατιωτικά ορισμένες θέσεις στρατηγικής σημασίας επί ελληνικού εδάφους (δίχως να προσδιορίζει ποιες). Η επίδοση του τελεσίγραφου ήταν ουσιαστικά μια τυπική υπόθεση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις της ιταλικής πλευράς ήταν εξωφρενικές, αόριστα διατυπωμένες, ενώ έδιναν περιθώριο μόλις 3 ωρών για την αποδοχή ή την απόρριψή τους. Η επίθεση ήταν προαποφασισμένη. Αυτό εξηγεί και την αντίδραση του Μεταξά, ο οποίος δεν έκανε τίποτε άλλο από το να αναγνωρίσει την κατάσταση: «Alors, c'estla guerre» (σ.σ. ώστε έχουμε πόλεμο)», ήταν η απάντηση που έδωσε στον Ιταλό πρέσβη. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος άρχιζε.

Θα παρουσιάσουμε ένα σύντομο χρονικό με βάση τις εκτιμήσεις του Δοκίμιου Ιστορίας του ΚΚΕ, παίρνοντας υπόψη πως απέναντι στον επερχόμενο πόλεμο, μια προβοκατόρικη –στημένη από τις μυστικές υπηρεσίες καθοδήγηση –Κεντρική Επιτροπή, αβαντάριζε  στην κατεύθυνση που βόλευε το κράτος και την κυβέρνηση.
Ακόμα: Συγκροτούσε ένα «ΚΚΕ» που καθοδηγούσε η Ασφάλεια και ταυτόχρονα σκόρπιζε σύγχυση στους κομμουνιστές. Διέβαλλε τίμια στελέχη του ΚΚΕ και όξυνε τη χαφιεδοφοβία, ενώ κατάφερνε στο Κόμμα ένα πρωτοφανές στα χρονικά πολιτικό, οργανωτικό και ηθικό πλήγμα.

Στις 25 Γενάρη 1940, η «Παλιά ΚΕ», με ανακοίνωση στο Ριζοσπάστη^{[1] [2]}, κα­τήγγειλε την έκδοση του πλαστού «Ριζοσπάστη» και τα όργανα του Μανιαδάκη. Στις 20 Ιούλη 1940, η «Παλιά ΚΕ» δημοσίευσε «Έκκληση προς τα μέλη του Κόμματος και της Κομμουνιστικής Νεολαίας - Προς τους συμπαθούντες και όλους τους εχθρούς της δικτατορίας», με την οποία κατήγγειλε την κυβέρνη­ση Μεταξά ότι «σκαρώνει η ίδια ένα δικό της “KKE”».

Αρχίζει ο ιταλοελληνικός πόλεμος.
Τα 3 γράμματα του Ν. Ζαχαρώδη

Ο ιταλοελληνικός πόλεμος δεν αιφνιδίασε κανέναν, ενώ η επικείμενη έναρ­ξή του έγινε βεβαιότητα όταν, στις 15 Αυγούστου 1940, ιταλικό υποβρύχιο βύ­θισε στο λιμάνι της Τήνου το πολεμικό πλοίο «Έλλη», ενώ πραγματοποιού­νταν και άλλες προκλήσεις από την πλευρά της ιταλικής κυβέρνησής. Εκείνο το διάστημα τέθηκε σε εφαρμογή περιορισμένη επιστράτευση,^[3] ενώ στις 23 Αυγούστου 1940 επιστρατεύτηκαν οι έφεδροι της 8ης και 9ης Μεραρχίας.^[4]

Τη βεβαιότητα για τον επερχόμενο πόλεμο ανάμεσα στο ιταλικό και το ελ­ληνικό κράτος είχαν εκφράσει με σειρά τοποθετήσεις τους τόσο η ΚΔ όσο και το ΚΚΕ.

Ο ιταλοελληνικός πόλεμος αποτέλεσε συστατικό μέρος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Σε αυτόν τον πόλεμο, πέρα από τον ελληνικό και τον ιταλικό στρατό που εμπλέκονταν άμεσα στο πρώτο στάδιο της διεξαγωγής του, άμεσα επίσης συμμετείχαν και οι Γερμανία-Αγγλία, η πρώτη από τις 6 Απρίλη 1941 μαζί με την Ιταλία και η δεύτερη μαζί με την Ελλάδα από το Μάρτη του 1941.

Τα ξημερώματα της 28ης Οκτώβρη 1940, ο Ιταλός πρεσβευτής στην Αθήνα επέδωσε στον I. Μεταξά το τελεσίγραφο του Μουσολίνι, με το οποίο ζητούσε να επιτρέψει στον ιταλικό στρατό να καταλάβει μέσα στο ελληνικό έδαφος δι­άφορες θέσεις στρατηγικής σημασίας. Ο Μεταξάς απέρριψετο τελεσίγραφο.

Στο μεταξύ η επίθεση της Ιταλίας είχε αρχίσει πριν ακόμα λήξει η τρίωρη προ­θεσμία που όριζε αυτό.
Τις πρωινές ώρες της ίδιας μέρας, ο I. Μεταξάς απεύθυνε διάγγελμα όπου ανέφερε και τα εξής:

«Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της (..,) Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρέσβυ ότι θε­ωρώ και το αίτημα αυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπο με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος (..)
Όλον το Έθνος ας εγερθεί σύσσωμον. Αγωνισθείτε διά την πατρίδα, τας γυ­ναίκας και τα παιδιά σας και τας ιερός μας παραδόσεις.
Νυν υπέρ πάντων ο αγών.» ⁷

Βέβαια, παρά το «εθνεγερτήριο» κάλεσμα, στα ηγετικά κλιμάκια της αστι­κής τάξης ήταν κυρίαρχη η άποψη ότι η αντίσταση του ελληνικού στρατού όφειλε να είναι σθεναρή, όχι όμως και η πεποίθηση ότι μπορούσε να είναι και νικηφόρα, εξαιτίας της συντριπτικής υπεροχής του αντιπάλου σε πολεμικά μέσα. Στο τελευταίο συνέβαλε πολύ και η στάση της Αγγλίας, η οποία δεν πα­ραχωρούσε στην κυβέρνηση Μεταξά τον εξοπλισμό που εκείνη ζητούσε, κυρί­ως σε αεροπορικά μέσα.

Στο πνεύμα του πρωθυπουργικού διαγγέλματος κινούνταν και οι άλλοι αστοί πολιτικοί ηγέτες, όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Σοφοκλής Βενιζέλος από την Αμερική όπου βρισκόταν, ο Γεώργι­ος Καρτάλης και ο Εμμανουήλ Τσουδερός.

Η απόφαση της αστικής τάξης να υπερασπίσει την ακεραιότητα του ελλη­νικού χώρου ήταν ομόθυμη. Επιβεβαιώνεται ότι καμία αστική τάξη δεν παρα­χωρεί κυριαρχικά της δικαιώματα, δηλαδή καμία αστική τάξη δε δέχεται το διαμελισμό της εσωτερικής της αγοράς και τον περιορισμό της εξουσίας της. Ακόμα ότι, σε περίπτωση που εξαναγκαστεί να τα αποδεχτεί (στρατιωτική κα­τοχή, απώλεια εδαφών μετά από πόλεμο κ.ά.), ποτέ δεν παραιτείται από την προσπάθεια επανάκτησής τους με οποιοδήποτε δυνατό μέσο. Αλλά και όταν η αστική τάξη παραχωρεί κυριαρχικά δικαιώματα με τη θέλησή της (συμμετοχή σε διεθνείς καπιταλιστικούς Οργανισμούς), πάλι ο στόχος της είναι να διευρΰνειι τις διεθνείς συμμαχίες της, προκειμένου να θωρακίσει την εξουσία της, να διευρύνει την οικονομική και πολιτική επιρροή της.

Με ημερομηνία 31 Οκτώβρη 1940, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης έγραψε το παρακάτω ανοιχτό γράμμα^{[5] [6]} προς τον ελληνικό λαό:

«Προς το λαό της Ελλάδας.

Ο φασισμόςτου Μουσσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά και ξετσίπωτα με σκοπό να την υποδουλώσει και εξανδραποδίσει. Σήμερα όλοι οι Έλληνες παλαίβουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτη­σία. Η πάλη θα είναι πολύ δύσκολη και πολύ σκληρή. Μα ένα έθνος που θέλει να ζήσει πρέπει να παλεύει, αψηφώντας τους κινδύνους και τις θυσίες. Ο λα­ός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσσολίνι.
Δίπλα στο κύριο μέτωπο και Ο ΚΑΘΕ ΒΡΑΧΟΣ, Η ΚΑΘΕ ΡΕΜΑΤΙΑ, ΤΟ ΚΑΘΕ ΧΩΡΙΟ, ΚΑΛΥΒΑ ΜΕ ΚΑΛΥΒΑ, Η ΚΑΘΕ ΠΟ­ΛΗ, ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΣΠΙΤΙ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥΑΓΩΝΑ.

Κάθε πράκτορας του φασισμού πρέπει να εξοντωθεί αλύπητα. Στον πόλε­μο αυτό που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δύσου­με όλες μας τις δυνάμεις, δίχως καμιά (η υπογράμμιση είναι του Δοκιμίου) επι­φύλαξη. Έπαθλο για τον εργαζόμενο λαό και επιστέγασμα για το σημερινό του αγώνα πρέπει να είναι, και θα είναι, μια καινούργια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση και από κάθε εκμετάλλευση (η υπογράμμιση είναι του Δοκιμίου), μ’ έναν πραγματικά παλ­λαϊκό πολιτισμό.
Όλοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θα ’ναι νίκη της Ελλάδας και του λαού της. Οι εργαζόμενοι όλου του κόσμου στέκουν στο πλευρό μας.

Αθήνα, 31 του Οκτώβρη 1940 -  Νίκος Ζαχαρώδης,
Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ^7]

Μαζί με το 1ο Γράμμα ο Ν. Ζαχαριάδης έγραψε το ακόλουθο κείμενο προς την κυβέρνηση Μεταξά:

«ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ. Μαζί με το ‘Ανοικτό Γράμμα” ο σ. Ζαχαρώδης έστειλε στον Μεταξά σημείωμα που περιλάμβανε προτάσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος σε μια βάση για κοινή λαϊκή - πατριωτική - εθνική πάλη κατά της φασιστικής επιδρομής. Ο Μεταξάς φυσικά δεν απάντησε, για­τί δεν έκανε λάίκό-εθνικό πόλεμο, μα πλουτοκρατικό - δυναστικό - ξενοκίνη­το. Οι τέσσερις προτάσεις-όροι είνε οι εξής: 1. Το ΚΚΕ αναλαμβάνει τη γραμ­μή του “Ανοικτού Γράμματος” να την κρατήσει ως το τέλος του πολέμου. 2. Η κυβέρνηση δίνει γενική αμνηστία. 3. Ξαναβγαίνει ο Ριζοσπάστης. 4. Όποιο μέ­λος του ΚΚΕ διαφωνήσει με τη γραμμή του “Ανοικτού Γράμματος” θα διαγρά­φει απ’ το ΚΚΕ.»^[8]

Το παραπάνω κείμενο απευθυνόταν «Προς τον κ. υφυπουργό Δ. Ασφαλεί­ας», Αυτήν τη φράση αφαίρεσε ο Μανιαδάκης από το συγκεκριμένο κείμενο, και την επικόλλησε στο ανοικτό γράμμα του Ν. Ζαχαρώδη. Όπως έγραψε ο Ριζοσπάστης (28 Οκτώβρη 1945), «ο Μανιαδάκης πήρε την επικεφαλίδα αυ­τού του δεύτερου γράμματος (...) και την έβαλε σαν επικεφαλίδα στό “Ανοικτό Γράμμα”, θέλοντας έτσι να δείξει ότι και αυτό σ’ αυτόν το έστειλε ο σ. Ζαχαρώ­δης». Εδώ ακριβώς βρισκόταν η πλαστογραφία του 1ου ανοικτού γράμματος.

Εκτός από την παραπάνω, προηγήθηκε ακόμα μία πλαστογραφία, συντεί­νοντας περισσότερο στην ήδη υπάρχουσα σύγχυση που είχε δημιουργηθεί με τη συγκρότηση της χαφιεδικής «ΠΔ». Ένα μήνα πριν το 1ο γράμμα του Ν. Ζα­χαρώδη, την 1 η Οκτώβρη 1940, κυκλοφόρησε το 9ο φύλλο του πλαστού Ριζο­σπάστη, που δημοσίευε ως πρώτο κύριο θέμα του δήθεν γράμμα^[9] του Ν. Ζα­χαρώδη, το οποίο σημειωτέον έχει καταγγείλει ο Ζαχαρώδης ως πλαστό, σε επιστολή του που δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη στις 9 Ιούλη 1946.

Το κατασκευασμένο γράμμα οι Μανιαδάκης - «ΠΔ» διοχέτευσαν με τον πλα­στό Ριζοσπάστη στα νησιά και στις φυλακές, όπου αναπαράχθηκε σε χειρό- γραφές εφημεριδούλες πολιτικών εξόριστων. ,Κι έτσι οι Ακροναυπλιώτες το­ποθετήθηκαν αρχικά (29 Οκτώβρη 1940) σύμφωνα με τη θέση του πλαστού γράμματος, με υπόμνημα που έστειλαν προς τον Μεταξά.

Μετά από τη δημοσίευση του 1ου ανοιχτού γράμματος ακολούθησαν υπο­μνήματα που έστειλαν οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας με βάση αυτό. Το ίδιο και οι ομάδες εξόριστων, που επίσης ζήτησαν από την κυβέρνηση να στα­λούν στο μέτωπο για να πολεμήσουν.

Η κυβέρνηση Μεταξά αρνήθηκε, θέτοντας ως προϋπόθεση για να ικανοποι­ηθεί το αίτημά τους να υπογράψουν δήλωση μετάνοιας. Η στάση της ήταν κα­θαρά ταξική, με στόχο μακροπρόθεσμο και άμεσο. Η μαζική υπογραφή «δή­λωσης μετανοίας» από περίπου 2.000 φυλακισμένους και εξόριστους θα γινό­ταν παντοτινό στίγματου Κόμματος. Θα αποτελούσε σύμβολο ιδεολογικής και πολιτικής υποταγής του στα αστικά κελεύσματα της ταξικής συνεργασίας, κα­θιστώντας μύθο την κατακτημένη με αίμα κοινή παραδοχή ότι το ΚΚΕ δε σκύ­βει το κεφάλι σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Με τη «δήλωση μετανοίας» επιδί­ωκε να καταστήσει τους κρατούμενους κομμουνιστές πολιτικά αφερέγγυους στο λαό και στο στρατό. Γιατί 2.000 στελέχη του ΚΚΕ, σκορπισμένα στο μέ­τωπο του πολέμου, μόνο ανησυχία θα προκαλούσαν στην κυβέρνηση Μετα­ξά. Συγκροτούσαν μια εκρηκτική και ανυπότακτη «μάζα» ανθρώπων με κύρος, που είχαν πρωτοστατήσει στους αγώνες της εργατικής τάξης και της αγροτιάς.

Η «Παλιά ΚΕ» χαρακτήρισε το γράμμα του Ν, Ζαχαρώδη πλαστό, ενώ ο πλα­στός Ριζοσπάστης δημοσίευσε «Ανακοίνωση πάνω στο γράμμα του σ. Ζαχα­ρώδη» που έλεγε:

«Κάνουμε γνωστό σ’ όλα τα μέλη του ΚΚΕ και τους οπαδούς μας πως το ανοιχτό γράμμα που έστειλε ο σ. Ν. Ζαχαρώδης στην κυβέρνηση και που δη­μοσιεύτηκε στις εφημερίδες και δόθηκε από το ραδιοσταθμό Αθηνών και τον εγγλέζικο Τύπο είναι γνήσιο.. .»^[10]

Η σύγχυση που δημιουργήθηκε στις γραμμές των κομμουνιστών κάι γενικό­τερα ήταν τεράστια.^[11]

Το Μακεδονικό Γραφείο, που δεν είχε επαφή ούτε με την «Πα^Ιά ΚΕ», ού­τε με την «ΠΔ» (κατά τον Βαγγέλη Βασβανά επηρεαζόταν από τη γραμμή της «Παλιάς ΚΕ»), αποφάσισε να ανατυπώσει το γράμμα «χωρίς τη φράση για “ανε­πιφύλακτη υποστήριξη του Μεταξύ’’.. .»^[12]

Για το ίδιο θέμα ο Θεόκλητος Κρόκος, μέλος του Μακεδονικού Γραφείου, έγραψε σε μεταγενέστερη έκθεσή του:

«Μας πλακώνει ο πόλεμος. Κάνουμε σύσκεψη στο Γραφείο, τι θα κάνουμε με τον πόλεμο. Βλέπαμε τον πόλεμο και σαν εθνικό και σαν ιμπεριαλιστικό. Δεν είχαμε ακόμα ξεκαθαρίσει τίποτα. Δώσαμε εντολή σε όλα τα μέλη του Κόμμα­τος να πάνε στρατιώτες και τους δόθηκαν συνθήματα και παρασυνθήματα για να τους βρούμε.»^[13]

Στις 26 Νοέμβρη 1940, ο Ν. Ζαχαρώδης έγραψε το 2ο ανοιχτό γράμμα, το οποίο έχει ως εξής:

«Προς το λαό της Ελλάδας.

Ολόκληρος ο λαός της Ελλάδας ξεσηκώθηκε σαν ένας άνθρωπος και χάλα­σε τα σχέδια του φασισμού. Με το αίμα του ο λαός εξασφάλισε τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του. Έξω απ’ αυτά η Ελλάδα δεν έχει καμιά θέση στον ιμπε­ριαλιστικό πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και Ιταλία-Γερμανία. Αφού ο λαός μας υπερασπίσει αποτελεσματικά την ανεξαρτησία και την εθνική λευτεριά του, σήμερα ένα μονάχα πράμα θέλει: Ειρήνη και ουδετερότητα με τούτους τους όρους: 1. Να ξανάρθουντα πράγματα όπως ήταν στις 28 Οχτώβρη 1940 δίχως καμιά εδαφική - οικονομική - πολιτική ζημιά σε βάρος της Ελλάδας. 2. Οι πο­λεμικές δυνάμεις της Αγγλίας να φύγουν όλες απ’ τα χώματα και τα νερά της Ελλάδας. Με βάση τους δύο αυτούς όρους να ζητήσουμε αμέσως απ’ την κυ­βέρνηση της ΕΣΣΔ να μεσολαβήσει για να γίνει ελληνοϊταλική ειρήνη. Αυτό εί­ναι σήμερα το μοναδικό εθνικολαϊκό συμφέρον. Και η πράξη έχει αποδείξει ότι μόνον η ΕΣΣΔ σήμερα έδωσε την ειρήνη και ουδετερότητα της Γουγκοσλαβί- ας - Βουλγαρίας - Τουρκίας.

26 του Νοέμβρη 1940 _Ν ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ.

Υ.Γ. Είμαστε υποχρεωμένοι να ζητήσουμε ειρήνη έντιμη και δίχως κυρώσεις και για να ξεκαθαρίσουμε άλλη μια φορά τόσο τον εθνικό - αμυντικό – απελευθερωτικό χαρακτήρα του πολέμου που κάνουμε, όσο και ότι είμαστε ξένοι προς τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο που κάνουν οι πλουτοκρατικές μεγάλες δυ­νάμεις. Αν σήμερα δε δουλέψουμε για μια έντιμη ειρήνη, ο πόλεμος θα χάσει για μας τον εθνικό αμυντικό χαραχτήρα του, θα γίνει καταχτητικός και τότε θα έχει αντίθετο το λαό.»^[14]

Όταν γράφτηκε το 2ο γράμμα, ο ελληνικός στρατός είχε διώξει τον ιταλικό από τα σύνορα και είχε περάσει στην επίθεση. Τα γεγονότα εξελίχτηκαν τελεί­ως διαφορετικά απ’ ό,τι ίσως περίμεναν οι στρατιωτικοπολιτικές ηγεσίες και των δυο κρατών.

Από τις 14 Νοέμβρη ως τις 28 Δεκέμβρη 1940 ο ελληνικός στρατός κατέλα­βε την Κορυτσά, την Πρεμετή, τους Αγίους Σαράντα, το Δέλβινο, το Αργυρό­καστρο και έφτασε στη γραμμή Πόγραδετς - Κάμια - Σοΰχα - Γκόρα -Χειμάρα.

Το 2ο γράμματου Νίκου Ζαχαρώδη δεν είδετο φως της δημοσιότητας. Κρα­τήθηκε από τη Γενική Ασφάλεια, στην οποία το παρέδωσε η «Προσωρινή Δι­οίκηση».

Στις 15 Γενάρη 1941, ο Νίκος Ζαχαρώδης έδωσε στο φοιτητή Λιανόπουλο, κρατούμενο που τότε αποφυλακιζόταν, το 3ο ανοιχτό γράμμα του,^[15] για να το παραδώσει στη Φοιτητική Οργάνωση του Κόμματος και της ΟΚΝΕ. Ο Λιανό- πουλος δεν υλοποίησε την εντολή του Ζαχαρώδη. Το γράμμα έφτασε πολύ αρ­γότερα στην ΚΕ. Ο Ριζοσπάστης που εξέδιδε η «Παλιά ΚΕ», μη γνωρίζοντας το γεγονός, το κατήγγειλε ως πλαστό (17 Ιοΰνη 1941).

Στο 3ο γράμμα ο Νίκος Ζαχαρώδης κατήγγειλε ανοιχτά την «ΠΔ», που δεν είχε αντιληφθεί το ρόλο της για ένα διάστημα, αν και διατηρούσε επιφυλάξεις. Επίσης επαναλάμβανε αναλυτικά την ίδια θέση με το 2ο γράμμα για το χαρα­κτήρα του πολέμου και καλούσε το λαό και το στρατό ν’ ανατρέψουν την κυ­βέρνηση Μεταξά, να συναδελφωθούν στο μέτωπο με τους Ιταλούς στρατιώ­τες και η νέα κυβέρνηση ν’ απευθυνθεί για στήριξη στην ΕΣΣΔ.

Εκτίμηση των 3 γραμμάτων

Ήταν πολύ σημαντικό ότι με το 1 ο γράμμα καλούνταν ο στρατός και ο λαός να πολεμήσουν ενάντια στον εισβολέα. Αυτό το γεγονός έχει καταγραφεί ως στάση που δείχνει το γνήσια πατριωτικό χαρακτήρα του ΚΚΕ.

Ταυτόχρονα στο 1ο γράμματου Νίκου Ζαχαρώδη ο πόλεμος χαρακτηριζό­ταν εθνικοαπελευθερωτικός και όχι ιμπεριαλιστικός και από τις δυο πλευρές. Αποτελούσε αντίφαση ότι ο σωστός στόχος που ετίθετο στο γράμμα, για «μια καινούργια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθέ ξενι­κή ιμπεριαλιστική εξάρτηση και από κάθε εκμετάλλευση, μ’ έναν πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό», συνυπήρχε με τη θέση «στον πόλεμο αυτό που διευθύ­νει η κυβέρνηση Μεταξά όλοι μάς πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις δίχως καμιά επιφύλαξη».

Αυτή η θέση αποτύπωνε το συσχετισμό δυνάμεων εκείνης της περιόδου, αλλά δε συνέβαλε στην αλλαγή του σε μια πορεία. Ο δίκαιος ή άδικος χαρα­κτήρας κάθε πολέμου δεν καθορίζεται από το ποιο κράτος επιτίθεται και ποιο αμύνεται. Και οι δύο αστικές τάξεις και οι κυβερνήσεις τους συγκρούονταν, όχι όμως για τα συμφέροντα των εργατικών τάξεων της Ελλάδας και της Ιταλίας. Η πρωτοπορία της εργατικής τάξης και σ’ εκείνες τις συνθήκες όφειλε να δια­φωτίζει για τις ευθύνες της αστικής τάξης στον πόλεμο, να προετοιμάζει στην κατεύθυνση υπεράσπισης της δικής της πατρίδας και όχι στην κατεύθυνση της λεγάμενης «εθνικής ενότητας». Στον ιταλοελληνικό πόλεμο δεν υπήρξε και ούτε μπορούσε να υπάρξει ποτέ μια τέτοια ενότητα, γιατί αυτή είναι αντικειμε­νικά ανύπαρκτη σε κάθε ταξική κοινωνία.

Όντας ο ιταλοελληνικός πόλεμος συστατικό μέρος του Β' Παγκόσμιου Πο­λέμου, όπως προαναφέρθηκε, ξετυλίχτηκε στο εσωτερικό του και εξέφρα­ζε την αντίθεση ανάμεσα στις δύο ιμπεριαλιστικές πλευρές που προκάλεσαν τη γενικότερη ανάφλεξη, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο πλευρό του βρετα­νικού ιμπεριαλισμού. Επομένως, ο χαρακτήρας του ιταλοελληνικού πολέμου δεν μπορεί ν’ αποσπαστεί από το γενικότερο πλαίσιο και ν’ αναλυθεί παρά και ενάντια σ’ αυτό.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης έθετε το σκεπτικό ότι ο πόλεμος που έκανε η κυβέρ­νηση Μεταξά βοηθούσε (εξ αντικειμένου και όχι ότι ήταν στις προθέσεις της) τη Σοβιετική Ένωση, ενώ την ίδια στιγμή και ο ελληνικός λαός είχε συμφέρον ν’ αντιμετωπίσει την ιταλική εισβολή.

Αυτή η διαπίστωση ήταν σωστή. Ο ελληνικός λαός ασφαλώς και έπρεπε ν’ αντιμετωπίσει την ιταλική επίθεση, τόσο για το δικό του συμφέρον όσο και για να συμβάλει στην αποδυνάμωση ενός από τους εχθρούς της Σοβιετικής Ένω­σης, όπως ήταν και ο ιταλικός ιμπεριαλισμός.

Ωστόσο, εχθρός της ΕΣΣΔ και του ελληνικού λαού ήταν και η κυβέρνηση Μεταξά που βρισκόταν στο πλευρό της Αγγλίας, τις οποίες η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα επίσης έπρεπε ν’ αντιμετωπίσουν.

Όντας ο συσχετισμός δυνάμεων στην Ελλάδα σε βάρος του επαναστατικού εργατικού κινήματος, το σύνθημα «να ανατραπεί τώρα η κυβέρνηση Μεταξά» δεν ήταν ρεαλιστικό να τεθεί ως άμεσο πρακτικό καθήκον. Όμως, ήταν ρεαλι­στικό και αναγκαίο να τεθεί ως κατεύθυνση και ως σύνθημα ζύμωσης στο λαό και στο στρατό, ως σύνθημα οργάνωσης της πάλης των πρωτοπόρων εργατών και στρατευμένων, που στις συνθήκες του πολέμου κατά του ιταλικού ιμπερια­λισμού μπορούσε να προετοιμάζει τον προσανατολισμό των εργατικών-λαϊκών μαζών για τις συνθήκες αποδυνάμωσης της εγχώριας και ξένης καπιταλι­στικής εξουσίας. Ήταν απαραίτητο, με την αυτοτελή στάση του, να διαχωρι­στεί το ΚΚΕ από το σύνολο των αστικών δυνάμεων όσον αφορά το χαρακτήρα του πολέμου. Αυτό δε θα ερχόταν σε αντίφαση με το κάλεσμα να πολεμήσει ο λαός εναντίον του επιτιθέμενου.

Το θεμελιακό και σωστό στο 3ο γράμμα, όπως και στο 2ο, ήταν ότι όριζαν σαφώς πως ο ιταλοελληνικός πόλεμος ήταν ιμπεριαλιστικός και από τις δυο πλευρές, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι όριζαν τον πόλεμο ως ιμπεριαλιστικό λόγω της κατάκτησης αλβανικών εδαφών που επιχειρούσε η κυβέρνηση Με- ταξά. Σε αυτήν τη βάση, τα παραπάνω δύο γράμματα του Ν. Ζαχαρώδη ανα- δείκνυαν ότι:

1.Το συμφέρον του ελληνικού λαού για τη μελλοντική του υπόσταση συνέ­πιπτε με την πάλη για την ανατροπή της κυβέρνησης Μεταξά και για την προ­σέγγιση με τη Σοβιετική Ένωση, τη μόνη δύναμη που μπορούσε να εγγυηθεί την ειρήνη για τον ελληνικό λαό. Βεβαίως, για να προσέγγιζε η Ελλάδα τη Σο­βιετική Ένωση -και μάλιστα στις συνθήκες του 1941- προϋπόθεση ήταν η ου­σιαστική αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην Ελλάδα, στην κατεύθυνση ανατροπής της αστικής εξουσίας, αφού όλες οι αστικές δυνάμεις στην Ελλά­δα ήταν ταγμένες στο πλευρό της Μ. Βρετανίας. Τέτοιος συσχετισμός δυνά­μεων δεν υπήρχε, ούτε έδινε κατεύθυνση το 3ο γράμμα για τη διαμόρφωσή του σε μια πορεία. Έθετε ως στόχο το «αντιφασιστικό, αντιπλουτοκρατικό λαϊκό καθεστώς» και «τη λαϊκή αντιφασιστική κυβέρνηση», στην οποία προφανώς χωρούσαν και αστικές πολιτικές δυνάμεις.

2.Αναδεικνυόταν και στο 2ο και στο 3ο γράμμα η διεθνιστική διάστασή της πάλης και αδελφοσύνης με το λαό της Αλβανίας και τους λαούς των άλλων βαλκανικών χωρών, η πάλη για έντιμη και άμεση ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις. Αυτή η θέση δεν μπορούσε παρά να έχει θετική απήχηση και σε Ιταλούς στρα- τευμένους.

Είναι σαφής η ομοιότητα της θέσης της «Παλιάς ΚΕ» με το 2ο και 3ο γράμ­μα, ιδιαίτερα με το 3ο.

Μέσα στις συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί τότε στην Ελλάδα, ήταν παρα­πάνω από φανερή η αδυναμία του υποκειμενικού παράγοντα, και του Κόμμα­τος, ν’ ασκήσει καθοριστική επίδραση στις εξελίξεις. Η θέση του Ν. Ζαχαρώδη, κυρίως όπως ήταν διατυπωμένη στο 3ο γράμμα, είχε μείνει στο σκοτάδι, όπως είχε μείνει και η θέση του 2ου γράμματος. Ταυτόχρονα η «Παλιά ΚΕ», χτυπημέ­νη απ’ όλες τις πλευρές και με ελάχιστες δυνάμεις, ήταν αδύνατο πια να πράξει κάτι περισσότερο απ’όσα έκανε.

---

[1] Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα, τόμ. 4, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1975, σελ. 478.

[2] Ό.π., σελ. 492.

[3] Αλέξανδρος Παπάγος, Ο ελληνικός στρατός και η προς πόλεμον προπαρασκευή του: Από Αυγούστου 1923 μέχρι Οκτωβρίου 1940, εκδ. Πυρσός, Αθήνα, 1945, σελ. 275-289.

[4] Ιωάννης Μεταξάς, Το προσωπικό του ημερολόγιο, τόμ. Δ', εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1960, σελ. 500.

[5] Αλέξανδρος Εδιπίδης (επιμ,), Μεγάλη Εικονογραφημένη Ιστορία του ελληνοϊταλικού και ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941, εκδ. Βιβλιοαθηναϊκή, Αθήνα, χ.χ, σελ. 42.

[6]    Το 1 ο γράμμα του Νίκου Ζαχαρώδη δέχτηκε κριτική από την ΚΔ, με το Πρωτόκολλο που συντάχτηκε ύστερα από συνεδρίαση του Προεδρείου της ΚΔ (19 Δεκέμβρη 1940). Για το περιεχόμενο του Πρωτοκόλλου, που έχει χρονολογία 10 Γενάρη 1941, καθώς και για τις αντι­φάσεις που περιέχονται στην κριτική της ΚΔ, βλ. στο Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο 1940-41, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 2015, σελ. 143-147.

[7] Το 1ο γράμμα είναι εδώ παρμένο από την έκδοση Το ΚΚΕ από το 1931 ως το 1952 (Βασικά Ντοκουμέντα), έκδ. ΚΕτου ΚΚΕ, 1952, σελ. 92. Έχουν προστεθεί από το Δοκίμιο οι λέξεις «καμιά» και «και από κάθε εκμετάλλευση», γι’ αυτό είναι υπογραμμισμένες στο κεί­μενο, Αυτές οι λέξεις, ενώ υπάρχουν στο χειρόγραφο του Ζαχαρώδη (βλ., π.χ,, Καθημερινή, 2.11.1940), λείπουν από την παραπάνω κομματική πηγή, καθώς και από τα κομματικά έντυ­πα που έχουν δημοσιεύσει το 1 ο γράμμα. Λείπουν και από το Ριζοσπάστη της 28ης Οκτώβρη 1945, στον οποίο το 1ο γράμμα δημοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο σε πλαίσιο.

[8]               Ριζοσπάστης, 28.10.1945.
[9]     «Ανοιχτό γράμμα του Αρχηγού του ΚΚΕ σ. Ν. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

στον Πρόεδρο της κυβέρνησης Μεταξά. ΜΕΤΑΞΑΝ, Πρωθυπουργόν, Αθήνα.
Το ΚΚΕ πάντα έβαζε και βάζει τα συμφέροντα του Λαού πάνω απ’ όλα. Σήμερα η φασι­στική Ιταλία και ο Άξονας Βερολίνου-Ρώμης έχουν ουσιαστικά αποφασίσει να καταργήσουν την ανεξαρτησία της Ελλάδας και περιμένουν την κατάλληλη γι’ αυτούς στιγμή για να δρά­σουν. Την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία μας μόνο δύο πράγματα μπορούν να την σώ­σουν. 1) Η πανελλαδική παλλαϊκή πανστρατιά με το λαό πραγματικό αφέντη στον τόπο του και στη δουλειά του. Αυτό απαιτεί αμείλιχτο χτύπημα των πλουτοκρατικών παρασίτων και των πραχτόρων του Άξονα και της Αγγλίας στην Ελλάδα. 2) Ολοκληρωτικό πολιτικό και οικο­νομικό προσανατολισμό προς τη Σοβιετική Ρωσία, τη μόνη μεγάλη δύναμη που υπερασπίζε­ται τους μικρούς λαούς και που μπορεί να μας εξασφαλίσει αποτελεσματικά. Η Ελλάδα πρέ­πει να δουλέψει με όλες τις δυνάμεις της για να πάρουν και οι άλλες βαλκανικές χώρες τον ίδιο προσανατολισμό. Το ΚΚΕ δεν αρνιέται σε κανέναν το δικαίωμα να ενδιαφέρεται για τον τόπο του, με τον όρο όμως τα έργα να ακολουθούν τα λόγια. Με βάση την πιο πάνω γραμμή, το ΚΚΕ, ξεχνώντας το παρελθόν, παίρνει τη θέση του στη γραμμή του πυράς για την εθνική ανεξαρτησία και ακεραιότητα κάτω απ’ τις διαταγές σας.
ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡ1ΑΔΗΣ,
Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ.»

[10] Ριζοσπάστης (ΠΔ), 8.11.1940 (Αρχείο της ΚΕτου ΚΚΕ, Έγγραφο 341005).
[11] Η «Παλιά ΚΕ» έπεσε έξω που χαρακτήρισε πλαστό το 1ο γράμμα, όμως το κείμε­νο περιείχε στοιχεία που μπορούσαν να οδηγήσουν κάθε καλόπιστο σε μια τέτοια εκτίμηση ή υποψία. «Δεν το πιστέψαμε από το περιεχόμενό του (εμείς παίρναμε άλλη πολιτική γραμ­μή)», έγραψε η Σταματία Βιτσαρά (Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 457789, Έκθεση της Στ. Βιτσαρά-Κτιστάκη προς τον Ν. Ζαχαρώδη, 6.7.1946). Όμως υπήρχαν και άλλα στοιχεία. Το πρώτο ήταν το που απευθυνόταν το γράμμα. Η «Παλιά ΚΕ» δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι ο Ζαχαρώδης θα έστελνε ποτέ γράμμα που δε θ’ απευθυνόταν «προς το λαό της Ελλάδας», αλλά θ’ απευθυνόταν «προς τον υφυπουργό Δημόσιας Ασφάλειας». Αλλά δε γνώριζαν την πλαστογραφία του Μανιαδάκη. Ένα δεύτερο στοιχείο ήταν ότι το γράμμα καλούσε να μην έχει κανένας εργαζόμενος καμιά επιφύλαξη συμμετοχής στον πόλεμο που διηύθυνε η κυβέρ­νηση Μεταξά, γεγονός που η «Παλιά ΚΕ» θεωρούσε επίσης αδιανόητο. Και ακόμα, ότι δίπλα στην υπογραφή δεν αναγραφόταν η ιδιότητα του Ζαχαρώδη ως Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ, αλλά είχε τεθεί η ιδιότητα «Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ». Από την άλλη, εδραίωσε ακόμα περισσότερο την πεποίθησή τους αυτή το γεγονός ότι η «ΠΔ» χαρακτήριζε το γράμμα γνήσιο. Ως πλαστό θεώρησαν το 1ο γράμμα και μια σειρά εξόριστοι (Άι-Στράτης κ.α.).

[12]  Θανάσης Χατζής, Οι ρίζες της Εθνικής Αντίστασης, εκδ. Φιλίστωρ, Αθήνα, 1996, σελ.241.

[13] Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 526841, Βιογραφική Έκθεση του Θεόκλητου Κρό­κου, μέλους του Μακεδονικού Γραφείου τη δεκαετία του 1940.

[14]  Δημοσιεύεται όπως παρατίθεται στο Το ΚΚΕ από το 1931 ως το 1952 (Βασικά Ντο­κουμέντα), έκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, 1952, σελ. 95.

[15] Ολόκληρο το 3ο γράμμα δημοσιεύεται στο Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο 1940-41, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 2015, σελ. 195-201

ν

Αλήθειες και ψέματα για τις αιτίες και τα προσχήματα του πόλεμου στην Ουκρανία

Απορρίπτουμε τα προσχήματα των ιμπεριαλιστών,
δεν διαλέγουμε στρατόπεδο ληστών

To KKE από την πρώτη μέρα του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία μπήκε στο μεδούλι του ενημερώνοντας –όπως πάντα, έγκαιρα και έγκυρα. Στις 8 Ιούνη οι «αλήθειες και τα ψέματα για τις αιτίες και τα προσχήματα του πολέμου στην Ουκρανία» αναδείχθηκαν μέσα από την εκδήλωση της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας, που πραγματοποιήθηκε χτες το απόγευμα στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, με ομιλητή τον Ελισαίο Βαγενά, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνο του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή ενός 30λεπτου βίντεο με αποσπάσματα από εκπομπή του Ρώσου δημοσιογράφου Κονσταντίν Σιόμιν για τις αιτίες του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία.

Τόσο εισαγωγικά όσο και στη συζήτηση που ακολούθησε, απαντήθηκε ξεκάθαρα «για ποιον λόγο γίνεται αυτός ο πόλεμος», έγινε αναλυτική αναφορά στα προσχήματα που χρησιμοποιεί η κάθε πλευρά για να «ντύσει» τις επιδιώξεις της, όπως και στο γεγονός ότι κάποια από αυτά τα προσχήματα αξιοποιούν και αληθινά γεγονότα.
Έγινε αναφορά στην επιχειρηματολογία της αστικής προπαγάνδας (δυτικής ή ρωσικής) που θολώνει την πραγματικότητα. Π.χ. πως ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ και οι κυβερνήσεις τους προασπίζονται τάχα την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη, που την καταπάτησε η ρωσική εισβολή. Πως δήθεν παλεύουν τον «αναθεωρητισμό» στις διεθνείς σχέσεις, που εκπροσωπεί πλέον η Ρωσία. Πως αντιστέκονται στον πόλεμο, που ξεκίνησε ένας αυταρχικός ηγέτης, που μάλλον είναι ψυχοπαθής, ή το λιγότερο έπαιρνε στεροειδή φάρμακα, όταν λάμβανε τη σχετική φαρμακευτική αγωγή, που «θόλωσαν» την κρίση του, ή πως έκανε κακό υπολογισμό γιατί ήταν απομονωμένος λόγω προβλημάτων υγείας, ενός πιθανού καρκίνου και δεν είχε επαφή με την πραγματικότητα και τις σωστές πληροφορίες.Αλλά και στα προσχήματα που χρησιμοποιεί η αστική τάξη της Ρωσίας. Οπως π.χ. ότι το ΝΑΤΟ επεκτείνεται και απειλεί τη Ρωσία, η οποία αναγκάστηκε να αντιδράσει για να κάνει «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας. Πως τάχα πολεμά τους φασίστες και κάνει «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας. Και πως η Ρωσία αναγκάστηκε να υπερασπιστεί τους ομοεθνείς Ρώσους και τους ρωσόφωνους του Ντονμπάς, που αντιμετώπιζαν μια γενοκτονία από το καθεστώς του Κιέβου.

Ο Ελισαίος Βαγενάς σημείωσε πως
σ' αυτές τις 100 μέρες
το ΚΚΕ «όργωσε» στην κυριολεξία την Ελλάδα
και ανέδειξε τις πραγματικές αιτίες του πολέμου.

Όπως είπε, "ο πόλεμος αυτός γίνεται γιατί όλα αυτά, που για 70 χρόνια ο σοβιετικός λαός οικοδόμησε με σκληρή δουλειά, με θυσίες, με τον ιδρώτα του και κάτω από την καθοδήγηση του κόμματος των μπολσεβίκων, και τα οποία δούλευαν σε μεγάλο βαθμό για την κοινωνία, για όλο τον λαό, μετά το 1991 έγιναν εμπόρευμα, ατομική ιδιοκτησία".

• Το πρώτο μας, λοιπόν, συμπέρασμα είναι πως ο πόλεμος προκλήθηκε πάνω στο έδαφος του μονοπωλιακού καπιταλισμού και εξαιτίας της δίψας των καπιταλιστών για το κέρδος.

Αυτό το βασικό μας συμπέρασμα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον αντικομμουνισμό, που εκδηλώνεται τόσο με αυτά που λέει ο Μπάιντεν και η αστική τάξη της Ουκρανίας, περί γενοκτονίας (γκολοντομόρ) από τους κομμουνιστές και τους Ρώσους των Ουκρανών, που τώρα δήθεν παλεύουν για την "ανεξαρτησία" τους και την "απογαλάκτιση" από τους Ρώσους, όσο και με αυτά που λέει ο Πούτιν, ο οποίος επιρρίπτει τις ευθύνες της σημερινής εμπόλεμης κατάστασης στον Λένιν και στους μπολσεβίκους, που έκαναν την επανάσταση και διέλυσαν την τσαρική αυτοκρατορία, έφτιαξαν την Ουκρανία και στη συνέχεια συγκροτώντας την ΕΣΣΔ έβαλαν μια "βόμβα στα θεμέλια" της χώρας και πως δήθεν αυτός τώρα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, διορθώνει τα "λάθη" των μπολσεβίκων.

• Το δεύτερο συμπέρασμά μας προκύπτει από το ποιες δυνάμεις συγκρούονται σε αυτόν τον πόλεμο. Τι δυνάμεις, λοιπόν, εμπλέκονται και διευθύνουν τη σύγκρουση; Κατηγορηματικά απαντάμε: Πρόκειται για δυνάμεις αντιλαϊκές!

Γιατί συγκρούονται; Για το πώς θα μοιράσουν τα εργοστάσια, τις επιχειρήσεις, τα λιμάνια, τη γη, τα δίκτυα των αγωγών, την εργατική δύναμη, σε τελική φάση τα μερίδια των αγορών.
Να γιατί λέμε πως αυτός ο πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός και δεν διαλέγουμε ληστή!.

Και έκλεισε την ομιλία του απαντώντας στο γιατί ο λαός πρέπει να δώσει μεγάλη προσοχή και να απορρίψει τα προσχήματα, που αξιοποιούνται δήθεν ως αιτίες του πολέμου.

«Γιατί - όπως είπε - αν τα αποδεχτούμε, τότε θα κάνουμε το λάθος να δώσουμε "συγχωροχάρτι" στις πραγματικές αιτίες, στον "φαύλο κύκλο" της καπιταλιστικής κοινωνίας, που προκαλεί τους πολέμους στην εποχή μας.
Θα μπλεχτούμε στα "γρανάζια" αδιέξοδων δήθεν λύσεων, π.χ. της ανάγκης μιας "άλλης αρχιτεκτονικής ασφάλειας", που θα υπολογίζει τις "ανησυχίες ασφαλείας" των χωρών και προλαμβάνει τους πολέμους.

Ενώ η λύση βρίσκεται στην πάλη ενάντια σε κάθε αστική τάξη, ενάντια στη συμμετοχή των χωρών και των λαών στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, για την ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, που οδηγεί στο "μακελειό" των λαών, στην πάλη για τη νέα σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία».

ΚΟΜΕΠ 3_2022: Γράφει ο \\ Ελισαίος Βαγενάς

🔥 ℹ️🔻 Κατεβάστε όλο το δημοσίευμα σε .pdf εδώ

Συμπληρώθηκαν 100 μέρες πολέμου στην Ουκρανία και οι μάχες καλά κρατούν. Σ’ αυτό το διάστημα χιλιάδες άνθρωποι σκοτώθη­καν, άλλοι τραυματίστηκαν, εκατομμύρια αναγκάστηκαν να αφή­σουν τις εστίες τους. Πολλοί είναι αυτοί που στα λόγια καταδικάζουν τον πόλεμο, την αιματοχυσία, αλλά στα ερωτήματα «για ποιο λόγο γίνεται αυτός ο πόλεμος;» και «τι πρέπει να γίνει;» δίνονται εντελώς διαφορετι­κές απαντήσεις.

Μιλάμε για έναν πόλεμο πολύ κοντά στην περιοχή μας, που αιματοκυ­λεί λαούς που μέχρι πριν λίγες δεκαετίες ζούσαν αδελφικά και που, δυ­στυχώς, σε αυτήν την αιματηρή εξέλιξη εμπλέκεται και η χώρα μας. Όχι απλώς με την αποστολή όπλων από την κυβέρνηση της ΝΔ στην αντι­δραστική κυβέρνηση της Ουκρανίας, αλλά και με τις στρατιωτικές εγκα­ταστάσεις, τις βάσεις, που αξιοποιούνται από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ως «ορμητήρια» του πολέμου, με τη μεταφορά πολεμικού εξοπλισμού και πολεμοφοδίων, την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή.

Σ’ αυτές τις 100 μέρες το ΚΚΕ «όργωσε» την Ελλάδα, διοργανώνοντας δεκάδες αντιπολεμικές-αντιιμπεριαλιστικές εκδηλώσεις, κινητοποιήσεις έξω από αμερικανικές βάσεις, από λιμάνια και αεροδρόμια, πραγματοποίησε συμβολικούς αποκλεισμούς ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων καταδικάζο­ντας τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, απαιτώντας να σταματήσει η συμμετο­χή της Ελλάδας στους τυχοδιωκτικούς σχεδιασμούς του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού. Και θέλω να τονίσω εδώ το εξής αναμφισβήτητο γεγονός: Σε άλλες χώρες των Βαλκανίων, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στην Αλ­βανία, στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και στην Ευρώπη, π.χ. στη Γερμανία, υπάρχουν αμερικανοΝΑΤΟϊκές βάσεις, όμως σε καμία άλλη χώρα της Ευρώπης και του κόσμου δεν έχουν γίνει αυτήν την περίοδο τόσες σημα­ντικές μαζικές εκδηλώσεις σαν αυτές που διοργάνωσε το ΚΚΕ και ευρύ­τερα το φιλειρηνικό-αντιιμπεριαλιστικό κίνημα της χώρας μας –και αυτή η πρωτοπόρα δράση έχει ιδιαίτερη σημασία, είναι παράδειγμα, δείχνει το δρόμο σε ΚΚ στους λαούς άλλων κρατών.

Προσχήματα και αιτίες:
Ξεχωρίζοντας την «ήρα από το στάρι»

Βεβαίως, κάθε πλευρά, που εμπλέκεται σε αυτήν τη σύγκρουση, προ­σπαθεί να «ντύσει» με τα δικά της προσχήματα τις επιδιώξεις της. Είναι αλήθεια πως κάποια από αυτά τα προσχήματα αξιοποιούν υπαρκτά γε­γονότα, που αναδεικνύονται σε αιτίες του πολέμου. Ωστόσο, ο πόλεμος σαφώς και δε γίνεται γι’ αυτά. Το ΚΚΕ ανέδειξε με τις τοποθετήσεις και τη δράση του τις πραγματικές αιτίες του πολέμου.

Ο πόλεμος αυτός γίνεται γιατί όλα αυτά, που για 70 χρόνια ο σοβι­ετικός λαός οικοδόμησε με σκληρή δουλειά, θυσίες, με τον ιδρώτα του και κάτω από την καθοδήγηση του Κόμματος των Μπολσεβίκων, και τα οποία δούλευαν σε μεγάλο βαθμό για την κοινωνία, για όλο το λαό, μετά το 1991 έγιναν εμπόρευμα, ατομική ιδιοκτησία. Όπως θα προσέξατε, είπα δούλευαν σε μεγάλο βαθμό για την κοινωνία, και όχι πλήρως, γιατί ως Κόμμα έχουμε βγάλει ορισμένα συμπεράσματα για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ και το πώς λειτούργησαν οι αγο­ραίες μεταρρυθμίσεις, όπως αυτές του Κοσίγκιν, στην απόσπαση και ιδι­οποίηση τμήματος του κοινωνικού πλούτου από διάφορες μερίδες του πληθυσμού, δυναμώνοντας το ατομικό και ομαδικό συμφέρον σε βάρος του κοινωνικού. Ωστόσο, αυτές οι εκτιμήσεις μας, για το πώς αδυνάτησε η εργατική εξουσία και το πώς διαμορφώθηκαν οι αιτίες που οδήγησαν στην ανατροπή του σοσιαλισμού, δεν ανατρέπουν το κύριο: Ότι είχαμε μια χώρα, την ΕΣΣΔ, που ήταν σοσιαλιστική, που αναπτυσσόταν, είχε τεράστιες κοινωνικές κατακτήσεις, γιατί υπήρχε κοινωνική ιδιοκτη­σία στα μέσα παραγωγής και κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας.

Το πρώτο μας, λοιπόν, συμπέρασμα είναι πως ο πόλεμος προκλή­θηκε πάνω στο έδαφος του μονοπωλιακού καπιταλισμού και εξαιτίας της δίψας των καπιταλιστών για το κέρδος.

Αυτό το βασικό μας συμπέρασμα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον αντικομμουνισμό, που εκδηλώνεται τόσο με αυτά που λέει ο Μπάιντεν και η αστική τάξη της Ουκρανίας, περί γενοκτονίας (γκολοντομόρ) των Ουκρανών από τους κομμουνιστές και τους Ρώσους, και πως δήθεν τώ­ρα οι Ουκρανοί παλεύουν για την «ανεξαρτησία» τους και τον «απογα­λακτισμό» τους από τους Ρώσους, όσο και με αυτά που λέει ο Πούτιν, ο οποίος επιρρίπτει τις ευθύνες της σημερινής εμπόλεμης κατάστασης στον Λένιν και στους μπολσεβίκους που έκαναν την επανάσταση και διέ­λυσαν την Τσαρική Αυτοκρατορία, έφτιαξαν την Ουκρανία και στη συνέ­χεια συγκροτώντας την ΕΣΣΔ έβαλαν μια «βόμβα στα θεμέλια» της χώ­ρας και πως δήθεν αυτός τώρα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, διορθώ­νει τα «λάθη» των μπολσεβίκων.

Το δεύτερο συμπέρασμά μας προκύπτει από το ποιες δυνάμεις συ­γκρούονται σε αυτόν τον πόλεμο. Κάποιος θα πει: «Αυτό είναι εύκολο. Από τη μια είναι η Ουκρανία και από την άλλη η Ρωσία.» Όμως τα πράγ­ματα πρέπει να τα δούμε στην ταξική τους διάσταση. Έτσι, συγκεκριμένα από τη μια έχουμε την αστική τάξη της Ουκρανίας, όλους αυτούς που τα τελευταία 30 χρόνια πλούτισαν διαμελίζοντας τη σοβιετική λαϊκή περιου­σία που υπήρχε στην Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης του λαού της Ουκρανίας, και από την άλλη έχουμε την αστική τάξη της Ρωσίας, που πλούτισε δια­μελίζοντας τη σοβιετική λαϊκή περιουσία που υπήρχε στη Ρωσική Σοβιε­τική Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία και από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης του λαού της Ρωσίας. Εδώ και 3 δεκαετίες οι δύο αστικές τάξεις πότε συνεργάζονταν και πότε αντιδικούσαν, διεκδικώντας η μια περισσότερα από την άλλη, μα πάντα συμφωνούσαν στην εκμετάλ­λευση της εργατικής τάξης και των λαών των δύο κρατών, στην αφαίρε­ση ιστορικών κατακτήσεων που υπήρχαν στα χρόνια του σοσιαλισμού, όπως ήταν το 8ωρο, η δωρεάν υγεία, η δωρεάν παιδεία, η δωρεάν κοινω­νική ασφάλιση ή τόσες παροχές που είχε το εργατικό, σοβιετικό κράτος για τον εργάτη, τον εργαζόμενο, το συνεταιρισμένο αγρότη, τον επιστή­μονα, τη νεολαία, τις γυναίκες. Αύξησαν τα όρια συνταξιοδότησης, βύθι­σαν στα τάρταρα το προσδόκιμο όριο ζωής, βούλιαξαν τα μεροκάματα, εκτίναξαν την ανεργία και τα βάσανα των λαών, από τη μια μεριά, και βέ­βαια τα κέρδη των λίγων, των καπιταλιστών από την άλλη. Και το αστείο είναι πως ο ένας λέει τους καπιταλιστές της άλλης πλευράς «ολιγάρχες» και τους δικούς του καπιταλιστές «επενδυτές», «επιχειρηματίες» και «ευ­εργέτες». Εκεί, βλέπετε, συμφωνούν διαφωνώντας!

Τα «στρατόπεδα» των δυο πλευρών

Πίσω ή δίπλα σε αυτούς ποιοι βρίσκονται;

Ε, από τη μια μεριά, με «γυμνό μάτι», που λέμε, προεξέχουν τα «αφτιά» των ΗΠΑ, της ισχυρότερης δύναμης του καπιταλισμού σήμερα, της συμ­μαχίας του, του ΝΑΤΟ, όπως και της συμμαχίας των ευρωπαϊκών καπι­ταλιστικών κρατών – της ΕΕ.

Όλα αυτά τα 30 χρόνια οι δυνάμεις αυτές είχαν προωθήσει τα συμφέ­ροντά τους στη χώρα, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τα γεγονότα του 2014, όταν μπόρεσαν σε συνεργασία με σημαντική μερίδα της αστι­κής τάξης της Ουκρανίας, στηριζόμενοι ακόμη και σε φασιστικές δυνά­μεις, που εκπαίδευσαν και εξόπλισαν και οι οποίες έκαναν και πολιτικά εγκλήματα, όπως ο εμπρησμός στο Σπίτι των Συνδικάτων στην Οδησσό, να ανατρέψουν την κυβέρνηση που αντιπροσώπευε τη φιλορωσική με­ρίδα της αστικής τάξης της Ουκρανίας.

Από την άλλη, και η ρωσική αστική τάξη δεν είναι μόνη της στη σύ­γκρουση. Έχει, όπως φαίνεται από μια σειρά γεγονότων, εξασφαλίσει τη στήριξη της καπιταλιστικής Κίνας, της 2ης (και, κατά άλλες εκτιμήσεις), 1ης οικονομικής δύναμης του κόσμου. Μια δύναμη, που αυτήν την πε­ρίοδο αναπτύσσει ραγδαία και το πυρηνικό της οπλοστάσιο και συνολι­κότερα τις ένοπλες δυνάμεις της και είναι εκείνη που μπορεί να αμφι­σβητήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστι­κό σύστημα. Δεν μπερδευόμαστε από τα κόκκινα σύμβολα που αξιοποι­εί, γνωρίζουμε πως στην Κίνα εδώ και χρόνια κυριαρχούν οι καπιταλιστι­κές σχέσεις παντού.

Τι δυνάμεις, λοιπόν, εμπλέκονται και διευθύνουν τη σύγκρουση;
Κατηγορηματικά απαντάμε: Πρόκειται για δυνάμεις αντιλαϊκές!

Γιατί συγκρούονται; Για το πώς θα μοιράσουν τα εργοστάσια, τις επιχειρήσεις, τα λιμάνια, τη γη, τα δίκτυα των αγωγών, την εργατική δύναμη, σε τελική φάση τα μερίδια των αγορών.

Η Ουκρανία ήταν ένα «φιλέτο» για το κεφάλαιο, αφού διαθέτει κοιτά­σματα σιδηρομεταλλεύματος, κοιτάσματα μαγγανίου, χαλαζίτες, ασβε­στόλιθο, δολομίτες, μη σιδηρούχα και σπάνια μέταλλα, υδράργυρο, μόλυβδο, ψευδάργυρο, τιτάνιο, ζιρκόνιο, νικέλιο, κοβάλτιο, μαγνήσιο, αλουμίνιο, βωξίτη, αλουνίτη, χρώμιο, χαλκό, ουράνιο, χρυσό. Επιπλέ­ον, θείο, αλάτι ποτάσας, ορυκτό αλάτι, απατίτη, φωσφορίτη, γραφίτη, αργυραδάμαντα, κιμωλία, άργιλο, γύψο, γρανίτη, μάρμαρο, κεχριμπάρι.

Έχει σημαντικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις, άνω του 70% του εδάφους της είναι καλλιεργήσιμο. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιταριού, καλαμποκιού, κριθαριού, ηλιόσπορου, σόγιας κ.ά.

Διαθέτει 12 θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, 6 υδροηλεκτρικούς σταθ­μούς, 5 πυρηνικούς σταθμούς, 6 αγωγούς πετρελαίου μεγάλου μεγέθους, ένα τεράστιο δίκτυο δεκάδων χιλιομέτρων αγωγών μεταφοράς του ρωσι­κού φυσικού αερίου προς τις χώρες της Ευρώπης, 8 διυλιστήρια κ.ά.

Στην Ουκρανία υπάρχουν δεκάδες μεγάλες βιομηχανικές μονάδες επεξεργασίας ξύλου, μετάλλου, χημικής βιομηχανίας, αμυντικής βιομη­χανίας, παραγωγής τροφίμων, ναυπηγεία, όπως και σημαντικό εργατι­κό δυναμικό.

Όλα τα παραπάνω και σε μεγάλο βαθμό η γεωστρατηγική θέση της, ιδιαίτερα η πρόσβασή της στη Μαύρη Θάλασσα και στην Αζοφική, αποτελούν το σύγχρονο «μήλον της έριδος» για τους ιμπεριαλιστές.

Να γιατί λέμε πως
αυτός ο πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός και δε διαλέγουμε ληστή!

Ο πόλεμος συνέχεια της πολιτικής.
Τι προηγήθηκε;

Ο ηγέτης της Οκτωβριανής Επανάστασης, ο Β. Ι. Λένιν, έλεγε: «Ο μικροαστός δεν καταλαβαίνει ότι ο πόλεμος είναι “συνέχιση της πο­λιτικής” και γι’ αυτό περιορίζεται να λέει ότι “ο εχθρός επιτίθεται”, “ο εχθρός εισέβαλε στη χώρα μου”, χωρίς να εξετάζει γιατί διεξάγεται ο πό­λεμος, από ποιες τάξεις και για ποιον πολιτικό σκοπό. (...) Για το μικροα­στό το σπουδαίο είναι πού βρίσκονται τα στρατεύματα, ποιος νικάει τώ­ρα. Για το μαρξιστή το σπουδαίο είναι γιατί διεξάγεται ο δοσμένος πόλε­μος που στη διάρκειά του μπορούν να νικούν πότε τα στρατεύματα του ενός και πότε του άλλου. (...)»

Και ο Λένιν έθετε το εξής ερώτημα: «Πώς, όμως, να βρούμε την “πραγ­ματική ουσία” του πολέμου, πώς να τον ορίσουμε; Ο πόλεμος είναι συνέ­χιση της πολιτικής. Πρέπει να μελετήσουμε την προπολεμική πολιτική, την πολιτική που οδηγεί και οδήγησε στον πόλεμο.»¹

¹. Β. Ι. Λένιν, «Σχετικά με τη γελοιογραφία του μαρξισμού», Άπαντα, τόμ. 30, εκδ. Σύγ­χρονη Εποχή, σελ. 83 και 82.

Τι προηγήθηκε, λοιπόν, του πολέμου; Όλη αυτήν την περίοδο των τε­λευταίων 30 χρόνων, πριν το σημερινό πόλεμο, είχαμε ένα αλισβερίσι ανάμεσα σε αντιλαϊκές δυνάμεις, στις αστικές τάξεις Ουκρανίας, Ρωσί­ας, άλλων χωρών της περιοχής, των χωρών της ΕΕ, της Τουρκίας, των ΗΠΑ και της Κίνας, που στα 2014 οξύνθηκε και οδήγησε σε βίαιη και ένο­πλη σύγκρουση. Γιατί;

Γιατί η Ουκρανία ως σύνολο παραγωγικών δυνατοτήτων, πληθυ­σμού, γεωγραφικής θέσης ήταν κρίσιμη για τις καπιταλιστικές ενώ­σεις που φτιάχνουν οι αστικές τάξεις για να «αβγατίσουν» τα κέρδη τους.

Από τη μια έχουμε σε ευρωπαϊκό έδαφος την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και από την άλλη η αστική τάξη της Ρωσίας «φιλοτεχνεί» στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ τις δικές της ενώσεις, για τα δικά της μονοπώλια και σε κόντρα με τα ευρω-αμερικανικά, όπως είναι η Ευρασιατική Οικονομική Ενωση, ο Οργανισμός του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας κ.ο.κ.

Πρέπει ακόμη να πάρουμε υπόψη μας πως ο έλεγχος των εδαφών και των θαλάσσιων ζωνών της Ουκρανίας (σε Αζοφική και Μαύρη Θάλασσα) παίζει σπουδαίο ρόλο τόσο στους ΝΑΤΟϊκούς σχεδιασμούς περικύκλω­σης της Ρωσίας όσο και στους σχεδιασμούς της Ρωσίας για την πρόσβα­σή της προς την περιοχή των Βαλκανίων και της Κεντρικής και Ανατο­λικής Ευρώπης.

Για την Ουκρανία έδιναν μάχη και οι δύο πλευρές, όχι μόνο με πολιτι­κά μέσα, αλλά και με βίαια, ένοπλα μέσα· έτσι, χαρακτηριστικά, στο Κί­εβο το 2014 οργανώθηκε μια ένοπλη ανατροπή της κυβέρνησης με τη στήριξη εθνικιστικών, σοβινιστικών, ακόμη και φασιστικών ένοπλων ομά­δων.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, η κατάσταση, όπως λέμε, «άρχισε να ξε­φεύγει» και η χώρα να «φυλλοροεί». Είχαμε την απόσχιση της Κριμαίας, που μεγάλο μέρος του πληθυσμού της έχει ρωσική εθνική συνείδηση και στην οποία βρίσκονταν ναυτικές στρατιωτικές βάσεις και ένοπλες δυνά­μεις της Ρωσικής Ομοσπονδίας, που ουσιαστικά διαφύλαξαν την ειρη­νική προσάρτηση αυτής της περιοχής των 2,5 εκατομμυρίων κατοίκων στη Ρωσία.

Πιο σύνθετη ήταν η κατάσταση στην Ανατολική Ουκρανία και ειδι­κότερα στην περιοχή του Ντονμπάς, όπου όχι μόνο όσοι είχαν ρωσι­κή εθνική συνείδηση, αλλά και τμήμα του ρωσόφωνου πληθυσμού, το οποίο ξαφνικά είδε πως οι εθνικιστικές δυνάμεις που επικράτησαν στο Κίεβο θα επιχειρούσαν το βίαιο «εξουκρανισμό» τους, αντέδρασαν. Κα­τέλυσαν τους αστικούς ουκρανικούς θεσμούς και ίδρυσαν άλλους, δημι­ουργώντας τις λεγόμενες «Λαϊκές Δημοκρατίες» του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ.

Βεβαίως, αρκετά σύντομα έγινε φανερό πως δε μιλάμε για λαϊκά κα­θεστώτα, όπως αυτά που επικράτησαν στην Ανατολική και Κεντρική Ευ­ρώπη μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, χάρη και στις πολιτικές διεργασί­ες στις οποίες συνέβαλε η παρουσία του Κόκκινου Στρατού. Πρόκειται για αστικά καθεστώτα, πλήρως ελεγχόμενα από τους ντόπιους επιχει­ρηματίες και το ρωσικό αστικό κράτος. Οι δυνάμεις αυτών των «ΛΔ», στηριζόμενες και από τη Ρωσία, ήρθαν σε ένοπλη αντιπαράθεση με τις ένοπλες δυνάμεις του αντιδραστικού καθεστώτος που επικράτησε στο Κίεβο, χωρίς να καταφέρουν να ελέγξουν όλο το έδαφος των διοικητι­κών συνόρων που είχαν αυτές οι περιοχές στο πλαίσιο της ενιαίας Ου­κρανίας.

Οδηγηθήκαμε στις λεγόμενες «Συμφωνίες του Μινσκ», που είχαν αυ­τήν τη γλυκανάλατη γεύση της λεγόμενης «διπλωματικής ασάφειας» και που δεν οδήγησαν πουθενά, παρά μόνο σε μια προσωρινή κατάπαυ­ση πυρός που αποδείχτηκε αιματηρή για το λαό του Ντονμπάς και που με βάση διάφορους υπολογισμούς είχε από 3.500 (στοιχεία ΟΗΕ) έως 14.000 νεκρούς (ρωσικές πηγές) αυτά τα 8 χρόνια.

Η βολική «παρένθεση»
της ιμπεριαλιστικής «ειρήνης»
των συμφωνιών του Μινσκ

Ας ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση γι’ αυτές τις συμφωνίες Μινσκ 1 και Μινσκ 2, που υπογράφτηκαν το 2014 και 2015 αντίστοιχα, υπό την αιγίδα του ΟΑΣΕ, και οι οποίες κατέρρευσαν. Ήταν τέτοια η ασάφειά τους, για το πώς θα εφαρμοζόταν η περιβόητη αυτονομία των περιοχών του Ντονμπάς και πώς θα διατηρούνταν ταυτόχρονα η εδαφική ακεραι­ότητα της Ουκρανίας, που από την αρχή έμπαινε το ερώτημα: Γιατί υπο­γράφτηκαν; Γιατί επί 8 χρόνια μας τις «κλωθόφερναν», ενώ συνεχιζόταν το μακελειό;

Γιατί βόλευαν όλες τις μερίδες της αστικής τάξης και εξέφραζαν έναν προσωρινό συμβιβασμό στον υφιστάμενο συσχετισμό δύναμης!

Βόλευαν την ουκρανική αστική τάξη, που στο μεταξύ άλλαξε το Σύ­νταγμα, έβαλε εκεί τον προσανατολισμό στην ένταξη σε ΕΕ και ΝΑΤΟ, πήρε νέα αντικομμουνιστικά και συνολικότερα αντιδημοκρατικά μέτρα σε βάρος όσων αμφισβητούν τις γεωπολιτικές επιλογές της, επανεξό­πλισε με αμερικανικά και γενικά δυτικά όπλα το στρατό, τον οποίο ανα­ συγκρότησε κι ενσωμάτωσε εκεί και τις φασιστικές ένοπλες ομάδες, τύ­που τάγματος Αζόφ. Ήθελε, λοιπόν, χρόνο.

Βόλευαν τη ρωσική αστική τάξη και το αντίστοιχο τμήμα των καπιτα­λιστών, που είχε το πάνω χέρι στις λεγόμενες «ΛΔ», γιατί ξεκαθάριζαν τις γραμμές των ένοπλων ομάδων αυτοάμυνας του Ντονμπάς από κάθε μη ελεγχόμενο από αυτούς στοιχείο. Σ’ αυτό το διάστημα, ως «διά μαγείας» εξολοθρεύτηκαν (δολοφονήθηκαν) όσοι διοικητές ένοπλων ομάδων της αυτοάμυνας του Ντονμπάς δήλωναν κομμουνιστές και αριστεροί, όπως ο Αλεξέι Μοζγκοβόι, διοικητής του τάγματος Πρίζρακ (Φάντασμα), που δολοφονήθηκε στις 23.5.2015. Η ρωσική αστική τάξη πήρε ένα σωρό μέ­τρα για τον έλεγχο της κατάστασης στο Ντονμπάς, μέσα από τη χρημα­τοδότηση, την αναδιοργάνωση του αστικού διοικητικού μηχανισμού των λεγόμενων «ΛΔ» και τον εξοπλισμό των δυνάμεών τους, τη χορήγηση της ρωσικής υπηκοότητας σε πάνω από 700.000.

Για να μην πω για τους καπιταλιστές των δύο χωρών, που αντάλλασ­σαν με διάφορες αγοροπωλησίες τις επιχειρήσεις τους από τη μια στην άλλη πλευρά της εμπόλεμης γραμμής. Αυτό βέβαια καθόλου δεν πείρα­ξε τις αρχές των λεγόμενων «ΛΔ» να πουλάνε και να στέλνουνε το κάρ­βουνο που εξόρυσσαν από τα ανθρακωρυχεία του Ντονμπάς στο «φασι­στικό» Κίεβο, που το κατηγορούσαν ότι δολοφονεί το λαό τους.

Όταν οι διάφορες πλευρές της σύγκρουσης εκτίμησαν πως οι στόχοι που είχαν θέσει είχαν εκπληρωθεί και ο συσχετισμός δύναμης ήταν πλέ­ον ευνοϊκός γι’ αυτούς, οι Συμφωνίες του Μινσκ και τυπικά καταλύθη­καν.

Να πώς έχουν, σε βασικές γραμμές, τα πράγματα.

Η δυτική προπαγάνδα και ο ρόλος της

Ας πάμε τώρα στην αστική προπαγάνδα (δυτική ή ρωσική) που θολώ­νει την πραγματικότητα. Γιατί το κάνει αυτό;

Μα τι μπορούν να μας πούνε ο ΣΚΑΪ, η ΕΡΤ, τα αστικά δίκτυα της χώ­ρας μας και του λεγόμενου δυτικού και «πολιτισμένου κόσμου;»

Ότι θα πρέπει να πληρώσουμε βαριά για τις κυρώσεις στην ενέργεια που επέβαλαν στη Ρωσία, ώστε να δώσουν ώθηση στη λεγόμενη «πρά­σινη μετάβαση» που την είχαν ήδη στα σκαριά;

Τι να μας πούνε; Πως απ’ όλη αυτήν την ιστορία θα κερδίσουν και θα θησαυρίσουν από την τσέπη του λαού όχι μόνο τα «πράσινα» μονοπώ­λια, αλλά και τα αμερικανικά ενεργειακά μονοπώλια, που θα πουλήσουν το πανάκριβο υγροποιημένο τους φυσικό αέριο στην Ευρώπη, και από κοντά και οι Έλληνες εφοπλιστές που έχουν έναν από τους μεγαλύτε­ρους στόλους στον κόσμο;

Τι να μας πούνε; Πως πρέπει οι λαοί να αυξήσουν κι άλλο τις στρα­τιωτικές δαπάνες του ΝΑΤΟ, να δημιουργήσουν και ευρωστρατό, γιατί θα χρειαστεί και με στρατιωτικά μέσα να κοντραριστούν με τα ρωσικά, τα κινεζικά και άλλα μονοπώλια πότε στην Ουκρανία, πότε στην Αφρι­κή, πότε στην Ασία, για τα κέρδη των αμερικανικών και δυτικοευρωπαϊ­κών μονοπωλίων;

Τι να πούνε; Ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει και σε ένα γενικότερο μα­κελειό των λαών;

Αλίμονο! Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να πούνε τέτοια πράγματα!

Λένε, λοιπόν, πως οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και οι κυβερνήσεις τους προασπίζονται την ειρήνη και την ασφάλεια στην Ευρώπη, που την κα­ταπάτησε η ρωσική εισβολή.

Λένε πως δήθεν παλεύουν τον «αναθεωρητισμό» στις διεθνείς σχέ­σεις, που εκπροσωπεί πλέον η Ρωσία.

Λένε πως αντιστέκονται στον πόλεμο που ξεκίνησε ένας αυταρχικός ηγέτης που μάλλον είναι ψυχοπαθής ή το λιγότερο έπαιρνε στεροειδή φάρμακα όταν λάμβανε τη σχετική φαρμακευτική αγωγή, που «θόλω­σαν» την κρίση του, ή πως έκανε κακό υπολογισμό γιατί ήταν απομονω­μένος λόγω προβλημάτων υγείας, ενός πιθανού καρκίνου και δεν είχε επαφή με την πραγματικότητα και τις σωστές πληροφορίες.

Τι ισχύει απ’ όλα αυτά;

Ό,τι και να ισχύει, όλα αυτά υπηρετούν συγκεκριμένες σκοπιμότητες και προπαγανδιστικές επιδιώξεις, όχι μόνο δε δίνουν ουσιαστικές απα­ντήσεις στο πρόβλημα του πολέμου, αλλά επιχειρούν να θάψουν την ου­σία του.

Η απαράδεκτη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πράγματι καταπάτη­σε το διεθνές δίκαιο, τα σύνορα, την εδαφική κυριαρχία και ακεραιότη­τα της Ουκρανίας. Μπορεί, όμως, να πιστέψει κανείς πως οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, που έχουν καταπατήσει δεκάδες φορές και σε διάφορα ση­μεία του πλανήτη όλα τα παραπάνω, τώρα «συγκινήθηκαν» από το δρά­μα του ουκρανικού λαού και αποφάσισαν να υπερασπιστούν τον «αδύ­νατο» και το διεθνές δίκαιο; Ποιοι; Αυτοί που είναι οι πρώτοι διδάξαντες στον αναθεωρητισμό; Που διέλυσαν τη Γιουγκοσλαβία, το Αφγανιστάν, τη Λιβύη, τη Συρία; Που κάνουν δεκαετίες «πλάτες» στην τουρκική κατο­χή του 40% της Κύπρου και των απαράδεκτων διεκδικήσεων της τουρκι­κής αστικής τάξης στο Αιγαίο; 
Νομίζω ότι οι αναγνώστες της ΚΟΜΕΠ δε χρειαζόμαστε περισσότε­ρα επιχειρήματα για να κατανοήσουμε την υποκρισία όλων των προσχη­μάτων που αξιοποιούν οι δυνάμεις του ευρωατλαντικού ιμπεριαλισμού για να μας πείσουν για το «δίκιο» της θέσης τους. Ας σταματήσουμε να «κρούουμε ανοιχτές θύρες» και ας εστιάσουμε τόσο σε ορισμένα προ­σχήματα που χρησιμοποιεί η αστική τάξη της Ρωσίας για να δικαιολογή­σει τον πόλεμο ή την ειδική στρατιωτική επιχείρηση, μια και έχει απαγο­ρεύσει στη Ρωσία τη λέξη «πόλεμος», όσο και ιδεολογικοπολιτικά ζητή­ματα που έχουν προκύψει από τις εξελίξεις.

Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ζητήματα ασφάλειας_
Η αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας

Βασικό επιχείρημα, που αξιοποίησε ο Βλ. Πούτιν στην ομιλία του με την οποία ανακοίνωσε τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία, είναι πως το ΝΑΤΟ επεκτείνεται και απειλεί τη Ρωσία, μια και αξιοποι­εί στους σχεδιασμούς του και την Ουκρανία, την οποία στρατιωτικο­ποιεί. Οπότε η Ρωσία αναγκάστηκε να αντιδράσει, για να κάνει «απο­στρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας.

Τι ισχύει; Για να καταλάβουμε το τι συμβαίνει στις σχέσεις ΝΑΤΟ-Ρω­σίας, πάλι πρέπει να ξεκινήσουμε από το πριν. Η ρωσική αστική τάξη ήταν ευγνώμων στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ, που με κάθε τρόπο στήριξαν την παλινόρθωση του καπιταλισμού στη Ρωσία. Ο ανεκδιήγητος Μπο­ρίς Γιέλτσιν, στα 1993, μιλώντας στο Αμερικανικό Κογκρέσο, έδινε όρ­κους πως κατάφεραν μαζί «να θάψουν το είδωλο του κομμουνισμού μια και καλή» και τελείωσε την ομιλία του με την ευχή «Θεέ, ευλόγησε την Αμερική». Στην πορεία η καπιταλιστική Ρωσία εντάχτηκε στο λεγόμε­νο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη», έφτιαξαν το Συμβούλιο «ΝΑΤΟ-Ρω­σία», αντάλλαξαν πρεσβευτές, καλούσαν ο ένας τον άλλο σε στρατιωτι­κά γυμνάσια, η Ρωσία στήριξε την επέμβαση των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και μάλιστα, όπως αποκάλυψε ο Βλ. Πούτιν, ακόμη και ένα χρόνο μετά το βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ η Ρωσία προσδοκού­σε να μπει και να γίνει μέλος του. Όμως, όπως λέμε λαϊκά, «έφαγε πόρ­τα» από τους ΑμερικανοΝΑΤΟϊκούς που εξήγησαν πως, όπως ο «νηστι­κός ονειρεύεται καρβέλια», έτσι και η ρωσική αστική τάξη τζάμπα κάνει τέτοια όνειρα.
Είναι χαρακτηριστικό πως η ρωσική αστική τάξη είχε «καταπιεί τη γλώσσα της» τόσο στην 1η διεύρυνση του ΝΑΤΟ μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ –το 1999 (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία), όσο και στη 2η –το 2004 (Βουλγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Εσθο­νία).
Η στάση αυτή σαφώς και έχει σχέση με το συσχετισμό δύναμης ανάμε­σα στις αστικές τάξεις των χωρών του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας εκείνη την ιστορική στιγμή. Είναι χαρακτηριστικό πως μόνο αρχίζοντας από τη ση­μαδιακή ομιλία του Βλ. Πούτιν στο Μόναχο (το 2007) η Ρωσία έθεσε το ζήτημα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, θυμήθηκε πως είχαν δοθεί στον Γκορ­μπατσόφ από τις ΗΠΑ κάποιες προφορικές εγγυήσεις μη επέκτασης του ΝΑΤΟ κ.ο.κ. Ήταν πια η εποχή που η αστική τάξη της Ρωσίας ένιωθε πως είχε σταθεροποιήσει την εξουσία της, πως πρέπει να διεκδικήσει χώρο για τα δικά της μονοπώλια και με τη σειρά της να δημιουργήσει τις δικές της καπιταλιστικές ενώσεις στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ, κάτι που εμπο­δίζει η διεύρυνση του ΝΑΤΟ. Διεύρυνση, που σαφώς είχε σχεδιασμό πε­ρικύκλωσης της Ρωσίας, με νέες βάσεις, με νέα στρατεύματα, με γυμνά­σια, που είχαν σαφή προσανατολισμό ενάντια στη Ρωσία. Αυτή η διεύ­ρυνση και όλος ο ΝΑΤΟϊκός σχεδιασμός κατά της Ρωσίας, που συσσώ­ρευε αυτό που λέμε «εύφλεκτη ύλη» για τη σύγκρουση, είχε σαφή στόχο να δείξει στη Ρωσία πως το ΝΑΤΟ ως στρατιωτικός βραχίονας των ευ­ρωαμερικανικών μονοπωλίων δε θα επιτρέψει στα αντίπαλα συμφέρο­ντα να διεισδύσουν εκεί που θα πατήσει το «ποδάρι» του. Αυτό ίσχυε και για την Ουκρανία που, όπως ήδη είπαμε, έπαιζε κρίσιμο ρόλο για τα συμ­φέροντα των καπιταλιστών και των δύο πλευρών –Δύσης και Ρωσίας.

Ας αναρωτηθούμε όμως, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σταμάτη­σε ή επιτάχυνε τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ;
Την επιτάχυνε, όπως βλέπουμε τόσο από την πορεία της ενσωμάτω­σης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ όσο και με τη ΝΑΤΟϊκή σύνοδο στην αμερικανική βάση Ραμστάιν όπου είχαμε τη συμμετοχή και χωρών από Μ. Ανατολή, Ασία, Λ. Αμερική, γεγονός που πιστοποιεί την έναρξη της επέκτασης του ΝΑΤΟ σε όλη την υδρόγειο.

Μήπως σταμάτησε τη στρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας;
Όχι βέβαια! Χιλιάδες όπλα συγκεντρώθηκαν και συνεχίζουν να συγκε­ντρώνονται στην ουκρανική σύγκρουση.

• Η Ρωσία υποστηρίζει πως το ΝΑΤΟ θα έβαζε πυραύλους στην Ου­κρανία, που θα απέτρεπαν τη δυνατότητα απάντησης σε περίπτωση που δεχόταν το πρώτο πυρηνικό πλήγμα. Ισχύει; Μήπως στην απο­τροπή αυτής της εξέλιξης οφείλεται η εισβολή στην Ουκρανία;
• Κάθε αστική τάξη προσπαθεί να αυξήσει την ισχύ της, όχι μόνο την οι­κονομική, αλλά και την πολιτική και στρατιωτική. Σ’ αυτήν την κατεύ­θυνση κατασκευάζει νέα όπλα, προχωράει σε εξοπλισμούς, που πλέον έχουν ξεπεράσει σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε προηγούμενο.
• ΗΠΑ και Ρωσία έχουν σήμερα το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο, ικανό να διαλύσει τον πλανήτη μας. Υπάρχει η λεγόμενη «ισορροπία του τρόμου». Ο ένας γνωρίζει πως θα καταστραφεί και ο ίδιος από τον άλ­λο εάν σε μια σύγκρουση χρησιμοποιήσει πρώτος πυρηνικά όπλα ενά­ντια στον αντίπαλό του.
• Το ΝΑΤΟ επεκτείνεται, έχει μιλήσει για το «πρώτο πυρηνικό πλήγμα». Η Ρωσία έχει επίσης απαρνηθεί το πυρηνικό «δόγμα» που είχε η ΕΣΣΔ και προέβλεπε πως η ΕΣΣΔ δε θα κάνει πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων σε καμία περίπτωση. Γενικότερα, κάθε δύναμη προσπαθεί να ανατρέ­ψει αυτήν την «ισορροπία τρόμου» και να αποκτήσει στρατηγικό πλεο­νέκτημα. Αυτό επιδιώκουν τόσο η Ρωσία, π.χ. με τους πυραύλους ταχύ­τητας 9ΜΑΧ που, όπως διαφημίζουν οι ίδιοι οι Ρώσοι, δεν μπορεί να κα­ταρριφθούν σήμερα από οποιοδήποτε σύστημα αεράμυνας και μπορούν να φέρουν πυρηνικά όπλα, όσο και οι ΗΠΑ, που στοχεύουν στην εγκα­τάσταση αντιπυραυλικών συστημάτων πολύ κοντά στα ρωσικά σύνορα, ώστε να της στερήσουν την ικανότητα μαζικής απάντησης σε πρώτο πυ­ρηνικό πλήγμα.

Το επιχείρημα που αξιοποιεί η Ρωσία είναι πως γι’ αυτήν είναι ζήτη­μα «ζωής και θανάτου» να απομακρύνει από τα σύνορά της αυτό το εν­δεχόμενο. Είτε καταφέρνοντας την αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρα­νίας είτε με την κατάληψη κάποιων εδαφών της, που θα λειτουργήσουν ως «ουδέτερη ζώνη», ή ακόμη και θα ενσωματωθούν στη Ρωσική Ομο­σπονδία. Πολύ περισσότερο, που μια σειρά αποφάσεων του ΟΑΣΕ υπο­γραμμίζουν πως η «ενίσχυση της άμυνας του ενός κράτους δεν μπορεί να είναι σε βάρος της ασφάλειας ενός άλλου». Οπότε η Ρωσία θεωρεί πως δικαιωματικά επεμβαίνει στρατιωτικά, για να σταματήσει αυτήν την εξέλιξη. Πού βρίσκεται εδώ η αλήθεια και πού η υποκρισία και το ψέμα;

Όπως λέμε σε αυτές τις περιπτώσεις, εδώ έχουμε τη μισή αλήθεια. Όχι μόνο γιατί το διεθνές δίκαιο και ο ΟΑΣΕ λένε και άλλα, π.χ., για το απαραβίαστο των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας των χωρών, αλλά και γιατί ολόκληρη η αλήθεια είναι πως ο ρωσικός ισχυρισμός δεν ισχύει μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Εσθονία. Αν πάρουμε ένα χάρτη, θα δούμε πως η ευθεία απόσταση από το Χάρκοβο στη Μόσχα είναι περίπου η ίδια όπως από τη Ρίγα ή το Τάλ­λιν προς τη Μόσχα.

Σημειώνουμε ότι η Ρωσία δε θέτει έτσι το ζήτημα για τις άλλες χώρες της Βαλτικής και της Σκανδιναβίας σε σχέση με τον ισχυρισμό της για τη δικαιολόγηση της εισβολής στην Ουκρανία.

Η Ρωσία “πολεμά το ναζισμό στην Ουκρανία”

Το άλλο βασικό πρόσχημα που αξιοποιεί η Ρωσία για να δικαιο­λογήσει την εισβολή της είναι πως πολεμά τους φασίστες και κάνει «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας. Είναι αλήθεια πως, σε αντίθεση με την Ουκρανία, όπου η αστική τάξη έχει επιλέξει να δικαιώσει τους φα­σίστες και τους συνεργάτες τους που πολέμησαν την ΕΣΣΔ, στη Ρωσία η αστική τάξη αξιοποιεί τα αντιφασιστικά αισθήματα του ρωσικού λαού. Κατά πόσο, όμως, είναι ειλικρινής αυτή η στάση της;

Πρέπει να αναγνωρίσουμε πως το ρωσικό κράτος εδώ και χρόνια κα­ταθέτει κάθε χρόνο στον ΟΗΕ ένα σχέδιο απόφασης που καταδικάζει την «ηρωοποίηση» του ναζισμού και καλεί σε μέτρα για τον περιορισμό του ναζιστικού φαινομένου, ειδικότερα στη Βαλτική και στην Ουκρανία. Μονίμως οι ΗΠΑ το καταψηφίζουν και οι χώρες της ΕΕ (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, είτε με κυβέρνηση ΝΔ είτε με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) απέχουν από την ψηφοφορία. Ταυτόχρονα, στο εσωτερικό της Ρωσίας μία φο­ρά το χρόνο, τη Μέρα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, την 9η Μάη, ανεμίζει η κόκκινη σημαία.

Τα παραπάνω, ωστόσο, δεν μπορούν να αλλάξουν την πραγματική ει­κόνα και για τη Ρωσία. Έτσι, την ίδια ώρα και στη Ρωσία τα παιδιά στο σχολείο «ποτίζονται» από το δηλητήριο του αντικομμουνισμού, π.χ., του γνωστού αντισοβιετικού Σολζενίτσιν που δικαιολογούσε τους Ρώσους συνεργάτες των Ναζί, ήταν θαυμαστής του Φράνκο και υποστήριζε τον Πινοσέτ. Τα δημόσια και ιδιωτικά ΜΜΕ είναι γεμάτα από αντικομμουνι­σμό, ενώ ακόμη και η νίκη κατά της φασιστικής Γερμανίας παρουσιάζε­ται ως κατόρθωμα που έγινε δήθεν χωρίς, και μερικές φορές παρά, τη δράση του Κόμματος των Μπολσεβίκων. Εθνικιστικές παραστρατιωτι­κές οργανώσεις, όπως των Κοζάκων, αναλαμβάνουν αρμοδιότητες των δυνάμεων ασφαλείας σε παραμεθόριες περιοχές. Εδώ και χρόνια η κα­τάργηση της αργίας της Οκτωβριανής Επανάστασης (7/11) αντικατα­στάθηκε από μια εθνικιστική αργία (4/11), μέρα «εθνικής ενότητας». Ο ίδιος ο Βλ. Πούτιν δηλώνει δημόσια πως μελετά και συστήνει στη νεο­λαία τα έργα του Ιβάν Ιλίν, Ρώσου ιδεολόγου του φασισμού. Έχει επισκε­φτεί και καταθέσει λουλούδια στον τάφο του.

Ποιος θα την κάνει λοιπόν
την «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας;

Ο θαυμαστής του φασίστα Ι. Ιλίν και με το λάβαρο και τα σύμβολα της Τσαρικής Αυτοκρατορίας, της «φυλακής των λαών» που έλεγε ο Λένιν;

Καταλαβαίνουμε από τα παραπάνω πως η άρχουσα αστική τάξη της Ρωσίας στην πραγματικότητα προσπαθεί να καπηλευτεί την Αντιφασι­στική Νίκη, τα αντιφασιστικά και φιλοσοβιετικά αισθήματα του ρωσικού λαού.

Ας πάρουμε, όμως, υπόψη και κάτι άλλο. Η αναβίωση των φασιστι­κών απόψεων στην Ουκρανία δεν ήταν ένα μονόπρακτο, δεν έγινε μια κι έξω. Διήρκεσε χρόνια, με την καλλιέργεια των απόψεων του Γκέμπελς περί «γενοκτονίας».

Τι έκανε όλα αυτά τα χρόνια για να αποτρέψει όλη αυτήν την απαρά­δεκτη εξέλιξη η σημερινή ρωσική ηγεσία; Επιχειρηματικές δραστηριότη­τες, ενώ, όπως είπε ο ίδιος ο Βλ. Πούτιν υπερηφανευόμενος, «το 2011 ο κύκλος εργασιών του διμερούς εμπορίου ξεπέρασε τα 50 δισεκατομ­μύρια δολάρια». Την ώρα που στην Ουκρανία αναπτυσσόταν η προπα­γάνδα του Γκέμπελς, η Ρωσία έδινε στην Ουκρανία, όπως δήλωσε ο Βλ. Πούτιν, «υλική υποστήριξη» και μόνο την περίοδο 1991-2013 (δηλαδή την περίοδο που ρίζωναν εκεί οι φασιστικές ιδέες) ο ουκρανικός προϋ­πολογισμός είχε όφελος περίπου 250 δισ. δολαρίων χάρη στα προνομι­ακά δάνεια της Ρωσίας και στις ειδικές τιμές στη ρωσική ενέργεια. Μέχρι και τις δανειακές υποχρεώσεις της Ουκρανίας από την εποχή της ΕΣΣΔ κάλυψε ολοκληρωτικά η Ρωσία. Ευθύνεται, λοιπόν, μόνο η Δύση για την αναβίωση της φασιστικής, ναζιστικής προπαγάνδας στην Ουκρανία; Δεν έχει ευθύνη γι’ αυτό και η αστική τάξη της Ρωσίας; Με ποιον συνεργαζό­νταν; Ποιον χρηματοδοτούσε όλα αυτά τα χρόνια;

Τέλος, ας μην ξεχνάμε πως ο φασισμός είναι γέννημα του εκμεταλ­λευτικού συστήματος, επιλογή της αστικής τάξης, με στόχο να επιβάλει ως «αιχμή του δόρατος» μια σκληρότερη μορφή καταπίεσης του εργατι­κού-λαϊκού κινήματος, στερώντας κάθε νόμιμη μορφή δράσης για να δι­ατηρήσει την καπιταλιστική εκμετάλλευση, το σύστημά της. Είναι, λοι­πόν, κόντρα σε κάθε επαναστατική λογική να πιστεύουμε πως μπορεί η αστική τάξη, έστω μιας άλλης χώρας, να έχει πράγματι στόχο να τελειώ­νει με το φασισμό, αλλά την ίδια ώρα να αφήσει τη «μήτρα» που τον γεν­νά, δηλαδή το καπιταλιστικό σύστημα. Καμιά δικτατορία του κεφαλαίου δεν μπορεί να διεξάγει πραγματικό αντιφασιστικό αγώνα, άρα ούτε αυ­τή της Ρωσίας. Αφενός γιατί αποτελεί την αιτία γέννησης του φασιστι­κού ρεύματος, αφετέρου γιατί ο αστικός αντιφασισμός/αντιολοκληρω­τισμός καλλιεργεί τον αντικομμουνισμό.

Η Ρωσία υπερασπίζεται τους ομοεθνείς της

Άλλο πρόσχημα είναι πως η Ρωσία αναγκάστηκε να υπερασπιστεί τους ομοεθνείς Ρώσους και τους ρωσόφωνους του Ντονμπάς, που αντιμετώπιζαν μια γενοκτονία από το καθεστώς του Κιέβου.

Είναι αλήθεια πως εκατομμύρια Ρώσοι και ρωσόφωνοι, μετά τη διάλυ­ση της ΕΣΣΔ, βρέθηκαν εκτός των συνόρων της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όπως, π.χ., στις περιοχές της Κριμαίας και του Ντονμπάς.

Μήπως οι ρωσικές αντεπαναστατικές δυνάμεις όταν διέλυαν την ΕΣΣΔ έθεσαν ζήτημα για τα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων, για το σε ποια χώρα θα ανήκουν στο εξής οι περιοχές στις οποίες ζούσαν; Όχι βέ­βαια!

Πώς αντιμετωπίστηκαν αυτοί οι άνθρωποι; Αυτοί οι πληθυσμοί αντιμε­τωπίστηκαν από την τότε νεοδιαμορφωμένη αστική τάξη της Ρωσίας ως «πιόνια» στα γεωπολιτικά σχέδιά της στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ. Υπο­λόγιζαν πως σε κάθε περίπτωση θα στήριζαν τα διάφορα ρωσικά ή φιλο­ρωσικά κόμματα, που συγκροτούνταν σε μια σειρά τέτοιες πρώην Σοβι­ετικές Δημοκρατίες και αυτά με τη σειρά τους θα ήταν «πυλώνες» άσκη­σης της ρωσικής πολιτικής σε αυτές τις χώρες, θα στήριζαν τις διάφορες καπιταλιστικές ενώσεις και οργανισμούς που αυτή προωθεί.

Αυτήν την πολιτική ασκούσε το ρωσικό κράτος και σε ό,τι αφορά τους Ρώσους και ρωσόφωνους της Ουκρανίας μέχρι το 2014. Τότε έγινε φα­νερό πως η αστική τάξη της Ουκρανίας με κατασταλτικά μέσα θα επιδι­ώξει το βίαιο «εξουκρανισμό» των πληθυσμών στην Ανατολική Ουκρανία, κάτι που οδήγησε στην αντίδραση έως και εξέγερση αυτών των πληθυ­σμών. Η ρωσική αστική τάξη αξιοποίησε αυτήν τη δικαιολογημένη αντί­δραση των ρωσικών και ρωσόφωνων πληθυσμών, που τάχτηκαν ενάντια στην εθνοτική και γλωσσική καταπίεση, για να προωθήσει τους δικούς της σχεδιασμούς. Έτσι π.χ. απέκοψε και προσάρτησε την Κριμαία και μαζί και τα 3/4 της ΑΟΖ που είχε η Ουκρανία στην Αζοφική και στη Μαύ­ρη Θάλασσα. Απέκοψε τμήμα της περιοχής του Ντονμπάς και σήμερα με την εισβολή στην Ουκρανία σχεδόν όλου του Ντονμπάς, αλλά και της Χερσώνας, καταλαμβάνοντας σημαντική μερίδα της βιομηχανικής βά­σης, των καλλιεργούμενων εδαφών της Ουκρανίας.

Το ενδιαφέρον των Ρώσων καπιταλιστών για τους ομοεθνείς τους εκτός συνόρων, που το «ντύνουν» με το σύνθημα του «Ρωσικού Κόσμου» και της επανένωσής του, είναι καθαρά κερδοσκοπικό. Σκέφτονται ότι με αυτά τα κάμποσα εκατομμύρια ανθρώπων θα αυξήσουν την εργατική δύ­ναμη που εκμεταλλεύονται, τους χρησιμοποιούν για να «βάλουν πόδι» στη βιομηχανική βάση και στα εδάφη μιας άλλης χώρας, καταλύοντας τα σύνορά της και προσαρτώντας εδάφη που είχαν συμφωνήσει στα 1991, όταν διέλυσαν την ΕΣΣΔ, πως δεν τους ανήκουν.

Το Κόμμα μας γενικά και σε άλλες περιπτώσεις τονίζει πως οι εθνι­κές, θρησκευτικές, γλωσσικές μειονότητες πρέπει να απολαμβάνουν το δικαίωμα να έχουν τη γλώσσα, τη θρησκεία τους, τα ήθη και έθιμα, και να αποτελέσουν «γέφυρες φιλίας» ανάμεσα στους λαούς και όχι «εργα­λείο» διαμελισμού των χωρών. Διότι έτσι ανοίγει μεγάλος κύκλος αιματο­χυσιών, και εδώ στα Βαλκάνια βλέπουμε πως οι αστικές τάξεις αξιοποί­ησαν και αξιοποιούν τέτοια ζητήματα. Επιπλέον ανέκαθεν οι κομμουνι­στές ήταν αντίθετοι στις προσαρτήσεις εδαφών στη βάση τέτοιων προ­σχημάτων «προστασίας εθνικών μειονοτήτων».

Στην πράξη έχει αποδειχτεί η υπεροχή του πολυεθνικού, ομόσπον­δου κράτους της ΕΣΣΔ στην αντιμετώπιση ζητημάτων εθνικής καταπίε­σης και μειονοτήτων τόσο με τη δημιουργία εθνικών περιοχών, με διευ­ρυμένο καθεστώς αυτονομίας και αυτοδιοίκησης, όσο και με το σεβασμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που στοιχειοθετούσαν την κάθε δοσμέ­νη εθνική-πολιτιστική ταυτότητα, με τη διατήρηση και καλλιέργεια της γλώσσας, της γραφής, των ηθών και εθίμων, της λογοτεχνίας, ποίησης κάθε έθνους και εθνότητας. Αντίθετα, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ στα εδάφη της ξέσπασε ένα πλήθος πολεμικών συγκρούσεων, εθνικιστικών πογκρόμ, που πέρα από την αιματοχυσία προκάλεσαν την αναγκαστική μετανάστευση εκατομμυρίων ανθρώπων. Η διαφορά βρισκόταν στο ότι στα χρόνια του σοσιαλισμού η εργατική εξουσία, στηριζόμενη στον προ­λεταριακό διεθνισμό, στα κοινά συμφέροντα των εργαζόμενων, οικο­δομούσε τη νέα σοσιαλιστική κοινωνία, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, χωρίς εθνικές διακρίσεις. Αντίθετα, στις συνθήκες της παλινόρθωσης της αστικής εξουσίας οι καπιταλιστές αξιοποίησαν τον εθνικισμό, καλλιέργησαν το ρατσισμό και τις φυλετικές διακρίσεις, βλέ­πε, π.χ., καθεστώς «μη πολίτη» στις χώρες της Βαλτικής, για την ενίσχυ­ση της εξουσίας τους, στη βάση της λογικής του «διαίρει και βασίλευε».

Πάρτε και μια άλλη πλευρά, ίσως ο ρωσόφωνος πληθυσμός τμήμα­τος της Ουκρανίας που θα βρεθεί κάτω από τον έλεγχο της Ρωσίας γλι­τώσει από τη γλωσσική ή εθνική καταπίεση, αλλά δε θα γλιτώσει από τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Θα συνεχίσουν να τον εκμεταλλεύονται, αυτήν τη φορά οι Ρώσοι καπιταλιστές και τα ξένα μο­νοπώλια εκείνων των χωρών που θα συμμαχήσουν με τη ρωσική αστική τάξη. Και ανάμεσα σε αυτά τα αδιέξοδα που θα συνεχίσει να βιώνει είναι και ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, που δεν έχει τελειώσει και πρώτ’ απ’ όλα θα πλήξει αυτούς τους πληθυσμούς, που τους μετατρέπει σε σπίρτο για μια γενικότερη ανάφλεξη.

«Τι θα έπρεπε να κάνει αυτός ο λαός; Να σκύψει το κεφάλι στις αντι­δραστικές δυνάμεις της Ουκρανίας;», μας ρωτούν ορισμένοι... Απαντά­με πως ο ρωσόφωνος πληθυσμός της Ανατολικής Ουκρανίας, της Κρι­μαίας σαφώς και δεν έπρεπε να σκύψει το κεφάλι. Έπρεπε να οργανώ­σει την αυτοτελή του πάλη ενάντια σε κάθε εκμετάλλευση, πρώτ’ απ’ όλα την ταξική, γιατί οι καπιταλιστές και των δύο πλευρών τον έχουν φέ­ρει σε αυτήν την κατάσταση. Θα έπρεπε να συντονίσει την πάλη του με τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις της Ουκρανίας που αντιτίθενται στις αντιδραστικές κυβερνητικές δυνάμεις στην Ουκρανία. Όμως ο δρό­μος που επιλέχτηκε, της απόσχισης αυτών των περιοχών, όχι μόνο δυ­σκολεύει την αντιμετώπιση και ανατροπή των αντιδραστικών δυνάμεων της Ουκρανίας, αλλά και εκτινάσσει τον εθνικισμό και από τις δύο πλευ­ρές, με αποτέλεσμα να αδυνατίζει η κοινή πάλη των λαών, ρωσικού και ουκρανικού, ενάντια στον κοινό εχθρό: το κεφάλαιο, τους καπιταλιστές, τις αστικές τάξεις, τα μονοπώλια, τον καπιταλισμό.

Προσχήματα που συνδέονται με την ιστορία

Για τη Ρωσία δεν υπήρχε άλλη λύση, έπρεπε να επέμβει στρατιωτικά στην Ουκρανία για λόγους ασφάλειάς της, μια και ο πόλεμος έτσι κι αλ­λιώς κοντοζύγωνε. Άλλωστε αυτό δεν έκανε και η ΕΣΣΔ στο Σοβιετοφιν­λανδικό Πόλεμο στα 1939;

Αυτό το επιχείρημα προσπαθεί να αγνοήσει την ταξική φύση των κρα­τών μέσα στην ιστορική ανάπτυξη και να ταυτίσει την καπιταλιστική Ρω­σία με το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος, την ΕΣΣΔ. Συγχέει και μπλέκει δι­αφορετικές συνθήκες και καταστάσεις.

Ας διευκρινίσουμε σύντομα ορισμένα ζητήματα: Ο Σοβιετοφινλανδι­κός Πόλεμος του 1939 δεν ξεκίνησε με ευθύνη της ΕΣΣΔ, αλλά της αντι­δραστικής αστικής κυβέρνησης της Φινλανδίας που διακατεχόταν από την εθνικιστική αντίληψη της «Μεγάλης Φινλανδίας», με την ενσωμά­τωση σε αυτήν της Σοβιετικής Καρέλιας. Σπρώχτηκε στην πολεμική σύ­γκρουση με την ΕΣΣΔ τόσο από τη Μ. Βρετανία όσο και από τη ναζιστική Γερμανία. Η φινλανδική ηγεσία είχε από τα 1938 απορρίψει όλες τις σο­βιετικές προτάσεις που αφορούσαν σύμφωνο φιλίας, ανταλλαγές εδα­φών κ.ά., ώστε να απομακρυνθεί το ενδεχόμενο να δεχτεί η ΕΣΣΔ επίθε­ση από τα πλάγια (από τη μεριά της Φινλανδίας) και μάλιστα πολύ κοντά από το σημαντικό πολιτικό και βιομηχανικό κέντρο της, την πόλη του Λέ­νινγκραντ, στην περίπτωση που η Γερμανία εξαπέλυε πόλεμο από τα δυ­τικά σύνορά της. Στα τέλη Νοέμβρη του 1939 η ΕΣΣΔ δέχτηκε πυρά πυ­ροβολικού από το έδαφος της Φινλανδίας, κάτι που οδήγησε στην έναρ­ξη του πολέμου.

Έτσι έχουν τα γεγονότα, όμως η Ιστορία μάς έχει δώσει και άλλα σχε­τικά παραδείγματα, που αξίζει να λάβουμε υπόψη μας. Έτσι η Σοβιετική Ένωση, που γνώριζε πολύ καλά τον κίνδυνο που προερχόταν από τη να­ζιστική Γερμανία –άλλωστε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήδη λειτουρ­γούσαν, οι φούρνοι κάπνιζαν και οι χώρες γύρω από τη Γερμανία είχαν ήδη καταληφθεί– δεν επέλεξε να ξεκινήσει πόλεμο. Αρχικά απηύθυνε εκκλήσεις στις λεγόμενες «δημοκρατικές» καπιταλιστικές χώρες για συ­γκρότηση αντιχιτλερικής συμμαχίας, που όμως απορρίφθηκαν από αυ­τές, που «έσπρωχναν» τη ναζιστική Γερμανία σε επίθεση κατά της ΕΣΣΔ. Σ’ αυτές τις συνθήκες η σοβιετική ηγεσία υπέγραψε το «σύμφωνο μη επί­θεσης» με τη Γερμανία, γνωστό ως «Σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μόλοτοφ», αντί της υπαρκτής επιλογής να επιτεθεί πρώτη στη Γερμανία.

Να πώς τοποθετούνταν σχετικά ο Ι. Β. Στάλιν: «Καταλαβαίνουμε πως η φιλειρηνική μας χώρα, που δεν ήθελε να αναλάβει την πρωτοβουλία της παραβίασης του συμφώνου, δεν μπορούσε να πάρει το δρόμο της δολιότητας. (...) Τι κερδίσαμε υπογράφοντας με τη Γερμανία το σύμφω­νο μη επίθεσης; Εξασφαλίσαμε για τη χώρα μας την ειρήνη για ενάμιση χρόνο και τη δυνατότητα να προετοιμάσουμε τις δυνάμεις μας για την απόκρουση, αν η φασιστική Γερμανία ριψοκινδύνευε να επιτεθεί ενάντια στη χώρα μας παραβιάζοντας το σύμφωνο. Αυτό είναι ένα βέβαιο κέρ­δος για μας και μια ζημιά για τη φασιστική Γερμανία.

Τι κέρδισε και τι έχασε η φασιστική Γερμανία, ξεσχίζοντας με δολιότη­τα το σύμφωνο και πραγματοποιώντας την επίθεση ενάντια στην ΕΣΣΔ; Πέτυχε έτσι να εξασφαλίσει μια πλεονεκτική θέση για τα στρατεύματά της, για ένα μικρό χρονικό διάστημα, έχασε όμως πολιτικά, γιατί ξεσκε­πάστηκε στα μάτια όλου του κόσμου σαν ένας ματοβαμμένος επιδρο­μέας. Δε χωράει αμφιβολία πως αυτό το λιγόχρονο στρατιωτικό κέρδος αποτελεί μόνο ένα επεισόδιο για τη Γερμανία, ενώ το τεράστιο αυτό πο­λιτικό κέρδος είναι για την ΕΣΣΔ ένας σοβαρός και διαρκής συντελεστής που θα αποτελέσει τη βάση για τις αποφασιστικές στρατιωτικές επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού στον πόλεμο ενάντια στη φασιστική Γερμανία.»²

². Ι. Β. Στάλιν, «Το ραδιοφωνικό μήνυμα του Στάλιν στις 3 Ιούλη 1941», Άπαντα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, τόμ. 15.

Ο Στάλιν συνεργάστηκε με άλλα καπιταλιστικά κράτη, τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, ενάντια στη ναζιστική Γερμανία. Και αυτά τα κράτη, τα κα­πιταλιστικά, επίσης πολέμησαν τους φασίστες, παραμένοντας κα­πιταλιστικά. Σήμερα η καπιταλιστική Ρωσία πολεμάει τον ουκρανικό φασισμό, που έχει κάνει και εγκλήματα. Γιατί να μην ευχόμαστε και να μην παίρνουμε το μέρος της ή το μέρος των Λαϊκών Δημοκρατι­ών του Ντονμπάς;

Αυτή η προσέγγιση επίσης αγνοεί ορισμένα πράγματα:

Καταρχήν πως η ίδια η Ρωσία και το Ντονμπάς δεν είναι Σοβιετική Ένωση. Η ΕΣΣΔ ήταν ένα εργατικό κράτος, μια σοσιαλιστική χώρα, ενώ το σημερινό Ντονμπάς, οι λεγόμενες Λαϊκές Δημοκρατίες είναι αστικά καθεστώτα όπου την εξουσία την έχουν οι καπιταλιστές, το κεφάλαιο, και τα οποία εξαρτώνται πλήρως από την καπιταλιστική Ρωσία.

Το δεύτερο που ξεχνά αυτή η προσέγγιση είναι πως μπορεί η ΕΣΣΔ να συμμάχησε με ΗΠΑ, Βρετανία, αλλά ο πόλεμος ήταν δίκαιος μόνο γι’ αυ­τήν και τα αντάρτικα κινήματα των κατεχόμενων χωρών. Αντίθετα, για τη Βρετανία, τις ΗΠΑ, τις δυνάμεις που ευθύνονται και για τη γέννηση και επικράτηση του φασισμού στη Γερμανία, ο πόλεμος ήταν άδικος, ιμπε­ριαλιστικός, στόχευε στο μοίρασμα των αποικιών, των σφαιρών επιρρο­ής κ.ο.κ.

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε πως, σ’ εκείνον τον πόλεμο, και τα κα­πιταλιστικά κράτη της αντιχιτλερικής συμμαχίας, τα «δημοκρατικά κρά­τη», όπως αποκαλούνται, έκαναν και αυτά μεγάλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως ήταν η χρήση πυρηνικών όπλων στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι.

Επικρατεί μια άποψη πως «οι Ουκρανοί πάντα έτσι ήταν: Αντιδρα­στικοί, εθνικιστές, φασίστες και πάντα είχαν πρόβλημα με τους Ρώ­σους». Επίσης διαδίδεται η άποψη περί «γενοκτονίας των Ουκρανών, το λεγόμενο “γκολοντομόρ”». Τι ισχύει και τι όχι;

Είναι μεγάλο ψέμα πως η Ουκρανία και ο λαός της «ήταν και είναι αντιδραστικός». Αυτό είναι κατάφωρη προσβολή στη μνήμη χιλιάδων Ουκρανών που πάλεψαν με το όπλο στο χέρι για να νικήσει η Οκτωβρι­ανή Επανάσταση, που πάλεψαν με κάθε είδους αντιδραστικές δυνάμεις, που πολέμησαν με τους φασίστες εισβολείς, που ρίχτηκαν στη μάχη της οικοδόμησης νέας κοινωνίας.

Όπως και στη Ρωσία, έτσι και στην Ουκρανία υπήρχαν εθνικιστικές και αντιδραστικές δυνάμεις που ηττήθηκαν με την ένοπλη πάλη. Κάποιες από αυτές τις δυνάμεις ενεργοποιήθηκαν τη δεκαετία του ’30, όταν δινόταν η μάχη για τη συγκρότηση των συνεταιρισμών (των κολχόζ) ενά­ντια στους μεγάλους αγρότες (κουλάκους) και αργότερα κατά τη διάρ­κεια της φασιστικής κατοχής, συγκροτώντας την «Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών - Ουκρανικός Στασιαστικός Στρατός». Αυτές οι φιλοναζιστι­κές οργανώσεις, που έδρασαν κατά βάση στη Δυτική Ουκρανία (περιο­χές Γκαλίτσια, Βόρεια Μπουκοβίνα κ.ά.) που πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλε­μο ήταν εδάφη της Πολωνίας ή της Ρουμανίας, δε διέφεραν από το λε­γόμενο «Ρωσικό Απελευθερωτικό Στρατό» του προδότη Βλάσοφ ή άλλα ένοπλα σώματα που οι ναζί συγκρότησαν από διάφορες εθνότητες των λαών της ΕΣΣΔ (όπως, π.χ., οι λεγεώνες των SS στη Βαλτική και στην Κεντρική Ασία κ.ά.) στο όνομα «του αγώνα κατά του μπολσεβικισμού». Δεν ήταν, δηλαδή, κάποια «ιδιαιτερότητα» της Ουκρανίας, με εξαίρεση πως όσες δυνάμεις τους δεν εξολοθρεύτηκαν, μετά το 1945 συνέχισαν να δρουν σε συνεργασία με την αμερικανική CIA.

Σε ό,τι αφορά τη λεγόμενη γενοκτονία (ή γκολοντομόρ), πρόκειται για μια αντιδραστική θεώρηση της ιστορίας της Σοβιετικής Ουκρανίας, που αξιοποιούν οι σημερινές Αρχές της Ουκρανίας για να ανακηρύξουν τον αντικομμουνισμό σε εθνική ιδεολογία.

Εμπνευστής ήταν ο Γκέμπελς. Σύμφωνα με αυτήν, η σοβιετική εξου­σία σχεδιασμένα οδήγησε την Ουκρανία σε λιμό τη δεκαετία του ’30, για να εξοντώσει τον ουκρανικό λαό. Έκανε δηλαδή γενοκτονία. Αναφέρο­νται διάφορα εγκεφαλικά νούμερα για δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς. Ποια είναι η πραγματικότητα;

Υπήρξε πείνα, λόγω της ξηρασίας και της ταξικής σύγκρουσης, που έφερε το θάνατο, το λιμό, που συνέπεσε και με επιδημία τύφου. Πέθανε κόσμος, αλλά όχι τα μεγέθη που αναφέρουν οι αντικομμουνιστές. Ανά­λογες περιπτώσεις είχε βιώσει η περιοχή και επί Τσαρικής Αυτοκρατο­ρίας, και μάλιστα όχι μία φορά. Σε ανάλογες περιπτώσεις, που υπήρξαν και λίγα χρόνια πριν την Επανάσταση στην Ουκρανία, το 1891 πέθαναν 2 εκατομμύρια, το 1900-1903 πέθαναν 3 εκατομμύρια, το 1911 επίσης 2 εκατομμύρια, όσα δηλαδή και την περίοδο 1930-1932, και όχι 15 όπως ισχυρίζεται η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα.

Στα 1930-1932 η σοβιετική εξουσία ακόμη πάλευε να σταθεί στα πό­δια της. Λίγα μόλις χρόνια πριν, είχε αποκρούσει την ξένη ιμπεριαλιστι­κή επέμβαση. Δεν μπόρεσε να αποτρέψει το λιμό και την επιδημία. Πολύ περισσότερο που στα χωριά εξελισσόταν η μάχη με τους κουλάκους που αντιδρούσαν στη συνεταιριστικοποίηση και έκαιγαν τα σπαρτά, έσφα­ζαν ζώα, έκρυβαν αποθέματα, έκαναν επιθέσεις και άλλες καταστρο­φές. Από τα τέλη του 1929 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’30 πραγματοποίησαν 1.800 τρομοκρατικές ενέργειες κατά των Σοβιετικών και των κομματικών στελεχών, των πρωτοπόρων αγροτών. Σ’ εκείνες τις συν­θήκες οξυνόταν η ταξική πάλη, όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά και στις αγροτικές περιοχές της Ρωσίας, της Κεντρικής Ασίας, όπου είχαμε ανά­λογη σύγκρουση. Ήταν μια πάλη αναγκαία, που μαζί με την εκβιομηχά­νιση της χώρας οδήγησε στο να μπορέσει η ΕΣΣΔ να προχωρήσει στη σοσιαλιστική οικοδόμηση και να αποκρούσει τη φασιστική επίθεση λίγα χρόνια αργότερα.

Πότε προέκυψε ξανά ισχυρός ο εθνικισμός; Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ο εθνικισμός επανέρχεται όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά σε πολ­λές περιοχές της ΕΣΣΔ, όπου γίνεται αισθητή η αναζωπύρωση των εθνι­κιστικών διαθέσεων γιατί ωρίμασαν μια σειρά παράγοντες για την εκ­δήλωσή του. Παράγοντες που είχαν να κάνουν τόσο με το αδυνάτισμα του ρόλου του ΚΚ όσο και με μια σειρά οικονομικά μέτρα που είχαν λη­φθεί και κάθε άλλο παρά ενίσχυαν τις οικονομικές βάσεις του σοσιαλι­στικού-κομμουνιστικού συστήματος, λειτουργώντας επί της ουσίας δια­λυτικά. Τέτοια ήταν, π.χ., η απόφαση του ΚΚΣΕ για τη διάλυση των κλα­δικών υπουργείων που εξασφάλιζαν την κεντρική διεύθυνση διάφορων κλάδων της οικονομίας και η εφαρμογή του συστήματος της διεύθυνσης ανά Σοβιετική Δημοκρατία. Μια πολιτική απόφαση, που όχι μόνο απο­δείχτηκε λαθεμένη και αναποτελεσματική, αλλά αύξησε και την αντιπα­ράθεση «κέντρου» - «περιφέρειας».

Το ίδιο ζημιογόνες για το σοσιαλισμό αποδείχτηκαν και μια σειρά οικο­νομικές μεταρρυθμίσεις τη δεκαετία του ’60, που δημιούργησαν το κοι­νωνικοοικονομικό έδαφος για την ανάπτυξη κοινωνικών δυνάμεων που είχαν αντισοσιαλιστική κατεύθυνση, αξιοποιώντας στο σχεδιασμό τους και εθνικιστικά στοιχεία.

Οι αντεπαναστατικές δυνάμεις στην Ουκρανία, αμέσως μετά τη διά­λυση της ΕΣΣΔ, καλλιέργησαν την εθνικιστική υστερία. Ξεκίνησαν να δι­αδίδουν στην Ουκρανία την γκεμπελική προσέγγιση των γεγονότων πε­ρί «γκολοντομόρ», προχώρησαν στην ιστορική δικαίωση των Ουκρανών «γερμανοτσολιάδων», όπως και στην απαγόρευση κάθε διαφορετικής δημόσιας ιστορικής τοποθέτησης. Αυτή η διαδικασία διήρκεσε χρόνια και ακολουθήθηκε και από τους διάφορους φιλορώσους Προέδρους. Πάνω σε αυτά τα «αφηγήματα» γαλουχήθηκε μια νέα γενιά Ουκρανών που αφομοίωσε αυτήν την προπαγάνδα στο σχολείο ή από τα ουκρανικά ΜΜΕ, ενώ ξαναστήθηκαν, εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν φασιστικές παραστρατιωτικές οργανώσεις όπως το Τάγμα Αζόφ, που μετά την αντι­συνταγματική ανατροπή του 2014 εντάχτηκε οργανικά στον ουκρανικό στρατό. Η ρωσική εισβολή, εκτός των άλλων, αξιοποιείται για να «ξελα­σπώσει» τέτοιες δυνάμεις, που παρουσιάζονται ως «πατριωτικές», που «αμύνονται των πάτριων εδαφών».

Η Κριμαία και οι περιοχές του Ντονμπάς επί Τσαρικής Αυτοκρατο­ρίας ήταν ρωσικές. Επί ΕΣΣΔ πέρασαν στην Ουκρανία. Δε διορθώνε­ται σήμερα μια αδικία σε βάρος της Ρωσίας;

Όλες αυτές οι περιοχές, της Ανατολικής Ουκρανίας, της Κριμαίας, δε «χαρίστηκαν» στην Ουκρανία, όπως λέει η ρωσική Αντίδραση, ούτε μπή­καν στη σύνθεση της Ουκρανίας «για να την ελέγχουν οι Ρώσοι από τα μέσα», όπως ισχυρίζεται η ουκρανική Αντίδραση.

Εντάχτηκαν για συγκεκριμένους λόγους, που είχαν να κάνουν με την ταχύτερη σοσιαλιστική οικοδόμηση ή την επίλυση προβλημάτων σχεδι­ασμού της οικονομίας. Ας σκεφτούμε το εξής: Οι ανατολικές περιοχές, αυτές του Ντονμπάς, ήταν οι πιο βιομηχανοποιημένες στην Ουκρανία. Τι σοσιαλισμός θα οικοδομούνταν σε αυτήν τη Σοβιετική Δημοκρατία αν κυριαρχούσε το αγροτικό στοιχείο, πώς θα σχεδιαζόταν η ανάπτυξη αυ­τής της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας χωρίς μια ισχυρή βιομηχανική βάση; Ή το άλλο: Η Κριμαία μέχρι και σήμερα εξαρτιόταν σε νερό και ρεύμα από την Ουκρανία. Πώς να σχεδιάσεις την ανάπτυξη της περιοχής χωρίς να πάρεις υπόψη σου τις ανάγκες της σε αυτά τα βασικά αγαθά και άλ­λα, και από πού θα τα βρεις;

Τέτοιοι ήταν οι λόγοι, και σε κάθε περίπτωση μιλάμε για μια διοικητική αλλαγή στο πλαίσιο ενός ενιαίου κράτους. Σύνορα δεν υπήρχαν. Οι με­τακινήσεις δεν εμποδίζονταν, μιλάμε για μία ενιαία χώρα.

Πότε άλλαξε αυτό;

Όταν διαλύθηκε η ΕΣΣΔ και στη θέση της ξεφύτρωσαν τα αστικά κρά­τη. Γιατί τότε η αστική τάξη της Ρωσίας δεν έθεσε ζήτημα «διόρθωσης» συνόρων, που θέτει σήμερα; Γιατί τότε αποδέχτηκε τα νέα σύνορα των χωρών;

Είναι ανεκδιήγητο και το επιχείρημα ότι ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι ευ­θύνονται για τη διάλυση της ενιαίας Τσαρικής Αυτοκρατορίας. Να θυμί­σουμε πως αυτή η Τσαρική Αυτοκρατορία, για την οποία με λαγνεία μι­λάει ο Πούτιν, την ίδια ώρα που είναι γεμάτος μίσος για την Οκτωβριανή και κάθε Επανάσταση –όπως έχει δηλώσει– ήταν μια «φυλακή των λα­ών». Ο Λένιν έθεσε τις μοναδικές βάσεις πάνω στις οποίες θα μπορού­σαν όλα αυτά τα καταπιεσμένα πριν έθνη από τον τσαρισμό, να ζήσουν μαζί με το ρωσικό λαό.

Ο Λένιν και οι Μπολσεβίκοι, λοιπόν, δε «σκόρπισαν» τα εδάφη της χώ­ρας τους, όπως τους κατηγορεί η αστική προπαγάνδα, αλλά μπόρεσαν να χαράξουν μια τέτοια πολιτική που συγκέντρωσε πάνω σε άλλες, ισότι­μες και συντροφικές, αρχές μεγάλο μέρος των εδαφών της πρώην Τσα­ρικής Αυτοκρατορίας. Και όσο τηρούνταν οι όροι και οι αρχές της σοσι­αλιστικής οικοδόμησης, η ΕΣΣΔ δυνάμωνε, ενώ, όταν άρχισαν να επανα­φέρουν εργαλεία της αγοράς, του καπιταλισμού και να παραβιάζουν αρ­χές, δημιουργούσαν τους όρους για τη διάλυσή της, που ολοκληρώθηκε με την αντεπανάσταση το 1991.

Αλήθεια, ο Πούτιν, που κατηγορεί τον Λένιν και τους Μπολσεβίκους για τη διάλυση της ΕΣΣΔ, πού βρισκόταν τότε; Σε ποιο ρεύμα; Σε αυτό που αγωνιζόταν να σωθεί η ΕΣΣΔ ή στο άλλο, που ήθελε τη διάλυσή της; Ήταν στο δεύτερο!

Για τη στάση του ΚΚΕ και άλλων ΚΚ

Το ΚΚΕ έχει ανακοινώσει πως 3 στελέχη του είναι στη «μαύρη λί­στα» των ουκρανικών Αρχών. Για ποιο λόγο; Τι είδους λίστα είναι αυ­τή;
Τρία στελέχη του Κόμματός μας, το Νοέμβρη του 2014, με κομματι­κή αποστολή επισκέφτηκαν την Ανατολική Ουκρανία, την περιοχή του Ντονμπάς, εκφράζοντας την αλληλεγγύη του ΚΚΕ προς το λαό της πε­ριοχής και συνολικά της Ουκρανίας.
Ο προηγούμενος Πρόεδρος της Ουκρανίας Ποροσένκο έθεσε τα 3 στελέχη του ΚΚΕ σε μια λίστα ανεπιθύμητων προσώπων, θεωρώντας πως επιβουλεύτηκαν την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, κάτι που βέβαια δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Στη συνέχεια η ιστοσελίδα «Μιροτβόρετς», που έχει σχέσεις με υπη­ρεσίες ασφαλείας, δημοσιοποίησε τα προσωπικά στοιχεία των 3 συντρό­φων μας ως «εχθρών της Ουκρανίας». Το επικίνδυνο είναι πως η συ­γκεκριμένη ιστοσελίδα έχει δικαιολογημένα κατηγορηθεί πως στοχοποι­εί άτομα και ήδη έχουν πέσει θύματα δολοφονιών, δηλαδή δολοφονή­θηκαν από «αγνώστους».

Το Κόμμα μας έχει καταγγείλει το γεγονός. Η κυβέρνηση της ΝΔ εί­ναι έκθετη που αποδέχεται τους ισχυρισμούς της ουκρανικής κυβέρνη­σης, πως δήθεν αυτή η ιστοσελίδα δεν έχει σχέσεις με την κυβέρνηση, αλλά με «ακραίους κύκλους». Είναι υποκρισία και γιατί η ουκρανική κυ­βέρνηση δεν αφαιρεί τους συντρόφους μας από την επίσημη «μαύρη λί­στα» της και γιατί δε λαμβάνει κανένα μέτρο σε βάρος της συγκεκριμέ­νης ιστοσελίδας, που δημοσιεύει προσωπικά δεδομένα ανθρώπων χωρίς την άδειά τους, στοχοποιώντας τους.

Το ΚΚ της Ρωσικής Ομοσπονδίας στηρίζει το λεγόμενο «Ρωσικό Κόσμο». Τι ακριβώς είναι αυτός και εμπλέκεται με κάποιον τρόπο στον πόλεμο;

Ο λεγόμενος «Ρωσικός κόσμος» στηρίζεται σε μια υποτίθεται πολιτι­σμική, γεωπολιτική, θρησκευτική προσέγγιση της διεθνούς πραγματικό­τητας. Ξεκινά από την αντίληψη πως ο κόσμος είναι μοιρασμένος σε πο­λιτισμούς, που συγκρούονται μεταξύ τους για το ποιος θα επικρατήσει και ποιος θα αφομοιώσει τον άλλο. Είναι δηλαδή μια προσέγγιση ατα­ξική, δε λαμβάνει υπόψη της κοινωνικά συστήματα, ποια τάξη έχει την εξουσία, ποια συμφέροντα κυβερνάνε. Από αυτήν την άποψη είναι όχι μόνο μια αντιεπιστημονική προσέγγιση, αλλά και πάρα πολύ επικίνδυνη γιατί «τσουβαλιάζει» τα συμφέροντα του εργάτη με αυτά του βιομήχα­νου, στο όνομα του πολιτισμού.

Σε ό,τι αφορά το λεγόμενο «Ρωσικό Κόσμο», έχει από την περασμένη δεκαετία γίνει η επίσημη γραμμή του ρωσικού κράτους, της εξωτερικής του πολιτικής. Ωστόσο, ανάλογα με το ποιος μιλάει και σε ποιον απευ­θύνεται, ερμηνεύεται διαφορετικά. Έτσι, κάποιοι θεωρούν πως ο «Ρωσι­κός Κόσμος» είναι, εκτός της Ρωσίας, τα 25 εκατομμύρια Ρώσοι που με­τά τη διάλυση της ΕΣΣΔ έμειναν εκτός συνόρων της Ρωσίας, στα κράτη που διαμορφώθηκαν στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ. Άλλοι πάλι θεωρούν πως δεν είναι μόνο αυτοί, αλλά και οι Ουκρανοί και Λευκορώσοι, που τους θεωρούν παραλλαγή των Ρώσων ή ακόμη και «τεχνητά έθνη». Στη βάση αυτή βλέπουμε τόσο πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά ιδιαίτερα μετά, στο ανώτατο επίπεδο της Ρωσίας να εμφανίζεται ο ισχυ­ρισμός πως δεν υπάρχει ουκρανικό έθνος, πως είναι ένα κατασκεύασμα των Μπολσεβίκων, όπως και η Ουκρανία. Έτσι αφήνεται η αίσθηση πως πάμε σε προσάρτηση εδαφών της Ουκρανίας στη Ρωσία.

Στην κατεύθυνση αυτή κινείται και το ΚΚ της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) που, αποδεχόμενο την αντίληψη του «Ρωσικού Κόσμου», στηρί­ζει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία.

Από κάποιους γίνεται στη χώρα μας μια σπέκουλα σχετικά με δια­φορές στις θέσεις του Κόμματός μας στον πόλεμο της Γιουγκοσλα­βίας και στον πόλεμο της Ουκρανίας. Υπάρχουν ομοιότητες και δια­φορές;

Πράγματι λένε ορισμένοι, τώρα το ΚΚΕ λέει πως «ο πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός, δεν επιλέγουμε ληστή», ενώ στον πόλεμο της Γιουγκο­σλαβίας είχε πάρει σαφή αντιΝΑΤΟϊκή θέση, δηλαδή ενάντια μόνο στη μια πλευρά της σύγκρουσης. Δε συνιστά αυτό μια ασυνέπεια;

Όσοι σκέφτονται έτσι, αρνούνται να δούνε τα πράγματα διαλεκτικά, αλλά τα βλέπουν σχηματικά, επιφανειακά.

Ας δούμε γιατί:

Για να θυμίσουμε τι λέγαμε τότε, στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας, και να το αντιπαραβάλουμε με αυτά που λέμε σήμερα:

Λέγαμε πως ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία εκδηλώθηκε πάνω στο έδαφος του καπιταλισμού, για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πη­γών της, για τον έλεγχο της στρατηγικής της θέσης, και σήμερα λέμε πως ο πόλεμος στην Ουκρανία οφείλεται στην ανατροπή του σοσιαλι­σμού, στον καπιταλισμό, στις αντιθέσεις ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για τον έλεγχο του ορυκτού πλούτου, για γεωπολιτικά στηρίγματα κ.ο.κ.

Και τότε λέγαμε πως προσχηματικά αξιοποιούνται τα ζητήματα της δήθεν προστασίας των μειονοτήτων (τότε της αλβανικής στη Γιουγκο­σλαβία), αλλά οι αιτίες είναι άλλες, και σήμερα λέμε πως επίσης προ­σχηματικά αξιοποιούνται τα ζητήματα της δήθεν προστασίας των Ρώ­σων και ρωσόφωνων, αλλά οι αιτίες της εισβολής της Ρωσίας στην Ου­κρανία είναι άλλες.

Και τότε φωνάζαμε πως «οι ιμπεριαλιστές τη γη ξαναμοιράζουν, με των λαών το αίμα τα σύνορα χαράσσουν», και σήμερα φωνάζουμε ανά­λογο σύνθημα.

Και τότε αγωνιζόμασταν ενάντια στη συμμετοχή της χώρας μας στον πόλεμο, και σήμερα αγωνιζόμαστε το ίδιο, με την ίδια αποφασιστικότη­τα και συνέπεια.

Και τότε μιλάγαμε για τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, πρώτ’ απ’ όλα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, και σήμερα εξακολουθούμε να μι­λάμε γι’ αυτούς και να τους αντιπαλεύουμε.

Και τότε κάναμε κριτική σε διάφορες αριστερές, ακόμη και κομμουνι­στικές δυνάμεις που αποδέχονταν τα διάφορα προσχήματα των ιμπεριαλι­στών, π.χ., «περί γενοκτονίας των Αλβανών», και σήμερα επίσης ασκούμε κριτική σε τέτοιες δυνάμεις που αποδέχονται τα διάφορα προσχήματα των ιμπεριαλιστών και σέρνονται πίσω από την αστική τάξη της χώρας τους.

Υπάρχουν και διαφορές; Πράγματι υπάρχουν και διαφορές στο πώς εκδηλώνονται διάφορα πράγματα, και αυτό πρέπει να το πάρουμε υπό­ψη μας. Έτσι, ξεκινώντας από την εξόφθαλμη διαφορά, αυτήν τη φορά δεν καταλύθηκαν η κυριαρχία και τα σύνορα της Γιουγκοσλαβίας, αλλά της Ουκρανίας, και αυτά δεν τα κατέλυσε το ΝΑΤΟ, όπως συνέβη στα 1999, αλλά η Ρωσία. Επιπλέον, σε σχέση με το 1999 υπάρχουν και άλλες βαθύτερες εξελίξεις. Τι είδους;

Ας σημειώσουμε σύντομα τα εξής: Στα 1999 η αστική τάξη της Ρωσί­ας, 8 χρόνια μετά την ολοκλήρωση της αντεπαναστατικής ανατροπής, πάλευε να σταθεί στα πόδια της, να θωρακίσει την εξουσία της στο εσω­τερικό της Ρωσίας, ακόμη συνεχιζόταν το «μακελειό» ανάμεσα στους καπιταλιστές της για το πώς θα μοιράσουν την ιδιοκτησία, την περιου­σία του σοβιετικού λαού. Αυτό οδηγούσε την αστική τάξη της Ρωσίας να έχει μια τακτική διαλλακτικότητας απέναντι στις ΗΠΑ, στις άλλες ισχυ­ρές καπιταλιστικές χώρες, να επιθυμεί την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, ακόμη και ένα χρόνο μετά τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλα­βία. Χαρακτηριστικά, εκείνη την εποχή ο Ρώσος φιλόσοφος Α. Ζινόβιεφ είχε χαρακτηρίσει τη Ρωσία «λαγό με κέρατα»! «Λαγό», γιατί ο τότε υπ. Εξωτερικών Κόζιρεφ και, βέβαια, ο Γιέλτσιν ικανοποιούσαν πλήρως κά­θε απαίτηση της Δύσης, και με «κέρατα», γιατί η καπιταλιστική Ρωσία εί­χε «κληρονομήσει» ένα σοβαρό οπλοστάσιο από την ΕΣΣΔ, μεταξύ άλ­λων και ισχυρό απόθεμα πυρηνικών όπλων.

Σας μοιάζει η σημερινή Ρωσία με «κερατοφόρο λαγό»; Όχι βέβαια! Αυτό έχει αλλάξει. Η αστική τάξη της Ρωσίας νιώθει πιο σίγουρη για την εξουσία της στο εσωτερικό, έχει παραιτηθεί από αυταπάτες ότι «με κλαδιά και βάγια» θα την δεχτούν στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, φιλοδοξεί να συγκροτήσει τις δικές της καπιταλιστικές ενώσεις στα εδάφη της πρώ­ην ΕΣΣΔ και επιπλέον επεμβαίνει στρατιωτικά και εκτός συνόρων της, ακόμη και εκτός των εδαφών της πρώην ΕΣΣΔ, όπως, π.χ., στη Συρία ή στη Λιβύη, στο Μάλι κ.α. Όλα αυτά και άλλα την φέρνουν σε τριβή και σύγκρουση με άλλες ισχυρές καπιταλιστικές δυνάμεις σε αυτές τις περιοχές, για συμφέροντα βέβαια που δεν έχουν τίποτα το κοινό με τα συμφέροντα του ρωσικού λαού ή άλλων λαών, αλλά για τα κέρδη των μονοπωλίων.

Άλλη αλλαγή, ακόμη σημαντικότερη, είναι η ενίσχυση της καπιταλι­στικής Κίνας και η εμφάνιση της διαπάλης Κίνας-ΗΠΑ για την πρωτοκα­θεδρία στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Μέσα σε αυτά τα 20 και πλέον χρόνια από τον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία, η αστική τάξη της Κί­νας έχει ισχυροποιήσει τις θέσεις της σε πάρα πολλά μέτωπα. Καταρχήν οικονομικά, όπου ξεπέρασε την ΕΕ σε ισχύ, κάτι που δεν ίσχυε εκείνη την περίοδο, πριν 20 και πλέον χρόνια. Έχει αυξήσει σημαντικά τη στρατι­ωτική ισχύ της, κάτι που φαίνεται και από τις στρατιωτικές κινήσεις της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας –ή Ανατολική Θάλασσα κατά τους Βιετ­ναμέζους– αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των άλλων χωρών της περιοχής, γεγονός πως αξιοποιούν και οι ΗΠΑ στους σχεδια­σμούς τους και στο πλαίσιο της αναμέτρησής τους με την Κίνα, η οποία αμφισβητεί την πρωτοκαθεδρία τους με μια υπό διαμόφωση ευρασιατι­κή συμμαχία με τη Ρωσία. Μιλάμε, δηλαδή, για μια «κυοφορούμενη» σύ­γκρουση δύο ισχυρών ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, από τη μια των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και από την άλλη της Κίνας - Ρωσίας και των συμμάχων τους, κάτι που βέβαια δεν υπήρχε πριν 20 χρόνια.

Υπάρχουν λοιπόν και νέα, σημαντικά στοιχεία, σε σχέση με τότε, και το Κόμμα μας τα λαμβάνει σοβαρά υπόψη του.

Ορισμένοι, ωστόσο, που αντιμετωπίζουν τα πράγματα σχηματικά και όχι διαλεκτικά, οδηγούνται σε λάθος συμπεράσματα και σε εγκεφαλικά σχήματα που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Υπάρχει η άποψη ότι η Ρωσία, από τη στιγμή που συγκρούεται με τις ΗΠΑ που είναι η βασική δύναμη του ιμπεριαλισμού, είναι μια αντι­ιμπεριαλιστική δύναμη και γύρω της συσπειρώνεται και η Κίνα, που κάποιοι την θεωρούν σοσιαλιστική, η Κούβα, η Βενεζουέλα, το Ιράν, το Βιετνάμ, η Συρία και όσες άλλες χώρες έχουν πρόβλημα με τις ΗΠΑ. Δηλαδή από τη μια υπάρχει ο άξονας του ιμπεριαλισμού, που εκπροσωπείται από τις ΗΠΑ και τους άλλους συμμάχους τους, και από την άλλη οι δυνάμεις του αντιιμπεριαλισμού. Τι λέτε γι’ αυτήν τη θεώρηση;

Αυτή η προσέγγιση είναι πολύ προβληματική και αυθαίρετη, καθα­ρά εγκεφαλική. Προβληματική γιατί αντιμετωπίζει τον ιμπεριαλισμό ως απλώς μια επιθετική πολιτική και όχι με βάση τα λενινιστικά κριτήρια και τη βασική θέση πως ο ιμπεριαλισμός είναι ο μονοπωλιακός καπιταλι­σμός, ο καπιταλισμός όπου κυριαρχούν τα μονοπώλια. Αφαιρείται από το γεγονός πως κάθε καπιταλιστική χώρα, είτε αυτή έχει 1 κυβερνητι­κό κόμμα (με κόκκινη σημαία στην Κίνα) ή με τους ιμάμηδες (όπως στο Ιράν), είτε έχει πολυκομματισμό και κοσμικά χαρακτηριστικά, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ελλάδα κ.ο.κ., είναι ενταγμένο στην παγκόσμια κα­πιταλιστική αγορά.

Ανοίγοντας εδώ μια παρένθεση, να προσθέσουμε πως ορισμένοι οπορτουνιστικοί κύκλοι προσπαθούν να σπεκουλάρουν με τη λενινιστική προσέγγιση του ιμπεριαλισμού που ακολουθεί το Κόμμα μας. Έτσι, λένε πως η θέση του ΚΚΕ είναι πως, από τη στιγμή που εκτιμάμε πως όλες οι χώρες έχουν σήμερα φτάσει στο επίπεδο του μονοπωλιακού καπιταλι­σμού, του ιμπεριαλισμού, θεωρούμε πως «όλες οι χώρες είναι ιμπεριαλι­στικές, άρα είναι όλες το ίδιο, π.χ., είναι το ίδιο η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Σερβία, η Μπουρκίνα Φάσο κ.ο.κ.». Πρόκειται για μεγάλη λαθροχειρία, για­τί το ΚΚΕ εξηγεί πως οι καπιταλιστικές χώρες διαπλέκονται μέσα στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα με σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτη­σης, σα μια πυραμίδα, όπου κάθε χώρα παίρνει τη θέση της στη βάση της ισχύος της, της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της παραπάνω λαθεμένης προσέγγισης εί­ναι ότι αυτή στην πράξη ταυτίζει τον ιμπεριαλισμό με τις ΗΠΑ. Οπότε «βαφτίζει» όλες τις άλλες καπιταλιστικές χώρες, που δεν έχουν την ισχύ των ΗΠΑ, ως «υποτελείς» τους και, ακόμη, όσες από αυτές για κάποια στιγμή συγκρουστούν ή αντιπαρατεθούν με τις ΗΠΑ ή τις επιλογές τους, τις βλέπουν ως «αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις» ή ακόμη φαντασιώνονται κάποιον «αντιιμπεριαλιστικό άξονα».

Πρόκειται για μια πολύ επικίνδυνη και λαθεμένη προσέγγιση, που απορρίπτει την ταξική προσέγγιση. Οδηγεί όχι μόνο σε λαθεμένα πο­λιτικά συμπεράσματα για τις αντιθέσεις που εκτυλίσσονται στο πλαίσιο του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος, αλλά και «σπρώχνει» τους εργαζόμενους να πάρουν τη θέση του ενός «ληστή», λησμονώντας το ποια τάξη έχει εκεί την εξουσία, ποια ταξικά συμφέροντα εξυπηρετού­νται κάθε φορά. Το πού μπορεί να οδηγήσει φαίνεται από το παράδειγ­μα του Ερντογάν, που ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του αντιιμπεριαλιστή. Εί­χε πει πριν δύο χρόνια: «Δε με αγαπούν στη Δύση, γιατί είμαι αντιιμπε­ριαλιστής!»

Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ένα σημείο από την τοποθέτηση του ΚΚ Τουρκίας στη 19η Διεθνή Συνάντηση των ΚΚ, όπου ανέφερε χαρακτηρι­στικά: «Σε σχέση με τα ζητήματα της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας, του αντιιμπεριαλισμού. Πριν μία δεκαετία, ο Ερντογάν παρουσιαζόταν ως ένας αντιαμερικανός πολιτικός, ένας φίλος των καταπιεσμένων εθνών της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής. Είχαμε προειδοποιή­σει τους φίλους μας σε πολλές περιπτώσεις τότε. Δυστυχώς, κάποιοι πε­ρίμεναν εκδημοκρατισμό από αυτόν, κάποιοι άλλοι τον φαντάζονταν ως αντιιμπεριαλιστή ηγέτη. Όταν ο Ερντογάν άρχισε να υποστηρίζει τρο­μοκρατικές συμμορίες στη Συρία σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, μόνο τότε εγκατέλειψαν αυτά τα όνειρα. Κάποιοι φίλοι αναρωτήθηκαν, “πώς γίνε­ται ο Ερντογάν να μπόρεσε ν’ αλλάξει τόσο πολύ!”. Τους λέγαμε πάντα ότι “δεν άλλαξε καθόλου, ήταν και είναι πάντα ο άνθρωπος των γιγαντι­αίων μονοπωλίων”.»³

³. Ομιλία του ΚΚ Τουρκίας στη 19η Διεθνή Συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργα­τικών Κομμάτων.

Στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα δεν υπάρχει σήμερα ενιαία θέ­ση για τον πόλεμο. Πώς διαμορφώνονται οι θέσεις των ΚΚ και πόσο δύσκολο είναι να διαμορφωθεί ενιαία στάση; Δε γίνεται ν’ αποφευ­χθεί η δημόσια αντιπαράθεση ανάμεσα στα ΚΚ, μια και αυτή αδυνα­τίζει την κοινή πάλη τους;

Το ΚΚΕ δεν κρύβει πως στις γραμμές του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος δεν υπάρχει ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική ενότητα, πως διεξάγεται διαπάλη γύρω από σοβαρά ζητήματα. Στις μέρες μας σε αυτήν τη διαπάλη εντάσσεται και το πολύ σημαντικό ζήτημα του ιμπε­ριαλιστικού πολέμου.

Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, του ΚΚ Εργαζομένων Ισπανίας, του ΚΚ Μεξικού, του ΚΚ Τουρκίας, ένας σημαντικός αριθμός 42 κομμάτων και 30 νεολαιών έχουν συνυπογράψει μια Κοινή Ανακοίνωση, που αναδει­κνύει τις αιτίες, το χαρακτήρα του πολέμου, προσδιορίζει βασικές πλευ­ρές της πάλης. Πρέπει να έχουμε υπόψη πως αρκετά ΚΚ δεν έχουν ακό­μη τοποθετηθεί με σαφήνεια, ορισμένα απλώς επικαλούνται την ανα­γκαιότητα τήρησης των αρχών του διεθνούς δικαίου, ωστόσο είναι και κάποια κόμματα που έχουν επιλέξει πλευρά της σύγκρουσης, κυρίως της ρωσικής, με διάφορα προσχήματα. Και έχει σημασία, π.χ., η δημό­σια απάντηση που έδωσε το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ σε λαθεμένες θέσεις του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ), που δικαιολογούν τη ρωσική εισβολή και καλύπτουν τις ευθύνες της ρωσικής αστικής τάξης και του αστικού κράτους.

Σε αυτά τα κόμματα επίδραση ασκεί η πίεση αστικών δυνάμεων, που βρίσκει έδαφος εξαιτίας μακροχρόνιας καθυστέρησης στην επεξεργασία της στρατηγικής τους, στην άντληση συμπερασμάτων από την ιστορία του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, όπως, π.χ., από την επιζήμια για το κίνημα πολιτική των λεγόμενων «Λαϊκών Μετώπων».

Το ΚΚΕ επιδιώκει πάντα να διεξάγει τεκμηριωμένη ιδεολογικοπολι­τική αντιπαράθεση με θέσεις άλλων κομμάτων που θεωρεί λαθεμένες. Αυτή δεν μπορεί να μην είναι δημόσια, μια και απευθύνεται και στα μέλη και στα στελέχη των κομμάτων. Σε καμία περίπτωση, ωστόσο, δεν μπο­ρούμε να αφήσουμε αναπάντητες ανιστόρητες και προσβλητικές επι­θέσεις ενάντια στο ΚΚΕ από ορισμένα ΚΚ. Τέλος, το ΚΚΕ συνεχίζει την προσπάθεια να αναπτύσσει την κοινή δράση με όσο περισσότερα κομ­μουνιστικά και εργατικά κόμματα μπορεί, στη βάση και των κατευθύνσε­ων του 21ου Συνεδρίου του Κόμματός μας, που κινούνται στην κατεύ­θυνση της επαναστατικής ανασυγκρότησης του Διεθνούς Κομμουνιστι­κού Κινήματος.

 Ολοκληρώνοντας αυτήν την παρουσίαση ορισμένων προσχημάτων που αξιοποιούνται για τη δικαιολόγηση του ιμπεριαλιστικού πολέμου, όπως και άλλων ιδεολογικοπολιτικών ζητημάτων που έχουν προκύψει, πρέπει να τονίσουμε τη σημασία τους. Γιατί, αν αποδεχτούμε ως αιτί­ες του πολέμου τα διάφορα προσχήματα που αξιοποιούν οι ιμπεριαλι­στές, τότε θα κάνουμε το λάθος να δώσουμε «συγχωροχάρτι» στις πραγ­ματικές αιτίες, στο «φαύλο κύκλο» της καπιταλιστικής κοινωνίας που προκαλεί τους πολέμους στην εποχή μας. Θα μπλεχτούμε στα «γρανά­ζια» αδιέξοδων δήθεν λύσεων, π.χ. της ανάγκης μιας «άλλης αρχιτεκτο­νικής ασφάλειας» που δήθεν θα καταφέρει να υπολογίζει τις «ανησυχίες ασφάλειας» των χωρών και να προλαμβάνει τους πολέμους. Ενώ η λύ­ση βρίσκεται στην πάλη ενάντια σε κάθε αστική τάξη, ενάντια στη συμμε­τοχή των χωρών και των λαών στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, για την ανα­τροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, που οδηγεί στο «μακελειό» των λαών, στην πάλη για τη νέα, σοσιαλιστική-κομμουνιστική κοινωνία.

 

ΚΟΜΕΠ 3/2022 • ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ σελ 45-74

Το άρθρο αποτελεί ανασκευή ομιλίας του Ελισαίου Βαγενά, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνου του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων, σε σύσκεψη που διοργάνωσε η ΚΟ Κε­ντρικής Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη, στις 9 Ιούνη 2022.
Ωστόσο σε αυτήν έχουν ενσω­ματωθεί απαντήσεις σε σοβαρά ερωτήματα που έχουν προκύψει για τις εξελίξεις, τα διά­φορα προσχήματα των ιμπεριαλιστών και την τοποθέτηση του ΚΚΕ και άλλων ΚΚ.

Δείτε

·       Τρελός ο Πούτιν; Η στρατιωτική | επιχειρησιακή πλευρά του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία

·       Με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας! 👊 Η αλήθεια είναι δύναμη!

·       💥 Ενώ μαίνεται η ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία ... 🤡 😜 Τα fake news του πολέμου καλά κρατούν…

·       Ουκρανία | μαίνεται η ιμπεριαλιστική αντιπαράθεση: Οι τελευταίες εξελίξεις μετά από πέντε μέρες πολέμου

·       Πραγματικότητα και περιθώριο του Πολέμου στην Ουκρανία

·       20 Φεβρουαρίου 2022
Ουκρανία: ένταση, κατηγόριες και διπλωματικές αντεγκλήσεις καθώς στήνεται το σκηνικό πολέμου

·       H “αποναζιστικοποίηση” by Πούτιν... της Ουκρανίας