Το Σύμφωνο “Μόλοτοφ – Ρίμπεντροπ” και τι θέλουν να ξεχνάνε οι ιμπεριαλιστές

Τις μέρες αυτές δήθεν “επετειακά” βλέπουμε 100άδες δημοσιεύματα επώνυμα κι ανώνυμα και “γενικώς”_”αναλύσεις” του περίφημου συμφώνου

Οι σημερινοί απολογητές του ιμπεριαλισμού δείχνουν το Σύμφωνο «Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ», κρύβοντας τη Συμφωνία του Μονάχου, με την οποία οι ιμπεριαλιστές εκείνης της εποχής στήριξαν τον Χίτλερ για να τον στρέψουν ενάντια στη Σοβιετική Ένωση.

Θεωρούμε πως τα “απανθίσματα” επώνυμα κι ανώνυμα και “γενικώς”, ακόμη κι όταν δεν είναι εκ του πονηρού δεν ωφελούν εμάς τους KKEδες, που έχουμε προσεγγίσει απ΄’ολες τις πάντες (οικονομική, πολιτική, κοινωνική και ιστορική) υπάρχουν σαν βιβλιογραφία τα εξής ένα (τριάδα ομοούσια) Ριζοσπάστης, ΚΟΜΕΠ & Δοκίμιο Ιστορίας (+902.gr)

Ενδεικτικά…

23_Αυγ_1939
Η υπογραφή του Συμφώνου Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ και τι προηγήθηκε
Αποσπάσματα από το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ

Στις 23 Αυγούστου 1939, υπογράφτηκε ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τη Γερμανία το Σύμφωνο Μη Επίθεσης, που έμεινε στην Ιστορία ως «Σύμφωνο Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ». Σε μια προσπάθεια να καθυστερήσει τη γερμανική επίθεση εναντίον της, την οποία θεωρούσε βέβαιη, και αξιοποιώντας τις ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, η Σοβιετική Ενωση υπέγραψε το Σύμφωνο, έχοντας εξαντλήσει κάθε προσπάθεια να αποτρέψει τον πόλεμο και ενώ είχε προηγηθεί η υπογραφή του Συμφώνου του Μονάχου, ανάμεσα στη Βρετανία, στη Γαλλία, στη Γερμανία και την Ιταλία.

Προσπαθώντας σήμερα να ξαναγράψει την Ιστορία, η ιμπεριαλιστική ΕΕ, της οποίας επίσημη ιδεολογία είναι ο αντικομμουνισμός, έχει καθιερώσει αυτήν την ημερομηνία ως «Ευρωπαϊκή Μέρα μνήμης στα θύματα του ολοκληρωτισμού και των αυταρχικών καθεστώτων», ταυτίζοντας ξεδιάντροπα τον κομμουνισμό με το ναζισμό, τη Σοβιετική Ενωση, που έδωσε 20 εκατομμύρια νεκρούς στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη ναζιστική Γερμανία. «Ξεπλένει» έτσι το ναζισμό - φασισμό, που είναι γέννημα - θρέμμα του καπιταλιστικού συστήματος.

Οι απολογητές του σάπιου καπιταλισμού και της ιμπεριαλιστικής ΕΕ επιτίθενται στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και όχι στο παρελθόν, επειδή θέλουν να θωρακίσουν το βάρβαρο σύστημα από τη μόνη πραγματική και ρεαλιστική διέξοδο για το λαό, που δεν είναι άλλη από την ανατροπή αυτής της σαπίλας.

Αστικές λαθροχειρίες
σχετικά με το Σύμφωνο Μολότoφ – Ρίμπεντροπ

Με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο της εσθονικής προεδρίας της ΕΕ για τα «εγκλήματα των κομμουνιστικών καθεστώτων» επανήλθε στο προσκήνιο όλος ο αντικομμουνιστικός οχετός για την Ιστορία της περιόδου. Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να εμφανιστεί ως υπέρμαχος της αντικειμενικής αλήθειας βαδίζει χέρι - χέρι με τη διαχρονική διαστρέβλωση από τον ίδιο της Σοβιετικής Ιστορίας και με τη συγκάλυψη του πρωταγωνιστικού ρόλου των οργάνων της ΕΕ στην προώθηση του αντικομμουνισμού.

Στο επίκεντρο της διαπάλης με τις αστικές προσεγγίσεις διαστρέβλωσης και αναθεώρησης της Ιστορίας βρίσκεται ο ψεύτικος ισχυρισμός ότι η Σοβιετική Ενωση είναι συνένοχη για το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, γιατί υπέγραψε το 1939 το Σύμφωνο μη επίθεσης με τη ναζιστική Γερμανία, το γνωστό Σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ.

Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ
Ανακοίνωση για την επιχείρηση καθιέρωσης «ευρωπαϊκής μέρας» αντικομμουνισμού στην ΕΕ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ
Άλλοθι στην επιχείρηση δικαίωσης του ναζισμού
Υποστήριξε σε ομιλία του όσους από τις τάξεις των Ες Ες πολέμησαν τη Σοβιετική Ένωση στις Βαλτικές χώρες

Συνεχίζεται η βρώμικη επιχείρηση ταύτισης του κομμουνισμού με το ναζισμό, με τη σκυτάλη αυτή τη φορά να περνάει στα χέρια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Γέρζι Μπούζεκ. Μιλώντας χτες σε διάσκεψη στις Βρυξέλλες με θέμα «Η Ευρώπη 70 χρόνια μετά το Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότοφ», υιοθέτησε τον όρο «Σύμφωνο Κομμουναζί» και υποστήριξε ότι «αυτό που συνέβη πριν από εβδομήντα χρόνια είναι αδύνατο να συμβεί σήμερα με την Ευρωπαϊκή Ενωση».

ΣΥΜΦΩΝΟ ΜΟΛΟΤΟΦ – ΡΙΜΠΕΝΤΡΟΠ
Μοναδικό μέτρο αυτοάμυνας που διέθετε η ΕΣΣΔ
Όπως προκύπτει και από νέα ιστορικά ντοκουμέντα

Φιέστες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την 23^η Αυγούστου
Αντικομμουνισμός και παραχάραξη της Ιστορίας «δευτέρα φύση»

Ευκαιρία για χυδαίο αντικομμουνισμό που αποτελεί άλλωστε και επίσημη ιδεολογία της ΕΕ, αλλά και για ξέπλυμα του φασισμού και ναζισμού - του γνήσιου τέκνου του καπιταλιστικού συστήματος - έδωσαν και φέτος οι φιέστες της ΕΕ για την 23η Αυγούστου που έχει καθιερωθεί από την ιμπεριαλιστική ένωση ως «Ευρωπαϊκή Μέρα μνήμης στα θύματα του ολοκληρωτισμού και των αυταρχικών καθεστώτων», με αφορμή την επέτειο από την υπογραφή του Συμφώνου «Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ» το 1939.

Θυμίζουμε ότι ανήμερα της «επετείου» ο α' αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σοσιαλδημοκράτης Φρανς Τίμερμανς, και η επίτροπος Δικαιοσύνης Βέρα Γιούροβα δημοσιοποίησαν κοινή δήλωση, με την οποία αναπαράγουν την ανιστόρητη και επικίνδυνη εξίσωση φασισμού - κομμουνισμού

Το παραμύθι της «συμμαχίας Χίτλερ - Στάλιν»

ΓΙΑ ΤΑ 65 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΝΙΚΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ,
9 ΜΑΗ 1945 \ της ΚΕ του ΚΚΕ

Συμπεράσματα για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό \ του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

(copy_paste από Ριζοσπάστη)

Θυμίζουμε τις προκλητικές και ανιστόρητες δηλώσεις επιτρόπων (του αντιπρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σοσιαλδημοκράτη Φ. Τίμερμανς, και της επιτρόπου Δικαιοσύνης, Β. Γιούροβα), με φιέστες και κοινές ανακοινώσεις κυβερνήσεων των χωρών της Βαλτικής, επιχειρήθηκε η απαράδεκτη ταύτιση του κομμουνισμού με το τέρας του φασισμού.
Ευκαιρία για χυδαίο αντικομμουνισμό, που αποτελεί άλλωστε και επίσημη ιδεολογία της ΕΕ, αλλά και για ξέπλυμα του φασισμού και ναζισμού - του γνήσιου τέκνου του καπιταλιστικού συστήματος - ξεκίνησαν και φέτος οι φιέστες της ΕΕ για την 23^η Αυγούστου, που έχει καθιερωθεί από την ιμπεριαλιστική ένωση ως "Ευρωπαϊκή Μέρα μνήμης στα θύματα του ολοκληρωτισμού και των αυταρχικών καθεστώτων", με αφορμή την επέτειο από την υπογραφή του Συμφώνου "Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ" το 1939» (από ανακοίνωση της Ευρωκοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΕ, «Ριζοσπάστης», 27-Αυγ-2019).

Υπενθυμίζουμε ότι το Σύμφωνο «Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ», στις συνθήκες που επικρατούσαν το 1939, ήταν το μοναδικό μέσο άμυνας που είχε απομείνει στη Σοβιετική Ένωση. Εξασφάλισε στη χώρα 21 πολύτιμους μήνες ειρήνης, που κατόπιν αποδείχτηκαν ανεκτίμητοι στην πολεμική της προετοιμασία ενόψει της αναπόφευκτης γερμανικής επίθεσης.

Ο ισχυρισμός ότι η Σοβιετική Ένωση είναι συνένοχη για το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, γιατί υπέγραψε το 1939 το Σύμφωνο μη επίθεσης με τη ναζιστική Γερμανία, αποτελεί το βασικό ιστορικό υπόβαθρο της αντιδραστικής θεωρίας των δύο άκρων, που επιδιώκει να ταυτίσει τους φασίστες με τους κομμουνιστές και το ταξικό εργατικό κίνημα. H αστική αναθεώρηση επιχειρεί να εμφανίσει ως μόνους ειλικρινείς αντιπάλους του φασισμού την άλλη πολιτική έκφραση της δικτατορίας του κεφαλαίου: Τις αστικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες (ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία).

Σκόπιμα αποσιωπά το βασικό ιστορικό δίδαγμα της περιόδου του Μεσοπολέμου: Οτι όλα τα αστικά καθεστώτα, φασιστικά και «δημοκρατικά», είχαν ως κύριο κοινό αντίπαλό τους τη σοβιετική εξουσία και το επαναστατικό κίνημα παγκόσμια, δηλαδή τις μοναδικές δυνάμεις που πάλευαν για να εξαλείψουν την αιτία που γεννά το φασιστικό ρεύμα, τον μονοπωλιακό καπιταλισμό.

Ποιος όπλισε τον Χίτλερ;

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αποτέλεσμα της όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 1929-1933, που, παρά την όποια μικρή αναζωογόνηση στη δεκαετία του '30, δεν ξεπεράστηκε. Ο πόλεμος, ως διέξοδος, αποτελούσε το μέσο για το εδαφικό ξαναμοίρασμα του κόσμου ανάμεσα στις τότε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

Την ίδια περίοδο, το βασικό περιεχόμενο των διεθνών εξελίξεων καθοριζόταν βασικά από την αντίθεση ανάμεσα στο σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό, που εκφραζόταν ως αντίθεση ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τα καπιταλιστικά κράτη. Οι αστικές κυβερνήσεις επιδίωκαν να τσακίσουν το σοσιαλισμό. Απ' αυτόν το σκοπό καθοδηγούνταν και στο γερμανικό ζήτημα οι κυβερνήσεις των νικηφόρων κρατών. Τα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, μετά την αποτυχία της στρατιωτικής επέμβασής τους κατά του σοβιετικού κράτους, στα πρώτα δυο χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, δεν εγκατέλειψαν τα σχέδιά τους για την εξόντωση του σοσιαλισμού με την ένοπλη βία. Στόχευαν στη συντριβή του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, της ΕΣΣΔ, και στην ανατροπή του σοσιαλισμού, ώστε να ξανακερδίσουν έναν χαμένο κρίκο στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα.

Η Γερμανία, παρά το ότι είχε ηττηθεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά την επιβολή σκληρών όρων με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών από τους νικητές (Αγγλία, Γαλλία), εξακολουθούσε να είναι ιμπεριαλιστική δύναμη.

Η Αγγλία και η Γαλλία γνώριζαν ότι η Γερμανία μπορούσε πάλι να προπορευτεί απ' τις άλλες καπιταλιστικές χώρες. Λογικά οι αστικές τάξεις της Αγγλίας και της Γαλλίας θα έπρεπε με όλες τους τις δυνάμεις να εμποδίσουν την οικονομική αναγέννηση και τη στρατιωτική ανάπτυξη της Γερμανίας. Ομως, ΗΠΑ, Αγγλία και Γαλλία κατέστρωναν ήδη σχέδια για νέες αντισοβιετικές πολεμικές περιπέτειες. Και προσπαθώντας να βρουν τις απαραίτητες στρατιωτικές δυνάμεις για να πραγματοποιήσουν αυτά τους τα σχέδια, έστρεψαν την προσοχή τους προς τη Γερμανία. Γιατί παράλληλα με τους ανταγωνισμούς του κεφαλαίου υπήρχε και ο κοινός εχθρός, ο μπολσεβικισμός. Οχι μόνο ως ιδεολογία και πολιτική, αλλά ως κρατική οντότητα και οργάνωση της εργατικής τάξης και των συμμάχων της στην Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

Έτσι συνέβαλαν τα μέγιστα για την αναγέννηση της οικονομικής και πολεμικής ισχύος της Γερμανίας. Απ' το 1924 - 1925 τα καπιταλιστικά κράτη της Δυτικής Ευρώπης εφάρμοσαν μια τέτοια πολιτική. Η Γερμανία ανορθώθηκε οικονομικά με τα σχέδια Ντοζ (1924) και Γιανκ (1929), τα οποία εμπνεύστηκαν κι έθεσαν σε εφαρμογή οι κύριοι εκπρόσωποι του αμερικανικού και του αγγλογαλλικού χρηματιστικού κεφαλαίου.

Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο που με την εφαρμογή αυτών των σχεδίων τα μεγαλύτερα αμερικανικά μονοπώλια («Στάνταρντ Οϊλ», «Τζένεραλ Ελέκτρικ», «Τζένεραλ Μότορς», «Ιντερνάσιοναλ Τέλεγκραφ εντ Τέλεφον Κόμπανι», «Φορντ», «Ανακόντα» κ.λπ.) διεισδύσανε στη γερμανική βιομηχανία με τη μέθοδο των απευθείας επενδύσεων.

Στην καθαρά πολεμική παραγωγή, η πρόοδος της ναζιστικής Γερμανίας, χάρη στα ξένα κεφάλαια, υπήρξε εντυπωσιακή. Στα χρόνια 1933-'39, τα πολεμικά έξοδα της Γερμανίας αυξήθηκαν περισσότερο από 12 φορές, ενώ η γερμανική πολεμική παραγωγή αυξήθηκε 22 φορές. Οι Ενοπλες Δυνάμεις της την 1η Σεπτέμβρη του 1939 έφταναν τα 4,6 εκατ. άνδρες και διέθεταν 26 χιλ. πυροβόλα και όλμους, 3,2 χιλ. άρματα μάχης, 4,4 χιλ. πολεμικά αεροπλάνα, 115 πολεμικά πλοία (από αυτά 57 υποβρύχια).

Η προπαρασκευή του πολέμου

Ήδη από τη δεκαετία του 1930 η χιτλερική κυβέρνηση είχε επιδοθεί σε μια διπλωματική, στρατηγική και οικονομική προπαρασκευή του Παγκόσμιου Πολέμου.

·       Τον Οκτώβρη του 1933, η Γερμανία εγκατέλειψε τη Διάσκεψη της Γενεύης για τον αφοπλισμό και κατέθεσε δήλωση αποχώρησης από την Κοινωνία των Εθνών.

·       Στις 16 Μάρτη 1935, ο Χίτλερ παραβίασε τα άρθρα, τα σχετικά με τον πόλεμο, που περιλαμβάνονταν στη Συνθήκη Ειρήνης των Βερσαλλιών του 1919 και κήρυξε στη χώρα γενική επιστράτευση.

·       Τον Μάρτη του 1936, τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη της Ρηνανίας.

·       Τον Νοέμβρη του 1936, η Γερμανία και η Ιαπωνία υπέγραψαν το «αντικομμουνιστικό σύμφωνο» (ενάντια στη Γ' Διεθνή), στο οποίο το 1937 προσχώρησε και η Ιταλία.

·       Αυτή η δραστηριότητα οδήγησε σε μια σειρά διεθνείς πολιτικές κρίσεις και τοπικούς πολέμους.

·       Στη δεκαετία του '30 άρχισαν επιθετικοί ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι με την εισβολή της Ιαπωνίας στην Κίνα (άρχισε το 1931), την εισβολή της Ιταλίας στην Αιθιοπία (1935-1936) και τη γερμανοϊταλική επέμβαση στην Ισπανία (1936-1939).

·       Η Γερμανία, επωφελούμενη από την πολιτική της λεγόμενης «μη επέμβασης», που ακολουθούσαν η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, κατέλαβε τον Μάρτη του 1938 την Αυστρία και άρχισε να προετοιμάζει επίθεση κατά της Τσεχοσλοβακίας, η οποία είχε υπογράψει συμφωνίες με τη Γαλλία το 1924 και με την ΕΣΣΔ το 1935, που πρόβλεπαν στρατιωτική βοήθεια αυτών των κρατών στην Τσεχοσλοβακία.

Είναι η περίοδος κατά την οποία το γερμανικό κεφάλαιο κάνει καθαρή επίσης την επιδίωξή του να μετατρέψει τις Βαλτικές χώρες σε μια βάση για επίθεση ενάντια στη Σοβιετική Ενωση και να αποσπάσει τη σοβιετική Ουκρανία από την ΕΣΣΔ.

·       Παράλληλα, η βρετανική αστική τάξη επιχειρούσε να κατευθύνει την επιθετικότητα της Γερμανίας προς τη Σοβιετική Ενωση, να ενδυναμώσει τις αντισοβιετικές τάσεις, όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στην Ιαπωνία και την Πολωνία.

·       Η Ιαπωνία προετοιμαζόταν για έναν αντεπαναστατικό πόλεμο ενάντια στη Σοβιετική Ενωση στην Απω Ανατολή, πράγμα που βρήκε την έκφρασή του σε ανοιχτές πολεμικές συγκρούσεις ήδη από το 1938 (μάχη της λίμνης Χασάν) και ιδιαίτερα το 1939 (μάχες του Χάλκιν-Γκολ).

·       Το 1938 αποτέλεσε μια εξαιρετικά αποκαλυπτική χρονιά, όσον αφορά τους σχεδιασμούς των ιμπεριαλιστικών επιτελείων απέναντι στη Σοβιετική Ενωση, αλλά και σχετικά με το πόσο απατηλή ήταν η ελπίδα ότι οι μικρότεροι λαοί μπορούσαν να «ακουμπήσουν» πάνω στα μεγάλα ιμπεριαλιστικά κράτη για την εθνική ανεξαρτησία τους.

Η προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία τον Μάρτη του 1938 αποτέλεσε μια σημαντική δοκιμή, προκειμένου να πληροφορηθούν οι ναζί ποιες θα ήταν οι αντιδράσεις των «δημοκρατικών δυνάμεων». Η Αγγλία και η Γαλλία ούτε σάλεψαν και δύο μήνες μετά από την Αυστρία, οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές στράφηκαν προς έναν νέο στόχο: Την Τσεχοσλοβακία.

Μπροστά στον ολοκάθαρο κίνδυνο γερμανικής εισβολής στην Τσεχοσλοβακία, η Σοβιετική Ενωση ενημέρωσε τη γαλλική κυβέρνηση ότι ήταν έτοιμη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της που απορρέαν από το σοβιετικο-τσεχοσλοβάκικο Σύμφωνο αμοιβαίας βοήθειας του 1935 και να παράσχει ένοπλη υποστήριξη στην Τσεχοσλοβακία. Ζητούσε να πληροφορηθεί τις γαλλικές προθέσεις, μια που ο όρος για ένοπλη βοήθεια ίσχυε μόνο στην περίπτωση που και η Γαλλία, που δεσμευόταν και αυτή με ανάλογο σύμφωνο με την Τσεχοσλοβακία, στρεφόταν εναντίον της Γερμανίας.

Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας, αλλά και της Αγγλίας, όχι μόνο δεν απάντησαν στις σοβιετικές αυτές προτάσεις, αλλά με έμμεσους τρόπους υπονόησαν ότι η καλύτερη λύση για το τσεχοσλοβάκικο ζήτημα ήταν η παραχώρηση της περιφέρειας των Σουδητών στη Γερμανία.

“Κλειδί” η Συμφωνία του Μονάχου

Στην υπόθεση «Τσεχοσλοβακία» τελικά οι ιμπεριαλιστές έδωσαν λύση με τη Συμφωνία του Μονάχου.

·       Τον Σεπτέμβρη του 1938 έγινε συνάντηση Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας, στο Μόναχο, όπου η Τσεχοσλοβακία συμφωνήθηκε να δοθεί στον Χίτλερ.

Χωρίς ουσιαστικά να γίνει συζήτηση, αφού ήδη η κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας είχε προειδοποιηθεί με τελεσίγραφο της Μεγάλης Βρετανίας να δεχτεί τους όρους της Γερμανίας, δηλαδή την προσάρτηση στη Γερμανία εδαφών της με γερμανικό πληθυσμό (περιοχή των Σουδητών).

Αποτέλεσμα της Συμφωνίας του Μονάχου ήταν οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, να επιβάλουν τους όρους της Γερμανίας στην Τσεχοσλοβακία και ουσιαστικά να συμφωνήσουν για την κατάληψη, από τη Γερμανία, της περιοχής των Σουδητών, υπολογίζοντας με τον τρόπο αυτό να ανοίξουν στη Γερμανία «το δρόμο προς Ανατολάς».

Οι ψευτοθριαμβολογίες των Αγγλογάλλων ιμπεριαλιστών, ότι με τη Συμφωνία «η παγκόσμια ειρήνη είχε εξασφαλιστεί για 50 χρόνια τουλάχιστον», αποδείχτηκαν πολύ γρήγορα κενό γράμμα. Στην πραγματικότητα, η αιχμή της Συμφωνίας του Μονάχου στρεφόταν εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Η Συμφωνία όχι μόνο δεν απομάκρυνε τον κίνδυνο ενός νέου Παγκόσμιου Πολέμου, αλλά τον έφερνε ακόμα πιο κοντά.

Οι προσπάθειες της ΕΣΣΔ για την αποτροπή του πολέμου

Ενα σημαντικό γεγονός, που σκόπιμα αποκρύβεται από τους κάθε απόχρωσης σοβιετολόγους, είναι ότι η Σοβιετική Ενωση, παρά την υπογραφή της άθλιας Συμφωνίας του Μονάχου (που τινάχτηκε στον αέρα με την κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας από τους ναζί τον Μάρτη του 1939), αφιέρωσε το 1939 προσπάθειες αρκετών μηνών προκειμένου να υπογραφεί ένα σύμφωνο αμοιβαίας βοήθειας με την Αγγλία και τη Γαλλία, πριν οδηγηθεί τελικά στην υπογραφή του Συμφώνου μη επίθεσης με τη Γερμανία.

·       Ηδη ελάχιστα 24ωρα μετά την κατάληψη της Τσεχοσλοβακίας, η σοβιετική πλευρά πρότεινε τη διεξαγωγή συνδιάσκεψης Αγγλίας, Γαλλίας, ΕΣΣΔ, Τουρκίας, Πολωνίας και Ρουμανίας, προκειμένου να συζητηθούν συγκεκριμένες ενέργειες απέναντι σε παραπέρα επιθετικές ενέργειες της Γερμανίας.

·       Η αγγλική κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση, ενώ η αντιδραστική πολωνική κυβέρνηση αρνήθηκε να βάλει την υπογραφή της δίπλα σε αυτήν της Σοβιετικής Ενωσης! Αντίθετα, το αμέσως επόμενο διάστημα Αγγλία και Γαλλία προχώρησαν σε παροχή μονομερών εγγυήσεων προς την Πολωνία και τη Ρουμανία, εγγυήσεις που, δίχως τη συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης, δεν μπορούσαν να έχουν κανένα πρακτικό αντίκρισμα.

Τελικά, η ίδια η πίεση των εξελίξεων ανάγκασε την Αγγλία και τη Γαλλία να μπουν (με πολύ μεγάλη καθυστέρηση) σε μια διαδικασία διαπραγματεύσεων, στη βάση της πρότασης που έκανε η Σοβιετική Ενωση στις 17 Απρίλη για τη σύναψη ενός τριμερούς συμφώνου αμοιβαίας βοήθειας (μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και ΕΣΣΔ) και στρατιωτικής συμφωνίας που να το στηρίζει.

·       Η πορεία αυτών των διαπραγματεύσεων απέδειξε ότι οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις βρίσκονταν μόνο με το ένα πόδι μέσα σε αυτές. Η άρνηση να διεξαγάγουν τις διαπραγματεύσεις σε επίπεδο υπ. Εξωτερικών, οι περιορισμένες αρμοδιότητες που εκχωρούσαν στις αντιπροσωπείες τους και η παραπομπή της στρατιωτικής συμφωνίας σε δεύτερο επίπεδο είναι ορισμένες πολύ χαρακτηριστικές πλευρές της σκόπιμης κωλυσιεργίας, έως και του ανοιχτού σαμποταρίσματος, από μέρους των ιμπεριαλιστών.

Χρειάζεται να αναφερθεί εδώ ότι τον Ιούλη, όταν οι διαπραγματεύσεις βρίσκονταν σε κρίσιμο σημείο, η αγγλική κυβέρνηση πραγματοποίησε μυστικές συνομιλίες με τους Γερμανούς (το περιεχόμενό τους έγινε γνωστό μετά τον πόλεμο), στις οποίες συζητήθηκαν η πιθανότητα σύναψης ενός συμφώνου μη επίθεσης Αγγλίας - Γερμανίας, μια συμφωνία για κατανομή των σφαιρών επιρροής και εκμετάλλευση των αποικιών κ.τ.λ.

Η τελική φάση των συνομιλιών στη Μόσχα που αφορούσαν τη στρατιωτική συμφωνία των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με τη Σοβιετική Ενωση έδειξε ότι οι κυβερνήσεις Αγγλίας και Γαλλίας δεν ήθελαν στην πραγματικότητα να συνάψουν ένα αποτελεσματικό τριμερές σύμφωνο αμοιβαίας βοήθειας. Αντίθετα, πόνταραν σε έναν πόλεμο μεταξύ Γερμανίας και Σοβιετικής Ενωσης. Από τη μεριά της Σοβιετικής Ενωσης και με τη γερμανική επίθεση στην Πολωνία να θεωρείται σχεδόν δεδομένη, ήταν επιτακτικό να βρεθεί ένας διαφορετικός δρόμος, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα καθήκοντα υπεράσπισης του εργατικού κράτους και του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος.

Ο πόλεμος

Προς το τέλος του 1938 η ναζιστική Γερμανία άρχισε διπλωματική επίθεση κατά της Πολωνίας, δημιουργώντας τη λεγόμενη κρίση του Ντάντσιχ, που σήμαινε ότι, με το πρόσχημα των αξιώσεων για την εξάλειψη των «αδικιών της Συνθήκης Ειρήνης των Βερσαλλιών», σχετικά με την ελεύθερη ζώνη της πόλης Ντάντσιχ, έψαχναν αφορμή να πραγματοποιήσουν εισβολή στην Πολωνία.

·       Τον Μάρτη του 1939 η Γερμανία κατέλαβε ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία.

·       Στη συνέχεια κατέλαβε την περιοχή Μέμελ της Λετονίας και επέβαλε στη Ρουμανία υποδουλωτικό «οικονομικό» σύμφωνο.

·       Η Ιταλία τον Απρίλη του 1939 κατέλαβε την Αλβανία.

·       Σαν απάντηση στη διεύρυνση της φασιστικής εισβολής, οι κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, για να περιφρουρήσουν τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντά τους στην Ευρώπη, υποσχέθηκαν «εγγυήσεις ανεξαρτησίας» σε Πολωνία, Ρουμανία, Ελλάδα και Τουρκία.

·       Η Γαλλία ανέλαβε επιπλέον την υποχρέωση να δώσει στρατιωτική βοήθεια στην Πολωνία σε περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας εναντίον της.

·       Τον Απρίλη - Μάη του 1939 η Γερμανία κατάγγειλε την αγγλοαμερικανική ναυτική συμφωνία του 1935, ακύρωσε το σύμφωνο μη επίθεσης με την Πολωνία, που υπογράφτηκε το 1934, και έκλεισε με την Ιταλία το λεγόμενο Χαλύβδινο σύμφωνο, με βάση το οποίο η ιταλική κυβέρνηση υποχρεωνόταν να βοηθήσει τη Γερμανία.

Το Σύμφωνο μη επίθεσης

Σε αυτές τις συνθήκες, τον Αύγουστο του 1939 υπογράφηκε το γερμανο-σοβιετικό Σύμφωνο μη επίθεσης. Τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι ο ελιγμός της ΕΣΣΔ με την υπογραφή του Συμφώνου «Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ» ήταν μονόδρομος, για να εξασφαλιστούν 21 κρίσιμοι μήνες για τη σοβιετική πολεμική προετοιμασία, για να δοθούν με καλύτερους όρους οι μεγάλες μάχες της Μόσχας και του Στάλινγκραντ.

Η κόκκινη γραμμή που διατρέχει τη σοβιετική εξωτερική πολιτική είναι η τιτάνια μάχη που δίνει το εργατικό κράτος τη δεκαετία του 1930 για να προλάβει να ολοκληρώσει την πολεμική προετοιμασία του και να καθυστερήσει όσο μπορούσε την αναμενόμενη γερμανική επίθεση. Σ' αυτήν την κατεύθυνση, είχε ιδιαίτερη σημασία να αξιοποιηθούν από τη σοβιετική εξωτερική πολιτική όλες οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, ώστε να μη σχηματιστεί ένα ενιαίο μέτωπο στήριξης από όλα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα της στρατιωτικής επίθεσης ενάντια στην ΕΣΣΔ.

Σχετικά με την Πολωνία

Εδώ και πολλές δεκαετίες, έχει γίνει πια κοινός τόπος η αντικομμουνιστική συκοφαντία ότι ένα από τα βασικά αποτελέσματα του Συμφώνου μη επίθεσης Σοβιετικής Ενωσης - Γερμανίας ήταν η «από κοινού εισβολή και ο διαμελισμός της Πολωνίας» τον Σεπτέμβρη του 1939. Ας δούμε επιγραμματικά τις σχετικές προβλέψεις της συμφωνίας και τις πραγματικές εξελίξεις:

Η πρόβλεψη στο Σύμφωνο μιας γραμμής οριοθέτησης, πέρα από την οποία τα γερμανικά στρατεύματα δεν επιτρεπόταν να εισέλθουν, δημιουργούσε θεωρητικά τη δυνατότητα η πολωνική κυβέρνηση να αποσυρθεί, μετά από μια ενδεχόμενη ήττα της, στα ανατολικά εδάφη της Πολωνίας και το πολωνικό κράτος, οπλισμένο και εχθρικό απέναντι στη Γερμανία, να λειτουργήσει ως ένα αμορτισέρ μεταξύ της Γερμανίας και των σοβιετικών συνόρων.

Η ραγδαία όμως κατάρρευση της αστικής πολωνικής κυβέρνησης και του στρατού μέσα σε λιγότερο από δύο βδομάδες από τη γερμανική εισβολή την 1η του Σεπτέμβρη, δημιούργησε νέα δεδομένα που δεν επέτρεψαν τέτοιους σχεδιασμούς. Οι λίγες όμως αυτές μέρες ήταν αρκετές για να δείξουν ότι οι χιτλερικοί είχαν και σχέδια εναλλακτικά προς το Σύμφωνο με τη Σοβιετική Ενωση, όπως τη δημιουργία μιας «ανεξάρτητης Δυτικής Ουκρανίας» στην ανατολική Πολωνία.

Η πιθανότητα δημιουργίας ενός αντισοβιετικού προτεκτοράτου στα σύνορά της δεν άφηνε πολλά περιθώρια στη Σοβιετική Ενωση.

Ετσι, στις 17 Σεπτέμβρη ο Κόκκινος Στρατός πέρασε τα σύνορα και ανέλαβε τον έλεγχο στα ανατολικά εδάφη τού μέχρι τότε πολωνικού κράτους. Εχει ιδιαίτερη σημασία να τονιστεί ότι η Σοβιετική Ενωση επέκτεινε με αυτόν τον τρόπο την κυριαρχία της σε περιοχές όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν είτε Ουκρανοί είτε Λευκορώσοι. Επρόκειτο για σοβιετικά εδάφη που είχαν καταληφθεί το 1920 από τον πολωνικό στρατό του Πιλσούντσκι.

Η διαστρέβλωση σχετικά με το Σύμφωνο «Μόλοτοφ - Ρίμπεντροπ», που επιχειρείται από τα επιτελεία της αστικής τάξης, έχει στόχο να τραβήξει την προσοχή μακριά από το γεγονός εκείνο που αποτελούσε πραγματικά μια συμφωνία διαμελισμού: Το Σύμφωνο του Μονάχου, τον Σεπτέμβρη του 1938, με το οποίο Αγγλία και Γαλλία συμφώνησαν στο διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας, ενίσχυσε για μια ακόμα φορά τον Χίτλερ με σαφή τον σχεδιασμό να στρέψουν τα γερμανικά στρατεύματα κατά της ΕΣΣΔ.

 

Τα σχέδιά τους έγιναν σκόνη
από τον Κόκκινο Στρατό

Τα σχέδια των ιμπεριαλιστών έγιναν σκόνη από τον Κόκκινο Στρατό, με μεγάλο βέβαια τίμημα. Η άμυνα στην αρχή και η νίκη στη συνέχεια στοίχισαν στο σοβιετικό λαό πάνω από 20 εκατομμύρια ζωές, 25 εκατ. εκατομμύρια άνθρωποι έμειναν άστεγοι, η χώρα έχασε το 30% του εθνικού πλούτου.

Αυτός ο πόλεμος επιβλήθηκε στη Σοβιετική Ενωση από τον γερμανικό φασισμό και ήταν η πιο μεγάλη ένοπλη επίθεση των τότε δυνάμεων κρούσης του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού ενάντια στο σοσιαλισμό, ήταν μια σκληρή δοκιμασία για τη μοναδική τότε σοσιαλιστική χώρα. Η ύπουλη επίθεση της χιτλερικής Γερμανίας εναντίον των Σοβιέτ τον Ιούνη του 1941 προετοιμάστηκε από την παγκόσμια αντίδραση, η οποία απόβλεπε στην εξαφάνιση του πρώτου στον κόσμο σοσιαλιστικού κράτους της ΕΣΣΔ, που ήταν φάρος για τους λαούς του κόσμου, στο μοίρασμα των πλούσιων εδαφών του και την υποδούλωση των λαών. Ο ίδιος ο Αδ. Χίτλερ, τον Φλεβάρη του 1945, δήλωσε: «Κύριο καθήκον της Γερμανίας, σκοπός της ζωής μου και έννοια της ύπαρξης του εθνικοσοσιαλισμού είναι η εξόντωση του μπολσεβικισμού».

Τελικά ήταν οι μπολσεβίκοι αυτοί που κάρφωσαν την κόκκινη σημαία στο Ράιχσταγκ. Και θα παραμείνει άσβεστη, φωτεινή ιστορική αλήθεια ότι ο σοσιαλισμός και η πρωτοπόρα πάλη των κομμουνιστών μαζί με τους λαούς, στον απελευθερωτικό αγώνα, νίκησαν το φασισμό.

Οι απολογητές του σάπιου καπιταλισμού και της ιμπεριαλιστικής ΕΕ επιτίθενται στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και όχι στο παρελθόν, επειδή θέλουν να θωρακίσουν το βάρβαρο σύστημα από τη μόνη πραγματική και ρεαλιστική διέξοδο για το λαό, που δεν είναι άλλη από την ανατροπή αυτής της σαπίλας.

Μάνος Κατράκης_ Άξιος γιος της Ρωμιοσύνης στρατευμένος κομμουνιστής με το πιο υψηλό ιδανικό της ανθρωπότητας

Δίδαξε και “ποίησε” ήθος στη θεατρική σκηνή και τη “σκηνή” του αγώνα

“Γονάτισε, Κατράκη, αλλιώς θα πεθάνεις”.

“Όχι, ρε παιδιά, τέτοια χάρη δε σας την κάνω”.

“Τι παριστάνεις, ρε”; - συνέχιζαν – “Τον Μαρίνο Κονταράτο”;

«Όχι, ρε παιδιά, δεν παριστάνω τον Μαρίνο Κοντάρα, απλά τον άνθρωπο”.

Ο διάλογος του αλφαμίτη της Μακρονήσου με τον Μάνο Κατράκη, την ώρα που τον βασάνιζε, αποκαλύπτει το μεγαλείο της συνείδησης του ανθρώπου που κάνει το χρέος του για το λαό του, έχοντας ακλόνητη πίστη στο δίκιο του.

Αυτός ήταν ο Μάνος Κατράκης, ο μεγάλος ηθοποιός, υπόδειγμα γενναίου αγωνιστή, του συνειδητού κομμουνιστή και μοναδικά υπέροχου καλλιτέχνη, που δε σβήνει από τη μνήμη μας, διατηρώντας ανεξίτηλη την εικόνα που ούτε ο θάνατος μπορεί να αλλοιώσει, παρά τα 38 χρόνια από την απώλειά του (γεννήθηκε 14-Αυγ-1908 \ «έφυγε» 2 Σεπ-1984) στη ζωή και στον αγώνα, ξεκινώντας από Μακρονήσι, Αϊ - Στράτη,  Ικαρία.

 

“Η ζωή μου άρχισε από τότε που μπήκα στο κόμμα μου”!

Τον Μάνο Κατράκη, τον καλλιτέχνη, κομμουνιστή, αγωνιστή, τιμά επανειλημμένα το ΚΚΕ με σημαντικές εκδηλώσεις της ΚΕ του Κόμματος.

«Στο μπόι σου παίρνει μέτρο η ανθρωπιά και η τέχνη...», έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος

«Σύντροφε Μάνο, κρητικόπουλο, Ερωτόκριτέ μας, άξιε γιε της Ρωμιοσύνης
Έρωτας είσαι και ομορφιά και λεβεντιά και αγάπη
στο μπόι σου παίρνει μέτρο η ανθρωπιά και η τέχνη
μες στη φωνή σου ακέριος ο λαός βρίσκει την πιο σωστή φωνή του
μες στη φωνή σου πέντε αηδόνια, τρεις αητοί κι ένα λιοντάρι δένουν τη φιλία του κόσμου.

Σύντροφε Μάνο, εσένανε σου πρέπουν αψηλόκορφοι ύμνοι σαν τον πάππο σου τον Ψηλορείτη...».

Τα λόγια αυτά του Ρίτσου ήταν το δώρο του για τον εορτασμό των 50 χρόνων στο Θέατρο του Μάνου Κατράκη, με τον οποίο πρώτα απ' όλα μοιράστηκαν τα βάσανα της εξορίας, στη συνέχεια βρέθηκαν πλάι πλάι στους αγώνες για την ειρήνη και το σοσιαλισμό, χτίζοντας έτσι μια βαθιά φιλία.

“Καινούργιο κόσμο ετοιμάζουν”...

Οι ιδέες, η ειλικρίνεια, το ανυπότακτο του χαρακτήρα, η ανθρώπινη και κοινωνική ευαισθησία, η καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία, αλλά και η κρητική ποιητική φύση του Κατράκη αντανακλώνται και σε ποιήματά του, τα οποία παρατίθενται στο βιβλίο και που έμειναν μια προσωπική υπόθεση που μοιράστηκε μόνο με τους πολύ κοντινούς του ανθρώπους και όχι με το αναγνωστικό κοινό κάποιας έκδοσης. Μέσα από αυτά τα ποιήματα φαίνεται πως στην ψυχή του ζει πάντα η ελπίδα για τον καινούργιο κόσμο: «Στ' ακροθαλάσσι του Αϊ - Στράτη / κρυφά από του Θεού το μάτι / Ζουν άνθρωποι και ωριμάζουν / καινούριο κόσμο ετοιμάζουν».

Οι δυσκολίες της εξορίας, τα βασανιστήρια, η αλληλεγγύη ανάμεσα στους δοκιμαζόμενους συναγωνιστές καταγράφονται από τον Κατράκη με ποιητικό τρόπο: «Κείνο το βράδυ στη χαράδρα... / Δεν το ξεχνάω φίλε / Είχανε σπάσει δυο μπαμπού / στα κόκαλά μου... / Η ανανδρία θυμάμαι / τα 'βαλε με τη λεβεντιά / κείνο το βράδυ / Μα το νεράκι πού το βρήκες / σύντροφέ μου; / Τώρα που πέρασαν οι πόνοι / σε βλέπω αδύνατο κι ωχρό / να σεργιανάς / Κι είπα να σου 'δινα το χέρι / για να ξοφλήσω τη δροσιά / κείνης της νύχτας / Μα το νεράκι πώς το βρήκες / το νεράκι / σ' εκείνο τ' άνυδρο το ρέμα».

“Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής”

Στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής και στα τραγικά χρόνια του εμφυλίου, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της Αντίστασης. Απολύεται από το Εθνικό Θέατρο για τις ιδέες του, συλλαμβάνεται, του ζητούν να υπογράψει δήλωση, αρνείται και εξορίζεται στην Ικαρία, Στη Μακρόνησο και τον Αϊ - Στράτη, μέχρι το 1952. Αλλά και αργότερα, ήταν πάντα από τους πρώτους, σε όλους τους λαϊκούς αγώνες και πάντα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, μέχρι το θάνατό του. Σε εποχές γενικού ξεπουλήματος ο Μάνος Κατράκης, είτε με το λόγο του «Προμηθέα», είτε με τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, στο συνδικαλιστικό κίνημα, στις διεκδικήσεις του ΚΚΕ, τίποτε άλλο δεν επιζητούσε από το να υπηρετήσει τον άνθρωπο.

«Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου», είχε πει ο ίδιος. «Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για το Κόμμα, για τις εκατοντάδες χιλιάδες τους συντρόφους, που αποτελούν τον κορμό του μεγάλου δέντρου του μέλλοντος. Από αυτό αντλούμε όλη τη δύναμη για την τελική δικαίωση των αγώνων και θυσιών του λαού μας. Από τη ζωοδότρα πηγή αυτού του λαού παίρνουμε εμείς οι καλλιτέχνες το υλικό, που το κάνουμε λόγο, εικόνα, ποίηση, μουσική, θέατρο και ό,τι άλλο βοηθά στην καλυτέρευση του νου και της ψυχής».

Χαρακτηριστικό είναι ένα επεισόδιο που έχουν διηγηθεί, τόσο ο Γιάννης Ρίτσος, όσο και η Ρούλα Κουκούλου, όταν οι Αλφαμίτες τον βασάνιζαν: «Γονάτισε Κατράκη - του έλεγαν - αλλιώς θα πεθάνεις». «Οχι, ρε παιδιά, τέτοια χάρη δε σας την κάνω». «Τι παριστάνεις, ρε; - συνέχιζαν - Τον Μαρίνο Κοντάρα;» (τον ήρωα της ομώνυμης ταινίας του Γιώργου Τζαβέλλα, παραγωγής 1948, βασισμένο στο διήγημα του Αργύρη Εφταλιώτη, όπου είχε ενσαρκώσει τον ατρόμητο ήρωα). Κι ο Κατράκης αποκρίθηκε: «...όχι ρε παιδιά, δεν παριστάνω τον Μαρίνο Κοντάρα, απλά τον άνθρωπο».

Χαρακτηριστικός είναι επίσης και ο διάλογος με τη μάνα του, δείγμα του χαρακτήρα και των δύο. Η κυρα - Ειρήνη, όπως όλες οι μανάδες των κρατούμενων αγωνιστών, υπέφερε με τον εγκλεισμό του παιδιού της. Σε μια συνάντησή τους στην εξορία, ο Κατράκης δοκίμασε την ψυχική αντοχή της μάνας του:

« - Τι είναι Μανόλη;

- Θες να 'ρθω στο σπίτι, μάνα;

- Πώς θα 'ρθεις;

- Ε... θα υπογράψω και θα 'ρθω

- Ιντα να υπογράψεις;

- Δήλωση

- Ιντα δήλωση;

- Οτι δεν είμαι αυτό που είμαι...

- Και δεν είσαι;

- Είμαι

- Μην υπογράψεις, κερατά, μην υπογράψεις...»

Με τη γλώσσα της καρδιάς

Ο Μάνος Κατράκης, που στη διάρκεια του βίου του στη χώρα αυτή πληγώνεται, βασανίζεται, καταδιώκεται, εξορίζεται, έρχεται ο καιρός που τιμάται όχι μόνο με πολιτειακές και κοινωνικές διακρίσεις εντός της χώρας του αλλά και εκτός.
Το Μάρτη του 1981 διοργανώνεται στο Παρίσι τιμητική εκδήλωση από τον σκηνοθέτη Γιάννη Ιορδανίδη. Στην εναρκτήρια βραδιά της εκδήλωσης ο Μάνος Κατράκης απευθύνεται στους παρευρισκόμενους με τη γλώσσα της καρδιάς, όπως έκανε πάντα:

«Και να γνώριζα τη γλώσσα του Ρακίνα και του Μολιέρου πάλι θα σας μίλαγα ελληνικά. Δεν θέλω τίποτα να ψευτίσει τη συγκίνησή μου και την ευγνωμοσύνη μου για την τιμή που μου κάνετε. Γι' αυτό χρησιμοποιώ τις λέξεις της γλώσσας μου που ταυτίζονται με την ψυχή μου. Είναι λέξεις που κρύβουν μέσα τους την καθαρότητα του ελληνικού ουρανού και του ασίγαστου πόντου. Εσείς τιμάτε τα 50 χρόνια της καλλιτεχνικής μου δραστηριότητας. Σας ευχαριστώ. Εγώ, όμως, θέλω να σας πω ποιος είμαι. Θέλω να με γνωρίσετε σωστά. Θέλω να σας πω πως γεννήθηκα στην Κρήτη. Μεγάλωσα ξυπόλητο παιδί στις αμμουδιές της πατρίδας μου, που έβαζα στ' αυτιά μου τα κοχύλια της θάλασσας να ακούσω τη βουή του ωκεανού. Δεν ήξερα να αποζητώ την ομορφιά, μα η ομορφιά ξεδιπλωνόταν ολόγυρά μου. Δεν ήξερα να αποζητώ τη λεβεντιά. Μα η λεβεντιά με συνέπαιρνε μέσα μου από τις ιστορίες του παππού μου. Αφήστε να παινέψω την πατρίδα μου. Το αξίζει. Εγινα ηθοποιός όπως θα μπορούσα να γίνω και σιδηρουργός. Ηθελα να ξοδιάσω όσες δυνάμεις κρύβανε τα μπράτσα μου και η ψυχή μου»...

2017
Σε εκδήλωση στα Χανιά, προς τιμήν του κομμουνιστή ηθοποιού, ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ανέφερε μεταξύ άλλων:

«Νιώθω ιδιαίτερη χαρά και εξαιρετική τιμή να βρίσκομαι σήμερα εδώ, σε αυτήν την όμορφη εκδήλωση για τον μεγάλο μας Μάνο Κατράκη, στην πατρίδα του την Κρήτη.

Στα προτερήματα του σπουδαίου αυτού ανθρώπου και καλλιτέχνη δεν συγκαταλέγονται μόνο τα δώρα που του χάρισε, έτσι κι αλλιώς, απλόχερα η φύση: Την ολύμπια φωνή, το αρχοντικό παράστημα, το καλλιτεχνικό ένστικτο και ταμπεραμέντο.

Κυρίως, τον Μάνο Κατράκη τον ξεχωρίζουν οι ψυχικές αρετές, που σμιλεύτηκαν και ωρίμασαν κοπιαστικά, με πολλές θυσίες, από τα νεανικά του ακόμα χρόνια, στο καμίνι της ταξικής πάλης και μιας έντονης ζωής.

Τον ξεχωρίζουν το πάθος για το δίκιο και τη ζωή, η αντρειοσύνη, μαζί με τα πλούσια συναισθήματα, την τρυφερότητα, αλλά και την ατσάλινη θέληση κι εργατικότητα, τη γενναιοφροσύνη και την ανθρωπιά.
Διάλεξε το δύσκολο δρόμο που δίνει νόημα στη ζωή και μεγαλείο στην Τέχνη

Από τη δεκαετία του '30 ήταν ολοφάνερο από τη θερμή υποδοχή κάθε νέας του εμφάνισης, πως μια λαμπρή καριέρα ξανοιγόταν μπροστά του.
Είχε όλες τις προϋποθέσεις να ζήσει μια άνετη ζωή, απολαμβάνοντας τις τιμές και τις δόξες των εκλεκτών της εξουσίας.
Ομως, ο Μάνος Κατράκης προτίμησε να μείνει άνθρωπος.

Διάλεξε το δρόμο του συνειδητά, με επίγνωση των συνεπειών, τράβηξε σταθερά έως το τέλος τον δύσκολο, δύσβατο δρόμο, τον μόνο όμως δρόμο που δίνει τελικά νόημα στην ίδια τη ζωή και μεγαλείο στην Τέχνη.

Το δρόμο της στράτευσης στο πιο υψηλό ιδανικό της ανθρωπότητας, το ιδανικό και το χρέος της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Στη γερμανική κατοχή πήρε, από τους πρώτους, μέρος στον αγώνα, μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ αρχικά και του ΚΚΕ από το 1943 και μετά.

Για την αλύγιστη ψυχή του, το αστικό κράτος τον απέλυσε από το Εθνικό Θέατρο το 1947, τον κράτησε και βασάνισε στα μπουντρούμια της Ασφάλειας και τον έστειλε εξορία από το 1948 έως το 1952, στην Ικαρία, τη Μακρόνησο και τον Αη Στράτη.
Η εξορία και οι βασανισμοί όμως είχαν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που επεδίωκαν οι διώκτες του. Ισχυροποίησαν την πολιτική και ιδεολογική συγκρότηση του Μάνου, που ρούφηξε όλη τη γνώση και την πείρα από τον συγκεντρωμένο, σε εκείνους τους άγριους τόπους, ανθό του αγωνιζόμενου ελληνικού λαού.
Πλάι στον Ρίτσο, τον Ιμβριώτη, τον Σαράφη και άλλους επώνυμους και ανώνυμους συντρόφους, ένιωσε πόσο μεγάλος είναι ο άνθρωπος κι έδωσε τον καλύτερο εαυτό του για να κρατηθεί ψηλά το αγωνιστικό φρόνημα των εξορίστων και να λάμψει το μεγαλείο της ανθρωπιάς τους.

Φάρος ενός τιτάνιου αγώνα

Σαν αληθινός καλλιτέχνης της ζωής, είχε γίνει ένας από τους φάρους του τιτάνιου αγώνα των πολιτικών κρατουμένων για να νικήσουν τον πόνο, την ταπείνωση, το θάνατο.
Σε αυτήν την υπόθεση έταξε και την υποκριτική τέχνη του, ειδικά στον Αη Στράτη, όπου τα λιγοστά ψήγματα ελευθερίας επέτρεψαν στην κοινότητα των εξορίστων να ανεβάσουν υψηλού επιπέδου θεατρικές παραστάσεις.
Μετά την επιστροφή του από την εξορία, ούτε το στίγμα του "αντεθνικού μιάσματος", ούτε οι κάθε είδους αποκλεισμοί και η εχθρότητα του αστικού κράτους τον εμπόδισαν να επιβληθεί και πάλι στη θεατρική σκηνή. Το αντίθετο, μάλιστα.

Η περίοδος αυτή, από το 1952 έως το 1967, είναι από τις πιο δημιουργικές της σταδιοδρομίας του, καθώς στην τέχνη του βρήκε έκφραση το καταστάλαγμα των γνώσεων που αποκτήθηκαν και των διεργασιών που συντελέστηκαν στη συνείδησή του, στα χρόνια της εξορίας.
Καταξιώνεται ως ένας από τους κορυφαίους και πιο λαοφιλείς πρωταγωνιστές και πραγματοποιεί το όνειρό του να ιδρύσει θέατρο σύμφωνα με τις ιδεολογικές και αισθητικές του πεποιθήσεις, το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο.
Μαζί με το θέατρο και τον κινηματογράφο, την ίδια περίοδο, και ενώ το ΚΚΕ ήταν παράνομο, δραστηριοποιείται μέσα από την ΕΔΑ και το Ελληνικό Κίνημα για την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό.
Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967, ο Μάνος Κατράκης πλήρωσε για μια ακόμα φορά το τίμημα της κομμουνιστικής του στράτευσης.
Δέχτηκε το δυνατότερο πλήγμα, που ήταν η έξωση του θεάτρου του από το Θέατρο του Αλσους, στο Πεδίον του Άρεως. Οι κλήσεις στα αστυνομικά τμήματα και την Ασφάλεια έγιναν καθημερινότητα, η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά και η συνήθως δύσκολη οικονομική του κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά.

Ομως δεν το βάζει κάτω. Παρά τη φτώχεια και την κλονισμένη του υγεία, σαν "πληγωμένο λιοντάρι, κυνηγημένο από τα κακά σκυλιά, με πάντα ολόρθο κι άτρωτο το χαιτοφόρο του κεφάλι", όπως τον περιγράφει ο Γιάννης Ρίτσος, προβάλλει ακόμα πιο αστραφτερός στη μεγάλη σκηνή της ταξικής πάλης, τόσο με την τέχνη όσο και με τη δράση του, μέσα από το νόμιμο πια ΚΚΕ, από το 1974, έως ότου να τον νικήσει ο θάνατος.

Η μεγάλη μορφή του Μάνου Κατράκη έχει περάσει πλέον και στην ιστορία της Τέχνης, ως το σύμβολο του ανυπότακτου κοινωνικού αγωνιστή που υψώνεται χορεύοντας πάνω από το θάνατο.

Οι τιμητικές διακρίσεις στον σπουδαίο δημιουργό από διάφορους φορείς ήταν πολλές τα χρόνια της μεταπολίτευσης, όπως αυτές που έγιναν για τα 50χρονά του στο θέατρο το 1981. Ξεχωριστή αυτή στο Παρίσι, όπου παρευρέθηκε η αφρόκρεμα της γαλλικής διανόησης και τέχνης.

Ομως, για τον Κατράκη η μεγαλύτερη τιμή ήταν η συμμετοχή του στη δραστηριότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Συνήθιζε να λέει: "Η ζωή μου άρχισε από τότε που μπήκα στο κόμμα μου".

Στη μεγάλη εκδήλωση που οργάνωσε η ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισσό, για να τον τιμήσει, μετά την προσφώνηση του Κόμματος που τον αποκάλεσε στρατευμένο "καλλιτέχνη του λαού", απάντησε συγκινημένος: "Δεν είμαι απλά στρατευμένος. Είμαι έτοιμος για όλα"!

Ο Μάνος Κατράκης σημάδεψε όλες τις πολιτικές μάχες του ΚΚΕ. Με τις ανεπανάληπτες απαγγελίες του, με τις παραστάσεις του στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ, με τη συμμετοχή του στα ψηφοδέλτια του Κόμματος, σηματοδοτούσε τον αταλάντευτο αγώνα του ΚΚΕ για το φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας.
Είχε ένα τεράστιο απόθεμα εμπειριών από την πλούσια και γεμάτη ζωή του, για να τα δώσει ως δώρα στους ανθρώπους.
"Μισημένος", καθώς ο Προμηθέας, "από όλους τους θεούς, γιατί τους ανθρώπους αγάπησε τόσο", κέρδισε μια θέση παντοτινή ανάμεσά τους, ανάμεσά μας».

«Όποιος θέλει, κόντρα στη διάχυτη βία, σκληρότητα, σήψη, χυδαιότητα της σύγχρονης κοινωνίας, να διατηρήσει την ανθρωπιά του και να γλυκάνει την ψυχή του, ας δει το έργο του Χιου Λέοναρντ «Ντα», του οποίου υπέροχος πρώτος διδάξας υπήρξε ο Μάνος Κατράκης. Πρόκειται για έργο πραγματικά λαϊκό, που αντανακλά την, πολύ συγγενική με του δικού μας, βαθιά ανθρωπιστική ψυχολογία και παράδοση του πολυβασανισμένου, αγωνιστή ιρλανδικού λαού. Αυτοβιογραφικό έργο της ευγνώμονης μνήμης του συγγραφέα για «ταπεινούς», φτωχούς, μεγαλόκαρδους, άτεκνους θετούς γονείς του, αλλά και της συγκινητικής «αυτοκριτικής» του, επειδή για να σπουδάσει και να γίνει συγγραφέας – με τη δική τους βοήθεια, από το υστέρημά τους – έφυγε μακριά τους, στη μισητή για τον πατέρα του, κατακτήτρια Αγγλία, δεν τους στάθηκε στα γηρατειά και στο τέλος τους. Ο συγγραφέας με αυτό το έργο, κυρίως φιλοτεχνώντας το «πορτρέτο» του θετού πατέρα του (Ντα), «προσκυνά» και «υμνεί» τον τίμιο, αγνό, εργατικό, καλοσυνάτο, πατριώτη, θυμόσοφο και ουμανιστή λαϊκό άνθρωπο της πατρίδας του…», σημείωνε ανάμεσα σε άλλα σε κριτική της στο Ριζοσπάστη, η αξέχαστη Θυμέλη (Αριστούλα Ελληνούδη).

 Δείτε \ Ριζοσπάστης

• «Η στράτευσή του καταλύτης για να δημιουργήσει»
  Μεγάλη απήχηση είχε η εκδήλωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μάνο Κατράκη
• 
  
• ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
  «Μες στη φωνή σου ο λαός βρίσκει την πιο σωστή φωνή του... »
  Ενα μικρό αφιέρωμα στον μεγάλο μας ηθοποιό με αφορμή τη συμπλήρωση 35 χρόνων από το θάνατό του
• «Άξιος γιος της Ρωμιοσύνης» - Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ
• Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου
• Μεγάλες απουσίες, μνήμες αξίας
• Μνήμες μιας ολόκληρης ζωής: Η σύντροφος της ζωής του, Λίντα Αλμα - Κατράκη, θυμάται...
• Λείπει σήμερα πολύ...

Μια διευκρίνιση σε ένα δημοφιλές Μακρονησιώτικο ιστορικό στιγμιότυπο

Σχετικά με το περιστατικό \ διάλογο με τον ΑΜίτη στο Μακρονήσι «Τι παριστάνεις, ρε;» — «Τον Μαρίνο Κονταράτο;» κλπ.

Αυτό έχει αναπαραχθεί σε πολλές αναρτήσεις, φωτο κλπ. όμως «Κονταράτος» δεν υπήρξε…

Προφανώς η αναφορά έχει να κάνει με τον “Μαρίνο Κοντάρα” την «ιστορική» ταινία του 1948, σε σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβέλα, όπου πρωταγωνιστούσαν –μαζί με τον Κατράκη, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Μπίλλυ Κωνσταντόπουλου, Γιώργος Τζίφος, Σπύρος Καψάλης κ.ά.

Η υπόθεση τετριμμένη που έγινε εκείνα τα χρόνια συνώνυμο της «λεβεντιάς»… ο Μαρίνος Κοντάρας (Μάνος Κατράκης), κουρσάρος στο Αιγαίο, ερωτεύεται και κλέβει την όμορφη Λεμονή (Μπίλλυ Κωνσταντοπούλου), αλλά για να γίνει δική του, η κοπέλα τού ζητά να ορκιστεί πως θα αφήσει τη ζωή του πειρατή. Εκείνος δέχεται και συμφιλιώνεται με τους διώκτες του, μεταξύ αυτών με τον αδερφό της Λεμονή (Βασίλη Διαμαντόπουλος) …

Πρόκειται για διασκευή του ομώνυμου διηγήματος του Αργύρη Εφταλιώτη και είναι η πρώτη ελληνική ταινία που συμμετείχε επίσημα σε διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου.

Το όνομα έγινε γνωστό χάρη στο αληθινό περιστατικό στο Μακρονήσι όπου ο Μάνος δε λύγισε στα απάνθρωπα βασανιστήρια των Α/Μιτών να κάμψουν την ψυχή του και το φρόνημά του αλλά όρθιος και χαμογελαστός στην πρόκληση «Τι μας παριστάνεις, Κατράκη, τον Μαρίνο Κοντάρα; απάντησε. Όχι! Δεν παριστάνω τον Μαρίνο Κοντάρα. Απλώς, παριστάνω τον άνθρωπο (κατά μια άλλη εκδοχή είπε «παριστάνω το Μάνο Κατράκη»)

Και έτσι συνέχισε τη ζωή του, στα «εύκολα» (που σχεδόν ποτέ δεν υπήρξαν γι αυτόν) και κυρίως στα ΔΥΣΚΟΛΑ — ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΓΟΝΑΤΙΣΕ! ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΥΠΕΓΡΑΨΕ...

ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ
Παλικάρι στη Μακρόνησο
γράφει \\ ο Νίκος Καραντηνός

ΔΕΝ υπάρχει μέρα πιο ταιριαστή σαν αυτή τη φθινοπωρινή για να θυμηθούμε μετά την εκλογική μάχη τον μεγάλο λαϊκό καλλιτέχνη, τον Μάνο Κατράκη, που «έφευγε» τέτοιο καιρό εδώ και 17 χρόνια.
ΣΤΟΝ Μάνο τα λουλούδια μας. Ενα «γεια χαρά», όπως αυτό που λέγαμε μεταξύ μας, ανοιχτόκαρδα, καθώς το πρωί βγαίναμε από το μεγάλο αντίσκηνο στο Μακρονήσι. Το διαβόητο εκείνο αναρρωτήριο που ήταν εκείνη η μεγάλη σκηνή, όπου καταλήξαμε με τον Μάνο κι άλλους συναγωνιστές, που τους είχαν άγρια κακοποιήσει οι «επίλεκτοι» του Γ. Τζανετάτου.

ΗΤΑΝ αυτή η χιλιοτρυπημένη σκηνή, που μόλις βράδιαζε γλιστρούσαν οι φαντάροι για να φέρουν μηνύματα και, περισσότερο απ' όλα, καμιά εφημερίδα για να μη νιώθουμε ξεκομμένοι από τον κόσμο.
ΗΣΟΥΝ εσύ Μάνο, που εκείνη την ανατριχιαστική νύχτα, που οι βασανιστές γύρεψαν να τσακίσουν την αντίσταση των πολιτικών κρατουμένων, τους αντιμετώπισες. Εσύ στάθηκες όρθιος, χαμογελαστός μπροστά στη θύελλα, που γύρω σου είχε ξεσπάσει.

ΦΡΥΑΞΑΝ οι αλφαμίτες να κάμψουν την ψυχή σου, το φρόνημά σου. Τι μας παριστάνεις, Κατράκη, τον Μαρίνο Κοντάρα; Ηταν ο ήρωας ομώνυμης ταινίας, που είχε εντυπωσιάσει. Οχι, απαντούσε στους βασανιστές ο Κατράκης. Δεν παριστάνω τον Μαρίνο Κοντάρα. Απλώς, παριστάνω τον άνθρωπο.
ΤΑ περήφανα αυτά λόγια του Μάνου Κατράκη μαθεύτηκαν από σκηνή σε σκηνή σ' όλο το στρατόπεδο, αλλά βγήκαν κι έξω από το κάτεργο, για να μαθευτούν τα αφάνταστα όργια σε βάρος των κρατουμένων.

ℹ️ Οι φωτογραφίες είναι από την έκδοση της ΣΕ “Μάνος Kατράκης - Στη ζωή, τη σκηνή και την οθόνη” 2004 \ ISBN 960-224-969-2  (35×25) Σελίδες 304

Στο πρώτο μέρος, Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΚΑΤΡΑΚΗ. Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια, οι πρώτες εμφανίσεις σαν νέος ηθοποιός, οι δεκαετίες του ’30 και του ’40, τα χρόνια της εξορίας και η ένταξή του στην αριστερά, η ζωή με τη Λίντα, τα χρόνια της καθιέρωσης, οι τιμητικές διακρίσεις.

Στο δεύτερο, Ο ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ. Τα πρώτα του βήματα, το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο, η ίδρυση και η πορεία του βήμα-βήμα. Ακολουθούν: Ο ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ, ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΟΘΟΝΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ. Και η έκδοση συμπληρώνεται με το ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ που περιλαμβάνει, με χρονολογική σειρά και όλους τους συντελεστές, τις παραστάσεις και τις  ταινίες του Μάνου Κατράκη.

Η ζωή του Μάνου Κατράκη συνδέεται αναπόσπαστα με το δημόσιο βίο του τόπου και του καιρού του.

«...Εσείς τιμάτε τα 50 χρόνια της καλλιτεχνικής μου δραστηριότητας. Σας ευχαριστώ. Εγώ όμως θέλω να σας πω ποιος είμαι. Θέλω να με γνωρίσετε σωστά. Θέλω να σας πω πως γεννήθηκα στην Κρήτη. Μεγάλωσα ξυπόλητο παιδί στις αμμουδιές της πατρίδας μου, πως έβαζα στ’ αυτιά μου τα κοχύλια της θάλασσας να ακούσω τη βουή του ωκεανού. Δεν ήξερα να αποζητώ την ομορφιά, μα η ομορφιά ξεδιπλωνόταν ολόγυρά μου. Δεν ήξερα να αποζητώ τη λεβεντιά. Μα η λεβεντιά με συνέπαιρνε μέσα από τις ιστορίες του παππού μου. Αφήστε να παινέψω την πατρίδα μου. Το αξίζει! Έγινα ηθοποιός όπως θα μπορούσα να γίνω και σιδηρουργός. Ήθελα να ξοδιάσω όσες δυνάμεις κρύβαν τα μπράτσα μου και η ψυχή μου…», θα πει ο μεγάλος καλλιτέχνης χρησιμοποιώντας τη γλώσσα της καρδιάς και απευθυνόμενος στους παρευρισκόμενους της τιμητικής εκδήλωσης που διοργανώθηκε  στα 50χρονα της καλλιτεχνικής του πορείας, τον Μάρτιο του 1981 στο Παρίσι.