Luis Manuel Molina✨ Η μουσική ως πάθος & πεπρωμένο

«Η μουσική συναυλιών είναι το κύριο για μένα», είπε ο πολύπλευρος ερμηνευτής, απόφοιτος του Ανώτατου Ινστιτούτου Τέχνης του νησιού της επανάστασης (ISA) σε συνέντευξή του στη Granma.

«Μπορεί να πεις ότι είμαι ονειροπόλος, αλλά δεν είμαι ο μόνος, ελπίζω μια μέρα να έρθεις μαζί μας». Η φράση που αποτελεί μέρος του τραγουδιού Imagine, του John Lennon, περιγράφει τον Luis Manuel Molina, κιθαρίστα, σολίστ, συνθέτη, σκηνοθέτη, σεναριογράφο και παρουσιαστή ραδιοφωνικών εκπομπών, ο οποίος, κατά τη διάρκεια ~45χρονης επαγγελματικής σταδιοδρομίας, μέσω των οργάνων και του ραδιοφώνου του, έχει συμβάλει στη διάδοση του έργου 10άδων …100άδων συνθετών και ερμηνευτών συναυλιών, παραδοσιακής κουβανέζικης και ροκ μουσικής.

Όταν ήταν πολύ νέος, μαζί με τον Aldo Rodríguez, έγιναν οι πρώτοι Κουβανοί νικητές σε διεθνή διαγωνισμό κιθάρας στην ιστορία του οργάνου στην Κούβα, στον 4^ο Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας και Φεστιβάλ στο Έστεργκομ της Ουγγαρίας, το 1979.

«Για να είσαι σολίστ πρέπει να έχεις ένα ευρύ ρεπερτόριο», λέει, και συμβουλεύει τις νέες γενιές μουσικών να «ακούνε τα πάντα», από τα σπουδαία κλασικά μέχρι τα πιο σύγχρονα έργα, καθώς και να μελετούν πάντα, κερδίζοντας σχόλια από την εμπειρία ερμηνευτών υπερβατικών μορφών στην ιστορία του οργάνου, μεταξύ των οποίων και ο Leo Brouwer (σσ. Juan Leovigildo Brouwer Mezquida Κουβανός συνθέτης, μαέστρος και κλασικός κιθαρίστας επίτιμο μέλος του Διεθνούς Μουσικού Συμβουλίου), τον οποίο θεωρεί «θεμελιώδη αναφορά στη μουσική κιθάρα».

Ο καλλιτέχνης υποστηρίζει ότι τώρα υπάρχουν όλο και περισσότεροι χώροι για μουσική συναυλιών στην Κούβα, περισσότερες ευκαιρίες για πολιτιστική ανταλλαγή μεταξύ ντόπιων και ξένων ερμηνευτών, όπου οι οργανοπαίκτες μπορούν να αποδειχθούν ως μουσικοί.

Από την κλασική μουσική ήρθε στο ροκ, ένα είδος που «με πάθος από πολύ μικρός και άσκησε μεγάλη δύναμη πάνω μου, ειδικά τους Beatles». Ο Μολίνα ανέλαβε την πρόκληση να εκλαϊκεύσει αυτό το είδος στο νησί σε μια εποχή που δεν ήταν τόσο διαδεδομένο. Εκτός από την προβολή του μέσω του ραδιοφώνου, ίδρυσε τα συμφωνικά ροκ συγκροτήματα Géminis και Magical Beat. «Προσπάθησα, με σεμνότητα, να αναδημιουργήσω αυτή την υπέροχη μουσική των δεκαετιών '60-'70 και να τη μεταφέρω σε πιο ακαδημαϊκούς ήχους, ώστε η νεολαία να την απολαύσει και ακόμη να τη χορέψει».

Το Bocetos de Ultramar, με τίτλο «mi primer disco y todo de música mía» (το πρώτο μου άλμπουμ και όλη μου η μουσική), θα κυκλοφορήσει σύντομα, ως παραγωγή του μαέστρου Ernán López-Nussa, με νότες του εξέχοντος μουσικολόγου Olavo Alén. Αποτελείται από δέκα τραγούδια, επτά σόλο και τρία μουσικής δωματίου. Συμμετέχουν  δύο εξαιρετικοί οργανοπαίκτες, ο φλαουτίστας Niurka González και η τσελίστρια Gabriela Nardo.

Ο Μολίνα είναι πάντα απασχολημένος, δημιουργώντας ή γράφοντας σενάρια για τις τρεις ραδιοφωνικές εκπομπές του στο cmbf Radio Musical Nacional. Αυτή η άλλη δουλειά εκτελείται για περισσότερα από 30 χρόνια και την αναλαμβάνει «σχεδόν με την ίδια αυστηρότητα όπως η καριέρα μου ως ερμηνευτής».

Είναι περήφανος που έχει εξαιρετικές πολιτιστικές προσωπικότητες όπως ο Miguel Barnet, η Nancy Morejón  ο Pedro de la Hoz μεταξύ των ακροατών του στο ραδιόφωνο, αλλά και που δέχεται φιλοφρονήσεις από το ευρύ κοινό. Γι' αυτό «προσπαθώ τα σενάρια μου να γίνονται κατανοητά από αυτούς που γνωρίζουν το θέμα αλλά και από αυτούς που δεν γνωρίζουν. Είναι σαν ένα μάθημα μουσικής, στο οποίο μαθαίνω κι εγώ».

   (σσ).
__Miguel Ángel Barnet Lanza Κουβανός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και εθνογράφος,  ειδικός στην αφρο-κουβανική κουλτούρα _σπούδασε κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας, υπό τον Fernando Ortiz, τον πρωτοπόρο της κουβανικής ανθρωπολογίας
__ Pedro de la Hoz González (Cienfuegos, 1953) Κουβανός δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας, κάτοχος της Διάκρισης για τον Εθνικό Πολιτισμό και ιδρυτής του Huella. Ήταν ο πρώτος διευθυντής του περιοδικού Artecubano, μέλος της Ένωσης Κουβανών Δημοσιογράφων και της Ένωσης Κουβανών Συγγραφέων και Καλλιτεχνών. Θεωρούμενος ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους Κουβανούς δημοσιογράφους, έχει ειδικευτεί στην προώθηση και κριτική της μουσικής του νησιού.

__ Nancy Morejón: Κουβανή πολυβραβευμένη ποιήτρια, κριτικός και δοκιμιογράφος σήμερα –μεταξύ άλλων, Πρόεδρος της Ένωσης Συγγραφέων και Καλλιτεχνών της Κούβας, η πιο γνωστή και πιο ευρέως μεταφρασμένη γυναίκα ποιήτρια της μετεπαναστατικής Κούβας,

Πηγή granma
Luis Manuel Molina _από την «κόκκινη εγκυκλοπαίδεια» της Κούβας ecured.cu

Ο Λουίς Μανουέλ Μολίνα ντε Βαρόνα, γεννημένος στην Αβάνα 25-Φεβ-1959, είναι μουσικός, κιθαρίστας, συνθέτης, διασκευαστής, μουσικός διευθυντής, ραδιοφωνικός παραγωγός και broadcaster.

Σπούδασε στο Ωδείο Amadeo Roldan με τον καθηγητή Flores Chaviano και αποφοίτησε με πτυχίο Μουσικής, με ειδίκευση στην κιθάρα από το Instituto Superior de Arte (ISA-Αβάνα) με καθηγητές τον αδελφό του Carlos Molina και Isaac Nicola + Jesus Ortega. Ο Molina έλαβε master classes από σημαντικές προσωπικότητες όπως οι Leo Brouwer, Alirio Diaz, Ichiro Suzuki, Κώστας Κοτσιώλης, Manolo Sanlúcar Monica Rost κλπ

 Συνθέσεις

Μικτή χορωδία

·         La balada azul, 1979 –η Μπλε Μπαλάντα,

·         Las Bienaventuranzas _1993

·         Te doy gracias Σας ευχαριστώ _1994,

·         Ave María _1997

Μικτή χορωδία και ορχήστρα

Cantata gesta luminosa
(Καντάτα φωτεινή πράξη, 1988)

Σόλο κιθάρα

·         Romance para dos almas, 1979

·         Capricho místico para una guitarra solitaria, Μυστικό καπρίτσιο για μια μοναχική κιθάρα 1986

·         Serenata del Ángel, Αγγελική Σερενάτα 1990

·         Tres evocaciones españolas, Τρεις ισπανικές μουσικές μελέτες 1992

·         Externsteine, 1992

·         Bocetos de ultramar, σκίτσα στο εξωτερικό 1994

·         Oración y Tarantella Fantástica, 1998

·         Sonata No.1 "El Valle de los Templos", 1998–99

·         Adagio para el Gentilhombre de Aranjuez, για τον κύριο Aranjuez 1999

·         Poema Idílico, ποίημα ειδύλλιο  2000

·         Balada para el Caballero _για τον Ιππότη, 2002

·         Sgt. Pepper's Fancy, 2002

·         Vals para una Ninfa, Βαλς για μια νύμφη 2005

·         Oricalco, _Ορείχαλκος 2006

1998–99

     Adagio for the Gentleman of Aranjuez, 1999

     Ειδυλλιακό ποίημα, 2000

     Μπαλάντα, 2002

     Sgt Pepper's Fancy, 2002

     Βαλς για μια νύμφη, 2005

     Orichalcum, 2006

     Romance for Two Souls,

     Mystical Whim for a Solitary Guitar, 1986

     Σερενάτα του αγγέλου, 1990

     Τρεις ισπανικές υποκλίσεις,

     Externsteine, 1992

     Overseas Sketches, 1994

     Προσευχή και φανταστική Ταραντέλα,

     Σονάτα Νο.1 «The Valley of the Temples», 1998–99

     Adagio για τον κύριο του Aranjuez,

     Ειδυλλιακό ποίημα,

     Μπαλάντα για τον κύριο, 2002

     Sgt. Το Pepper's Fancy, 2002

     Βαλς για μια νύμφη, 2005

     Oricalco, 2006

Δύο κιθάρες

Talismán y Arabescos    

Τρεις κιθάρες

Αναμνηστικό του Aha-u-sen,

Τέσσερις κιθάρες

Divertimento Διασκέδαση, 1992

 

Ορχήστρα με κιθάρες

      Fantasía para la Dama del Lago _Φαντασία για την κυρία της λίμνης Bullensee,1995

      Ofrenda para una flor, Προσφορά για ένα λουλούδι 1995

      Taj Mahal, Idilio de los Amantes, 2002

      Sinfonía de _Συμφωνία του Gilgamés, 2008–09

      Bullesee, 1995

      Taj Mahal, Idilio de los Amoros Ένα ειδύλλιο εραστών, 2002

      Gilgamés, 2008-09

Κλαρινέτο και Κιθάρα

El Hada de los Sortilegios, Το χρώμα των sictiles 

Σόλο πιάνο

Preludio y Toccata, 1979 Πρελούδιο και Τοκάτα,

Μουσική δωματίου

§  Un otoño en Weimar Ένα Φθινόπωρο στη Βαϊμάρη, 1982, ηχογράφηση φλάουτου και δύο κιθάρες

§  La música de la casa de nadie, Η μουσική του σπιτιού κάποιου _1989 για φλάουτο, όμποε, κλαρίνο, γαλλικό κόρνο και κιθάρα.

§  Pastoral y danza rustica _Ποιμενικός και ρουστίκ χορός,

§  Suite cubana  Κουβανική σουίτα, 1993

§  Como un ángel cruzando por mi ventana Σαν άγγελος που διασχίζει το παράθυρό μου  1996

§  Oración por los cinco  Προσευχή για τα πέντε, 2013

Incidental _Συμπτωματική- “τυχαία” μουσική

La gata que iba sola, 1988 Η γάτα που πήγε μόνη,
Πήτερ Παν, 1990
σσ.
Η “τυχαία” δεν είναι κυρίως μουσική, έχει να κάνει με παιχνίδι, τηλεοπτικό πρόγραμμα, ραδιοφωνικό πρόγραμμα, βιντεοπαιχνίδι ή κάποια άλλη μορφή παρουσίασης στον αντίποδα πχ. του soundtrack για τον κινηματογράφου.

Ο Luis Manuel Molina ως κιθαρίστας και συνθέτης, συμμετείχε ως μουσικός ενορχηστρωτής και ερμηνευτής στη Λειτουργία που τελέστηκε στην Αβάνα κατά την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β' (1998) και έπαιξε ξανά παρόμοιους ρόλους για τον Πάπα Βενέδικτο XVI (2012). Διευθύνει, γράφει και διευθύνει δύο εξειδικευμένα ραδιοφωνικά προγράμματα στη μουσική, το Radio musical nacional CMBF (Πρώιμη μουσική + Φίλοι της κιθάρας)  επίσης, διευθύνει και γράφει για το τμήμα μουσικών στον ίδιο σταθμό (εκπομπή «εγκαίρως»). Είναι συν-συγγραφέας έργου για τους Beatles στην Κούβα (Αβάνα \ Φεβ-1998). Έργα του έχουν δημοσιευτεί από τον εκδοτικό οίκο Alpuerto της Μαδρίτης, Hubertus του Nogatz στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας κά.

Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε περιοδικά όπως το Journal of Country WAVE Marti Studies Center. Γράψτε (εβδομαδιαία) τις νότες στα προγράμματα της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Κούβας. Τον Απρίλιο του 1993 το "Divertimento" του ερμηνεύτηκε από την Κιθάρα Ορχήστρα του Ωδείου Shenandoah (Βιρτζίνια), ΗΠΑ. Το Symphony of Gilgamesh κυκλοφόρησε στην Κούβα στις 26 Ιουλίου 2009 στο Θέατρο Amadeo Roldán για κιθαριστική ορχήστρα Rheine (Γερμανία). Η Guitar Orchestra του Ρήνου της Γερμανίας έχει συμπεριλάβει επίσης μια σύνθεση για την Κυρία της λίμνης Bullensee στο άλμπουμ της Live Fancy.

Έχει συμμετάσχει στο Festival Σύγχρονης Μουσικής της Αβάνας (Havana 2007, 2008, 2009 και 2010). Ερμηνεύοντας ως σολίστ στα φεστιβάλ XXI, XXI και XXIII του αποτύπωμα της Ισπανίας πρωταγωνίστησε στο Gala 60ης επετείου για το Ίδρυμα του Εθνικού Μπαλέτου της Κούβας (Teatro Amadeo Roldan, Οκτώβριος 2008). Έπαιξε για την 50ή επέτειο του Ιδρύματος UNEAC παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας της Κούβας, Ραούλ Κάστρο Ρουζ, με εξέχουσες προσωπικότητες του Εθνικού Πολιτισμού, επίσης για την 25^η επέτειο της ίδρυσης του Ισπανικού Μπαλέτου της Αβάνας. Έκανε την καλλιτεχνική διεύθυνση και συμμετείχε ως ερμηνευτής στη συναυλία "From Me to You", αφιερωμένη στον Sir George Martin, στην οποία ο Molina κυκλοφόρησε τη σόλο κιθαριστική του σύνθεση "Sgt Pepper's Fancy", γραμμένη ειδικά για την περίσταση και αφιερωμένη στον Martin (Αβάνα, Νοέμβριος 2002). Με το γκρουπ του Magical Beat, έχει συμμετάσχει σε μουσικά φεστιβάλ που έγιναν στο Beatles Sandals Royal Hicacos Hotel (Varadero, Matanzas) το 2011 και το 2012 ως μουσικός Songs of Good Love του Jose Maria Vitier.

Διευθυντής μουσικών συγκροτημάτων

§  Géminis (grupo de rock sinfónico)

§  Κουαρτέτο Ορφέο

§  Cuarteto Metamorfosis

§  Quinteto Eclosión

§  Magical Beat (grupo de cámara-rock)

Διεθνείς διαγωνισμοί,
φεστιβάλ και συναυλίες

·         Ουγγαρία (1979, 1981): International Guitar Concours of Esztergom and Keszthely.

·         Νικαράγουα (1981): Συμμετοχή στην πρεμιέρα του έργου Canto General του Μίκη Θεοδωράκη, υπό τη διεύθυνση του συνθέτη.

·         Τσεχοσλοβακία (1982, 1988): Interpodium International Festival of Bratislava και International Festival of Ostrava.

·         Γερμανία (1982, 1985, 1990, 1992, 1995, 2002): έδωσε συναυλίες και master classes στα Διεθνή Φεστιβάλ Κιθάρας του Markneukirchen και του Rotenburg.

·         Ισπανία (1994,1995) ως μέλος και Διευθυντής του "Duo Cáliz" με τη φλαουτίστα Diana López Moyal στο V International Festival Κιθάρας της Ponferrada (1994), έχοντας επίσης μια αξιομνημόνευτη εμφάνιση στο Athenaeum της Μαδρίτης με εγκωμιαστικά σχόλια κοινού και κριτικών.

·         Με τον δάσκαλο Joaquín Rodrigo το 1995 έδωσε συναυλίες στην Σεγκόβια επίσης πήρε μέρος στα      Festival of Guitar Lodz Πολωνία (1988) και Ιταλία (1993, 1994 & 1997), ως κιθαρίστας και μαντολινίστας της Οπερέτας του Θεάτρου Μπελίνι της Νάπολης, σε συνεργασία με το Θέατρο Όπερας και το Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας, δίνοντας συναυλίες στη Νάπολη, Τορίνο, Σαν Ρέμο, Βενετία και 30 ακόμη πόλεις (μεταξύ αυτών Viterbo, Benevento, Vercelli, Salerno, Lecce, Bari, Ravenna, Bassano dei Grappa, Reggio Emilia, Vicenza, Riccione, Rosetto degli Abruzzi, Mestre, Rovigo, Bologna, Palermo, Catania, Agrigento, Trento, Brindisi, Sulmonice, Ascol Senigallia, Modena, Ferrara, Ostuni και Caltanisetta) επίσης,

·         Καναδάς (1995): Συναυλίες στο Τορόντο, το Μόντρεαλ και την Οτάβα. Στην τελευταία αυτή πόλη έδωσε συναυλία στη Βουλή, παρουσία πολυάριθμων βουλευτών, πολιτικών και πολιτιστικών προσωπικοτήτων.

·         Βενεζουέλα (1995): συναυλία στο Καράκας και master classes στο Ωδείο Olga López.

·         Βέλγιο (2005): συναυλίες στις Βρυξέλλες και στο Aalst, με ρεπερτόριο βασικά δικής τους ευθύνης, κερδίζοντας κοινό και κριτικούς.

·         Νησιά Cayman (2007): Συναυλίες με το Duo Cáliz, με ένα ολόκληρο πρόγραμμα του έργου του Franz Schubert.

Tours & events

Ο Molina έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκδηλώσεις στην Κούβα και στο εξωτερικό αποσπώντας πολλές αναγνωρίσεις:

·         Πρώτο βραβείο στους διαγωνισμούς στα ωδεία Alejandro García Caturla και Amadeo Roldán (1975, 1976 και 1977).

·         Δεύτερο βραβείο στο Συνάντηση κιθαριστών από τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική που έγινε στο House of America (1978).

·         IV Διεθνές Φεστιβάλ Μπαλέτου της Αβάνας (Κούβα), στο μπαλέτο Χοροί με την κιθάρα της Αμερικής (1978).

·         Δεύτερο Βραβείο στον IV Διαγωνισμό και Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας του Έστεργκομ, Ουγγαρία (1979).

·         X International Festival Interforum, Ουγγαρία (1981).

·         XII Festival Internacional Interpodium (Μπρατισλάβα) Checoslovaquia (1982).

·         Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας της Οστράβα, Τσεχοσλοβακία (1985).

·         Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας Markneukirchen, Γερμανία (1985).

·         IV Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας στο Λοτζ, Πολωνία (1988).

·         Διεθνές Φεστιβάλ Κιθάρας της Αβάνας (1984, 1986, 1991, 1996 και 2000)

·         V International Festival of Guitar of Ponferrada, Ισπανία (1994).

·         International Rotenburg Guitar Festival, Rotenburger Gitarrenwoche, Γερμανία (1990, 1992, 1995 και 2002).

·         Ιταλία: με την Εταιρεία Οπερέττας του Θεάτρου Μπελίνι της Νάπολης: (1993, 1994 και 1997) (ως κιθαρίστας και μαντολινίστας).

·         Ισπανία: συναυλίες στην Πονφεράντα και τη Μαδρίτη (1994) και στη Σεγκόβια (1995).

·         Καναδάς: συναυλίες στην Οτάβα, το Μόντρεαλ και το Τορόντο (1995).

·         Καράκας, Βενεζουέλα: πρόσφερε ένα ρεσιτάλ στην αίθουσα του Olga's Conservatory López (1995).

Διακρίσεις

Κατέχει τον τίτλο του Ακαδημαϊκού της Εθνικής Ακαδημίας Τάνγκο της Αργεντινής με πρόεδρο τον Horacio Ferrer, συγγραφέα των κειμένων των τραγουδιών του Astor Piazzolla. Το 2000 ο Molina έπαιξε στα εγκαίνια του αγάλματος του John Lennon στο ομώνυμο πάρκο στο Vedado, παρουσία του Fidel Castro Ruz. — Κέρδισε διάκριση για τον Εθνικό Πολιτισμό που χορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού της  Κούβας το 2002. — Περιλήφθηκε στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Μουσικής στην Κούβα ως Κουβανός μουσικολόγος —  κέρδισε το ερευνητικό βραβείο Radames Giro 2002 και Guitarists Encyclopedia, Francisco Herrera _Ισπανία ως μουσικολόγος — Πήρε μετάλλιο για την 50ή επέτειο της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Κούβας και του Κουβανικού Ραδιοφωνικού Μικρόφωνου το 2010 — Το 2012 τιμήθηκε επίσης ως Καλλιτέχνης Μεγάλης Αξίας (βραβεύτηκε από την ICRT στην Κούβα)

Γράφει (εβδομαδιαίες) νότες προγράμματος της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Κούβας. Σκηνοθετεί, για 15 χρόνια με τον αρχικλαρινίστα Vincent Monterrey, Duo Chalice. Διευθύνει, γράφει και διευθύνει δύο εξειδικευμένα ραδιοφωνικά προγράμματα στη μουσική, στο Radio Musical Nacional CMBF: Early Music και Friends of the Guitar.  Διευθύνει και γράφει επίσης το τμήμα Μουσικοί στην emisora Time.
Γενικώς πολυσχιδής και παγκόσμιο μουσικό κεφάλαιο

 

 

Περί Παντελήδων μακριά από κόμματα μην βρουν μπελά “Πατρίς, Θρησκεία και Φαμελιά”…

1975, είχε πέσει ένα χρόνο πριν –όχι ανατραπεί η δικτατορία ως προϊόν συμβιβασμού μεταξύ χούντας _αστικών πολιτικών δυνάμεων και παρέμβασης ΗΠΑ και μεις με τη φλόγα της νιότης και το κόκκινο άστρο της ΕΣΣΔ στο απόγειο (έτσι το βλέπαμε τότε), μοιράζαμε το χρόνο μας μεταξύ γραφείων ΚΟΑ (στην Κάνιγγος εκείνο τον καιρό) ΚΝΕ (Γραβιάς), με ξενύχτια στις τότε μπουάτ της Πλάκας _α…αα… ΝΑΙ!  και ψάχνοντας (δευτερευόντως και χαλαρά) για καμιά δουλειά.

Μπουάτ πολλές τελείως αλλαγμένες από εκείνες της 10ετίας του ΄60: από την “Διαγώνιο” για τους πιο κουλτουριάρηδες και μέχρι εκείνο το μαγαζί _το Λημέρι (παρυφές Κυδαθηναίων), όπου έπαιζε και τραγουδούσε αντάρτικα ο Πάνος Τζαβέλλας και χιλιάδες νέοι, αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας κατέκλυζαν κάθε νύχτα _μέχρι πρωίας, αφού πολλές φορές έκανε μέχρι και τρεις παραστάσεις, ώστε να χωρέσουμε όλοι.

Εμείς τα λεγόμενα “αντάρτικα” τα ξέραμε και τα τραγουδάγαμε και επί χούντας, μαζί με το ύμνο της ΚΝΕ (αρχίζοντας πάντα από το “Μαύρα Κοράκια” και τον “Μπεζεντάκο”)

                  Ο λόγος περί Παντελήδων

Σήμερα 27_ Ιούλη, γιορτάζεται στις Ορθόδοξες Εκκλησίες η μνήμη του Άγιου Παντελεήμονα, κατεξοχήν προστάτης των αναπήρων γιατρός μάλιστα ανάργυρος (χωρίς πληρωμή για όσες_ους δεν …), αλλά εμείς δε θα μιλήσουμε γι αυτόν αλλά, για κάποιον “μακριά από κόμματα μην βρει μπελά _Πατρίς, Θρησκεία και Φαμελιά, έντιμο άνθρωπο, κυρ Παντελή, έντρομο, άβουλο και φασουλή, άδειο πετσί χωρίς πνοή σκουλήκι άχρηστο σ’ αυτή τη γη”…

Έντιμε άνθρωπε, κυρ Παντελή,
έχεις κατάστημα κάπου στη γη.
Πουλάς εμπόρευμα, βγάζεις λεφτά
πολλά λεφτά, πολλά λεφτά.

Τις Κυριακές πρωί στην εκκλησιά
σταυροκοπιέσαι στην Παναγιά.

Έντιμε άνθρωπε, κυρ Παντελή,
έχεις και σύζυγο, κόρη, παιδί,
μοντέρνα έπιπλα, έγχρωμη TV,
τρως τροφή πνευματική.

Μακριά από κόμματα μην βρεις μπελά,
“Πατρίς, θρησκεία και φαμελιά”.

Έντιμε άνθρωπε, κυρ Παντελή,
τι κι αν πεθαίνουνε πάνω στη γη
χιλιάδες άνθρωποι χωρίς ψωμί,
μαύροι, λευκοί ή κίτρινοι;

Ο γιος σου μοναχά να ’ναι καλά
ν’ αφήσεις τ’ όνομα και τον παρά.

 

Έντιμε άνθρωπε, κυρ Παντελή,
σκεύρωσες, σάπισες στο μαγαζί.
Τη νιότη ξόδεψες και την ορμή
για τη δραχμή, για το πετσί.

Δίπλα σου τ’ όνειρο, η ζωή και το φως
μα εσύ στο κουφάρι σου κλεισμένος εντός.

Ξέρεις πως δώσανε, κυρ Παντελή,
άλλοι τα νιάτα τους και τη ζωή
να γίνει τ’ όνειρο φέτα ψωμί
να φας κι εσύ, κυρ Παντελή;

Κι εσύ τι έδωσες, κυρ Παντελή;
Πες μας τι έκανες σ’ αυτή τη γη.
Πες μας τι άφησες κληρονομιά
που να εμπνέει τη νέα γενιά.

Έντιμε άνθρωπε, κυρ Παντελή,
έντρομε, άβουλε, συ φασουλή,
βρώμισες τ’ όνειρο και την ψυχή,
άδειο πετσί χωρίς πνοή.

Έντιμοι άνθρωποι, νέα γενιά,
θάψτε τους έντιμους μες στα σπαρτά
κι αυτούς που φτιάξανε τον Παντελή
σκουλήκι άχρηστο σ’ αυτή τη γη.
_                      1975  στίχοι_Μουσική Πάνος Τζαβέλλας

Ο Π. Τζαβέλλας γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη. Μαθητής Γυμνασίου, στην Κατοχή, εντάσσεται στην ΕΠΟΝ και μετά στον ΕΛΑΣ. Ξαναβγαίνει στο βουνό με το Δημοκρατικό Στρατό, όπου τραυματίζεται, συλλαμβάνεται και ακρωτηριάζεται στο δεξί του πόδι. Από εκεί αρχίζει ο δρόμος για τις φυλακές. Δικασμένος 3 φορές σε θάνατο, αρρωσταίνει βαριά το 1959 από τη νόσο του Burgen και πηγαίνει για θεραπεία στη Σοβιετική Ένωση, όπου παρέμεινε μέχρι το 1965. Εκεί σπούδασε μουσική και γνώρισε τον μεγάλο συνθέτη Ντιμίτρι Σοστακόβιτς. Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1965, αλλά τρία χρόνια μετά φυλακίζεται πάλι, αυτή τη φορά από τη χούντα, για παράνομη δράση ενάντια στη χούντα.
Αποφυλακίστηκε το 1971 με «ανήκεστο βλάβη» και ξεκίνησε σαν μουσικός να παίζει στις μπουάτ της Πλάκας. Εκεί τον βρήκε η μεταπολίτευση, όπου πλέον ελεύθερα τραγουδά τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης _Ριζοσπάστης
Δεν κρύβει την απέχθειά του «Μικροαστοί λαοπλάνοι, γυμνοσάλιαγκες κι αδίστακτοι πολιτικάντηδες, μπόρεσαν να παρασύρουν τον «πάντα ευκολόπιστο και πάντα προδομένο» ελληνικό λαό, να ληστέψουν τα όνειρα και τις ελπίδες του, να θερίσουν το αίμα, τους αγώνες και τις θυσίες των κομμουνιστών και να τα κάνουν γκόμενες, κονόμα και υπουργιλίκια. Κι όλα έγιναν συντρίμμια. Και φτου κι απ’ την αρχή. Μέχρι να βγάλει ο ήλιος κέρατα. Κουφάλες!»
Ο Πάνος Τζαβέλλας (1925-2009) υπηρέτησε με πάθος και συνέπεια το αντάρτικο και το αγωνιστικό-πολιτικό τραγούδι. Συνθέτης και στιχουργός ο ίδιος πολλών γνωστών τραγουδιών όπως «Ξυπνήστε», «Ο Έλληνας», «Μάη μ’ Μάη μ’» (ερμηνεύει η Χαρούλα Αλεξίου) κλπ. και του κομμουνιστή προλετάριου ποιητή Φώτη Αγγουλέ («Πορεία μέσα στη νύχτα»), «κοινώνησε» την τέχνη του στις μπουάτ και στις συναυλίες, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μα πάνω απ’ όλα στο θρυλικό στέκι του, το «Αντάρτικο Λημέρι».

Στο βιβλίο του με τίτλο «ΑΝΤΑΡΤΟ-ROCK» (εκδ. «Ελεύθερος Διάλογος») σημειώνει:
«Το 1971, αποφυλακίζομαι προσωρινά με το νόμο «περί ανηκέστου βλάβης». Γραμμή για την Πλάκα. Στήνω το Λημέρι μου. Τώρα το τραγούδι είναι αγώνας. 

Πρέπει ν’ ακουστεί το προοδευτικό τραγούδι, που ξυπνάει τις συνειδήσεις, να τονώσουμε το ηθικό του κόσμου που είναι πεσμένο και προπαντός να ξαναβρεθούμε για να ξαναχτίσουμε τις οργανώσεις, που είχαν σμπαραλιαστεί απ’ τα χτυπήματα της Ασφάλειας. Αυτή ήταν η εντολή. Το τραγούδι μας έπεσε σαν τη βροχή σε καψαλισμένη γη. Τα τραγούδια των πρωτοπόρων συνθετών και του Νέου Κύματος, δόνησαν ξανά τις καρδιές και τις συνειδήσεις των Αθηναίων. Τραγουδάω και δικά μου τραγούδια, το «κυρ-Παντελής», «Ξυπνήστε» κ.λπ. Κι ύστερα έπρεπε ν’ αναστήσουμε τον αγωνιστή ποιητή Φώτη Αγγουλέ μέσα από τις μελωδίες μας. Κάπου κάπου, πετάμε και κανένα αντάρτικο. Μας τραβούσαν στην Ασφάλεια, μας προπηλάκιζαν, μας έδερναν, προσπαθούσαν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Δεν κάναμε πίσω»…

«Ο κυρ Παντελής»  είναι ίσως το πιο γνωστό τραγούδι του (μεταφράστηκε μέχρι και στην Κίνα) κι αυτό που έχει αγαπηθεί πιο πολύ. Τα μηνύματά του παραμένουν επίκαιρα ας πέρασε μισός αιώνας από τότε που γράφτηκε. Ο Πάνος Τζαβέλλας  ρίχνει τον προβολέα της τέχνης του πάνω στον μικροαστό, τον «νοικοκυραίο» που προσαρμόζεται σε κάθε πραγματικότητα, τον βολεμένο που ονειρεύεται μεγαλεία, τον «παρτάκια» που είναι πρόθυμος να ρουφιανέψει, να ξεπουλήσει, να συρθεί στο χώμα προκειμένου να μη θιχτούν τα όποια κεκτημένα του· αυτόν που κάποτε ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης χαρακτήρισε εύστοχα «αγαπημένο σκυλί της κυρίαρχης ιδεολογίας».

Με το Λουντέμη

Ο Πάνος Τζαβέλλας έγραψε και ερμήνευσε συγκλονιστικά τραγούδια. Στο «ΑΝΤΑΡΤΟ-ROCK» συμπυκνώνει την αγωνιστική και καλλιτεχνική πορεία του_παρακαταθήκη: «Ζούμε σ’ έναν κόσμο απάνθρωπο, όπου τα πάντα πουλιόνται κι αγοράζονται. Ακόμα και η τέχνη, και οι δημιουργοί…Φίλε, μην απελπίζεσαι. Τίποτα δεν είναι πιο ισχυρό απ’ τη θέλησή σου, όταν η καρδιά σου και το πνεύμα σου φλογίζονται από υψηλά ιδανικά και υπηρετείς υψηλούς στόχους. Κι εμείς απ’ τον τάφο ξεκινήσαμε. Κι ύστερα από προσπάθειες κι αγώνα, βγήκαμε στο φως…»

Η πτώση της Χούντας το 1974 βρίσκει τον Πάνο Τζαβέλλα στη μπουάτ Λήδρα που, ελεύθερος πια, μαζί με τη σύντροφο στη ζωή και το τραγούδι Νατάσα Παπαδοπούλου και την ορχήστρα του, συνεχίζει να τραγουδά τα τραγούδια του.

Ο πρώτος του δίσκος είναι ζωντανή ηχογράφηση: «Τα Τραγούδια από το Αντάρτικο Λημέρι». Θα ηχογραφήσει ακόμα οχτώ δίσκους. Τα τραγούδια του θα ταξιδέψουν μέσα από συναυλίες, που δίνονται σε ανοικτά γήπεδα και πανεπιστήμια, σε όλη την Ελλάδα, αλλά και το εξωτερικό (Γερμανία, Σουηδία και αλλού). Θα τον παρουσιάσουν οι ξένες τηλεοράσεις, όπως η Βουλγαρική, Γερμανική, Σουηδική, αλλά και η ελληνική, ο Τύπος σε Ελλάδα και εξωτερικό θα αναφερθεί πολλές φορές στον αγωνιστή τραγουδοποιό Πάνο Τζαβέλλα και το πολύ γνωστό και αγαπημένο σε όλους μας τραγούδι, «Κυρ-Παντελής» θα φτάσει μέχρι την Κίνα, όπου θα μεταφραστεί.

Στη δεκαετία του ’80, ο Πάνος Τζαβέλλας βρίσκεται στα Εξάρχεια και στη συνέχεια σε διάφορες μουσικές σκηνές της Αθήνας και του Πειραιά. Έφυγε από τη ζωή στις 27 του Γενάρη 2009, μετά από σκληρή μάχη με τον καρκίνο.

Με Μίκη Θεοδωράκη και Γιώργο Θεοδωρόπουλο

ANTAPTO-ROCK
(εκδ. Ελεύθερος Διάλογος, 1992).

«Στις φυλακές έπεσα νωρίς, απ’ το 1945. Τις καταδίκες όμως σε θάνατο τις άρπαξα όταν πιάστηκα βαριά τραυματισμένος σαν αντάρτης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, τον Ιούλη του 1949.
Προχωρούσαμε κατά μήκος του Αλιάκμονα, στα νότια της Κοζάνης και δυτικά των Σερβίων. Στόχος μας το αεροδρόμιο. Η νύχτα μάς είχε τυλίξει για καλά κι όλα ήταν ήσυχα. Κι άξαφνα:

— «Αλτ! Τις ει»;
— «Εσείς τι είστε».
— «Εθνικός στρατός».
— «Κωλόπαιδα της Φρειδερίκης»!

Πυρά καταιγιστικά κι από τις δυο πλευρές. Σύγκρουση ολιγόλεπτη και άγρια. Ξαφνικά χάνομαι… Όταν συνέρχομαι νομίζω πως βγαίνω από όνειρο. Νύχτα απαλή γεμάτη ψίθυρους και μάγια. Ψηλά, αμέτρητα αστέρια, χαμηλά ο Αλιάκμονας που κελαρίζει, τα αηδόνια ξετρελαμένα, όλα γύρω να μοσχοβολούν κι από καιρό σε καιρό το απαλό αεράκι να φέρνει στ’ αυτιά μου έναν ουράνιο ήχο από μυριάδες αλογοκούδουνα. Νιώθω υπέροχα, σ’ έναν κόσμο φανταστικό. Κάνω να σηκωθώ. Τίποτα. Κάτι με γαργαλάει στο δεξί μου πόδι. Απλώνω το χέρι μου και ψάχνοντας, πέφτω στην πληγή. Τα δάχτυλά μου γεμίζουν αίμα. Κάνω το πουκάμισό μου επιδέσμους και προσπαθώ να δέσω την πληγή. Αδύνατον. Το αίμα τρέχει ποτάμι. Η θέση μου είναι δεινή. Με πιάνει αγωνία. Αρχίζω να σέρνομαι πάνω στα βράχια που κόβουν σαν ξυράφια. Λιγοθυμώ, συνέρχομαι. Πάλι αυτή η αίσθηση του ονείρου και της μαγείας. Σέρνομαι πάλι και πάλι. Λιγοθυμώ, συνέρχομαι. Ακόμα μια ύστατη προσπάθεια. Σβήνω, χάνομαι… Ώστε αυτό είναι ο θάνατος. (Αργότερα «πέθανα» άλλες τρεις φορές).

Με το χάραμα με βρήκαν από τα ίχνη του αίματος μέσα σ’ ένα θάμνο, μισόγυμνο και καταματωμένο. Όταν άνοιξα τα μάτια μου δυο ήλιοι έλαμψαν: ο ένας που ανέβαινε ψηλά από τον Όλυμπο και ο άλλος που άστραψε από την κάνη του πιστολιού του ανθυπολοχαγού —πρώην χωροφύλακα στην Κοζάνη— που ήρθε και σφηνώθηκε δίπλα στ’ αυτί μου. Πρόλαβε ο λοχαγός και του κλώτσησε το χέρι.

«Ας τον σκοτώσουν οι στρατοδίκες», ούρλιαξε, «όχι εμείς». Όπως κι έγινε.
Με μετέφεραν στην έδρα της διοίκησης, έξω από τα Σέρβια. Με απόθεσαν σε μια μεγάλη σκηνή. Απέναντί μου ο διοικητής, ο γείτονας και φίλος Γιάννης Βαγιάτης.

— «Εγώ».
— «Δεν παραδόθηκα».
— «Θα γράψω ότι παραδόθηκες».
— «Θα ελαφρύνεις τη θέση σου».
— «Δεν θέλω να ελαφρύνω τη θέση μου».
— «Μην είσαι χαζός».
— «Δεν είμαι χαζός».

Ύστερα ήρθε κοντά μου, μου έσιαξε τις γάζες στο τραύμα μου, μου ’βρεξε με νερό το πρόσωπο και βγήκε από τη σκηνή για να μην τον ιδώ που δάκρυσε. Αργότερα ο ίδιος με μετέφερε στο στρατιωτικό νοσοκομείο Κοζάνης. Είναι μεγάλη δουλειά να κρατάς την ανθρωπιά σου σ’ έναν εμφύλιο σπαραγμό, όπου ο φανατισμός, το μίσος και τ’ άγρια πάθη θεριεύουν. Ας είναι αυτή η αναφορά, ένας φόρος τιμής σ’ όλους τους «εχθρούς», τους ιδεολογικούς και πολιτικούς μας αντιπάλους, που μέσα σ’ αυτή τη λαίλαπα κράτησαν την ανθρωπιά τους ακέραιη. Η κατάρα της Ελλάδας είναι οι ξένοι, που ευθύνονται για όλους τους εθνικούς διχασμούς.

Αν είχα παραδεχθεί πως παραδόθηκα, θα είχα απολυθεί ως «αυθορμήτως παρουσιασθείς» λίγο καιρό μετά, σύμφωνα με τα μέτρα «περί ειρηνεύσεως» της κυβέρνησης Πλαστήρα. Άλλα όμως είχα στο μυαλό μου κι άλλα μου ’γραφε η μοίρα μου.

Απ’ το στρατιωτικό νοσοκομείο με μετέφεραν στη σοφίτα ενός στρατώνα. Τέλεια απομόνωση. Τώρα μπορούσα να ουρλιάζω από τους πόνους και τα βασανιστήρια. Κανείς δεν μ’ άκουγε. Βρισκόμουν στα χέρια του Α2 του Γ΄ Σώματος Στρατού και της Ασφάλειας Κοζάνης. Στα χέρια σαδιστών βασανιστών κι αδίστακτων φονιάδων, με φασιστική ιδεολογία και προπαίδεια.

Μια μέρα βλέπω ασυνήθιστη συμπεριφορά. Σκουπίζουν και σφουγγαρίζουν το πάτωμα, μου βάζουν σεντόνια, ανοίγουν τα παράθυρα και ο γιατρός μου κάνει ένεση παυσίπονη. Έχω τα χάλια μου από τα βασανιστήρια (που δεν λέγονται) κι από την πληγή που έχει κακοφορμίσει. Σε λίγο μπαίνει ένας λοχαγός. Κρατά στο δεξί του χέρι ένα μαστίγιο. Οι πρώτες του λέξεις: «Ρε Τζαβέλλα, είσαι κι ομορφόπαιδο». Είναι ο βασιλικός επίτροπος. Γύρω του σχηματίζουν ημικύκλιο ο δεσπότης Κοζάνης Κωνσταντίνος, ο δήμαρχος Κοζάνης οδοντογιατρός Τέρπου, ο βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος Γιώργος Καρότσης κι ένας ακόμα που δεν τον θυμάμαι, ο διοικητής της Ασφάλειας Κοζάνης Κακαλιάς —φόβος και τρόμος της περιοχής— ο διοικητής του Α2 του Γ’ Σώματος Στρατού και δυο ανώτατοι αξιωματικοί του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ο ένας συνταγματάρχης κι ο άλλος ταξίαρχος, ειδικώς αφιχθέντες από την Αθήνα για την περίπτωση.

 Με τη Διδώ Σωτηρίου

Μιλάει ο βασιλικός επίτροπος: «Τζαβέλλα, είσαι στα χέρια μας. Δεν μπορεί να σε γλιτώσει κανείς. Ούτε ο βασιλιάς. Απλά πράγματα: μας δίνεις τις αποθήκες που έχετε στα Χάσια για τον εφοδιασμό των δύο μεραρχιών σας του κλιμακίου της Νότιας Ελλάδας και εμείς σου χαρίζουμε τη ζωή». Γύρισε το κεφάλι του στην ομήγυρη. Όλοι συγκατένευσαν. Δεν απάντησα. Είπε μετά κι άλλα. Μίλησαν κι οι άλλοι. Βουβός εγώ, οπότε με πλησιάζει ο δεσπότης —παλιός ενωμοτάρχης— χαμογελώντας. «Έλα Μπανανή (αυτό ήταν το ψευδώνυμό μου) παιδί μου, άσ’ τους αυτούς. Πες τα σ’ εμένα να γλιτώσεις το κεφάλι σου. Είσαι τόσο νέος…». Και μου άπλωσε το χέρι του να του το φιλήσω. Ποτέ δεν θα ξεχάσω αυτό το χέρι. Δάχτυλα ολόλευκα, μακριά και παχουλά, νύχια περιποιημένα, άρωμα φίνο. Χέρι κοκότας πολυτελείας. Βάζω σημάδι το μικρό του δαχτυλάκι και το δαγκώνω μ’ όση δύναμη μου απέμενε. Έβγαλε μια μακρόσυρτη κραυγή. Οι άλλοι όρμησαν καταπάνω μου «Βούλγαρε, αμετανόητε κομμουνιστή, θα πεθάνεις…».

— «Ο λαός…», τόλμησα να πω.
— «Χα, χα, θα πεθάνεις για το λαό σου», κι έφυγαν ουρλιάζοντας, ίδια λυσσασμένα σκυλιά.

Ύστερα από λίγο στέλνουν ένα ασθενοφόρο και με παίρνουν. Τρεις βασανιστές πίσω μαζί μου και δυο μπροστά. Κατηφορίζουμε κατά τα Σέρβια. Σ’ εκείνα τα χωράφια έπαιζα μικρός. Τώρα ξέπνοος μπροστά στον τάφο. Ο αρχιβασανιστής λοχίας κρατάει το πιστόλι του στο χέρι και από καιρό σε καιρό, του «πέφτει» δήθεν, αλλά… πάνω στο τραύμα μου! Πόνος αφόρητος. Λιγοθυμώ. Μου ρίχνουν νερό. Συνέρχομαι. Ύστερα παίρνουμε την ανηφόρα προς Σαραντάπορο. Ο δρόμος είναι γεμάτος λακκούβες. Καθώς τραντάζομαι, τα σπασμένα κόκαλα του ποδιού μου τρίβονται μεταξύ τους. Πόνος, πόνος, πόνος. Πάλι λιγοθυμιές και νερά και πάλι το παιχνίδι του λοχία με το πιστόλι. Έχω παραισθήσεις. Βλέπω ήλιους να λαμπυρίζουν και να χάνονται. Βλέπω πορτοκαλιές να γέρνουν απ’ το βάρος των καρπών. Απλώνω το χέρι μου να κόψω ένα πορτοκάλι να δροσίσω τα χείλια μου. Επιτέλους φτάνουμε. Με κατεβάζουν με το φορείο και μ’ ακουμπάνε στο πεζοδρόμιο.

Μπροστά μου μια πλατεία. Κόσμος πολύς κόβει βόλτες βουβός και τρομαγμένος. Τα μεγάφωνα στη διαπασών, «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», «των εχθρών τα φουσάτα πέρασαν» κι άλλα τέτοια κι από πάνω συνθήματα φασιστικά. Νομίζω πως όλα είναι της φαντασίας μου. Τα βλέπω ανάμεσα σε πορτοκαλιές και ήλιους που χάνονται και ξανάρχονται. Βάζουν τον κόσμο στην ουρά σε ημικύκλιο. Μένουν έτσι κάμποση ώρα.

Τέσσερις βασανιστές με παίρνουν με το φορείο και με ξαπλώνουν λίγο μπροστά από το ημικύκλιο. Γύρω στρατά, με τις κάνες προτεταμένες, σπρώχνουν τον κόσμο προς τα μένα. Αρχίζουν να με φτύνουν. Άλλος με μίσος, άλλος με πόνο, άλλος γελώντας κι άλλος κλαίγοντας, άλλος με συμπόνια και άλλος με φόβο. Ο καθένας καταπώς ένιωθε. Ξαφνικά μια γριά ξεφωνίζει: «Ο Χριστός! Είναι ο Χριστός!» Ο κόσμος λακίζει, γίνεται χλαλοή, οι φαντάροι πυροβολούν στον αέρα. Ξαναμαζεύουν τον κόσμο και το μαρτύριο ξαναρχίζει. Κλείνω τα μάτια και υπομένω. Πόσο κράτησε αυτή η «παρέλαση»;

Χάνομαι σε δικές μου φαντασιώσεις και παραισθήσεις. Με γέμισαν μύξες και σάλια. Με μεταφέρουν πάλι στο ασθενοφόρο. Ακούω τη φωνή του διοικητή του Α2. «Και τώρα πήγαινε να πεθάνεις για το λαό». Και πήγα.

Η δίκη άρχιζε με την κλασική ερώτηση του προέδρου – στρατοδικη:
«Κατηγορούμενε, αποκηρύσσεις το ΚΚΕ και τις παραφυάδες αυτού, ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ;»
«ΟΧΙ» ίσον θάνατος. «ΝΑΙ» σήμαινε αθώος. Ακροατήριο, αγορεύσεις δικηγόρων, απολογία κατηγορουμένων κ.λπ., ήσαν πολυτέλειες.

Μετρούσε το ΟΧΙ ή το ΝΑΙ. Με δίκασαν δυο φορές σε  θάνατο παμψηφεί. Μετά από λίγες μέρες, με πήραν για εκτέλεση. Νύχτα ακόμα μ’ οδήγησαν στο «συνήθη τόπο των εκτελέσεων», δίπλα στους στρατώνες. Στρατά, κλαγγές όπλων, πηγαινέλα, διαταγές και οι μηχανές των αυτοκινήτων να μουγκρίζουν, με τους προβολείς στραμμένους καταπάνω μου να με τυφλώνουν. Στηρίζομαι σε μια μαγκούρα γιατί μου ’χουν κόψει ήδη το δεξί μου πόδι. Προσπαθώ να είμαι αξιοπρεπής. Το φόβο μου τον κρύβω βαθιά στα φυλλοκάρδια μου. Γι’ αυτούς ετοιμάζω ένα τραγούδι και την κραυγή μας τη στιγμή της ομοβροντίας: «Ζήτω το Κόμμα», «Ζήτω ο Λαός».

Είχε καθιερωθεί την ώρα της εκτέλεσης, οι σύντροφοι να χορεύουν τον αρχαίο συρτό τραγουδώντας «στη στεριά δεν ζει το ψάρι μήτε ανθός στην αμμουδιά και oι Έλληνες δεν ζούνε δίχως την ελευθεριά». Εγώ, όμως, μέσα μου τραγουδάω το «κάποια μάνα αναστενάζει». Αυτό αναβλύζει από την ψυχή μου.

Μυστήριο πράγμα ο άνθρωπος. Το μυαλό μου δουλεύει ρολόι. Όλη η ζωή μου περνά μπροστά μου μ’ αστραπιαία ταχύτητα. Θυμάμαι πολύ τα παιδικά μου χρόνια, τους συντρόφους μου, τη μάνα μου. Η σκέψη μου σκαλώνει σε μια αστεία ιστορία. Πρωτοχρονιά 1942. Κατοχή, πείνα, παγωνιά, σπασμένα τζάμια στα παράθυρα, το χιόνι να μπαίνει στο δωμάτιο. Ψωμί δεν υπάρχει. Έπρεπε, όμως, να κόψουμε… τη βασιλόπιτα. Έτσι, για το έθιμο. Η μάνα μου οικονόμησε λίγο αλεύρι. Έκανε τέσσερις μικρές τηγανίτες και τις τηγάνισε με… βαμβακόλαδο. Τις άπλωσε γύρω – γύρω σ’ ένα ταψί. Στην πιο μικρή έβαλε το νόμισμα. Στριφογύρισε τρεις φορές το ταψί. Και πριν προλάβει να σταματήσει, ορμάμε και τα τρία αδέρφια στη μεγαλύτερη τηγανίτα. Τράβα ο ένας, τράβα ο άλλος, στο τέλος πλακωθήκαμε. Η μάνα μου να κλαίει. Γυρίζει κατά τον ουρανό το πρόσωπό της, υψώνει τα χέρια της σε ικεσία και παρακαλεί: «Αχ, Αγιάννα μου κάνε το θαύμα σου». Τακ-τακ η πόρτα. Ήταν ο φίλος μου Μάρκος Κανδύλης —γιος βιομηχάνου— με μια καλαθάρα μ’ όλα τα καλούδια, κρεατόπιτες. μπουρεκάκια, βασιλόπιτες, κασέρια, ψωμιά. Άντε τώρα να πεις στη μάνα μου πως δεν υπάρχει Θεάς…

Η ώρα περνάει, κοντεύει να ξημερώσει. Ο βασιλικός επίτροπος αργεί. Όμως η εκτέλεση δεν μπορεί να γίνει χωρίς να διαβάσει ο ίδιος την απόφαση του στρατοδικείου. Αχνοφέγγει. Η εκτέλεση πρέπει να γίνει ακριβώς με την ανατολή του ήλιου. Αγωνία. Ακόμα λίγα λεπτά, λίγα δευτερόλεπτα ίσως, και πάντα η ελπίδα μες στην ψυχή. Πώς να πεθάνεις στα 23 σου χρόνια, όταν είσαι γεμάτος ζωή και όνειρα; Και νάτος ο ήλιος, ανεβαίνει γελαστός και περήφανος. Αυτός ο ίδιος ήλιος, που έπρεπε να είναι ο τελευταίος της ζωής μου. Η εκτέλεση αναβάλλεται. Ξανά στην απομόνωση. Τα μαλλιά μου άσπρισαν. Πέφτω στο τσαμασίρι εξουθενωμένος. Παίξαν με την αγωνία μου. Παιχνίδι σκληρό του θανάτου για να ’χεις εφιάλτες στην υπόλοιπη ζωή σου. Τρία χρόνια μετά, προσπάθησαν να με σκοτώσουν με δίκη-παρωδία στο τακτικό στρατοδικείο Χανίων. Δεν τα κατάφεραν…»

Περισσότερα στο προσωπικό του site