Πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται η ιστορική μνήμη; Με ένα σεβασμό που προσιδιάζει σε μια θρησκευτικού τύπου λατρεία βάσει της οποίας δεν αγγίζουμε “τα ιερά και τα όσια”; Ή φέρνοντάς τη στο τώρα, μπολιάζοντάς τη με τη ματιά του σήμερα (ή ακόμη και του αύριο), σεβόμενοι πάντοτε την αποτίμηση μιας διαδρομής;
Το ημερολόγιο έγραφε 30 Σεπτέμβρη του 1947, όταν τη Μακρόνησο επισκέφθηκαν, οι υπουργοί Στρατιωτικών και Δημόσιας Τάξης (Γ. Στράτος & Κ. Ρέντης). Και επιστρέφοντας, προέβησαν σε δηλώσεις στον Τύπο, οι οποίες δεν ήταν τίποτε άλλο από ύμνος για το κολαστήριο και προχώρησαν σε διαψεύσεις των δημοσιευμάτων που έλεγαν ότι η Μακρόνησος είναι Νταχάου. "Το Νταχάου, όπως αποκαλείται η Μακρόνησος - είπε - τόσον μισεί την κυβέρνησιν, ώστε μόλις εφτάσαμε εκεί, μας εσήκωσαν εις τα χέρια και μας μετέφεραν έτσι περί τα χίλια μέτρα, ζητωκραυγάζοντες υπέρ του έθνους, του βασιλέως και της κυβερνήσεως". Στη συνέχεια, παραδέχτηκε ότι στο στρατόπεδο λειτουργούσαν τρία τάγματα, όπου στο πρώτο τοποθετούνταν οι χαρακτηριζόμενοι "ως μη εμπνεόμενοι από πατριωτικά αισθήματα" για να υποστούν την "κατάλληλον εθνικήν διδασκαλία". Όσοι περνούσαν ...επιτυχώς το στάδιο της "εθνικής διδασκαλίας", μεταφέρονταν στο Δεύτερο Τάγμα. Κι όσοι από το Β Τάγμα επιδείκνυαν "μιαν επίδοσιν εθνικής κατανοήσεως", μετατίθονταν στο Τρίτο Τάγμα. Οι υπουργοί εκθείασαν τις συνθήκες διαβίωσης των οπλιτών: "Δεν παρουσιάζουν - είπε - εικόνα κρατουμένου εκεί οι στρατιώται. Δεν κάνουν γυμνάσια, αλλά σουηδική γυμναστική και κατασκευάζουν έργα".
Την 1η Οκτώβρη, ο Τύπος φιλοξένησε τις δηλώσεις των υπουργών, με το "Ρίζο" να τιτλοφορεί το ρεπορτάζ των δηλώσεων στην πρώτη σελίδα του - ειρωνικά: "“Παράδεισος” το Μακρονήσι! Κυνικές δηλώσεις του κ. Στράτου". Στο τέλος του ρεπορτάζ, η εφημερίδα ρωτούσε: "Γιατί διάλεξαν τον ξερόβραχο του Μακρονησιού ως τόπο "εκπαιδεύσεως" των χιλιάδων στρατιωτών που παρουσιάζουν ως "εθνικόφρονες; Γιατί δεν πήραν μαζί τους οι δύο υπουργοί δημοσιογράφους να θαυμάσουν κι αυτοί τον παράδεισο του Μακρονησιού;". Η "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ" - επίσης στην πρώτη σελίδα της - έγραφε: "Ο κ. Στράτος εγύρισε από τη Μακρόνησο. Και είναι ενθουσιασμένος από το Κάτεργο. Το Λαϊκό Κόμμα εμμένει στην πολιτική της διατηρήσεως των στρατοπέδων συγκεντρώσεως, της σωματικής βίας και του ψυχολογικού καταναγκασμού. Η κυβέρνηση του κ. Σοφούλη υιοθετεί τα χιτλερικά συστήματα;"
Στις 2 Οκτώβρη, ο "Ρίζος" επανέρχεται στο θέμα στην πρώτη του σελίδα. Ο τίτλος ήταν: "Το αληθινό Μακρονήσι. Απάντηση στους Γκαίμπελς - Στράτο και Ρέντη". Το ίδιο κάνει και η "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ", ενώ κι ο αστικός τύπος εξαναγκάζεται σε καυστικά σχόλια: "Εάν κρίνωμεν από τας ανακοινώσεις των υπουργών Στρατιωτικών και Δημοσίας Τάξεως, που επεσκέφθησαν προχθές την Μακρόνησον, το στρατόπεδον που είναι εγκατεστημένον εκεί δεν έχει καμίαν σχέσιν με την κόλασιν, όπως η κοινή φήμη το παρίστανε. Εχει όμως σχέσιν με το καθαρτήριον. Διότι πρέπει να περάσουν από εκεί και μάλιστα βαθμιαίως από τρεις διαφορετικάς ζώνας - τάγματα οι υπό κάθαρσιν οπλίται, που αργότερα και από τη διαγωγήν των θα κριθούν κατάλληλοι ή ακατάλληλοι να προσφέρουν τας υπηρεσίας των εις την πατρίδα. Προφανώς ο οργανωτής του Στρατοπέδου το ενεπνεύσθη από τον Φλωρεντιανόν ποιητήν, ο οποίος μεταξύ Κολάσεως και Παραδείσου τοποθετεί το Πουργατόριον. Πιθανότατα δε, όπως και το Πουργατόριον του Δάντη, δεν είναι απαλλαγμένον των δοκιμασιών και των στερήσεων πάσης ειλικρινούς μετανοίας, έτσι και το καθαρτήριον της Μακρονήσου προβλέπει έναν ιδιαίτερον και αυστηρότερον στρατιωτικόν κανονισμόν, τον οποίο άλλωστε δεν αρνούνται οι κ. κ. Στράτος και Ρέντης" (το ΒΗΜΑ)
Τέτοιες μέρες του 1947 η "ΜΑΧΗ" (του κόμματος ΣΚΕΛΔ _Τσιριμώκου - Σβώλου), ύστερα από επίσκεψη συντάκτη της στο Μακρονήσι, αφού ζωγραφίζει με χοντρές πινελιές την εικόνα του στρατοπέδου, ο καταλήγει: "Νταχάου; Όχι, βέβαια. Εκεί υπήρχαν εργοστάσια που 'καναν σαπούνι τα πτώματα και κρεματόρια που εξαφάνιζαν τις ανθρώπινες υπάρξεις. Εδώ είναι ένα καινούριο εργοστάσιο, που ξεριζώνει και ξεσκίζει ανθρώπινες καρδιές και κάνει τον αντίπαλο του φασισμού, που λυγίζει μπρος στα σωματικά μαρτύρια, κουρέλι και φασιστικό ρομπότ".
Φλεβάρης 1950 και οι αρχές του στρατοπέδου μέσω του “Σκαπανεύς Μακρονήσου” δημοσιεύουν ένα ακόμη “πόνημα” …
1. Μόνο στην Ελλάδα ανήκω και γι' αυτήν αγωνίζομαι. Μισώ τον κομμουνισμό γιατί απεργάζεται την καταστροφή μου.
2. Ακατάσχετη είν' η ορμή μου στον αγώνα για τη διάσωση των ιερών και των οσίων της Φυλής.
3. Κρατώντας ψηλά τον πυρσό της ελευθερίας βαδίζω σταθερά προς το μέλλον που προσμένει από μένα πολλά.
4. Ρωμαλέος στο σώμα και την ψυχή θα ανταποκριθώ στις προσδοκίες της μεγάλης μου πατρίδος.
5. Οδηγός στις πράξεις μου στέκει η πείρα του παρελθόντος και τα διδάγματα της Μακρονήσου.
6. Νίκησα την αμφιβολία και το δισταγμό. Τα νέφη της πλάνης μου διαλύθηκαν και μια νέα ζωή άρχισε για μένα.
7. Η ζωή μου είναι συνδεδεμένη με τις ιερές έννοιες της Πατρίδος, της Θρησκείας και της Οικογενείας.
8. Στη Μακρόνησο γνώρισα τη στοργή της Πατρίδος, ατσάλωσα την πίστη μου στα εθνικά ιδανικά κι έγινα τέλειος Έλλην.
9. Ορκίζομαι να φανώ αντάξιος της Πατρίδος και να σταθώ άγρυπνος φρουρός της ειρήνης και πρωτεργάτης της ανοικοδομήσεως.
10. Σεβαστή στους φίλους και τρομερή στους εχθρούς. Έτσι υπόσχομαι την Ελλάδα μας.
ν' αντέξω την καταφρόνια ή τη συγγνώμη ή και τη λησμονιά των άλλων.
Όμως εγώ θα μπορούσα να λησμονήσω το φως που ονειρευτήκαμε μαζί;
κείνο το μέγα καρδιοχτύπι της σημαίας μας;
γράφει και συνεχίζει, εξηγώντας ταπεινά στους συντρόφους του, που οι περισσότεροι δεν τα κατάφεραν να αντέξουν, τη μεγάλη αλήθεια του:
Ξέρω πως θα μπορούσε να είμαι στη θέση σας, αδέλφια μου που φύγατε,
γιατί ξέρω όπως κι εσείς τι θα πει πόνος και φόβος,
μα εγώ είχα ένα φόβο πιο μεγάλο απ' τον πόνο και το φόβο σας,
όχι μονάχα το φόβο του κορμιού μου, μα το φόβο της ψυχής μου...
Όλα είναι τόσο δύσκολα,
κι ίσως για τούτο ν' αξίζουν. Όμως δε θα μπορούσα
να περπατήσω με κομμένα τα γόνατα της ψυχής μου.
Συγχωράτε με. Γεια σας.
Γιάννης Ρίτσος __Ο Αποχαιρετισμός - βασισμένος σε βιώματα του ποιητή από το κολαστήριο της Μακρονήσου - φαίνεται πως αποτελεί ποιητική επεξεργασία εσωτερικών του διεργασιών σε μια δραματική στιγμή, που έχει καταγραφεί στη μαρτυρία κάποιου συναγωνιστή του. Είναι η στιγμή που οι δεσμοφύλακές του τον περιμένουν στην κεντρική σκηνή του Διοικητηρίου, στην κορυφή ενός λόφου, για να υπογράψει δήλωση μετάνοιας κι αποκήρυξης του κομμουνισμού, με τους τηλεγραφητές και τα επιτελεία της εθνικής ραδιοφωνίας σε επιφυλακή για τη θριαμβευτική αναμετάδοση της είδησης στο πανελλήνιο και στο εξωτερικό.
«Μακρονήσι, σεμνό σκαπανέων σχολειό,
τιμημένε ναέ ανθρωπιάς μεγαλείου»
σσ. Το δίστιχο
είναι από το προκλητικό σκοταδιστικό εμβατήριο «Μακρόνησος»,
σύμφωνα με τον ιστορικά ασυγχώρητο χαρακτηρισμό του κολαστηρίου της Μακρονήσου,
από τον Π. Κανελλόπουλο, ως «νέου Παρθενώνα».
ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ: Η ομαδική σφαγή περισσότερων από 300 φαντάρων το 1948
Μέχρι την τελευταία στιγμή στοχοπροσηλωμένος στον ιταλό αντάρτη Μάριο, που το 1944, κατά την απελευθέρωση της Καλαμάτας από τον ΕΛΑΣ, βάδιζε με το ακορντεόν του στις γραμμές του τρένου τραγουδώντας «avanti popolo Bandiera Rossa»
Έχασε τον κομμουνιστή μεγαλύτερο αδελφό του Γιάννη ως «λοχία πολυβόλων» στην Αλβανία, έγινε ο ίδιος μέλος της ΟΚΝΕ και κατά τη διάρκεια της κατοχής ΕΠΟΝίτης μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Μεσσηνίας.
Εκεί γνωρίστηκε με τη «Δημοπλίτσα» Ιουλία (η μάνα Giulia «έφυγε» το 2017), την 75 χρόνια σύντροφο της ζωής του, αφανή ήρωα και φύλακα άγγελο του.
Τέλειωσε
τη Νομική, αλλά λίγο πρόλαβε να ασχοληθεί με τη δικηγορία -με δυσκολία
«αγόρασε» κάποια ένσημα για να βγάλει μια μικρή μειωμένη σύνταξη.
Κυνηγήθηκε ανελέητα για τις ιδέες του
εξορίστηκε, φυλακίστηκε βγαίνοντας -παλικαρίσια με το κεφάλι ψηλά -πάντα με
τους τελευταίους, χωρίς ποτέ να υπογράψει «δήλωση» -αυτό το είχα παντού με bold, γιατί αποτέλεσε το σημείο γραφής μιας ολόκληρης ζωής για τον πατέρα
Όπως αναφέρει πολύ σεμνά σε ένα βιβλίο του «ως …δείγμα μιας εποχής του αιώνα που πέρασε», «έμεινα "εκτός
κυκλοφορίας" κρατούμενος και εξόριστος, περιοδικά περί τα 20 χρόνια …στο Μακρονήσι,
στην Ικαρία, στη Γυάρο και τη Λέρο …και δεν μετανιώνω για
τίποτα»
Ιστορική Μνήμη
(ερώτημα _ρητορικό της
εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ_ τίτλος #Makronisos)
Πώς
πρέπει να αντιμετωπίζεται η ιστορική μνήμη; Με ένα σεβασμό που προσιδιάζει σε μια θρησκευτικού τύπου λατρεία βάσει της οποίας δεν αγγίζουμε “τα ιερά και τα όσια”; Ή φέρνοντάς τη στο τώρα, μπολιάζοντάς τη με τη ματιά του σήμερα (ή ακόμη και του αύριο), σεβόμενοι πάντοτε την αποτίμηση μιας
διαδρομής;
Το ερώτημα βασανίζει ιστορικούς και φιλοσόφους της
Ιστορίας. Ειδικά όταν ως ιστορική μνήμη λογίζεται ένας τόπος του μαρτυρίου. Η τεράστια
αυτή συζήτηση εκκινεί εδώ από τη βιντεοσκοπημένη επίσκεψη του κ. Κασσελάκη στη
Μακρόνησο… Πολλοί είδαν το βίντεο ως την επέλαση του Instagram lifestyle σε ένα
χώρο όπου άλλοτε βασανίζονταν μέχρι τρέλας και θανατώνονταν άνθρωποι.
Σαν αλεξιπτωτιστής έπεσε ο Στέφανος Κασσελάκης στη Μακρόνησο, – σύμβολο του λεγόμενου ηθικού πλεονεκτήματος της ελληνικής Αριστεράς.
Βεβήλωση, ιεροσυλία; (κλπ. κλπ)
Ντράπηκε και η ντροπή…
Σαν Αμερικανός επισκέπτης σε τουριστικά αξιοθέατα περιφέρεται πάνω στον ιερό τόπο της Μακρονήσου ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ Κασσελάκης, για τις ανάγκες της προεκλογικής του καμπάνιας, διαβάζοντας ένα σενάριο με ανιστόρητες αρλούμπες και κάνοντας χειραψίες με τον πρώην υπουργό Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ (και παραλίγο και της ΝΔ) Αποστολάκη.
Θα πει κανείς: «Τι πιο σύνηθες» από τον ΣΥΡΙΖΑ να προσπαθεί να «λερώσει» τους αγώνες που έδωσε ο λαός μας σε άγριες εποχές με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές; Το «προσόν» αυτό είναι κάτι σαν προαπαιτούμενο για να αναλάβεις το τιμόνι της βρώμικης σοσιαλδημοκρατίας.
Η ιστορία μάλιστα επαναλαμβάνεται ως φάρσα, αν θυμηθούμε τον Τσίπρα να καταθέτει λουλούδια στο θυσιαστήριο της Καισαριανής, λίγο πριν υπογράψει μνημόνια και συμφωνίες με την ΕΕ και τον «διαβολικά καλό» Τραμπ στο όνομα του… «ρεαλισμού».
Δεν μπορούμε πάντως να μην επισημάνουμε μερικές περίεργες «συμπτώσεις»:
· Το κολαστήριο της Μακρονήσου φτιάχτηκε με τα λεφτά και την «καθοδήγηση» του περιβόητου «σχεδίου Μάρσαλ», δηλαδή στο πλαίσιο του «δόγματος Τρούμαν», που πήρε το όνομά του από τον Δημοκρατικό μακελάρη Πρόεδρο των ΗΠΑ. Το λαομίσητο άγαλμά του στην Αθήνα ήταν αυτό που προστάτευε πριν από μερικά χρόνια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ καθ’ υπόδειξη του πρέσβη Πάιατ, χτυπώντας με γκλοπ και χημικά νεολαίους διαδηλωτές. Ισως λοιπόν ο Κασσελάκης, που στις ΗΠΑ «δούλευε» στο επιτελείο του Μπάιντεν, να πήγε στη Μακρόνησο για να τιμήσει τις «παραδόσεις» των Αμερικανών Δημοκρατικών, τις οποίες έτσι κι αλλιώς μοιράζεται διαχρονικά ο ΣΥΡΙΖΑ.
· Το κολαστήριο της Μακρονήσου δεν φτιάχτηκε μόνο από το «μετεμφυλιακό κράτος της δεξιάς», όπως λέει ο Κασσελάκης, αλλά από το μετεμφυλιακό κράτος που υπηρέτησαν όλα μαζί τα αστικά κόμματα, «φιλελεύθερα», δεξιά και «κεντρώα». Μάλιστα, τα δύο από τα οχτώ χρόνια εκείνης της περιόδου, λειτούργησε με κυβέρνηση του «δημοκράτη» Πλαστήρα, που τόσο περί πολλού τον έχουν στον ΣΥΡΙΖΑ, όπως μας θύμισαν και στις πρόσφατες εθνικές εκλογές. Το «καλύτερο» δε απ’ όλα είναι το προεκλογικό σύνθημα που είχε ο Πλαστήρας εκείνη την εποχή: «Αλλαγή»!
· Όσο για τα σεμινάρια πολιτικής επικοινωνίας εκ των ΗΠΑ, που «ανακατεύουν» τους διεκδικητές της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ με …τον Ρίτσο και τον Θεοδωράκη, όσο να ‘ναι, μας ξεπερνάνε. Αλλά ποιος έχασε την ντροπή για να τη βρουν αυτοί…
Η οργάνωση της Αντίστασης –της ΕΑΜικής αποτέλεσε την ουσία το περίγραμμα και την Ψυχή του ιστορικού Χρέους. Την ίδια στιγμή που σύσσωμος ο ελληνικός λαός ξεσηκωνόταν να αντισταθεί στον ιταλικό φασισμό, στις φυλακές της Ακροναυπλίας οι κρατούμενοι κομμουνιστές, ο ανθός της τότε κομμουνιστικής διανόησης, ζητούσαν να καταταγούν ως απλοί στρατιώτες στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Η πορεία των γεγονότων γνωστή. Τη χαρά της αντιφασιστικής νίκης διαδέχτηκε η πικρή ήττα στο δεύτερο μέτωπο από το γερμανικό ναζισμό. Η αυλαία της πρώτης πράξης του ιστορικού δράματος έπεσε φέρνοντας την αντάρα της υποδούλωσης ενός λαού που στην ιστορία του έδειξε ότι ήξερε να κατακτά την ελευθερία. Τότε ήταν που ξεπρόβαλε η δεύτερη πράξη σε μια επίπονη, πεισματική κι αιματοβαμμένη πορεία.
Σ' εκείνο τον αγώνα κοσμοπολίτες δεν υπήρχαν. Ήταν κρυμμένοι στα λαγούμια της Αιγύπτου που είχαν φροντίσει από την αρχή να μεταβούν αφήνοντας το λαό των Ελλήνων βορά στις ορέξεις του κατακτητή. Τότε ήταν που φάνηκε η θέληση της ψυχής του ανθρώπου, της ψυχής του κομμουνιστή. Τότε ήταν που σε πείσμα των βασανισμών και των εκτελέσεων «βρόντηξε ο Ολυμπος κι άστραψε η Γκιώνα». Ήταν τότε που σεμνές και ταπεινές μορφές γλίστρησαν σα σκιές στην κορυφή του Ολύμπου, μίλησαν με τους θεούς και πήραν τα νάματα της αλήθειας. Τότε οι λίγοι άγνωστοι και ταπεινοί έγιναν χιλιάδες, απλώθηκαν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας κι όρθωσαν από την προσωρινή νάρκη την εθνική συνείδηση των Ελλήνων.
Τὶς ἡμέρες ἐκεῖνες ἔκαναν σύναξη μυστικὴ τὰ παιδιὰ καὶ λάβανε τὴν ἀπόφαση, ἐπειδὴ τὰ κακὰ μαντάτα πλήθαιναν στὴν πρωτεύουσα, νὰ βγοῦν ἔξω σὲ δρόμους καὶ σὲ πλατείες, μὲ τὸ μόνο πρᾶγμα ποὺ τους εἶχε ἀπομείνει: μιὰ παλάμη τόπο κάτω ἀπό τ’ ἀνοιχτὶ πουκάμισο, μὲ τὶς μαῦρες τρίχες καὶ τὶ σταυρουδάκι τοῦ ἥλιου. Ὅπου εἶχε κράτος κι ἐξουσία ἡ Ἄνοιξη…
Καὶ ἐπειδὴ σίμωνε ἡ μέρα ποὺ τὸ Γένος εἶχε συνήθειο νὰ γιορτάζει τὸν ἄλλο Σηκωμό, τὴ μέρα πάλι ἐκείνη ὁρίσανε γιὰ τὴν Ἔξοδο. Καὶ νωρὶς ἐβγήκανε καταμπροστὰ στὸν ἥλιο, μὲ πάνου ὡς κάτου ἀπλωμένη τὴν ἀφοβιὰ σὰν σημαία, οἱ νέοι μὲ τὰ πρησμένα πόδια ποὺ τους ἔλεγαν ἀλήτες. Καὶ ἀκολουθούσανε ἄντρες πολλοί, και γυναῖκες, καὶ λαβωμένοι μὲ τὸν ἐπίδεσμο καὶ τὰ δεκανίκια. Ὅπου ἔβλεπες ἄξαφνα στὴν ὄψη τους τόσες χαρακιές, πού `λεγες εἴχανε περάσει μέρες πολλὲς μέσα σὲ λίγην ὧρα.
Τέτοιας λογῆς ἀποκοτιές, ὡστόσο, μαθαίνοντες οἱ Ἄλλοι, σφόδρα ταράχθηκαν. Καὶ φορὲς τρεῖς μὲ τὸ μάτι ἀναμετρῶντας τὸ ἔχει τους, λάβανε τὴν ἀπόφαση νὰ βγοῦν ἔξω σὲ δρόμους καὶ σὲ πλατείες, μὲ τὸ μόνο πρᾶγμα ποὺ τους εἶχε ἀπομείνει: μία πήχη φωτιὰ κάτω ἀπ’ τὰ σίδερα, μὲ τὶς μαῦρες κάννες καὶ τὰ δόντια τοῦ ἥλιου. Ὅπου μήτε κλῶνος μήτε ἀνθός, δάκρυο ποτὲ δὲν ἔβγαλαν. Καὶ χτυπούσανε ὅπου νά `ναι, σφαλῶντας τὰ βλέφαρα μὲ ἀπόγνωση. Καί ἡ Ἄνοιξη ὁλοένα τους κυρίευε. Σὰν νὰ μὴν ἤτανε ἄλλος δρόμος πάνω σ’ ὁλάκερη τὴ γῆ γιὰ νὰ περάσει ἡ Ἄνοιξη παρὰ μονάχα αὐτός, καὶ νά τον εἶχαν πάρει ἀμίλητοι, κοιτάζοντας πολὺ μακριά, πέρ’ ἀπ’ τὴν ἄκρη τῆς ἀπελπισίας, τὴ Γαλήνη ποὺ ἔμελλαν νὰ γίνουν, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες, καί οἱ ἄντρες, καὶ οἱ γυναῖκες, καὶ οἱ λαβωμένοι μὲ τὸν ἐπίδεσμο καὶ τὰ δεκανίκια.
Καὶ περάσανε μέρες πολλὲς μέσα σὲ λίγην ὧρα. Καὶ
θερίσανε πλῆθος τὰ θηρία, καὶ ἄλλους ἐμάζωξαν. Καὶ τὴν ἄλλη μέρα ἐστήσανε στὸν
τοῖχο τριάντα.
Η μεγάλη
έξοδος – 1964 (Μίκης
Θεοδωράκης από το album Το Άξιον
Εστί σε στίχους Οδυσσέα Ελύτη _απαγγέλει
ο Μάνος Κατράκης).
Έμελλε να μπουν στα κιτάπια της άγραφης, ανεπίσημης ελληνικής ιστορίας και να δεσπόζουν κάθε φορά που γίνεται συζήτηση για εκείνη την περίοδο. Κοιτάζοντας κανείς πίσω σ' εκείνη τη ματοβαμμένη ιστορική λύτρωση, γεμίζει αισιοδοξία για το μέλλον αυτής της πατρίδας. Ταυτόχρονα, γεμίζει από αίσθημα αηδίας, ζώντας τη σημερινή πραγματικότητα. Η αγοραία κοσμοπολίτικη ελευθεροφροσύνη από τη μια κι η ντούρα αρχέγονη εθνικοφροσύνη από την άλλη συναποτελούν τις δυο όψεις ενός ξεπερασμένου αντιδραστικού παρελθόντος.
Έβγαλε βρωμα η ιστορία ότι ξοφλήσαμε
είμαστε λέει το παρατράγουδο στα ωραία άσματα
και επιτέλους σκασμός οι ρήτορες πολύ μιλήσαμε
στο εξής θα παίζουμε σ’ αυτό το θίασο μόνο ως φαντάσματα
Κάτω οι σημαίες στις λεωφόρους που παρελάσαμε
άλλαξαν λέει τ’ ανεμολόγια και οι ορίζοντες
μας κάνουν χάρη που μας ανέχονται και που γελάσαμε
τώρα δημόσια θα έχουν μικρόφωνο μόνο οι γνωρίζοντες
Βγήκαν
δελτία και επισήμως ανακοινώθηκε
είμαστε λάθος μες το κεφάλαιο του λάθος λήμματος
ο σάπιος κόσμος εκεί που σάπιζε ξανατονώθηκε
κι οι εξεγέρσεις μας είναι εν γένει εκτός του κλίματος
Δήλωσε η
τσούλα η ιστορία ότι γεράσαμε
τις εμμονές μας περισυλλέγουνε τα σκουπιδιάρικα
όνειρα ξένα ράκη αλλότρια ζητωκραυγάσαμε
και τώρα εισπράττουμε απ’ την εξέδρα μας βροχή δεκάρικα
Ξέσκισε η
πόρνη η ιστορία αρχαία οράματα
τώρα για σέρβις μας ξαποστέλνει και για χαμόμηλο
την παρθενιά της επανορθώσαμε σφιχτά με ράμματα
την κουβαλήσαμε και μας κουβάλησε στον ανεμόμυλο
Κι ήθελε ακόμη…
Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει.
Όμως εγώ
Δεν παραδέχτηκα την ήττα.
Μανόλης
Αναγνωστάκης:
θα ῾ρθει μια μέρα που ⁉️ δε θα ῾χουμε πια τι να πούμε;
Έβλεπα τώρα
Πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω
Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες.
Μιλάτε, δείχνετε πληγές αλλόφρονες στους δρόμους
Τον πανικό που στραγγαλίζει την καρδιά σας σα σημαία
Καρφώσατε σ’ εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το εμπόρευμα
Η πρόγνωσίς σας ασφαλής: Θα πέσει η πόλις.
Εκεί, προσεχτικά, σε μια γωνιά, μαζεύω με τάξη,
Φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο
Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω
Με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα, πλέκω
Με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω.
Όρθιος, και μόνος σαν και πρώτα περιμένω.
Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005)
Υπάρχουν
μέρη που νιώθεις το ιστορικό βάρος τους –μαζί με τον πόνο και την αντρειοσύνη
των επώνυμων και ανώνυμων ηρώων, πριν καν πατήσεις το πόδι σου εκεί.
Το «μυρίζεις» -αρκεί να έχεις «μύτη» Το έργο - Μνημείο «Σκιές», είναι εκείνο
που δεσπόζει πλέον, στο «Νταχάου της Μεσογείου» –πλάι στο «Δεσμώτης
Μακρονησιώτης», χάρη στο ΚΚΕ, που ξέρει πως να γράφει την ιστορία Το μνημείο,
όπως εξήγησε σε πρώτο πρόσωπο ο δημιουργός Μάρκος Γεωργιλάκης, αποτελείται από
δύο μέρη.
Το ένα είναι αυτό που φαίνεται. Πέντε δυσδιάστατες ανθρώπινες μορφές, μια γυναικεία και τέσσερις ανδρικές που λες και σηκώθηκαν μέσα από τη γη της Μακρονήσου. Πέντε σκιές που μας περιμένουν να βρεθούμε ανάμεσά τους, να τις ακουμπήσουμε, να συνομιλήσουμε μαζί τους. Έτσι όπως συμβαίνει κάθε φορά που ανακαλούμε στη μνήμη μας αγαπημένα πρόσωπα και καταστάσεις. Το δεύτερο μέρος είναι αυτό που δεν φαίνεται.
Δεν απευθύνεται στις αισθήσεις μας, αλλά αφορά τους νεκρούς της Μακρονήσου. Είναι οι πέντε μεταλλικές μήτρες μέσα από τις οποίες αποσπάστηκαν οι πέντε αυτές μορφές - «σκιές». Είναι θαμμένες στο χώμα, η κάθε μία κάτω από την αντίστοιχη μορφή. Οι μήτρες αυτές είναι τα αποτυπώματα των μορφών - σκιών αυτών μέσα στη γη. Όπως πάνω της υπάρχουν και τα αποτυπώματα των ποδιών, τα ίχνη των χεριών τους, τα σημάδια από ό,τι έχει συμβεί σε αυτόν εδώ τον τόπο. Η ΣΧΕΣΗ των δύο μερών, που αποτελούν μια ενιαία γλυπτική σύνθεση,
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΛΩΣ η σχέση μήτρας και φόρμας, είναι εν τέλει η σχέση που έχουμε ΕΜΕΙΣ, οι επόμενες γενιές με αυτές των εξορίστων. ΤΟ ΟΡΑΤΟ ΠΑΡΟΝ ΜΕ ΤΟ ΑΟΡΑΤΟ, ΑΛΛΑ ΥΠΑΡΚΤΟ ΚΑΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. Μέσα από το έργο αυτό, οι ΣΚΙΕΣ, οι ΨΥΧΕΣ των Μακρονησιωτών πήραν ΜΟΡΦΗ και ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ. Κάθε φορά που θα ερχόμαστε, ΘΑ ΜΑΣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ
ΘΑ
ΑΚΟΥΜΠΑΜΕ ΠΑΝΩ ΤΟΥΣ, όπως ακουμπάμε στις πιο βαθιές αναμνήσεις μας.
Όσο για το επίσημο ΑΣΤΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ; Πλήρης εγκατάλειψη, με το γκρεμισμένο
-βγαίνοντας στο «λιμάνι» πλίνθινο κτίσμα και παραπάνω το εγκαταλελειμμένο
βανάκι πάντα στη θέση τους μαζί με την ταμπέλα που σε ενημερώνει ότι είσαι στον
δήμο Κέας…
Γιατί τα όσα διδάξατε με τη στάση σας, αλλά και τα όσα αισχρά τόλμησε η άρχουσα τάξη της χώρας πάνω στα σώματά σας, θα μείνουν και μένουν με όλους τους τρόπους, για πάντα», υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος Δημήτρης Κουτσούμπας, μιλώντας στην εκδήλωση της ΚΕ. Ορισμένοι αναρωτιούνται δήθεν αθώα, αφελώς: «Μίσος υπάρχει μόνο όταν γιορτάζουν οι νικητές;», «όταν κάνουν εκδηλώσεις οι ηττημένοι», εννοώντας το Κόμμα μας και την ΚΝΕ, «δεν υπάρχει μίσος;». Ξεκάθαρα τους απαντάμε: Οι εκδηλώσεις φασιστοειδών είναι εκδηλώσεις μίσους απέναντι στο λαό μας και τους αγώνες του.
Είναι εκδηλώσεις μίσους, γιατί μιλάμε για την περίοδο των πιο άγριων τρομακτικών διώξεων, ενάντια σε κάθε αγωνιστή και αγωνίστρια που δεν δεχόταν να είναι κυνηγημένοι και βασανισμένοι, αυτοί που έδωσαν την ψυχή τους, που έδωσαν τα πάντα για την απελευθέρωση από τους ναζί κατακτητές. Ενάντια σε όσους δεν δέχονταν μεταπολεμικά, αντί να δικαιώνεται ο λαός μας και η πάλη του, να δικαιώνονται οι συνεργάτες των ναζί και οι απόντες από τον αγώνα. Γιατί η νίκη της άρχουσας τάξης στέριωσε πάνω στη Μακρόνησο και στις απαίσιες μεθόδους βασανισμού που έλαβαν χώρα σ' αυτόν εδώ το βράχο και τους άλλους τόπους μαρτυρίου.
