Γρηγόρης Λαμπράκης _Αφιέρωμα

Έκδοση των"Λαμπράκηδων"
αμέσως μετά τη δολοφονία

Πριν από 60 χρόνια, στις 22 Μάη 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης _βουλευτής και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Υφεση και Ειρήνη, χτυπήθηκε θανάσιμα, μετά από εκδήλωση της ΕΕΔΥΕ στη Θεσσαλονίκη, και λίγες μέρες μετά, στις 27 Μάη, «έφυγε» από τη ζωή.

Γεννημένος στην Κερασίτσα της Τεγέας (ν. Αρκαδίας - 14^ο παιδί από τα συνολικά 18…) στις 3 Απρίλη του 1912, το 1934 μετακόμισε στην Αθήνα για να γραφτεί στην Ιατρική Σχολή και την ίδια χρονιά έκανε τα πρώτα βήματά του στον αθλητισμό. Στη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων κέρδισε 12 χρυσά μετάλλια σε βαλκανικούς αγώνες στο άλμα εις μήκος και στις αποστάσεις 100 και 200 μέτρων.

Το 1940 πήρε το πτυχίο του και το 1943 πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών, η οποία διοργάνωσε στη συνέχεια αγώνες για την ενίσχυση των λαϊκών συσσιτίων. Έπειτα από τον πόλεμο εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ανακηρύχθηκε σε υφηγητή στο ίδιο πανεπιστήμιο.
Στα χρόνια της Κατοχής και μέχρι το 1945 εργάστηκε στο Μαιευτήριο Ηλιάδη. Παράλληλα, πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών, της οποίας ήταν αντιπρόεδρος.
Το 1961 εκλέχτηκε βουλευτής του ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο - εκλογική συνεργασία της ΕΔΑ με το Εθνικό Αγροτικό Κόμμα) στην Α' Περιφέρεια του Πειραιά. Ως βουλευτής, βρέθηκε στο πλευρό του λαού, συμμετείχε στις εργατικές, λαϊκές κινητοποιήσεις. Πρωτοστάτησε παράλληλα στο φιλειρηνικό κίνημα, αναπτύσσοντας πλούσια δράση μέσα απ' τις γραμμές της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ), ως αντιπρόεδρός της (βλ. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ - Β΄ Τόμος _1949-1968» _σ. 467, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011).
Στις 21-Απρ-1963 αψηφώντας σχετική απαγόρευση της αστυνομίας, πραγματοποίησε την 1^η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης, βαδίζοντας το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μόνος του, εν μέσω απειλών, πριν τελικά συλληφθεί και αμέσως μετά μετέβη στο Λονδίνο για να συμπαρασταθεί στους Έλληνες, Κύπριους και Άγγλους διαδηλωτές που ζητούσαν την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα, ανάμεσα στους οποίους ήταν και η σύζυγος του σ.φου Αντώνη Αμπατιέλου, Μπέτυ (γνωστο το περιστατικό με τη βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία βρισκόταν στην αγγλική πρωτεύουσα προκειμένου να παραστεί σε βασιλικούς γάμους).

Η δολοφονική επίθεση

Στις 22 Μάη 1963, ο Γρηγόρης Λαμπράκης βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για να μιλήσει σε συγκέντρωση της Επιτροπής Ειρήνης Θεσσαλονίκης με θέμα: «Ειρήνη και αφοπλισμός διά τον κόσμον ολόκληρον και διά την Ελλάδα».
Ήδη απ' το πρωί εκείνης της μέρας, στην ΕΔΑ είχε φτάσει η πληροφορία πως σχεδιαζόταν επίθεση εναντίον του Λαμπράκη. Εκ μέρους της ΕΔΑ, ο Σύλλας Παπαδημητρίου επικοινώνησε με τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης ζητώντας να παρθούν μέτρα για την προστασία του Λαμπράκη².

Από νωρίς, έξω από τα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, όπου θα πραγματοποιούνταν η συγκέντρωση, είχε οργανωθεί «αντισυγκέντρωση» διαφόρων «παρακρατικών», με τη συνεργασία των αστυνομικών αρχών.
Καθ' όλη τη διάρκεια των γεγονότων που ακολούθησαν, παρόντες ήταν περίπου 180 άνδρες της Χωροφυλακής, οι οποίοι όχι μόνο δεν αντέδρασαν στις εγκληματικές ενέργειες που συνέβαιναν μπροστά τους, αλλά συμμετείχαν ενεργά σε αυτές.

Περίπου στις 8.20 το βράδυ, ο Λαμπράκης ξεκίνησε από το ξενοδοχείο «Κοσμοπολίτ», όπου έμενε, για να πάει στο χώρο της συγκέντρωσης. Τότε δέχθηκε την πρώτη επίθεση από τους «παρακρατικούς», οι οποίοι τον χτύπησαν στο κεφάλι.

Σοβαρά επίσης, τραυματίστηκε ο έτερος βουλευτής Καβάλας Γιώργος Τσαρουχάς, που δολοφονήθηκε πέντε χρόνια αργότερα κατά τη διάρκεια βασανιστηρίων, μετά τη σύλληψή του από τη χούντα (σσ. κατά τη σύλληψή του, είχε πάνω του σημείωμα με απόφαση της ΚΟ Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ, το οποίο πρόλαβε να καταπιεί. Το σημείωμα αυτό βρέθηκε κατά την νεκροψία-νεκροτομή και συμπεριελήφθη στη δικογραφία. Χρειάστηκε να περάσουν 11 ολόκληρα χρόνια _1979, για τη δίκη, όπου κατηγορούμενοι ήταν οι Στέφανος Καραμπέρης, Φωκίων Καραπάνος, Δημήτριος Σταματόπουλος και Δημήτριος Τασόπουλος, αξιωματικοί της αστυνομίας που η χούντα είχε παρασημοφορήσει για τη σύλληψη του Τσαρουχά, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε μικρές ποινές φυλάκισης)

Ακολούθησαν προσπάθεια των τραμπούκων να μπουν στο κτίριο όπου γινόταν η συγκέντρωση και λιθοβολισμός των παραθύρων του κτιρίου, ενώ φώναζαν διάφορα αντικομμουνιστικά συνθήματα όπως «Βούλγαροι θα πεθάνετε, Βούλγαρε Λαμπράκη θα πεθάνεις, θα πεθάνετε όλοι σας»³.

Καθώς η συγκέντρωση βρισκόταν σε εξέλιξη, ο Γιώργης Τσαρουχάς, στέλεχος του ΚΚΕ και βουλευτής Καβάλας, ενημερώθηκε για τα γεγονότα και προσήλθε στο χώρο της συγκέντρωσης. Εξω από το κτίριο, ένας απ' τους τραμπούκους τον χτύπησε στο κεφάλι. Στη συνέχεια, ο Τσαρουχάς επιβιβάστηκε σε ασθενοφόρο, το οποίο και σταμάτησαν οι «παρακρατικοί» για να επιτεθούν εκ νέου στον Τσαρουχά:

«Τότε οι τραμπούκοι όρμησαν», διηγήθηκε ο ίδιος, «έσπασαν με ξύλα τα τζάμια. Δυο - τρεις άντρες έπεσαν απάνω μου, φωνάζοντας "θα πεθάνης!" και με κτυπούσαν όλοι μαζύ στο κεφάλι, στο πρόσωπο, παντού. Με άρπαξαν ύστερα από χέρια και πόδια και με έσυραν. Με κατέβασαν από το αυτοκίνητο, μου έδωσαν κι άλλα χτυπήματα και έχασα τις αισθήσεις μου»⁴.

Όταν η εκδήλωση τελείωσε, η αστυνομία απαγόρεψε την άμεση έξοδο των συγκεντρωμένων. Όταν δε επέτρεψε την έξοδο του Λαμπράκη, διέταξε να τον συνοδεύσουν ελάχιστα άτομα.
Γύρω στις 10.15 μ.μ. και ενώ ο Λαμπράκης βάδιζε προς το ξενοδοχείο «Κοσμοπολίτ», ομάδα τραμπούκων κινήθηκε εναντίον του. Τότε ένα τρίκυκλο με οδηγό τον Σπύρο Κοτζαμάνη, που ήταν σταθμευμένο κοντά στο χώρο της συγκέντρωσης, κατευθύνθηκε εναντίον του Λαμπράκη και ο Μανώλης Εμμανουηλίδης που βρισκόταν στο πίσω μέρος του οχήματος χτύπησε με λοστό θανάσιμα τον Λαμπράκη.
Μάρτυρες μάλιστα κατέθεσαν πως το τρίκυκλο ξεκίνησε ύστερα από υπόδειξη ένστολου ανθυπομοίραρχου, ο οποίος είπε στον Κοτζαμάνη: «Βάλε εμπρός, τι κάθεσαι, έρχονται»⁵.

Καθώς οι δράστες διέφευγαν με το τρίκυκλο, οι αστυνομικοί δεν τους καταδίωξαν. Θα είχαν μάλιστα καταφέρει να εξαφανιστούν, αν δεν πηδούσε στην καρότσα του τρίκυκλου ο Μανώλης Χατζηαποστόλου, ο οποίος αφού κατάφερε να εξουδετερώσει τον Εμμανουηλίδη, επιτέθηκε στον Κοτζαμάνη με σκοπό να τον αναγκάσει να σταματήσει το τρίκυκλο. Για το σάλτο του πάνω στο τρίκυκλο ο Χατζηαποστόλου απέκτησε την προσωνυμία «Τίγρης».

Τελικά, ο Κοτζαμάνης σταμάτησε και κρατώντας γκλομπ κινήθηκε εναντίον του Χατζηαποστόλου. Τότε επενέβησαν διερχόμενοι και λίγο αργότερα στο σημείο έφθασε ένας τροχονόμος ο οποίος και συνέλαβε τον Κοτζαμάνη.

Όσο εξελίσσονταν τα παραπάνω, ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε σε Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού και στη συνέχεια στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ σε κωματώδη κατάσταση από την οποία δεν εξήλθε ποτέ. Παρά τις προσπάθειες των γιατρών, ανάμεσά τους και ορισμένοι που κατέφθασαν απ' το εξωτερικό (Βρετανία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σοβιετική Ένωση), η κατάσταση του Λαμπράκη ήταν μη αναστρέψιμη. Πέθανε τέσσερις μέρες αργότερα.

Σύμφωνα με καταγγελία του φοιτητή Θ. Γρέβια, αφότου ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ, αφέθηκε να πεθάνει: "Τον άφησαν βαριά τραυματισμένο, χωρίς ορό στο νεκροθάλαμο του νοσοκομείου. Το σχέδιό τους πέτυχε".

Τα μεσάνυχτα βρισκόμασταν έξω από την κεντρική είσοδο του νοσοκομείου, όταν εξήλθε ένας γιατρός. Απευθύνθηκε σε μας, ρωτώντας αν ήμασταν εκεί για τον Λαμπράκη. Του απαντήσαμε “ναι”… eίπε ότι χρειαζόταν ένας από μας, γιατί δεν επαρκούσε το νοσηλευτικό προσωπικό _Πήγα εγώ. Κατέβηκα με το γιατρό στο πρώτο υπόγειο. Από ένα μακρόστενο διάδρομο μπήκαμε σε ένα κλειστό θάλαμο. Στην είσοδο βλέπω τη γραμματέα της οργάνωσής μας Καίτη Τσαρουχά, να κρατάει στα χέρια της τον βαρύτατα τραυματισμένο πατέρα της, Γιώργη και στο βάθος δεξιά ξαπλωμένο ανάσκελα, το σώμα του Γρηγόρη Λαμπράκη.
«Ο γιατρός μου ζήτησε να καθίσω σε μια καρέκλα, πίσω από το κεφάλι του, να τοποθετήσω τα χέρια μου στην κάτω σιαγόνα και να κρατώ συνεχώς το κεφάλι του προς τα πίσω και έφυγε. Του είχαν κάνει τραχειοστομία. Δεν ήταν διασωληνωμένος, δεν είχε ορό. Κατά διαστήματα το στήθος του τρανταζόταν από ακανόνιστες εισπνοές και εκπνοές», συνεχίζει.
Ερωτηθείς για τον θάλαμο και το αν υπήρχε άλλος ασθενής εκεί, απάντησε:
«Ο χώρος όπου βρισκόμασταν δεν ήταν θάλαμος νοσηλείας. Ούτε τα κρεβάτια ήταν κρεβάτια νοσηλείας. Το κρεβάτι στο οποίο ήταν ο Λαμπράκης, αποτελούνταν από τρεις ξύλινες σανίδες πάνω σε δύο μεταλλικά “Π”, πιθανότατα νεκροκρέβατο. Μάλλον ήταν ο νεκροθάλαμος του νοσοκομείου».

Στις 1.22 π.μ. της Δευτέρας 27 Μάη,
η καρδιά του Λαμπράκη έπαψε να χτυπά.

                       Οι λαϊκές αντιδράσεις

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη προκάλεσε ένα κύμα οργής και λαϊκών αντιδράσεων σε όλη τη χώρα, παρά τις απαγορεύσεις και την καταστολή.

Μια μέρα μετά το χτύπημα, σε εργοστάσια της Αθήνας έγιναν στάσεις εργασίας ενώ την επόμενη μέρα το Σωματείο των Τυπογράφων και η Συντονιστική Επιτροπή των Οικοδομικών Οργανώσεων κάλεσαν με τη σειρά τους σε στάση εργασίας⁶. Την ίδια μέρα συγκέντρωση οργάνωσε στα Προπύλαια ο Σύνδεσμος «Μπέρτραντ Ράσελ», η οποία δέχθηκε την επίθεση της αστυνομίας. Έγιναν πάνω από 300 συλλήψεις ενώ οι τραυματίες ήταν περίπου 30⁷. Στις 25 Μάη, 2.000 φοιτητές συγκεντρώθηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Η ΚΕ του ΚΚΕ με ανακοίνωσή της, τη μέρα του θανάτου του Λαμπράκη, καλούσε το λαό σε κινητοποιήσεις:
«Τιμώντας τον άξιο μαχητή της ειρήνης και της δημοκρατίας, η εργατική τάξη και όλος ο λαός, αψηφώντας τις κυβερνητικές απαγορεύσεις, θα δυναμώσει τις αγωνιστικές αυτές εκδηλώσεις, και την ημέρα της κηδείας του με απεργίες, συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις θα εκδηλώσει τη διαμαρτυρία του και θα διατρανώσει τη θέληση και την απόφασή του να παλέψει ενωμένος για την αποπομπή της κυβέρνησης του αίματος, την άμεση τιμωρία των δολοφόνων, τη διάλυση των νεοφασιστικών συμμοριών»⁸.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η παραπάνω ανακοίνωση της ΚΕ, καθ' υπόδειξη του Γραφείου του Κλιμακίου Εσωτερικού, αναδημοσιεύτηκε «κομμένη» στην «Αυγή», παραλείποντας το κομμάτι που έδινε κατεύθυνση για κλιμάκωση των κινητοποιήσεων⁹. Η κατεύθυνση του Κόμματος παραβιάστηκε και στην πράξη, με τον περιορισμό των λαϊκών αντιδράσεων, στο περιεχόμενο των συνθημάτων που προβλήθηκαν (όπως αναφέρεται σε Απόφαση του ΠΓ της ΚΕ της 28.5.1963, «δεν ρίχτηκαν» καν «συνθήματα ενάντια στην κυβέρνηση Καραμανλή»).

Στις 28 Μάη 1963, χιλιάδες λαού συνόδεψαν τη σορό του Γρηγόρη Λαμπράκη στο Α' Νεκροταφείο στην Αθήνα όπου κηδεύτηκε.
Ο Τύπος έκανε λόγο για 200.000 συγκεντρωμένους και για «πρωτοφανή» έκταση της ανθρωποθάλασσας που σχηματίστηκε¹⁰.

Δεκαπέντε μέρες μετά την κηδεία, στις 11 Ιούνη 1963, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε και στις 18 του ίδιου μήνα αναχώρησε για τη Ζυρίχη. Στην πρωθυπουργία τον διαδέχτηκε ο Παναγιώτης Πιπινέλης, ενώ για την παραίτηση του Καραμανλή προβλήθηκε ένας ελάχιστα πειστικός λόγος: Η διαφωνία του Καραμανλή με την επιμονή του βασιλικού ζεύγους να πραγματοποιήσει το προγραμματισμένο ταξίδι στο Λονδίνο.

Οι αποκαλύψεις για τους αυτουργούς του εγκλήματος

Παρά το κλίμα φόβου που επικρατούσε και παρότι η αστυνομία ελάχιστα στοιχεία έδωσε στις ανακριτικές αρχές αλλά και τις «άνωθεν» παρεμβάσεις στο «έργο» της Δικαιοσύνης, έγινε κατορθωτό να γίνουν ορισμένες αποκαλύψεις για τους αυτουργούς του εγκλήματος.

Καταρχάς, έγινε γνωστό ότι ο Κοτζαμάνης ήταν μέλος της «παρακρατικής» οργάνωσης «Σύνδεσμος Αγωνιστών και Θυμάτων Αντιστάσεως Β. Ελλάδος» με αρχηγό τον δοσίλογο επί Κατοχής Ξενοφώντα Γιοσμά. Η οργάνωση αυτή έμεινε γνωστή ως η οργάνωση «Καρφίτσα» λόγω της καρφίτσας που φορούσαν τα μέλη της που είχαν αξιοποιηθεί απ' την αστυνομία κατά την επίσκεψη του Ντε Γκολ στην Ελλάδα. Μέλος της «Καρφίτσας» ήταν και ο Αντώνης Πιτσώκος, που ήταν ανάμεσα σ' αυτούς που κακοποίησαν τον Τσαρουχά.
Για την αποκάλυψη της συμμετοχής του Κοτζαμάνη στη δολοφονία του Λαμπράκη, καθοριστικός ήταν ο ρόλος του επιπλοποιού Γιώργου Σωτηρχόπουλου.
Ο Σωτηρχόπουλος συνεργαζόταν επαγγελματικά με τον Κοτζαμάνη, τον οποίο αξιοποιούσε για μεταφορές επίπλων. Τη μέρα της δολοφονίας, όμως, όταν ο Σωτηρχόπουλος του ζήτησε να δουλέψει γι' αυτόν, του απάντησε πως δεν μπορούσε καθώς εκείνη τη μέρα θα έκανε τη μεγαλύτερη τρέλα της ζωής του, που θα μπορούσε να φθάσει έως τη δολοφονία.
Ο Σωτηρχόπουλος, μόλις έμαθε την επόμενη μέρα τα γεγονότα, ενημέρωσε την ΕΔΑ, παρότι καταγόταν από οικογένεια υποστηρικτών της ΕΡΕ, ενώ κατέθεσε και όσα γνώριζε στον εισαγγελέα.
Επέμενε δε στην κατάθεσή του, παρά τη δολοφονική επίθεση που δέχθηκε και την προσπάθεια εξαγοράς του στη συνέχεια.

Τελικά, στις 30 Δεκέμβρη 1966, εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου, με την οποία οι Κοτζαμάνης - Εμμανουηλίδης καταδικάστηκαν σε 11 και 8,5 χρόνια κάθειρξης αντίστοιχα, ενώ άλλοι 7 καταδικάστηκαν σε ποινές από 3 έως 15 μήνες φυλάκισης.

Καθοριστική γι' αυτήν την απόφαση ήταν η ετυμηγορία του σώματος των ενόρκων, με την οποία οι ένοχοι έπεσαν στα «μαλακά».

Το «έργο» ολοκληρώθηκε έπειτα από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, όταν και το σύνολο των εμπλεκομένων αφέθηκαν ελεύθεροι ενώ δικαστικοί που έπαιξαν ρόλο στην ανάδειξη των ενόχων (όπως ο Παύλος Δελαπόρτας και ο Χρήστος Σαρτζετάκης) απολύθηκαν. Στη φυλακή βρέθηκαν επίσης για ψευδορκία οι Χατζηαποστόλου και Σωτηρχόπουλος.
Πέρα απ' όσους δεν τιμωρήθηκαν μέσω της δικαστικής οδού, υπήρξαν και άλλοι εμπλεκόμενοι στη δολοφονία που παραμένουν άγνωστοι.

Συνεχίζουμε την πάλη
ενάντια στον καπιταλισμό
που γεννά τους πολέμους

Η ιστορική έρευνα δεν έχει αποκαλύψει πλήρως τα βαθύτερα αίτια και τη μεθόδευση της δολοφονικής επίθεσης κατά του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Αν και οι πολιτικές ευθύνες της δολοφονίας Λαμπράκη βαρύνουν αναμφίβολα την κυβέρνηση Καραμανλή, είναι φανερό ότι η δολοφονία αποτέλεσε πλήγμα εναντίον του ίδιου και της κυβέρνησής του.
Απ' αυτήν την άποψη, φαίνεται πιο πιθανή η εκδοχή κεφαλή της συνωμοσίας και εκτέλεσης του σχεδίου να ήταν το Παλάτι. Βέβαια, η δολοφονία Λαμπράκη αποτέλεσε και ένα ηχηρό χτύπημα εναντίον του αντιιμπεριαλιστικού - αντιπολεμικού κινήματος.

Σε κάθε περίπτωση, τα γεγονότα της δολοφονίας του Λαμπράκη αναδεικνύουν μια σειρά από χρήσιμα συμπεράσματα για τη λειτουργία και τη δράση των μηχανισμών καταστολής του αστικού κράτους, φανερών και αθέατων, επίσημων και «παρακρατικών».

Παράλληλα, η θυσία και η μαχητικότητα του Γρηγόρη Λαμπράκη παραμένουν ζωντανά στον αγώνα ενάντια στο σύστημα που γεννά τους πολέμους, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά, στον αγώνα ενάντια στην επικίνδυνη εμπλοκή της χώρας μας στα σχέδια ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ.

1. Τα βιογραφικά στοιχεία έχουν αντληθεί από τα περιοδικά «Δρόμοι της Ειρήνης» και «Νέος Κόσμος» του Ιούνη 1963.

2. «Δρόμοι της Ειρήνης», Ιούνης 1963, σελ. 8.

3. Χρήστος Σαρτζετάκης, «Επιτελών το καθήκον μου», τόμ. Α', Κέρκυρα, Αθήνα, 2016, σελ. 680.

4. «Δρόμοι της Ειρήνης», Ιούνης 1963, σελ. 10.

5. Χρήστος Σαρτζετάκης, «Επιτελών το καθήκον μου», τόμ. Α', Κέρκυρα, Αθήνα, 2016, σελ. 200.

6. «Δρόμοι της Ειρήνης», Μάης 1963 - Εκτακτη έκδοση, σελ. 7.

7. «Μακεδονία», 25 Μάη 1963, σελ. 1.

8. Το ΚΚΕ. Επίσημα Κείμενα, τόμ. 9, «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2002, σελ. 266.

9. Αρχείο ΚΚΕ, Εγγραφο 482796, Απόφαση του Γρ. Κλιμακίου της ΚΕ του ΚΚΕ για την περικοπή της ανακοίνωσης της ΚΕ για την κηδεία του Γρ. Λαμπράκη, 1/1965.

10. «Μακεδονία», 29 Μάη 1963, σελ. 1.

Το κλίμα της εποχής

Το 1963 αποτέλεσε χρονιά έντονων ανακατατάξεων στο αστικό πολιτικό σύστημα που οικοδομήθηκε στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της ΕΡΕ Κωνσταντίνος Καραμανλής προωθούσε συνταγματική αναθεώρηση, με στόχο την αφαίρεση αρμοδιοτήτων από το Παλάτι και την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας (κυβέρνησης).²

Η αναθεώρηση του συντάγματος αποτελούσε ουσιαστικά ένα ακόμα επεισόδιο στη διαπάλη ανάμεσα στα διαφορετικά κέντρα πολιτικής εξουσίας που κληροδότησε ο Εμφύλιος. Από τη μια πλευρά υπήρχε το Παλάτι με σημαντική επιρροή και εξουσίες στο Στρατό. Στο πλάι του Παλατιού υπήρχε η κυβέρνηση και δίπλα στην κυβέρνηση μπορούσε να διακρίνει κανείς τη δράση δεκάδων κρατικών και «παρακρατικών» οργανώσεων που είχαν ιδρυθεί για την καταπολέμηση του κομμουνισμού και στο εσωτερικό τους δρούσαν και ξένες μυστικές υπηρεσίες. Οι «παρακρατικές» οργανώσεις συνιστούσαν ουσιαστικά προέκταση του κρατικού μηχανισμού καταστολής.

Οι αντιθέσεις ανάμεσα στα διαφορετικά πολιτικά κέντρα εξουσίας υποδήλωναν ουσιαστικά και διαμάχες σχετικά με τις προωθούμενες διεθνείς συνεργασίες από τα διαφορετικά κομμάτια της αστικής τάξης. Με αυτή την έννοια, ενώ το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου βρήκε τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό να έχει μια αναβαθμισμένη επιρροή στην Ελλάδα, χάρη στη δυνατότητα συμμετοχής του στην κατάπνιξη του αγώνα του ΔΣΕ, είχαν σχεδόν 15 χρόνια αργότερα εμφανιστεί και αστικές δυνάμεις που θεωρούσαν ότι τα συμφέροντά τους θα εκφράζονταν καλύτερα μέσα στα πλαίσια μιας ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης. Είναι ενδεικτικό ότι από τις 9 Ιούλη του 1961 είχε υπογραφεί συμφωνία σύνδεσης ανάμεσα στην ΕΟΚ και την Ελλάδα, η οποία εν τέλει υπογράφτηκε την 1η Νοέμβρη του 1962.³ Ταυτόχρονα όλο και περισσότερο, τα καπιταλιστικά κράτη της δυτικής Ευρώπης έβλεπαν την ΕΟΚ ως το απαραίτητο όργανο προκειμένου να ανταγωνιστούν τις ΗΠΑ. Ειδικότερα αυτό μπορούμε να πούμε ότι ίσχυε για τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τους συμμάχους τους.⁴

Μάλιστα, λίγες μέρες πριν τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεχόταν στην Αθήνα το Γάλλο πρόεδρο Ντε Γκολ, καθιστώντας προφανή τη θέληση μερίδας του ελληνικού αστικού κόσμου και του πολιτικού του προσωπικού να διαμορφώσει στενότερες οικονομικές σχέσεις με τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό. Ο Ντε Γκολ είχε νωρίτερα προσπαθήσει να κάνει διακριτή τη διπλωματική σχέση της Γαλλίας σε σειρά ζητημάτων ελάσσονος και μείζονος σημασίας στη διεθνή πολιτική σκηνή. Χαρακτηριστικά από το 1961 είχε διαφοροποιηθεί εν μέρει από την ενιαία στάση του ιμπεριαλιστικού κόσμου απέναντι στην ΕΣΣΔ και στις υπόλοιπες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, στο βαθμό που κάτι τέτοιο θα προσέφερε στα συμφέροντα της γαλλικής αστικής τάξης. Υπό αυτό το πρίσμα, υποστήριξε ότι αντιμετωπίζει διαφορετικά την ΕΣΣΔ ως «ιδεολογική δύναμη» και διαφορετικά ως «οικονομική δύναμη», με την οποία θα μπορούσαν να αναπτύξουν σχέσεις οι γαλλικές εταιρείες.⁵

Η συγκέντρωση στα γραφεία των εμποροϋπαλλήλων

Βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη για να μιλήσει σε συγκέντρωση της τοπικής οργάνωσης της ΕΕΔΥΕ, η οποία πραγματοποιούνταν στην έδρα του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, στην αίθουσα της Λέσχης των Εμποροϋπαλλήλων, έχοντας γίνει πανελλαδικά γνωστός έπειτα από την απαγόρευση της Α' Μαραθώνιας Πορείας Ειρήνης, όταν παρά τις εκατοντάδες συλλήψεις, ακόμα και ξένων αντιπροσωπειών, ο Λαμπράκης αποφάσισε να πορευτεί μόνος του προς την Αθήνα μέχρι που συνελήφθη.

Έτσι, εκείνο το απόγευμα όσοι πήγαν να ακούσουν την ομιλία του Λαμπράκη, βρέθηκαν μπροστά στους παρακρατικούς, που από νωρίς γύρω από το χώρο της προγραμματισμένης συγκέντρωσης είχαν διοργανώσει αντι-συγκέντρωση υπό την προφανή κάλυψη των αρχών καταστολής, οι οποίες όχι μόνο δεν αποπειράθηκαν να σταματήσουν τις επιθέσεις τους εναντίον όσων προσέρχονταν στο χώρο της εκδήλωσης, αλλά και συμμετείχαν ενεργά σε αυτές. Εξάλλου, όπως αποδείχθηκε και τα επόμενα χρόνια οι συγκεντρωμένοι ανήκαν στην “παρακρατική” _γνωστοί-άγνωστοι όπως και σήμερα, οργάνωση “Καρφίτσα”, η οποία καθοδηγούνταν από την Ασφάλεια και τη Χωροφυλακή της Θεσσαλονίκης.

Ο Λαμπράκης κατόρθωσε να φτάσει στα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος στις 8.30 μ.μ. διερχόμενος μέσα από τους 100 περίπου παρακρατικούς και αφού δέχτηκε επίθεση με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ελαφρά στο σώμα και το κεφάλι. Παρά τον τραυματισμό του, μίλησε κανονικά στους συγκεντρωμένους. Μετά το τέλος της ομιλίας (περίπου στις 10 μ.μ.) οι συγκεντρωμένοι παρακρατικοί χρησιμοποιώντας τις γροθιές τους, αλλά και ομπρέλες, γκλομπς και πέτρες επιτέθηκαν σε όσους αποχωρούσαν από την ομιλία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Ανάμεσα στους τραυματίες από τις επιθέσεις των τραμπούκων ήταν και ο βουλευτής της ΕΔΑ στην Καβάλα και μέλος του ΚΚΕ Γιώργης Τσαρουχάς, ο οποίος και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο λόγω τραυματισμών στο σώμα και στο πρόσωπο.⁶

Ο Λαμπράκης αποχώρησε μισή ώρα αργότερα από αυτά τα επεισόδια, συνοδευόμενος από τέσσερα άτομα, όμως, στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Ερμού ένα τρίκυκλο με οδηγό τον Σπύρο Γκοτζαμάνη κατευθύνθηκε εναντίον του Λαμπράκη και ο Μανόλης Εμμανουηλίδης που βρισκόταν στο πίσω μέρος του κατάφερε με λοστό ένα χτύπημα στον Λαμπράκη, στο κεφάλι.

(σημεία των καιρών)
Συνεκλονίσθη η πλατεία … από ζητωκραυγάς
και χειροκροτήματα κατά την προσέλευσιν
και την αποχώρησιν των ...
κ κ. Παπανδρέου και Βενιζέλου!!

Οι λαϊκές εκδηλώσεις στην κηδεία του Γρηγόρη Λαμπράκη

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη προκάλεσε ένα κύμα οργής σε ολόκληρη τη χώρα. Δεκάδες χιλιάδες κόσμου, μια πραγματική λαοθάλασσα συνόδευσαν τη σορό του Γρηγόρη Λαμπράκη στο Α' Νεκροταφείο_ αναφερθήκαμε ήδη στην ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ _27 Μάη 1963 ⁷ και στο ότι η ηγεσία της ΕΔΑ κάθε άλλο παρά επιχείρησαν να υλοποιήσουν αυτήν την κατεύθυνση (την απέρριψαν ως «αριστερίστικη» που, αν υλοποιούνταν, θα έδινε λαβή για προβοκάτσιες)...

Η αποκάλυψη -
Ο ρόλος των Μ. Χατζηαποστόλου
και Γ. Σωτηρχόπουλου

Έπειτα από την επίθεση στον Λαμπράκη ο Γκοτζαμάνης ανέπτυξε ταχύτητα με σκοπό να εξαφανιστεί. Ωστόσο, εκείνη την ώρα πήδηξε στο πίσω μέρος του τρίκυκλου και ενώ αυτό βρισκόταν εν κινήσει, ο Μανόλης Χατζηαποστόλου. Έπειτα από μάχη στην καρότσα του τρίκυκλου, ο Χατζηαποστόλου κατόρθωσε να αφοπλίσει και στη συνέχεια να εξουδετερώσει τον Εμμανουηλίδη. Επειτα, έσπασε το διαχωριστικό τζάμι του τρίκυκλου και με ένα κομμάτι γυαλί προσπαθούσε να τρυπήσει τον Γκοτζαμάνη με σκοπό να τον αναγκάσει να σταματήσει.

Ο Γκοτζαμάνης σταμάτησε έξω από μια λέσχη της Χωροφυλακής, φωνάζοντας ότι οι κομμουνιστές προσπαθούν να τον σκοτώσουν. Την ώρα που ο φρουρός της λέσχης και ένας διερχόμενος πυροσβέστης κατευθύνθηκαν προς το τρίκυκλο ο Γκοτζαμάνης επιτέθηκε με ένα γκλομπ στον Χατζηαποστόλου. Ο χωροφύλακας και ο πυροσβέστης στη συνέχεια αφόπλισαν τον Γκοτζαμάνη και μετέφεραν τον Χατζηαποστόλου στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Για το σάλτο του πάνω στο τρίκυκλο αποδόθηκε στον Χατζηαποστόλου το προσωνύμιο «Τίγρης».

Ένα άλλο πρόσωπο που είχε καθοριστικό ρόλο στην αποκάλυψη των πρωταγωνιστών της δολοφονίας του Λαμπράκη ήταν ο επιπλοποιός Γιώργος Σωτηρχόπουλος. Ο Σωτηρχόπουλος συνεργαζόταν επαγγελματικά με τον Γκοτζαμάνη, μιας και του μετέφερε με το τρίκυκλο έπιπλα σε διάφορα εμπορικά μαγαζιά. Τη μέρα της δολοφονίας του Λαμπράκη συναντήθηκε με τον Γκοτζαμάνη προκειμένου να του αναθέσει ορισμένες μεταφορές για το απόγευμα.

Ωστόσο, ο Γκοτζαμάνης του είπε ότι δεν μπορούσε τη συγκεκριμένη μέρα, αφού θα έκανε τη μεγαλύτερη τρέλα της ζωής του που μπορούσε να φτάσει ως και τη δολοφονία. Οταν την επόμενη μέρα ο Σωτηρχόπουλος έμαθε από τις εφημερίδες για τον Λαμπράκη και το ρόλο του Γκοτζαμάνη απευθύνθηκε αρχικά στα γραφεία της ΕΔΑ και στη συνέχεια στον εισαγγελέα, παρά το γεγονός ότι ήταν απολιτικοποίητος μέχρι εκείνη τη στιγμή και καταγόταν από οικογένεια Χωροφυλάκων και υποστηρικτών της ΕΡΕ.
Επίσης, επέμεινε στην κατάθεσή του, παρά την επίθεση που του έγινε την ίδια μέρα και την προσπάθεια εξαγοράς του. Στη συνέχεια και λόγω των συνεπειών που είχε από τη συμμετοχή του στην υπόθεση, μετακόμισε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του.
Στην Αθήνα οι Χατζηαποστόλου και Σωτηρχόπουλος δέχτηκαν και απόπειρα δωροδοκίας από τον τέως διευθυντή της Χωροφυλακής Καμουτσή, την οποία και αποκάλυψαν, με αποτέλεσμα τη δίωξή του. Ωστόσο, ένα χρόνο μετά τα Ιουλιανά διώχτηκαν για ψεύτικη καταγγελία με αποτέλεσμα να μείνουν στη φυλακή για 9 περίπου μήνες. Αποφυλακίστηκαν στις 19 Απρίλη του 1967.

Για τη δολοφονία του Λαμπράκη κατηγορήθηκαν ως ηθικοί αυτουργοί 23 αξιωματικοί της Χωροφυλακής. Αλλοι δέκα ενήργησαν επιλήψιμα, αλλά δε θεωρήθηκαν υπαίτιοι. Με την απόφαση για τη δίκη Λαμπράκη που εκδόθηκε εν τέλει στις 30 Δεκέμβρη του 1966 καταδικάστηκαν ο Γκοτζαμάνης και ο Εμμανουηλίδης σε 11 και 8,5 χρόνια φυλάκισης αντίστοιχα, ενώ 9 ακόμα καταδικάστηκαν σε ποινές από 3 ως 15 μήνες φυλάκισης.

Έπειτα από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, το σύνολο των εμπλεκόμενων αφέθηκαν ελεύθεροι⁸. Σημαντικό ρόλο στην καταδίκη ειδικότερα των αξιωματικών της Χωροφυλακής και στην ανάδειξη των σχέσεων κράτους - παρακράτους διαδραμάτισε ο αντιεισαγγελέας Εφετών Παύλος Δελαπόρτας, ο οποίος έπειτα από την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας απομακρύνθηκε από το δικαστικό σώμα. Στην εισαγγελική πρόταση κατά τη διάρκεια της δίκης είχε αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Εάν ως προς τους κατηγορούμενους αξιωματικούς και ιδία προς τους επί συνεργεία εις την ανθρωποκτονίαν κατηγορούμενους, επρότεινα διάφορόν τι των όσων κατ' ακολουθίαν των προεκτεθέντων, θέλω προτείνει Υμίν κατωτέρω, φοβούμαι ότι θα ωμοίαζα με τους πλοιάρχους εκείνους οι οποίοι εν ώρα ναυαγίου (ως διά τελευταίαν φορά συνέβη με τον "Τιτανικόν") προτιμούν να διασώσουν τους επίσημους και διακεκριμένους επιβάτας των της πρώτης θέσεως...'Η ότι θα εκινδύνευα να θεωρηθώ ως απόγονος των κατοίκων της Βιβλικής εκείνης χώρας του Γωγ ή του Μαγώγ, εις την οποίαν "οι άνθρωποι είχον οφθαλμούς διά να μη βλέπωσι και ώτα διά να μη ακούωσι"».⁹

Οι πραγματικοί ένοχοι για τη δολοφονία του Λαμπράκη δεν αναδείχτηκαν ποτέ. Στην επέτειο των 30 χρόνων από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας και ανακριτής στην υπόθεση, Χρήστος Σαρτζετάκης, υποστήριξε ότι οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας Λαμπράκη βρίσκονταν πολύ ψηλά και η αποκάλυψή τους θα οδηγούσε σε αναμόχλευση των πολιτικών παθών.

Δεκαπέντε μέρες μετά από την κηδεία του Λαμπράκη, στις 11 Ιούνη 1963, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε και στις 18 του ίδιου μήνα αναχώρησε για τη Ζυρίχη. Τον διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία ο Παναγιώτης Πιπινέλης. Ως αφορμή της παραίτησης προβλήθηκε ένας ελάχιστα πειστικός λόγος: Η διαφωνία του Καραμανλή με την επιμονή του βασιλικού ζεύγους να πραγματοποιήσει το προγραμματισμένο ταξίδι στο Λονδίνο.

Ως λόγο της αναβολής ο Καραμανλής επικαλέστηκε φόβους για την επανάληψη των αντιδράσεων εναντίον της βασίλισσας Φρειδερίκης στο Λονδίνο στις 20 Απρίλη του 1963 με ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Και το προηγούμενο ταξίδι της Φρειδερίκης είχε πραγματοποιηθεί παρά τις αντίθετες συστάσεις του Καραμανλή. Οταν η Φρειδερίκη και η κόρη της Ειρήνη έφτασαν στο ξενοδοχείο «Κλάριτζ» του Λονδίνου, βρέθηκαν μπροστά σε Κύπριους και Εγγλέζους διαδηλωτές που διαμαρτύρονταν για την ύπαρξη πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους και η Αγγλίδα κομμουνίστρια Μπέτυ Αμπατιέλου - Μπαρτλέτ, σύζυγος του πολιτικού κρατούμενου και στελέχους του ΚΚΕ, Αντώνη Αμπατιέλου.¹⁰

Αν και οι πολιτικές ευθύνες της δολοφονίας Λαμπράκη βαρύνουν αναμφίβολα την κυβέρνηση Καραμανλή, είναι φανερό ότι η δολοφονία αποτέλεσε πλήγμα εναντίον του ίδιου και της κυβέρνησής του. Απ' αυτή την άποψη, φαίνεται πιο πιθανή η εκδοχή, κεφαλή της συνωμοσίας και εκτέλεσης του σχεδίου να ήταν το Παλάτι. Βέβαια, η δολοφονία Λαμπράκη αποτέλεσε ηχηρό χτύπημα εναντίον του αντιιμπεριαλιστικού - αντιπολεμικού κινήματος.

ΚΚΕ, «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ - Β΄ Τόμος (1949-1968)».

2. «ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ Κωνσταντίνος, Αρχείο: Γεγονότα και Κείμενα» - τομ. 5Β΄(σ.552), Εκδόσεις Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής - εφημ. «Καθημερινή».

3. ΚΚΕ, «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ - Β΄ Τόμος (1949-1968)» (σ. 145), Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011.

4. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΣΣΔ, Η ιμπεριαλιστική «ολοκλήρωση» της Δυτικής Ευρώπης («Κοινή Αγορά») (Θέσεις), Περιοδικό «Νέος Κόσμος», τ. 10 /1962.

5. HASSNER Pierre, «Postwar Western Europe: The Cradle of Eurocommunism?» στο TOKES Rudolf, Eurocommunism and D'tente (pp. 29-33), Martin Robertson - Council of Foreign Relations Editions, Oxford 1979.

6. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας ο Γιώργης Τσαρουχάς συνελήφθη και τελικά δολοφονήθηκε μετά από βασανιστήρια από την Ασφάλεια.

7. ΚΚΕ, «Το ΚΚΕ: Επίσημα Κείμενα» - τομ. 9 (σ. 266), Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2002.

8. ΚΚΕ, «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ - Β΄ Τόμος (1949-1968)» (σ. 467), Εκδόσεις «ύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2011.

9. ΔΕΛΑΠΟΡΤΑΣ Παύλος, «Το σημειωματάριο ενός Πιλάτου» (σ.262), Εκδόσεις «Θεμέλιο», Αθήνα 1979.

10. Ο.π. (σ. 468).

Το “Ζ” (Ζει) του Κώστα Γαβρά (σκηνοθεσία), παραγωγής 1969, είχαμε την τύχη να τη δούμε σε πρεμιέρα 26 Φλεβάρη 1969 μήνες πριν  βγει στις αίθουσες. Ο κόσμος στο ασφυκτικά γεμάτο κινηματοθέατρο, με πάνω από 1000 άτομα και όρθιους παντού, αφού επί 2+ ώρες παρακολουθούσε βουβός, μόλις βγήκαν οι τίτλοι τέλους ξέσπασε σε χειροκρότημα, που κράτησε πάνω από ένα 10λεπτο…

Γυρισμένη επί χούντας σε Γαλλία & Αλγερία _127λ, σενάριο Βασίλης Βασιλικός (1966 –προ χούντας) + Jorge Semprún, Φωτογραφία Raoul Coutard, Μοντάζ Françoise Bonnot μουσική Μίκης, με Yves Montand, Ειρήνη Παπά, Jean-Louis Trintignant, François Périer, Jacques Perrin κά
Κέρδισε 2 Όσκαρ, 12 άλλα βραβεία & 13 υποψηφιότητες, Χρυσές Σφαίρες, BAFTA κλπ.
Γλώσσα: Γαλλικά, Ρωσικά, Αγγλικά, ιταλικά _αργότερα κυκλοφόρησε με ελληνικούς υπότιτλους  

Η Ταινία, προσπαθεί να προσεγγίσει πολιτικά την περίοδο 1960-67 με επίκεντρο τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Για να το πετύχεις, πρέπει να έχεις τις κατάλληλες ιδεολογικοπολιτικές αναφορές, αλλιώς…

Ακολούθησαν κι άλλες παρόμοιες –που οι «ειδικοί» τα κατατάσσουν στα πολιτικά θρίλερ, όπως L'Aveu - Η Ομολογία (1970), État de siège - Κατάσταση Πολιορκίας (1973), Missing - Ο Αγνοούμενος (1982) Le Couperet - Το τσεκούρι (2005). Στα υπέρ της ο σεβασμός των ηρώων –στα πλαίσια της μυθοπλασίας πάντα καθώς και η αυτούσια μεταφορά κάποιων γεγονότων, όπως πχ η εναρκτήρια σκηνή της ταινίας με την μεταφορική ομιλία για τον περονόσπορου που αποτελεί σχεδόν αυτολεξεί μεταφορά του Γενικού Επιθεωρητή Χωροφυλακής –και από τους πρωτεργάτες της δολοφονίας Λαμπράκη Κωνσταντίνου Μήτσου, που έγινε στις 22 Μαΐου 1963 λίγες ώρες πριν τη συγκέντρωση της ΕΕΔΥΕ.

Πάνε 4 χρόνια τέτοιες μέρες, που ετοιμάσαμε _στο κανάλι μας, ένα σχετικό πολιτικό βίντεο αφιέρωμα: μέσα σε δύο χρόνια, είχε πάνω από 40.000 προβολές και ευμενή σχόλια, όταν ξαφνικά μας ειδοποίησαν πως δεν μπορούν πλέον να το δουν, … “το βίντεο αυτό δεν είναι πλέον διαθέσιμο λόγω υποβολής αξίωσης που αφορά πνευματικά δικαιώματα από τον χρήστη 2BTUBE Affiliated”.
Για την ιστορία και δεδομένου ότι λόγω περιεχόμενου το κανάλι το έχουν στη μπούκα διάφοροι YouTube_άδες (μας το έκλεισαν και προειδοποιητικά για ένα 20ήμερο, μετά το βίντεο για τη Μακρόνησο _ Οι σκιές, οι ψυχές των Μακρονησιωτών πήραν μορφή και είναι εδώ)

Ενστάσεις επί ενστάσεων για το "Z" Γρηγόρης Λαμπράκης …τζίφος
Για την ιστορία Ψάχνοντας τον “2BTUBE” ανακαλύψαμε πως βρίσκεται κάπου στην Περσία…

Δείτε την εδώ σε χαμηλή ανάλυση
αυτήν που μας επιτρέπει ο Blogger

(…)
Ο περονόσπορος προλαμβάνεται δια των ψεκασμών διαλυμάτων βαρδιγαλλείου ή βουργουνδίου πολτού - Δύο κλασσικές μέθοδοι κατά κάποιον τρόπο, Ο πολτός του Μπορντώ και ο πολτός της Βουργουνδίας ...της Γαλλικής επαρχίας με τα φημισμένα κρασιά. Κάθε χρόνο γίνονται τρεις ψεκασμοί. Ο πρώτος όταν οι βλαστοί φθάσουν τα 12-15 εκατοστά (κλπ). Οι ψεκασμοί είναι προληπτικοί και δεν πρέπει να αμελούνται... Εδώ ολοκληρώνω τα της καταπολεμήσεως του περονόσπορου. θυμίζοντας στους αγρότες ότι η ασθένεια της αμπέλου, εμφανίστηκε για πρώτη φορά... ταυτόχρονα με την ιδεολογική εκείνη ασθένεια που πλήττει τον άνθρωπο. Εδώ, δίδω το λόγο στον Στρατηγό της Χωροφυλακής. (Παρεμβολή πλάνου) Κάθε ομοιότητα με γεγονότα ή πρόσωπα είναι ΗΘΕΛΗΜΕΝΗ. Μιλάει ο Μήτσου τώρα
(…)
Ομοίως προς τον περονόσπορον αυτή η ιδεολογική ασθένεια ...πρέπει να καταπολεμάται προληπτικώς. Όπως ο περονόσπορος οφείλεται στη δράση νοσηρών μικροβίων και διαφόρων παρασιτικών μυκήτων Ούτως... είναι απαραίτητος ο ψεκασμός των ανθρώπων. Τα σχολεία αποτελούν το πρώτον στάδιον. Ο δεύτερος ψεκασμός γίνεται περί την άνθιση.Πρόκειται ασφαλώς για τους φοιτητές και τους εργάτες. Η περίοδος της στρατιωτικής θητείας είναι ο ιδανικός χρόνος γι' αυτό. Ούτως σώζεται η εθνική ελευθερία, από την ιδεολογική αυτή ασθένεια. Αυτή η νέα "ποικιλία" πιο ακαθόριστη και ύπουλη είναι ένας εχθρός δόλιος που απομακρύνεται απ' τον Θεόν και το Στέμμα. Άμα τη εμφανίσει των διαφόρων "-ισμών" σοσιαλισμός, αναρχισμός, ιμπεριαλισμός, κομμουνισμός κ.λπ. οι κηλίδες στην επιφάνεια του ηλίου επλήθυναν. Ο Θεός αρνείται να φωτίσει τους Ερυθρούς! Πρέπει να διαφυλάξουμε τα υγιή τμήματα της κοινωνίας μας και να θεραπεύσουμε τα ασθενή. Απόψε ο εχθρός θα συγκεντρωθεί στην πόλη μας. Εμείς όμως δεν είμαστε "-ισμός". Ζώμεν εν Δημοκρατία. Δεν θα απαγορεύσομεν την συγκέντρωσιν. Ούτε θα απαγορεύσομεν τις εκδηλώσεις των αντιφρονούντων. Δια τούτων υγιών στοιχείων, των αντισωμάτων θα καταπολεμήσουμε και θα πατάξουμε όλες τις ασθένειες. Εκείνες της αμπέλου και εκείνες της κοινωνίας. Τοσαύτα είχον ειπείν.

Η ρομαντική σκηνή πριν το τέλος, δίπλα στη θάλασσα που μοιάζει "δικαίωση" εμφανίζει ανάγλυφα και τα ιδεολογικά όρια του Γαβρά. Αν και πρωθύστερη -είπαμε, η ταινία είναι του 1969 μιλάει για την σχεδόν "επανάσταση" με τον Παπανδρέου που δεν πραγματοποιήθηκε λόγω δικτατορίας (την οποία μάλιστα παρουσιάζει "γλαφυρά", μέσω απαγορεύσεων -μεταξύ αυτών μακρυμάλληδες και μίνι φούστες). Συνιστούμε να δείτε την ταινία -ειδικά οι νεώτεροι _
To σπικάζ voice over, θέλουμε να ελπίζουμε πως θα βοηθήσει σε κάποια καίρια ζητήματα

Ο αγωνιστής Γρηγόρης Λαμπράκης
μέσα από το λαϊκό τραγούδι

Το μυαλό όλων μας, στο άκουσμα του ονόματος του μαραθωνοδρόμου της ειρήνης και βουλευτή της ΕΔΑ που έπεφτε νεκρός από τα χτυπήματα του αστικού κράτους και παρακράτους στη Θεσσαλονίκη το 1963, πάει στο πικρό σάουντρακ μιας ολόκληρης εποχής όπου το πολιτικοποιημένο μαζικό κίνημα, βγήκε μπροστά –και μάτωσε παραπάνω από μια φορά, ξεπερνώντας τα απλά «δημοκρατικά» αιτήματα, φέρνοντας στο προσκήνιο της ιστορικής μνήμης το παλιό ΕΑΜίτικο Παπαντρέα-παπατζή, χίτης ήσουνα και συ…

Από τις αρχές της 10ετίας του 60, από τον «αγκαθοστέφανο», Βελδεμίρης με «το αγκάθινο στεφάνι στο μέτωπό σου πελώριο φωτοστέφανο στους κροτάφους του σύμπαντος...» (Γ. Ρίτσος) το 24χρονο παλληκάρι που το 1961 έπεσε νεκρό στη Θεσσαλονίκη από σφαίρες χωροφύλακα επειδή μοίραζε προκηρύξεις της ΕΔΑ, το  στρατιώτη Διονύση Κερπινιώτη, που επίσης δολοφονήθηκε στο Δεμίρι Αρκαδίας και αργότερα στον 22 οικοδόμο - φοιτητή από τον Κολωνό τον Σωτήρη Πέτρουλα … που «σε πήρε ο Λαμπράκης σε πήρε η Λευτεριά | Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε | αηδόνι και λιοντάρι βουνό και ξαστεριά | τα γαλάζια μάτια σου μας καλούνε»… στα Ιουλιανά του 1965 και εν μέσω Αποστασίας, μέχρι και το μαύρο 1967 της αμερικανοκίνητης δικτατορίας των συνταγματαρχών

Λαμπράκης +
''μαύρο βέλος'' _ Τζέσε Οουενς

Το “γελαστό παιδί” που έγραψε ιστορία

(στίχοι Brendan Behan | μετάφραση Βασίλης Ρώτας, μουσική Μίκης Θεοδωράκης, πρώτη εκτέλεση Ντόρα Γιαννακοπούλου, «κλασσική» εκτέλεση Μαρία Φαραντούρη

Ήταν πρωί του Αυγούστου κοντά στη ροδαυγή
βγήκα να πάρω αέρα στην ανθισµένη γη
βλέπω µια κόρη κλαίει σπαραχτικά θρηνεί
σπάσε, καρδιά µου, εχάθη το γελαστό παιδί
…
Είχεν αντρεία και θάρρος και αιώνια θα θρηνώ
το πηδηχτό του βήµα το γέλιο το γλυκό
ανάθεµα την ώρα, κατάρα τη στιγμή
σκοτώσαν οι δικοί μας (σσ. μετά παραφράστηκε και έγινε «εχθροί µας»)
το γελαστό παιδί
…
Μον' να 'ταν σκοτωµένο στου αρχηγού το πλάι
και µόνον από βόλι Εγγλέζου να 'χε πάει
κι από απεργία πείνας µέσα στη φυλακή
θα 'ταν τιµή µου που 'χασα το γελαστό παιδί

Στις 27.5.1963, η ΚΕ του ΚΚΕ υπογράμμιζε σε ανακοίνωσή της:
«Τιμώντας τον άξιο μαχητή της ειρήνης και της δημοκρατίας, η εργατική τάξη και όλος ο λαός, αψηφώντας τις κυβερνητικές απαγορεύσεις, θα δυναμώσει τις αγωνιστικές αυτές εκδηλώσεις, και την ημέρα της κηδείας του με απεργίες, συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις θα εκδηλώσει τη διαμαρτυρία του και θα διατρανώσει τη θέληση και την απόφασή του να παλέψει ενωμένος για την αποπομπή της κυβέρνησης του αίματος, την άμεση τιμωρία των δολοφόνων, τη διάλυση των νεοφασιστικών συμμοριών».
Η παραπάνω Απόφαση της ΚΕ παραβιάστηκε από το Γραφείο του Κλιμακίου Εσωτερικού.
Θεωρήθηκε «τυχοδιωκτική» και έτσι η κηδεία δεν πήρε το χαρακτήρα εκδήλωσης –ούτε καν για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Το έργο An Giall (1958) - «Ένας όμηρος» του Brendan Behan Ιρλανδού ποιητή, μυθιστοριογράφου, θεατρικού συγγραφέα και διηγηματογράφου (Μπέρντραν Μπήαν 9-Φεβ-1923 | 20-Μαρτ-1964),  μεταφράστηκε από τον Βασίλη Ρώτα (σε συνεργασία με τη σύντροφό του Βούλα Δαμιανάκου)  παρουσιάστηκε δύο φορές στην Αθήνα (το 1962 πριν τη δολοφονία του Λαμπράκη και το 1966) σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Τριβιζά και σκηνικά του Γιάννη Τσαρούχη.
Η πρώτη είχε πρωταγωνιστές τη Νέλλη Αγγελίδου, τον Κώστα Μπάκα και την Τασσώ Καββαδία.
Η 2^η του 1966, στο «Μετάλλειον» του Παγκρατίου, σε σκηνοθεσία πάλι του Τριβιζά, αλλά αυτή τη φορά με Μάρθα Βούρτση και Τίτο Βανδή και σε μουσική Μίκη (νέα εκτέλεση).

Δείτε Μίκης – «Ένας όμηρος»: Άσε μας θεέ ψηλά, να θυμόμαστε τ’ απλά λοχαγούς και βασιλιάδες

Το έργο διαδραματίζεται σ' ένα μπορντέλο του Δουβλίνου όπου ένας νεαρός άγγλος στρατιώτης κρατείται όμηρος ως αντίποινα για τη φυλάκιση ενός νεαρού μέλους του ΙRA, ενώ μέσα στην ομήγυρη με τραβεστί, πόρνες, πρώην επαναστάτες εκτυλίσσεται μια ερωτική ιστορία στον πίσω καμβά των πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Ανάμεσα στα τέσσερα τραγούδια περιλαμβάνεται και «Το γελαστό παιδί» - με τη συνοδεία της κιθάρας του σολίστα Δημήτρη Φάμπα - και, όπως είναι φυσικό για εκείνη την εποχή, τα τραγούδια έπεσαν πάνω στη λογοκρισία, οι στίχοι απορρίφθηκαν και ο Μίκης προχώρησε στη φωνοληψία των τραγουδιών - εκτός δισκογραφίας - και με μόνο ερμηνευτή (μια φωνή και ένα πιάνο) τον ίδιο.
Λίγο αργότερα ο Αλέκος Πατσιφάς της Lyra κατόρθωσε να πάρει την έγκριση της λογοκρισίας και έτσι ηχογραφήθηκε ο δίσκος με ορχήστρα και ερμηνευτή τον ίδιο συνθέτη - 16 τραγούδια.
Το 1966 ακολούθησε ο δίσκος με τη Μαρία Φαραντούρη, που δεν πρόλαβε να κυκλοφορήσει  λόγω δικτατορίας, αλλά αυτό δεν έχει καμιά σημασία –τραγουδιόταν παντού, κατ’ ιδίαν, στις παρέες, στις εκδρομές –ακόμη και στα ερωτικά ραντεβού σ.φων και μη.

Έτσι, παρότι οι στίχοι μιλούσαν για τον ιρλανδικό αγώνα και κάποιον από μέσα προδότη το «γελαστό παιδί» έγινε ο ύμνος της ΕΔΑ και των Λαμπράκηδων και ζει ακόμη σήμερα, πλάι στα «πότε θα κάνει ξαστεριά», επισκιάζοντας ολόκληρο το βινύλιο που αποτελούταν από 15 κομμάτια, το καθένα κατάλληλο

1         Αγία Γραφή

2        Ακούσλα ταίρι μου

3        Άνοιξε λίγο το παράθυρο

4        Δεν παίρνει εδώ κανείς

5        Είμαι Άγγλος νιος και τυχερός

6        Ήταν 18 Νοέμβρη

7         Θα σου δώσω ένα τόπι χρυσό

8        Θα σου στείλω μάνα

9        Θες να ζεις από τις γυναίκες

10     Λατρεύω το Σωτήρα μου

11      Ποιος δε μιλά για τη λαμπρή

12     Τη μάνα σου μην την πετροβολάς

13     Της κόλασης καμπάνες

14     Το γελαστό παιδί

15     Το Σεπτέμβριο θυμάμαι

Mε αφορμή τη συμπλήρωση 55 χρόνων από την δολοφονική επίθεση κατά του Γρηγόρη Λαμπράκη, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή: Ριμέικ (την ίδια που προβλήθηκε το 2003)

Στο τεύχος 101 του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης» (Μάιος 1963), υπήρχε ένα εκτενές αφιέρωμα, κάποιων επώνυμων (Νικηφόρος Βρεττάκος, με το επιτάφιο επίγραμμα και 12 ακόμη ποιήματα, Μήτσος Λυγίζος κά), καθώς και οι «τέσσερις Θρήνοι» (Σταυρούλα Ζυγούρη, Βικτωρία Θεοδώρου, Μιχάλης Δωρής, Λάμπης Χρονόπουλος) -ξεχωρίζουμε το λαϊκό μοιρολόι που αυτοσχεδίασε η εβδομηντάχρονη Ζυγούρη, από την Καλαμάτα, πάνω από φέρετρο του Λαμπράκη.
Το μοιρολόι αυτό αναδημοσιεύτηκε στο βιβλίου του Τάκη Αδάμου με τίτλο «Το λαϊκό τραγούδι της Αντίστασης» που πρωτοεκδόθηκε το 1964 από τις ΠΛΕ (Πολιτικές & Λογοτεχνικές Εκδόσεις)

«Γρηγόρη, σε φορτώσανε, βαριά είσαι φoρτωμένος.
Γρηγόρη μου, τις μυρουδιές να μην τις εσκορπίσεις,
να τις βαστάς στην Κάτω Γης, στους νιούς να τις δωρίσεις,
να βάλουνε στα πέτα τους να βγούνε στο σεργιάνι.
Γρηγόρη μου, η Κάτω Γης έχει αναστατώσει,
τι έμαθε η λεβεντιά πως κάποιος κατεβαίνει.
Τρέχουνε για συνάντηση, να σε προϋπαντήσουν,
τρέχουν στις βρύσες για νερό, στους κηπουρούς για φρούτα,
και στις καλές νοικοκυρές γι’ αφράτο παξιμάδι.
Τραπέζι σού τοιμάζουνε, Γρηγόρη, να δειπνήσεις
και το κρεβάτι στρώνουνε να πέσεις να πλαγιάσεις».

σσ. Κάπου στο περιθώριο, με ψιλά γράμματα η ΕΤ αναφέρει την «ιδιότητα» της Ζυγούρη «μητέρα του πολιτικού κρατούμενου Νίκου Ζυγούρη –τέσσερα άλλα παιδιά της εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς…

Όλο το Soundtrack του «Ζ»

1                   Main Title (O Adonis)

2                  To yelasto pedi Mikis Theodorakis

3                  La Course De Manuel (Chase)

4                  Arrival of Helen (To yelasto pedi)

5                  Batucada

6                  To Yelasto Paidi (From Z)[Bouzouki Version]

7                  To Yelasto Pedi (From 'Z')

8                 Finale (To Gelasto Pedi) – Finale