Bolero _Μπολερό

Στην πρόσφατη ανάρτησή μας για την Consuelo Velázquez Torres, πολλοί φίλοι\ες, μέσω viber & messenger, μας διαμήνυσαν πως ο όρος _είχαμε αναφέρει πως πρόκειται για “μουσικό είδος latin μουσικής _προέλευσης Κούβας, σε αργό ρυθμό και γλυκιά μελωδία, που χορεύεται σε Κούβα και Εκουαδόρ στη Λατινική Αμερική γενικά _ακόμη και τη Λιβύη” προσεγγίζεται επιφανειακά … πάμε λοιπόν

·       Μπολερό (Σοπέν), έργο για πιάνο του 1834

·       Το θρυλικό ορχηστρικό του Μωρίς Ραβέλ (1928), παραγγελμένο από την χορεύτρια Ίντα Ρουμπινστάιν, στο οποίο έχουν βασιστεί διάφορες παραστάσεις, όπως: χορογραφία της Μπρονισλάβα Νιζίνσκα, πρώτης χορεύτριας της Ίντα (πρεμιέρα στην Όπερα του Παρισιού, 1928), χορογραφία του Μωρίς Μπεζάρ, Μπαλέτο του 20ού αιώνα (La Monnaie, 1961)

·       Το δικό μας _Νίκου Καββαδία, “Federico Garcia Lorca” _Στο Θανάση Καραβία

·        Ανέμισες για μια στιγμή το μπολερό
και το βαθύ πορτοκαλί σου μεσοφόρι.
Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ,
τότε που φεύγανε μπουλούκια οι Σταυροφόροι.
Παντιέρες πάγαιναν του ανέμου συνοδιά
και ξεκινούσαν οι γαλέρες του θανάτου.
Στο ρωγοβύζι ανατριχιάζαν τα παιδιά
κι ο γέρος έλιαζε ακαμάτης τ' αχαμνά του.
Του ταύρου ο Πίκασσο ρουθούνιζε βαριά
και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι.
Τραβέρσο ανάποδα — πορεία προς το Βοριά.
Τράβα μπροστά —ξοπίσω εμείς— και μη σε μέλει.
Κάτου απ' τον ήλιο αναγαλλιάζαν οι ελιές
και φύτρωναν μικροί σταυροί στα περιβόλια.
Τις νύχτες στέρφες απομέναν οι αγκαλιές
τότες που σ' έφεραν, κατσίβελε, στη μπόλια.
Ατσίγγανε κι Αφέντη μου, με τί να σε στολίσω;
Φέρτε το μαυριτάνικο σκουτί το πορφυρό.
Στον τοίχο της Καισαριανής μάς φέραν από πίσω
κ' ίσα έν' αντρίκιο ανάστημα ψηλώσαν το σωρό.
Κοπέλες απ' το Δίστομο φέρτε νερό και ξίδι.
Κι απάνω στη φοράδα σου δεμένος σταυρωτά
σύρε για κείνο το στερνό στην Κόρδοβα ταξίδι,
μεσ' απ' τα διψασμένα της χωράφια τ' ανοιχτά.
Βάρκα του βάλτου ανάστροφη, φτενή, δίχως καρένα.
Σύνεργα που σκουριάζουνε σε γύφτικη σπηλιά.
Σμάρι κοράκια να πετάν στην έρημην αρένα
και στο χωριό ν' ουρλιάζουνε τη νύχτα εφτά σκυλιά.
Νίκος Καββαδίας _Πούσι, προμετωπίδα Γιάννη Τσαρούχη, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 1989, σ. 27-28
Ο Ν. Καββαδίας ενοποιεί τον αγώνα του ισπανικού και του ελληνικού λαού και ο Θ. Μικρούτσικος μελοποιεί το ποίημα: πρωτοδημοσιεύτηκε 19 Μαΐου 1945, στο 3^ο φύλλο του περιοδικού Ελεύθερα Γράμματα. Στη συνέχεια ο ποιητής το ενέταξε στη δεύτερη συλλογή του, Πούσι, το 1947. Στο ποίημα αυτό ο Καββαδίας ενοποιεί την αγώνα δύο λαών, του ελληνικού και του ισπανικού, ενάντια στο φασισμό: Ισπανικός Εμφύλιος, Λόρκα, Καισαριανή, Δίστομο διαπερνούν το ποίημα

·       Ισπανικός χορός που άνθησε στα τέλη του 18^ου αιώνα

Ταινίες

_1934 _με George Raft και Carole Lombard
_1942, γαλλική κωμωδία σε σκηνοθεσία Jean Boyer
_1973, ντοκιμαντέρ μικρού μήκους
_1984 _σκηνοθεσία John Derek
_τσέχικη 2004
_1990 του Sabri Kaliç
_1992 κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους του Ivan Maximov
_2024, γαλλική βιογραφική σε σκηνοθεσία Anne Fontaine

Ρούχο, είδος ενδύματος του επάνω μέρους του σώματος

      🔶  Ισπανικός χορός τέλη 18^ου αιώνα, ¾  

                                       Bolero Albums

Boleros _Tete Montoliu, 1977
Stanley Jordan, 1994
Mr. Children, 1997
Larry Coryell, 1981
Raffaella Carrà, 1984
Haustor album, 1985
Isao Tomita, 2008
Boleros _Juan Gabriel, 2010
Boleros, José Cura, 2002
Ángela Aguilar, 2024

Ο δικός μας Federico García Lorca

Τραγούδια

"Bolero - A Peacock's Tale", ορχηστρικό μέρος του τραγουδιού "Lizard" των King Crimson που περιλαμβάνεται στο ομώνυμο άλμπουμ του 1971
Ποπ τραγούδι της 10ετίας του 1980 από τη Γερμανίδα τραγουδίστρια Fancy
"Bolero / Kiss the Baby Sky / Wasurenaide", CD single του 2009 από τον Tohoshinki
"Bolero", του Claudio Baglioni
"Beck's Bolero", μια ροκ ορχηστρική σύνθεση που ηχογραφήθηκε από τον Άγγλο κιθαρίστα Jeff Beck το 1966

Μεταφορές

Mahindra Bolero, σειρά SUV της ινδικής εταιρείας Mahindra & Mahindra Limited
SEAT Bolero, ένα πρωτότυπο αυτοκίνητο από τη SEAT (παρουσιάστηκε το 1998)
MS Bolero, ρουμανικό πλοίο σε λειτουργία 1996–2000
Gin Bolero Plus, ένα νοτιοκορεατικό αλεξίπτωτο πλαγιάς

Άλλα

Μπουφάν Bolero (κοντό με μακριά μανίκια, γνωστό και ως "shrug" _άλογο, ιππικής δεξιοτεχνίας)
Bolero, μια έκδοση της Image Comics
Bolero (περιοδικό), που εκδίδεται από την Ringier στην Ελβετία
Επιχείρηση Bolero, κωδική ονομασία για την αμερικανική συγκέντρωση στρατευμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ενόψει της Απόβασης στη Νορμανδία

Άλα της διαβολάκο ❤️ “Bésame mucho”

Δεν αναφέρομαι φυσικά στο Veelsevoul_ βελζεβούλ του Θάνου Μικρούτσικου _στίχοι Κώστα Τριπολίτη | άλμπουμ “Συγγνώμη για την άμυνα” _πρώτη εκτέλεση Γιώργος Νταλάρας, που κυκλοφόρησε τέτοιες μέρες του 1992 μια καταγραφή με το ”Ανεμολόγιο”, που έμελλε να γίνει το εμβληματικό, ιστορικό τραγούδι του δίσκου και να εκφράσει την οργή, τον πόνο αλλά και μια νέα αρχή.  Με τους αιχμηρούς, ειρωνικούς στίχους του τόνισε την αβεβαιότητα αλλά και τη ματαίωση και την ελπίδα που έφεραν τα γεγονότα των ανατροπών στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Με το δικό του τρόπο είπε τα ίδια με το θρυλικό εξώφυλλο του Ριζοσπάστη “ελπίδα η πάλη των λαών”, αλλά σ’ έναν άλλο διαβολάκο, γένους θηλυκού την κα Myrtooo

                                             

__η οποία κάθε τόσο μου στέλνει διάφορα επίκαιρα προς αποκωδικοποίηση. Το σημερινό _πριν λίγο έφτασε via viber είχε μόνο μια φωτογραφία και διάφορα παράξενα σημαδάκια _τρόμαξα να καταλάβω …

Áõã-19óô💅ç
Ciud💥 aG👀mán

Είχε να κάνει με την Consuelo (Consuelito) Velázquez Torres, που γεννήθηκε σαν σήμερα, 21-Αυγ-1916 στη Ciudad Guzmán, στην πολιτεία Jalisco τού Μεξικού και έγραψε το διασημότερο ίσως ερωτικό τραγούδι στην ιστορία – προτού ακόμη δώσει ή δεχθεί το πρώτο της ερωτικό φιλί. Και, για χρόνια ολόκληρα, πολύς κόσμος πίστευε πως ο δημιουργός ήταν άνδρας. Ως παιδί-θαύμα έπαιζε ήδη από τεσσάρων ετών πιάνο “με το αυτί” και στα έξι της έδωσε το πρώτο της κοντσέρτο. Στο φημισμένο ωδείο Conservatorio de Bellas Artes έλαβε αργότερα κλασική εκπαίδευση στο πιάνο και θα μπορούσε να ακολουθήσει μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα. Μόλις 15 ετών, συνέθεσε ένα bolero (σσ. είδος latin μουσικής _προέλευσης Κούβας, σε αργό ρυθμό και γλυκιά μελωδία, που χορεύεται σε Κούβα και Εκουαδόρ στη Λατινική Αμερική γενικά, ακόμη και τη Λιβύη). με τίτλο “Bésame mucho”, με έμπνευση που ήρθε από μια παθιασμένη σκηνή όπερας – Υπέγραψε το τραγούδι με το πλήρες όνομά της, όμως σε πολλές χώρες το Consuelo θεωρήθηκε (λανθασμένα) ανδρικό όνομα. Έτσι, πολλοί πίστεψαν ότι αυτό το ρομαντικό αριστούργημα προερχόταν από έναν ισπανό συνθέτη Το “Bésame mucho” έγινε παγκόσμια επιτυχία άνευ προηγουμένου, είναι ένα από τα περισσότερο εκτελεσμένα τραγούδια που ερμηνεύθηκε από θρύλους όπως η Sara (Sarita) Montiel, Beatles, Carmen McRae _Charles Aznavour και Édith Piaf, Frank Sinatra, Luis Miguel, Chris Isaak, Connie Francis, Dalida,  Dean Martin, Andrea Bocelli, Cesária Évora Nat King Cole, Alejandro Fernández Anacani Ana Gabriel Andy Russell Carla Boni,  Carmen Consoli, Diana Krall, Fabrizio De André …Gato Barbieri, Giusy Ferreri, Omara Portuondo, Mario Lanza, Michel Petrucciani, Milva, Mina, Mireille Mathieu, Νάνα Μούσχουρη,  Le Vibrazioni, Lila Downs, Linda Ronstadt, Lisa Ono …Los Panchos και Los Piratas, Louis Armstrong, Lucho Gatica, Thalia, The Coasters, Flamingos …Vinicio Capossela, Vicente Fernández, Wes Montgomery, Xavier Cugat κλπ. πάνω από 500 εκτελέσεις _κάντε μια αναζήτηση στο youtube, ώστε σήμερα θεωρείται το πιο πολυμεταφρασμένο και πολυπαιγμένο (μεξικανικό_λάτιν) τραγούδι όλων των εποχών.

Και η κληρονομιά τής Consuelo εκτείνεται πολύ πέρα από αυτό. Συνέθεσε δεκάδες ακόμη τραγούδια, διετέλεσε βουλεύτρια από το 1979 έως το 1982 και από τη θέση της στο κοινοβούλιο αγωνίστηκε με πάθος για τα πνευματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών – σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούσαν οι άνδρες. Παρά τη φήμη της, έζησε αποτραβηγμένη από τα φώτα της δημοσιότητας, αφοσιωμένη στην οικογένειά της και στο πιάνο. Στην ερώτηση για το μυστικό της επιτυχίας της, απαντούσε πάντα απλά: “Δεν ήμουν ποτέ μποέμ. Ήμουν ρομαντική. Και έπαιζα με την ψυχή μου”.

Fenomenon Consuelo _
Consuelito Velázquez Torres

Η Consuelo Velázquez Torres, επίσης γνωστή ως Consuelito Velázquez, υπήρξε Μεξικανή πιανίστα και συνθέτρια διάσημων έργων _βασικά μπαλάντων όπως τα "Bésame mucho", "Amar y vivir", "Cachito" κλπ.

Πρώτα χρόνια

Με καταγωγή από το Ciudad Guzmán του Μεξικού, ήταν η μικρότερη από τις πέντε κόρες που γεννήθηκαν από τον στρατιώτη και ποιητή Isaac Velázquez de Valle και τη σύζυγό του, María de Jesús Torres Ortíz. Σε ηλικία τεσσάρων ετών άρχισε να επιδεικνύει καλό αυτί και κλίση στη μουσική και σε ηλικία μόλις έξι άρχισε να σπουδάζει μουσική και πιάνο στην Academia de Música Serratos στη Γκουανταλαχάρα του Μεξικού. Μετά από αρκετά χρόνια σπουδών, σε ηλικία 11 ετών, μετακόμισε στην Πόλη του Μεξικού, όπου συνέχισε τις σπουδές της και απέκτησε πτυχίο στη διδασκαλία μουσικής και πιάνου συναυλιών στο Conservatorio Nacional de Música (Εθνικό Ωδείο Μουσικής) Η πρώτη της δημόσια συναυλία πραγματοποιήθηκε στο Palacio de Bellas Artes στην πρωτεύουσα και λίγο αργότερα άρχισε να εργάζεται ως συνθέτρια λαϊκής μουσικής. Ως πιανίστα συναυλιών, ήταν σολίστ της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας του Μεξικού και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού.

Καθώς η εμφάνιση στο ραδιόφωνο για μια νεαρή γυναίκα ήταν επικίνδυνη, χρησιμοποίησε ανδρικό ψευδώνυμο στα πρώτα της χρόνια. Ο Mariano Rivera Conde, καλλιτεχνικός διευθυντής του σταθμού, την ώθησε να αναφέρει ότι ήταν η δημιουργός των τραγουδιών. Η Velázquez συμφώνησε, έγινε και ερωμένη του (παντρεύτηκαν έξι χρόνια αργότερα).

Συνθέτης

Ως συνθέτης, η κληρονομιά της είναι πιο γνωστή. Οι πρώτες της συνθέσεις, "No me pidas nunca", "Pasional" και "Déjame quererte", ήταν από το είδος "naturaleza romántica", το οποίο δίνει έμφαση στην ομορφιά και τη δύναμη της φύσης. Αργότερα, εμφανίστηκαν, μεταξύ άλλων, τραγούδια όπως τα "Bésame mucho", "Amar y vivir", "Verdad Amarga", "Franqueza", "Chiqui", "Cachito", "Que seas feliz", "Enamorada", "Orgullosa y bonita" και "Yo no fui" (ένα χορευτικό τραγούδι που αρχικά έγινε δημοφιλές από τον Pedro Infante και, τα τελευταία χρόνια, από τον Pedro Fernández). Η δουλειά της ως ηθοποιού στην ασπρόμαυρη αργεντίνικη ταινία του 1938 Noches de Carnaval ήταν μοναδική στην καριέρα της Σε σκηνοθεσία Julio Saraceni σενάριο των Rogelio Cordone και Carlos Goicochea, βασισμένη σε ένα επιτυχημένο θεατρικό έργο, με πρωταγωνιστές τους Enrique Arellano, Rosita Contreras και Florencio Parravicini (όπου μια γυναίκα _μητέρα και ένας νεαρός _παιδί, συναντιούνται μια βραδιά Καρναβαλιού, κάνοντας “διάφορα” και προκαλώντας σύγχυση). Ως πιανίστρια όμως συμμετείχε στις μεξικανικές ταινίες Se le pasó la mano (1952 σκηνοθεσία Julián Soler)  Mis padres se divorcian (1959). Επιπλέον, εμφανίστηκε στο ντοκιμαντέρ για τη ζωή της, Consuelo Velázquez, που γυρίστηκε το 1992 από την Maria del Carmen de Lara και συνέθεσε μουσική για αρκετές μεξικανικές ταινίες.

              Bésame mucho

Το πιο γνωστό της κομμάτι είναι το εμβληματικό τραγούδι "Bésame mucho", το οποίο συνέθεσε στο κουβανέζικο μουσικό είδος μπολερό (αναφερθήκαμε παραπάνω) όταν ήταν μόλις 16 ετών. Αυτό της  χάρισε τη μεγαλύτερη αναγνώριση _δεν γνωρίζουμε αν η παιδούλα Consuelo είχε δεχτεί το πρώτο της φιλί από κάποιον νεανικό έρωτα. Μετά την ηχογράφηση του από τον Ισπανομεξικανό βαρύτονο Emilio Tuero, ο διάσημος πιανίστας και τραγουδιστής Nat "King" Cole έκανε την πρώτη διασκευή του τραγουδιού στα αγγλικά το 1944. Έκτοτε, ερμηνεύτηκε και από εκατοντάδες (πάνω από 1.000) καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο _αναφερθήκαμε αναλυτικά. Μεταφρασμένο σε περισσότερες από 20 γλώσσες, το τραγούδι έχει γίνει ένα σύμβολο της ποπ μουσικής. Μέρος της μεγάλης επιτυχίας του στις ΗΠΑ οφειλόταν στην απήχησή του στις γυναίκες που περίμεναν τους συζύγους τους κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Bésame Mucho _Φίλα με πολύ (ακόμα)

Το τραγούδι εμφανίστηκε στην ταινία Follow the Boys (1944) όταν το έπαιξε ο Charlie Spivak και η ορχήστρα του και στο Cowboy and the Senorita (1944) με φωνητικά Dale Evans. Τραγουδήθηκε επίσης από τον Chris Isaak στην ταινία Mona Lisa Smile _ Το χαμόγελο της Μόνα Λίζα (2003 _με Julia Roberts, Kirsten Dunst και Julia Stiles) και ενέπνευσε το cult ινδικό τραγούδι, Yeh Samaa Samaa Hai Pyar Ka, που τραγούδησε ο Lata Mangeshkar στην ταινία Jab Jab Phool Khile.

• Έμπνευση: Σύμφωνα με την Velázquez, έγραψε αυτό το τραγούδι παρόλο εγκεφαλικά, επιθυμώντας  το φιλί …που θεωρούνταν αμαρτία.
• Εμπνεύστηκε από το κομμάτι για πιάνο "Quejas, olaMajayelRuiseñor", από τη σουίτα Goyescas του 1911 του Ισπανού συνθέτη EnriqueGranados, την οποία αργότερα συμπεριέλαβε και ως "Άρια του Αηδονιού" στην ομώνυμη όπερα του 1916.

Στην πολιτική: Το 1990, μια μέχρι τότε μυστική σχέση μεταξύ δύο υπουργών της βραζιλιάνικης κυβέρνησης, του Bernardo Cabral (Δικαιοσύνης) και της Zélia Cardoso de Mello (Οικονομίας, Οικονομικών και Σχεδιασμού), αποκαλύφθηκε στο κοινό, καθώς το ζευγάρι χόρεψε σώμα με σώμα με το "Bésame Mucho" κατά τη διάρκεια πάρτι γενεθλίων που διοργανώθηκε για τον Cardoso de Mello. Ως αποτέλεσμα ο παντρεμένος πατέρας τριών παιδιών, Cabral αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Λίγες μέρες αργότερα, σε μια τελετή κατά την οποία η Καρντόσο ντε Μέλο επρόκειτο να παραλάβει το παράσημο της χώρας της, η συνταγματική μπάντα της προεδρικής φρουράς, Os Dragões da Independência, έπαιξε το "Bésame Mucho" καθώς της απονεμόταν το μετάλλιο. Ο μουσικός διευθυντής της, τιμωρήθηκε στη συνέχεια με 3 ημέρες κράτηση για ανυπακοή.

Φίλα με, φίλα με πολύ
Σαν να είναι απόψε η τελευταία φορά
Φίλα με, φίλα με πολύ
Φοβάμαι μήπως σε χάσω, σε χάσω αργότερα

Φίλα με, φίλα με πολύ
Σαν να είναι απόψε η τελευταία φορά
Φίλα με, φίλα με πολύ
Φοβάμαι μήπως σε χάσω, σε χάσω αργότερα
Θέλω να σε έχω πολύ κοντά
Να σε κοιτάξω στα μάτια, να σε δω δίπλα μου

Σκέφτομαι ότι ίσως αύριο
Θα είμαι ήδη μακριά, πολύ μακριά σου
Φίλα με, φίλα με πολύ
Σαν να είναι απόψε η τελευταία φορά
Φίλα με, φίλα με πολύ
Φοβάμαι μήπως σε χάσω, σε χάσω αργότερα
Φίλα με, φίλα με πολύ

Φοβάμαι μήπως σε χάσω, σε χάσω αργότερα
Φοβάμαι μήπως σε χάσω
Να σε χάσω αργότερα

🇪🇸 🎶 Για ισπανομαθείς

Bésame, bésame mucho
Como si fuera esta noche la última vez
Bésame, bésame mucho
Que tengo miedo a perderte, perderte después

Bésame, bésame mucho
Como si fuera esta noche la última vez
Bésame, bésame mucho
Que tengo miedo a perderte, perderte después
Quiero tenerte muy cerca

Mirarme en tus ojos, verte junto a mí
Piensa que tal vez mañana
Yo ya estaré lejos, muy lejos de ti
Bésame, bésame mucho

Como si fuera esta noche la última vez
Bésame, bésame mucho
Que tengo miedo a perderte, perderte después
Bésame, bésame mucho
Que tengo miedo a perderte, perderte después

Que tengo miedo a perderte
Perderte después

Προσωπική ζωή

Χρόνια μετά την έναρξη της καριέρας της, η Βελάσκεθ παντρεύτηκε τον ιδιοκτήτη μέσων ενημέρωσης και καλλιτέχνη Mariano Rivera Conde (πέθανε το 1977) και απέκτησαν δύο γιους, τον Mariano και τον Sergio Rivera Velázquez. Την περίοδο μεταξύ 1979 και 1982 ήταν μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Ήταν νικήτρια του Εθνικού Βραβείου Επιστήμης και Τεχνών στον τομέα της Λαϊκής Τέχνης και Παραδόσεων το 1989.

Θάνατος

Επηρεασμένη από καρδιαγγειακή νόσο, πέθανε 22- Ιαν-2005, σε ηλικία 88 ετών. Η σορός της μεταφέρθηκε στο Palacio de Bellas Artes, τη σκηνή της πρώτης της παράστασης, με τιμητική φρουρά γνωστούς καλλιτέχνες της πόλης _η τέφρα της αργότερα τοποθετήθηκε στην εκκλησία Santo Tomas Moro. Ως τελευταία καλλιτεχνική της προσφορά, έπαιξε πιάνο στο πιο πρόσφατο άλμπουμ της Μεξικανής τραγουδίστριας Cecilia Toussaint με τίτλο Para mi... Consuelo, το οποίο περιέχει τραγούδια της.

Το 1977, ως πιανίστρια συναυλιών έλαβε το Βραβείο Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών, μαζί με τον συνάδελφό της _δάσκαλο Ramon Inclan Aguilar, και τους δημοσιογράφους και τραγουδιστές Wilbert Alonzo Cabrera, Lola Beltrán και Maria Medina. Το βραβείο αυτό τους απονεμήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ λόγω αυτής της καλλιτεχνικής συμμετοχής και της διοργάνωσης ενός πλούσιου μεξικανικού φεστιβάλ για την "día del personal" των Ηνωμένων Εθνών, μια ημέρα που τιμά τη συμβολή των ένστολων και των πολιτών στο έργο του οργανισμού. Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι η συνθέτρια άφησε αρκετά ανέκδοτα τραγούδια στις τελευταίες της επιθυμίες, μεταξύ των οποίων τα "Donde siempre" (αφιερωμένα στην Cecilia Toussaint), "Mi bello Mazatlán" (που θα ηχογραφήσει η Banda El Recodo) και "Por el camino", που η Velázquez αφιέρωσε στον Μεξικανό τραγουδιστή Luis Miguel.