Η ημέρα που ο Καρέρο Μπλάνκο “πέταξε”

Το ημερολόγιο έγραφε 20-Δεκ- 1973 και στην ισπανική πρωτεύουσα, μια εξαιρετικά ισχυρή έκρηξη που προκάλεσε η βασκική   ETA εκσφενδόνισε στον ουρανό της Μαδρίτης το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε ο ναύαρχος Λουίς Καρέρο Μπλάνκο, γνωστός ως l’Orco πρωθυπουργός της ισπανικής φασιστικής κυβέρνησης και κληρονόμος του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο _ κωδική ονομασία Επιχείρηση Όγκρε (Operación Ogro, βασκικά: Ogro operazioa).
Η επίθεση περιελάμβανε την πυροδότηση περίπου 100 κιλών δυναμίτη κάτω από το επίσημο αυτοκίνητο του Καρέρο Μπλάνκο, προκαλώντας σχεδόν ακαριαίο θάνατό του. Αν και οι πολιτικές επιπτώσεις επισκιάστηκαν από τον θάνατο του Φράνκο δύο χρόνια αργότερα και τη μετάβαση στην κουτσουρεμένη αστική δημοκρατία στη χώρα, το επεισόδιο ζει στην ισπανική λαϊκή κουλτούρα.

Θυμίζουμε πως από το 1939, η Ισπανία ήταν φασιστική στρατιωτική δικτατορία που κυβερνούσε ο καουντίλο Φρανθίσκο Φράνκο, ο οποίος το 1973 ήταν ογδόντα ετών. Συνδύαζε τους ρόλους του αρχηγού του κράτους και του προέδρου της κυβέρνησης. Ο Λουίς Καρέρο Μπλάνκο, που περιγράφεται ως “πολύ πιστός” του Φράνκο, είχε ανέλθει στις τάξεις του Ισπανικού Ναυτικού μέχρι τον βαθμό του ναυάρχου και, σύμφωνα με τα λόγια της Καταλανής κομμουνίστριας Έβα Φόρεστ, γνωστής και με το ψευδώνυμο Χουλέν Αγκίρε, ενσάρκωσε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον τη φιγούρα του «καθαρού Φρανκισμού» που, χωρίς να συνδέεται με κανένα ρεύμα, επιδίωκε την κατάληψη της εξουσίας στην Ισπανία από την Opus Dei. Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, είχε δημιουργήσει το δικό του κράτος μέσα στο κράτος, ένα δίκτυο πληροφοριοδοτών μέσα σε υπουργεία, τον στρατό και τη Φάλαγγα, καθώς και μέσα στην ίδια την Opus Dei. Γρήγορα έγινε κεντρικό στοιχείο του συστήματος και βασικό πιόνι της ολιγαρχίας, μια αναντικατάστατη φιγούρα λόγω της ικανότητάς του να ελίσσεται και να διατηρεί την ισορροπία δυνάμεων».

Τον Ιούνιο του 1973, ο Φράνκο παρέδωσε την προεδρία της κυβέρνησης στον  Μπλάνκο, διατηρώντας τη θέση του αρχηγού του κράτους για τον εαυτό του. Ο Καρέρο Μπλάνκο είχε περάσει τα προηγούμενα έξι χρόνια ως de facto αναπληρωτής του καουντίγιο, δίνοντας έτσι συνέχεια σε ένα καθεστώς που καταπιέζει αντιπολίτευση και πολιτικές ελευθερίες _θεωρήθηκε επομένως ως ο φυσικός διάδοχος του Φράνκο στο υψηλότερο αξίωμα του κράτους, μετά τον θάνατο του τελευταίου.

           Η επίθεση
Οι ημέρες γύρω από την επίθεση της ΕΤΑ ^(#) σημαδεύτηκαν από τη διεξαγωγή δίκης εναντίον εννέα συνδικαλιστών από τις Επιτροπές Εργατών, κατηγορούμενων για “ανατρεπτικές δραστηριότητες” (η οποία έμεινε στην ιστορία ως Δίκη 1001).

^(#) Η ΕΤΑ (βασκικά Euskadi Ta Askatasuna = Βασκική γη Και Ελευθερία) ήταν βασκική αυτονομιστική οργάνωση, που έδρασε στη Ισπανία, όπου υιοθετώντας συχνά βίαιες μεθόδους στην εκστρατεία που ανέλαβε για αναγνώριση βασκικού κράτους, χαρακτηρίστηκε από τις ΗΠΑ και την ΕΕ ως τρομοκρατική οργάνωση. Την άνοιξη του 2018 ανακοίνωσε την οριστική της διάλυση.

Στις 20 Δεκεμβρίου 1973, ο Καρέρο Μπλάνκο, όπως έκανε καθημερινά, κατευθυνόταν προς το γραφείο του αφού έφυγε από την εκκλησία των Ιησουιτών, όπου συνήθως παρακολουθούσε τη λειτουργία. Λίγο αφότου επιβιβάστηκε στο αυτοκίνητο του, ένα σούπερ θωρακισμένο Dodge Dart, εξερράγη μια γόμωση ~100 κιλών εκρηκτικών (δυναμίτης) που είχε τοποθετηθεί κάτω από το επίπεδο του δρόμου, εκτοξεύοντας το αυτοκίνητο σε ύψος άνω των 30 μέτρων, πάνω στην οροφή ενός κοντινού εξαώροφου κτιρίου και προκαλώντας την προσγείωσή του σε ένα μπαλκόνι του δεύτερου ορόφου μιας εσωτερικής αυλής του ίδιου κτιρίου.

Η έκρηξη προκάλεσε την καταστροφή των προσόψεων δύο κτιρίων, ζημιές στην προαναφερθείσα εκκλησία και την πυρκαγιά τουλάχιστον τριάντα αυτοκινήτων στην άμεση γειτνίαση, καθώς και τον ακαριαίο θάνατο του οδηγού του Carrero Blanco και της συνοδείας του. Ο ίδιος, ανασύρθηκε από το όχημα ζωντανός _κακό σκυλί ψόφο δεν έχει … για να πεθάνει λίγα λεπτά αργότερα κατά την άφιξή του στο νοσοκομείο. Η επίθεση αναλήφθηκε αμέσως από την ETA. Σχετικά με αυτό, χρόνια αργότερα ανακαλύφθηκε ότι ο Blanco δεν βρισκόταν στο αποκλειστικό στόχαστρο της οργάνωσης, επειδή ένας πυρήνας είχε επίσης σχεδιάσει μια παρόμοια επίθεση, που θα πραγματοποιούνταν περίπου έξι μήνες νωρίτερα, λίγο μετά την ορκωμοσία του ως Προέδρου της Κυβέρνησης, αν και το σχέδιο ματαιώθηκε για λόγους ασφαλείας. Η βομβιστική ομάδα, που αυτοαποκαλείται “Κομάντο Τσίκια”, εμφανίστηκε λίγο περισσότερο από μια εβδομάδα αργότερα στη Γαλλία (30 Δεκεμβρίου): ορισμένα μέλη της , τα οποία δήλωσαν ότι δεν ήταν στον κατάλογο των υπόπτων της ισπανικής αστυνομίας, πραγματοποίησαν μια αυτοσχέδια συνέντευξη τύπου κοντά στο Μπορντό μπροστά σε ορισμένους δημοσιογράφους που είχαν οδηγηθεί, με δεμένα τα μάτια, σε μια μυστική τοποθεσία και σε ένα μη διακριτό μέρος, ώστε να μην επιτραπεί η αναγνώριση.

Μετά την έκρηξη, με τη βοήθεια Πορτογάλων φίλων τους, οι δράστες διέσχισαν τα σύνορα κοντά στη Σαλαμάνκα και πήγαν στην Κοΐμπρα, από όπου επιβιβάστηκαν σε πλοίο για τη Γαλλία, κρυμμένοι στο αμπάρι και στη συνέχεια αποβιβάστηκαν κρυφά κοντά στη Νάντη. Μεταξύ των υπόπτων της ισπανικής αστυνομίας ήταν ο Βάσκος ακτιβιστής για την ανεξαρτησία Ινιάκι Πέρες Μπεοτεγκί, με το παρατσούκλι “Γουίλσον” ή “ο Άγγλος” λόγω προηγούμενης εμπρηστικής επίθεσης στην ισπανική πρεσβεία στο Λονδίνο. Σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα El Mundo το 2006, ο Μπεοτεγκί είπε ότι το αρχικό σχέδιο της ETA ήταν να απαγάγει τον Καρέρο Μπλάνκο (ο οποίος εξακολουθεί να περιγράφεται, περισσότερο από τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του, ως “Luisito, ese hijo de puta” _”γιος σκύλας_πουτάνας”), αλλά όταν έγινε πρωθυπουργός, αποφασίστηκε να δολοφονηθεί “a este hijo de puta es mejor matarlo”. Ο Beotegui πρόσθεσε επίσης ότι πάντα θεωρούσε ότι η επιλογή της βόμβας ήταν λάθος, καθώς η ETA είχε τη δυνατότητα να σκοτώσει τον Carrero Blanco πχ. με τουφέκι ελεύθερου σκοπευτή μπροστά από το σπίτι του.
Για την ιστορία, εκτός από τον ίδιο τον “Wilson”, για την επίθεση κατηγορήθηκαν και οι εξής: José Miguel Beñarán Ordeñana γνωστός ως “Argala”, José Ignacio Abaitua Gomeza γνωστός ως “Marquín”, Javier María Larreategui Cuadra γνωστός ως “Atxulo” και Juan Bautista Eizaguirre Santiesteban γνωστός ως “Zigor”. Από αυτούς, ο “Argala”, που στα βασκικά σημαίνει “λεπτός”, σκοτώθηκε το 1978 στο Anglet της Γαλλίας, σε μια βομβιστική επίθεση που σχεδίασε η ακροδεξιά παραστρατιωτική ομάδα Batallón Vasco Español, που δημιουργήθηκε από εξόριστους από τις ισπανικές ένοπλες δυνάμεις κατά την εποχή του Φράνκο. Όσο για τον “Josu Ternera”, ο “Wilson” τον χαρακτήρισε, στην προαναφερθείσα συνέντευξη, ως ανίκανο και δειλό, που δεν συμμετείχε στη δράση και που, γενικότερα, εργαζόταν πάντα στην οπισθοφυλακή, ποτέ στην πρώτη γραμμή.

Σχετικά με τυχόν πιθανούς συνεργούς ή εξωτερικούς υποστηρικτές της επίθεσης, επιπλέον, ο “Wilson” αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι το Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα ήταν μεταξύ των συνεργατών με οποιαδήποτε ιδιότητα _”Αν δεν είχαμε πραγματοποιήσει την επίθεση, κανείς δεν θα την είχε κάνει”, θεωρώντας το αναξιόπιστο επειδή, κατά τη γνώμη του, αποτελούνταν από “τέσσερα παιδιά με πάρα πολλές τρελές ιδέες”. Σε επίπεδο υλικοτεχνικής υποστήριξης, ωστόσο, η προαναφερθείσα κομμουνίστρια μαχήτρια της Βαρκελώνης Eva Forest/Julen Agirre παρείχε χρήματα και πληροφορίες για το πώς να μετακινούνται στη Μαδρίτη, ενήργησε ως αγγελιοφόρος μεταξύ των διαφόρων κομάντος και των ανώτερων κλιμακίων της οργάνωσης και διευκόλυνε τη διαφυγή των επιτιθέμενων από την πόλη

Το βιβλίο της Operación Ogro: Cómo y por qué ejecutamos a Carrero Blanco, που εκδόθηκε κρυφά στη Γαλλία το 1974 και εκδόθηκε στα ιταλικά το 1975 (βλ φωτο κεφαλίδας), αποτελεί ουσιαστικά μια έκκληση για συνεργό, καθώς η συγγραφέας ισχυρίζεται ότι συμμετείχε στην οργάνωση της επίθεσης. Η ισπανική κυβέρνηση προσπάθησε να εξασφαλίσει την έκδοση των Βάσκων προσφύγων και της ίδιας της Forest από αρχές του εξωτερικού, αλλά η Γαλλία δεν απάντησε. Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν όταν το ισπανικό κοινοβούλιο, το οποίο είχε επιστρέψει στη δημοκρατία μετά τον θάνατο του Φράνκο, θέσπισε γενική αμνηστία το 1977.

Το επεισόδιο ζει στην ισπανική λαϊκή κουλτούρα _όπως προαναφέραμε.
Μια από αυτές τις επιβιώσεις είναι ένα τραγούδι που λένε οι φίλαθλοι των μεγάλων βασκικών ομάδων Athletic Bilbao και Real Sociedad de Fútbol στους αγώνες ενάντια στη Ρεάλ Μαδρίτης
Jueves ante de almozar _Πέμπτη πριν το μεσημεριανό γεύμα
Carrero tenia que ir a rezr _ο Καρέρο είχε να πάει κάπου να μιλήσει
ero no pudo ir a rezar _αλλά δεν μπόρεσε να πάει να μιλήσει
porque tenia que volar _γιατί είχε να πετάξει
Asi volo, Carrero volo _έτσι πέταξε, ο Καρέρο πέταξε
volo muy alto llego _πέταξε και έφτασε πολύ ψηλά
volo volo Carrero volo _πέταξε ο Καρέρο
volo muy alto llego _πέταξε και έφτασε πολύ ψηλά
Siendo Carredo ministro naval _όντας ο Καρέρο ο υπουργός ναυτικών (άμυνας)
su unico sueno fue siempre volar _το μοναδικό του όνειρο ήταν να πετάει πάντα
hasta que un dia ETA militar _μέχρι που μια μέρα η ΕΤΑ
hizo su sueno por fin realidad _έκανε το όνειρο του τελικά πραγματικότητα
Un petardito _μια βομβίτσα
hizo, estallar, PUM _έσκασε, μπαμ
y hasta un tejado, PUM _και μέχρι την σκεπή, μπαμ
le hizo saltar _τον έκανε να πηδήξει
Volo volo, Carrero volo _πέταξε ο Καρέρο
y desde lo alto del tejado cayo _και από την σκεπή έπεσε
Y volo volo, Carrero volo _και πέταξε, πέταξε ο Καρέρο πέταξε
Y volo volo Carrero, cabron _και πέταξε, πέταξε ο γαμημένος ο Καρέρο

Ποια τρομοκρατία;
Και κατά του πολέμου και κατά της τρομοκρατίας;
Ή μόνο κατά του πολέμου – άρα υπέρ της τρομοκρατίας;
Ή – εν πάση περιπτώσει – μονομερώς κατά του πολέμου
και αδιαφορώντας για την τρομοκρατία;

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε Ελευθερίες και Λευτέρηδες

Σήμερα Δευτέρα, 15 Δεκεμβρίου ☀ Ανατολή ήλιου: 07:33 – Δύση: 17:06 🌘 Σελήνη 25.4 ημερών. σύμφωνα με βάση το χριστιανικό εορτολόγιο τιμάται η μνήμη των “Ελευθερίου ιερομάρτυρος και Ανθίας της μητρός, Οσιομάρτυρος Σωσάννης διακονίσσης εν Ελευθερουπόλει”. Το Ελευθέριος_Λευτέρηδες τους λέμε είναι ένα ελληνικό ανδρικό όνομα _ἐλευθερία +(επίθημα) -ιος = "αυτός που μιλά ή ενεργεί ελεύθερα". Ο Άγιος Ελευθέριος θεωρείται βοηθός των εγκύων γυναικών_ τους δίνει λένε "καλή λευτεριά". Βέβαια αυτό το τελευταίο "τρίχες κατσαρές" _που λέει ο λαός μας αφού με τη βούλα του ανώτατου δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης "νομιμοποιούνται" ακόμη και οι απολύσεις εγκύων εργαζόμενων γυναικών _Την απαράδεκτη απόφαση κατήγγειλε άμεσα η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ | δείτε και ΟΓΕ Υποκρισία ενάντια στη μητρότητα...

Λευτέρης Νικολάου – Αλαβάνος (Αθήνα, 1985)
χημικός μηχανικός __εκλεγμένος ευρωβουλευτής
με το Κομμουνιστικό Κόμμα

💯💯 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ

·        Ελευθερία, Ρία, Λευθερία,

·        Λευτερία, Ρίτσα,

·        Ελευθέριος, Λευτέρης, Λεφτέρης, Λευτεράκης ^(#)

·        Ανθή, Ανθούλα,

·        Άνθια, Άνθεια,

·        Σύλβια,

·        Σωσσάνα, Σωσάνα, Σωσάννα.

^(#) Για όσες\ους δεν το γνωρίζουν “ο φίλος μου ο Λευτεράκης” υπήρξε πρώτα θεατρικό του 1955 όταν το Θέατρο Μπουρνέλη άνοιξε την αυλαία του για την πρεμιέρα της ομότιτλης κωμωδίας του Αλέκου Σακελλάριου _που παρουσιάζεται από τον Θίασο των Ντίνου Ηλιόπουλου - Μίμη Φωτόπουλου, ενταγμένο στο θεατρικό είδος της φάρσας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μία παράσταση που ακολουθεί το γαλλικό Boulevard (κωμωδία ίντριγκας, τεχνικής και παρεξηγήσεων), ποτισμένη φυσικά με ελληνικό χιούμορ. Η υπόθεση ίδια με την μετέπειτα  κινηματογραφική μεταφορά του 1962, σε σενάριο και σκηνοθεσία Αλέκου Σακελλάριου: Ο Θεόδωρος "Θοδωράκης" Βλάσσης (Ντίνος Ηλιόπουλος) ευκατάστατος πολιτικός μηχανικός παντρεμένος με τη Φωφώ (Μάρω Κοντού) για να μπορεί να βγαίνει με τις κατά καιρούς ερωμένες του, έχει "εφεύρει" έναν ανύπαρκτο φίλο του από την Πάτρα, τον Λευτεράκη, και τον χρησιμοποιεί σαν άλλοθι. Όταν μια μέρα φτάνει στο σπίτι, εντελώς ξαφνικά, ο ανύπαρκτος Λευτεράκης Τσαμπαρδής, ο Θόδωρος θα τον υποδεχθεί με έκπληξη και τρόμο.
Την ιστορία του Άγιου Ελευθέριου (γεννήθηκε τον 2^o αιώνα μ.Χ. στην Ελλάδα _κατά άλλους στην Ρώμη) μπορείτε _όσες\οι ενδιαφέρεστε να βρείτε ανατρέχοντας στο διαδίκτυο

Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε τον Βασιλιά; και του κόψαν τα βρακιά του για να πάει στην δουλειά του;

Το τραγούδι “Της Αμύνης τα παιδιά”

Η προσωρινή κυβέρνηση της “Τριανδρίας” (Ελευθέριος _ “Λευτεράκης” Βενιζέλος, ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτη και στρατηγός Παναγιώτης Δαγκλής “έζησε” το 1916, και για δέκα περίπου μήνες στη Θεσσαλονίκη που υπήρξε πρωτεύουσα ενός δεύτερου ελληνικού κράτους. Γι’ αυτούς γράφτηκε το τραγούδι Το κίνημα της Εθνικής Άμυνας συγκρότησαν συνωμοτικά στα τέλη του 1915 στρατιωτικοί και πολιτικά πρόσωπα της Θεσσαλονίκης που αντιδρούσαν στην “ουδέτερη”, αλλά στην ουσία στη φιλογερμανική στάση του Παλατιού, που έφερε τους συμμάχους της Βούλγαρους, εντός Μακεδονίας. Όλοι τους ήταν αντιμοναρχικοί, δημοκρατικοί και προσκείμενοι στον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η Ελλάδα χωρίστηκε στα δύο …ο βασιλιάς (Κωνσταντίνος) επέμενε στην “ουδετερότητα”, η οποία όμως εμμέσως ωφελούσε τις Κεντρικές Δυνάμεις δηλαδή τη Γερμανία και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος προσδοκούσε οφέλη από τη συμμαχία με την Αντάντ, δηλαδή την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία και από το 1915 την Ιταλία. Η αντίθεση κλιμακώθηκε από τον Φεβρουάριο του 1915, όταν η Αντάντ ξεκίνησε επιχειρήσεις στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Η άρνηση του Κωνσταντίνου να επιτρέψει τη συμμετοχή της Ελλάδας οδήγησε στην παραίτηση του Βενιζέλου. Ο Δημήτριος  Γούναρης, ιδρυτής του Κόμματος των Εθνικοφρόνων, ανέλαβε πρωθυπουργός, αλλά στις εκλογές του Μαΐου 1915 οι Φιλελεύθεροι του Βενιζέλου κέρδισαν. Όταν η Βουλγαρία ετοιμάστηκε να κινηθεί κατά της Σερβίας (Σεπ-1915), ο Βενιζέλος επεδίωξε ξανά την ενεργό ανάμειξη της Ελλάδας και οι δυνάμεις της Αντάντ πραγματοποίησαν απόβαση στη Θεσσαλονίκη. Ο Βενιζέλος εξωθήθηκε σε νέα παραίτηση που σήμανε την αρχή εμφύλιας σύγκρουσης.

Οι Γάλλοι κατέλαβαν την Κέρκυρα με στόχο να βοηθήσουν στην αναδιοργάνωση του σερβικού στρατού, ενώ λίγους μήνες αργότερα γερμανικά και βουλγαρικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Μακεδονία. Στις 16 Μαΐου 1916, βουλγαρικός στρατός συνεπικουρούμενος από λίγους Γερμανούς εγκαταστάθηκε στο ελληνικό οχυρό Ρούπελ, το οποίο οι (Έλληνες) υπερασπιστές του εκκένωσαν. Οι Βούλγαροι απλώθηκαν στη συνέχεια στην Ανατολική και σε τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας. Σε αυτό το κλίμα, Αύγουστο του 1916 βενιζελικοί αξιωματικοί πρωτοστάτησαν στο “Κίνημα της Θεσσαλονίκης” επιδιώκοντας τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, αλλά και την απόκρουση των βουλγαρικών δυνάμεων από ελληνικά εδάφη. Ο Βενιζέλος μετέβη από την Κρήτη όπου είχε συγκροτήσει προσωρινή κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη και ανέλαβε την ηγεσία του κινήματος στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1916.

Το τραγούδι “Της Αμύνης τα παιδιά”: Για τους πρωταγωνιστές της Τριανδρίας των “επαναστατών” (Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής) γράφτηκε “Ο Μακεδών” (αρχικός τίτλος που αναφέρεται στον Ελευθέριο Βενιζέλο) που είναι γνωστότερο από νεότερες διασκευές με τίτλο “Της Αμύνης τα παιδιά”. Έχει καταγραφεί ως παραδοσιακό τραγούδι κι είναι άγνωστος ο στιχουργός και ο συνθέτης του. Οι αρχικοί στίχοι του τραγουδιού ήταν:​ “Ο Μακεδών” _Για τα παιδιά, τη νέα τριανδρία_που έδιωξε από την Αθήνα τα θηρία, που έδιωξε βασιλείς και βουλευτάδες, τους ψευταράδες και τους μασκαράδες.
Και στην Άμυνα εκεί πολεμούν όλοι μαζί _πολεμάει κι ο Βενιζέλος που αυτός θα φέρει τέλος / ο Δαγκλής κι ο Κουντουριώτης θα μας φέρουν την ισότης. Λοιπόν παιδιά του Ελληνικού στρατού μας / δείχτε το δρόμο στον νέο στρατηγό μας / τον ήρωα της Εθνικής Αμύνης που πολεμάει κατά των Γερμανών. Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε τον βασιλιά / /και του δώσαν τα πανιά του για να πάει στη δουλειά του / για να πάει στη Γερμανία να τον κάνουνε λοχία. Έλα να δεις σπαθιά και γιαταγάνια / και κάμποσα Βουλγάρικα κεφάλια / /εκεί ψηλά, ψηλά στο Σκρα επάνω / που πολεμάνε κατά του Γερμανού. Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά κλπ.

Το τραγούδι ηχογραφήθηκε από τη δισκογραφική εταιρία Orfeon το 1919-20 στην Κωνσταντινούπολη από το μουσικό σχήμα “Ελληνική Εστουντιαντίνα” με πιθανούς τραγουδιστές τους Γ. Βιδάλη, Λουσιέν Μηλιάρη και Ν. Κλιμιντζά. Τη σημερινή διάδοση το τραγούδι πήρε μετά το 1980 από την ταινία του Κώστα Φέρρη “Ρεμπέτικο” σε μουσική διασκευή του Σταύρου Ξαρχάκου. Παράλληλα, διασκευάστηκαν και οι παραδοσιακοί στίχοι του από τον Νίκο Γκάτσο, παίρνοντας τη μορφή που ακούστηκε από τους πρώτους ερμηνευτές του Νίκο Δημητράτο και Γιώργο Νταλάρα _Η διασκευασμένη μορφή γνωστή σε όλους μας

Ας πάμε στην εγκυκλοπαίδεια «από τη σωστή πλευρά της ιστορίας» το Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ να δούμε τι ακριβώς συνέβαινε
1. Τόμος Α΄ σελ. 72-77
Με την κήρυξη του A' παγκόσμιου πολέμου, η Ελλάδα μετατράπηκε σε στίβο ανταγωνισμών των μεγάλων δυνάμεων, με φορείς τον Βενιζέλο και το βασιλιά Κωνσταντίνο. Η μερίδα του Βενιζέλου ήθελε την προσχώρηση της χώρας στην Αντάντ, ενώ η άλλη μερίδα τη συμμαχία με τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία. Η Ελλάδα, όπως είχε διαμορφωθεί η κατάσταση, δεν είχε δυνατότητα επιλογής. Γιατί, αν και επίσημα δε συμμετείχε στον πόλεμο, το έδαφος της από το 1915 το χρησιμοποιούσαν οι Αγγλογάλλοι για τις πολεμικές τους επιχειρήσεις στη Μακεδονία κατά των κεντρικών αυτοκρατοριών.

Τον Ιούλη του 1916, εκδηλώθηκε στη Θεσσαλονίκη το κίνημα της «Εθνικής Αμύνης», με επικεφαλής τον Βενιζέλο, ο οποίος σχημάτισε κυβέρνηση στη μακεδονική πρωτεύουσα. Στη συνέχεια, οι Αγγλογάλλοι προχώρησαν στον αποκλεισμό της Νότιας Ελλάδας και δημιούργησαν, με τον τρόπο αυτό, τις κατάλληλες συνθήκες για να έλθει ο Βενιζέλος στην Αθήνα, να σχηματίσει κυβέρνηση και να σύρει τη χώρα στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ.

Ο Λένιν στηλίτευσε τότε τον οικονομικό και εμπορικό αποκλεισμό της Ελλάδας από τις ανταντικές δυνάμεις, γράφοντας ότι «την Ελλάδα τη στραγγάλισαν οι κύριοι σύμμαχοι... αρπάζοντας με τη βία ένα μέρος του ελληνικού εδάφους..., την απόκλεισαν τα πολεμικά καράβια των Αγγλο- γάλλων και των Ρώσων ιμπεριαλιστών, την Ελλάδα την άφησαν χωρίς ψωμί» .

Οι Έλληνες σοσιαλιστές δεν τήρησαν στην πλειοψηφία τους συνεπή στάση απέναντι σ’ αυτά τα γεγονότα και στον A' παγκόσμιο πόλεμο γενικότερα. Η Φεντερασιόν, ενώ τάχθηκε κατά του πολέμου και της συμμετοχής της Ελλάδας σ’ αυτόν, παρασύρθηκε από την υποκριτική στάση ουδετερότητας της μοναρχικής παράταξης και έθεσε υποψηφιότητα στον αντιβενιζελικό συνδυασμό της Θεσσαλονίκης για τις εκλογές του 1915, παίζοντας αντικειμενικά το παιχνίδι της γερμανόφιλης πολιτικής. Αντίθετα, οι ομάδες του Γιαν- νιού και του Δρακούλη τάχθηκαν με το μέρος του Βενιζέλου, ενώ η Σοσιαλιστική Ένωση του Δημητράτου και οι άλλες οργανώσεις δεν πήραν σαφείς αντιπολεμικές θέσεις. Μόνο ύστερα από διαμαρτυρίες των σοσιαλιστών της Πάτρας, του Βόλου, της Κέρκυρας και άλλων πόλεων οι σοσιαλιστές της Αθήνας και του Πειραιά κυκλοφόρησαν το 1917 προκηρύξεις αποδοκιμασίας της φιλοπόλεμης πολιτικής της κυβέρνησης, με συνέπεια τη δίωξη σοσιαλιστών και το κλείσιμο της θεσσαλονικιώτικης εφημερίδας Αβάντι για τρεις μήνες.

        Οι πρώτες προσπάθειες ενοποίησης των σοσιαλιστικών οργανώσεων

Με την ευρύτερη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών και την εμφάνιση των σοσιαλιστικών οργανώσεων, η έλλειψη πολιτικού κόμματος της ελληνικής εργατικής τάξης έγινε πολύ αισθητή. Έτσι, η Φενταρασιόν, που είχε συνειδητοποιήσει περισσότερο αυτό το γεγονός, πήρε την πρωτοβουλία της σύγκλησης τον Απρίλη του 1915 στην Αθήνα της Πρώτης Πανελλαδικής Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης, στην οποία συμμετείχαν αντιπρόσωποί της και αντιπρόσωποι της Σοσιαλιστικής Ένωσης, των σοσιαλιστικών κέντρων του Πειραιά, του Βόλου, της Κέρκυρας και της Μυτιλήνης, καθώς και των εφημερίδων Αβάντι και Οργάνωσις. Στη Συνδιάσκεψη δεν πήραν μέρος το Σοσιαλιστικό Κέντρο του Γιαννιού και το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Δρακούλη.

·        Η Συνδιάσκεψη, εκτός από ορισμένες διακηρύξεις για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και την ανάγκη ίδρυσης δικού της κόμματος, δεν πήρε καμιά αξιόλογη απόφαση. Απλώς, ανάθεσε στη Σοσιαλιστική Ένωση να συγκαλέσει το ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στο οποίο έπρεπε να πάρουν μέρος όλες οι σοσιαλιστικές οργανώσεις της Ελλάδας. Οι διαφορές, όμως, απόψεων ανάμεσα στις οργανώσεις αυτές εξακολουθούσαν να υπάρχουν, με αποτέλεσμα η σύγκληση του συνεδρίου να μην εξασφαλίζει καμιά σχεδόν προοπτική.

·        Οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των σοσιαλιστικών οργανώσεων συνεχίστηκαν. Ο Γιαννιός μάλιστα δημοσίευσε πύρινα άρθρα κατά της Φεντερασιόν. Η εμπλοκή, ωστόσο, της Ελλάδας στον πόλεμο και η ανάγκη για την αποκατάσταση της ειρήνης, ιδιαίτερα μετά την αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη 1917 στη Ρωσία, συνέβαλαν στο σχετικό ξεκαθάρισμα των απόψεων ανάμεσα στις σοσιαλιστικές οργανώσεις και στην αριστεροποίηση πολλών απ’ αυτές.

·        Τον Ιούνη του 1917 πραγματοποιήθηκε νέα Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη στην Αθήνα, η οποία αποφάσισε τη συγχώνευση του Σοσιαλιστικού Κέντρου και της Σοσιαλιστικής Ένωσης σε ενιαία οργάνωση με την ονομασία Σοσιαλιστικό Τμήμα των Αθηνών και τη σύγκληση, το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς, συνεδρίου του πολιτικού κόμματος του ελληνικού προλεταριάτου. Οι διαφωνίες, όμως, εξακολουθούσαν να υπάρχουν, ιδιαίτερα ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό Κέντρο και τη Φεντερασιόν, παρά τις προσπάθειες της εφημερίδας Εργατικός Αγών που, με επικεφαλής τον Δημοσθένη Λιγδόπουλο, πάλευε για την υπερνίκηση των διαφωνιών.

2. Τόμος Α1΄ σελ. 211-219 _σσ. οι παραπομπές παρατηρήσεις για διευκόλυνση στο τέλος
4.10. Η διάσπαση της αστικής τάξης στην Ελλάδα (βενιζελικοί - βασιλόφρονες)
Μέχρι τους Βαλκανικούς Πολέμους η αντίθεση του Βενιζέλου με το θρόνο και τα παλιότερα αστικά κόμματα δεν είχε οξυνθεί. Στη συνέχεια, η ενδοαστική διαπάλη κλιμακώθηκε στη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων και ιδιαίτερα μετά από το ξέσπασμα του Α Παγκόσμιου Πολέμου. Οι ενδοαστικές αντιθέσεις αφορούσαν κυρίως:

·        Τις διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς την προτεραιότητα και τη σκοπιμότητα μιας νέας εδαφικής επέκτασης του ελληνικού αστικού κράτους, καθώς και ως προς το συγκεκριμένο προσανατολισμό των ελληνικών διεκδικήσεων.

·        Τις διαφορετικές επιλογές σχετικά με τις διεθνείς ιμπεριαλιστικές συμμαχίες της χώρας, οι οποίες συνδέονταν άμεσα με το ζήτημα της εδαφικής επέκτασης.

·        Τη διαμάχη σχετικά με τις αρμοδιότητες του θρόνου και της στρατιωτικής ηγεσίας, που περιόριζαν την ισχύ της εκάστοτε αστικής κυβέρνησης και τις δυνατότητες προώθησης μέτρων αστικού εκσυγχρονισμού.

Ταυτόχρονα, η νέα κατάσταση έφερε στο προσκήνιο τους στόχους της ενσωμάτωσης των αλλοεθνών μειονοτήτων, του εκσυγχρονισμού και της ισχυ-ροποίησης του αστικού κράτους, καθώς και της επίτευξης κλίματος «εθνικής ενότητας» και στράτευσης γύρω από την επιδίωξη της «Μεγάλης Ιδέας». ^296. Β. I. Λένιν, Κριτικά σημειώματα για το εθνικό ζήτημα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1992, σελ. 25.

·        Μια πρώτη έκφραση της διαμάχης, η οποία συχνά έπαιρνε το χαρακτήρα της πολιτειακής διένεξης, ήταν η διαφωνία ανάμεσα στον Βενιζέλο και στο· Κωνσταντίνο αναφορικά με το αν θα έπρεπε να κατευθυνθεί προς την κατάλτγ- ψη της Θεσσαλονίκης, που επιδίωκε ο πρώτος, ή προς την κατάληψη του Μοναστηριού, που υποστήριξε ο δεύτερος.²⁹⁷

·        Σταδιακά, πιο έντονα έπειτα από τη δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του Γεωργίου Α΄ _5 (18) Μάρτη 1913, η μια μερίδα της αστικής τάξης συσπειρώθηκε γύρω από το βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ _ο οποίος ήταν πεπεισμένος για τη νίκη των Κεντρικών Δυνάμεων στον επερχόμενο πόλεμο, που προωθούσε την «πολιτική της ουδετερότητας», στο βαθμό που η γεωγραφική θέση της χώρας δεν επέτρεπε την ενεργή εμπλοκή της στο πλευρό της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα ανέφερε σε τηλεγράφημά του ο Βρετανός πρεσβευτής, Φράνσις Έλιοτ, έπειτα από τη συνάντησή του με το βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄ τον Αύγουστο του 1915: «Δεν μπορούσε να έρθει σε θέση να παραδεχτεί ότι το συμφέρον της Ελλάδας απαιτούσε την ήττα της Γερμανίας. Είναι περισσότερο από ποτέ πεπεισμένος ότι η Γερμανία θα νικήσει και είχε λάβει ένα τηλεγράφημα από το Γερμανό αυτοκράτορα που ανακοίνωνε μια σπουδαία νίκη και κατάληψη 120 κανονιών από τη Ρωσία...»²⁹⁸

·        Τα συγκεκριμένα τμήματα της αστικής τάξης εκτιμούσαν ότι μια εξωτερική πολιτική τέτοιας κατεύθυνσης ήταν περισσότερο συμφέρουσα για την αστική τάξη, διότι δεν απαιτούσε την οικονομική επιβάρυνση ενός νέου πολέμου και τα συνεπαγόμενα ρίσκα, ενώ θεωρούσαν πως η διείσδυση ελληνικών κεφαλαίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσω της καπιταλιστικής δραστηριότητας της ελληνικής παροικίας. Ταυτόχρονα, βέβαια, προσδοκούσαν και εδαφικά ανταλλάγματα για τη στάση τους στην περίπτωση νίκης των Κεντρικών Δυνάμεων.

Εξάλλου, μέχρι και το 1914 η άποψη που επικρατούσε στην ελληνική αστική τάξη ήταν ότι η Ελλάδα δε διέθετε τη στρατιωτική δυνατότητα να επιβληθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στα μικρασιατικά εδάφη. Το θέμα της επέκτασης των ορίων της Ελλάδας προς τη Μικρά Ασία τέθηκε μόνο προς το τέλος του 1914, όταν η Βρετανία υπέδειξε την ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης ως εδαφικό αντάλλαγμα σε περίπτωση συμμετοχής της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας (Αντάντ), εναντίον της Γερμανίας και της Αυστροουγγαρίας (Κεντρικών Δυνάμεων). Η επιλογή του Βενιζέλου για είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ με στόχο την ενσωμάτωση της Μικρά Ασίας στο ελληνικό κράτος ήταν καθοριστική για την όξυνση της διαπάλης. Γενικά, οι επεκτατικοί «αλυτρωτικοί» στόχοι του Βενιζέλου και η επιλογή της σταθερής συμπόρευσης της Ελλάδας με τη Βρετανία υπήρχαν πριν εκ- φράσει ανοιχτά τη συγκεκριμένη επιλογή. Το Δεκέμβρη του 1912 και το Γενάρη του 1913 είχε σχετικές συνομιλίες με τον υπουργό Οικονομικών της Βρετανίας Λόιντ Τζορτζ και τον υπουργό Ναυτικών Ουίνστον Τσόρτσιλ. Μόλις ξέσπασε ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος έσπευσε να προσφέρει τη συμμαχία της Ελλάδας στην Αντάντ, η οποία αρχικά απέκρουσε την προσφορά για να μην προκαλέσει την Τουρκία και τη Βουλγαρία, που κρατούσαν ακόμα τυπικά στάση ουδετερότητας. Πριν την έκρηξη του Α Παγκόσμιου Πολέμου ο Βενιζέλος ως πρωθυπουργός είχε απορρίψει σε συζήτηση στη Βουλή την κατάληψη των περιοχών Σερρών, Δράμας και Καβάλας ως ασύμφορη και επικίνδυνη κατεύθυνση για την επέκταση των εδαφικών ορίων του ελληνικού κράτους.²⁹⁹ Ο προσανατολισμός του προς τις μικρασιατικές ακτές ενισχύθηκε μετά από την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, που τερμάτισε το Β' Βαλκανικό Πόλεμο. Ο στόχος της συγκεκριμένης εδαφικής επέκτασης ενισχύθηκε προπαγανδιστικά με την επίκληση της προστασίας από τις οθωμανικές διώξεις της ισχυρής ελληνικής μειονότητας. Το 1914 λειτουργούσαν 1.500 ελληνικά σχολεία με 4.000 δασκάλους και 150.000 μαθητές.³⁰⁰

Συνεχής ήταν η προσπάθεια του Βενιζέλου
για τη διαμόρφωση στενής συμμαχικής σχέσης με τη Βρετανία.

Σε υπόμνημά του προς το βασιλιά, στις αρχές Σεπτέμβρη 1914, ο Βενιζέλος προεξοφλούσε την επικράτηση της Βρετανίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Μετά από τη βρετανική αποστολή των Νόελ και Τσαρλς Μπάξτον στην Αθήνα το Δεκέμβρη του 1914 ο Βενιζέλος θεώρησε ότι οι περιοχές που απέμεναν προς διάθεση για εδαφική επέκταση της Ελλάδας περιορίζονταν. Η Βρετανία εμφανίστηκε να υπόσχεται στη Ρωσία τον έλεγχο των Στενών των Δαρδανελίων, στη Βουλγαρία τον έλεγχο μεγάλου μέρους της Μακεδονίας και στη Σερβία την επέκταση προς την Αδριατική. Με τρία διαδοχικά υπομνήματά του προς το βασιλιά, ο Βενιζέλος επέμενε στη σκοπιμότητα σταθερής σύνδεσης με τα βρετανικά συμφέροντα.

·        Την εξωτερική πολιτική Βενιζέλου, καθώς και την προσπάθεια αστικού εκσυγχρονισμού (αναθεώρηση Συντάγματος, αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γι’ αποκατάσταση ακτημόνων, διανομή εθνικών γαιών κλπ.), στήριξαν σταθερά οι εκπρόσωποι του εφοπλιστικού, βιομηχανικού και εμπορικού κεφαλαίου στη συντριπτική πλειοψηφία τους. Οι εμπορικοί σύλλογοι της χώρας υποδείκνυαν υποψήφιους στο Κόμμα των Φιλελευθέρων ήδη από τις εκλογές του Νοέμβρη 1910.³⁰¹ Οι εγκατεστημένοι στη Μ. Βρετανία Έλληνες εφοπλιστές χρηματοδότησαν την πολυτελή έκδοση του χάρτη της «Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» στο Λονδίνο σε 100 χιλιάδες αντίτυπα.³⁰²

·        Το εφοπλιστικό και γενικότερα το βιομηχανικό κεφάλαιο, που είχε παραδοσιακούς δεσμούς με τη Μ. Βρετανία, προσδοκούσε ότι η επέκταση της εγχώριας αγοράς θα εξασφάλιζε την οικονομική κυριαρχία του σε περιοχές που μέχρι τότε δρούσε ως αστική τάξη της διασποράς.

·        Σε γεωγραφικό επίπεδο, οι Φιλελεύθεροι διέθεταν ισχυρά εκλογικά ερείσματα στους ελληνικούς πληθυσμούς των «Νέων Χωρών»,³⁰³ οι οποίοι θεωρούσαν την απελευθέρωσή τους αποτέλεσμα των στρατιωτικών και διπλωματικών επιτυχιών της κυβέρνησης Βενιζέλου. Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αντίθετης προς τον Βενιζέλο στρατηγικής αντίληψης έπαιξαν ο αντισυνταγματάρχης του Γενικού Επιτελείου Στρατού Ιωάννης Μεταξάς και ο υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Στρέιτ, που θεωρούσε ως θέμα αρχής την εξωτερική πολιτική της «ουδετερότητας της Ελλάδας».Ο I. Μεταξάς σε υπόμνημά του στις αρχές του 1914 απάντησε διεξοδικά στις θέσεις του Βενιζέλου. Τόνισε ότι η κατοχή εκ μέρους της Ελλάδας ορισμένων παραλιακών περιοχών της Μικρός Ασίας θα οδηγούσε σε ανεπιθύμητη κλιμάκωση και μεγάλη πολεμική εμπλοκή, αφού δε θα κατέβαλε την ισχύ της Τουρκίας, η οποία διέθετε μεγάλη ενδοχώρα. Ως εκ τούτου, θ’ απαιτούσε επιπλέον μεγάλη αύξηση στρατιωτικών δυνάμεων και δαπανών. Τέλος, θα έδινε νέο στρατηγικό πλεονέκτημα στη Βουλγαρία για παρέμβαση στην περιοχή, παρά την ήττα της στους Βαλκανικούς Πολέμους.³⁰⁴ Ο I. Μεταξάς απέρριψε την πρόταση του Βενιζέλου να συμμετάσχει η Ελλάδα στις πολεμικές επιχειρήσεις για τον έλεγχο των Δαρδανελίων στο πλευρό της Αντάντ, επικαλούμενος τον κίνδυνο βουλγαρικής επίθεσης στη Μακεδονία και την εξαιρετικά αμφίβολη έκβαση των επιχειρήσεων.

Σε αυτήν τη σύγκρουση αποτυπώθηκε η στάση της στρατιωτικής ηγεσίας στο πλευρό του θρόνου απέναντι στην αστική κυβέρνηση. Ο θεσμός του Συμβουλίου του Στέμματος³⁰⁵ δεν μπορούσε να οδηγήσει σε προωθητικό συμβι-βασμό. Οι πρώην πρωθυπουργοί (Γ. Θεοτόκης, Δ. Ράλλης, Στ. Δραγούμης, Κ. Μαυρομιχάλης) στήριζαν ουσιαστικά το βασιλιά Κωνσταντίνο. Το βασιλιά στήριζαν και η Εθνική Τράπεζα (ΕΤΕ), οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, αλλά και μεγάλο μέρος των μικροϊδιοκτητών αγροτών της «Παλαιός Ελλάδας», η πλειοψηφία των μόνιμων ανώτερων κρατικών υπαλλήλων, οι βιοτέχνες που επιθυμούσαν ισχυρή κρατική προστασία.

Σε γεωγραφικό επίπεδο, το βασιλικό στρατόπεδο είχε ισχυρά εκλογικά ερείσματα στην «ΠαλαιοΕλλάδα» και στη μουσουλμανική και σλαβόφωνη μειονότητα στις «Νέες Χώρες». Σημαντική ήταν η σύγκρουση του Βενιζέλου με το διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννη Ευταξία το Νοέμβρη του 1914, με αφορμή το αίτημα της τράπεζας να επεκταθεί το εκδοτικό της προνόμιο στις «Νέες Χώρες», ως αντάλλαγμα της κάλυψης των αυξανόμενων τραπεζικών αναγκών. Ο Βενιζέλος έφερε τότε νόμο για έγκριση της διοίκησης της ΕΤΕ από το υπουργικό συμβούλιο, δηλαδή ενίσχυση του κρατικού ελέγχου στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Η Εθνική Τράπεζα είχε, επίσης, ιδρύσει τη Λαϊκή Τράπεζα (1905), που αποτελούσε βραχίονα στήριξης των μικρών βιοτεχνιών στον ανταγωνισμό τους με τους βιομήχανους.

Στην εργατική τάξη σημειώθηκε μεταστροφή. Αρχικά, η πλειοψηφία υποδέχτηκε θετικά την πολιτική Βενιζέλου, τις νομοθετικές ρυθμίσεις για θέματα εργατικής νομοθεσίας (υγιεινή και ασφάλεια, ωράριο εργασίας, προστασία γυναικών και ανηλίκων) και το πλαίσιο οργάνωσης του εργατικού συνδικαλισμού. Ωστόσο, οι πολεμικές αναμετρήσεις έφεραν απότομη πτώση του βιοτικού επιπέδου, ανθρώπινες απώλειες και μεγάλες στερήσεις. Έτσι, σταδιακά σημα-ντικό τμήμα εργατών στράφηκε ενάντια στην πολιτική του Βενιζέλου.

Μετά από την άρνηση του Συμβουλίου του Στέμματος και στις δύο συνεδριάσεις του _19 και 20 Φλεβάρη (4 και 5 Μάρτη) 1915, ν’ αποδεχτεί τις προτάσεις συνεργασίας της Ελλάδας με την Αντάντ με αντάλλαγμα εδάφη της Μικρός Ασίας, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε _21 Φλεβάρη (6 Μάρτη). Πρωθυπουργός ανέλαβε ο φιλοβασιλικός Δημήτριος Γούναρης _24 Φλεβάρη (9 Μάρτη) 1915, που παραιτήθηκε τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, έπειτα και από την εκλογική νίκη των Φιλελευθέρων _31 Μάη (13 Ιούνη) 1915. Σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση Βενιζέλου, που παραιτήθηκε _23 Σεπ (6 Οκτ) 1915, επί της ουσίας παύτηκε από το βασιλιά.³⁰⁶ Στο μεταξύ, στις 17 (30) Σεπτέμβρη 1915 αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη τα πρώτα γαλλικά αγήματα υπό το στρατηγό Σαράιγ και ακολούθησαν τμήματα του βρετανικού στρατού.³⁰⁷ Στις 6 (19) Δεκέμβρη 1915 πραγματοποιήθηκαν εκλογές, από τις οποίες το κόμμα των Φιλελευθέρων απείχε.³⁰⁸

·        Μερικούς μήνες αργότερα, με την ενθάρρυνση του ελληνικού επιτελείου, βουλγαρικός στρατός κατέλαβε αμαχητί το οχυρό του Ρούπελ _15 (28) Μάη 1916. Τη διαταγή της παράδοσης είχε δώσει ο πρωθυπουργός Σκουλούδης.³⁰⁹ Το ίδιο διάστημα _23 Μάη (5 Ιούνη) οι Αγγλογάλλοι κήρυξαν επίσημα τον αποκλεισμό της Ελλάδας.³¹⁰ Ο εμπορικός αποκλεισμός από την Αντάντ των περιοχών που βρίσκονταν υπό τη διοίκηση της κυβέρνησης της Αθήνας («ΠαλαιοΕλλάδα») και η δέσμευση των πλοίων που βρίσκονταν στα λιμάνια χωρών της Αντάντ τον Ιούνη του 1916 είχαν ως αποτέλεσμα να σημειωθεί τραγική έλλειψη σε τρόφιμα, να πεθάνουν χιλιάδες από την πείνα και να εξαπλωθούν μολυσματικές ασθένειες.³¹¹

·        Ο Βενιζέλος δικαιολόγησε απόλυτα την απροκάλυπτη ξένη στρατιωτική επέμβαση. Δημοσίευσε τηλεγράφημα που έστειλε ο ίδιος στο Γάλλο πρωθυπουργό Μπριάν και κατέληγε: «Αι Προστάτιδες Δυνάμεις ενήργησαν ως γονείς εν τη πληρότητι των δικαιωμάτων των.»³¹²

·        Στις 17 (30) Αυγούστου 1916 πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη από φιλοβενιζελικούς αξιωματικούς και με την καθοδήγηση του Βενιζέλου το Κίνημα «Εθνικής Άμυνας», που στρεφόταν ενάντια στην κυβέρνηση των Αθηνών. Μετά από ένα μικρό διάστημα, ο Βενιζέλος πήγε στα Χανιά, όπου κήρυξε επανάσταση. Στη συνέχεια, κατέληξε στη Θεσσαλονίκη, όπου στις 22 Σεπτέμβρη (5 Οκτώβρη) εγκατέστησε Προσωρινή Κυβέρνηση φιλική προς την Αντάντ.³¹³ Το γεγονός αυτό αποτύπωνε τη διάσπαση της αστικής τάξης και στο επίπεδο του κρατικού μηχανισμού. Η κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης συνηγόρησε στην καταστολή των συνδικάτων και κάθε υποψίας αμφισβήτησης της Αντάντ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και στα έντυπα της Θεσσαλονίκης είχε επιβληθεί γαλλική λογοκρισία, ενώ την τήρηση της τάξης ανέλαβε ο γαλλικός στρατός. Πιο συγκεκριμένα, έπειτα από την κατάληψη της Καβάλας από τους Βούλγαρους και υπό το πρόσχημα της προστασίας των στρατιωτικών δυνάμεων της Αντάντ, ο Γάλλος στρατιωτικός Σαράιγ εξουσιοδοτήθηκε από την κυβέρνησή του να επιβάλει το στρατιωτικό νόμο στη Θεσσαλονίκη (Μάης 1916), στηρίζοντας την περισσότερο αδιάλλακτη στάση της Γαλλίας απέναντι στην κυβέρνηση της Αθήνας. Και αυτό, παρά τις διαφωνίες της βρετανικής πλευράς, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Βρετανός στρατηγός Μιλν σε τηλεγράφημά του.³¹⁴ Επιβαρυντικές για τον ελληνικό πληθυσμό, τόσο τον ντόπιο όσο και των νησιών, ήταν στη συνέχεια και οι προσπάθειες της κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης να συγκροτήσει στρατιωτικά σώματα -συχνά με μεθόδους βίαιης στρατολόγησης- για να πολεμήσουν στο πλευρό της Αντάντ. Οι αρνήσεις στράτευσης, καθώς και οι λιποταξίες ήταν συχνές όσο και μαζικές σε πολλές περιπτώσεις.³¹⁵

Τα κράτη της Αντάντ επικαλέστηκαν τα δικαιώματά τους ως «Προστάτιδες Δυνάμεις» από καταβολής του ελληνικού κράτους για να δικαιολογήσουν την επέμβασή τους. Αφόπλισαν ουσιαστικά τις δυνάμεις του Κωνσταντίνου, επιβάλλοντας τη γενική αποστράτευση. Όμως, την αποστράτευση διαδέχτηκε η δημιουργία Συνδέσμων Επιστράτων, της πρώτης μαζικής στρατιωτικοπολιτι- κής οργάνωσης στην Ελλάδα, με σχεδόν 200.000 μέλη. Οι επίστρατοι δήλωναν τυφλή πίστη στον Κωνσταντίνο και για την οργάνωσή τους ασχολήθηκε άμεσα ο I. Μεταξάς.³¹⁶

Οι σύλλογοι επίστρατων άρχισαν να εμφανίζονται έπειτα από την απαίτηση της Αντάντ γι’ αποστράτευση _8 (21) Ιούνη 1916 και την επιστροφή των στρατιωτών στον τόπο κατοικίας τους. Η ομοιότητα των ψηφισμάτων τους, η διασπορά τους σε όλη την «ΠαλαιοΕλλάδα» και η ανοχή των επίσημων αρχών στη δράση τους αποδεικνύουν την ύπαρξη ενιαίας πολιτικής τους καθοδήγησης. Όπως αναφέρει ο Γ. Βεντήρης: «Εχθροί και φίλοι της βασιλικής πολιτικής εβεβαίωσαν επανειλημμένως ότι την πρωτοβουλία του στρατού των επιστράτων είχεν ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ιωάννης Μεταξάς, μετά του Γερμανού στρατιωτικού ακόλουθου Φαλκενχάουζεν.»³¹⁷

Η μαζικοποίηση των συλλόγων των επίστρατων αντανακλούσε το λαϊκό αίσθημα εναντίον της επέμβασης της Αντάντ και τη δυσαρέσκεια από τις συνεχείς πολεμικές αναμετρήσεις, αλλά και την επιρροή που ασκούσε ο βασιλιάς σε μικροαστικά στρώματα. Η φιλοβασιλική αστική πτέρυγα αξιοποίησε τη δυσαρέσκεια για να εδραιώσει την πολιτική ηγεμονία της στις αγροτικές λαϊκές μάζες και σε τμήματα των μικροαστών των πόλεων, ιδιαίτερα στην «ΠαλαιοΕλλάδα». Οι επίστρατοι, σε συνεργασία με τις στρατιωτικές δυνάμεις που παρέμεναν πιστές στην κυβέρνηση της Αθήνας, φοιτητές και άλλους εθελοντές, κατόρθωσαν στις 18 Νοέμβρη (1 Δεκέμβρη) 1916 να καθηλώσουν το γαλλικό στρατό που προέλαυνε για να την καταλάβει, προξενώντας του αρκετές ανθρώπινες απώλειες και αιχμαλωτίζοντας άλλες δυνάμεις του.³¹⁸ Τις ίδιες μέρες οι επίστρατοι αξιοποιήθηκαν και για να εξαπολύσουν πογκρόμ εναντίον των υποστηρικτών του Βενιζέλου, των οποίων τα σπίτια και τα καταστήματα σημάδευαν τις προηγούμενες μέρες χρησιμοποιώντας κόκκινη λαδομπογιά.³¹⁹ Ξυλοδαρμοί, δημόσιες διαπομπεύσεις, εισβολές σε σπίτια και λεηλασίες εντάσσονταν στο ενεργητικό της δράσης τους.320 Εκείνες τις μέρες σημειώθηκαν: «35 φόνοι, 922 φυλακίσεις, 503 περιπτώσεις λεηλασίας και 980 απελάσεις και εκτοπίσεις...»³²¹

Στις 24 Νοέμβρη (7 Δεκέμβρη) 1916 η Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης διακήρυξε σε διάγγελμά της ότι: «Από της στιγμής αυτής ο βασιλεύς Κωνσταντίνος είναι έκπτωτος του θρόνου του.» Την ίδια μέρα κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και της Βουλγαρίας.³²²  Στις 12 (25) Δεκέμβρη 1916 πραγματοποιήθηκε στο Πεδίον του Άρεως το ανάθεμα στον Βενιζέλο. Χιλιάδες κόσμου συγκεντρώθηκαν και έριξαν από μια πέτρα, σε μια σύναξη που ηγούνταν ο αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, οι αρχηγοί των κομμάτων, καθηγητές, αυλικοί, αξιωματικοί κ.ά.³²³

Φυσικά, ο προσανατολισμός που υιοθετούσαν τα αντιμαχόμενα τμήματα της αστικής τάξης δεν ήταν πάγιος και αμετάβλητος.³²⁴ Έτσι και αλλιώς, το εκκρεμές των συμμαχιών καθοριζόταν και από αντιθέσεις μέσα στους κόλπους της Αντάντ. Επιπρόσθετα, στην έκβαση και στην οξύτητα της ενδοαστικής διαμάχης επιδρούσαν οι κινήσεις των ανταγωνιστικών βαλκανικών αστικών τάξεων, που εποφθαλμιούσαν εδάφη της ελληνικής επικράτειας ή εδάφη που διεκδικούσε και το ελληνικό αστικό κράτος, πατώντας και στην ύπαρξη εθνικών μειονοτήτων. Υπό αυτό το πρίσμα, οι πολεμικές επιχειρήσεις της Ιταλίας (η οποία αρχικά ήταν ουδέτερη και στη συνέχεια τάχτηκε με το μέρος της Αντάντ) στη Βόρεια Ήπειρο και της Βουλγαρίας (συμμάχου των Κεντρικών Δυνάμεων) στη Μακεδονία και στη Θράκη όξυναν τη διαμάχη για το διεθνή προσανατολισμό της Ελλάδας.

Η επικράτηση της βενιζελικής παράταξης και η επιστροφή του Βενιζέλου στον πρωθυπουργικό θώκο _14 (27) Ιούνη 1917 πραγματοποιήθηκε μετά από την εκθρόνιση του Κωνσταντίνου _30 Μάη (12 Ιούνη) από τα στρατεύματα της Αντάντ. Η εκθρόνιση του Κωνσταντίνου παρουσιάστηκε από τον ίδιο ως παραίτηση υπέρ του διαδόχου Αλέξανδρου. Στην πραγματικότητα, υπό την πίεση της Γαλλίας, η βρετανογαλλική συνδιάσκεψη που έλαβε χώρα στο Λονδίνο στις 16-17 (29-30) Μάη, μετά και από την επιβολή σκληρού αποκλεισμού της Αθήνας, πήρε αποφάσεις που προετοίμαζαν τη στρατιωτική επικράτηση και τη βίαιη εκθρόνιση του Κωνσταντίνου (στρατιωτική επιχείρηση που θα ξεκινούσε από τη Θεσσαλία για να φτάσει να καταλάβει όλα τα εδάφη ως τον Ισθμό της Κορίνθου). Επίσης, η συνδιάσκεψη όρισε τον Μ. Ζονάρ ως εκπρόσωπο των Αγγλογάλλων στην Αθήνα.
_______________________

·        ³²⁴. Ενδεικτική ήταν η πρόταση του Γούναρη (Απρίλης 1915) στην Αντάντ να εισέλθει η Ελλάδα υπό όρους στον πόλεμο. Από την άλλη πλευρά, η Μ. Βρετανία είχε προτείνει στην κυβέρνηση την είσοδο στον πόλεμο με αντάλλαγμα την Κύπρο [16 (29) Οκτώβρη 1915].

·        ²⁹⁷. Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 292-293.

·        ²⁹⁸. 0.371, τ. 2268, «Elliot προς Grey», 18.8.1915, αρ. 682, τηλεγράφημα, όπως παρα-τίθεται στο Χρίστος Α. Θεοδοόλου, Η Ελλάδα και η , έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Χανιά, 2011, σελ. 231.

·        ²⁹⁹. Σωτήρης Ριζάς, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2015, σελ.15.

·        ³⁰⁰. Ό.π., σελ. 17 και Γ. Βεντήρης, Η Ελλάς του 1910-1920, τόμ. Α, εκδ. Πυρσός, Αθήνα, 1931, σελ. 261-264.

·        ³⁰¹. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, 1915 Ο εθνικός διχασμός, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2015, σελ. 242.

·        ³⁰². Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, ό.π., 2015, σελ. 244.

·        ³⁰³. Οι «Νέες Χώρες» αφορούσαν τις περιοχές που προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα μετά από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Αντίστοιχα, οι περιοχές που συναπάρτιζαν την ελληνική επικράτεια πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους αναφέρονται ως «Παλαιά Ελλάδα».

·        ³⁰⁴. Σωτήρης Ριζάς, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2015, σελ. 23.

·        ³⁰⁵. Στο Συμβούλιο του Στέμματος συμμετείχε ο βασιλιάς, οι εν ζωή πρώην πρωθυπουργοί και ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Στρατού.

·        ³⁰⁶. Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 440-441.

·        ³⁰⁷. Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 439.

·        ³⁰⁸. Douglas Dakin, Η ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923, έκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας, Αθήνα, 1982, σελ. 318.

·        ³⁰⁹. Ό.π., σελ. 319.

·        ³¹⁰. Γιάνης Κορδάτος, ό.π., σελ. 449.

·        ³¹¹. Χρίστος Α. Θεοδούλου, Η Ελλάδα και η Αντάντ, έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Με-λετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Χανιά, 2011, σελ. 333.

·        ³¹². Γεώργιος Βεντήρης, Η Ελλάς του1910-1920, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1970, σελ. 150.

·        ³¹³. Douglas Dakin, ό.π., σελ. 322-323.

·        ³¹⁴. Γενικός αξιωματικός Διοίκησης Στρατού Θεσσαλονίκης προς Ε.Γ.Α.Ε., Θεσσαλονίκη 3 Ιούνη 1916, αρ. 1.416, τηλεγράφημα, όπως παρατίθεται στο Χρίστου Α. Θεοδούλου, Η Ελλάδα και η Αντάντ, έκδ. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Χανιά, 2011, σελ. 333.

·        ³¹⁵. Στην Ήπειρο, π.χ., από τους 7.200 υπόχρεους στράτευσης προσήλθαν μόλις οι 3.850, ενώ στη Θεσσαλία οι λιποτάκτες έφτασαν τους 6.000 (Γιώργος Μαργαρίτης, «Η εμπόλεμη Ελλάδα, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Μακεδονικό Μέτωπο, Ουκρανία», στο Συλλογικό, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τόμ. 6, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σελ. 79-80.)

·        ³¹⁶. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος, 1915 Ο εθνικός διχασμός, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2015, σελ. 85.

·        ³¹⁷. Γεώργιος Βεντήρης, Η Ελλάς του1910-1920, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα, 1970, σελ. 150.

·        ³¹⁸. Γιάννης Μουρέλος, Τα «Νοεμβριανά»του 1916, εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2006, σελ. 146.

·        ³¹⁹. Σπόρος Μαρκέτος, «Τα Νοεμβριανά», Ε-Ιστορικά, 16.11.2000, σελ. 12-13.

·        ³²⁰. Γιάνης Κορδάτος, Οι τρεις Γλύξμπουργκ,εκδ. Μπάυρον, Αθήνα, 1977, σελ. 50.

·        ³²¹. Νίκος Αλιβιζάτος, Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία 1880- 2010, εκδ. Πόλις, Αθήνα, 2011, σελ. 232.

·        ³²². Γιάνης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, τόμ. XIII, εκδ. 20ός Αιώνας, Αθήνα, 1957, σελ. 465.

·        ³²³. Ό.Π., σελ. 467.