Βασίλι Ζάιτσεφ: Ο θρύλος του Στάλινγκραντ _τρόμος των Ναζί σκυλεύεται από τη βιομηχανία του Χόλυγουντ

Σαν σήμερα, πριν 33 χρόνια, έφευγε απ’ τη ζωή σε ηλικία 76 ετών ένας από τους χιλιάδες_χιλιάδες ήρωες της Σοβιετικής Ένωσης, ο Βασίλι Γρεγκόριεβιτς Ζάιτσεφ (Василий Григорьевич Зайцев‎‎), ο θρυλικός ελεύθερος σκοπευτής του _ελευθερωτή των λαών, Κόκκινου Στρατού που συνέδεσε το όνομα του και με τη μάχη του Στάλινγκραντ. Ήταν ο άνθρωπος που είχαν κάθε λόγο να τρέμουν οι Ναζί. Κάτω από το σύνθημα των πολιορκημένων, «Δεν υπάρχει γη για μας πέρα από το Βόλγα»!, ο νεαρός αρχιλοχίας έπεσε στη μάχη ανάσχεσης των ορδών του Χίτλερ μέσα από τα χαλάσματα της μαρτυρικής πόλης. Τετράγωνος, στο τετράγωνο, σπίτι στο σπίτι, όροφο στον όροφο…
Το όνομά του (στα ρωσικά σημαίνει λαγός), πολύ γρήγορα έγινε θρύλος που εμψύχωνε τους υπερασπιστές. Από τις 19 Νοέμβρη ως τις 17 Δεκέμβρη 1942, εξόντωσε 243 ναζί στρατιώτες και αξιωματικούς (κατά άλλους πάνω από 400), ενώ ταυτόχρονα έξω από το Στάλινγκραντ εκπαίδευε ελεύθερους σκοπευτές, άνδρες και γυναίκες, τα περίφημα «Λαγουδάκια», που ύστερα από ταχύρρυθμη εκπαίδευση δυο ημερών έμπαιναν στη μάχη και με τη σειρά τους εξολόθρευσαν πάνω από 3.000 αξιωματικούς και στρατιώτες του Άξονα.

Η ακρίβεια του Ζάιτσεφ στις βολές με τα τουφέκια ,τον οδήγησε να γίνει ελεύθερος σκοπευτής αφού συνδύαζε όλες τις ιδιότητες που συνυπάρχουν σε έναν ελεύθερο σκοπευτή. Ήξερε πώς να επιλέξει τις καλύτερες θέσεις και να τις καλύψει. Συνήθως κρυβόταν από στρατιώτες του εχθρού σε θέσεις όπου δεν μπορούσαν καν να τις φανταστούν. Ήδη από τις πρώτες μάχες με τον εχθρό, ο Ζάιτσεφ έδειξε ότι ήταν εξαιρετικός σκοπευτής. Από απόσταση 800 μέτρων από ένα παράθυρο, πυροβόλησε με ένα συνηθισμένο τουφέκι και σκότωσε τρεις στρατιώτες του εχθρού.

Δείτε “η εποποιία του Στάλινγκραντ”

Γεννημένος το Μάρτη του 1915 στο Γιελενίσκογιε των Ουραλίων, μέλος αγροτικής οικογένειας χωρίς πολυτέλειες, ο Βασίλι έμαθε από πολύ νεαρή ηλικία το κυνήγι. Πρώτος του δάσκαλος στο σημάδι υπήρξε ο παππούς του, με τον οποίο, από κοινού με το μεγαλύτερο του αδελφό, κυνηγούσαν ελάφια και λύκους. Οι συμβουλές του παππού άρχισαν από νωρίς να πιάνουν τόπο. Μόλις σε ηλικία 12 ετών, ο Βασίλι επέστρεψε σπίτι φέρνοντας το πρώτο του τρόπαιο – ενα λύκο που είχε σκοτώσει με το προσωπικό του τουφέκι ένα μακρύκαννο τύπου Μπερντάν. 

Όσα έμαθε σε νεαρή ηλικία έμελλε να αποδειχθούν η «μαγιά» για τη μετέπειτα πορεία του ως εξαιρετικού σκοπευτή. Σύμφωνα με τον ίδιο, ένας ελεύθερος σκοπευτής έπρεπε να είναι άορατος από τον εχθρό. Ο χρόνος ήταν σα να σταματούσε να μετρά όταν έβαζε στο στόχαστρο της διόπτρας του τον εχθρό. Και όπως αποδείχθηκε, με την ίδια ευκολία που πετύχαινε λαγούς, ελάφια και λύκους ως μικρό παιδί, κατάφερνε αργότερα, ως ενήλικας πλέον μαχητής του Κόκκινου Στρατού, να εξολοθρεύει τα ναζιστικά καθάρματα των ορδών του Χίτλερ.

Η στιγμή που ο Ζάιτσεφ βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της αντιφασιστικής μάχης ενάντια στους Ναζί δεν άργησε να έρθει. Η έναρξη του πολέμου βρήκε τον Βασίλι να απασχολείται στον τομέα οικονομικών του Σοβιετικού στόλου στο Βλαδιβοστόκ, μια θέση στην οποία υπηρετούσε ήδη από το 1937. Ωστόσο, η ανυπομονησία του Ζαίτσεφ να βρεθεί στο μέτωπο του πολέμου τον οδήγησε να αιτηθεί πέντε φορές τη μεταφορά του σε μάχιμη μονάδα. Το αίτημα του ικανοποιήθηκε και ο Βασίλι στάλθηκε στο Σύνταγμα Τυφεκιοφόρων της 284ης Μεραρχίας Πεζικούς. 

Τον Σεπτέμβρη του 1942, μαζί με άλλους στρατιώτες, στάλθηκε στο Στάλινγκραντ, εκεί όπου χτυπούσε η καρδιά της σοβιετικής αντίστασης ενάντια στην 6η Γερμανική Στρατιά. Εκεί, στα ηρωϊκά χώματα του Στάλινγκραντ, μέσα στο εκκωφαντικό θόρυβο των πυροβόλων και των εκρήξεων, θα ακουστεί η κραυγή των υπερασπιστών της σοβιετικής πατρίδας: «Στρατιώτες, για μας δεν υπάρχει γη πέρα απ’ το Βόλγα! Θα αντισταθούμε μέχρι θανάτου!».

Και, πράγματι, μέχρι το τέλος οι πολεμιστές του σοβιετικού στρατού στο Στάλινγκραντ έδωσαν γενναίες μάχες ενάντια στο ναζιστικό κτήνος. Ο Βασίλι Ζάιτσεφ πολέμησε με θάρρος και αυταπάρνηση, τραυματίστηκε αλλά δεν εγκατέλειψε τη μάχη, αναδεικνύοντας το ταλέντο του ως ελεύθερος σκοπευτής. Μέσα σε ένα μήνα κατάφερε, με ένα απλό τουφέκι χωρίς διόπτρα, να σκοτώσει 32 γερμανούς στρατιώτες, λαμβάνοντας το πρώτο μετάλλιο ανδρείας. Το σπουδαιότερο ωστόσο «δώρο» που του δόθηκε, ως αναγνώριση των ικανοτήτων του, ήταν μια διόπτρα με την οποία στόλισε το τουφέκι τύπου «Μοσίν-Νταγκάν» που χρησιμοποιούσε. Η συνέχεια ήταν καταιγιστική.

Το διάστημα μεταξύ 10 Νοέμβρη και 17 Δεκέμβρη 1942, ο Ζάιτσεφ «καθάρισε» 225 στρατιώτες των Ναζί, συμπεριλαμβανομένων 11 ελεύθερων σκοπευτών. Η εξαιρετική του αυτή επίδοση αφενός ανέβασε το ηθικό των συμπολεμιστών του και αφετέρου έσπειρε τον τρόμο στο γερμανικό στράτευμα. Συνολικά, ο επίσημος αριθμός των γερμανών στρατιωτών που εξολόθρευσε ο Ζαίτσεφ στη μάχη του Στάλινγκραντ ανέρχεται σε 243, με άλλες μαρτυρίες να κάνουν λόγο για περισσότερους από 400 νεκρούς Ναζί. 

Ο Βασίλι Ζάιτσεφ υπηρέτησε στο μέτωπο του Στάλινγκραντ μέχρι το Γενάρη του 1943, όταν και τραυματίστηκε από θραύσμα νάρκης που λίγο έλλειψε να του στερήσει την όραση του. Ωστόσο, αποθεραπεύτηκε και στις 22 Φλεβάρη 1943 του απονεμήθηκε ο τίτλος του «Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης». Επέστρεψε στο μέτωπο, λαμβάνοντας μέρος στη μάχη στα υψώματα του Ζέελοβ με το βαθμό του λοχαγού. Την ίδια χρονιά, το 1943, έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. 

Για τις υπηρεσίες του στην σοβιετική πατρίδα και το λαό, του απονεμήθηκαν μια σειρά μετάλλια και τίτλοι τιμής, όπως το παράσημο του «Τάγματος του Λένιν», της «Κόκκινης Σημαίας», το μετάλλιο πρώτης τάξης του «Πατριωτικού Πολέμου», ενώ οι αρχές του Στάλινγκραντ τον έχρισαν επίτιμο δημότη της πόλης. Μετά τον πόλεμο εργάστηκε σε εργοστάσιο υφαντουργίας στο Κίεβο, φτάνοντας σταδιακά στη θέση του διευθυντή.

Ο τάφος του Zaitsev στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Κιέβου.

Πέθανε στις 15 Δεκέμβρη 1991, μόλις 11 μέρες πριν την ολοκληρωτική επικράτηση της αντεπανάστασης, την επίσημη διάλυση της ΕΣΣΔ και την υποστολή της κόκκινης σημαίας από το Κρεμλίνο.

Η ζωή και δράση του Βασίλι Ζάιτσεφ αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα της ανδρείας των μαχητών του σοβιετικού στρατού που πολέμησαν το τέρας του ναζισμού. Κι’ αν ο Ζάιτσεφ – δικαίως- απέκτησε φήμη και τιμήθηκε για την προσφορά του, δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουμε τους εκατοντάδες χιλιάδες συντρόφους του που δεν πρόλαβαν να τιμηθούν με μετάλλια ανδρείας, που έπεσαν στη μάχη για την υπεράσπιση της ανθρωπότητας από το χιτλερικό κτήνος. Διότι η περίπτωση του Β.Ζάιτσεφ δεν είναι η ιστορία ενός μεμονωμένου ήρωα, αλλά αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τεράστιας, αλησμόνητης προσφοράς της Σοβιετικής Ένωσης και του λαού της στην Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών.

Κλείνοντας θεωρούμε απαραίτητα να αναφερθούμε στην _σχετική υποτίθεται, πολεμική ταινία του Ζαν-Ζακ Ανό (2001) Ο Εχθρός προ των Πυλών (Enemy at the Gates), με πρωταγωνιστές Τζουντ Λο, Τζόζεφ Φάινς και Εντ Χάρις τοποθετημένη στη Μάχη του Στάλινγκραντ. Ο τίτλος της ταινίας προέρχεται από το ομώνυμο πεζογράφημα του Γουίλιαμ Κρεγκ (Enemy at the Gates_ The Battle for Stalingrad -1973). Βασίζεται σε μια μονομαχία που αναφέρεται στο βιβλίο, η οποία αναπτύχθηκε ανάμεσα στο θρυλικό Σοβιετικό ελεύθερο σκοπευτή και τον Γερμανό αντίστοιχό του, Ταγματάρχη Έρβιν Κένιχ.

Η ταινία ήταν μια παραποίηση της ιστορίας όσον αφορά και τα πραγματικά γεγονότα και στην πλοκή της και στις αναπαραστάσεις των χαρακτήρων της. Για παράδειγμα, η ταινία περιέχει μια σκηνή στην οποία Κομισάριοι συναγελάζουν ένα πλήθος ανοργάνωτων Σοβιετικών στρατιωτών, οι μισοί εκ των οποίων άοπλοι, και τους εξαναγκάζουν σε κύματα αυτοκτονικών επιθέσεων εναντίον Γερμανών στρατιωτών οπλισμένων με τανκς και πολυβόλα. Η σκηνή απεικονίζει "zagradotryads" (δυνάμεις αντιϋποχώρησης _ανάσχεσης), σε αντίφαση με τις ιστορικές μαρτυρίες της επάρκειας και των τακτικών μάχης των Σοβιετικών στρατιωτών στη Μάχη του Στάλινγκραντ. Παράδειγμα της πιο ανόητης δυτικής προπαγάνδας _το ξαναγράψιμο της ιστοείας καλά κρατεί …. Τα «στρατεύματα φραγμού», η στρατιωτική αστυνομία που μπήκε στη μάχη υπεράσπισης της «μητέρας πατρίδας» μετατράπηκε σε κάτι τερατώδες, με μόνος λόγο ύπαρξής του τη στρατιωτική άγνοια των πολεμιστών. Υπάρχει κι ο ηλίθιος παραλληλισμός με τον Τζένγκις Χαν τον φεουδαρχικό στρατό των ευγενών στρατολογημένων για τους Μογγόλους με δικαίωμα στα λάφυρα κ.λπ. με τον κόκκινο στρατό των εργατών και αγροτών (Рабоче-крестьянская Красная армия, РККА),  ελευθερωτή της ανθρωπότητας, που ιδρύθηκε το 1918, από το μπολσεβίκικο Συμβούλιο των Λαϊκών Κομισάριων.

Και μοιραία γυναίκα _Rachel Weisz _ Tania

Υπόθεση

Ο Vassili, στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού, στέλνεται στην πρώτη γραμμή της Μάχης του Στάλινγκραντ το 1942. Εξαναγκασμένος σε αυτοκτονική επίθεση χωρίς τουφέκι αλλά με πυρομαχικά, κρύβεται ανάμεσα σε ένα σωρό πτώματα, ενώ μια οβίδα τανκ ακινητοποιεί ένα τεθωρακισμένο και ο Επίτροπος Danilov, κρύβεται στον ίδιο σωρό και βρίσκει ένα τουφέκι. Ο Ζάιτσεφ αποκαλύπτεται, συμβουλεύοντας τον κομισάριο να μην πυροβολήσει μέχρι να καλύψει τον θόρυβο μια έκρηξη και ο Ντανίλοφ δίνει το τουφέκι στον Vassili, ο οποίος, προς έκπληξη του πρώτου, μπορεί να σκοτώσει πέντε Γερμανούς στρατιώτες σε λιγότερο από ένα λεπτό!!.

Από το πουθενά, αντί για τον Στάλιν είναι …ο Νικήτα Χρουστσόφ που απαιτεί «ιδέες» από τους υφισταμένους του για να αναπτερωθεί το σπασμένο ηθικό του Κόκκινου Στρατού. Ενώ οι άλλοι κομισάριοι προτείνουν πιο αυστηρή πειθαρχία _όλα διαλυμένα υποτίθεται και τρόμο, ο Danilov, τώρα ανώτερος υπολοχαγός, συνιστά να δώσει «πνευματική» έμπνευση στα στρατεύματα. Προτείνει «παραδείγματα» και συνιστά τον Ζάιτσεφ για αυτόν τον ρόλο. Αμέσως μετά, ο Ντανίλοφ αρχίζει να δημοσιεύει ηρωικές ιστορίες για τα κατορθώματα του Vassili στην εφημερίδα του στρατού ο οποίος μετατίθεται στο τμήμα ελεύθερων σκοπευτών και γίνεται φίλος με τον Ντανίλοφ. Και οι δύο ενδιαφέρονται επίσης «ρομαντικά» για την Τάνια Τσέρνοβα, εθελόντρια στην τοπική πολιτοφυλακή. Φοβούμενος για την ασφάλειά της, ο Ντανίλοφ τη μεταφέρει σε μονάδα πληροφοριών, φαινομενικά για να χρησιμοποιήσει τις γερμανικές της ικανότητες στη μετάφραση ραδιοφωνικών υποκλοπών, στην πράξη όμως...

Enemy at the Gates _
o Vassili κάτι μεταξύ ζόμπι & troll

Με τους Σοβιετικούς ελεύθερους σκοπευτές να πληρώνουν αυξανόμενο φόρο αίματος στις γερμανικές δυνάμεις, ο Γερμανός Ταγματάρχης Erwin König αναπτύσσεται για να σκοτώσει τον Vassili και να συντρίψει το σοβιετικό ηθικό. Όταν η διοίκηση του Κόκκινου Στρατού μαθαίνει για την αποστολή του König, στέλνει τον πρώην μαθητή του Koulikov για να βοηθήσει τον Vassili να τον σκοτώσει. Ο König, ωστόσο, ξεπερνά τον Κουλίκοφ και τον σκοτώνει, κλονίζοντας τα πάντα, ενώ ο δαιμόνιος Χρουστσόφ πιέζει τον Ντανίλοφ να ανασκουμπωθεί. Ο Sacha Filipov, ένα νεαρό αγόρι από τη Σοβιετική Ένωση, προσφέρεται εθελοντικά να ενεργήσει ως διπλός πράκτορας μεταβιβάζοντας στον König ψευδείς πληροφορίες για το πού βρίσκεται ο Vassili, που στο μεταξύ στήνει μια παγίδα στον König και καταφέρνει να τον τραυματίσει με τη βοήθεια της Tania, η οποία έχει έρθει για να τον σώσει. Κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης προσπάθειας, ο Ζάιτσεφ αποκοιμιέται και ημερολόγιο του _ως ελεύθερος σκοπευτής κλέβεται από έναν λεηλάτη Γερμανό στρατιώτη και η γερμανική διοίκηση το εκλαμβάνει ως απόδειξη του θανάτου του και σχεδιάζει να στείλει τον König που δεν πιστεύει ότι ο Vassili είναι νεκρός.

Ο στρατηγός Friedrich φον Paulus παίρνει τα dog tags (σσ. μεταλλική ταυτότητα _κρεμασμένη στο λαιμό αναγνώρισης των αμερικανών στρατιωτών) για να αποτρέψει τη σοβιετική προπαγάνδα από το να επωφεληθεί εάν τυχόν ο König σκοτωθεί και αναγνωριστεί. Ο König δίνει στον στρατηγό έναν Πολεμικό Σταυρό που απονεμήθηκε μετά θάνατον στον γιο του, έναν υπολοχαγό της 116^ης Μεραρχίας Πεζικού που σκοτώθηκε τις πρώτες μέρες της μάχης και λέει στον Sacha πού θα είναι ο επόμενος, υποπτευόμενος ότι το αγόρι μπορεί να είναι πληροφοριοδότης. Τάνια και Ζάτσεφ στο μεταξύ έχουν ερωτευτεί και το βράδυ, αντί για το καθήκον στην πατρίδα η Τάνια πηγαίνει κρυφά στους στρατώνες και κάνει παθιασμένο έρωτα με τον Βασίλη, ενώ ο ζηλιάρης Ντανίλοφ τον απαξιώνει σε επιστολή του προς τους ανωτέρους του.

Ο König εντοπίζει την Τάνια και τον Βασίλη να τον περιμένουν στο επόμενο σημείο της ενέδρας του, επιβεβαιώνοντας τις υποψίες του για τη Sacha. Στη συνέχεια σκοτώνει το αγόρι και κρεμάει το σώμα του ως δόλωμα: Ο Ζάιτσεφ ορκίζεται να σκοτώσει τον König και στέλνει την Tania και τον Danilov στη μητέρα του Sacha για να την φυγαδεύσουν. Η Τάνια τραυματίζεται από αδέσποτες σφαίρες καθ' οδόν προς τις βάρκες. Νομίζοντας ότι είναι νεκρή, ο Ντανίλοφ μετανιώνει για τη ζήλια του για τον Ζάιτσεφ και ακόμη και η λαχτάρα του για τα κομμουνιστικά ιδανικά αρχίζει να παραπαίει, έτσι βρίσκοντας τον να περιμένει να στήσει ενέδρα στον König, εκτίθεται σκόπιμα για να προκαλέσει τον König να τον πυροβολήσει και να αποκαλύψει τη θέση του. Νομίζοντας ότι σκότωσε τον Ζάιτσεφ, ο König πηγαίνει να επιθεωρήσει το σώμα για να βρεθεί στο στόχαστρο του Σοβιετικού. Αποδεχόμενος τη μοίρα του, ο König γυρίζει με θλίψη για να κοιτάξει τον Βασίλη στο πρόσωπο πριν τον πυροβολήσουν. Δύο μήνες αργότερα, μετά την απελευθέρωση του Στάλινγκραντ και την παράδοση των γερμανικών δυνάμεων, ο Ζάιστεφ βρίσκει την Τάνια να αναρρώνει σε ένα νοσοκομείο υπαίθρου και ζήσαν αυτοί καλά κλπ. κλπ.

·         Jude Law _ Vassili

·         Joseph Fiennes _ Danilov

·         Rachel Weisz _ Tania

·         Bob Hoskins _ Χρουστόφ

·         Ed Harris _ Major König

·         Ron Perlman _ Koulikov

·         Eva Mattes _ μάνα του Filipov

·         Gabriel Thomson _ Sacha (Gabriel Marshall-Thomson)

·         Matthias Habich _ Στρατηγός Φον Paulus

Σοβιετικοί βετεράνοι του Στάλινγκραντ προσεβλήθησαν τόσο πολύ από την απεικόνιση του Κόκκινου Στρατού στην ταινία του Ζαν-Ζακ Ανό, ώστε στις 7 Μαΐου 2001, λίγο μετά αφότου η ταινία προβλήθηκε στη Ρωσία, αποτάθηκαν στην Κρατική Δούμα, απαιτώντας να απαγορευθεί η ταινία _φυσικά η απαίτηση δεν ικανοποιήθηκε…

Ο γερμανορώσος συγγραφέας Βλαντιμίρ Κάμινερ έπαιξε ως κομπάρσος έναν Σοβιετικό στρατιώτη στην ταινία. Στο βιβλίο του Yes I'm Irish (2000), ο Κάμινερ κριτικάρει το πως οι Σοβιετικοί στρατιώτες απεικονίζονται ως χούλιγκανς που μεθάνε και παίζουν παιχνίδια κλασίματος.

Ο Βρετανός ιστορικός Antony James Beevor (Άντονι Μπίβορ _ειδικός σε στρατιωτικά ζητήματα) σχετικά με την ταινία και το βιβλίο του Stalingrad, αναφέρει ότι, ενώ ο Ζάιτσεφ ήταν υπαρκτό πρόσωπο, η ιστορία της μονομαχίας του (δραματοποιημένη στην ταινία) με τον Κένιχ είναι φανταστική. Αν και το βιβλίο του Γουίλιαμ Κρεγκ Enemy at the Gates: The Battle for Stalingrad περιλαμβάνει μια «μονομαχία ελεύθερων σκοπευτών» μεταξύ του Ζάιτσεφ και του Κένιχ, η ακολουθία των γεγονότων στην ταινία είναι φανταστική. Ενώ οι κύριοι χαρακτήρες βασίζονται σε ιστορικές φιγούρες, με την εξαίρεση του Ντανίλοφ και ίσως του Κένιχ, είναι σχεδόν απίθανο ότι ποτέ συναντήθηκαν ή είχαν επαφή ο ένας με τον άλλον.

Αλλά το κυριότερο: η Paramount Pictures είχε ακόμη και το θάρρος να ισχυριστεί: «Μια σφαίρα μπορεί να αλλάξει την πορεία της ιστορίας». Σπεύδω να προσθέσω ότι, παρόλο που ο Jean-Jacques Annaud με προσκάλεσε στη Γερμανία για να παρακολουθήσω τα γυρίσματα, προσπαθώντας να με γοητεύσει και να με πείσει να μην είμαι πολύ αυστηρός στο ζήτημα της αλήθειας, γιατί είχαν _λέει, ανακαλύψει «διάφορα» στα αρχεία του ρωσικού υπουργείου Άμυνας. Η σπουδαία ατάκα του ήταν: «Μα Άντονι, ποιος μπορεί να πει πού αρχίζει ο μύθος και πού τελειώνει η αλήθεια;»

Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι οι ανάγκες της ιστορίας και οι ανάγκες της κινηματογραφικής βιομηχανίας είναι θεμελιωδώς ασυμβίβαστες. Το Χόλιγουντ πρέπει να απλοποιήσει τα πάντα σύμφωνα με καθορισμένους τύπους. Οι ταινίες του πρέπει να έχουν ήρωες και, φυσικά, κακούς – η ηθική αμφιβολία είναι πολύ περίπλοκη. Οι ταινίες μεγάλου μήκους πρέπει επίσης να έχουν μια ολόκληρη σειρά βασικών συστατικών, εάν θέλουν να φτάσουν στο σύστημα χρηματοδότησης, παραγωγής και στούντιο στο box office. Ένα στοιχείο είναι το «τόξο του χαρακτήρα», στο οποίο οι πρωταγωνιστές πρέπει να περάσουν από μια μορφή ηθικής μεταμόρφωσης ως αποτέλεσμα των εμπειριών που υφίστανται. Τα τελειώματα πρέπει να είναι αισιόδοξα, ακόμη και για το Ολοκαύτωμα. Δείτε τη Λίστα του Σίντλερ και τον συναισθηματισμό του φινάλε της, αποκαλύπτοντας ότι στις ταινίες μετράνε μόνο οι επιζώντες.

Από την επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα” στη νίκη του Κόκκινου Στρατού

1941 Σαν σήμερα 22-Ιούνη
Οι δυνάμεις του Άξονα αρχίζουν την επίθεσή τους κατά της Σοβιετικής Ένωσης _«Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα». Οι επιτιθέμενοι (συνολικά 7 χώρες: Γερμανία, Ρουμανία, Ιταλία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Κροατία και Φινλανδία) παρατάσσουν 3,8 εκατομμύρια στρατιώτες στη μάχη, απέναντι σε μόλις 2,7 εκατομμύρια Σοβιετικούς.

Ξεκινά ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος.

 «...Οι πιο πολλοί Ευρωπαίοι θεωρούν τον Κόκκινο Στρατό ελευθερωτή τους. Ακόμη και στη Δύση πιστεύουν ότι ο Κόκκινος Στρατός είναι ο κύριος συντελεστής της συντριβής των ευρωπαϊκών κρατών του Άξονα».
Ήταν 2 Ιούνη του 1945 όταν με αυτό το απόρρητο υπόμνημά της η διεύθυνση του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ ενημέρωνε την αμερικανική κυβέρνηση ότι στην Ευρώπη δημιουργήθηκε μια κατάσταση που «εγκυμονούσε κοινωνικούς κλονισμούς».

Η ναζιστική επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ

Ο ένας από τους δύο βασικούς στόχους του Β' Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού Πολέμου, η στρατιωτική συντριβή της ΕΣΣΔ, δεν είχε επιτευχθεί...

Αντίθετα, στο γερμανικό Κοινοβούλιο, το Ράιχσταγκ, κυμάτιζε από την 1^η Μάη 1945 η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο.

Η δύναμη αυτής της εικόνας κρατά έκτοτε - 78 χρόνια μετά - ζωντανό στη συνείδηση των λαών όλου του κόσμου αυτό το μοναδικής ιστορικής σημασίας γεγονός.
Το όνομα του στρατιώτη Μ. Β. Καντάρια που, μαζί με τον λοχία Μ. Α. Γιεγκόροφ, κάρφωσε την κόκκινη σημαία στο Ράιχσταγκ πέρασε στην αιωνιότητα. Ανιχνευτές και οι δύο του 756 Συντάγματος πεζικού της 150ής Μεραρχίας, είχαν χρεωθεί από το πολεμικό συμβούλιο της 3ης Στρατιάς κρούσης του Κόκκινου Στρατού να καρφώσουν την κόκκινη σημαία στην καρδιά του κτήνους, στο Ράιχσταγκ.
Το βράδυ της 8ης προς 9η Μάη η Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη επισφραγιζόταν με την παράδοση άνευ όρων του ναζιστικού στρατού στον Κόκκινο Στρατό.

Το Κόκκινο πανό νίκης …
που σηκώθηκε από “κουκουβάγιες”

Οι επικεφαλής της 3^ης στρατιάς παρέδωσαν στις μεραρχίες 9 Κόκκινα Πανό, ειδικά κατασκευασμένα ανάλογα με τον τύπο της κάθε Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της ΕΣΣΔ. Ένας από αυτούς (γνωστός ως Νο. 5) παραδόθηκε στον 150ό Τυφεκιοφόρο τμήμα. Παρόμοια αυτοσχέδια πανό _σημαίες παραδόθηκαν σε πολλές από τις ομάδες επίθεσης _όλοι εθελοντές με στόχο να καταληφθεί το Ράιχσταγκ και να καρφωθεί στην κοργή του μια κόκκινη σημαία. 

Η πρώτη - 22:30λ (ώρα Μόσχας) στις 30 Απριλίου 1945 - στην οροφή του Ράιχσταγκ \ γλυπτική φιγούρα "η Θεά της Νίκης" , των πιονιέρων της 136^ης πυροβολαρχίας \ ταξιαρχίας ύψωσαν το κόκκινο πανό \ σημαία. Οι λοχίες G.K. Zagitov, A.F. Lisimenko, A.P. Bobrov και ο M.P. Minin, με επικεφαλής τον λοχαγό V. N. Makov. Μετά από 2-3 ώρες, επίσης στην οροφή του Ράιχσταγκ (στο γλυπτό ενός έφιππου ιππότη - Κάιζερ Βίλχελμ), πήρε εντολή ο F. M. Zinchenko (Κόκκινη σημαία Νο. 5) με τους ανιχνευτές επιλοχία M. A. Egorov και τον λοχία M. V. Kantaria, τους οποίους συνόδευε ο υπολοχαγός. A.P. Berest και πολυβολητές από τον λόχο του επιλοχία I. Ya. Syanov.
Στις 2 Μαΐου, αυτή η _ιστορική σηαία μεταφέρθηκε στον τρούλο του Ράιχσταγκ. Συνολικά, κατά τη διάρκεια της επίθεσης και μέχρι να φτάσουν οι συμμαχικές δυνάμεις, περίπου 40 πανό \ σημαίες καρφώθηκαν στην καρδιά του ναζιστικού κτήνους, ανάμεσά τους κι ένα κόκκινο λάβαρο το οποίο έπεσε πρωτομαγιά από ένα αεροσκάφος.

Знамя Победы _
Η σημαία της Νίκης

Στις 9 Μαΐου απομακρύνθηκε από το Ράιχσταγκ και στις 20 Ιουνίου παραδόθηκε με αεροπλάνο στη Μόσχα, όπου την υποδέχτηκαν με ιδιαίτερες στρατιωτικές τιμές (δεν βγήκε στην Παρέλαση της Νίκης χρησιμοποιήθηκε αντίγραφο). Στη συνέχεια μπήκε σε Μουσείο, όπου φυλάσσεται ως ιερό λείψανο.

Για την ανύψωση του κόκκινου λάβαρου στο Ράιχσταγκ, μια ομάδα στρατιωτών, συμπεριλαμβανομένων των Berest, Bobrov, Yegorov, Zagitov, Kantaria, Lisimenko, Makov και Minin, τιμήθηκε με το παράσημο του Κόκκινου Στρατού. Στην 1^η επέτειο της νίκης, οι Yegorov και Kantaria, οι διοικητές των ταγμάτων εμπροσθοφυλακής S. A. Neustroev, V. I. Davydov και K. Ya. Samsonov, καθώς και ο Syanov, έλαβαν τον τίτλο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης.

Λοχαγός K. Ya. Samsonov _λοχίας M. V. Kantaria _
λοχαγός S. A. Neustroev _λοχίας M. A. Egorov _ λοχίας I. Ya. Syanov
με το λάβαρο της νίκης πριν σταλούν στη Μόσχα -1945.

Στις 24 Ιούνη 200 σημαίες των ναζί ρίχτηκαν στα κράσπεδα του Μαυσωλείου του Λένιν στη Μόσχα.

Η επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα”

Στις 22 Ιούνη του 1941, η ναζιστική Γερμανία, μαζί και οι σύμμαχοί της, επιτέθηκε στην ΕΣΣΔ με την περίφημη επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» διεξάγοντας έναν καταστροφικό και εξοντωτικό πόλεμο.

Λίγους μήνες μετά, μιλώντας σε πανηγυρική συνεδρίαση με αφορμή την επέτειο του Μεγάλου Οκτώβρη, το 1941, ο Στάλιν σημείωνε:

«Οι Γερμανοί επιδρομείς θέλουν να κάνουν έναν πόλεμο εξοντωτικό ενάντια στους λαούς της ΕΣΣΔ. Τι να γίνει; Αν οι Γερμανοί θέλουν έναν πόλεμο εξόντωσης, θα τον έχουν. Από τούτη τη στιγμή το καθήκον μας, το καθήκον των λαών της ΕΣΣΔ, το καθήκον των μαχητών, των διοικητών και των πολιτικών στελεχών του στρατού και του ναυτικού μας είναι να εξοντώσουν ως τον τελευταίο όλους τους Γερμανούς, που μπήκαν στο έδαφος της πατρίδας μας σαν κατακτητές της. Κανένα έλεος για τους Γερμανούς κατακτητές! Θάνατος στους Γερμανούς επιδρομείς».

Το περίφημο σκίτσο -1959 του Picasso

Ο εχθρός ήδη είχε κυριεύσει ένα μεγάλο μέρος από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Εσθονία, μια σειρά από άλλες περιοχές, είχε εισχωρήσει έως την κοιλάδα του Ντονέτς, απειλούσε το Λένινγκραντ, απειλούσε την ίδια τη Μόσχα που πολεμούσε ήδη από τις 30 Σεπτέμβρη.

Οι ναζί ηττήθηκαν τελικά στα περίχωρα της Μόσχας κι αυτή η ήττα, που συνοδεύτηκε από πετυχημένη αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού το χειμώνα του 1941 - 1942, είχε τεράστια στρατιωτικο-πολιτική και διεθνή σημασία.

Η ήττα των χιτλερικών στρατευμάτων στα πρόθυρα της Μόσχας ήταν το αποφασιστικό στρατιωτικο-πολιτικό γεγονός του πρώτου χρόνου του πολέμου, ουσιαστικά έβαλε τέλος στο βασικό σχέδιο της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα» και αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη ήττα των χιτλερικών. Το σχέδιό τους για έναν «κεραυνοβόλο» πόλεμο κατέρρευσε ολοκληρωτικά και διαψεύστηκε ο μύθος για το αήττητο του γερμανικού στρατού. Το μέτωπο σταθεροποιήθηκε. Η αντεπίθεση ξεκίνησε στις 7 προς 8 Γενάρη 1942.

Το φράγμα του Στάλινγκραντ

Ομως, η χιτλερική Γερμανία ετοιμαζόταν για τη σφοδρότερη επίθεση που έκανε στα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Ηταν η επίθεση στο νότιο μέτωπο, που κατέληξε με τη μεγάλη μάχη του Στάλινγκραντ. Η γερμανική επίθεση είχε ως στόχο τον έλεγχο μιας στρατηγικής σημασίας περιοχής στο νότο, που περιλάμβανε τον υδάτινο δρόμο του Βόλγα και τις περιοχές του Καυκάσου, με ιδιαίτερο στόχο τις πετρελαιοπηγές του Μπακού.

• Οι αμυντικές επιχειρήσεις κράτησαν από τις 17 του Ιούλη του 1942 έως τις 18 του Νοέμβρη του ίδιου έτους. Στις 19 Νοέμβρη 1942 μπήκε σε εφαρμογή το σοβιετικό σχέδιο αντεπίθεσης. Οι τρομακτικές μάχες που ακολούθησαν τέλειωσαν στις 2 Φλεβάρη 1943, με τη συντριβή των γερμανικών στρατευμάτων και των συμμάχων τους και την παράδοση της στρατιάς του Φον Πάουλους.
• Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Ι. Β. Στάλιν, χαρακτήρισε τη μάχη του Στάλινγκραντ «τη μεγαλύτερη στην ιστορία των πολέμων». Ήταν εκείνο το σημείο καμπής, που άλλαξε τη ροή του πολέμου. Ακολούθησε η συντριβή των γερμανικών τεθωρακισμένων στο Κουρσκ (5 Ιούλη - 23 Αυγούστου 1943), ενώ παράλληλα στο Λένινγκραντ κατά την πλέον αιματηρή πολιορκία στην Ιστορία, που κράτησε 872 μέρες και κόστισε τη ζωή σε πάνω από 1.000.000 Σοβιετικούς πολίτες, η αντίσταση πήρε επικές διαστάσεις μέχρι τη λήξη της πολιορκίας στις 27 Γενάρη 1944.
• Η Σοβιετική Ενωση αντιμετώπισε τις δυνάμεις του «Άξονα» στην ηπειρωτική Ευρώπη μόνη της επί 2 ολόκληρα χρόνια.

Το τίμημα ήταν βαρύ. Η ΕΣΣΔ είχε 20.000.000 νεκρούς σε μάχιμο και άμαχο πληθυσμό, ενώ συνολικά τα θύματα υπολογίζονται σε περίπου 30 εκατομμύρια, μαζί με τους ανάπηρους και τους τραυματίες.

Για σύγκριση: Οι νεκροί της Βρετανίας έφτασαν τους 375.000 και των ΗΠΑ τους 405.000. Την ίδια στιγμή, στο ανατολικό μέτωπο η Βέρμαχτ είχε απώλειες περίπου 10.000.000 άνδρες, δηλαδή σχεδόν το 77% των συνολικών απωλειών της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Από τα 260 δισ. δολάρια του συνολικού ύψους των ζημιών που υπέστη η ευρωπαϊκή ήπειρος στη διάρκεια του πολέμου, τα 128 δισ. δολάρια αναλογούσαν στην ΕΣΣΔ: Σε σωρούς ερειπίων μετατράπηκαν 1.710 πόλεις της ΕΣΣΔ. Ακόμα, κάηκαν 70.000 χωριά και κεφαλοχώρια. Καταστράφηκαν ολοκληρωτικά ή εν μέρει 32.000 βιομηχανικές επιχειρήσεις και 65.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών. Καταληστεύθηκαν 98.000 κολχόζ, 5.000 σοβχόζ και Μηχανοτρακτερικοί Σταθμοί, χιλιάδες νοσοκομεία, σχολεία, μουσεία, ανώτερα ιδρύματα και βιβλιοθήκες.

Η τελική αντεπίθεση

Στα τέλη του 1944 - αρχές του 1945, ο γερμανικός στρατός παρέμενε αρκετά ισχυρός, παρά τις βαριές του ήττες στο ανατολικό μέτωπο. Είχε στις τάξεις του 5.400.000 άνδρες, 28.500 πυροβόλα και όλμους, 3.950 άρματα και 1.960 αεροπλάνα. Οι εφεδρείες του, που αργότερα χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο εναντίον των σοβιετικών στρατευμάτων, αριθμούσαν 2.433.000 άνδρες, 2.700 πυροβόλα, 5.300 άρματα και άλλα επιθετικά όπλα και 3.270 αεροπλάνα.

Στις 12/1/1945, τα σοβιετικά στρατεύματα εξαπέλυσαν μιαν επίθεση τεράστιας έκτασης, που διέλυσε τη ναζιστική στρατιωτική μηχανή.

Ηταν τόσο μεγάλη αυτή η στρατιωτική ενέργεια του Κόκκινου Στρατού, που στην κυριολεξία άφησε ολόκληρο τον κόσμο άναυδο.

«Είναι ίσως η πιο μεγάλη επίδειξη στρατιωτικής δύναμης που έχει δει ποτέ ο κόσμος», έγραφαν οι αγγλικές εφημερίδες και το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων υποχρεωνόταν να αναγνωρίσει ότι «ποτέ δεν έγινε στην πολεμική ιστορία μια τέτοια επίθεση».

Τα ματαιωμένα σχέδια

Η ορμητική αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού, εκτός των άμεσων αποτελεσμάτων στο πεδίο της μάχης, έσβησε κάθε σενάριο ξεχωριστής συνθηκολόγησης μεταξύ ΗΠΑ - Μ. Βρετανίας και της ναζιστικής Γερμανίας, παρόλο που υπήρχαν Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι που μέχρι την τελευταία στιγμή υποστήριζαν ένα τέτοιο σενάριο. Η λογική που είχε διατυπώσει με γλαφυρό τρόπο από τη δεκαετία του 1930 ο μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, «οι δύο τίγρεις θα παλέψουν μεταξύ τους και θα ματώσουν. Οταν πια θα κείτονται σχεδόν άπνοες και χωρίς αίμα θα έρθει η σειρά μας να επιβληθούμε», δεν σταμάτησε ποτέ να βρίσκεται στην ατζέντα των Δυτικών «συμμάχων». Αποτέλεσε μια βασική αιτία και της καθυστέρησης, παρά τις συμφωνίες που είχαν κάνει με την ΕΣΣΔ, για το «άνοιγμα» του δεύτερου μετώπου στη Δύση.

Τελικά, μόνο το 1944, όταν πλέον η Σοβιετική Ενωση καταδίωκε τις γερμανικές στρατιές από τα εδάφη της και είχε γίνει φανερό ότι ο Κόκκινος Στρατός προετοιμαζόταν να απελευθερώσει και τις κατεχόμενες χώρες της Ευρώπης, μόνο τότε υποχρεώθηκαν να ανοίξουν το δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη. Μόλις στις 6 Ιούνη 1944, με την απόβαση στη Νορμανδία. Κι αυτό, από το φόβο ότι η παρουσία του Κόκκινου Στρατού στην Ευρώπη θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια αλλαγή συσχετισμών σε βάρος της αστικής εξουσίας σε μια σειρά από κράτη. Ετσι ξεκίνησαν έναν αγώνα δρόμου για να φτάσουν πρώτοι στη γερμανική πρωτεύουσα.

Ήταν, όμως, μόνο ο Κόκκινος Στρατός αυτός που στο ανατολικό μέτωπο κατέστρεψε ή αιχμαλώτισε 607 γερμανικές μεραρχίες, κάνοντας τους ναζί να έχουν εκεί μέχρι και τετραπλάσιες απώλειες σε σύγκριση με όλα τα άλλα μέτωπα μαζί (Β. Αφρική, Δ. Ευρώπη, Ιταλία).

Με τη μία μετά την άλλη τις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης να απελευθερώνονται από τον Κόκκινο Στρατό ο Απρίλης του 1945 βρίσκει τον χιτλερικό στρατό να καταρρέει.

Στις 21.50 της 30ής του Απρίλη 1945, ο Κόκκινος Στρατός ύψωνε την κόκκινη σημαία της παγκόσμιας εργατιάς στο Ράιχσταγκ.

Ο Mikhail Alekseevich Yegorov (Μιχαήλ Εγκόροφ _γεν. 5 Μαΐου 1923) ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης, τη νύχτα της 30^ής Απριλίου προς την 1^η Μαΐου 1945, μαζί με τον λοχία M.V. Kantaria, ύψωσαν το λάβαρο της νίκης Ο παρτιζάνος _αγρότης, έχοντας λάβει πρωτοβάθμια εκπαίδευση, από την ηλικία των 14 ετών εργάστηκε σε ένα από τα συλλογικά αγροκτήματα στην περιοχή του Σμολένσκ γιατί έπρεπε να βοηθήσει την πολυπληθή οικογένεια. Με την άδεια της μητέρας του, αγόρασε ένα ποδήλατο και ένα ακορντεόν με τον πρώτο του μισθό και παρά την έλλειψη μουσικής παιδείας, έπαιζε τέλεια μελωδίες με το μουσικό του αυτί. Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το Σμολένσκ, εντάχθηκε στους παρτιζάνους, αργότερα έγινε μέλος του θρυλικού αποσπάσματος παρτιζάνων - "Bati", και στη συνέχεια διοικητής διμοιρίας αναγνώρισης του συντάγματος Sadchikov (ανιχνευτής του 756^ου ΣΠ \ 150^ης Μεραρχίας \ 3^ης Στρατιάς του 1^ου Λευκορωσικού Μετώπου) συμμετέχοντας στη στρατηγική επιθετική επιχείρηση Vistula-Oder. Κατά τη διάρκεια της κατάληψης του Βερολίνου “μαζί και ο φίλος μου Μελίτον Κανταρία είχαμε την τιμή και την τύχη να είμαστε από τους πρώτους που ύψωσαν ένα από τα εννέα πανό στο Ράιχσταγκ”. Κάποια στιγμή τον ρώτησαν: “τι είστε; Υπεράνθρωποι;” και απάντησε ”Μπα…α…α _συνηθσμένοι Σοβιετικοί”.

Μετά τον πόλεμο, επιστρέφοντας από το Βερολίνο στην πατρίδα του, ο Εγκόροφ παντρεύτηκε. Ένα χρόνο αργότερα έλαβε τον τίτλο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης και ένα χρόνο αργότερα γεννήθηκε η πρώτη του κόρη. Στη συνέχεια, το 1947, ο Μιχαήλ Αλεξέεβιτς άφησε τη στρατιωτική του θητεία, δύο χρόνια μετά το τέλος του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, ταξίδεψε σε στρατιωτικές μονάδες. Δεν άρεσαν οι στρατιωτικές ταινίες, του προκαλούσαν οδυνηρές αναμνήσεις. Στην πολιτική ζωή, ο Yegorov ήταν για αρκετά χρόνια πρόεδρος του συλλογικού αγροκτήματος, πρώτα του Κόκκινου Φάρου και μετά του συλλογικού αγροκτήματος Molotov. Από το 1954, αφού αποφοίτησε από την κομματική σχολή, εργάστηκε ως απλός εργάτης σε ένα εργοστάσιο. Στις 20 Ιουνίου 1975, ο θρυλικός σημαιοφόρος πέθανε σε τροχαίο και θάφτηκε στο Σμολένσκ, στην Πλατεία Μνήμης των Ηρώων, δίπλα στην Αιώνια Φλόγα, που κάποτε άναψε ο ίδιος. 

K.Ya.Samsonov_M.V.Kantaria_
M.A.Egorov_I.Ya.Syanov_
S.A.Neustroev _Πανό της Νίκης

“Κι ύστερα οι λαοί
αποκτήσανε Στάλινγκραντ”

Ο συγκεκριμένος στίχος του Φώτη Αγγουλέ, γραμμένος το 1943, αποδίδει ήδη από τότε το μεγαλείο της Μάχης του Στάλινγκραντ, τη σημασία της στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών και τη συμβολή της συνολικότερα στην ταξική πάλη. Ακριβώς γι' αυτούς τους λόγους, η ένταξη της μάχης στο πλαίσιο του Β' Παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού Πολέμου και η ερμηνεία της νικηφόρας έκβασής της, της επίδρασής της στον Β' Παγκόσμιο και στη μετέπειτα ιστορική εξέλιξη, συνιστούν πάντα ένα σοβαρό πεδίο αντιπαράθεσης με την αστική και οπορτουνιστική ιστοριογραφία και, στο βάθος, με την ίδια την αστική τάξη και το σύστημά της.

Τα ιστορικά γεγονότα εντός των οποίων
συντελείται η Μάχη του Στάλινγκραντ

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, όπως και ο Α' (1914 - 1918), γεννήθηκε στους κόλπους του καπιταλισμού. Ισχυσε δηλαδή αυτό που ισχύει για τους πολέμους στην εποχή του ιμπεριαλισμού.

Λίγο πριν ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, προηγήθηκαν τα παρακάτω:

Ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με τον νόμο της ανισόμετρης οικονομικής ανάπτυξης, άρα και της ανισόμετρης πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης των καπιταλιστικών κρατών, αναπόφευκτα γέννησαν και τον ανταγωνισμό για το μοίρασμα αγορών και σφαιρών επιρροής και οδήγησαν στην εκ νέου αναβάθμιση κρατών στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, κυρίως της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Ταυτόχρονα όμως και οι νικήτριες δυνάμεις του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στήριξαν την οικονομική και στρατιωτική ανασυγκρότηση της Γερμανίας, εν μέρει και στο πλαίσιο της ανισότιμης αλληλεξάρτησης των καπιταλιστικών κρατών και οικονομιών και της ανάγκης παγκόσμιας οικονομικής - καπιταλιστικής σταθερότητας.

• Η συνεπακόλουθη αυτή ισχυροποίηση της Γερμανίας και της Ιαπωνίας τούς έδινε τη δυνατότητα, μαζί με την Ιταλία, να επιδιώξουν μια ανατροπή των αποτελεσμάτων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και έναν ευνοϊκότερο για αυτούς συσχετισμό.
• Συγχρόνως, η οικονομική κρίση των ετών 1929 - 1933 υπονόμευσε περαιτέρω τη σταθερότητα του καπιταλιστικού συστήματος, όξυνε τις αντιθέσεις στο εσωτερικό των ισχυρότερων καπιταλιστικών κρατών αλλά και τις αντιθέσεις μεταξύ τους, οδήγησε στην παραπέρα στρατιωτικοποίηση της οικονομίας τους και επιτάχυνε τις ανακατατάξεις στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων.
• Έπειτα, η ύπαρξη του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους, της ΕΣΣΔ, έκανε πλέον εμφανή την αντιπαράθεση σοσιαλισμού - καπιταλισμού. Αυτή η αντιπαράθεση περιλάμβανε την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ (κοινωνικοποίηση συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, κεντρικός σχεδιασμός, καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, γυναικεία χειραφέτηση, θεαματική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου σε αντιδιαστολή με τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στα καπιταλιστικά κράτη), τη στέρηση από τα καπιταλιστικά κράτη της παγκόσμιας κυριαρχίας τους και ενός τμήματος της παγκόσμιας αγοράς, και τους αγώνες της ανά τον κόσμο εργατικής τάξης, εμπνευσμένους και από την ΕΣΣΔ.

Υπό την επίδραση των παραπάνω παραγόντων, σε μια σειρά κράτη η αστική τάξη ανέθετε τη διακυβέρνηση σε φασιστικά κόμματα, σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου σχεδιαζόταν μια στρατιωτική επέμβαση ή ακόμα και πόλεμος σε βάρος της ΕΣΣΔ και επιδιωκόταν η χρησιμοποίηση της ναζιστικής Γερμανίας σε αυτόν τον πόλεμο. Προφανώς το πλησίασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου - και ο ίδιος ο πόλεμος - αναθέρμανε και τις ελπίδες των αντεπαναστατικών δυνάμεων, εκτός και εντός ΕΣΣΔ, για την ανατροπή της και μπροστά σε αυτό το ταξικό τους συμφέρον συμμάχησαν και με τους ναζί κατακτητές.

Υπό την επίδραση των ίδιων παραγόντων διαμορφώθηκε η πολιτική των καπιταλιστικών κρατών έναντι της ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της, όπως η «πολιτική κατευνασμού» της, δημιουργήθηκαν, διαλύθηκαν ή αναμορφώθηκαν συμμαχίες μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, συγκλήθηκαν διεθνείς διασκέψεις, υπογράφηκαν ή αναιρέθηκαν συμφωνίες, πραγματοποιήθηκαν ανεμπόδιστα εισβολές του φασισμού σε μια σειρά χώρες και, στο τέλος, προκλήθηκε η παγκόσμια πολεμική σύρραξη.

Στο πλαίσιο όλων των παραπάνω
προέκυψαν τα βασικότερα γεγονότα της περιόδου.

Οι οικονομικοί γίγαντες των ΗΠΑ («Standard Oil», «Dupont», «Ford» κ.ά.) συνέχισαν για ένα μεγάλο διάστημα στον Μεσοπόλεμο να έχουν εμπορικές σχέσεις με τη Γερμανία, πραγματοποίησαν τεράστιες επενδύσεις στην επικράτειά της, της διέθεσαν προς αγορά εξοπλισμό και χρηματοδότησαν το ναζιστικό κόμμα.

Το 1933 η Γερμανία αποχώρησε από την Κοινωνία των Εθνών και το 1935 υπέγραψε συμφωνία με τη Βρετανία, με βάση την οποία επανασχημάτισε πολεμικό στόλο. Επίσης το 1935, η Γερμανία επανακαθιέρωσε τη γενική υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Την ίδια χρονιά τα καπιταλιστικά κράτη ανέχτηκαν την εισβολή της φασιστικής Ιταλίας στην Αιθιοπία και την επόμενη, την ώρα που η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία στήριζαν τις δυνάμεις του πραξικοπηματία στρατηγού Φράνκο, η Βρετανία και η Γαλλία αρνήθηκαν τη στήριξη της ισπανικής κυβέρνησης. Το 1936, και πάλι η Γερμανία επαναστρατιωτικοποίησε τη Ρηνανία, παρά την απαγόρευση από τις Συνθήκες λήξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Την ίδια χρονιά υπογράφηκαν διμερής συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας - τις επόμενες μέρες της οποίας χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Αξονας Ρώμης - Βερολίνου» - και το Αντικομιντέρν Σύμφωνο (ενάντια στην Κομμουνιστική Διεθνή) μεταξύ Γερμανίας και Ιαπωνίας, στο οποίο το 1937 προσχώρησε και η Ιταλία. Τον Μάρτη του 1938 η Γερμανία προσάρτησε την Αυστρία, χωρίς να συναντήσει αντιδράσεις εκ μέρους των καπιταλιστικών κρατών, και τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς υπεγράφη ανάμεσα σε Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία η Συμφωνία του Μονάχου, η οποία διαμέλισε την Τσεχία και επέτρεψε στην πράξη την ολοκληρωτική κατάκτησή της από τη Γερμανία. Ηταν φανερό ότι τα καπιταλιστικά κράτη επιχειρούσαν να στρέψουν τις επεκτατικές βλέψεις του φασιστικού Αξονα προς την Ανατολή, ευελπιστώντας σε μια επίθεση στην ΕΣΣΔ και σε αποδυνάμωση και των δύο πλευρών.

Στις 3 Σεπτέμβρη 1939 η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία και η Βρετανία και η Γαλλία τής κήρυξαν τυπικά τον πόλεμο. Ακολούθησε ο «παράξενος πόλεμος» όπως ονομάστηκε, στον οποίο δεν διεξήχθη καμία σοβαρή στρατιωτική επιχείρηση από τη Βρετανία και τη Γαλλία ενάντια στις δυνάμεις του Αξονα. Αυτό διήρκεσε μέχρι τον Μάη του 1940 και την εισβολή της Γερμανίας στη Γαλλία, η οποία, παρότι υπήρξε η μεγαλύτερη ηπειρωτική στρατιωτική δύναμη στην Ευρώπη, παραδόθηκε σε μόλις 6 βδομάδες.

Αντίθετα, η ΕΣΣΔ ακολουθούσε πολιτική ειρήνης στον Μεσοπόλεμο, γιατί της ήταν αναγκαία στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και γιατί η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο στην ΕΣΣΔ σήμαινε κατάργηση και του κινήτρου της συμμετοχής στο μοίρασμα και ξαναμοίρασμα του κόσμου. Βέβαια, όταν αντιμετώπισε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, με κύριο εκφραστή της επίθεσης τη ναζιστική Γερμανία, υπερασπίστηκε τον εαυτό της. Υπό το βάρος αυτής της ανάγκης για υπεράσπιση του εαυτού της, η ΕΣΣΔ προχώρησε τον Αύγουστο του 1939 στη σύναψη με τη Γερμανία του Συμφώνου μη επίθεσης, που έμεινε γνωστό ως Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότοφ, αφού πρωτύτερα οι προτάσεις της για συμμαχία κατά της ναζιστικής Γερμανίας είχαν αντιμετωπιστεί αρνητικά από τα καπιταλιστικά κράτη. Το συγκεκριμένο Σύμφωνο έδωσε στην ΕΣΣΔ τον αναγκαίο χρόνο για τον μετασχηματισμό της οικονομίας της από ειρηνική σε πολεμική και για τη μεταφορά της πολεμικής της βιομηχανίας στα Ουράλια. Η καταπάτηση του Συμφώνου σε σύντομο διάστημα από τη Γερμανία επιβεβαιώνει ότι το ιμπεριαλιστικό, ταξικό κίνητρο του πολέμου δεν αναιρείται από καμία συγκυριακή συμφωνία.

Σύντομο ιστορικό της Μάχης του Στάλινγκραντ

Στις 22 Ιούνη 1941 η ναζιστική Γερμανία άρχισε την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ενωσης, με την «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα». Σε διάστημα λίγων μηνών τα χιτλερικά στρατεύματα έφτασαν έξω από τη Μόσχα. Τελικά, καθηλώθηκαν από την ηρωική αντίσταση του Κόκκινου Στρατού και των Σοβιετικών. Τον Δεκέμβρη του 1941 οι σοβιετικές δυνάμεις πέρασαν στην αντεπίθεση.

Έπειτα από την ήττα στη Μόσχα, η ναζιστική Γερμανία ετοίμαζε τη σφοδρότερη επίθεση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στον νότιο τομέα του Ανατολικού Μετώπου. Στις 5 Απρίλη 1942 εγκρίθηκε το σχετικό στρατιωτικό σχέδιο.

Οι λόγοι της συγκεκριμένης επιχείρησης αναλύθηκαν σε λόγο του Χίτλερ στις 9 Σεπτέμβρη 1942: Κατάληψη των σιτοπαραγωγικών και των ανθρακοφόρων περιοχών του σοβιετικού νότου, προέλαση προς τις πετρελαιοπηγές, εξασφάλιση πρώτων υλών για τον γερμανικό στρατό, αποκοπή της τελευταίας υδάτινης αρτηρίας του Βόλγα για την ΕΣΣΔ.

Αλλωστε, η ευρύτερη περιοχή ήταν καθοριστική για την οικονομική και στρατιωτική κατάσταση της ΕΣΣΔ. Συγκεκριμένα, στην περιοχή του Βόρειου Καυκάσου και της Υπερκαυκασίας αναλογούσαν προπολεμικά πάνω από τα 4/5 της σοβιετικής εξόρυξης πετρελαίου και πάνω από το 1/2 των μεταλλευμάτων μαγγανίου.

Το Στάλινγκραντ, ειδικότερα, επέτρεπε στα σοβιετικά στρατεύματα να χτυπούν οποιαδήποτε στιγμή τους Γερμανούς στον Καύκασο και έκανε αδύνατη την κυριαρχία των Γερμανών στη συγκεκριμένη περιοχή. Στο Στάλινγκραντ υπήρχαν επίσης 126 βιομηχανικές επιχειρήσεις, το εργοστάσιο τρακτέρ, το οποίο παρήγαγε σχεδόν τα μισά τρακτέρ της ΕΣΣΔ, και το εργοστάσιο «Κόκκινος Οκτώβρης», το οποίο παρήγαγε ετησίως 800.000 τόνους χάλυβα και 600.000 τόνους ελασμάτων¹.

Ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν επίσης δηλωτικός για τη σημασία της μάχης. Οι επιτιθέμενοι διέθεταν 5 γερμανικές στρατιές, 2 ρουμανικές, 1 ιταλική και 1 ουγγρική, δηλαδή σχεδόν 1 εκατομμύριο άνδρες. Επιπλέον, από τις κατεχόμενες περιοχές διέθεταν περισσότερους πόρους σε σχέση με την ΕΣΣΔ για τη βαριά τους βιομηχανία και εκατομμύρια εργάτες, οι οποίοι επιπλέον εργάζονταν σε συνθήκες αφόρητης εντατικοποίησης.

Οι σοβιετικές δυνάμεις, παρότι αρχικά μειονεκτούσαν σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό, χάρη στην πολεμική βιομηχανία της ΕΣΣΔ και τη συνδρομή του σοβιετικού λαού κάλυψαν την απόσταση από τους επιτιθέμενους. Το 1942 π.χ. σημειώνεται σημαντική αύξηση στην παραγωγή καταδιωκτικών αεροπλάνων, αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως, μεσαίων και ελαφρών αρμάτων μάχης, πυροβόλων, όλμων, αυτόματων όπλων και των αντίστοιχων πολεμοφοδίων².

Το καλοκαίρι του 1942 τα στρατεύματα του φασιστικού συνασπισμού εξαπέλυσαν την επίθεσή τους. Το πρώτο διάστημα τα γερμανικά στρατεύματα προχώρησαν στον νοτιοδυτικό τομέα, όμως η σθεναρή άμυνα των σοβιετικών δυνάμεων απέτρεψε την περικύκλωσή τους. Τότε ο εχθρός στράφηκε στο νότιο μέτωπο. Στις 23 Αυγούστου 1942 έφτασε στον Βόλγα, βορειότερα του Στάλινγκραντ, και διέσπασε τις δυνάμεις των αμυνόμενων. Την ίδια μέρα η πόλη βομβαρδίστηκε και σπίτια, πετρελαιοδεξαμενές, το δίκτυο ύδρευσης και οι αστικές μεταφορές της πόλης καταστράφηκαν. Στις 25 Αυγούστου η πόλη κηρύχθηκε σε κατάσταση πολιορκίας. Από τις 13 Σεπτέμβρη οι συγκρούσεις γίνονταν μέσα στην πόλη - στους δρόμους, στα εργοστάσια, στα σπίτια, στους ορόφους, στα δωμάτια. Ηταν συγκρούσεις αδιάκοπες, σώμα με σώμα, αιματηρές, η καθεμιά κρίσιμη. Ο Κόκκινος Στρατός κρατούσε σταθερά τις θέσεις του βόρεια του εργοστασίου τρακτέρ, το εργοστάσιο «Μπαρικάντι» και τα βορειοανατολικά οικοδομικά τετράγωνα του κέντρου της πόλης. Οι αμυντικές επιχειρήσεις κράτησαν μέχρι τις 18 Νοέμβρη 1942.

Στις 13 Νοέμβρη εγκρίθηκε από την Ανώτατη Διοίκηση με επικεφαλής τον Ι. Β. Στάλιν σχέδιο με την κωδική ονομασία «Ουρανός», το οποίο προέβλεπε την κύκλωση και εξόντωση του εχθρού στο Στάλινγκραντ. Σε λιγότερο από 72 ώρες, στις 20 Νοέμβρη 1942, αιφνιδιαστικά και οργανωμένα σχηματίστηκε ο κλοιός. Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τα τέλη Γενάρη, οπότε παραδόθηκε η επίλεκτη 6η Στρατιά των χιτλερικών. Στις 2 Φλεβάρη 1943 ολοκληρώθηκε η νίκη της ΕΣΣΔ. Μέχρι τη Μάχη του Στάλινγκραντ δεν υπήρξε, σε απόλυτους αριθμούς τουλάχιστον, περίπτωση κύκλωσης και καταστροφής τόσο μεγάλης στρατιωτικής δύναμης. Ο Ι. Β. Στάλιν χαρακτήρισε τη μάχη «τη μεγαλύτερη στην ιστορία των πολέμων».

Τα ηρωικά γεγονότα της Μάχης του Στάλινγκραντ είναι πολυάριθμα, ξεχωρίζει όμως - στην παρούσα συγκυρία, του εν εξελίξει πολέμου στην Ουκρανία - το παρακάτω:

Τον Σεπτέμβρη του 1942, μόνοι τους 24 μαχητές υπερασπίστηκαν για 58 μέρες και ουδέποτε παρέδωσαν ένα τετραώροφο κτίριο στην πλατεία 9ης Ιανουαρίου, γνωστό ως «Σπίτι του λοχία Παβλόφ». Οι μαχητές αυτοί ήταν 7 εθνοτήτων: Ρώσοι, Ουκρανοί, Ουζμπέκοι, Τάταροι, Καζάχοι, Γεωργιανοί και Εβραίοι. Πολέμησαν μαζί γιατί τους ένωσε η σοβιετική πατρίδα³.

Ενα ακόμη ζήτημα είναι η στάση της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ κατά τη Μάχη του Στάλινγκραντ. Το διάστημα 15 - 24 Ιούλη 1942, αντιπροσωπεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ συναντήθηκε με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ου. Τσόρτσιλ στο Λονδίνο. Εκεί αποφασίστηκε το μη άνοιγμα δεύτερου μετώπου, αλλά μόνο να προχωρήσουν οι επιχειρήσεις στη Βόρεια Αφρική, και προφανώς επιδιώχθηκε η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξασθένηση της ΕΣΣΔ, παρά τη συμμαχία μαζί της εναντίον του Αξονα. Ο Τσόρτσιλ ταξίδευσε ο ίδιος στη Μόσχα και ξεκαθάρισε τα παραπάνω στον Στάλιν. Η στάση αυτή προκάλεσε τη διαμαρτυρία της εργατικής τάξης στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Στις 22 Ιούλη 1942, 60.000 άτομα συμμετείχαν σε συλλαλητήριο του Κογκρέσου των παραγωγικών συνδικαλιστικών οργανώσεων στη Νέα Υόρκη, με αίτημα την εκπλήρωση των συμμαχικών υποχρεώσεων και το άνοιγμα του δεύτερου μετώπου⁴.

Στην πραγματικότητα, η ΕΣΣΔ έδωσε τη Μάχη του Στάλινγκραντ αβοήθητη, για την ακρίβεια αβοήθητη από τα καπιταλιστικά κράτη της αντιφασιστικής συμμαχίας. Και, όπως αποδείχθηκε σε πλείστες περιπτώσεις, το ταξικό συμφέρον αυτών των κρατών και συνεπακόλουθα η αντίθεσή τους στον σοσιαλισμό παρέμεναν και στο πλαίσιο της αντιφασιστικής συμμαχίας. Αντίθετα, η προσήλωση της ΕΣΣΔ στην αντιφασιστική συμμαχία είχε τον αρνητικό ιδεολογικό της αντίκτυπο, κυρίως γενίκευσε τη θέση περί δυνατότητας συνεργασίας κομμουνιστικών δυνάμεων με τις θεωρούμενες «δημοκρατικές» ή «φιλειρηνικές» αστικές δυνάμεις.

“Η ώρα αλλάζει”

Η Μάχη του Στάλινγκραντ έκρινε τη σωτηρία μιας πόλης, το ποιος στρατός θα αποκτήσει την πρωτοβουλία στο Ανατολικό Μέτωπο και, δεδομένης της σημασίας του Ανατολικού Μετώπου, σε έναν βαθμό έκρινε και την έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οχι άδικα, ο Ερνεστ Χεμινγουέι θα γράψει: «Κάθε άνθρωπος που αγαπά την ελευθερία οφείλει στον Κόκκινο Στρατό πολλά περισσότερα από ό,τι θα μπορούσε ποτέ να ξεπληρώσει».

Αρκετά στοιχεία το αποδεικνύουν. Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της, σε περίπτωση νίκης, θα αποκτούσαν τεράστιο πλεονέκτημα. Δύσκολα θα σταματούσε η πολεμική τους μηχανή αν περνούσε στα χέρια τους η οικονομική δύναμη των νότιων σοβιετικών περιοχών. Αντίθετα, στη διάρκεια της μάχης οι στρατοί του φασιστικού συνασπισμού έχασαν το 25% της στρατιωτικής τους δύναμης στο Ανατολικό Μέτωπο, στο οποίο άλλωστε βρίσκονταν οι περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις του φασιστικού συνασπισμού (συνολικά καταστράφηκαν 607 μεραρχίες του φασιστικού συνασπισμού στο Ανατολικό Μέτωπο). Ακόμα, δημιουργήθηκε πολιτική κρίση σε Ρουμανία και Ιταλία, υπό το βάρος της εξόντωσης των στρατιωτικών τους δυνάμεων.

Από την άλλη, η Μάχη του Στάλινγκραντ ευνόησε τον Κόκκινο Στρατό σε όλη την έκταση του μετώπου. Εδωσε ώθηση στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στις κατεχόμενες χώρες, μεταξύ τους και αυτό της Ελλάδας. Απέτρεψε την Τουρκία και την Ιαπωνία να κηρύξουν τον πόλεμο στην ΕΣΣΔ. Και ανέβασε το κύρος της ΕΣΣΔ, οδηγώντας πολλά κράτη στη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μαζί της.

Τέλος, η Μάχη του Στάλινγκραντ έδωσε αίγλη στον σοσιαλισμό και μεγάλωσε την απήχησή του. Το τελευταίο αποδεικνύεται και σε αναφορές από το αντίπαλο ταξικό στρατόπεδο. Για παράδειγμα, ο Dewitt Wallace, ιδρυτής του εντύπου «Reader's Digest», το οποίο λειτούργησε ως «δεξαμενή σκέψης» του αμερικανικού καπιταλισμού, κατά δήλωσή του ξεκίνησε έναν σχεδιασμό της ψυχροπολεμικής αντισοβιετικής προπαγάνδας όταν το διάστημα της Μάχης του Στάλινγκραντ είδε παιδιά στις ΗΠΑ να πλάθουν με τον νου τους σε παιχνίδι ρόλων τον μπολσεβίκο ως έναν τρίμετρο ανίκητο ήρωα⁵.

Η εποποιία του Στάλινγκραντ και οι δημιουργοί της

Πολλοί παράγοντες συντέλεσαν στην προετοιμασία, στον χαρακτήρα και στη νικηφόρα έκβαση της Μάχης του Στάλινγκραντ. Θεμέλιο όλων των παραγόντων ήταν οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, η αντίστοιχη κρατική οργάνωση, οι αξίες του σοσιαλισμού και το ίδιο το Κομμουνιστικό Κόμμα των Μπολσεβίκων.

Πρώτα πρώτα η μεταφορά και η ανασύσταση στα ενδότερα της Σοβιετικής Ενωσης χιλιάδων εργοστασίων και επιχειρήσεων, η παραγωγή τεράστιας ποσότητας πολεμικού υλικού, η συνέχιση της παραγωγής πρώτων υλών και βιοποριστικών μέσων και το ξαναχτίσιμο κατεστραμμένων περιοχών στηρίχτηκαν στον οικονομικό σχεδιασμό της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, στις υπάρχουσες παραγωγικές μονάδες, στους προηγούμενους ρυθμούς παραγωγής και σε θεσμούς όπως η άμιλλα και το σταχανοβίτικο κίνημα.

Ταυτόχρονα, στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, στα μετόπισθεν, στην πολεμική βιομηχανία υπήρξαν πρώτιστα η παλλαϊκή συμμετοχή, η τεράστια έκρηξη αυτενέργειας, η προσήλωση στον στόχο και η συνειδητή πειθαρχία του σοβιετικού λαού. Και αυτά δεν μπορούσαν να υπάρξουν ως αποτέλεσμα καταπίεσης, παρά μόνο ως συνειδητή επιλογή. Μια απόδειξη είναι η διαταγή αρ. 227, αναφορικά με την άμυνα του Στάλινγκραντ, η οποία εκδόθηκε από το Λαϊκό Επιτροπάτο για την Αμυνα στις 28 Ιούλη 1942 και συμπυκνώθηκε στη φράση «Ούτε βήμα πίσω». Η διαταγή αυτή ακολουθήθηκε από την κινητοποίηση των πάντων και τη διάθεση όλων των δυνάμεών τους στην άμυνα της πόλης.

Επιπλέον, μεταξύ των εκατομμυρίων νεκρών της ΕΣΣΔ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - και φυσικά και στο Στάλινγκραντ - υπήρξαν χιλιάδες μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και της Νεολαίας του, της Κομσομόλ, που η συγκεκριμένη ιδιότητά τους σήμαινε, για όσους τηρούνταν οι προϋποθέσεις, οπωσδήποτε στράτευσή τους στο μέτωπο. Αλλωστε, και η καθοδήγηση και οργάνωση της άμυνας στο Στάλινγκραντ ανατέθηκε σε σημαντικά στελέχη του Κόμματος των Μπολσεβίκων, π.χ. στον Γραμματέα της ΚΕ του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι) και μέλος της Κρατικής Επιτροπής Αμυνας, Γ. Μ. Μαλένκοφ, στον Ν. Χρουστσόφ, μέλος του Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΚΚ (μπ), στον αντιπρόεδρο του Συμβουλίου των Επιτροπών του Λαού, Β. Α. Μαλίσεφ, στον στρατηγό Ζούκοφ, στον αντιστράτηγο Βασιλιέφσκι κ.ο.κ.⁶.

Το Στάλινγκραντ και η επαναστατική του ζωντάνια

Το Στάλινγκραντ υπήρξε όλα αυτά τα χρόνια - και ισχύει αυτό μέχρι σήμερα - σταθμός της Ιστορίας, αποτύπωμα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, έμπρακτη εφαρμογή της κομμουνιστικής συνείδησης, κομμάτι της λαϊκής ψυχής, πηγή έμπνευσης. Ολο αυτό συνέβη χάρη και στα στρατιωτικά και ηθικά στοιχεία της μάχης, περισσότερο ωστόσο χάρη σε όσα εξέφρασε για την ταξική πάλη στον 20ό αιώνα και σήμερα.

Εξέφρασε αρχικά, με το μέγεθος και τη σφοδρότητά της, το βάθος και την έκταση της αντίθεσης του σοσιαλισμού με το γέννημα του καπιταλισμού, τον φασισμό. Εξέφρασε τη μοναδική δίκαιη πλευρά στον άδικο Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, τη σοσιαλιστική πατρίδα - αυτήν την πατρίδα υπερασπίζονταν στο Στάλινγκραντ - και τα ανά τον κόσμο εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Εξέφρασε τις εθνότητες και τους λαούς της ΕΣΣΔ (μαζί υπερασπίζονταν το Στάλινγκραντ), τον τερματισμό, στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ, της εθνικής τους καταπίεσης από τη Ρωσική Αυτοκρατορία παλαιότερα, την καταπολέμηση των δικών τους εθνικισμών και αστικών «εθνικών τους συμφερόντων» και τα βήματα στην ειρηνική τους συμβίωση. Εξέφρασε το σοσιαλιστικό σύστημα, που αποτέλεσμά του ήταν η νικηφόρα έκβαση της μάχης, τη μέχρι τότε σοσιαλιστική οικοδόμηση, την εργατική τάξη της ΕΣΣΔ και το Κόμμα της. Εξέφρασε εν τέλει την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού, την αναγκαιότητα της ήττας του φασισμού, την ταξική αντιπαλότητα με όλα τα καπιταλιστικά κράτη, τον στόχο κατάργησης του ιμπεριαλιστικού συστήματος και του συνυφασμένου με αυτό το σύστημα πολέμου.

Οσα εξέφρασε η Μάχη του Στάλινγκραντ και η Αντιφασιστική Νίκη των Λαών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο όξυναν την ταξική πάλη σε παγκόσμιο επίπεδο και μετά το τέλος του πολέμου. Η ταξική πάλη εξελίχθηκε αντιφατικά. Μια σειρά χώρες αποδεσμεύτηκαν από τον ιμπεριαλισμό και ξεκίνησαν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Σε άλλες περιπτώσεις η ταξική πάλη εγκλωβίστηκε στα αντιφασιστικά κυβερνητικά σχήματα, και σύντομα σημειώθηκε νέα επίθεση κατά των εργατικών δυνάμεων και ανατροπή του συσχετισμού που είχαν κατακτήσει οι εργαζόμενοι, παλεύοντας για τη ζωή και το δίκιο τους. Το γεγονός αποδεικνύει ότι η διεθνής καπιταλιστική τάξη, ως πιο έμπειρη, διέκρινε τον ταξικό της αντίπαλο ακόμα και σε μια συμμαχία. Δεν είναι τυχαίο ότι από το 1943 ξεκίνησαν οι διαβουλεύσεις των καπιταλιστικών κρατών για τη διαμόρφωση διακρατικών επιτελικών σχεδίων πολλαπλής παρέμβασης στην ΕΣΣΔ, καθώς και για την αναδιάταξη των μεταπολεμικών συμμαχιών τους.

Ο διεθνής ιμπεριαλισμός ποτέ δεν ανέχτηκε τη θέση την οποία κατέκτησε η ΕΣΣΔ από τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Βαθύτερα, ποτέ δεν σταμάτησε η προάσπιση του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος.

Η αστική τάξη και οι πολιτικοί εκφραστές της θέλουν να ξεχαστεί, ακόμα περισσότερο να μη μαθευτεί από τους νέους ανθρώπους η τεράστια συμβολή της ΕΣΣΔ στην Αντιφασιστική Νίκη, όπως και η εχθρότητα, από την άλλη, όλων των καπιταλιστικών δυνάμεων εναντίον της. Συστηματικά ξαναγράφουν την Ιστορία, συκοφαντούν τη Μάχη του Στάλινγκραντ, την Οκτωβριανή Επανάσταση και την ΕΣΣΔ, εξισώνουν τον σοσιαλισμό με τον φασισμό και τον ναζισμό.

Και σήμερα όλα τα ιμπεριαλιστικά κράτη και οι συνασπισμοί τους, το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ουκρανία, η Ρωσία και τα καπιταλιστικά κράτη στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες αποκαθιστούν συνεργάτες των ναζί, απαγορεύουν Κομμουνιστικά Κόμματα, γκρεμίζουν αντιφασιστικά μνημεία, κατασκευάζουν «τείχος πένθους για τα θύματα του σταλινισμού» στη Ρωσία και επιχορηγούν πολυάριθμες αντικομμουνιστικές εκδόσεις. Η ΕΕ πρωτοστατεί σε όλα αυτά, καθιερώνοντας την 9η Μάη ως «μέρα της Ευρώπης» αντί για Μέρα της Νίκης των Λαών, και την 23η Αυγούστου ως «μέρα κατά των ολοκληρωτισμών του φασισμού και του κομμουνισμού».

Παράλληλα, επιδιώκεται από την αστική τάξη η ιδεολογική και πολιτική ενσωμάτωση του εργατικού κινήματος και της πολιτικής του πρωτοπορίας σε δήθεν αντιφασιστικά - προοδευτικά μέτωπα και κυβερνήσεις. Χρησιμοποιούνται ακόμα και διάφοροι «σοσιαλίζοντες» και «μαρξίζοντες» για να μην προκύψουν πολιτικά συμπεράσματα από την πρώτη οικοδόμηση του σοσιαλισμού, για να μην ανασυγκροτηθεί το επαναστατικό εργατικό κίνημα με βάση τις δυνατότητες της εποχής.

Το Στάλινγκραντ «συνομιλεί» με την επικαιρότητα: Τον πόλεμο στην Ουκρανία, τους ανταγωνισμούς στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως μεταξύ τουρκικής και ελληνικής αστικής τάξης στο Αιγαίο, την αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα σχέδια συνεκμετάλλευσης. Οσο απορρίπτονται εξίσου οι θύτες των πολέμων, δηλαδή όλα τα καπιταλιστικά κράτη και οι συνασπισμοί τους, όσο στηρίζονται τα θύματα των πολέμων, τόσο κερδίζει έδαφος η πάλη για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, την ανατροπή αυτού του σάπιου και ανθρωποφάγου συστήματος, του καπιταλισμού. Συνάμα ανοίγει και ο δρόμος για το χτίσιμο ενός κόσμου ειρηνικού, ελεύθερου, ανθρώπινου, όπου ο εργαζόμενος άνθρωπος θα είναι ο κύριος του μόχθου του, του τόπου και της ζωής του.

1. «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 - 1945», τόμος Α', εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 409 - 410.
2. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ, «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 - 1945, τόμος Β'», εκδόσεις «Κυψέλη», σελ. 40.
3. «Παγκόσμια Ιστορία», Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, τόμος Χ (Ι1-Ι2), σελ. 264.
4. Ου. Τσόρτσιλ, «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», τόμος Δ', εκδόσεις «Ελληνική Μορφωτική Εστία», σελ. 320 - 321.
5. Joanne P. Sharp, «Condensing the cold war: Reader's Digest and American identity», 2000.
6. «Παγκόσμια Ιστορία», Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, τόμος Χ (Ι1-Ι2), σελ. 261-262.

Δείτε ακόμη

·       Η εποποιία του Στάλινγκραντ

·       Владимир Туров Vladimir Semyonovich Turov ο 100χρονος μαχητής του Στάλινγκραντ

·       Ψεύτες ήλιοι και ήλιοι φωτοδότες