Επίσημη έναρξη του 😎 καλοκαιριού με _ θερινό ηλιοστάσιο

Τόσο ηλιοστάσια, όσο και ισημερίες, έχουμε δύο φορές τον χρόνο και σηματοδοτούν την έναρξη των εποχών του έτους. Ο άνθρωπος είχε παρατηρήσει τα φαινόμενα αυτά από τα αρχαία χρόνια, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης και γιορτάζονταν από τους λαούς, που τους απέδιδαν μυθικές σημασίες και αυτό όχι ημερολογιακά 1^η Γενάρη, Μάρτη, Ιούνη και Οκτώβρη δλδ.

Ο William Tyler Olcott έγραψε στο Sun Lore of All Ages (1914), ότι η λατρεία του ήλιου -ως ειδωλολατρική απαγορεύτηκε όταν ο Χριστιανισμός κέρδισε ως θρησκευτική οντότητα.
Αυτό έχει μια βάση, αλλά έμεινε στην προσπάθεια –εδώ μιλάμε για τον Ηλιάτορα και όχι για κανένα απολειφάδι…
Ο Μαρξ θυμίζουμε χαρακτήρισε τη θρησκεία «όπιο των λαών» θεραπαινίδα της κυρίαρχης τάξης και του εκάστοτε εποικοδομήματος, εναντίον των απανταχού καταπιεσμένων και κολασμένων.

Ο δίσκος Nebra sky 

ένα εκπληκτικό τεχνούργημα της Εποχής του Χαλκού
ανακαλύφθηκε σε δάσος της πρώην DDR
__Ανατολικής Γερμανίας, το 1999

Ο Μωυσής έλεγε στους Ισραηλίτες, "προσέξτε, μήπως όταν σηκώσετε τα μάτια σας στον ουρανό και να δείτε τον ήλιο, το φεγγάρι και όλα τα αστέρια, παρασυρθείτε και θα τραβήξετε μακριά λατρεύοντας τα πλάσματα που έκανε ο θεός σας" 
Ο Ιωσίας (σσ. βασιλιάς του Ιούδα 639-608 π.Χ.) κάνει λόγο για άρμα του ήλιου με φωτιές ενώ στην Παλμύρα του Λόρδου Ήλιου, πέρασε η Χαναναϊκή θεά του (γνωστή και ως «φακός των θεών») και κάπου παραδίπλα οι Akkadian, Shamash, Baal Shemesh, ο Ασσύριος Bel ο Τυριανός Baal –όλοι ήλιοι.
Οι αιγυπτιακοί λαοί λάτρεψαν τον Ρα-ήλιο, κυβερνήτη των ουρανών σαν πηγή ζωής, δύναμη και ενέργεια, φως και ζεστασιά, που έκανε τις καλλιέργειες να αυξάνονται κάθε εποχή και σύμφωνα με τον μύθο, ο ήλιος ταξιδεύει στους ουρανούς καθώς ο Ρα οδηγεί το άρμα του εκεί ψηλά.

Οι πρόγονοί μας Έλληνες τιμούσαν έναν Ήλιο -παρόμοιο με τον Ρα σε πολλές πτυχές του, το ίδιο και οι Ρωμαίοι.
Ο Όμηρος περιγράφει τον Ήλιο ως "δίνοντα φως τόσο στους θεούς όσο και στους ανθρώπους" και η λατρεία του κάθε χρόνο ήταν ένα εντυπωσιακό τελετουργικό με τεράστιο άρμα που τραβιέται από άλογα από την άκρη ενός γκρεμού προς τη θάλασσα.

Σε πολλούς ιθαγενείς αμερικανούς της Αμερικής, όπως οι Iroquois κά. ο ήλιος πολιτισμικά αναγνωρίστηκε ως πηγή ζωής και πολλοί –ακόμη σήμερα εξακολουθούν να εκτελούν χορό του κάθε χρόνο, ως ανανέωση του δεσμών του ανθρώπου με τη ζωή, τη γη και την άνοιξη. Στους μεσοαμερικανικούς πολιτισμούς, συνδέθηκε με τους βασιλιάδες: πολλοί διεκδικούσαν θεϊκά δικαιώματα λόγω της …άμεσης καταγωγής τους από τον ήλιο.
Ως μέρος της λατρείας του Μίθρα (θεός της ηθικής, της αλήθειας και της ακεραιότητας), οι πρώτες περσικές κοινωνίες γιόρταζαν την ανατολή του ήλιου κάθε μέρα και ένα υψηλότερα αξιώματα σε έναν Μιθραϊκό ναό ήταν αυτό του ηλιόδρομου.
Η λατρεία του ήλιου έχει επίσης βρεθεί σε βαβυλωνιακά κείμενα και σε πολλές ασιατικές θρησκευτικές λατρείες. Μ’ άλλα λόγια, τα μόνα μέρη που δεν είναι κυρίαρχος –και αυτό με επιφύλαξη είναι ο βόρειος και νότιος πόλος (θα τα δούμε αυτά αναλυτικά παρακάτω) .

Σκεφτείτε πως στην κινεζική μυθολογία (και κοσμολογία-κοσμογονία), υπήρχαν αρχικά δέκα ήλιοι στον ουρανό, που ήταν όλοι αδελφοί και έπρεπε να αναδυθούν ένας κάθε φορά, σύμφωνα με την εντολή του αυτοκράτορα Jade, αλλά ήταν όλοι πολύ νέοι και τους άρεσε να χαζεύουνε.
Έτσι μόλις αποφάσισαν να πάνε στον ουρανό για να παίξουν, πήγαν όλοι μαζί και ο κόσμος κυριολεκτικά τσουρουφλίσθηκε και καταστράφηκαν οι σοδειές.
Και τότε –ευτυχώς εμφανίστηκε από το πουθενά ένας ήρωας με το όνομα Hou Yi, που τιμάται μέχρι σήμερα και έριξε με καταπληκτική ακρίβεια εννέα βέλη σώζοντας τους ανθρώπους και τη γη.

Θερινό ηλιοστάσιο __
η μεγαλύτερη σε διάρκεια ημέρα του έτους

Το θερινό ηλιοστάσιο ή αλλιώς η επίσημη έναρξη του καλοκαιριού _στο βόρειο ημισφαίριο φέρνει τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ημέρα και τη μικρότερη σε διάρκεια νύχτα του χρόνου. Φέτος, το θερινό ηλιοστάσιο στο βόρειο ημισφαίριο πραγματοποιείται στις 20 Ιουνίου στις 10:42 μ.μ. EST. Νότια του Ισημερινού, η ίδια στιγμή σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού. Τα ηλιοστάσια έρχονται την ίδια ώρα σε όλο τον κόσμο, αλλά οι τοπικές ώρες τους διαφέρουν ανάλογα με τις ζώνες ώρας, οπότε στην Ελλάδα φέτος, το θερινό ηλιοστάσιο πραγματοποιήθηκε σήμερα πριν λίγο και όχι χτες: 21-Ιουν-2025 και ώρα 05:42. Τα ηλιοστάσια συμβαίνουν επειδή ο άξονας περιστροφής της Γης έχει κλίση περίπου 23,4^ο σε σχέση με την τροχιά της γύρω από τον Ήλιο και αυτό συμβαίνει σε όλους τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, με παρόμοια ιδιότητα. Εάν δεν υπήρχε αυτή η κλίση, τα πράγματα θα ήταν πολύ μονότονα _όποιος είδε το Insomnia ανεξαρτήτως αστυνομικής πλοκής το εισέπραξε πλήρως …δεν θα είχαμε τις τέσσερις εποχές και η ημέρα θα διαρκούσε για πάντα 12 ώρες, ενώ ο Ήλιος θα ακολουθούσε κάθε μέρα τον ίδιο δρόμο επάνω από τη Γη.

Αφού όμως υπάρχει, τη μισή χρονιά (από την εαρινή έως την φθινοπωρινή ισημερία) το βόρειο ημισφαίριο “γέρνει” προς την πλευρά του Ήλιου και αυτή η διαδικασία κορυφώνεται στο θερινό ηλιοστάσιο, μεταξύ της 20ής και της 22ας Ιουνίου. Το άλλο μισό του έτους, το νότιο ημισφαίριο “γέρνει” περισσότερο προς τον Ήλιο, με αποκορύφωμα στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Και αντίστοιχα από 22-Σεπ (☼☼ +/_ μία μέρα), αποχαιρετούμε και επισήμως το καλοκαίρι καθώς έχουμε τη λεγόμενη “φθινοπωρινή ισημερία” _στο βόρειο ημισφαίριο, όπου βρίσκεται και η Ελλάδα _ενώ την ίδια στιγμή, στο νότιο ημισφαίριο ξεκινά η άνοιξη. Στην ισημερία _το λέει και η λέξη η νύχτα και η ημέρα έχουν (σχεδόν) την ίδια διάρκεια. Στη συνέχεια, στο βόρειο ημισφαίριο η ημέρα θα μικραίνει και η νύχτα θα μεγαλώνει, ώσπου η τελευταία θα φθάσει στο ζενίθ της στο χειμερινό ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου (κοντά στα Χριστούγεννα). Στην πραγματικότητα, στην Ελλάδα Αθήνα η “ισότητα” ημέρας και νύχτας γίνεται λίγο μετά, καθώς την ίδια την ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας η ίση ημέρα-νύχτα συμβαίνει μόνο στους τόπους που βρίσκονται ακριβώς πάνω στον γήινο ισημερινό (αντίστοιχα και στα ηλιοστάσια). Στις άλλες περιοχές πάνω ή κάτω από τον ισημερινό, αυτό συμβαίνει μερικές ημέρες πριν ή μετά από την ισημερία _πχ. στην Αθήνα, η οποία βρίσκεται περίπου 38^ο βόρεια του Ισημερινού, η ισότητα στη διάρκεια ημέρας και νύχτας συμβαίνει περίπου μετά από τέσσερις ημέρες.

Ηλιοστάσια και ισημερίες συμβαίνουν _να θυμηθούμε λίγο το γυμνάσιο –όποιος μπορεί ας πεταχτεί και μέχρι το Πλανητάριο (σσ. η επίσκεψη γίνεται με εισιτήριο), όταν η Γη διέρχεται από τα σημεία τομής της εκλειπτικής (ελλειπτική τροχιά της γης) και του ουράνιου ισημερινού. Στην αστρονομία τα σημεία αυτά συμβολίζονται διεθνώς με τα γράμματα γ και γ΄. Στη συγκεκριμένη στιγμή η γραμμή ηλίου-γης είναι κάθετη στον άξονα περιστροφής του πλανήτη μας, με αποτέλεσμα η ημέρα και η νύχτα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Το όνομα ισημερία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ίσος+ημέρα, ενώ το διεθνές αντίστοιχο _equinox, προέρχεται από το λατινικό aequus (ίσος)+nox (νύχτα). Οι ονομασίες εαρινή και φθινοπωρινή ισημερία είναι σχετικές και αναφέρονται σε περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου, καθώς στις αντίστοιχες ημερομηνίες στο νότιο ημισφαίριο οι εποχές είναι αντίθετες, ενώ στα σημεία των δύο πόλων δεν έχει έννοια η ισημερία, ενώ στα σημεία του Ισημερινού η ισημερία είναι διαρκής.

Στην αστρονομία καλείται η αστρική ημέρα κατά την οποία το κέντρο του ηλιακού δίσκου βρίσκεται ίσο χρονικό διάστημα πάνω και κάτω από τον ορίζοντα κάθε τόπου, διαγράφει δηλαδή ίσα τόξα (ημερήσιο και νυκτερινό), και κατά τη διάρκεια της οποίας οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν κατακόρυφα στον ισημερινό. Το φαινόμενο οφείλεται στην περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και στην κλίση του άξονα περιστροφής της. Καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς, η διάρκεια της ημέρας αλλάζει. Δύο φορές το χρόνο η Γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κατακόρυφα στον ισημερινό.

Σε πολλές γλώσσες ο αντίστοιχος όρος λεκτικά δεν αναφέρεται στην έννοια της ίσης ημέρας αλλά της ίσης νύχτας, κυρίως λόγω της λατινικής προέλευσης του (λατινικά aequinoctium). Οι δύο ισημερίες συμβαίνουν μεταξύ των δύο ηλιοστασίων. Επαναλαμβάνουμε πως το φαινόμενα (ηλιοστάσιο-ισημερία) παρουσιάζονται σε όλους τους πλανήτες κάθε ηλιακού συστήματος οι οποίοι παρουσιάζουν κλίση του άξονα περιστροφής ως προς το επίπεδο περιφοράς.

Χειμερινό ηλιοστάσιο στο Stonehenge
με μια νέα θεωρία να προκαλεί ενδιαφέρον

Το Στόουνχεντζ χτίστηκε στα επίπεδα εδάφη του Salisbury Plain σταδιακά, ξεκινώντας πριν από 5.000 χρόνια, με τον μοναδικό πέτρινο κύκλο που χτίστηκε στην ύστερη νεολιθική περίοδο, ~2.500 π.Χ.  Καθώς ο κόσμος συρρέει για να γιορτάσει το χειμερινό ηλιοστάσιο, στις 21 Δεκεμβρίου, πολλοί συνεχίζουν να αναρωτιούνται για το πώς και ιδίως το γιατί, δημιουργήθηκε αυτό το τοπόσημο. Είναι εκείνη η εποχή του χρόνου που πλήθη ειδωλολατρών, δρυΐδων, χίπηδων και τουριστών κατευθύνονται στο Στόουνχεντζ στη Βρετανία για να γιορτάσουν το χειμερινό ηλιοστάσιο, με τη συντομότερη μέρα και τη μεγαλύτερη νύχτα στο βόρειο ημισφαίριο. Χιλιάδες άνθρωποι αναμένονται στον μεγαλιθικό κύκλο στην πεδιάδα της νότιας Αγγλίας, για να δουν από κοντά τις πρώτες ακτίνες του ήλιου να διαπερνούν τις γιγάντιες πέτρες που αποτελούν ένα από τα πιο διάσημα προϊστορικά μνημεία του κόσμου. Πέρα από τη γοητεία του τελετουργικού, το αιώνιο ερώτημα παραμένει ακόμη: Ποιο ήταν το πραγματικό νόημα και ο σκοπός του Στόουνχεντζ;

Κατά καιρούς το θέμα έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονης συζήτησης, με κάποιες από τις θεωρίες να φαίνονται περίεργες - ή και εξωγήινες, κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Archaeology International, ερευνητές από το University College του Λονδίνου και το Πανεπιστήμιο Aberystwyth λένε ότι η τοποθεσία στην πεδιάδα Σάλισμπερι, περίπου 128 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Λονδίνου, μπορεί να είχε κάποιο ενοποιητικό σκοπό στην αρχαιότητα. Βασίζουν τη θεωρία τους σε μια πρόσφατη ανακάλυψη ότι μια από τις πέτρες του Στόουνχεντζ - η μοναδική πέτρα που βρίσκεται επίπεδα, στο κέντρο του μνημείου και η οποία ονομάζεται “πέτρα του βωμού” - προέρχεται από τη Σκωτία, δηλαδή ταξίδεψε εκατοντάδες μίλια από τον βορρά για να φθάσει στο Στόουνχεντζ.
Ήταν από καιρό γνωστό ότι οι άλλες πέτρες του μνημείου προέρχονται από όλη τη Βρετανία - συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων bluestones, των μικρότερων λίθων στην τοποθεσία που προέρχονταν από τους λόφους Πρεσέλι στη νοτιοδυτική Ουαλία, σχεδόν 240 χιλιόμετρα μακριά. “Το γεγονός ότι όλες οι πέτρες του προέρχονταν από μακρινές περιοχές… υποδηλώνει ότι ο πέτρινος κύκλος μπορεί να είχε πολιτικό αλλά και θρησκευτικό σκοπό”, δήλωσε ο επικεφαλής από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του UCL. Μπορεί να χρησίμευσε ως “μνημείο ενοποίησης για τους λαούς της Βρετανίας, γιορτάζοντας τους αιώνιους δεσμούς τους με τους προγόνους τους και τον κόσμο”, είπε.

Η English Heritage, μια οργάνωση που διαχειρίζεται εκατοντάδες ιστορικές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένου του Στόουνχεντζ, έχει καταγράψει αρκετές εξηγήσεις - από τον κύκλο που ήταν τόπος στέψης για Δανούς βασιλιάδες, ναός δρυΐδων, κέντρο λατρείας για θεραπεία ή αστρονομικός υπολογιστής για την πρόβλεψη εκλείψεων και ηλιακού εκδηλώσεις κά.

                           Από την άκρη των ακρώ κατηφοράει …

Πολύ διαδομένη από τη νεολιθική ήδη περίοδο, η «ηλιακή φορτηγίδα», μια βάρκα ή άλλο σκάφος της εποχής που οδηγούσε ο Ήλιος και στις πρωτο-ινδοευρωπαϊκές θρησκείες αντικαταστάθηκε με το ηλιακό άρμα, που διασχίζει τον ουρανό (είναι πλέον ο-η Sol).
Μάλιστα όπως είναι γνωστό πριν τον πετάξουν κακήν-κακώς από τις κορυφές και τ΄αψηλά, άφησε τον Φαέθοντα (γιος του με την Ωκεανίδα Κλυμένη), να οδηγήσει το άρμα του που κατά την πτήση (κάποιοι λένε πως είδε τον τρομερό Σκορπιό μπροστά του), τρόμαξε και άρχισε τις πιρουέτες …τα άλογα αφήνιασαν και πλησίασε τη γη, ξεραίνοντας τα ποτάμια και βάζοντας παντού φωτιές. Ο Δίας, τότε τον γκρέμισε με έναν κεραυνό στον Ηριδανό ποταμό (κάπου μετά την Καισαριανή –αν δεν κάνω λάθος), σκοτώνοντάς τον.
Τότε οι αδελφές του Φαέθοντα Ηλιάδες, απαρηγόρητες μεταμορφώθηκαν σε λεύκες. (σσ.)
Ο Ήλιος από παιδιά είχε άφθονα, τα κορίτσια-Ηλιάδες ήταν τρία -η Αιγιάλη, η Αίγλη και η Αιθερία, κατ΄ άλλους παραπάνω + η Ηλία –γένους θηλυκού και οι Μερόπη-Φοίβη-Διωξίππη.Υπήρχε και γιος Ηλίας, όπως και αγόρια Ηλιάδες –και μάλιστα τουλάχιστον επτά, που είχε κάνει με την –κοινή θνητή αλλά ηρωίδα Ρόδο από το ομώνυμο νησί με τον Κολοσσό. 

Η πιο διαδεδομένη μορφή του μύθου μας παραδίδεται από τον Οβίδιο στις Μεταμορφώσεις του (Βιβλίο ΙΙ). Αλλά και ο Δάντης αναφέρεται στο συγκεκριμένο μύθο στη Θεία Κωμωδία του. (Canto XVII).
Κατά τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, το (χειμερινό) ηλιοστάσιο - η «αναγέννηση» του Ήλιου», ήταν στις 25 Δεκεμβρίου του Ιουλιανού ημερολογίου, γιορτή της γέννησης του «πρωτογενούς» ήλιου (ή Dies Natalis Solis Invicti). Αργότερα, η θεολογική κεντρικότητα του Ήλιου σε ορισμένα αυτοκρατορικά θρησκευτικά συστήματα παραπέμπει σε μια μορφή «ηλιακού μονοθεϊσμού». Οι θρησκευτικές εορτές στις 25 Δεκεμβρίου αντικαταστάθηκαν υπό τη χριστιανική κυριαρχία με τα γενέθλια του Χριστού.

• Στην Αφρική οι φυλές Tiv (Νιγηρία-Καμερούν κλπ) θεωρούν ότι ο Ήλιος είναι ο γιος της κόρης του Φεγγαριού του Awondo (που είναι και ο ανώτερος). Η φυλή των Barotse πιστεύει ότι ο Ήλιος κατοικείται από τον θεό του ουρανού Nyambi και η Σελήνη είναι η σύζυγός του. Στο Σουδάν τον λατρεύουν ως υπέρτατο ον, αλλά χωρίς ειδικές λειτουργίες ή προνόμια σε σύγκριση με άλλες θεότητες.
• Στην αρμενική μυθολογία με αναπτυγμένο τομέα την αρχαιοαστρονομία, λάτρευαν μια θεότητα με ισχυρή νοημοσύνη τον Ara, που παραπέμπει στον ήλιο.
• Στη μυθολογία των Αζτέκων, ο Tonatiuh (= ηλιακή τροχιά - κίνηση) ήταν ο θεός του ήλιου και τον θεωρούσαν αφεντικό του Τολάν (παράδεισος).Ήταν επίσης γνωστός ως ο πέμπτος ήλιος, επειδή οι Αζτέκοι πίστευαν ότι ήταν ο ήλιος που ανέλαβε όταν ο τέταρτος ήλιος εκδιώχθηκε από τον ουρανό. Σύμφωνα με την κοσμολογία τους, κάθε ήλιος ήταν ένας θεός με τη δική του κοσμική εποχή. Σύμφωνα με τον μύθο της δημιουργίας των Αζτέκων, ο θεός απαίτησε ανθρώπινη θυσία ως αφιέρωμα για να μη σταματήσει να κινηθεί στον ουρανό ο Ήλιος, τον παρατηρούσαν προσεκτικά και είχαν ηλιακό ημερολόγιο παρόμοιο με αυτό των Μάγια. Πολλά από τα σημερινά μνημεία τους έχουν δομές ευθυγραμμισμένες με τον Ήλιο.
• Οι πολιτιστικές παραδόσεις στη Βαλτική (Dievturība στη Λετονία), γιορτάζουν τη θεά του Ήλιου, Saule,γνωστή στις παραδοσιακές λιθουανικές πεποιθήσεις ως Saulė.
• Κέλτες: Ο ήλιος στον νησιωτικό κελτικό πολιτισμό θεωρείται ότι ήταν κυρίως γένους θηλυκού και αρκετές θεές έχουν προταθεί ως ηλιακοί χαρακτήρες, ενώ στην ηπειρωτική κελτική κουλτούρα, οι θεοί του ήλιου, όπως οι Belenos, Grannos, Lug κλπ., ήταν αρσενικοί.
• Στην Ιρλανδία, το όνομα του Ήλιου (Grian), είναι θηλυκό. Η φιγούρα που είναι γνωστή ως Áine θεωρείται «καλοκαιρινή» η Grian «χειμωνιάτικη».
• Ομοίως ο(η) Étaín με αρχικά ηλιακή φύση, που –όπως με τους ρωμαίους ωθήθηκε προς ένα σεληνιακό ρόλο.

Ο ήλιος βγαίνει πάντα από την ανατολή

Amaterasu Omikami (του Shunsai Toshimasa, 1887)

Αν και σαν «χώρα του ανατέλλοντος Ηλίου» είναι γνωστή η Ιαπωνία, οι ιστορίες του βασιλιά ήλιου ξεκίνησαν από την Κίνα (που αποτελεί έτσι κι αλλιώς έναν από τους παλαιότερους πολιτισμούς του πλανήτη)
Στην κινεζική μυθολογία (και κοσμολογία-κοσμογονία), υπήρχαν αρχικά δέκα ήλιοι στον ουρανό, που ήταν όλοι αδελφοί. Έπρεπε να αναδυθούν ένας κάθε φορά, σύμφωνα με την εντολή του αυτοκράτορα Jade. Ήταν όλοι πολύ νέοι και τους άρεσε να χαζεύουνε και να τα «σπάνε».
Μόλις αποφάσισαν να πάνε στον ουρανό για να παίξουν, πήγαν όλοι μαζί και ο κόσμος κυριολεκτικά τσουρουφλίσθηκε και καταστράφηκαν οι σοδειές.
Τότε –ευτυχώς εμφανίστηκε από το πουθενά ένας ήρωας με το όνομα Hou Yi, που τιμάται μέχρι σήμερα και έριξε με καταπληκτική ακρίβεια εννέα βέλη σώζοντας τους ανθρώπους και τη γη.
Σε έναν άλλο κινέζικο μύθο, ένα μαγικό σκυλί (μάλλον δράκος θα ήταν) δάγκωσε τον ήλιο και του έκοψε ένα μεγάλο κομμάτι προκαλώντας έκλειψη. Το αναφερόμενο συμβάν λέγεται ότι συνέβη γύρω στο 2.136 π.Χ. και οι δύο βασιλικοί αστρονόμοι, ο Ho και ο Hi, εκτελέστηκαν επειδή δεν την πρόβλεψαν.
Από τότε –λένε, υπάρχει μια παράδοση στην Κίνα να κάνει δυνατούς εορταστικούς ήχους κάθε είδους (μπαλωθιές απαγορεύονται…) κατά τη διάρκεια της όποιας ηλιακής έκλειψης για να τρομάξει το ιερό θηρίο και να μη φάει τον υπόλοιπο ήλιο.

Η θεά του ήλιου Amaterasu
βγαίνει από τα έγκατα (πίνακας) 1856

Η Αματεράσου (πλήρες όνομα Amaterasu-ōmikami) στην ιαπωνική μυθολογία και στη θρησκεία του Σίντο είναι η θεότητα του ήλιου και των ουρανών και το όνομά της σημαίνει «αυτή που λάμπει στο υπερπέραν»
Γεννήθηκε από το αριστερό μάτι του θεού Ιζανάγκι, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή από την ένωση του Ιζανάγκι με την Ιζανάμι. Αδέρφια της είναι ο Τσουκουγιόμι, θεός του φεγγαριού, και ο Σουσάνoο, θεός της θάλασσας και των καταιγίδων.
Είναι η προστάτιδα των καλλιεργειών σιταριού, ρυζιού και μεταξιού, ενώ εφεύρε την τέχνη της ύφανσης στον αργαλειό.
Όταν ο Σουσάνοo ρήμαζε τη γη, εκείνη αποσύρθηκε σε ένα σπήλαιο και έκλεισε την είσοδό του με ένα τεράστιο βράχο. Η εξαφάνισή της όμως είχε σαν συνέπεια να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι και στην απουσία ζωής. Οι υπόλοιποι θεοί έκαναν τα πάντα για να τη δελεάσουν να βγει έξω, απέτυχαν όμως όλοι εκτός από την Ουζούμε.
Το γέλιο των θεών για τις κωμικές της κινήσεις και γκριμάτσες προκάλεσαν την περιέργεια της Αματεράσου, η οποία μόλις ξεπρόβαλε για λίγο από το σπήλαιο άφησε να φανεί και μια λαμπρή ακτίδα φωτός, το φως της αυγής. Η θεά είδε την ίδια της την αντανάκλαση σε ένα καθρέφτη που είχε κρεμάσει η Ουζούμε σε ένα δέντρο κι όταν πλησίασε περισσότερο, οι θεοί την τράβηξαν έξω από το σπήλαιο κι έτσι ξαναγύρισε πίσω στον ουρανό, φωτίζοντας και πάλι τον κόσμο.
Απεικονίζεται ως καθρέφτης στο ιερό της στο Ίσε στο νησί Χονσού, το οποίο χτίζεται εκ θεμελίων κάθε 20 χρόνια.

Pellegrino_Tibaldi
Οι σύντροφοι του Οδυσσέα κλέβουν τα βόδια του Ήλιου,
fresco από τον Palazzo Poggi, 1556.

Αξίζει σ’ αυτό το σημείο να δούμε τις μεγάλες ομοιότητες με τις μυθολογίες άλλων χωρών –όπως και με τη δική μας (Δίας, Ήλιος, Ποσειδώνας, Δήμητρα κλπ) Η θεότητα του ήλιου στην κινεζική μυθολογία είναι ο Ri Gong Tai Yang Xing Jun (Tai Yang Gong | παππούς ήλιος), βασιλιάς του ηλιακού παλατιού.
Σε μερικές μυθολογίες, ο Tai Yang Xing Jun πιστεύεται ότι είναι ο -ήρωας που έσωσε τη γη Hou Yi.
Ο Τάι Γιανγκ Σινγκ Γιουν απεικονίζεται συνήθως με τον Άρχοντα του Σεληνιακού Παλατιού Yue Gong Tai Yin Xing Jun και την αρχόντισσα σελήνη (Tai Yin Niang Niang | κυρία Tai Yin). Η λατρεία της θεάς του φεγγαριού Chang'e και των φεστιβάλ της είναι πολύ δημοφιλής στους οπαδούς της κινεζικής λαϊκής θρησκείας και του Ταοϊσμού και οι ιερές της μέρες είναι ριζωμένες στον λαϊκό πολιτισμό της Κίνας

Ο ήλιος προσεύχεται από τους Νότιους Ινδούς κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ συγκομιδής.
Στο Ταμίλ Ναντού, οι Ταμίλ λατρεύουν τον θεό του ήλιου κατά τη διάρκεια του Ταμίλ μήνα της Ταϊλάνδης, μετά από ένα έτος καλλιέργειας σαν μία από τις λίγες αυτόχθονες λατρείες τους ανεξαρτήτως θρησκείας. Ο μήνας είναι γνωστός ως μήνας συγκομιδής και οι άνθρωποι τιμούν τον ήλιο την πρώτη ημέρα του ταϊλανδέζικου μήνα γνωστού ως pongal Ταϊλάνδης, με τελετές και φεστιβάλ (σσ. το pongal ή huggi είναι ένα δημοφιλές πιάτο με ρύζι της Νότιας Ινδίας -στα  Ταμίλ, σημαίνει «ανάδευση» και σε κάποια μέρη το κάνουν με γάλα και ζάχαρη, σαν το δικό μας ρυζόγαλο).

Σε άλλα μέρη της Ινδίας, το φεστιβάλ γιορτάζεται ως Makar Sankranti και λατρεύεται κυρίως από τους ινδουιστές της διασποράς.

Από τη βάρκα …στον πύραυλο

Ο ήλιος –αυτό είναι σίγουρο, όσο κι αν φαίνεται παράξενο ταξίδευε στον ουρανό με βάρκα (το πώς το γνώριζε μόνο ο ίδιος ως θεός…).
Η ιστορική «ηλιακή βάρκα» του ο Ρα στην αρχαία αιγυπτιακή μυθολογία, οδήγησε αρκετούς Αιγύπτιους βασιλιάδες να θαφτούν (στη στεριά) με πλοία (προφανής ο συμβολισμός).
Μεταξύ αυτών ο Khufu (Χέοπας) που θάφτηκε μπροστά στη μεγάλη πυραμίδα της Γκίζας.

Ηλιακά σκάφη -φορτηγίδες συναντάμε σε νεολιθικά πετρογλυφικά όπου οι πολλές πρώιμες αιγυπτιακές θεότητες συσχετίζονται με τον ήλιο και τους μετέπειτα Ra και Horus και απεικονίζονται ιππήλατες. Στους αιγυπτιακούς μύθους της μετά θάνατον ζωής, ο Ρα οδηγεί σε ένα υπόγειο κανάλι από τα δυτικά προς τα ανατολικά κάθε βράδυ, ώστε να μπορεί να υψώνεται στην ανατολή το επόμενο πρωί.
Τα πετρογλυφικά της Σκανδιναβίας (εποχής του χαλκού), συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται στο Tanumshede, συχνά περιέχουν φορτηγίδες και ηλιακούς σταυρούς σε διαφορετικούς αστερισμούς.
Ο δίσκος του ουρανού Nebra (μιλήσαμε παραπάνω), θεωρείται ότι απεικονίζει μια ηλιακή φορτηγίδα.
Ένα "άρμα ήλιου" (Sonnenwagen) είναι μια μυθολογική αναπαράσταση του Ήλιου που οδηγάει ένα άρμα. Η ιδέα είναι νεότερη από αυτή της ηλιακής φορτηγίδας, και συνήθως Ινδοευρωπαϊκή, που αντιστοιχεί στην μετά την εφεύρεση του άρματος εποχή (2^η χιλιετία π.Χ.) 

(παραδείγματα)
Στη Νορβηγική μυθολογία, το άρμα της θεάς Sól, που σχεδιάστηκε από τους Arvak και Alsvid.
Το ηλιακό άρμα του Trundholm χρονολογείται από τη σκανδιναβική εποχή του χαλκού, 2.500 χρόνια και παραπάνω νωρίτερα από τον μύθο των Νορβηγών, αλλά συχνά συνδέεται με αυτόν.
Ο Έλληνας Ήλιος (Απόλλωνας) ιππεύει άρμα, επίσης ο Φαέθων
Ο Sol Invictus απεικόνιζε ιππέα σε quadriga (τέθριππο) -πίσω μέρος ενός ρωμαϊκού νομίσματος. Ο Vedic Surya ιππασία σε ένα άρμα με επτά άλογα (και εδώ Shri Surya Bhagvan)
Ο ίδιος ο Ήλιος συγκρίθηκε επίσης με τον τροχό, στα ελληνικά hēliou kuklos (δίσκος του ήλιου), αντίστοιχες οι ρίζες στα σανσκριτικά και αγγλοσαξονικά
Στην κινεζική κουλτούρα, το άρμα του ήλιου σχετίζεται με το πέρασμα του χρόνου. Για παράδειγμα, στο ποίημα που υποφέρει από τη βραχύτητα των ημερών, ο Li He της δυναστείας των Tang είναι εχθρικός και μάλιστα αποκλίνει προς τους θρυλικούς δράκους που έφεραν το ηλιο_άρμα ως όχημα για τη συνέχεια του χρόνου…
Θα κόψω τα πόδια του δράκου, θα μασάω τη σάρκα του δράκου | ώστε να μην μπορούν να γυρίσουν πίσω το πρωί ή να ξαπλώσουν τη νύχτα |
Αφήνονται στον εαυτό τους (και) οι παλιοί δεν θα πεθάνουν, οι νέοι δεν θα κλαίνε.

Οι ηλιακές θεότητες θεωρούνται συνήθως αρσενικές ενώ η σεληνιακή είναι θηλυκή, αλλά υπάρχει και το αντίθετο. Η κόμπρα (του Φαραώ γιου του Ρα), η λέαινα (κόρη του Ρα), η αγελάδα (κόρη του Ρα), τα κυρίαρχα σύμβολα των αρχαιότερων αιγυπτιακών θεών, ήταν γυναίκες και οι λατρείες τους παρέμειναν ενεργές.
Αργότερα ένας θεός του ήλιου (Aten) ιδρύθηκε στη δέκατη όγδοη δυναστεία πάνω από τις άλλες ηλιακές θεότητες, πριν από την εκτροπή της «εκτροπής» και το παλιό πάνθεον αποκαταστάθηκε. Όταν οι αρσενικές θεότητες συσχετίστηκαν με τον ήλιο σε αυτόν τον πολιτισμό, άρχισαν ως απόγονοι μητέρας (εκτός από τον Ρα, Βασιλιά των Θεών που γέννησε τον εαυτό του).

AiKhanoum Plate Sharp πλάκα της Κυβέλης.
Αφγανιστάν, Aï Khanoum, ιερό του ναού με εσοχές.
3ος αιώνας π.Χ. Χρυσό ασήμι, 25 εκ.
Εθνικό Μουσείο Αφγανιστάν, Καμπούλ

Στη γερμανική μυθολογία ο Ήλιος είναι θηλυκός και η Σελήνη είναι αρσενική.
Το αντίστοιχο παλιό αγγλικό όνομα είναι Siȝel, πρωτογερμανικά Sôwilô ή Saewelô.
Η παλιά γερμανική θεά του Ήλιου είναι η Sunna. Στις σκανδιναβικές παραδόσεις, η Sól έβγαινε καθημερινά στον ουρανό με το άρμα της, που τραβούσαν δύο άλογα Arvak και Alsvid (αγνώστου φύλου)
Η Sól ονομάστηκε επίσης Sunna και Frau Sunne.

Άλλοι πολιτισμοί που έχουν θεές του ήλιου είναι οι Λιθουανοί (Saulė) και Λετονοί (Saule), οι Φινλανδοί (Päivätär, Beiwe) και οι κάποιοι Ούγγροι.

Θεές του ήλιου βρίσκονται σε όλο τον κόσμο στην Αυστραλία (Bila, Walo), Ινδία (Bisal-Mariamna, Bomong, Sāvitri, Savitā, Suryā, Kn Sgni), μεταξύ των Χετταίων (Wurusemu) και Αιγυπτίων (Sekhmet), ακόμη και στα Κανάρια (Chaxiraxi | Magek), στους αυτόχθονες της Αμερικής, μεταξύ των Cherokee (Unelanuhi), Natchez (Wal Sil), Inuit (Malina) και Miwok (Hekoolas), και στην Ασία μεταξύ των Ιαπώνων (Amaterasu).

Τ' άκουσε ο ήλιος κι έφριξε | το φως το κόκκινο έριξε
Πήραν να καίγονται οι κορφές |κι όλες οι πάνω γειτονιές.
Παράπονα κι αθιβολές | γύρισε ο κόσμος τρεις φορές
Γιόμα βραδύ μεσάνυχτα | κι όλα τα δώματα ανοιχτά
Στ' αλώνια και στις εμπατές | ξυπνούν οι ελαφροΐσκιωτες
σύρνουν ανάβουνε μαλλί | στων αστεριών τη χόβολη
και τους μικρούς αγγέλους σταμ | ατάν και παίζουν αμ στραμ νταμ

Καημέ που πάρα εβάρυνες | τον κόσμο δεν εμάρανες
Τα μαύρα λεν και τ' άσπρα σου | οι άνεμοι κι όλο τα φυσούν
Κι ένα κορίτσι εννιά χρονώ | για λόγου τραγουδά ολονώ.

(ο ήλιος)
Όμορφη και παράξενη πατρίδα
Ωσάν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα …
Ρίχνει να πιάσει ψάρια  πιάνει φτερωτά
Στήνει στη γη καράβι κήπο στα νερά
Κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται
Μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται
Κάνει να πάρει πέτρα τηνε παρατά
Κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα

Μπαίνει σ' ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς
Ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύραννους...

Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
1η εκτέλεση Γιώργος Νταλάρας