Η ιστορική για την πορεία του ΚΚΕ 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ (1968)

                            Βουδαπέστη 5-15 Φλεβάρη του 1968

Η 12^η Ολομέλεια είχε δύο θέματα να συζητήσει. Την κατάσταση στην Ελλάδα και τα καθήκοντα του Κόμματος και τα οργανωτικά ζητήματα (δράση φραξιονιστικής ομάδας). Το δεύτερο ζήτημα σχετιζόταν με την ανάγκη επανασύστασης των Οργανώσεων του ΚΚΕ που είχαν διαλυθεί με τις Αποφάσεις της 8ης Ολομέλειας του 1958 και του 8ου Συνεδρίου του 1961.

Οι Αποφάσεις αυτές είχαν αποδειχτεί καταστροφικές και ήδη από την 11η Ολομέλεια του 1967 είχε παρθεί Απόφαση για την επανασύσταση των Οργανώσεων. Μια οπορτουνιστική ομάδα δρούσε φραξιονιστικά ενάντια στην εφαρμογή της Απόφασης, προωθώντας αντί για συγκρότηση Οργανώσεων του ΚΚΕ τη συγκρότηση οργανώσεων της ΕΔΑ.

        Στη 12^η Ολομέλεια το ΚΚΕ διασπάστηκε και τυπικά.

Επί της ουσίας το Κόμμα ήταν ήδη διασπασμένο καιρό πριν, αρχίζοντας από την ΚΕ και το Πολιτικό της Γραφείο.

Η αποχώρηση - διάσπαση συντελέστηκε στο 2ο θέμα της Ολομέλειας, όπου αποφασίστηκε η καθαίρεση τριών μελών του ΠΓ (Παρτσαλίδη - Ζωγράφου - Δημητρίου), επειδή ηγούνταν οργανωμένης φραξιονιστικής ομάδας. Γεγονός που συνοδεύτηκε με την αποχώρηση απ' αυτήν την Ολομέλεια 7 τακτικών μελών της ΚΕ, 7 αναπληρωματικών και 3 της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής.

Αμέσως μετά, οι διαφωνούντες κατέλαβαν το ραδιοφωνικό σταθμό «Η Φωνή της Αλήθειας» και μετέδωσαν το μήνυμά τους, ενώ στις 19 Μάρτη 1968 έκλεψαν μεγάλο μέρος του Αρχείου του ΚΚΕ, που βρισκόταν στο Σιμπίου της Ρουμανίας. Νωρίτερα, πήραν τα βιβλία που υπήρχαν στο γραφείο της Επιτροπής Διαφώτισης. Το κλεμμένο Αρχείο μεταφέρθηκε στη Γιουγκοσλαβία και αργότερα στην Ελλάδα, ενώ στη συνέχεια δόθηκε στα ΑΣΚΙ, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Μετά από ένα διάστημα, οι αποχωρήσαντες πρωτοστάτησαν στη συγκρότηση νέου κόμματος, με το όνομα «ΚΚΕ εσωτερικού», ενώ ονόμασαν το ΚΚΕ προβοκατόρικα «ΚΚΕ εξωτερικού», δηλαδή έξωθεν υποκινούμενο.

Σύντομο χρονικό

Οι συνθήκες στις οποίες πραγματοποιήθηκε η 12η Πλατιά Ολομέλεια ήταν για το ΚΚΕ εξαιρετικά δύσκολες. Χιλιάδες μέλη και στελέχη του είχαν συλληφθεί από τη στρατιωτική χούντα, που επικράτησε 10 μήνες νωρίτερα (21 Απρίλη 1967), ενώ το ΚΚΕ βρισκόταν δίχως Κομματικές Οργανώσεις.

Το κυριότερο πρόβλημα, όμως, ήταν το γεγονός ότι το ΚΚΕ κινούνταν πλέον με τη στρατηγική των σταδίων, που καθόριζε ως πρώτο στάδιο της επανάστασης στην Ελλάδα μια αντιιμπεριαλιστική - δημοκρατική αλλαγή, η οποία θα μετεξελισσόταν στην πορεία σε σοσιαλιστική (δεύτερο στάδιο).

Ταυτόχρονα, έθετε ως ακόμα πιο άμεσο πολιτικό στόχο (μίνιμουμ πρόγραμμα) το σχηματισμό μιας πατριωτικής - δημοκρατικής κυβέρνησης, που θα συνέβαλε στη συγκέντρωση δυνάμεων ώστε να πραγματοποιηθεί το πρώτο στάδιο της δημοκρατικής επανάστασης.

Επρόκειτο για την πολιτική της συμμαχίας των «δημοκρατικών δυνάμεων», προκειμένου να φύγει από τη διακυβέρνηση η «δεξιά» (ΕΡΕ), που είχε ηγέτη τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Με βάση αυτήν τη γραμμή, το ΚΚΕ είχε γίνει από το 1961 ουρά της Ενωσης Κέντρου, που είχε ηγέτη τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Το ΚΚΕ επιδίωκε συμμαχία με αυτό το αστικό κόμμα, καθώς θεωρούσε δυνάμεις του εκφραστές της λεγόμενης εθνικής αστικής τάξης (πατριωτικής), την οποία διαχώριζε από την υπόλοιπη αστική τάξη, που την ονομάτιζε ξενόδουλη.

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η στρατηγική των σταδίων είχε την αφετηρία της στα χρόνια του μεσοπολέμου και δεν αφορούσε μόνο το ΚΚΕ, αλλά το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα.

Επιπλέον, όταν συγκλήθηκε η 12η Ολομέλεια, βάραινε αρνητικά το γεγονός ότι η ηγεσία του ΚΚΕ δεν είχε προβλέψει το προετοιμαζόμενο από τους συνταγματάρχες πραξικόπημα και επομένως δεν είχε προσπαθήσει να πάρει τα απαιτούμενα μέτρα για να υπάρξει οργανωμένη λαϊκή αντίδραση στην επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας.

Η επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας άλλαξε μια σειρά από τα έως τότε δεδομένα, αφού η απουσία Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ διευκόλυνε τα χτυπήματα της δικτατορίας, ενώ έκανε ακόμα πιο δύσκολη την ανασυγκρότηση του εργατικού - λαϊκού κινήματος, παράλληλα έπαψε να είναι νόμιμη και η ΕΔΑ.

Σε αυτές τις συνθήκες, μεγάλο μέρος των στελεχών του ΚΚΕ συνειδητοποίησαν το μέγεθος του προβλήματος που είχε δημιουργηθεί από τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων.

Και τάχθηκαν υπέρ της συγκρότησής τους, ερχόμενοι σε σύγκρουση με άλλα στελέχη, δίχως ωστόσο να βλέπουν αυτοκριτικά τις επιλογές της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956-1957), που ήταν καθοριστικές για τη μετέπειτα πορεία του Κόμματος, αλλά και την προβληματική στρατηγική του.

Εκτιμήσεις

Το ΚΚΕ, σε ντοκουμέντα του και ως καταστάλαγμα συλλογικών διαδικασιών, έχει επανειλημμένα εκτιμήσει ότι η 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ είναι ένα από τα ιστορικής σημασίας γεγονότα στην υπερεκατοντάχρονη διαδρομή του. Θα ήταν τελείως διαφορετική η πορεία του (τότε διακυβευόταν ακόμα και η ύπαρξή του ως ΚΚ), αν δεν είχε επέλθει ρήξη των κομμουνιστικών δυνάμεων με τον αναθεωρητισμό - οπορτουνισμό. Η 12η Ολομέλεια διαδραμάτισε θετικό ρόλο, γιατί:

1. Έβαλε τις βάσεις για την ιστορική συνέχεια του ΚΚΕ, για την οργανωτική του αυτοτέλεια.
2. Έφερε στην πρώτη γραμμή την υπεράσπιση των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού.
3. Μέσω της ανασυγκρότησης των Κομματικών Οργανώσεων και της συγκρότησης, στη συνέχεια, της ΚΝΕ, ανακόπηκε η φθίνουσα οργανωτική πορεία του ΚΚΕ και πολλοί νέοι κομμουνιστές εντάχθηκαν στο ΚΚΕ και συνέβαλαν στην άνοδο του αντιστασιακού κινήματος ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Εξάλλου, με τις Αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας συμπαρατάχθηκε η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών κρατουμένων και των πολιτικών προσφύγων και σε μια πορεία η πλειοψηφία των μελών και οπαδών της ΕΔΑ.

Κοντά έξι δεκαετίες τώρα (55 χρόνια φέτος) η σειρά των γεγονότων που οδήγησαν στη 12^η Ολομέλεια παρουσιάζεται από τις οπορτουνιστικές - σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις ως κορυφαία σύγκρουση «ανανεωτικών και δογματικών», όπου οι πρώτοι υποτίθεται ότι έφεραν έναν αέρα «κάθαρσης» του ΚΚΕ και ευρύτερα του κομμουνιστικού κινήματος, ενώ οι δεύτεροι παρέμεναν αγκυλωμένοι σε ξεπερασμένα δόγματα και πρακτικές. Μάλιστα, έφτασαν να ισχυρίζονται ότι τα σοσιαλιστικά κράτη ανατράπηκαν επειδή δεν υιοθέτησαν έγκαιρα τα «ανανεωτικά» μηνύματα του «ΚΚΕ εσωτερικού», του Ιταλικού ΚΚ, του Γαλλικού ΚΚ, του Ισπανικού ΚΚ κ.ά., όπως του Ντούμπτσεκ στην Τσεχοσλοβακία.

Συνακόλουθο είναι το κατηγορώ τους ότι το ΚΚΕ ήταν «όργανο της Μόσχας», ενώ οι ίδιοι πάσχιζαν για έναν διεθνισμό που θα διέπεται από την αρχή της μη επέμβασης κάθε ΚΚ στα εσωτερικά του άλλου. Βέβαια, ποτέ δεν εξήγησαν πόσο συνεπείς ήταν αυτές οι διακηρύξεις με την πρακτική τους να υπεξαιρέσουν το Αρχείο του ΚΚΕ με τη συνδρομή της ρουμανικής αστυνομίας. Και φυσικά, δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα αν το ΚΚΣΕ είχε πάρει το μέρος τους το 1968, όπως ζητούσαν επιδιώκοντας συνάντηση με τη σοβιετική ηγεσία. Ακόμα, δεν είχαν κανένα πρόβλημα και το 1956 (6η Ολομέλεια), προκειμένου να ανατραπεί το λεγόμενο «ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς» που δήθεν είχε επιβάλει στο ΚΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης. Το «ανώμαλο καθεστώς» και η «προσωπολατρία» αποτέλεσαν το πρόσχημα για τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του Κόμματος.

Το 9^ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1973), συζητώντας για την κατάσταση στο Κόμμα πριν και μετά τη 12η Ολομέλεια του Φλεβάρη του 1968, για την ύπαρξη και δράση στις γραμμές του της συγκεκριμένης φραξιονιστικής οπορτουνιστικής ομάδας, κατέληξε σε εκτιμήσεις ως προς τις αιτίες της εμφάνισης και ανάπτυξής της στις γραμμές του Κόμματος, παίρνοντας ως αφετηρία την 8η Ολομέλεια της ΚΕ του 1958 και την Απόφασή της να διαλύσει τις παράνομες Κομματικές Οργανώσεις στην Ελλάδα και να διαχυθούν μέσα στην ΕΔΑ.

Αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Τόσο η απόφαση της 8ης Ολομέλειας (1958), όσο και η απόφαση του 8ου Συνεδρίου (1961) στο κομματικό πρόβλημα, αποτελούν θεμελιακό λάθος. Σήμαιναν τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων. Με τις αποφάσεις αυτές το κόμμα διαλύθηκε μέσα στην ΕΔΑ, που ήταν συνασπισμός αριστερών δυνάμεων.
Η διάλυση και η μακρόχρονη απουσία Κομματικών Οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σ' όλους τους τομείς της δράσης, ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό, στην ανάπτυξη του εργατικού και δημοκρατικού κινήματος, στην ίδια την οικοδόμηση του Κόμματος.
(...) Η απουσία Κομματικών Οργανώσεων στα εργοστάσια, στις επιχειρήσεις, στα δημόσια ιδρύματα, στις ένοπλες δυνάμεις, δεν επέτρεπε στο Κόμμα να δημιουργεί στενούς δεσμούς με την εργατική τάξη και τους άλλους εργαζόμενους».

Στον πρόλογο του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ Β' τόμος, 1949-1968, έκδοση 2011, αναφέρεται επίσης χαρακτηριστικά γι' αυτήν την περίοδο: «Η ελλιπής και με αντιφάσεις προσπάθεια της ηγεσίας του Κόμματος, να βγάλει συμπεράσματα από την πάλη στη δεκαετία 1940, ανακόπηκε το 1956 με τη δεξιά οπορτουνιστική στροφή. Από εκεί και πέρα οι δυνάμεις που κυριάρχησαν, αφού πρώτα προχώρησαν στη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων και στην ένταξη των κομματικών μελών στην ΕΔΑ, οδήγησαν το ΚΚΕ στο 8ο Συνέδριο (1961), ενώ η διαπάλη στις γραμμές του διαρκώς οξυνόταν, όχι μόνο λόγω της αντίδρασης κομματικών δυνάμεων στις αποφάσεις των 6ης, 7ης και 8ης Ολομελειών της ΚΕ (1956, 1957 και 1958 αντίστοιχα), αλλά και λόγω της ανάπτυξης νέων αναθεωρητικών και οπορτουνιστικών ρευμάτων. Αποκορύφωμα της σύγκρουσης ήταν η 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ το 1968. Σε αυτή, το λεγόμενο οργανωτικοπολιτικό πρόβλημα επιλύθηκε θετικά και άρχισε η οργανωτική ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, καθώς και μια νέα περίοδος στην Ιστορία του».

Οργανωτική ανασυγκρότηση

Η διάσπαση του 1968 ήταν αναπόφευκτη για τη συνέχεια του ΚΚΕ, αφού ο αναθεωρητισμός σε αυτό είχε φτάσει σε πλήρη ωρίμανση και οργανωμένη έκφραση.

Μετά από τη 12η Ολομέλεια ήρθε στην πρώτη γραμμή η διακήρυξη της υπεράσπισης των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, παρ' όλες τις αντιφάσεις που συνέχιζε να περιέχει η στρατηγική του ΚΚΕ.

Ήταν ιστορικής σημασίας το γεγονός ότι η πλειοψηφία του καθοδηγητικού οργάνου συσπειρώθηκε με βάση την ανάγκη να ανασυγκροτηθούν και να δημιουργηθούν ισχυρές Κομματικές Οργανώσεις, πρώτα απ' όλα στους χώρους που βρισκόταν η εργατική τάξη.

Έχει σημασία να τονιστεί ακόμα ότι με αυτήν την απόφαση η πλειοψηφία της καθοδήγησης του ΚΚΕ έδειξε πως διατηρούσε αντανακλαστικά απόκρουσης του «ευρωκομμουνιστικού», αναθεωρητικού και οπορτουνιστικού ρεύματος.

Αυτή η εξέλιξη επιβεβαίωνε ότι σε μεγάλο μέρος των στελεχών του ΚΚΕ δεν είχε ουσιαστικά καταδικαστεί η κληρονομιά του ηρωικού ΔΣΕ, παρ' όλο που ακολούθησε τη γραμμή παρέμβασης των 6 ΚΚ στην 6^η Πλατιά Ολομέλεια.

Παρά τις αδυναμίες της, η 12^η Ολομέλεια βοήθησε στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και στη δημιουργία της ΚΝΕ, στην οργάνωση του αντιδικτατορικού αγώνα. Ενίσχυσε τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά, άφησε παρακαταθήκη κομμουνιστικά αντανακλαστικά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν.

Η ανασυγκρότηση του Κόμματος έδωσε απάντηση στον αναθεωρητισμό και επέδρασε θετικά στην εξέλιξη της λαϊκής πάλης: Τον Μάρτη του 1968 εκδόθηκε το πρώτο φύλλο του παράνομου «Ριζοσπάστη», που τάχτηκε υπέρ των Αποφάσεων της 12ης Ολομέλειας. Επίσης, τάχτηκαν υπέρ το ανασυγκροτημένο καθοδηγητικό όργανο της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) με την παράνομη εφημερίδα της «Αδούλωτη Αθήνα». Σε μια πορεία συντάχτηκαν με τις Αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας η πλειοψηφία των πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές και τις εξορίες, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση το μεγαλύτερο στρατόπεδο, το Λακκί της Λέρου, όπου 905 κομμουνιστές κρατούμενοι, δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία τους, τάχτηκαν με τη 12η Ολομέλεια. Κάτι ανάλογο έγινε και στις Οργανώσεις των πολιτικών προσφύγων στις σοσιαλιστικές χώρες. Αυτά τα γεγονότα ήταν αποφασιστικής σημασίας για την πορεία του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος.

Η πορεία των οπορτουνιστών

Από την άλλη πλευρά, η πορεία του οπορτουνιστικού ρεύματος και ειδικά στην πλέον πρόσφατη περίοδο είναι αποκαλυπτική:

Αξιοποιώντας και τις αντεπαναστατικές ανατροπές στα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και τη βαθιά κρίση στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα, η συνέχεια του «ΚΚΕ εσ.», η ΕΑΡ, μαζί με στελέχη του ΚΚΕ και άλλους σοσιαλδημοκράτες, επιχείρησαν για μια ακόμα φορά να διαλύσουν το ΚΚΕ (1989 - 1991). Και αυτή η προσπάθεια απέτυχε. Μαζί με άλλους ιστορικούς και πολιτικούς παράγοντες, η ρήξη στη 12η Ολομέλεια με τον οπορτουνισμό είχε συμβάλει στην καλλιέργεια κομμουνιστικών αντανακλαστικών (Κόμμα Νέου Τύπου) για τη διάσωση του χαρακτήρα του Κόμματος, την εποχή της κορύφωσης και νίκης της αντεπανάστασης.

 

Πιο καταφανής έγινε ο ρόλος του οπορτουνισμού, που από τη φύση του μεταλλάσσεται πολύ γρήγορα σε αστικό κόμμα (σοσιαλδημοκρατικό), όταν άρπαξε την ευκαιρία να σχηματίσει κυβέρνηση στο έδαφος του καπιταλισμού. Ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ, που έχει αντιγράψει το ΠΑΣΟΚ ακόμα και στην εξαγορά συνειδήσεων και έχει γοητευτεί από την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και τις βάσεις τους, μπορεί να μην είναι ακριβώς «εικόνα και ομοίωση» των οπορτουνιστών του 1968, οπωσδήποτε όμως είναι η ακόμα δεξιότερη φυσική εξέλιξη των ιδεολογικών και πολιτικών επιλογών τους.

Ανάλογη πορεία είχαν στο σύνολό τους όσα ΚΚ απέβαλαν τις κομμουνιστικές αρχές και αξίες. Η μεγαλύτερη υπηρεσία τους στο καπιταλιστικό σύστημα (βλέπε π.χ. Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) είναι ότι τσάκισαν μεγάλα εργατικά κινήματα, οδηγώντας τα στο συμβιβασμό με το κεφάλαιο και στην ενσωμάτωση, προκειμένου να υλοποιηθεί η στρατηγική του ιμπεριαλισμού.

Ο «σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία», που επικαλέστηκαν, είναι ουσιαστικά αποδοχή της αστικής δημοκρατίας, δηλαδή της καπιταλιστικής εξουσίας, επομένως ψευδεπίγραφος, και σημαίνει απευθείας αποδοχή του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος, που δεν εξανθρωπίζεται.

Πραγματική ελευθερία και δημοκρατία υπάρχει για όλο τον λαό, μόνο όταν η εργατική τάξη, σε συμμαχία με τα λαϊκά τμήματα των μεσαίων στρωμάτων, κατακτήσει τη δική της εξουσία και κοινωνικοποιήσει τα μέσα παραγωγής, εφόσον δηλαδή καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Επιβεβαιώθηκε διαχρονικά ότι οι φορείς του οπορτουνισμού, ακόμα και στην περίπτωση που εντοπίζουν υπαρκτά προβλήματα, δεν οδηγούνται στη διαμόρφωση πολιτικής που θα τα αντιμετωπίζει, αλλά διαμορφώνουν πολιτική που οδηγεί στην κατεδάφιση εκείνου που υποτίθεται ότι θέλουν να βελτιώσουν (κόμμα, σοσιαλιστική εξουσία).

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή ISBN13 _9789604510696

Περιεχόμενα

• Πρόλογος Μαΐλης Μάκης
• Πρακτικά της 12ης ολομέλειας της κε του ΚΚΕ (15 Φλεβάρη 1968)
• Η πολιτική κατάσταση της χώρας και τα καθήκοντα του ΚΚΕ. (εισήγηση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στη 12η ολομέλεια)
• Εισηγητής: Κώστας Κολιγιάννης, πρώτος γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ

o   Η διεθνής κατάσταση

o   Τα προβλήματα της ενότητας του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος

o   Ο ελληνικός λαός δεν υποτάσσεται στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία της χούντας

o   Συνεργασία και κοινή δράση όλων των αντιδικτατορικών δυνάμεων

o   Το κόμμα και η κομματική δουλιά

o   Η δουλιά μας στους πολιτικούς πρόσφυγες

o   Η κομματική μας δουλιά στους έλληνες που ζουν στις χώρες της δυτικής Ευρώπης

o   Η δουλιά μας στους ναυτεργάτες

o   Η δουλιά του ΠΓ και της Κ.Ε.

Ομιλίες

• Κλείσιμο του σ. Λεωνίδα Στρίγκου στο δεύτερο θέμα
• Κλειστή συνεδρίαση της κε
• Ανακοίνωση του προεδρείου του 12ης ολομέλειας
• Πρόγραμμα εργασιών 12ης ολομέλειας
• ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 12ης ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ της ΚΕ του ΚΚΕ
• Εσωκομματικό γράμμα της ΚΕ του ΚΚΕ προς όλα τα μέλη του ΚΚΕ. Σχετικά με το κομματικό πρόβλημα και την οργανωτική πολιτική του κόμματος από το 1958 ως σήμερα
• Χαιρετιστήριο της 12ης ευρείας Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Προς τον ηρωικό και αδούλωτο λαό του Βιετνάμ
• Μήνυμα της 12ης ευρείας Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Προς τους δεσμώτες και διωκόμενους. Προς όλους τους αγωνιστές της δημοκρατίας

 

 

Νίκος Ζαχαριάδης: Αλύγιστος επαναστάτης, γέννημα - θρέμμα του ΚΚΕ

1^η Αυγούστου 1973 τελευταία πράξη μιας πολιτικής και προσωπικής τραγωδίας, που κράτησε χρόνια και χρόνια …πέτρινα! Αυτοκτονεί στο Σουργκούτ της Σιβηρίας ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ.. Στο τελευταίο γράμμα της ζωή του, προς την καθοδήγηση του Κόμματος, ο Ν. Ζαχαριάδης υπογραμμίζει:

“Στη ζωή μου, έκανα πολλά λάθη και στραβά. Ο αναμάρτητος πρώτος το λίθο βαλέτω. Ομως με κατηγόρησαν ότι πρόδωσα το ΚΚΕ και τον αγώνα και με διέγραψαν απ’ το Kόμμα… Το ΚΚΕ ήταν και παραμένει το κόμμα μου και κανένας δεν μπορεί να το χτυπήσει και να το λερώσει χρησιμοποιώντας το όνομά μου… Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοιχτούς λογαριασμούς. Ούτε μπορούσα ποτέ να ‘χω”.

«Ήρθες απ' του Νταχάου τα συρματοπλέγματα. Ήρθες απ' τη δεκάχρονη σκλαβιά. Όπως έρχεται ο ήλιος απ' την πόρτα της νύχτας.
(...)
Ήρθες και κάπου εκεί στην Κοκκινιά, σ' ένα καλύβι ασβεστωμένο, που η μάντρα του δέκα βολές γαζώθηκε απ' το ντουφεκίδι, που η πόρτα του δέκα βολές βάφτηκε μ' αίμα απ' την κορφή ως τα νύχια. Και κάπου εκεί, σ' ένα καμμένο σπίτι στα Καλάβρυτα, που απόμειναν στους μαύρους τοίχους του όλο-όλο τρία γράμματα, αυτά μονάχα: Κ.Κ.Ε.
Σαν το μονόγραμμα της λεβεντιάς, σαν τρία κόκκινα άστρα, τρεις παπαρούνες της δικιάς μας άνοιξης και κάπου εκεί, σ' ένα καλύβι σιωπηλό της αντρειωμένης Ρούμελης, σ' ένα καλύβι του Μωριά, σ' άλλο της Ηπειρος, ένας λεβέντης λέει: "νοιώθω τα μπράτσα μου πιο δυνατά", ένα κορίτσι λέει: "νοιώθω το γαίμα μου πιο κόκκινο", ένα παιδάκι λέει: "νοιώθω δυο σπιθαμές ψηλότερος", μια χήρα μάνα μες στα μαύρα σκύβει πάνου στα ορφανά της και λέει σφουγγίζοντας τα μάτια της: "ήρθε ο πατέρας σας παιδιά μου". Κι η Λευτεριά σου λέει: "καλώς το το παιδί μου"»
                   «Ο σύντροφός μας, Νίκος Ζαχαριάδης» - Γιάννης Ρίτσος.
                   Βλ. Όλο το ποίημα στο τέλος του σημειώματος

Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του Κόμματος τον Ιούλιο του 2011, εκτιμώντας συνολικά και σε βάθος την πορεία και την προσφορά του Ν. Ζαχαριάδη (στα πλαίσια της συγγραφής του Β’ Τόμου του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ), ακύρωσε όλες τις προηγούμενες αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956 και 1957) σε βάρος του, καθώς και τα πορίσματα του 1964 και του 1967, ενώ αποφάσισε την πλήρη αποκατάστασή του στο ΚΚΕ.
Μεταξύ άλλων εκτιμήθηκε πως «η καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη και η διαγραφή του ήταν πράξεις άδικες. Η κατηγορία εναντίον του, για συνεργασία με τον εχθρό ήταν πράξη συκοφαντική, ενώ οι κατηγορίες για καλλιέργεια της προσωπολατρίας και για την εγκαθίδρυση στο ΚΚΕ ανώμαλου εσωκομματικού καθεστώτος αποτελούσαν προπέτασμα καπνού και πρόσχημα για να περάσει στην πλειοψηφία των μελών της ΚΕ και του Κόμματος η δεξιά οπορτουνιστική στροφή…
Η παραπάνω αποτίμηση του Ν. Ζαχαριάδη ως ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ γίνεται ως στοιχείο κρίσης της ωριμότητας και ικανότητας του ΚΚΕ στην καθοδήγηση της ταξικής πάλης σε ιδιαίτερα οξυμένες συνθήκες. Ωστόσο δεν παραβλέπονται οι αρνητικές επιδράσεις της ιδεολογικής κατάστασης και των πολιτικών επιλογών του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος…
Ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931–1935 και Γενικός Γραμματέας της έως το 1956, ήταν ηγέτης αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στον προλεταριακό διεθνισμό, στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση.

Ηγήθηκε του Κόμματος σε συνθήκες σκληρής ταξικής πάλης, διώξεων, εκτελέσεων, δράσης των κρατικών εγχώριων και ξένων μυστικών υπηρεσιών κατά του ΚΚΕ, ακόμα και διάβρωσης των κομματικών του οργανώσεων στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά.
Είχε σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη του ΚΚΕ στα χρόνια 1931–1936, ενώ πρωτοστάτησε στη δημιουργία και στην ηρωική πάλη του ΔΣΕ (1946–1949), της κορυφαίας εκδήλωσης της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Εδειξε ακλόνητη επιμονή στην ανάγκη ύπαρξης και ενίσχυσης των παράνομων κομματικών οργανώσεων στα χρόνια 1949–1955, στο συνδυασμό της παράνομης με τη νόμιμη δράση.

Τον διέκριναν επαναστατική επαγρύπνηση, ταχύτητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών, σθένος στην υπεράσπιση της γνώμης του.
Ηταν λαϊκός ηγέτης, με διάθεση και πνεύμα ασυμβίβαστο, πρωτοπόρο και μαχητικό.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης έζησε κρατούμενος στα κάτεργα της 4ης Αυγούστου από το 1936 μέχρι το 1941, όταν η ελληνική κυβέρνηση τον παρέδωσε στους Γερμανούς κατακτητές. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Γκεστάπο της Βιέννης και από εκεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, μέχρι το Μάη του 1945. Πέρασε την εννιάχρονη δοκιμασία αλύγιστος…

Για την αποκατάσταση του Νίκου Ζαχαριάδη

(16 Ιούλη 2011)
Ο Νίκος Ζαχαριάδης, το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας Ζαχαριάδη, γεννήθηκε στην Αδριανούπολη στις 27 Απριλίου 1903. Επειδή ο πατέρας του μετακινιόταν, ως υπάλληλος του γαλλικού μονοπώλιου καπνού «Ρεζί», πήγε στο δημοτικό σχολείο σε διάφορες πόλεις (Σκόπια, Νικομήδεια) και την πρώτη τάξη του γυμνασίου στην Αδριανούπολη. Σε νεαρή ηλικία δούλεψε στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης και στα καράβια της Μαύρης Θάλασσας. Στην «Πανεργατική» της Κωνσταντινούπολης (αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση) λειτουργούσε πυρήνας της Κομμουνιστικής Διεθνούς, του οποίου έγινε μέλος και στη συνέχεια γραμματέας. Το 1922 και 1923 πήγε ως ναυτεργάτης στη Σοβιετική Ενωση, όπου έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών. Το 1923 έγινε μέλος και του ΚΚ Τουρκίας. Το 1924 ήρθε στην Ελλάδα, έχοντας φοιτήσει στην ΚΟΥΤΒ (Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργαζομένων της Ανατολής). Δούλεψε στην ΟΚΝΕ Αθήνας και στη συνέχεια ως καθοδηγητικό στέλεχος στην ΟΚΝΕ Θεσσαλονίκης και στην Κομματική Οργάνωση. Το 1926 φυλακίστηκε στο Γεντικουλέ, από όπου απέδρασε. Το ίδιο διάστημα έγινε μέλος της ΚΕ της ΟΚΝΕ κι έπειτα ήρθε ως καθοδηγητής στην ΚΟ Πειραιά. Το 1927 έγινε γραμματέας της ΚΟ Θεσσαλίας. Το 1929 συνελήφθη, δραπέτευσε εκ νέου και φυγαδεύτηκε από το ΚΚΕ στη Σοβιετική Ενωση, από όπου επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 με απόφαση της ΚΔ. Κατά την παραμονή του στην ΕΣΣΔ έγινε μέλος του ΠΚΚ(μπ). Με βάση την κομματική του ταυτότητα, που εκδόθηκε από το ΚΚΕ το 1946, η κομματική του ηλικία υπολογίζεται από το 1921.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931-1935 και Γενικός Γραμματέας της έως το 1956, ήταν ηγέτης αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στον προλεταριακό διεθνισμό, στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση.

Ηγήθηκε του Κόμματος σε συνθήκες σκληρής ταξικής πάλης, διώξεων, εκτελέσεων, δράσης των κρατικών εγχώριων και ξένων μυστικών υπηρεσιών κατά του ΚΚΕ, ακόμα και διάβρωσης των κομματικών του οργανώσεων στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά.

Είχε σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη του ΚΚΕ στα χρόνια 1931-1936, ενώ πρωτοστάτησε στη δημιουργία και στην ηρωική πάλη του ΔΣΕ (1946-1949), της κορυφαίας εκδήλωσης της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Εδειξε ακλόνητη επιμονή στην ανάγκη ύπαρξης και ενίσχυσης των παράνομων κομματικών οργανώσεων στα χρόνια 1949-1955, στο συνδυασμό της παράνομης με τη νόμιμη δράση.

Τον διέκριναν επαναστατική επαγρύπνηση, ταχύτητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών, σθένος στην υπεράσπιση της γνώμης του. Ηταν λαϊκός ηγέτης, με διάθεση και πνεύμα ασυμβίβαστο, πρωτοπόρο και μαχητικό.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης έζησε κρατούμενος στα κάτεργα της 4ης Αυγούστου από το 1936 μέχρι το 1941, όταν η ελληνική κυβέρνηση τον παρέδωσε στους Γερμανούς κατακτητές. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Γκεστάπο της Βιέννης και από εκεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, μέχρι το Μάη του 1945. Πέρασε την εννιάχρονη δοκιμασία αλύγιστος.

Κρίνοντας ιστορικά όλη τη διαδρομή του ΚΚΕ στην περίοδο που ήταν ΓΓ της ΚΕ, εκτιμάμε την αδυναμία του Ν. Ζαχαριάδη να οδηγήσει έγκαιρα το ΚΚΕ σε ολοκληρωμένα συμπεράσματα σε σχέση με τις αντιφάσεις στη στρατηγική του κόμματος, με αδυναμίες προγραμματικής επεξεργασίας που βάρυναν αρνητικά στο Κόμμα κατά τη δεκαετία του 1940. Η ευθύνη του Νίκου Ζαχαριάδη εντοπίζεται κυρίως στην αδυναμία του να διαμορφωθεί πρόγραμμα στο 7ο Συνέδριο (1945), που θα ενσωμάτωνε την πείρα από την αντικειμενική εκτίμηση των λαθών (Συμφωνίες Λιβάνου, Καζέρτας, Βάρκιζας). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα και τις αντιφάσεις, καθυστερήσεις και λάθη οργάνωσης του αγώνα του ΔΣΕ. Βεβαίως, η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη υπολογίζει ότι η στρατηγική του ΚΚΕ, όταν ήταν Γραμματέας και Γενικός Γραμματέας της ΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης, αντανακλούσε και τις αντιφάσεις της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Παράλληλα, εκτιμάμε ότι αν και ο Ν. Ζαχαριάδης είδε την αναγκαιότητα να διορθωθεί η στρατηγική του ΚΚΕ και το επιχείρησε το 1949 (5η Ολομέλεια) και το 1953 (Σχέδιο Προγράμματος), δεν τη θεμελίωσε με σωστή θεωρητική τεκμηρίωση, αφού στήριξε την αναγκαιότητα για αλλαγή της στρατηγικής στην αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων. Επίσης, παρά το γεγονός ότι συγκρούστηκε σε πολλά ζητήματα με την ηγεσία του ΠΚΚ (μπ)/ΚΚΣΕ, και ο ίδιος και η ΚΕ υποχώρησαν στις πιέσεις της, με αποτέλεσμα, το 1954, να αποσύρουν το Σχέδιο Προγράμματος.

Με τη γυναίκα του Ρούλα Κουκούλου

Η 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (11-12 Μαρτίου 1956), που την συγκάλεσε η επιτροπή των έξι ΚΚ (ΕΣΣΔ, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας), πήρε την παρακάτω απόφαση για τον Νίκο Ζαχαριάδη: «...η καθοδήγηση του Κόμματος και πρώτα απ' όλα ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ σ. Νίκος Ζαχαριάδης κάνουν σοβαρά πολιτικά λάθη σεχταριστικού χαρακτήρα. [...] Για τα σοβαρά πολιτικά λάθη που έκανε ο σ. Ζαχαριάδης και για τη συστηματική από μέρους του παραβίαση των αρχών της εσωκομματικής δημοκρατίας, η Ολομέλεια έκρινε απαραίτητο να καθαιρέσει τον Νίκο Ζαχαριάδη από Γενικό Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ και να τον βγάλει από το Πολιτικό Γραφείο».

Η 7η πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (18-24 Φεβρουαρίου 1957) αποφάσισε: «1) Καθαιρεί τον Ν. Ζαχαριάδη από την ΚΕ του ΚΚΕ. 2) Τον διαγράφει από το Κόμμα σαν αντικομματικό φραξιονιστικό αντιδιεθνιστικό, εχθρικό στοιχείο. 3) Η Ολομέλεια σημειώνει πως επειδή πολλές ενέργειες του Ν. Ζαχαριάδη, όπως π.χ. η υπόθεση Γουσόπουλου κλπ., ξεφεύγουν από το χαρακτήρα και τα πλαίσια των συνηθισμένων λαθών, θεωρεί ότι το κομματικό συμφέρον επιβάλλει να γίνει συστηματική και λεπτομερειακή παραπέρα έρευνα από το Κόμμα πάνω σ' ολόκληρη τη ζωή και τη δράση του Ζαχαριάδη». Ως λόγοι της παραπάνω απόφασης προβλήθηκαν: «Η πολιτική γραμμή που επεξεργάστηκε και επέβαλε στο ΚΚΕ ο Ν. Ζαχαριάδης από το 1945 ήταν αριστερίστικη, σεχταριστική, τυχοδιωκτική. [...] οδήγησε σε ήττα το ρωμαλέο ελληνικό δημοκρατικό κίνημα. [...] Με τη γνωστή θέση του στη 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ του 1945 για τον «ελληνικό άξονα», αντικειμενικά δικαίωνε την επέμβαση των άγγλων ιμπεριαλιστών στην Ελλάδα. [...] καλλιεργούσε συστηματικά και επίμονα τον αντισοβιετισμό και αντιδιεθνισμό. [...] επέβαλε στο ΚΚΕ ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς. [...] με την εγκληματική στάση του στα ζητήματα της παράνομης δουλειάς [...] είναι ο κύριος υπεύθυνος για τα χτυπήματα που έδωσε η Ασφάλεια στο ΚΚΕ».

Η καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη και η διαγραφή του ήταν πράξεις άδικες. Η κατηγορία εναντίον του, για συνεργασία με τον εχθρό ήταν πράξη συκοφαντική, ενώ οι κατηγορίες για καλλιέργεια της προσωπολατρίας και για την εγκαθίδρυση στο ΚΚΕ ανώμαλου εσωκομματικού καθεστώτος αποτελούσαν προπέτασμα καπνού και πρόσχημα για να περάσει στην πλειοψηφία των μελών της ΚΕ και του Κόμματος η δεξιά οπορτουνιστική στροφή.

Τόσο η επιτροπή των έξι ΚΚ, όσο και οι παραπάνω Ολομέλειες της ΚΕ του ΚΚΕ αξιοποίησαν αντιφάσεις της πολιτικής του Κόμματος όταν ήταν Γενικός Γραμματέας ο Ν. Ζαχαριάδης, καθώς και λαθεμένες ενέργειές του, όπως οι άστοχες και άδικες κατηγορίες κατά στελεχών του ΚΚΕ για συνεργασία τους με τον ταξικό αντίπαλο.

Η παραπάνω αποτίμηση του Ν. Ζαχαριάδη ως ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ γίνεται ως στοιχείο κρίσης της ωριμότητας και ικανότητας του ΚΚΕ στην καθοδήγηση της ταξικής πάλης σε ιδιαίτερα οξυμένες συνθήκες. Ωστόσο δεν παραβλέπονται οι αρνητικές επιδράσεις της ιδεολογικής κατάστασης και των πολιτικών επιλογών του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Η 7η Ολομέλεια της ΚΕ (9-13 Απριλίου 1964) ενέκρινε το πόρισμα της επιτροπής «για την υπόθεση του Νίκου Ζαχαριάδη» σύμφωνα με το οποίο πολλές από τις ενέργειες του Ν. Ζαχαριάδη «δημιουργούν σοβαρότατα ερωτηματικά για το πρόσωπό του σαν ύποπτο, εχθρικό και επικίνδυνο στοιχείο για το Κόμμα και το λαϊκό κίνημα [...] οδηγούν αναπόφευκτα σε πράξεις που αντικειμενικά δεν προκαλούν μικρότερη ζημιά στο Κόμμα και στο λαϊκό κίνημα από τις πράξεις πρακτόρων του εχθρού». Το πόρισμα καταλόγιζε στο Ζαχαριάδη και ποινικές ευθύνες.

Τρία χρόνια αργότερα, η 11η Ολομέλεια της ΚΕ (27-30 Ιουνίου 1967) συζήτησε νέο πόρισμα της Επιτροπής Κομματικού Ελέγχου (ΕΚΕ) και κατέληξε: «Από την εξέταση της υπόθεσης Ζαχαριάδη δεν βγαίνει ότι ο Ν. Ζαχαριάδης είναι πράκτορας του εχθρού». Κρίνεται ως απαράδεκτο το γεγονός ότι, αυτό το πόρισμα, παρότι είχε απαλείψει την κατηγορία του πράκτορα, ωστόσο άφηνε να αιωρείται η υποψία. Ο απαράδεκτος εξορισμός του στο Σοργκούτ, καθώς και όλη η εκεί μεταχείριση από την ηγεσία του ΚΚΣΕ, με τη σύμπραξη και της τότε καθοδήγησης του ΚΚΕ, δεν δικαιολογείται εξαιτίας της λαθεμένης ενέργειας του Ζαχαριάδη να απευθυνθεί στην ελληνική δικαιοσύνη για να δικαστεί.

Το ΚΚΕ επί της ουσίας έχει αποκαταστήσει τον Νίκο Ζαχαριάδη εδώ και πολλά χρόνια (μεταφορά και ταφή της σορού του στην Ελλάδα, δημοσιεύματα κ.ά.). Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ ακυρώνει όλες τις αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956 και 1957) σε βάρος του Νίκου Ζαχαριάδη, καθώς και τα πορίσματα του 1964 και του 1967. Αποφασίζει την πλήρη αποκατάστασή του στο ΚΚΕ.

Δείτε το πολυσέλιδο αφιέρωμα του Ριζοσπάστη
Νίκος Ζαχαριάδης - Μια ιστορική προσωπικότητα του κομμουνιστικού κινήματος
🔸 Μέρος <|1^ο|>Η ζωή με τη δράση του δεν ξεχωρίζουν_
🔸<|2^ο|>Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ_
🔸<|3^ο|>Ανοιχτό γράμμα του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ_
🔸<|4^ο|>Το 2^ο ανοιχτό γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη_
🔸<|5^ο|>Η διευκρίνιση του Νίκου Ζαχαριάδη για το δεύτερο και τρίτο γράμμα_
🔸<|6^ο|> Οι διαφωνίες...

Ο Νίκος Ζαχαριάδης παιδαγωγεί με το παράδειγμα της θυσίας του Νίκου Μπελογιάννη τους ΕΠΟΝίτες και τις ΕΠΟΝοπούλες
«Αξιος κουκουές, αητός, πραγματικός μπολσεβίκος, οδηγητής και μπροστάρης»
Εκτίμηση για τον Νίκο Ζαχαριάδη

🔸🔸(Blog)🔻
🔻 Τίμησαν τον ηγέτη του ΚΚΕ που τίμησε την πόλη τους
Η συμφωνία της Βάρκιζας και τα φαντάσματα του παρελθόντος
🔻 6^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ | Αφιέρωμα - ιστορική αναδρομή - επίκαιρα διδάγματα

 

Ο Σύντροφός μας
Νίκος Ζαχαριάδης

Ήρθες απ’ του Νταχάου τα συρματοπλέγματα
ήρθες απ’ τη δεκάχρονη σκλαβιά
όπως έρχεται ο ήλιος απ’ την πόρτα της νύχτας.

Ήρθες μ’ ένα χοντρό στρατιωτικό χιτώνιο
απλός φαντάρος της παγκόσμιας λευτεριάς
εσύ αρχηγός δίχως παράτες και γαλόνια και παράσημα
μόνο με το παιδιάστικο χαμόγελό σου ανίσκιωτο
σαν ένα γαρούφαλλο στην κουμπότρυπα του πόνου μας
μονάχα με τον ήλιο της ψυχής σου κρεμασμένον
σα φυλαχτό στον κόρφο του λαού μας.

Ήρθες χωρίς παράτες με τα σκονισμένα σου μαλλιά
καθώς κ’ Εκείνος μπήκε στα Ιεροσόλυμα με σκονισμένα ματόκλαδα
δίχως σημαίες και δίχως τύμπανα πάνου σ' ένα άσπρο γαϊδουράκι
κρατώντας μες στο φωτεινό του χέρι ένα κλαδάκι πικροδάφνη.

Οι σύντροφοί σου δεν ξέρανε τίποτα
ψάχναν ακόμη τα τηλεγραφήματά τους να σε βρουν
ψάχναν τα χελιδόνια μας μες στις καμένες πολιτείες του πολέμου
ανάμεσα στα καπνισμένα χαλάσματα και στις ξεδοντιασμένες γέφυρες
ανάμεσα στα εξοχικά τοπεία όπου σκουριάζουν σκελετοί των σιδερόδρομων
ψάχναν να βρουν τη μυγδαλιά τους μες στα μάτια σου.

Οι σύντροφοι σου ακόμα δεν ξέρανε τίποτα
μα ένας αγέρας φύσηξε σαν απ’ τη θάλασσα
πλατάγισαν απάνου στα τραπέζια οι «Ριζοσπάστες»
έτσι που πλαταγίζουνε τα πεύκα της ακρογιαλιάς όταν τα ξεφυλλίζει ο μπάτης
απάνου στα βιβλία των φοιτητών ζυγιάστηκε ένα κόκκινο πουλί
απάνου στην Καισαριανή σαλέψανε τα κυπαρίσσια
στο Σκοπευτήριο εκεί τα κυπαρίσσια ετούτα που άκουσαν
να τραγουδάνε του Ζαλόγγου το Χορό οι διακόσιοι Ακροναυπλιώτες
πάνου στο μαύρο τσεμπέρι μιας γριάς συντρόφισσας της Θεσσαλίας
έπαιξε η γραμμωτή αντηλιά μαλαματένιες έγνοιες…
οι αγρότες άφησαν για μια στιγμή τ’ αλέτρια τους και μονομιάς μυρίσαν τον ορίζοντα
σα να ξεκλείδωνε ένας άγγελος μες στο γαλάζιο μια καινούργια πόρτα

οι φυλακισμένοι σήκωσαν τα κεφάλια τους
και χαιρετήσανε την πεταλούδα της Ρόζας Λούξεμπουργκ στο κάγκελο του  παράθυρου
οι συντρόφοι ξεδίπλωσαν φανερά μες στα τραμ την εφημερίδα τους
σα να ξεδίπλωναν το μέτρο της αντρειάς για να μετρήσουνε τον κόσμο
κι ο μπάρμπα - Γιώργος χτύπησε το χαρτονένιο του τσαρούχι στο πανί του Μόλα
σάμπως να οσμίστηκε κάποιο μαντάτο «ωρέ ζαγάρια» στον αγέρα.

«Κάποιος στέκει στην πόρτα.» « Ένας φαντάρος.»
Κι όπως το παιδί πάνου από τα κλειστά του βλέφαρα
νιώθει να κρέμεται σαν άστρο το χαμόγελο της μάνας του
κι όπως ο ποιητής που σεργιανάει στην εξοχή το απόβραδο
κι όλος ο κόσμος μες στον ίσκιο του τραβάει ανάλαφρος μπροστά του
νιώθει πίσω απ' τη ράχη του το απέραντο καλοκαιριάτικο φεγγάρι δίχως να το βλέπει
έτσι το νιώσαν πριν σε δουν οι σύντροφοι
πως ήσουν συ που στέκοσουν στην πόρτα απ’ όξω
με το χοντρό στρατιωτικό σου αμπέχωνο με τις μεγάλες τσέπες σου
ολόγιομες απ’ την καρδιά μας.

Και βούιξαν μες στους δρόμους της Αθήνας μας τα παραρτήματα του Ριζοσπάστη
οι τυπογράφοι ανέβηκαν να χουφτώσουν το χέρι σου με δάκτυλα μουντζουρωμένα
ο μπάρμπα - Σιάντος σάρωσε με το μουστάκι του την τελευταία σκιά απ' το κούτελό σου
οι συντάκτες βουτήξανε την πέννα τους μες στην ψυχή τους
άνοιξαν οι καρδιές και τα πορτοπαράθυρα στις συνοικίες
ένα δάσος γροθιές τραντάχτηκε συθέμελα
στο δρόμο αγκαλιάζονταν και φιλιόντουσαν τα μέλη του Κόμματος
οι προλετάριοι τινάζαν τα όνειρά τους στον αγέρα σαν σημαίες με σφυροδρέπανα
κ’ οι γριούλες με δυο αχτίνες βάγια στέκονταν μπροστά στης Δραπετσώνας το περβάζι.

Και γιόρτασε το φως σου ακέριος τούτος δω ο λαός
πούπαιζε τη ζωή του ολημερίς κορώνα - γράμματα για το χατήρι της πεντάμορφης της Λευτεριάς
πούπαιζε με το Χάρο καρπαζιές τέσσερους χρόνους μπρος στα μάτια του ήλιου
ετούτος δω ο λαός που δούλεψε την ψυχή του σαν το σίδερο μες στη φωτιά
όπως εδούλεψε ο κουτσός θεός έναν καιρό του αδάμαστου Αχιλλέα την ασπίδα.

Απόψε γιόρτασε το φως σου η Ρωμιοσύνη
το δείλι φόρεσε την κόκκινη γραβάτα του
η Ακρόπολη φόρεσε το κόκκινο φουστάνι της
ο γήλιος έβγαλε την τραγιάσκα του και σκούπισε τον ίδρωτά του
και μια μικρή συντρόφισσα σκαρφάλωσε στα κεραμίδια της χαράς μας
κ’ έβαλε την εικόνα σου στην πιο αψηλή καμινάδα της ελπίδας
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Αργά τη νύχτα
σαν κατακάθησε η βουή των δρόμων
ακούσαμε το βήμα σου με τις χοντρές αρβύλες
απάνου σ' όλα τα λιθάρια απ' άκρη σ' άκρη σ' όλη την Ελλάδα μας
διαβάσαμε για χιλιοστή φορά το γράμμα σου μες στην καρδιά μας
κ’ ενώ γλιστρούσε ο γαλαξίας απ’ τα παράθυρα
μες στα κελιά των φυλακών σκυμένοι οι δημοκράτες
σου γράφαν με ανοιχτά κι αδέξια γράμματα
πάνου σ' ένα χοντρό λαδωμένο στρατσόχαρτο:

«Αρχηγέ μας
καλώς μας ήρθες απ’ τα πέρατα του πόνου και της δόξας
στη ματωμένη μας πατρίδα καλώς ήρθες.
Από δω μέσα σύντροφε σου σφίγγουμε το χέρι
κι από δω μέσα σύντροφε σου δίνουμε τον όρκο μας
να πολεμάμε για το φως και για το δίκιο
καθώς πολέμησες και συ λεύτερος πίσω απ' τα κάγκελα
καθώς μας έμαθες εσύ να πολεμάμε
με το σπαθί της λευτεριάς ακονισμένο στην καρδιά σου
ακονισμένο στην καρδιά σου πούναι και καρδιά μας.»

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Τόσα χρόνια σ’ ακολούθαγε η ψυχή μας
όπως ακολουθάει ο ίσκιος τον άνθρωπο που τραβάει κατά τον ήλιο
όπως και συ ακολούθαγες τον πιο βαθύ ρυθμό της γης και του ήλιου.

Τόσα χρόνια μοιραστήκαμε το καρβέλι του πόνου σου
απάνου στο γυμνό τραπέζι της εξορίας όπου έφεγγε του λόγου σου ο λύχνος
μοιραστήκαμε το κελί σου της Κέρκυρας
όταν πρόσμενε η Ελλάδα μαζί με τη μάννα σου πιασμένες απ' το χέρι μπρος στα κάγκελα
να σ’ αφήσουν κρυφά μες στη φούχτα σου ένα μικρό χαρτάκι με λίγο χώμα καλοκαιριάτικο
με λίγη δροσιά απ' τα μάτια τους με δυο πράσινα φύλλα απ' της αυγής το δυόσμο
με δυο φρέσκα αστέρια μόλις κομμένα απ' το κλωνάρι της αγάπης μας.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Μοιραστήκαμε το στενό κρεβάτι της αγρύπνιας
το λίγο αγέρα του Τμήματος Μεταγωγών
γυμνάζοντας τα πνεμόνια μας για τη μεγάλη ανάσα της οικουμένης
δοκιμάζοντας τα σπλάχνα στη λαχτάρα της μεγάλης απόφασης
σαν τα φτερύγια των δελφινιών πίσω από το πολεμικό καράβι.

Μαζί σου ξεφυλλίσαμε ξανά το «Δωδεκάλογο του Γύφτου»
μαζί σου περπατήσαμε ξανά τον κόσμον όλο
και ξεφυλλίσαμε σελίδα τη σελίδα όλο τον ουρανό τη γη τη θάλασσα
ξεφυλλίσαμε το ποτάμι της Αλαμάνας και τα χάλκινα βουνά της Μακεδονίας
σαν ένα θαμαστό βιβλίο με του ήλιου τα’ απομνημονεύματα
που τόγραψε ένας άγγελος ρωμιός με το τριπλό καλέμι
του Αισχύλου του Φεραίου του Μακρυγιάννη.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Πάνου στα βράχια των ξερόνησων που έσπαγε ο πυρετός της θάλασσας
κ' οι γλάροι ανεμοδέρναν τα τεφτέρια τους πάνου από τη νερένια μοναξιά της
σαλπίζοντας την τόλμη τους μέσα στην πράσινη αστραπή της θύελλας
κάτου στα υπόγεια των φυλακών πάνου στους μουχλιασμένους τοίχους
μες στα μπουντρούμια και στα ογρά απομονωτήρια
ενώ από πάνου με χοντρά καρφιά κάρφωναν τη σιωπή τα βήματα του δεσμοφύλακα
πάνου στα βράχια και τις πόρτες και τους τοίχους
σκαλίζαν οι φυλακισμένοι μας σύντροφοι με τα νύχια τους
φαρδύ-πλατύ το κόκκινο ό ν ο μ ά σου μες στο κάδρο ενός μεγάλου σφυροδρέπανου
σάμπως τρικάταρτο καράβι λευτεριάς μέσα σε υδραίικο λιμάνι
δίπλα σε μια λαϊκή καρδιά που την τρυπάει το τόξο
δίπλα στο «αχ-βαχ» της πέρφανης και πικραμένης Ρωμιοσύνης
πάνου από τις υπογραφές των μελλοθάνατων
σα μια σφραγίδα φως απάνου στο σταχτί κατεβατό του νέου μαρτυρολόγιου.

Όταν τις νύχτες το φεγγάρι περπάταγε σαν τη γάτα στα κεραμίδια τη λύπη μας
είτανε το δικό σου χέρι που άναβε μονομιάς το φως κ' έβαζε το ρολόι μας στη σωστή του ώρα
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

όταν το φεγγάρι αγκιστρωνότανε στα γένια των ανταρτών μας
είτανε το δικό σου μάτι που αγρυπνούσε πάνου από την τριγωνική εγκοπή
είτανε το δικό σου δάχτυλο σφηνωμένο στην σκανδάλη του δίκιου
όταν τις νύχτες οι μητέρες μετρούσαν τα παιδιά τους και βρίσκαν πως τους λείπει το ένα
είτανε συ που τους έλειπες μακριά-μακριά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης
όταν τ’ αγόρια μας καθάριζαν τα ντουφέκια τους στα προαύλια της δόξας
είτανε συ που δεν έλειπες κοντά-κοντά μαζί τους στην ψυχή και στον αγώνα.

Αστέρι-αστέρι οι Ελασίτες μας γράψαν στον ουρανό τα λόγια σου
αστέρι-αστέρι γράψανε το λόγια σου στην πράξη
αστέρι-αστέρι φούντωσε η άνοιξη της Αντίστασης
μέσα στην πράξη και στο λόγο σου που διάλεξες απ' το μεδούλι του λαού μας.

Κι ως τόπες σύντροφε έτσι κ’ έγινε-
ο κάθε βράχος κάθε ρεματιά κάθε χωριό ταμπούρι
καλύβα με καλύβα η κάθε πόλη σπίτι με το σπίτι
ο κάθε δρόμος με το δρόμο η κάθε πέτρα με την άλλη πέτρα
χέρι με χέρι και καρδιά με την καρδιά
ορθά μπαϊράκια λευτεριάς του αγώνα καραούλια.

Τώρα μας ήρθες σύντροφε όπως φτάνει ο ήλιος απ’ την πόρτα της νύχτας
να φυτέψεις στο χώμα και στα στήθεια μας τους σπόρους των άστρων που σύναξες
απ' όλες τις νύχτες
να περπατήσεις τους μπαρουτοκαπνισμένους δρόμους της Αθήνας
που ακόμα εχτές τους δρασκελούσε η Λευτεριά
λάμποντας το ντουνιά ως την άκρη με την «τρομερή κόψη» της σπάθας της.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Τώρα μας ήρθες σύντροφε μ’ ένα χοντρό στρατιωτικό χιτώνιο
απλός φαντάρος της παγκόσμιας λευτεριάς
δίχως παράτες και γαλόνια και παράσημα
μόνο με κείνο το χαμόγελο που κρέμασε με τα ίδια της τα χέρια η Λευτεριά στα χείλη σου
μόνο με το χαμόγελό σου το βαθύ στα χείλη της βαθειάς πληγής μας
μόνο με τη μεγάλη σου καρδιά γιομάτη απ την καρδιά μας
και πάνου στο σεμνό σου στήθος μοναχό παράσημο
δεμένο απόνα γαλανόλευκο λουρίδι
το κόκκινο χαμόγελο όλου του λαού μας
ο κόκκινος όρκος του.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ήρθες.
Και κάπου εκεί στην Κοκκινιά σ’ ένα καλύβι ασβεστωμένο
που η μάντρα του δέκα βολές γαζώθηκε απ’ το ντουφεκίδι
που η πόρτα του δέκα βολές βάφτηκε μ’ αίμα απ’ την κορυφή ως τα νύχια
και κάπου εκεί σ’ ένα καμένο σπίτι στα Καλάβρυτα
που απόμειναν στους μαύρους τοίχους του όλο-όλο τρία γράμματα
αυτά μονάχα: Κ.Κ.Ε.
σαν το μονόγραμμα της λεβεντιάς σαν τρία κόκκινα άστρα
τρεις παπαρούνες της δικιάς μας άνοιξης
και κάπου εκεί σ’ ένα καλύβι σιωπηλό της αντρειωμένης Ρούμελης
σ’ ένα καλύβι του Μωριά σ’ άλλο της Ήπειρος
ένας λεβέντης λέει: «νιώθω τα μπράτσα μου πιο δυνατά»
ένα κορίτσι λέει: «νιώθω το γαίμα μου πιο κόκκινο»
ένα παιδάκι λέει: «νιώθω δυο σπιθαμές ψηλότερος»
μια χήρα μάννα μες στα μαύρα σκύβει πάνου απ’ τα ορφανά της
και λέει σφουγγίζοντας τα μάτια της: «ήρθε ο πατέρας σας παιδιά μου»
κι η Λευτεριά σου λέει: «καλώς το το παιδί μου»

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

κ' εγώ σου στέλνω τούτο το τραγούδι απ’ την ψυχή ολωνώνε μας
για να σου πει το «καλωσόρισες» αδέρφι της ψυχής μας.

Αθήνα - Μάης 1945    \  Γιάννης Ρίτσος

Το μπουντρούμι δεν τον λυγά

Το μπουντρούμι δεν τον λυγά
και η σκέψη τρέχει γοργά
στους συντρόφους που πολεμούν
απ' τα κάτεργα για να βγουν
Φυλακή βαριά,
με φρουρούς θεριά
στα δεσμά κρατεί
Αρχηγό κι' οδηγητή
Ζαχαριάδη αγωνιστή
βαρβαρότητας γκρεμιστή
μπράτσα μύρια σένα φρουρούν
λογισμοί σε σένα πετούν
Με τιμή κρατάς
τη σημαία μας
και στο φασισμό
ορθώνεις το Λενινισμό
Ορκο παίρνει ο δουλευτής
στ' όνομα σου ο μαχητής
και χτυπάει τη μαύρη σκλαβιά
ν' ανατείλει φως λευτεριά
Φυλακές γκρεμούν
τα δεσμά λυγούν
και στο κόμμα εμπρός
Ζαχαριάδης Αρχηγός.
Ολοι το τραγούδι ας πούμε
το τραγούδι της δουλειάς.
Εφτασ' η μεγάλη μέρα
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
Σκλάβοι της δουλειάς σηκώστε
το κεφάλι σας ψηλά.
Και τη δύναμη σας νιώστε
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ

Όσα βλέπουμε μπροστά μας
απ' τα χρόνια τα παλιά
στη δουλειά μας τα χρωστάμε
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
Ζήτω η κόκκινη σημαία
που στον άνεμο σκιρτά. Εφτασε η μεγάλη μέρα
ΖΗΤΩ ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΑ
ΖΗΤΩ ο Λένιν και ο Στάλιν
ΖΗΤΩ ο κόκκινος στρατός
ΖΗΤΩ ο ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ
του ΚΚΕ Αρχηγός

Ένας λαός ο ποιητής...  του Κώστα Βάρναλη

Ο Ρίτσος είναι ένας μοντέρνος ποιητής με καρδιά και φλέβα και φτερά. Ο χαιρετισμός του στον αρχηγό της ελληνικής εργατιάς, το σ. Ζαχαριάδη, με την ευκαιρία του ξαναγυρισμού του στην πατρίδα, ύστερα από τη δεκάχρονη σκλαβιά του στα ελληνικά μπουντρούμια και στα ξένα συρματοπλέγματα είναι μια κραυγή ενθουσιασμού και πίστης όχι ενός ατόμου και μιας στιγμής, αλλά όλων των σκλάβων κάθε καιρού και τόπου.
«…Τώρα μας ήρθες σύντροφε μ' ένα χοντρό στρατιωτικό χιτώνιο απλός φαντάρος της παγκόσμιας λευτεριάς…»
Ένας άνθρωπος ο Ζαχαριάδης, ένας ποιητής ο Ρίτσος. Οχι! Ενας λαός ο Ζαχαριάδης ένας λαός κι ο ποιητής. Και το ποίημα του όρκος. Αναπηδάει σα νερό τ' αψήλου - λεύτερος δίχως ρίμες -πέταμα που απλώνεται όπου τ' αληθινό αίσθημα, η αγάπη, η ελπίδα και το Δίκιο οδηγούνε τα μελλούμενα όλων των ανθρώπων.
Το ποίημα αναπηδάει σα νερό και τρέχει σα νερό. Ομως έχει στιγμές που νοιώθεις να κόβεται η ενότητα του με τις παράξενες ακροβατικές μανιέρες της σχολής. Αλλά δε χάνει το δρόμο του. Διαβάστε αυτό το τελευταίο κομμάτι και θα δυσκολευτείτε να θυμηθείτε σ' όλη τη νεοελληνική γραμματεία μια τόσο ρεαλιστική δύναμη, συμπυκνωμένη σε τόσο μικρό χώρο. Είναι όλος ο αιματηρός αγώνας των τελευταίων χρόνων, ο αγώνας του λαού ενάντια στους ξένους και ντόπιους τύρανους.

«Ήρθες. Και κάπου εκεί στην Κοκκινιά σ' ένα καλύβι ασβεστωμένο
που η μάντρα του δέκα βολές γαζώθηκε απ' το ντουφεκίδι
που η πόρτα δέκα βολές βάφτηκε μ' αίμα απ' την κορυφή ως τα νύχια
και κάπου εκεί σ' ένα καμένο σπίτι στα Καλάβρυτα
που απόμειναν στους μαύρους τοίχους του όλο όλο τρία γράμματα,
αυτά μονάχα ΚΚΕ
σαν το μονόγραμμα της λεβεντιάς σαν τρία κόκκινα άστρα
τρεις παπαρούνες της δικιάς μας άνοιξης
και κάπου εκεί σ' ένα καλύβι σιωπηλό της αντρειωμένης Ρούμελης
σ' ένα καλύβι του Μωριά σ' άλλο της Ήπειρος
ένας λεβέντης λέει: "νιώθω τα μπράτσα μου πιο δυνατά"
ένα κορίτσι λέει: "νιώθω το γαίμα μου πιο κόκκινο"
ένα παιδάκι λέει: "νιώθω δυο σπιθαμές ψηλότερος"
μια χήρα μάνα μες στα μαύρα σκύβει πάνου απ' τα ορφανά της
και λέει σφουγγίζοντας τα μάτια της: "ήρθε ο πατέρας σας παιδιά μου"
κ' η Λευτεριά σου λέει: "Καλώς το το παιδί μου".
(Δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη" 29.7.1945).

Τα παιδιά μας \ Ναζίμ Χικμέτ

«…Μια ελληνοπούλα τώρα μ' αγκαλιάζει.
Σαν τρυφερό ελιοκλώναρο τα χέρια
έχουν τυλίξει γύρω το λαιμό μου
και με κοιτάει στα μάτια και ρωτάει:

"Μπάρμπα, πότε θα γίνει στην Ελλάδα
και στα δικά σας μέρη, στην Τουρκία
αυτό που γίνεται στην Ουγγαρία;
Πότε θα ρθεί η σειρά μας, τα παιδάκια
να προσκαλέσουμε της Ουγγαρίας
να δουν και τη δικιά μας την πατρίδα;"
Πότε λοιπόν;... Τ' ακούς Ζαχαριάδη,
πως τα παιδιά μας ανυπομονούνε
και δεν κρατιούνται; Πρέπει να βιαστούμε…)
(Απόσπασμα απ' το ποίημα "Ταξίδι στην Ουγγαρία".
Δημοσιεύτηκε στη "Λιτερατούρναγια Γκαζέτα" 30.5.53)

Δείτε >ΚΟ ΑΤΤΙΚΗΣ του ΚΚΕ - ΟΠ της ΚΝΕ
Εκδήλωση για τα 49 χρόνια από τον θάνατο του Νίκου Ζαχαριάδη

Η στρατηγική του ΚΚΕ, αντανακλούσε _λογικά και τις αντιφάσεις της στρατηγικής του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Στο πλαίσιο αυτό ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν μπόρεσε να οδηγήσει έγκαιρα το ΚΚΕ σε ολοκληρωμένα συμπεράσματα σε σχέση με τις αντιφάσεις στη στρατηγική του Κόμματος, με αδυναμίες προγραμματικής επεξεργασίας που βάρυναν αρνητικά στο Κόμμα κατά τη δεκαετία του 1940. Η ευθύνη του εντοπίζεται κυρίως στην αδυναμία να διαμορφωθεί πρόγραμμα στο 7ο Συνέδριο (1945), που θα ενσωμάτωνε την πείρα από την αντικειμενική εκτίμηση των λαθών (Συμφωνίες Λιβάνου, Καζέρτας, Βάρκιζας). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα και τις αντιφάσεις, καθυστερήσεις και λάθη οργάνωσης του αγώνα του ΔΣΕ. Παράλληλα, ο Νίκος Ζαχαριάδης εμφάνισε πρωτοπόρα στοιχεία σε σχέση και με το τότε επίπεδο του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος: Εκτίμηση για τον πρώτιστα επικίνδυνο ρόλο του βρετανικού ιμπεριαλισμού όσο πλησίαζε η λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, διόρθωση της στρατηγικής του Κόμματος κατά τον αγώνα του ΔΣΕ και ορισμός του σοσιαλιστικού στόχου, σχέδιο προγράμματος το 1953 - '54, παρά τις αδυναμίες στην αντικειμενική τεκμηρίωσή του.

Η δεξιά οπορτουνιστική στροφή του ΚΚΣΕ μετά το 20ό Συνέδριό του είχε άμεση αρνητική επίδραση στην εντός του ΚΚΕ διαπάλη, που πήρε οξυμένη μορφή στην Τασκένδη (1955). Η 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (11 - 12 Μάρτη 1956), που συγκλήθηκε από την επιτροπή έξι ΚΚ (ΕΣΣΔ, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας), αποφάσισε την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από Γενικό Γραμματέα και από μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (18 - 24 Φλεβάρη 1957) αποφάσισε την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από την ΚΕ του ΚΚΕ και τη διαγραφή του από το Κόμμα, ως αντικομματικού φραξιονιστικού αντιδιεθνιστικού, εχθρικού στοιχείου, ενώ έκρινε απαραίτητο να γίνει λεπτομερειακή παραπέρα έρευνα από το Κόμμα πάνω σε ολόκληρη τη ζωή και τη δράση του Ζαχαριάδη. Ως λόγοι της απόφασης προβλήθηκαν η αριστερίστικη, σεχταριστική, τυχοδιωκτική πολιτική γραμμή και το ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς που επέβαλε ο Ζαχαριάδης στο ΚΚΕ, ενώ θεωρήθηκε υπεύθυνος για λάθη στην παράνομη δουλειά και για τα χτυπήματα που έδωσε η Ασφάλεια στο ΚΚΕ.

Από τα τέλη του 1956 έως τις 4.6.1962 ο Νίκος Ζαχαριάδης έζησε στο Μποροβίτσι, όπου εργαζόταν ως στέλεχος κρατικής δασικής επιχείρησης. Στη συνέχεια, υποχρεώθηκε σε εγκατάσταση στο Σοργκούτ και του απαγορεύτηκε η μετακίνηση πέρα από την περιοχή, πράγμα το οποίο ισοδυναμούσε με εξορία.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης και το διάστημα της εξορίας του έως την αυτοκτονία του την 1η Αυγούστου 1973 υπερασπίστηκε σθεναρά τον αγώνα του ΔΣΕ και το πρόσωπό του ως Γραμματέα του ΚΚΕ από τις συκοφαντικές σε βάρος του κατηγορίες. Επίσης, ουδέποτε ταύτισε την κριτική του στην ΕΣΣΔ με την πολεμική του ΚΚ Κίνας και πάντα είχε ως αποκλειστικό του γνώμονα την ενίσχυση του ΚΚΕ. Στο τελευταίο του γράμμα μεταξύ άλλων έγραψε. «Το ΚΚΕ ήταν και παραμένει το κόμμα μου και κανένας δεν μπορεί να το χτυπήσει και να το λερώσει χρησιμοποιώντας το όνομά μου (...) Το Κουκουέδικο πέρασε πολλές αντάρες και μπόρες, όμως να το ξεριζώσει κανένας δεν μπόρεσε, γιατί αυτό θα σήμαινε να ξεριζώσει τον ίδιο το λαό (...) Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοιχτούς λογαριασμούς. Ούτε μπορούσα ποτέ να 'χω. Απ' όλη μου την ψυχή εύχομαι σ' αυτούς που φορτώθηκαν το πολύ δύσκολο έργο να ξαναστήσουν το Κουκουέδικο στα πόδια του, να πετύχουν απόλυτα».

Πριν από την αυτοκτονία του Ν. Ζαχαριάδη η νέα ηγεσία του Κόμματος, που είχε αναδειχθεί από τη 18η Ολομέλεια (...), είχε προτείνει στον Ζαχαριάδη τη μεταφορά του στην έδρα της ΚΕ με ρόλο συμβούλου του ΠΓ. Μετά το 1974, εμφανίστηκαν στον κομματικό Τύπο θετικές αναφορές για τον Νίκο Ζαχαριάδη, ενώ το 1991 αποφασίστηκε από το ΚΚΕ η μεταφορά των οστών του στην Ελλάδα. Ακολούθησαν με διάφορες αφορμές αφιερώματα στον κομματικό Τύπο και ανάδειξη πτυχών της ηρωικής του δράσης. Στις 16.7.2011, η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ ακύρωσε όλες τις αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956 και 1957) σε βάρος του Νίκου Ζαχαριάδη, όπως και τα πορίσματα του 1964 και του 1967 και αποφάσισε την πλήρη αποκατάστασή του στο ΚΚΕ.

Η καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη και η διαγραφή του ήταν πράξεις άδικες, συνέπεια της επικράτησης του δεξιού οπορτουνισμού στο ΚΚΕ και στο ΚΚΣΕ. Η κατηγορία εναντίον του για συνεργασία με τον εχθρό ήταν πράξη συκοφαντική, ενώ οι κατηγορίες για καλλιέργεια της προσωπολατρίας και για την εγκαθίδρυση στο ΚΚΕ ανώμαλου εσωκομματικού καθεστώτος αποτελούσαν πρόσχημα για να περάσει στην πλειοψηφία των μελών της ΚΕ και του Κόμματος η δεξιά οπορτουνιστική στροφή.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931 ως το 1935 και Γενικός Γραμματέας της έως το 1956, ήταν ηγέτης αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στον προλεταριακό διεθνισμό, στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση. Τον διέκριναν επαναστατική επαγρύπνηση, ταχύτητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών, σθένος στην υπεράσπιση της γνώμης του. Ήταν λαϊκός ηγέτης, ασυμβίβαστος, πρωτοπόρος και μαχητικός.