(Eduardo Galeano βιβλίο "Το ποδόσφαιρο στη σκιά και στο φως")
Αφιερωμένο στα παιδιά που συνάντησα κάποτε, πριν από χρόνια, να παίζουν ποδόσφαιρο στο Καλέγια ντε λα Κόστα και μετά το παιχνίδι, τραγουδούσαν: Είτε κερδίζουμε, είτε χάνουμε Εμείς το κέφι μας κάνουμε.
Η ιστορία του ποδοσφαίρου είναι ένα
θλιβερό ταξίδι από το πηγαίο στο αναγκαίο. Καθώς το ποδόσφαιρο κατέληξε να γίνει βιομηχανία,
εξορίστηκε σιγά σιγά η ομορφιά που πηγάζει από την απόλαυση να παίξεις και
μόνο.
Στον κόσμο μας σήμερα, το επαγγελματικό
ποδόσφαιρο καταδικάζει οτιδήποτε άχρηστο, και είναι άχρηστο οτιδήποτε δεν αποφέρει κέρδος. Κανείς δεν κερδίζει
από αυτή την τρέλα που κάνει τον άντρα να γίνεται για λίγο παιδί, να παίξει
δηλαδή όπως παίζει ένα πιτσιρίκι με το τόπι του ή μια γάτα με ένα κουβάρι μαλλί,
μπαλαρίνα που χορεύει πετώντας στον αέρα ένα ελαφρύ μπαλόνι, μάλλινο κουβάρι
που κυλά αβίαστα: να παίζει χωρίς να ξέρει καν ότι παίζει, χωρίς σκοπό, χωρίς
χρονόμετρο και χωρίς διαιτητή.
Το παιχνίδι έχει μετατραπεί σε θέαμα, σε ποδόσφαιρο προς θέαση, με λίγους πρωταγωνιστές και πολλούς θεατές, και αυτό το θέαμα έχει γίνει μια από τις πλέον κερδοφόρες οικονομικές δραστηριότητες παγκοσμίως. Οργανώνεται όχι για να γίνει παιχνίδι αλλά για να εμποδιστεί να είναι παιχνίδι. Η τεχνοκρατία του επαγγελματικού αθλητισμού έχει επιβάλει ένα ποδόσφαιρο ταχύτητας και δύναμης, που απαρνείται τη χαρά, σκοτώνει τη φαντασία και απαγορεύει την τόλμη.
Ευτυχώς, εμφανίζεται ακόμα στα γήπεδα, αν και περιστασιακά, κάποιο τολμηρό αγρίμι που ξεφεύγει από το πλάνο και διαπράττει το σφάλμα να τα βάλει με ολόκληρη την αντίπαλη ομάδα, τον διαιτητή και το κοινό στις κερκίδες, για την απόλαυση και μόνο του κορμιού, που ορμά στην απαγορευμένη περιπέτεια της ελευθερίας.
Ο παίκτης
(συνεχίζει ο Galeano…)
Τρέχει λαχανιασμένος πάνω κάτω. Από τη μια μεριά, τον περιμένει η ουράνια δόξα,
από την άλλη, η άβυσσος της καταστροφής.
Στη γειτονιά του τον ζηλεύουν. Ο επαγγελματίας ποδοσφαιριστής γλίτωσε το
εργοστάσιο ή το γραφείο, και τον πληρώνουν για να κάνει το κέφι του, κοντολογίς
κέρδισε τον πρώτο λαχνό. Και παρότι πρέπει να χύνει ποτάμια τον ιδρώτα, χωρίς
να έχει δικαίωμα ούτε να κουραστεί ούτε να λαθέψει, φιγουράρει στις εφημερίδες
και στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο επαναλαμβάνει το όνομά του, οι γυναίκες
αναστενάζουν για χάρη του, και τα παιδιά θέλουν να του μοιάσουν. Εκείνος όμως,
που ξεκίνησε να παίζει μπάλα για τη χαρά του παιχνιδιού, στους χωματόδρομους κάποιας
φτωχογειτονιάς, τώρα δουλεύει ως παίκτης στα στάδια, με την υποχρέωση είτε να
κερδίζει είτε να κερδίζει.
Οι επιχειρηματίες τον αγοράζουν, τον
πουλάνε, τον δανείζουν, κι εκείνος αφήνεται με αντάλλαγμα την υπόσχεση για
περισσότερη φήμη και χρήματα.
Όσο μεγαλύτερη επιτυχία έχει, και όσο περισσότερα
χρήματα κερδίζει, τόσο περισσότερο δέσμιος του συστήματος γίνεται.
Υποδουλωμένος, σε στρατιωτική πειθαρχία...
Αναταράξεις και τσουνάμια
Ταραχή στο «νερά» του ποδοσφαίρου προκλήθηκε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 18ης Απρίλη όταν 12 ευρωπαϊκοί σύλλογοι, οι Μάντστεστερ Γιουνάιτεντ, Λίβερπουλ, Άρσεναλ, Μάντσεστερ Σίτι, Τσέλσι, Τότεναμ, Ρεάλ Μαδρίτης, Μπαρτσελόνα, Ατλέτικο Μαδρίτης, Γιουβέντους, Ίντερ και Μίλαν, ανακοίνωσαν τη δημιουργία ενός νέου, κλειστού τύπου πρωταθλήματος, διεκδικώντας πλήρη αυτονομία, έχοντας ως «συμμάχους» νέες πολυεθνικές - χορηγούς που προσβλέπουν στην ευρωπαϊκή ποδοσφαιρική αγορά, όπως ο αμερικανικός κολοσσός JP Morgan που φέρεται να είχε επενδύσει 4 δισ. ευρώ. Το σχέδιο, που προκάλεσε τις αντιδράσεις τόσο της UEFA και της FIFA, όσο και οστικών κυβερνήσεων, μπορεί να μπήκε εν τέλει στα συρτάρια, προσωρινά τουλάχιστον, ωστόσο άνοιξε μεγάλη συζήτηση για το χαρακτήρα του ποδοσφαίρου σήμερα.
Ο πρώην πρόεδρος της FIFA
κατά την ανακοίνωση ανάληψης του Μουντιάλ 2022 από το Κατάρ
Το κίνητρο των επιχειρηματιών-ιδιοκτητών των «12» πίσω οπό τη δημιουργία της ευρωπαϊκής Σούπερ Λιγκ ήταν γνωστό εξ αρχής, άλλωστε κυνικά το δήλωναν και οι ίδιοι: ακόμα περισσότερα κέρδη για εκείνους. Το ποδόσφαιρο, ως προϊόν στον καπιταλισμό δεν ξεφεύγει οπό τις νομοτέλειες του, συνεπώς κίνητρο είναι πάντα το κυνήγι του μέγιστου δυνατού κέρδους. Ακόμα λοιπόν και οι πακτωλοί εκατομμυρίων που κέρδιζαν όλα το προηγούμενα χρόνιο οι ιδιοκτήτες αυτών των ομάδων από χορηγίες, συμμετοχές σε διοργανώσεις κ.ά, δεν τους ήταν πλέον αρκετά και σε συνδυασμό με την παγκόσμια οικονομική κρίση που επιταχύνθηκε από την πανδημία του κορονοϊού, «γεννήθηκε» η ιδέα της European Super League η οποία κυοφορούνταν ήδη από την δεκαετία του '90. Επεδίωκαν τη δημιουργία ενός ποδοσφαίρου διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουμε. Ενός αθλήματος-σόου, χωρίς υποβιβασμούς και προβιβασμούς, με αγώνες επίδειξης μεταξύ μόνο των καλύτερων - κατ’ αυτούς ομάδων, χωρίς αουτσάιντερ να «χαλάνε τη σούπα». Ένα ποδόσφαιρο πιο εύπεπτο σε αγορές όπως των ΗΠΑ και της Ασίας που τα τελευταία χρόνιο έχουν διεισδύσει για τα καλό στην ποδοσφαιρική αγορά με εκατομμύριο.
Εξαρχής η ανακοίνωση του σχεδίου της ESL συνάντησε σφοδρές, στα λόγια, αντιδράσεις τόσο από την UEFA και τη FIFA όσο και από την ΕΕ και αστικές κυβερνήσεις, με δηλώσεις από τον Μπ. Τζόνσον, τον Εμ. Μακρόν και άλλους αστούς πολιτικούς. Οι δηλώσεις όλων των παραπάνω για το ποδόσφαιρο που δήθεν «ανήκει στο λαό και τους φιλάθλους» και οι προσπάθειες τους δήθεν «για τη διαφύλαξη του χαρακτήρα του αθλήματος» ήταν προκλητικά υποκριτικές. Δεν ξεχνά κανείς ότι η UEFA και η FIFA είναι αυτές που εδώ και δεκαετίες αντιμετωπίζουν το ποδόσφαιρο ως προϊόν με μόνο στόχο την προ- «οι επενδύσεων. Είναι οι ίδιοι που κάθε λίγο αλλάζουν τα formats των διοργανώσεων, όπως το Champions League ώστε να αυξάνονται οι αγώνες με τη συμμετοχή περισσότερων ομάδων από τα «εμπορικό» πρωταθλήματα, πετώντας στον κάλαθο των ποδοσφαιρικών αχρήστων ακόμα και πρωταθλήτριες ομάδες από «μη εμπορικές» χώρες. Είναι ακόμα οι ίδιοι που πρώην στελέχη τους έχουν κατηγορηθεί και καταδικαστεί για οικονομικά σκάνδαλα, είναι οι ίδιοι που αναθέτουν τη διοργάνωση μεγάλων αθλητικών γεγονότων που έχουν βαφτεί με το αίμα χιλιάδων, όπως τα έργα κατασκευής υπερσύγχρονων γηπέδων για το Μουντιάλ του Κατάρ. Εξίσου ένοχες είναι και οι αστικές κυβερνήσεις όλων των χωρών, με τις φοροαπαλλαγές και τις διευκολύνσεις που κάνουν διαρκώς στους επιχειρηματίες-ιδιοκτήτες των ομάδων που θησαυρίζουν, που αντιμετωπίζουν το στοίχημα ως «υγιή επιχειρηματικότητα», που έχουν αφήσει τον ερασιτεχνικό αθλητισμό μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, γεγονός που αποδείχθηκε περίτρανα την περίοδο της πανδημίας. Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει ότι όλοι αυτοί που εδώ και δεκαετίες ενίσχυαν λογικές και πρακτικές που εξυπηρετούσαν στην ουσία ιδιοκτήτες όπως των «12», θέλουν ένα διαφορετικό ποδόσφαιρο πραγματικά λαϊκό αγαθό.
Πάλη για ποδόσφαιρο που θα ανήκει πραγματικά στο λαό
Το ποδόσφαιρο, οπό όταν πρωτοεμφανίστηκε -πριν περίπου 160 χρόνια, μέχρι σήμερα, είναι με διαφορά το λαοφιλέστερο άθλημα. Τρία πράγματα το διαφοροποιούν σε τέτοιο σημεία, ώστε να μην μπορεί να συγκριθεί με κανένα άλλο παιχνίδι. Η απλότητα του. Μπορεί να παιχτεί ακόμα και στις εσχατιές αυτού του πλανήτη. Δεν χρειάζεται καν να έχεις μπάλα, αρκεί και ένα τενεκεδάκι. Η πιθανότητα της έκπληξης. Στο ποδόσφαιρο, ο αδύναμος θα έχει πάντα την ευκαιρία του Στα υπόλοιπο σπορ, 99 στις 100 φορές θα επικρατήσει η καλύτερη ομάδα. Η απίστευτη σύνδεση των μαζών με την ομάδα τους.
Το στοιχείο της έκπληξης ήταν αυτό που ήθελαν, μεταξύ άλλων, να ξεριζώσουν οι ιθύνοντες της ESL. στο πλαίσιο της μετατροπής του αθλήματος καθαρά σε εμπορικό σόου. Η αγάπη όμως των φιλάθλων, οχι μόνο για την ομάδα τους, αλλά για το ίδιο το άθλημα ειδικά των αγγλικών ομάδων, ήταν μια ιδιαίτερο θετκή εξέλιξη που έδειξε ότι σημαντική μερίδα του κόσμου δεν δέχεται να μένει «θεατής» των εξελίξεων. Οι αντιδράσεις των φιλάθλων με τις διαμαρτυρίες που συνεχίζονται ακόμα, σε συνδυασμό με τις δηλώσεις ποδοσφαιριστών εν ενεργεία, παλαιμάχων και προπονητών έδειξαν ότι υπάρχει έδαφος να αναπτυχθεί περαιτέρω ο προβληματισμός για το τί ποδόσφαιρο θέλουμε. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι η πραγματική «εξυγίανση» του αθλητισμού δεν βρίσκεται στη στοίχιση ή την εναντίωση πίσω από τη μια ή την άλλη μερίδα των επιχειρηματιών, αλλά προϋποθέτει την κατεδάφιση αυτού του σάπιου οικοδομήματος. Είναι ανάγκη να υπάρξει ένα μεγάλο κίνημα σε αυτή την κατεύθυνση από τους ανθρώπους του αθλητισμού, την εργατική τάξη και ία λαϊκά στρώματα, με μέτωπο κατά της εμπορευματοποίησης. Για ποδόσφαιρο και αθλητισμό συνολικό που θα είναι λαϊκό αγαθό, πραγματικό δικαίωμα και πηγή χαράς για αθλητές, προπονητές και φιλάθλους και όχι «ευκαιρία» και μπίζνες για τους καπιταλιστές
Το μήνυμα των φιλάθλων της αγγλικής Τσέλσι ήταν σαφές... «Το ποδόσφαιρο ανήκει σε εμάς, όχι σε εσάς»
Το τελευταίο –εξ ου και ο τίτλος του θέματος, από τον Οδηγητή "European Super League: Κεραυνός εν αιθρία ή προαναγγελθέν «έγκλημα» στο ποδόσφαιρο;"
