Ο ρεαλισμός της «ουτοπίας»

Σαν σήμερα, πριν από 104 χρόνια ο κόσμος συγκλονίστηκε από τη νίκη της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης.

Μια νίκη που όμως δεν ήρθε ξαφνικά. «Τέκνο της ανάγκης κι ώριμο τέκνο της οργής» μέσα από μια πολυετή και σύνθετη προσπάθεια θεωρητικής, πολιτικής και πρακτικής επαναστατικής δράσης του μπολσεβίκικου Κόμματος.
Εξάλλου, καθοριστικής σημασίας για τη νίκη της Επανάστασης ήταν η επεξεργασία και ανάπτυξη της πολιτικής γραμμής των μπολσεβίκων, με επικεφαλής τον Λένιν, όλη την κρίσιμη περίοδο από τον Φλεβάρη του 1917, που ανατράπηκε ο τσαρισμός, μέχρι τον Οκτώβρη. Η περίοδος αυτή, μέσα και από τα έργα του Λένιν, αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα, μέσα από το οποίο αναδεικνύεται η ικανότητα διαμόρφωσης επαναστατικής πολιτικής, η διεξαγωγή της διαπάλης με την αστική τάξη, τους ελιγμούς της, αλλά και τις δυνάμεις που ωθούν στον συμβιβασμό, με σταθερή πυξίδα την πάλη για την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας.

Τη νύχτα ο Λένιν έφτασε στο Σμόλνι αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση της εξέγερσης.

Ο μπολσεβίκος Β. Αντόνοφ – Οφσέενκο, ένας από τους καθοδηγητές της στρατιωτικής εφόδου στα Χειμερινά Ανάκτορα, αναφέρει σε μια γλαφυρή αφήγηση: «Στο άλλο δωμάτιο βρίσκουμε μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων, που παρίσταναν την Προσωρινή Κυβέρνηση. Κάθονται γύρω από ένα τραπέζι και μοιάζουν μ’ έναν τρεμουλιαστό γκριζόχρωμο λεκέ. “Στο όνομα της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής σας συλλαμβάνω!” τους δηλώνω. Οι πρώην υπουργοί παραδίδουν τα έγγραφα και τα όπλα που τους απόμειναν. Η Προσωρινή Κυβέρνηση δεν υπάρχει πια»

🔺  Δείτε το σημερινό αφιέρωμα του Ριζοσπάστη

70+ χρόνια μετά η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο υποστέλλονταν από την κορυφή του Κρεμλίνου και το πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο έκλεινε το ταξίδι στους ουρανούς λυγίζοντας κάτω από το βάρος της αντεπανάστασης.
Ήταν εκείνες τις μέρες που έβγαζε «βρώμα η ιστορία ότι ξοφλήσαμε», πως ο σοσιαλισμός ήταν «το παρατράγουδο στα ωραία (ιμπεριαλιστικά) άσματα» και οι κάθε λογής Φουκουγιάμα διατυμπάνιζαν το τέλος της ιστορίας και την οριστική επικράτηση του καπιταλισμού προσπαθώντας να σβήσουν από τη μνήμη τους εκατοντάδες χιλιάδες, -εκατομμύρια Πάβελ Κορτσάγιν που «έδεναν το ατσάλι» μαζί με το τιτάνιο ιστορικό οικοδόμημα που "γέννησε" τον άνθρωπο της νέας κοινωνίας του πρώιμου και ανολοκλήρωτου σοσιαλισμού.  

Ουτοπία

Ελληνική ρίζα ("ου"|ουκ +τόπος) που χρησιμοποιείται πλέον σ’ όλα τα μήκη και πλάτη утопия Utopia utopía utopie. Το λεξικό Τριανταφυλλίδη αναφέρει: «χαρακτηρισμός για κάθε ιδέα, ιδίως ιδεολογία, η οποία θεωρείται ότι είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί· (πρβ. χίμαιρα): H εξέλιξη του σοσιαλισμού από την ~ στην πράξη. Xαρακτηρίζουμε ως ~ κάθε ιδεολογία εκτός από τη δική μας. || (επέκτ.) για ανθρώπινο στόχο: H παγκόσμια ειρήνη θεωρείται ~ ακόμα και σήμερα. Πιστεύει σε ουτοπίες. Είναι ~ να……[λόγ. < αγγλ. utopia < νλατ. Utopia `φανταστική χώρα με ιδεώδεις νόμους και δίκαιο κοινωνικό σύστημα΄, τίτλος βιβλίου του Thomas More < αρχ. οὐ + τόπ(ος) -ία]»

Στην ιστορία της αρχαίας Κίνας καλύπτει την περίοδο της «ανατολικής εποχής» Zhou (770 - 256 π.Χ.), με έμφαση στη συγγένεια της ουτοπικής σκέψης με τα ηθικά και φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής, τις ιδιαιτερότητες της κοσμοθεωρίας, ξεκινώντας από τον Κομφούκιο και τον Μο-Τζου και φτάνοντας στον κατακερματισμό της χώρας (αντιμαχόμενα βασίλεια) και στην αδύναμη πολιτική εξουσία που οδηγεί στην ουτοπική ανάδυση της εικόνας ενός ισχυρού -απόλυτα σοφού ηγεμόνα, τον οποίο βοηθούν να κυβερνήσει «σοφοί και ευσεβείς άνθρωποι»

Ο Ηράκλειτος διακήρυττε πως όλα μεταβάλλονται, τίποτε δε μένει σταθερό, ακίνητο· «τὰ πάντα ρεῖ, δὶς εἰς τὸν αὐτὸν ποταμὸν οὐκ ἂν ἐμβαίης, ἀεὶ γίγνεσθαι καὶ μεταβάλλεσθαι καὶ μηδέποτε τὸ αὐτὸ μένειν»

Η αριστοφανική ουτοπία, (Όρνιθες 414 π.Χ), είναι ευ_τοπική και δυσ_τοπική συγχρόνως, με τον (πονηρό πρωταγωνιστή) Πεισθέταιρο, να φεύγει από την Αθήνα και να δημιουργεί μια άλλη πόλη (ουσιαστικά για να σώσει τον εαυτό του), τη Νεφελοκοκκυγία (κατοικία των κούκων στα σύννεφα), στην οποία συνυπάρχουν οι θεοί με τους ανθρώπους.
Ευτελισμός της καθεστηκυίας τάξης των αξιών και θεσμών της κοινωνίας, πρόσωπα γελοιοποιούνται, με τον αγαθιάρη Ευελπίδη να ψάχνει κι αυτός τον τσαλαπετεινό του 

Ιστορική η παράσταση του Θεάτρου Τέχνης το 1959 (σκηνοθέτης Κάρολος Κουν σκηνικά και κοστούμια Γιάννης Τσαρούχης, μετάφραση του Βασίλη Ρώτα, μουσική Μάνος Χατζιδάκις χορογραφίες Ραλλού Μάνου), όπου ο Άγγελος Τερζάκης κατακεραύνωσε τους πάντες μιλώντας για προσβολή «σε χώρο επίσημο, μπροστά στα μάτια της εξουσίας» όπου «κανένας δεν έχει το δικαίωμα να γελοιοποιεί τα ιερά των άλλων» (sic!!)

 

Fernando Birri: Janela sobre a utopia Ela està no horizonte - diz - Me aproximo dois passos, ela se afasta dois passos. Caminho dez passos e o horizonte corre dez passos. Por mais que eu caminhe, jamais a alcançarci. Para que serve a utopia? Serve para isso: para caminhar.

 

«Η ουτοπία «φέγγει» στον ορίζοντα. Κάνω δύο βήματα προς το μέρος της, απομακρύνεται δύο. Προχωράω δέκα βήματα μπροστά, εκείνη ξεγλιστράει δέκα βήματα πιο πέρα. Όσο μακριά κι αν πάω, ποτέ δεν την αγγίζω. Σε τι χρησιμεύει λοιπόν η ουτοπία; Στο να μας κάνει να προχωρούμε» (αποδίδεται –εσφαλμένα, στον Eduardo Galeano -Εδουάρδο Γκαλεάνο)