Κόκκινο 🎈 Αερόστατο #8 _Λευτεριά στην 🇵🇸 Παλαιστίνη!

Ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά
Ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά έστω και για μια μέρα
ας τον δώσουμε να παίξουν σαν ένα πολύχρωμο μπαλόνι
να παίξουν τραγουδώντας ανάμεσα στ’ αστέρια
ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά
σαν ένα τεράστιο μήλο, σαν ψίχα ολόζεστου ψωμιού
να χορτάσουν μια μέρα τουλάχιστον
ας δώσουμε τον κόσμο στα παιδιά
να μάθει έστω και για μια μέρα ο κόσμος τη φιλία
τα παιδιά θα πάρουν απ' τα χέρια μας τον κόσμο
θα φυτέψουν αθάνατα δέντρα.
__Ναζίμ Χικμέτ Τούρκος κομμουνιστής ποιητής | Θεσσαλονίκη 1902 - Μόσχα 1963

·         Μαραθώνιος Ανάγνωσης _

·         Ένθετο αφιέρωμα στο Περιβάλλον

·         Κατασκήνωση 3-6 Ιούλη _ σσ. βλ αναλυτικά στο τέλος
Κατασκηνώνουμε μαζί με την ΚΝΕ στον Κάτω Αλισσό Αχαΐας σελ 10-13

·         1^ος Μαραθώνιος Ανάγνωσης _σελ 14-17

·         Πώς ζούσαν τα παιδιά σε κάθε κοινωνία; - 5° μέρος _σελ 20-23

·         Λευτεριά στην Παλαιστίνη! _σελ 24-25

·         Το καλοκαίρι εμπνέει τους ποιητές _σελ 25-26

·         Η ιστορία του παγωτού _σελ 32 33

Κόκκινο Αερόστατο

Για άλλη μια χρονιά στο πλαίσιο της Αντιιμπεριαλιστικής Κατασκήνωσης της ΚΝΕ θα φιλοξενηθεί παιδική κατασκήνωση για τους φίλους του “κόκκινου Αερόστατου”, παιδιά από την Γ' Δημοτικού έως την Α' Γυμνασίου.
Θα λειτουργήσει στο κάμπινγκ στον Αλισσό από την Πέμπτη 3 έως την Κυριακή 6 Ιούλη.

"Με τους λαούς έως τη λευτεριά,
_ενάντια στο σύστημα της αδικίας και των πολέμων!"

Για απορίες ή περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε στο kokkinoaerostato@gmail.com.

           Στις υπόλοιπες σελίδες θα βρεις:

·       Κόμικ,

·       χειροτεχνίες και κατασκευές,

·       νέα των φίλων του «κόκκινου Αερόστατου»,

·       το ημερολόγιο ενός απορημένου,

·       βιβλία για το καλοκαίρι,

·       παιχνίδια, σπαζοκεφαλιές

·       και πολλά ακόμα...

Έτρεξαν, έπαιξαν & γέλασαν στη φύση, έμαθαν για όλα όσα έχουν να τους διηγηθούν τα βουνά, τα μνημεία και τα υπόλοιπα μέρη που επισκέφτηκαν στις μονοήμερες εκδρομές τους.
...
Από τις γειτονιές της Αττικής Ανέβηκαν στην Πάρνηθα της ομορφιάς και της ιστορίας. Περπάτησαν για αρκετή ώρα στα μονοπάτια ακολουθώντας του οδηγούς βουνού και μίλησαν για τη σημασία της Πάρνηθας με τη χλωρίδα και την πανίδα της, στη ζωή όλης της Αττικής. Στις στάσεις έμαθαν για την ιστορία του βουνού την περίοδο του αγώνα του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ (1941-1944) αλλά και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (1946-1949), για τις μάχες που δόθηκαν εκεί και το δίκτυο μονοπατιών που χρησιμοποιήθηκε για τη σύνδεση της Αθήνας με άλλες περιοχές.

Η πιο ωραία εποχή του χρόνου έφτασε! Ζέστη, θάλασσα, διακοπές.... Η περίοδος που σταματάμε να μετράμε τις μέρες για να τελειώσει το σχολείο και ξεκινάμε να μετράμε την πιο λαχταριστή απόλαυση του καλοκαιριού: Τα παγωτά! Εκατοντάδες γεύσεις και συνδυασμοί, γρανίτες, με φρούτα, με ξηρούς καρπούς και ό,τι άλλο έχουμε φανταστεί... Από χώρα σε χώρα το νόημα της λέξης «παγωτό» διαφέρει. Διαφορετικές ποικιλίες και είδη παγωτού έχουν ονομασίες όπως παγωμένο γιαούρτι, σορμπέ και τζελάτο.

Πώς ξεκίνησε
η πιο γλυκιά απόλαυση;

Όπως ξέρουμε, το παγωτό χρειάζεται κρύο, θερμοκρασίες κάτω του μηδενός. Τα παλιότερα χρόνια δεν υπήρχε κατάψυξη ή άλλοι τεχνητοί τρόποι για να διατηρείται η θερμοκρασία σε ένα προϊόν, όπως έχουμε σήμερα. Τότε, ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί το παγωτό ήταν να το επιτρέπουν οι θερμοκρασίες του περιβάλλοντος, δηλαδή να κάνει πολύ-πολύ κρύο.
Το πιο πιθανό είναι πως το παγωτό δημιουργήθηκε παράλληλα σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη μας:

·     Στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όπου σκλάβοι μάζευαν χιόνι για να βουτάνε μέσα οι Αυτοκράτορες τα φρούτα τους περιχυμένα με μέλι;

·     Στην Κίνα από χιόνια των Ιμαλάϊων και κρέμα ρυζάλευρου, γάλα και μέλι;

·     Στις ΗΠΑ από τον Ιταλό μετανάστη Μαρτσιόνι, που παρουσίασε το πρώτο παγωτό χωνάκι στον κόσμο με παραγωγή μέσω διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή ξηρό πάγο; Πάντως, το παγωτό (ice cream) που γνωρίζουμε σήμερα, δηλαδή μια παγωμένη κρέμα με ολόπαχο γάλα ή κρέμα γάλακτος και σε ορισμένες περιπτώσεις, αυγό, ξεκίνησε ως έδεσμα του 16^ου-17^ου αιώνα. Συγκεκριμένα, το 1671, “μια παγωμένη κρέμα” σερβίρεται ανάμεσα σε άλλα πιάτα στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, προστάτη της Αγγλίας, στο Κάστρο του Ουίνδσορ.

Από έδεσμα των βασιλιάδων
σε αγαπημένο γλυκό του λαού...

Όποια κι αν είναι η εκδοχή δημιουργίας του παγωτού, ένα κοινό στοιχείο έχουν όλες: Το παγωτό στη μορφή που το ξέρουμε σήμερα δεν μπορούσαν όλοι να το απολαύσουν. Για πολλούς αιώνες μόνο οι βασιλιάδες, οι φεουδάρχες κι αργότερα οι έμποροι είχαν τα μέσα να παρασκευάσουν και να διατηρήσουν παγωτά. Δεν υπήρχαν εργοστάσια. Παγωτά φτιάχνονταν μόνο στις τεράστιες κουζίνες των παλατιών... Και μόνο εκεί τα απολάμβαναν.
Όταν η τεχνολογία εξελίχθηκε και μπόρεσε ο άνθρωπος με την εργασία του και σε συνεργασία με άλλους ανθρώπους να κατασκευάσει το ψυγείο, τον καταψύκτη, διάφορες οικιακές συσκευές που διευκόλυναν την καθημερινότητα των ανθρώπων, έγινε πιο εύκολη και η παρασκευή του παγωτού όπως και η διατήρησή του.

Η τεχνολογία προχώρησε, εργοστάσια φτιάχτηκαν, καλύτερες μηχανές, καλύτερη γνώση, πιο γρήγορη και εύκολη παρασκευή και έτσι φτάσαμε στο σήμερα... Αμέτρητες επιλογές για παγωτά και δεκάδες σημεία που μπορούμε να τα βρούμε!

Η μαγεία των γραμμών

Μαρκαδόροι, Μαύρο στιλό, Μαλακό μολύβι σχεδίου, Λευκό χαρτί: Σε μία λευκή σελίδα χαρτί σχεδίασε με το στιλό το σχέδιο που θέλεις. Μπορείς να φτιάξεις το περίγραμμα του χεριού σου ή μία καρδιά. Τράβηξε από πάνω ως κάτω στη σελίδα οριζόντιες γραμμές σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους, αλλά μόνο έξω από το περίγραμμα του σχεδίου σου. Στο εσωτερικό του σχεδίου σου ένωσε τις ίδιες γραμμές αλλά με ελαφριά καμπύλη.

Με το μαλακό μολύβι πέρασε το περίγραμμα του σχεδίου για να διαμορφώσεις σκιές.

Χρωμάτισε τις γραμμές αξιοποιώντας ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο από 2-4 χρώματα. _Το καπάκι από ένα χαρτονένιο κουτί παπουτσιών _Εκτυπωμένη ασπρόμαυρη φωτογραφία σε λευκό χαρτόνι _Ψαλίδι _Χαρτιά σε Κομμάτια _διάφορα σχέδια και         χαρτόκουτας …χρώματα  

Τράβηξε μια ωραία φωτογραφία. Τύπωσε την και κόψε τη φιγούρα σου στο περίγραμμα ώστε να “εξαφανιστεί” το φόντο: Κόλλησε ένα κατάλληλο σε μέγεθος κομμάτι χαρτόκουτας πίσω από τη φωτογραφία, ώστε να στέκεται. Το εσωτερικό από το καπάκι με χαρτιά σε διάφορα σχέδια και χρώματα και με ό,τι άλλο εμπνευστείς. Στερέωσε τη φωτογραφία σου στο χαρτονένιο καπάκι. Πρόσεξε τα κομμάτια της χαρτόκουτας να μη φαίνονται πίσω από τη φωτογραφία! 

Το καλοκαίρι

Καλοκαίρι... Μια λέξη -τόση δα- που μας γεμίζει ήχους, χρώματα, μυρωδιές, γεύσεις και ξυπνά όλες μας τις αισθήσεις!

Με μια λέξη ...ποίημα!

Το καλοκαίρι με όλη του την ανεμελιά, αλλά και τη νοσταλγία, δίνει έμπνευση στους ποιητές να γράψουν ποιήματα, που ακόμα και μέσα στον πιο βαρύ χειμώνα, μας φέρνουν τις ακτίνες του ήλιου _πιο ποιητικά λέγεται “Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού” _ Γιάννης Ρίτσος 1909-1990 ^

ΤΩΡΑ έχουν κλείσει τα σχολεία. Έχουμε καλοκαίρι.
Μαζεύουμε λουλούδια και τζιιζίκια και γεμίζουμε το γραφείο
του πατέρα και τα τραπέζια όπου σκύβαμε τις νύχτες του
χειμώνα διαβάζοντας λατινικά.
Αντί για αλάτι ρίχνουμε κρυφά δυο φούχτες ήλιο και φαΐ που
μαγειρεύει η μάνα μας.
Το μεσημέρι δε Θα φάει κανένας. Μέσα στα πιάτα Θα γυαλίζει
ο ήλιος. Ο πατέρας Θα ’ναι σοβαρός.
Η μητέρα λυπημένη.
Εμείς Θα κάνουμε πως δεν ξέρουμε τίποτα.
Θα κοιτάμε απ' το παράθυρο τον ήλιο και θα κρυφογελάμε.
Εμείς θα φάμε το φαΐ μας.
Κι όταν έρθει μεθαύριο ο χειμώνας, ακόμα ο ήλιος θα φέγγει στην καρδιά μας.  

ΤΩΡΑ… Γράψε δύο δικές σου στροφές.

Μία στροφή για το πριν και μία για το μετά. Έτσι, θα δημιουργηθεί ένα ποίημα που ενδιάμεσα από τις :. δικές σου στροφές θα βρίσκεται η στροφή του ποιητή. 

Άλλο ένα καλοκαίρι Τίτος Πατρίκιος _1928

Για σκέψου να μην πρόφταινα κι αυτό το καλοκαίρι
να δω το φως ξανά εκτυφλωτικό να νιώσω την αφή του ήλιου
στο κορμί μου να οσμιστώ δροσερές
και χαλασμένες μυρωδιές να γευτώ γλυκόξινες
και πιπεράτες γεύσεις ν' ακούω τα τζιτζίκια ως τα κατάβαθα
της νύχτας

να καταλαβαίνω τούς δικούς μου που αγαπώ να μην αδημονώ μ’ αυτούς που με στηρίζουν να σκέφτομαι κι εκείνους που θέλησα να ξεχάσω να βρίσκω φίλους που έρχονται από μακριά ν' αφήνω κι άλλες ζωές να μπαίνουν στη δική μου _ να κολυμπάω σε θάλασσες ζεστές

Και τώρα η σειρά σου! Συμπλήρωσε το ποίημα του Τ. Πατρίκιου με λέξεις που θα σκεφτείς εσύ...

Για σκέψου να μην πρόφταινα

Κι αυτό το καλοκαίρι
να δω          
να νιώσω     
να οσμιστώ  
να γευτώ     
να ακούσω  
να καταλαβαίνω     
να μην αδημονώ    
να σκέφτομαι         
να βρίσκω   
ν’ αφήνω     
να κολυμπάω σε __
          Τίτος Πατρίκιος

Να σ’αγναντεύω Θάλασσα Κώστας Βάρναλης \ 1884-1974

Να σ’ αγναντεύω, Θάλασσα, να μη χορταίνω,
απ’ το βουνό ψηλά
στρωτήν και καταγάλανη και μέσα να πλουταίνω
απ' τα μαλάματά σου τα πολλά.

Να ’ναι χινοπωριάτικον απομεσήμερ’, όντας
μετ’ άξαφνη νεροποντή
χιμάει μες απ' τα σύννεφα Θαμπωτικά γελώντας
ήλιος χωρίς μαντύ.

Να ταξιδεύουν στον αγέρα τα νησάκια, οι κάβοι,
τ’ ακρόγιαλα σα μεταξένιοι αχνοί
και με τους γλάρους συνοδιά κάποτ’ ένα καράβι
ν’ ανοίγουν να το παίρνουν οι ουρανοί.

         Θάλασσα! -Να σ’ αγναντεύω θάλασσα …

🔥  Κώστας Βάρναλης βλ. Ριζοσπάστης
👊 2005 ~ Ο Οδηγητής Ποιητής της εργατιάς Κώστας Βάρναλης και
🎈🎈 Κ. Βάρναλης: Φως που πάντα καίει...

Εμπνεύσου από το ποίημα και ζωγράφισε ένα καράβι που το παίρνουν οι ουρανοί.

Τζιτζίκια Οδυσσέας Ελύτης 1911-1996 ||

Από την άκρη του καιρού
και πίσω απ’ τους χειμώνες
άκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες.

Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.

Ζει και ζει και ζει
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ’ αρμυρίκια
σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:

Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.
Ζει και ζει και ζει    
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

Άκου το ποίημα μελοποιημένο

Εδώ είναι _Γιώργος Βέης _1955

Για τα καλοκαίρια που έρχονται
για όσα μας υπόσχονται από τώρα
και μας φτιάχνουν τη μέρα
δεν χρειάζεται να περιμένουμε
ας κοιταχτούμε μόνο στα μάτια
όχι βιαστικά κι επιπόλαια
όπως συνήθως συμβαίνει

μ’ εκείνη την ευπρέπεια της συνήθειας
και της παρακμής αυτών των καιρών
αλλά, κρατώντας ο ένας τα χέρια του άλλου
απερίσπαστοι, με αφοσίωση επιτέλους
ας μείνουμε βαθιά μέσα

στο βλέμμα το συντροφικό
γιατί απλούστατα εκεί
με υπομονή
με πίστη ακλόνητη
μας περιμένουν όλα τα καλοκαίρια
από δω και πέρα.

Φτιάξε το δικό σου ποίημα που να περιέχει τις φράσεις του ποιητή: παρακμή αυτών των καιρών, βλέμμα συντροφικό, πίστη ακλόνητη. 

Άρνηση Γιώργος Σεφέρης 1900-1971

Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι·
μα το νερό γλυφό.

Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ’ όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος,

πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.

Το γλυφό νερό αρνιέται να μας ξεδιψάσει όπως κι ο αέρας αρνιέται να αφήσει τη γραφή στην άμμο... Εμείς τι πρέπει να αρνηθούμε για να αλλάξουμε ζωή;

Το καλοκαίρι επέρασε
Νίκος Καββαδίας 1910-1975

Τώρα το καλοκαίρι πάει... επέρασε ...
Κ’ είναι καιρός να φύγουμε για πέρα.
Δυο μήνες επεράσαμε έτσι άσκοπα
αν κ’ είχαμε πολλές ιδέες στο νου μας.

Εκείνα που σκεφθήκαμε δεν κάναμε
και πάντα τ’ αναβάλαμε για τ’ αύριο
για κάποιαν κάθε μέρα γράμμα εγράφαμε
που όμως αυτή δεν το ’λαβεν ακόμα.

Σε ναυτικές ταβέρνες εκαθήσαμε
σε γέρους πλάι που λέγαν ιστορίες
και που συχνά, σιγά μας εσυμβούλευαν
με λόγια που πια τα ’χαμε ξεχάσει.

Σε πανηγύρια πήγαμε χωριάτικα
ψηλά σε ρημοκλήσια γκρεμισμένα
κι επιάσαμε μαντήλι και χορέψαμε
με παληκάρια, και παιδούλες νιες.

Πολλές φορές τ’ αγέρι μας εκοίμισε
μέσα σε βάρκα ... κάτω απ’ ένα δέντρο
κι εκάναμ’ έναν ύπνο τόσον ήσυχο
έτσι μακρύ ... σα να ’χαμε πεθάνει...

Και τ’ αύριο ποτέ δεν εσκεφθήκαμε ούτε και την ημέρα της φυγής μας.
                 ... Τώρα το πλοίο μας παίρνει. Πέρα το άγνωστο
ή τρικυμίες!, οι μπάρες!...

Φαντάσου κι ηχογράφησε μια ιστορία που λέει ένας γέρος καθισμένος σε μια ταβέρνα ναυτικών.

Μην ξεχάσεις να στείλεις τις δημιουργίες σου στο mail του περιοδικού

«Με τους λαούς έως τη λευτεριά, ενάντια στο σύστημα της αδικίας και των πολέμων!» είναι το μήνυμα που θα απλώσουν οι νέοι και οι νέες της ΚΝΕ από όλα τα μέρη της Ελλάδας, τα μέλη και οι φίλοι της Οργάνωσης που θα συναντηθούν στην 34η Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση της ΚΝΕ.

·        Η Κατασκήνωση θα γίνει από τις 2 έως τις 6 Ιούλη στον Αλισσό Αχαΐας, και στο πλαίσιό της την Παρασκευή 4 Ιούλη στις 20.00 θα γίνει συγκέντρωση στην Πάτρα (πεζόδρομος Αγίου Νικολάου), όπου θα απευθύνει χαιρετισμό ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας και θα μιλήσει ο Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ Θοδωρής Κωτσαντής.

·        Παράλληλα, το πρωί του Σαββάτου 5 Ιούλη θα γίνουν αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις σε Ανδραβίδα και Αραξο.

·        Στην 34η Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση θα παρευρεθεί αντιπρόσωπος της Νεολαίας του Κόμματος του Λαού της Παλαιστίνης.

Στο κάλεσμά της για την Κατασκήνωση η ΚΝΕ τονίζει μεταξύ άλλων: «Με τη συμμετοχή μας δίνουμε μια μεγάλη απάντηση στα σχέδια της κυβέρνησης, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Στέλνουμε μήνυμα απέναντι στη βαθύτερη εμπλοκή της χώρας μας στα επικίνδυνα ΝΑΤΟικά σχέδια, που προωθεί η κυβέρνηση με τη στήριξη όλων των αστικών κομμάτων, για τα συμφέροντα και τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων, με θύματα τους λαούς» (Διαβάστε εδώ ολόκληρη την ανακοίνωση - κάλεσμα της ΚΝΕ).

«Δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις η φετινή Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση να είναι η πιο μαζική! Χιλιάδες νέοι και νέες από όλη την Ελλάδα με κάθε τρόπο και μέσο δίνουμε αγωνιστικό "παρών"!», σημειώνει επίσης σε κάλεσμά του το Γραφείο του ΚΣ της ΚΝΕ. (Διαβάστε εδώ ολόκληρη την ανακοίνωση του Γραφείου του ΚΣ)

Το πρόγραμμα
της 34^ης Αντιιμπεριαλιστικής Κατασκήνωσης

Τετάρτη 2 Ιούλη

• Άφιξη Οργανώσεων

20.30 Εκδήλωση: «Δρούμε συλλογικά. Σκεφτόμαστε καθαρά. Ζούμε πραγματικά. Οχι σε όλες τις εξαρτήσεις». Θα μιλήσουν ο Χρήστος Γκρεκιώτης, πρόεδρος του Παραρτήματος Πάτρας του ΕΣΥΝ, και η Μυρτώ Καλτικοπούλου, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ και επικεφαλής της Επιτροπής του ΚΣ Κατά των Ναρκωτικών και των Εξαρτήσεων.

22.00 Μουσικό πρόγραμμα από το συγκρότημα της Οργάνωσης Περιοχής Δυτικής Ελλάδας της ΚΝΕ.

Πέμπτη 3 Ιούλη

Πρωί:

·        Επίσκεψη των Μαθητικών Οργανώσεων της ΚΝΕ στο Μουσείο «Νίκος Μπελογιάννης» στην Αμαλιάδα.

·        Αθλητικές δραστηριότητες.

19.30 Βιβλιοπαρουσίαση της έκδοσης «Για το σοσιαλιστικό κράτος. Η Ιστορία που διδάσκει, η Ιστορία που μένει να γραφτεί - Ημερίδα της ΚΕ του ΚΚΕ». Θα μιλήσει ο Λουκάς Αναστασόπουλος, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ.

20.30 Εκδήλωση «Με τους λαούς έως τη λευτεριά, ενάντια στο σύστημα της αδικίας και των πολέμων». Θα μιλήσει ο Ελισαίος Βαγενάς, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ. Θα ακολουθήσουν παρεμβάσεις.

21.30 Συναυλία με τους «Αγύρτες».

23.00 Λαϊκό - ρεμπέτικο γλέντι.

Παρασκευή 4 Ιούλη

Πρωί:

·        Επίσκεψη των Μαθητικών Οργανώσεων της ΚΝΕ στο Μουσείο «Νίκος Μπελογιάννης» στην Αμαλιάδα.

·        Αθλητικές δραστηριότητες.

20.00 Πολιτική συγκέντρωση στην Πάτρα, στον πεζόδρομο Αγίου Νικολάου. Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Θα μιλήσει ο Θοδωρής Κωτσαντής, Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ.

22.30 Παραδοσιακό γλέντι στην Κατασκήνωση με τον Βασίλη Παπαγεωργίου.

Σάββατο 5 Ιούλη

Πρωί:

·        Αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις σε Ανδραβίδα και Αραξο.

·        Αθλητικές δραστηριότητες.

·        Δραστηριότητες της Μαθητικής Επιτροπής του ΚΣ της ΚΝΕ για μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου.

19.30 Εκδήλωση - συζήτηση «10 χρόνια από το δημοψήφισμα του 2015: Η στάση του ΚΚΕ απέναντι στις αστικές κυβερνήσεις εφόδιο για τους αγώνες μας σήμερα». Θα μιλήσει η Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

21.00 Χαιρετισμός από τον Στάθη Κεντρή, μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ και Γραμματέα της Οργάνωσης Περιοχής Δυτικής Ελλάδας της ΚΝΕ.

21.30 Αφιέρωμα στο αντάρτικο τραγούδι από την Ορχήστρα της ΚΝΕ.

23.00 Νησιώτικο γλέντι με τον Νίκο Οικονομίδη.

Κυριακή 6 Ιούλη

Αναχώρηση Οργανώσεων.

Δείτε εδώ αναλυτικά πληροφορίες για τις αθλητικές δραστηριότητες της Κατασκήνωσης.

Δείτε εδώ αναλυτικά για τις Δραστηριότητες της Μαθητικής Επιτροπής του ΚΣ της ΚΝΕ στο πλαίσιο της Κατασκήνωσης.

Για άλλη μια χρονιά στο πλαίσιο της Αντιιμπεριαλιστικής Κατασκήνωσης της ΚΝΕ θα φιλοξενηθεί παιδική κατασκήνωση για τους φίλους του «κόκκινου Αερόστατου», παιδιά από την Γ' Δημοτικού έως την Α' Γυμνασίου.

Θα λειτουργήσει στο κάμπινγκ στον Αλισσό από την Πέμπτη 3 έως την Κυριακή 6 Ιούλη.

Τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μία ακόμα γωνιά της χώρας μας. Θα επισκεφτούν το «Achaia Clauss», το παλιότερο οινοποιείο της χώρας, αλλά και το καταφύγιο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στα Υψηλά Αλώνια στην Πάτρα. Τα μεγαλύτερα παιδιά θα επισκεφτούν και το Μουσείο - μόνιμη έκθεση «Νίκος Μπελογιάννης» στην Αμαλιάδα. Επιπλέον, τα παιδιά θα παρακολουθήσουν τη θεατρική παράσταση «Το Γαϊτανάκι» της Ζωρζ Σαρρή, σε διασκευή Γ. Καλαντζόπουλου, από τον θίασο Μaticapi.

Ολες τις μέρες θα υπάρχουν δραστηριότητες για να χαρούν τα παιδιά τη φύση και το καλοκαίρι. Θα απολαύσουν κολύμπι στη θάλασσα, θα απασχοληθούν με παιχνίδια παραλίας και άλλες αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες, δράσεις βασισμένες στο καλοκαιρινό τεύχος του «κόκκινου Αερόστατου» για το περιβάλλον, την αξία του βιβλίου κ.ά. Θα γίνουν μια μεγάλη παρέα συμμετέχοντας στο καθιερωμένο πάρτι του περιοδικού, στον διαγωνισμό τραγουδιού, στις συναυλίες.

Φυσικά, θα διατρανώσουν την αλληλεγγύη τους στους συνομήλικούς τους στη Γάζα, ενώ παράλληλα θα υπάρχουν διαμορφωμένα παιχνίδια γνωριμίας με το καινούργιο βιβλίο της Διατμηματικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ για τις μικρότερες ηλικίες της νεολαίας, με θέμα τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών.

Το «κόκκινο Αερόστατο» καλεί να φτιαχτεί η μεγαλύτερη παρέα που θα συμμετάσχει στην κατασκήνωση και υπόσχεται ένα ξεχωριστό βραβείο στην περιοχή από όπου θα πάρουν μέρος τα περισσότερα παιδιά!

Τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μία ακόμα γωνιά της χώρας μας. Θα επισκεφτούν το «Achaia Clauss», το παλιότερο οινοποιείο της χώρας, αλλά και το καταφύγιο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στα Υψηλά Αλώνια στην Πάτρα. Τα μεγαλύτερα παιδιά θα επισκεφτούν και το Μουσείο - μόνιμη έκθεση «Νίκος Μπελογιάννης» στην Αμαλιάδα. Επιπλέον, τα παιδιά θα παρακολουθήσουν τη θεατρική παράσταση «Το Γαϊτανάκι» της Ζωρζ Σαρρή, σε διασκευή Γ. Καλαντζόπουλου, από τον θίασο Μaticapi.

Ολες τις μέρες θα υπάρχουν δραστηριότητες για να χαρούν τα παιδιά τη φύση και το καλοκαίρι. Θα απολαύσουν κολύμπι στη θάλασσα, θα απασχοληθούν με παιχνίδια παραλίας και άλλες αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες, δράσεις βασισμένες στο καλοκαιρινό τεύχος του «κόκκινου Αερόστατου » για το περιβάλλον, την αξία του βιβλίου κ.ά. Θα γίνουν μια μεγάλη παρέα συμμετέχοντας στο καθιερωμένο πάρτι του περιοδικού, στον διαγωνισμό τραγουδιού, στις συναυλίες.

Φυσικά, θα διατρανώσουν την αλληλεγγύη τους στους συνομήλικούς τους στη Γάζα, ενώ παράλληλα θα υπάρχουν διαμορφωμένα παιχνίδια γνωριμίας με το καινούργιο βιβλίο της Διατμηματικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ για τις μικρότερες ηλικίες της νεολαίας, με θέμα τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών.

Το «κόκκινο Αερόστατο » καλεί να φτιαχτεί η μεγαλύτερη παρέα που θα συμμετάσχει στην κατασκήνωση και υπόσχεται ένα ξεχωριστό βραβείο στην περιοχή από όπου θα πάρουν μέρος τα περισσότερα παιδιά!

Έτοιμοι για το ραντεβού τους και οι φίλοι του «κόκκινου Αερόστατου»

Από την Πέμπτη 3 έως την Κυριακή 6 Ιούλη θα λειτουργήσει η καθιερωμένη παιδική κατασκήνωση

51^ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΝΕ - «ΟΔΗΓΗΤΗ»
Τα μεγάλα ραντεβού …

Με πλούσιες εκδηλώσεις που μεταφέρουν το κεντρικό του σύνθημα «Ανατρέπουμε το παλιό, ανοίγουμε δρόμο στο νέο. Σοσιαλισμός για να νικήσει το δίκιο!».

Καλαμάτα: Μεγάλη πολιτική συγκέντρωση με ομιλητή τον Γιάννη Πρωτούλη, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Μουσικό αφιέρωμα «100 χρόνια Μίκης Θεοδωράκης», με την Γιώτα Νέγκα και τον Βασίλη Λέκκα. Γλέντι με το συγκρότημα «Γιαγκίνηδες» _Eisaggeleas. «Κοινοί Θνητοί». Φοίβος Δεληβοριάς. Λαϊκό - παραδοσιακό γλέντι. Με ερασιτεχνικά και μαθητικά συγκροτήματα της πόλης (Surf in Black, «Μικρά Βουνά» κ.ά.). Στον χώρο υπάρχουν έκθεση αφιερωμένη στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, έκθεση βιβλίου της «Σύγχρονης Εποχής», χώρος για τους φίλους του «κόκκινου Αερόστατου », Μαθητικό Στέκι και χώρος του Πολιτιστικού Στεκιού Δημιουργίας «Μικρόβιο - Γ. Βουβαλέας», για την παρουσίαση του έργου του και την εγγραφή στα τμήματα της νέας χρονιάς.

Κοζάνη: Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μουσικό αφιέρωμα στο αντιπολεμικό τραγούδι και παραδοσιακό γλέντι με το συγκρότημα «Οι άρχοντες», μεγάλη πολιτική συγκέντρωση με ομιλήτρια την Θεανώ Καπέτη, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, και μουσικό αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο, με την Ρίτα Αντωνοπούλου και τους «Ρεβάνς».

Θεσσαλονίκη: στο Πάρκο Νέας Ελβετίας η προφεστιβαλική εκδήλωση των κλαδικών Οργανώσεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στο πλαίσιο του 51^ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: συζήτηση με τίτλο «Αλήθειες και ψέματα για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο - "Κι όταν τελειώσει ο πόλεμος, μη μιλάτε για νικητές και ηττημένους. Μιλήστε για εκείνους που πεινούσαν" - Μπέρτολτ Μπρεχτ» _αφιέρωμα στο έντεχνο πολιτικό τραγούδι με τους καλλιτέχνες Γιώργο Αετόπουλο, Δέσποινα Παναγιούλα και Κώστα Πρατσινάκη. Αμέσως μετά, μεγάλο γλέντι με τους Banda Entopica.

Παράλληλα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις σε έκθεση με θέμα «Δουλεύουμε για να ζούμε, δεν ζούμε για να δουλεύουμε». Επίσης τουρνουά μπάσκετ για αλληλεγγύη στον λαό της Παλαιστίνης, παιχνίδια για παιδιά μικρών ηλικιών και σεμινάριο πρώτων βοηθειών από υγειονομικούς.

Αντίστροφη μέτρηση για το μεγάλο νεανικό αντάμωμα στον Αλισσό Αχαΐας: Από τις 2 Ιούλη η Κατασκήνωση | Στις 4 Ιούλη πολιτική συγκέντρωση στην Πάτρα, όπου θα απευθύνει χαιρετισμό ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας και θα μιλήσει ο Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ Θοδωρής Κωτσαντής

«Με τους λαούς έως τη λευτεριά, ενάντια στο σύστημα της αδικίας και των πολέμων!» είναι το μήνυμα που θα απλώσουν οι νέοι και οι νέες της ΚΝΕ από όλα τα μέρη της Ελλάδας, τα μέλη και οι φίλοι της Οργάνωσης που θα συναντηθούν στην 34^η  

Παράλληλα, το πρωί του Σαββάτου 5 Ιούλη θα γίνουν αντιιμπεριαλιστικές κινητοποιήσεις σε Ανδραβίδα και Άραξο. Στην 34η Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση θα παρευρεθεί αντιπρόσωπος της Νεολαίας του Κόμματος του Λαού της Παλαιστίνης.

Στο κάλεσμά της για την Κατασκήνωση η ΚΝΕ τονίζει μεταξύ άλλων: «Με τη συμμετοχή μας δίνουμε μια μεγάλη απάντηση στα σχέδια της κυβέρνησης, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Στέλνουμε μήνυμα απέναντι στη βαθύτερη εμπλοκή της χώρας μας στα επικίνδυνα ΝΑΤΟικά σχέδια, που προωθεί η κυβέρνηση με τη στήριξη όλων των αστικών κομμάτων, για τα συμφέροντα και τα κέρδη των επιχειρηματικών ομίλων, με θύματα τους λαούς».

Σε αυτό το πνεύμα, μέλη και φίλοι της ΚΝΕ από όλη τη χώρα προετοιμάζουν τη συμμετοχή τους. Ο «Ριζοσπάστης» απευθύνθηκε σε νέους και νέες που ήδη ετοιμάζουν τις αποσκευές τους και κλείνουν τα ραντεβού τους για τον Αλισσό Αχαΐας.

Για όλα αυτά που ζει ο κάθε νέος και νέα...

«Θα συμμετάσχω στην Κατασκήνωση γιατί στις ιστορικές στιγμές που ζούμε, η ΚΝΕ διοργανώνει τη μεγαλύτερη αντιιμπεριαλιστική - αντιπολεμική συνάντηση της νεολαίας. Από την πρώτη μου Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση με το "κόκκινο Αερόστατο " μέχρι και την περσινή ως μαθήτρια, έχω αποκομίσει πολλές και διαφορετικές εμπειρίες. Ζεις με έναν ζωντανό τρόπο τα ιδανικά της συντροφικότητας, της αλληλεγγύης», αναφέρει η Βιολέτα Βασιλείου, μαθήτρια Λυκείου, και προσθέτει:

«Ειδικά φέτος, όμως, η συμμετοχή στην κατασκήνωση στον Αλισσό είναι ξεχωριστή! Σε αυτές τις επικίνδυνες εξελίξεις θα στείλει ηχηρό αντιπολεμικό μήνυμα δίπλα σε 3 βάσεις: Στον Αραξο, στο Ακτιο και στην Ανδραβίδα, όπου πραγματοποιήθηκε η μεγαλύτερη πρόβα πολέμου για τη σφαγή των λαών. Θα είμαστε εκεί όλοι οι μαθητές που εναντιωνόμαστε στον πόλεμο, που δεν θέλουμε η χώρα μας να είναι μια απέραντη ΝΑΤΟική βάση και θύτης απέναντι σε άλλους λαούς. Να μη λείψει κανείς!».

Η Γιώτα Παπακοσμά, εργαζόμενη στο Εμπόριο, μιλάει για το περιεχόμενο της φετινής Κατασκήνωσης, για όλα αυτά που ζει ο κάθε νέος και νέα... «Γιατί δεν αντέχουμε τις εικόνες φρίκης, να χύνεται το αίμα των λαών για τα κέρδη και η χώρα μας να είναι μπλεγμένη έως τα μπούνια σε αυτό το μακελειό. Γιατί η καθημερινότητα των νέων εργαζομένων στενάζει... Ερχόμαστε αντιμέτωποι καθημερινά με την ανασφάλεια στους χώρους δουλειάς, τα ελλιπή μέτρα προστασίας, τους μισθούς που δεν φτάνουν ούτε για τον μισό μήνα, την εντατικοποίηση της εργασίας. Στο σάπιο καπιταλιστικό σύστημα που ζούμε, η ασφάλεια της ζωής ενός εργαζόμενου λογίζεται ως κόστος, παρότι στον 21ο αιώνα υπάρχουν όλα τα μέσα και οι μέθοδοι για να δουλεύουμε με ασφάλεια.

Όμως υπάρχει η ΚΝΕ, που μπορεί και κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να τους χαλάει τα σχέδια. Οπως πρωτοστατήσαμε το προηγούμενο διάστημα για όλα αυτά, αλλά και για την απεμπλοκή της Ελλάδας από τον πόλεμο, μέσα από τα σωματεία, που παλέψαμε για δουλειά με δικαιώματα και αύξηση των μισθών. Ετσι βροντοφωνάξαμε ότι πρέπει να κλείσουν οι ΝΑΤΟικές βάσεις, να μη γίνεται η Ελλάδα ορμητήριο των ΝΑΤΟικών, όπως κάναμε με την αποφασιστική παρέμβαση των σωματείων ενάντια στην ΝΑΤΟική άσκηση "Ramstein Flag". Για όλα αυτά συμμετέχουμε στην Κατασκήνωση της ΚΝΕ, για να διεκδικήσουμε τη ζωή που μας αξίζει, για να δυναμώσει το ρεύμα αμφισβήτησης αυτής της πολιτικής, για να φωνάξουμε: Καμία εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο!».

Ο Ορέστης Αποστολόπουλος είναι μαθητής σε ΕΠΑΛ και φέτος είναι η πρώτη φόρα θα συμμετάσχει σε Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση της ΚΝΕ, κι αυτό γιατί όπως σημειώνει: «Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στη Μέση Ανατολή, με τον βομβαρδισμό των ΗΠΑ στο Ιράν και την άμεση εμπλοκή της χώρας μας, έχοντας στείλει τις φρεγάτες "Ψαρά" και "Λήμνος" στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Λίβανο και πυροβολαρχίες "Patriot" στη Σαουδική Αραβία, είναι πολύ σοβαρές. Γι' αυτό και πρέπει οι μαθητές όλης της χώρας να διαδηλώσουμε ενάντια στην εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο, δείχνοντας έμπρακτα την αλληλεγγύη μας στους λαούς που υποφέρουν από τα δολοφονικά τους σχέδια και απαιτώντας να μην υπάρχει καμία συνεργασία της χώρας μας με το κράτος - τρομοκράτη Ισραήλ. Εμείς οι μαθητές και οι μαθήτριες δεν θα γίνουμε και ούτε θα είμαστε ποτέ μαζί τους, δεν θα δεχτούμε τις βόμβες τους, που σκοτώνουν αμάχους και παιδιά. Η απάντησή μας για όσα συμβαίνουν τώρα στη Μέση Ανατολή και στην Παλαιστίνη θα δοθεί στην 34η Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση της ΚΝΕ στον Αλισσό».

Την καταδίκη των φοιτητών στις συνεργασίες πανεπιστημίων με τη δολοφονική μηχανή του ΝΑΤΟ και με το κράτος - δολοφόνο Ισραήλ εκφράζει η Σταυρούλα Λάχανη, πρωτοετής φοιτήτρια στην Πάτρα, η οποία θα συμμετάσχει φέτος στην Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση και μας θυμίζει ότι η ΚΝΕ πρωτοστάτησε στον αγώνα για να διακοπούν τέτοιες συμφωνίες, «για να υπηρετούμε με τη γνώση μας τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι τη σφαγή των λαών».

Και προσθέτει: «Η φετινή Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση της ΚΝΕ θα πραγματοποιηθεί σε μια περίοδο έντονα επικίνδυνων εξελίξεων, με τη χώρα μας να μετατρέπεται σε στόχο αντιποίνων και ταυτόχρονα σε θύτη απέναντι σε άλλους λαούς. Μέσα από την 34η Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση της ΚΝΕ, με το πλούσιο πρόγραμμά της, όλοι αυτοί που ανησυχούν για την επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί, δεν μπορούν να ανεχτούν η χώρα μας να αποτελεί πολεμικό ορμητήριο για τα σχέδια των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ και Ισραήλ, τώρα μπορούν να δώσουν ένα ηχηρό αντιπολεμικό και αντιιμπεριαλιστικό μήνυμα από τη νέα γενιά. Για να μην αφήσουμε την κυβέρνηση να μας μπλέκει σε έναν πόλεμο για τα συμφέροντα της αστικής τάξης. Για να δηλώσουμε την αλληλεγγύη μας στον παλαιστινιακό λαό και στους λαούς της περιοχής!».

“ΚΟΚΚΙΝΟ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ”
Ο 1^ος  Μαραθώνιος Ανάγνωσης με μία πλούσια λίστα
βιβλίων και πολλά βραβεία!

Ο 1^ος Μαραθώνιος Ανάγνωσης του «Κόκκινου Αερόστατου» είναι εδώ και θα διαρκέσει μέχρι 15 Σεπτέμβρη! Το «Κόκκινο Αερόστατο» και οι εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής», μέσα από μια πλούσια λίστα βιβλίων, καλούν παιδιά και νέους να διαβάσουν όσα περισσότερα βιβλία μπορούν και να συγκεντρώσουν τους περισσότερους βαθμούς, μέχρι τον τερματισμό αυτού του Μαραθωνίου.

Γιατί κάθε φορά που ανοίγει ένα βιβλίο, είναι σαν να ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο. Όσα περισσότερα τέτοια παράθυρα ανοίξουν, τόσο περισσότερο «φως» θα μπει. Γνώσεις, εικόνες, απορίες -αλλά και απαντήσεις- σκέψεις... Υπάρχουν, βέβαια, και φορές που θέλουμε τα παράθυρά μας κλειστά. Θέλουμε να μείνουμε μόνοι μας και να χαθούμε στις σκέψεις μας. Και τότε όμως, ένα βιβλίο μπορεί να φανεί η καλύτερη συντροφιά. Ένας φίλος που χωρίς να μιλάει, λέει τις πιο σπουδαίες ιστορίες.

Ένα βιβλίο, λοιπόν, μπορεί να είναι ένα παράθυρο, ένας φίλος, ένα ταξίδι, μια χρονομηχανή, μια σύντομη βόλτα, ένας μεγάλος περίπατος, μια θάλασσα, μια θύελλα, ένα γλυκό αεράκι, ένα όνειρο, μια ιδέα… Ένα βιβλίο μπορεί να είναι ακόμα και μια σπίθα που θα ανάψει «το φως που πάντα καίει»!

Μη χάνετε χρόνο λοιπόν! Μπείτε στη σελίδα του Μαραθωνίου Ανάγνωσης https://sep.gr/marathonios-anagnosis-2025 για να δείτε τα βιβλία που συμμετέχουν και να διαλέξετε ποιο θα διαβάσετε! Στην ίδια σελίδα θα βρείτε και τις ερωτήσεις για κάθε βιβλίο, ώστε με τις απαντήσεις σας να μαζέψετε βαθμούς, αλλά και να επιστρέψετε για να δείτε τα επόμενα βιβλία που σας ενδιαφέρουν για να συνεχίσετε αυτή τη διαφορετική κούρσα. Γιατί μέχρι τον τερματισμό του Μαραθωνίου, όλα θα κρίνονται.

Τα βραβεία του Μαραθωνίου Ανάγνωσης είναι, για την 1^η θέση: Δωρεάν συμμετοχή στην 35η Αντιιμπεριαλιστική Κατασκήνωση της ΚΝΕ και του «Κόκκινου Αερόστατου» τον Ιούλιο του 2026 (1 νικητής), για τη 2^η θέση: Δωροεπιταγή αξίας 30 ευρώ από τη «Σύγχρονη Εποχή» (2 νικητές) και για την 3^η θέση: Ετήσια συνδρομή στο  «Κόκκινο Αερόστατο» (3 νικητές). Ενώ όλοι όσοι θα πάρουν μέρος θα συμμετάσχουν σε κλήρωση με ξεχωριστά βραβεία.

Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα... κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ

Πριν από τη δόξα ήρθεν ο ήλιος στις στέπες
και λιώσαν τα χιόνια και ζεσταθήκαν οι καρδιές των ανθρώπων.
Ύστερα πήρε ο χάρος τον Τσάρο
κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ
_     Φώτης Αγγουλές 

Κυριακή 22 Ιουνίου 1941, ώρα 3.30 το πρωί. Στο Λαϊκό Επιτροπάτο Άμυνας και Γενικό Επιτελείο των σοβιετικών ενόπλων δυνάμεων στη Μόσχα φτάνει η αναφορά του αρχηγού του επιτελείου της Δυτικής Περιοχής στρατηγού Β. Ε. Κλιμόφσκιχ ότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή η Γερμανική Αεροπορία πραγματοποιούσε επιδρομή στις πόλεις της Λευκορωσίας. Σε λίγο, οι αναφορές έφταναν βροχή. Η Σοβιετική Ένωση δεχόταν απροειδοποίητα την επίθεση των ναζιστικών στρατευμάτων σε όλο το μήκος των συνόρων της, από τη Μαύρη Θάλασσα ως τη Βαλτική. Αμέσως ενημερώθηκε ο Στάλιν και στις 4.30 π.μ. το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας συσκέπτονταν στο Κρεμλίνο για την αντιμετώπιση της κατάστασης

Με το χάραμα της μέρας, ο Γερμανός πρεσβευτής στη Μόσχα Σούλενμπουργκ ζήτησε να δει τη Σοβιετική ηγεσία. Συναντήθηκε με τον υπΕξ Β. Μ. Μολότοφ, στον οποίο και ανακοίνωσε την απόφαση της χώρας του να κηρύξει τον πόλεμο στην ΕΣΣΔ. “Η σοβιετική κυβέρνησις - είπε καταλήγοντας ο πρεσβευτής - παρεβίασε τας συνθήκας της με τη Γερμανίαν και ετοιμάζεται να επιτεθή κατά της Γερμανίας εκ των όπισθεν εις την πάλην που αύτη διεξάγει διά την ύπαρξίν της. Διά τούτο ο Φύρερ διέταξε τας γερμανικάς ενόπλους δυνάμεις ν' αντισταθούν εις την απειλήν ταύτην με όλα τα μέσα που διαθέτουν”. Την ίδια, περίπου, στιγμή ο σοβιετικός πρεσβευτής στο Βερολίνο Βλαδίμηρος Ντεκανόζωφ άκουγε την προαναφερόμενη ανακοίνωση από το στόμα του Γερμανού υπΕξ Ι. Φον Ρίμπεντροπ, ενώ στις 7 το πρωί από το γερμανικό ραδιόφωνο ο Γκέμπελς διάβασε διακήρυξη του Χίτλερ προς ολόκληρο το γερμανικό έθνος όπου, μεταξύ άλλων, αναφερόταν:

“Την στιγμήν αυτήν συμπληρούται μία συγκέντρωσις στρατευμάτων, η οποία εις την έκτασιν και ευρύτητα είναι η μεγαλυτέρα όσων είδε ποτέ ο κόσμος... Σκοπός του μετώπου τούτου είναι δι' αυτό όχι μόνον η προστασία των καθ' έκαστον χωρών, αλλά η ασφάλεια της Ευρώπης και διά τούτο η σωτηρία όλων. Απεφάσισα ως εκ τούτου σήμερον να θέσω και πάλιν την τύχην και το μέλλον του Γερμανικού Ράιχ και του λαού μας εις τας χείρας των στρατιωτών μας. Ο Θεός ας μας βοηθήση ειδικώς εις αυτόν τον αγώνα” Πάνω από 3 εκατομμύρια Γερμανοί στρατιώτες πέρασαν τα σοβιετικά σύνορα το πρωί της 22^ης Ιουνίου του 1941, έχοντας την υποστήριξη περισσότερων από 3.600 αρμάτων μάχης, 600.000 μηχανοκίνητων οχημάτων (συμπεριλαμβανομένων τεθωρακισμένων), 7.000 πυροβόλων και 2.500 αεροπλάνων. Την ίδια ημέρα, πριν από 129 χρόνια είχε εισβάλει στη Ρωσία ο Μέγας Ναπολέοντας.

22 Ιουνίου _5 Δεκεμβρίου 1941
Από τη μια η ΕΣΣΔ _USSR_CCCP _Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, από την άλλη το Γερμανικό Ράιχ κι οι φασίστες της Ιταλίας και της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας, η “Σλοβακική Δημοκρατία” κλπ “πρόθυμοι” WaffenSS
Χίτλερ και Γκέρινγκ χέρι-χέρι με αυτούς που τους εξόπλισαν, μια και οι αντικομμουνιστικές αντιλήψεις των ναζί δεν ήταν ικανές, από μόνες τους να προκαλέσουν τον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ. Ούτε η γερμανική αστική τάξη θα ήταν σε θέση να πρωταγωνιστήσει σ' ένα Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν 20, περίπου, χρόνια πριν έβγαινε τσακισμένη από τον πρώτο.

Η Γερμανία ανορθώθηκε οικονομικά με τα σχέδια Ντωζ (1924) και Γιανκ (1929) τα οποία εμπνεύστηκαν κι έθεσαν σε εφαρμογή οι κύριοι εκπρόσωποι του αμερικανικού και του αγγλογαλλικού χρηματιστικού κεφαλαίου. Σε εφαρμογή αυτών των σχεδίων τα μεγαλύτερα αμερικάνικα μονοπώλια _“Στάνταρντ Οϊλ”, “Τζένεραλ Ελέκτρικ”, “Τζένεραλ Μότορς”, “Ιντερνέισοναλ Τέλεγκραφ εντ Τέλεφον Κόμπανι”, “Φορντ”, “Ανακόντα” κ.λπ. διεισδύσανε στη γερμανική βιομηχανία με τη μέθοδο των απευθείας επενδύσεων. Το 1933 οι επενδύσεις κεφαλαίων στη γερμανική βιομηχανία ήταν 557 εκατομμύρια μάρκα, ενώ το 1939 το ποσό αυτό, με την εκδήλωση αγγλοαμερικανικών, κυρίως, επενδύσεων εκτινάχθηκε στα 4.432 εκατομμύρια. Στο διάστημα 1933 - 1938, η παραγωγή της μηχανουργίας αυξήθηκε σχεδόν τέσσερις φορές κι ακόμη περισσότερο αυξήθηκε η παραγωγή βασικών πολεμικο - στρατηγικών υλών. Ακόμη, τα αμερικανικά μονοπώλια βοήθησαν τους Γερμανούς βιομηχάνους να οργανώσουν σε μεγάλη έκταση την παραγωγή συνθετικής βενζίνης και συνθετικού καουτσούκ. Σε ό,τι αφορά καθαρά στην πολεμική παραγωγή, η πρόοδος της ναζιστικής Γερμανίας, χάρη στα ξένα κεφάλαια, υπήρξε εντυπωσιακή. Από το 1933 που οι ναζί ανέβηκαν στην εξουσία έως το 1940 η γερμανική πολεμική παραγωγή αυξήθηκε 22 φορές. Σημαντική ήταν, επίσης, η ενίσχυση που πήρε η Γερμανία από τον αγγλοαμερικανικό και γαλλικό ιμπεριαλισμό, αφότου άρχισε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην πραγματικότητα, της παραδόθηκαν άθικτες οι οικονομίες ολόκληρων χωρών (Πολωνία, Νορβηγία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία κ.λπ.) και μ' αυτόν τον τρόπο ήταν σαν να χρηματοδοτούνταν η πολεμική μηχανή του Χίτλερ και των συμμάχων του για τον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ

27-07-1942. Ни шагу назад _Ούτε βήμα πίσω!.'' _
__Приказ № 227"Διαταγή № 227...'' _ Στάλιν
Από την άλλη σύσσωμος ο Σοβιετικός λαός, για τη “μεγάλη σοσιαλιστική πατρίδα”, με επικεφαλής τον Ιωσήφ Στάλιν και στο πλευρό του Γκεόργκι Ζούκοφ Βασίλι Τσουϊκόφ, Αλεξάντερ Βασιλέφσκι… κά __επιχείρηση Ουρανός (η σοβιετική αντεπίθεση που περικύκλωσε τις γερμανικές δυνάμεις) και η αρχή του τέλους για τους ναζιφασίστες. Μέχρι τότε, δεκάδες εκατομμύρια Σοβιετικών στρατιωτών και πολιτών, με επικεφαλής τους κομμουνιστές –κομισάριους  θα θυσιαστούν για την υπεράσπιση της σοσιαλιστικής πατρίδας και την απελευθέρωση της Ευρώπης.
3 χρόνια μετά 5 Μάη του 1945, όλα είχαν τελειώσει: την 9^η Μαΐου 1945, η κόκκινη σημαία κυμάτιζε στο Ράιχσταγκ

Θυμίζουμε πως ο Ριζοσπάστης (αρχής γενομένης 11-Σεπ-2005) διένειμε 20 ωριαία DVD με τίτλο “Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα” (πρωτότυπος τίτλος “ο άγνωστος πόλεμος”). Η σειρά γυρίστηκε τη 10ετία του '70 από τα κεντρικά στούντιο ντοκιμαντέρ της ΕΣΣΔ σε συνεργασία με την αμερικανική εταιρία παραγωγής Airtime Int. με αφηγητή τον γνωστό Αμερικανό ηθοποιό, Μπαρτ Λάνκαστερ. Η σειρά παρουσίασε την καταστροφή, τη θυσία, τον ηρωισμό αλλά και την υπερηφάνεια των λαών της ΕΣΣΔ στο κολοσσιαίο επίτευγμά τους. Η “Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα” ήταν αφ' ενός μια ευκαιρία να γνωρίσει και το κοινό της Δύσης, κυρίως των ΗΠΑ, αυτόν τον αγώνα, ο οποίος ήταν “εξαφανισμένος” για τις νεότερες γενιές και, αφ' ετέρου, να “απαντήσει”, στην άλλη ανάλογη σειρά, αγγλο-αμερικανικής παραγωγής, με τίτλο “Ο κόσμος στον πόλεμο”, η οποία ουσιαστικά παραμόρφωνε την ιστορία και υπερκάλυπτε τον ρόλο των ΗΠΑ. Ηταν μάλιστα τόσο κραυγαλέα η διαστρέβλωση που οι σοβιετικές αρχές αρνήθηκαν τελικά να συνεργαστούν στην παραγωγή της. Αντ' αυτού επέλεξαν να κάνουν μια δική τους σειρά που θα έλεγε την πραγματική ιστορία του πολέμου στο ανατολικό μέτωπο.

              Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα

Η Γερμανική Διοίκηση άρχισε να σχεδιάζει εισβολή στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούλιο του 1940 (με την κωδική ονομασία Επιχείρηση Otto). Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, πάνω από 3.8 εκατομμύρια μέλη του προσωπικού των δυνάμεων του Άξονα -η μεγαλύτερη δύναμη εισβολής στην ιστορία του πολέμου- εισέβαλαν στη δυτική Σοβιετική Ένωση κατά μήκος ενός μετώπου 2.900 χιλιομέτρων, με 600.000 μηχανοκίνητα οχήματα και πάνω από 600.000 άλογα. Η επιχείρηση άνοιξε το Ανατολικό Μέτωπο, στο οποίο δεσμεύτηκαν περισσότερες δυνάμεις από οποιοδήποτε άλλο θέατρο πολέμου στην ιστορία. Η περιοχή είδε μερικές από τις μεγαλύτερες μάχες στον κόσμο, τις πιο φρικτές φρικαλεότητες των ναζί και τις μεγαλύτερες απώλειες (για τις σοβιετικές δυνάμεις και τις δυνάμεις του Άξονα), όλα αυτά επηρέασαν την εξέλιξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την ιστορία του 20ού αιώνα. Ο γερμανικός στρατός διέθετε περίπου πέντε εκατομμύρια στρατεύματα. Οι Ναζί σκόπιμα πέθαναν από την πείνα ή σκότωσαν με άλλο τρόπο 3.3 εκατομμύρια Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου και εκατομμύρια αμάχους, καθώς το «Σχέδιο Πείνας» λειτούργησε για να λύσει τις ελλείψεις τροφίμων και να εξοντώσει τον σλαβικό πληθυσμό μέσω της πείνας.

Η αποτυχία της επιχείρησης Μπαρμπαρόσα ανέτρεψε τις τύχες της ναζιστικής Γερμανίας. Επιχειρησιακά, οι γερμανικές δυνάμεις πέτυχαν σημαντικές νίκες και κατέλαβαν μερικές από τις πιο σημαντικές οικονομικές περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης (κυρίως στην Ουκρανία). Παρά αυτές τις πρώιμες επιτυχίες, η γερμανική προώθηση σταμάτησε με τη Μάχη της Μόσχας στα τέλη του 1941, και η επακόλουθη χειμερινή σοβιετική αντεπίθεση ώθησε τους Γερμανούς περίπου 250 χλμ. πίσω. Οι Γερμανοί περίμεναν με σιγουριά μια γρήγορη κατάρρευση της σοβιετικής αντίστασης όπως στην Πολωνία, αλλά ο Κόκκινος Στρατός απορρόφησε τα ισχυρότερα πλήγματα της γερμανικής Βέρμαχτ και την εξώθησε σε έναν πόλεμο φθοράς για τον οποίο οι Γερμανοί ήταν απροετοίμαστοι. Οι μειωμένες δυνάμεις της Βέρμαχτ δεν μπορούσαν πλέον να επιτεθούν κατά μήκος ολόκληρου του Ανατολικού Μετώπου που είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση και την κατάρρευση.

Εθνικιστικά τροπάρια

Το θέμα Μπαρμπαρόσα είχε χρησιμοποιηθεί από καιρό από το Ναζιστικό Κόμμα ως μέρος της πολιτικής τους εικόνας, αν και αυτό ήταν πραγματικά μια συνέχεια της εξύμνησης του διάσημου σταυροφόρου βασιλιά από τους Γερμανούς εθνικιστές από τον 19^ο αιώνα. Σύμφωνα με έναν γερμανικό μεσαιωνικό μύθο, που αναβίωσε τότε, ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Φρειδερίκος Μπαρμπαρόσα —που πνίγηκε στη Μικρά Ασία ενώ οδηγούσε την Τρίτη Σταυροφορία— δεν ήταν νεκρός αλλά κοιμόταν, μαζί με τους ιππότες του, σε μια σπηλιά στα βουνά Kyffhäuser στη Θουριγγία , και θα ξυπνούσε την ώρα της μεγαλύτερης ανάγκης της Γερμανίας για να επαναφέρει το έθνος στην παλιά του δόξα. Αρχικά _όπως αναφέραμε, η εισβολή στη Σοβιετική Ένωση είχε την κωδική ονομασία Operation Otto (επεκτατικές εκστρατείες του Αυτοκράτορα Όθωνα του Μεγάλου στην Ανατολική Ευρώπη),  αλλά ο Χίτλερ άλλαξε το όνομα σε Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα τον Δεκέμβριο του 1940, ενώ Ιούλη του 1937 είχε εγκωμιάσει τον Μπαρμπαρόσα ως τον αυτοκράτορα που εξέφρασε πρώτος τις γερμανικές πολιτιστικές ιδέες και τις μετέφερε στον έξω κόσμο μέσω της αυτοκρατορικής του αποστολής. Για τον Χίτλερ, το όνομα Μπαρμπαρόσα δήλωνε την πεποίθησή του ότι η κατάκτηση της Σοβιετικής Ένωσης θα οδηγούσε σε ένα ναζιστικό “Χιλιετές Ράιχ”.

Οι φυλετικές πολιτικές της ναζιστικής Γερμανίας

Δυο λόγια γιατί είναι γνωστά πράγματα (τα περισσότερα): Ήδη από το 1925, ο Αδόλφος Χίτλερ δήλωσε αόριστα στο πολιτικό του μανιφέστο και την αυτοβιογραφία του Ο Αγών μου (Mein Kampf) ότι θα εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση, υποστηρίζοντας ότι ο γερμανικός λαός έπρεπε να εξασφαλίσει το «ζωτικό χώρο» για την επιβίωση της Γερμανίας για τις επόμενες γενιές. Φλεβάρη 1939, ο Χίτλερ είπε στους διοικητές του στρατού του ότι ο επόμενος πόλεμος θα ήταν “καθαρά ένας πόλεμος κοσμοθεωρίων... εντελώς ένας λαϊκός πόλεμος, ένας φυλετικός πόλεμος” και το Νοέμβρη όταν είχε ήδη ξεκινήσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, δήλωσε ότι “ξέσπασε ο φυλετικός πόλεμος και αυτός ο πόλεμος θα καθορίσει ποιος θα κυβερνήσει την Ευρώπη, και μαζί του, τον κόσμο”…

Η φυλετική πολιτική της Ναζιστικής Γερμανίας απεικόνιζε τη Σοβιετική Ένωση (και ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη) ως κατοικημένη από μη Άριους “υπάνθρωπους”, που κυβερνούνταν από Εβραίους Μπολσεβίκους συνωμότες . Ο Χίτλερ ισχυρίστηκε στο βιβλίο του ότι το πεπρωμένο της Γερμανίας ήταν να ακολουθήσει την “στροφή προς την Ανατολή” όπως έκανε “πριν από 600 χρόνια”. Συνεπώς, ήταν μια εν μέρει μυστική αλλά καλά τεκμηριωμένη ναζιστική πολιτική να δολοφονήσει, να εκτοπίσει ή να υποδουλώσει την πλειονότητα των σοβιετικών πληθυσμών και να επανακατοικήσει τη γη δυτικά των Ουραλίων με γερμανικούς λαούς, σύμφωνα με το “Γενικό Σχέδιο για την Ανατολή” _Generalplan Ost. Η πίστη των Ναζί στην εθνική τους ανωτερότητα διαπερνούσε επίσημα αρχεία και ψευδοεπιστημονικά άρθρα σε γερμανικά περιοδικά, με διάφορα απίθανα θέματα. Πριν και κατά τη διάρκεια της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση, τα γερμανικά στρατεύματα διδάχθηκαν με αντιμπολσεβίκικη, αντισημιτική και αντισλαβική ιδεολογία μέσω κινηματογραφικών ταινιών, ραδιοφωνικών εκπομπών, διαλέξεων, βιβλίων και φυλλαδίων. Παρομοιάζοντας τους Σοβιετικούς με τις δυνάμεις του Τζένγκις Χαν, ο Χίτλερ είπε στον Σλάβκο Κβάτερνικ (φασίστας στρατηγός και πολιτικός, ένας από τους ιδρυτές του κινήματος Ούστασε) ότι η “μογγολική φυλή” απειλούσε την Ευρώπη. Μετά την εισβολή, πολλοί αξιωματικοί της Βέρμαχτ πίεζαν τους στρατιώτες τους να στοχοποιήσουν ανθρώπους που περιγράφονταν ως “Εβραίοι μπολσεβίκοι υπάνθρωποι”, ή “ορδές των Μογγόλων”, “Ασιατική πλημμύρα” και “Κόκκινο θηρίο”. Η ναζιστική προπαγάνδα απεικόνισε τον πόλεμο κατά της Σοβιετικής Ένωσης ως έναν ιδεολογικό πόλεμο μεταξύ του γερμανικού ναζισμού και του εβραϊκού μπολσεβικισμού και έναν φυλετικό πόλεμο μεταξύ των πειθαρχημένων Γερμανών και των Εβραίων, Ρομά και Σλάβων υπανθρώπων.

Από την επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα”
στη νίκη του Κόκκινου Στρατού

«...Οι πιο πολλοί Ευρωπαίοι θεωρούν τον Κόκκινο Στρατό ελευθερωτή τους. Ακόμη και στη Δύση πιστεύουν ότι ο Κόκκινος Στρατός είναι ο κύριος συντελεστής της συντριβής των ευρωπαϊκών κρατών του Αξονα». Ήταν 2 Ιούνη του 1945 όταν με αυτό το απόρρητο υπόμνημά της η διεύθυνση του υπΕξ των ΗΠΑ ενημέρωνε την αμερικανική κυβέρνηση ότι στην Ευρώπη δημιουργήθηκε μια κατάσταση που «εγκυμονούσε κοινωνικούς κλονισμούς». Ο ένας από τους δύο βασικούς στόχους του Β' Παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού Πολέμου, η στρατιωτική συντριβή της ΕΣΣΔ, δεν είχε επιτευχθεί... Αντίθετα, στο γερμανικό Κοινοβούλιο, το Ράιχσταγκ, κυμάτιζε από την 1^η Μάη 1945 η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο. Η δύναμη αυτής της εικόνας κρατά έκτοτε - 80 χρόνια μετά - ζωντανό στη συνείδηση των λαών όλου του κόσμου αυτό το μοναδικής ιστορικής σημασίας γεγονός. Το όνομα του στρατιώτη Μ. Β. Καντάρια (δείτε Η Κόκκινη Σημαία υψώνεται στο Ράιχσταγκ) που, μαζί με τον λοχία Μ. Α. Γιεγκόροφ, κάρφωσε την κόκκινη σημαία στο Ράιχσταγκ πέρασε στην αιωνιότητα. Ανιχνευτές και οι δύο του 756 Συντάγματος πεζικού της 150ής Μεραρχίας, είχαν χρεωθεί από το πολεμικό συμβούλιο της 3ης Στρατιάς κρούσης του Κόκκινου Στρατού να καρφώσουν την κόκκινη σημαία στην καρδιά του κτήνους, στο Ράιχσταγκ. Το βράδυ της 8^ης προς 9^η ΑπΜάη η Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη επισφραγιζόταν με την παράδοση άνευ όρων του ναζιστικού στρατού στον Κόκκινο Στρατό. Στις 24 Ιούνη 200 σημαίες των ναζί ρίχτηκαν στα κράσπεδα του Μαυσωλείου του Λένιν στη Μόσχα.

Επιχείρηση “Μπαρμπαρόσα”

Στις, η ναζιστική Γερμανία, μαζί και οι σύμμαχοί της, επιτέθηκε στην ΕΣΣΔ με την περίφημη επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» διεξάγοντας έναν καταστροφικό και εξοντωτικό πόλεμο. Λίγους μήνες μετά τις 22 Ιούνη 1941, μιλώντας σε πανηγυρική συνεδρίαση με αφορμή την επέτειο του Μεγάλου Οκτώβρη, ο Στάλιν σημείωνε: «Οι Γερμανοί επιδρομείς θέλουν να κάνουν έναν πόλεμο εξοντωτικό ενάντια στους λαούς της ΕΣΣΔ. Τι να γίνει; Αν οι Γερμανοί θέλουν έναν πόλεμο εξόντωσης, θα τον έχουν. Από τούτη τη στιγμή το καθήκον μας, το καθήκον των λαών της ΕΣΣΔ, το καθήκον των μαχητών, των διοικητών και των πολιτικών στελεχών του στρατού και του ναυτικού μας είναι να εξοντώσουν ως τον τελευταίο όλους τους Γερμανούς, που μπήκαν στο έδαφος της πατρίδας μας σαν κατακτητές της. Κανένα έλεος για τους Γερμανούς κατακτητές! Θάνατος στους Γερμανούς επιδρομείς». Ο εχθρός ήδη είχε κυριεύσει ένα μεγάλο μέρος από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Εσθονία, μια σειρά από άλλες περιοχές, είχε εισχωρήσει έως την κοιλάδα του Ντονέτς, απειλούσε το Λένινγκραντ, απειλούσε την ίδια τη Μόσχα που πολεμούσε ήδη από τις 30 Σεπτέμβρη.

Οι ναζί ηττήθηκαν τελικά στα περίχωρα της Μόσχας κι αυτή η ήττα, που συνοδεύτηκε από πετυχημένη αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού το χειμώνα του 1941 - 1942, είχε τεράστια στρατιωτικο-πολιτική και διεθνή σημασία. Η ήττα των χιτλερικών στρατευμάτων στα πρόθυρα της Μόσχας ήταν το αποφασιστικό στρατιωτικο-πολιτικό γεγονός του πρώτου χρόνου του πολέμου, που ουσιαστικά έβαλε τέλος στο βασικό σχέδιο του «Μπαρμπαρόσα» και αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη ήττα των χιτλερικών. Το σχέδιό τους για έναν «κεραυνοβόλο» πόλεμο κατέρρευσε ολοκληρωτικά και διαψεύστηκε ο μύθος για το αήττητο του γερμανικού στρατού. Το μέτωπο σταθεροποιήθηκε. Η αντεπίθεση ξεκίνησε στις 7 προς 8 Γενάρη 1942.

Το φράγμα του Στάλινγκραντ

 

Όμως, η χιτλερική Γερμανία ετοιμαζόταν για τη σφοδρότερη επίθεση που έκανε στα χρόνια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Ήταν η επίθεση στο νότιο μέτωπο, που κατέληξε με τη μεγάλη μάχη του Στάλινγκραντ. Η γερμανική επίθεση είχε ως στόχο τον έλεγχο μιας στρατηγικής σημασίας περιοχής στο νότο, που περιλάμβανε τον υδάτινο δρόμο του Βόλγα και τις περιοχές του Καυκάσου, με ιδιαίτερο στόχο τις πετρελαιοπηγές του Μπακού. Οι αμυντικές επιχειρήσεις κράτησαν από τις 17 του Ιούλη του 1942 έως τις 18 του Νοέμβρη του ίδιου έτους. Στις 19 Νοέμβρη 1942 μπήκε σε εφαρμογή το σοβιετικό σχέδιο αντεπίθεσης. Οι τρομακτικές μάχες που ακολούθησαν τέλειωσαν στις 2 Φλεβάρη 1943, με τη συντριβή των γερμανικών στρατευμάτων και των συμμάχων τους και την παράδοση της στρατιάς του Φον Πάουλους.

Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης, Ι. Β. Στάλιν, χαρακτήρισε τη μάχη του Στάλινγκραντ «τη μεγαλύτερη στην ιστορία των πολέμων». Ήταν εκείνο το σημείο καμπής, που άλλαξε τη ροή του πολέμου. Ακολούθησε η συντριβή των γερμανικών τεθωρακισμένων στο Κουρσκ (5 Ιούλη - 23 Αυγούστου 1943), ενώ παράλληλα στο Λένινγκραντ κατά την πλέον αιματηρή πολιορκία στην Ιστορία, που κράτησε 872 μέρες και κόστισε τη ζωή σε πάνω από 1.000.000 Σοβιετικούς πολίτες, η αντίσταση πήρε επικές διαστάσεις μέχρι τη λήξη της πολιορκίας στις 27 Γενάρη 1944.

Η Σοβιετική Ένωση αντιμετώπισε
τις δυνάμεις του “Αξονα” στην ηπειρωτική Ευρώπη
μόνη της επί 2 ολόκληρα χρόνια

Το τίμημα ήταν βαρύ. Η ΕΣΣΔ είχε 20.000.000 νεκρούς σε μάχιμο και άμαχο πληθυσμό, ενώ συνολικά τα θύματα υπολογίζονται σε περίπου 30 εκατομμύρια, μαζί με τους ανάπηρους και τους τραυματίες. Για σύγκριση: Οι νεκροί της Βρετανίας έφτασαν τους 375.000 και των ΗΠΑ τους 405.000. Την ίδια στιγμή, στο ανατολικό μέτωπο η Βέρμαχτ είχε απώλειες περίπου 10.000.000 άνδρες, δηλαδή σχεδόν το 77% των συνολικών απωλειών της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.Από τα 260 δισ. δολάρια του συνολικού ύψους των ζημιών που υπέστη η ευρωπαϊκή ήπειρος στη διάρκεια του πολέμου, τα 128 δισ. δολάρια αναλογούσαν στην ΕΣΣΔ: Σε σωρούς ερειπίων μετατράπηκαν 1.710 πόλεις της ΕΣΣΔ. Ακόμα, κάηκαν 70.000 χωριά και κεφαλοχώρια. Καταστράφηκαν ολοκληρωτικά ή εν μέρει 32.000 βιομηχανικές επιχειρήσεις και 65.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών. Καταληστεύθηκαν 98.000 κολχόζ, 5.000 σοβχόζ και Μηχανοτρακτερικοί Σταθμοί, χιλιάδες νοσοκομεία, σχολεία, μουσεία, ανώτερα ιδρύματα και βιβλιοθήκες.

Η τελική αντεπίθεση

Στα τέλη του 1944 - αρχές του 1945, ο γερμανικός στρατός παρέμενε αρκετά ισχυρός, παρά τις βαριές του ήττες στο ανατολικό μέτωπο. Είχε στις τάξεις του 5.400.000 άνδρες, 28.500 πυροβόλα και όλμους, 3.950 άρματα και 1.960 αεροπλάνα. Οι εφεδρείες του, που αργότερα χρησιμοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο εναντίον των σοβιετικών στρατευμάτων, αριθμούσαν 2.433.000 άνδρες, 2.700 πυροβόλα, 5.300 άρματα και άλλα επιθετικά όπλα και 3.270 αεροπλάνα. Στις 12/1/1945, τα σοβιετικά στρατεύματα εξαπέλυσαν μιαν επίθεση τεράστιας έκτασης, που διέλυσε τη ναζιστική στρατιωτική μηχανή. Ήταν τόσο μεγάλη αυτή η στρατιωτική ενέργεια του Κόκκινου Στρατού, που στην κυριολεξία άφησε ολόκληρο τον κόσμο άναυδο. «Είναι ίσως η πιο μεγάλη επίδειξη στρατιωτικής δύναμης που έχει δει ποτέ ο κόσμος», έγραφαν οι αγγλικές εφημερίδες και το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων υποχρεωνόταν να αναγνωρίσει ότι «ποτέ δεν έγινε στην πολεμική ιστορία μια τέτοια επίθεση».

Τα ματαιωμένα σχέδια

Η ορμητική αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού, εκτός των άμεσων αποτελεσμάτων στο πεδίο της μάχης, έσβησε κάθε σενάριο ξεχωριστής συνθηκολόγησης μεταξύ ΗΠΑ - Μ. Βρετανίας και της ναζιστικής Γερμανίας, παρόλο που υπήρχαν Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι που μέχρι την τελευταία στιγμή υποστήριζαν ένα τέτοιο σενάριο. Η λογική που είχε διατυπώσει με γλαφυρό τρόπο από τη δεκαετία του 1930 ο μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν, «οι δύο τίγρεις θα παλέψουν μεταξύ τους και θα ματώσουν. Όταν πια θα κείτονται σχεδόν άπνοες και χωρίς αίμα θα έρθει η σειρά μας να επιβληθούμε», δεν σταμάτησε ποτέ να βρίσκεται στην ατζέντα των Δυτικών «συμμάχων». Αποτέλεσε μια βασική αιτία και της καθυστέρησης, παρά τις συμφωνίες που είχαν κάνει με την ΕΣΣΔ, για το «άνοιγμα» του δεύτερου μετώπου στη Δύση. Τελικά, μόνο το 1944, όταν πλέον η Σοβιετική Ενωση καταδίωκε τις γερμανικές στρατιές από τα εδάφη της και είχε γίνει φανερό ότι ο Κόκκινος Στρατός προετοιμαζόταν να απελευθερώσει και τις κατεχόμενες χώρες της Ευρώπης, μόνο τότε υποχρεώθηκαν να ανοίξουν το δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη. Μόλις στις 6 Ιούνη 1944, με την απόβαση στη Νορμανδία. Κι αυτό, από το φόβο ότι η παρουσία του Κόκκινου Στρατού στην Ευρώπη θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια αλλαγή συσχετισμών σε βάρος της αστικής εξουσίας σε μια σειρά από κράτη. Έτσι ξεκίνησαν έναν αγώνα δρόμου για να φτάσουν πρώτοι στη γερμανική πρωτεύουσα. Ήταν, όμως, μόνο ο Κόκκινος Στρατός αυτός που στο ανατολικό μέτωπο κατέστρεψε ή αιχμαλώτισε 607 γερμανικές μεραρχίες, κάνοντας τους ναζί να έχουν εκεί μέχρι και τετραπλάσιες απώλειες σε σύγκριση με όλα τα άλλα μέτωπα μαζί (Β. Αφρική, Δ. Ευρώπη, Ιταλία).

Με τη μία μετά την άλλη τις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης να απελευθερώνονται από τον Κόκκινο Στρατό ο Απρίλης του 1945 βρίσκει τον χιτλερικό στρατό να καταρρέει. Στις 21.50 της 30ής του Απρίλη 1945, ο Κόκκινος Στρατός ύψωνε την κόκκινη σημαία της παγκόσμιας εργατιάς στο Ράιχσταγκ.

Οκτώβρης - Δεκέμβρης 1941
Η Μάχη της Μόσχας

Νοέμβρης του 1941. Σε απόσταση αναπνοής, μερικές δεκάδες χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα βρίσκεται η ναζιστική στρατιωτική μηχανή, έτοιμη να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στην καρδιά του σοβιετικού κράτους. Ήδη, από τις 19 Οκτώβρη, η σοβιετική πρωτεύουσα έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πολιορκίας και το σοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα έχει καλέσει το λαό και τις ένοπλες δυνάμεις να δείξουν τη μεγαλύτερη δυνατή επαγρύπνηση και να αποκρούσουν αποφασιστικά τον εχθρό. Στις 3 Νοέμβρη, η ΠΡΑΒΝΤΑ έγραφε: «Μπροστά σε όλους τους μαχητές που αμύνονται στα κράσπεδα της Μόσχας ορθώνεται τώρα το μεγαλύτερο ιστορικό καθήκον: Να συγκρατήσουν και τη νέα αυτή πίεση των χιτλερικών ορδών, να την υποδεχτούν με ατσαλένια σταθερότητα και καρτερικότητα, ανδρεία και αυτοθυσία»¹. Η εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση όχι μόνο δεν εμποδίζει, αλλά αντίθετα επιβάλλει σε λαό, κόμμα και ηγεσία το γιορτασμό της 24ης επετείου της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Στις 6 Νοέμβρη, ο Στάλιν μιλάει στην αφιερωμένη στην επέτειο της Επανάστασης πανηγυρική συνεδρίαση του Σοβιέτ και των κομματικών και κοινωνικών οργανώσεων της πρωτεύουσας. «Πέρασαν - είπε - 24 χρόνια από τότε που νίκησε η σοσιαλιστική επανάσταση του Οχτώβρη και εγκαθιδρύθηκε στη χώρα μας το σοβιετικό καθεστώς. Βρισκόμαστε τώρα στο κατώφλι του 25^ου χρόνου της ύπαρξης του σοβιετικού καθεστώτος. Συνήθως, στις πανηγυρικές συνεδριάσεις των επετείων της επανάστασης του Οχτώβρη, κάνουμε απολογισμό των επιτυχιών μας στον τομέα της ειρηνικής ανοικοδόμησης για το χρόνο που πέρασε. Έχουμε πραγματικά τη δυνατότητα να κάνουμε αυτόν τον απολογισμό, γιατί οι επιτυχίες μας στον τομέα της ειρηνικής ανοικοδόμησης μεγαλώνουν, όχι μόνο από χρόνο σε χρόνο, αλλά και από μήνα σε μήνα. Ποιες είναι αυτές οι επιτυχίες και κατά πόσο είναι μεγάλες, αυτό το ξέρουν όλοι, τόσο οι φίλοι, όσο και οι εχθροί. Ο χρόνος, όμως, που μας πέρασε δεν είναι μόνο χρόνος ειρηνικής ανοικοδόμησης. Είναι, ταυτόχρονα, και χρόνος πολέμου ενάντια στους Γερμανούς επιδρομείς, που επιτέθηκαν ενάντια στη φιλειρηνική μας χώρα. Μόνο στους πρώτους έξι μήνες του έτους, μπορέσαμε να συνεχίσουμε την ειρηνική, δημιουργική δουλιά μας. Η δεύτερη εξαμηνία, πάνω από 4 μήνες, περνάει μέσα σε συνθήκες άγριου πολέμου ενάντια στους Γερμανούς ιμπεριαλιστές. Έτσι, ο πόλεμος ήταν ένα σημείο στροφής στην ανάπτυξη της χώρας μας τον περασμένο χρόνο. Ο πόλεμος περιόρισε σημαντικά και σε ορισμένους τομείς σταμάτησε ολότελα την ειρηνική ανοικοδομητική δουλιά μας. Μας ανάγκασε να αναπροσαρμόσουμε όλη τη δουλιά μας πάνω σε πολεμικό ρυθμό. Μετέτρεψε τη χώρα μας σε ενιαία και συμπαγή μετόπισθεν, που εξυπηρετούν το μέτωπο, που εξυπηρετούν τον Κόκκινο Στρατό μας, το πολεμικό ναυτικό μας. Η περίοδος της ειρηνικής ανοικοδόμησης τελείωσε. Άρχισε η περίοδος του απελευθερωτικού πολέμου ενάντια στους Γερμανούς επιδρομείς».

Αφού έκανε έναν απολογισμό των 4 μηνών του πολέμου και αναφέρθηκε εκτενώς στο χαρακτήρα της ναζιστικής Γερμανίας, ο Στάλιν υπογράμμισε το αναπόφευκτο της ήττας της Γερμανίας και πρόσθεσε: «Ο Λένιν ξεχώριζε δύο ειδών πολέμους: Κατακτητικούς, και συνεπώς άδικους πολέμους, και απελευθερωτικούς, δίκαιους πολέμους. Οι Γερμανοί διεξάγουν τώρα έναν κατακτητικό, άδικο πόλεμο, που αποβλέπει στην αρπαγή ξένου εδάφους και στην υποδούλωση ξένων λαών. Γι' αυτό όλοι οι τίμιοι άνθρωποι πρέπει να ξεσηκωθούν ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές σαν εχθρούς. Αντίθετα από τη χιτλερική Γερμανία, η Σοβιετική Ένωση και οι σύμμαχοί της διεξάγουν έναν πόλεμο απελευθερωτικό, δίκαιο, που αποβλέπει στην απελευθέρωση των υποδουλωμένων λαών της Ευρώπης και της ΕΣΣΔ από τη χιτλερική τυραννία. Γι' αυτό όλοι οι τίμιοι άνθρωποι πρέπει να υποστηρίξουν τους στρατούς της ΕΣΣΔ, της Μεγάλης Βρετανίας και των άλλων συμμάχων, σαν στρατούς απελευθερωτικούς... Είναι ανάγκη ο στρατός και το ναυτικό μας να έχουν δραστήρια και ενεργητική υποστήριξη από ολόκληρη τη χώρα μας. Οι εργάτες μας και οι υπάλληλοι, άνδρες και γυναίκες, να εργάζονται ασταμάτητα στις επιχειρήσεις μας και να δίνουν στο μέτωπο όλο και περισσότερα τανκς, αντιαρματικά όπλα και πυροβόλα, αεροπλάνα, κανόνια, όλμους, πολυβόλα, τουφέκια, πολεμοφόδια. Οι άνδρες και οι γυναίκες των κολχόζ μας να δουλεύουν ασταμάτητα στα χωράφια τους και να δίνουν στο μέτωπο και στη χώρα όλο και περισσότερο στάρι, κρέας, πρώτες ύλες για τη βιομηχανία. Ολη η χώρα μας και όλοι οι λαοί της ΕΣΣΔ να οργανωθούν σε ένα πολεμικό στρατόπεδο, που να διεξάγει, μαζί με το στρατό και το ναυτικό μας, το μεγάλο απελευθερωτικό πόλεμο για την τιμή και την ελευθερία της πατρίδας μας, για τη συντριβή των γερμανικών στρατιών. Αυτό είναι τώρα το καθήκον μας. Μπορούμε και πρέπει να εκπληρώσουμε αυτό το καθήκον»².

Την επόμενη μέρα, 7 Νοέμβρη, ο Στάλιν μίλησε στην Κόκκινη Πλατεία με την ευκαιρία μιας μεγαλειώδους και ταυτόχρονα ιστορικής στρατιωτικής παρέλασης προς τιμήν της Οχτωβριανής Επανάστασης. Είπε ανάμεσα σε άλλα³: «Σύντροφοι κόκκινοι φαντάροι και κόκκινοι ναύτες, διοικητές και πολιτικοί καθοδηγητές, παρτιζάνοι και παρτιζάνες! Σας ατενίζει όλος ο κόσμος σαν σε μια δύναμη ικανή να εκμηδενίσει τις ληστρικές στρατιές των Γερμανών κατακτητών. Σας ατενίζουν οι υποδουλωμένοι λαοί της Ευρώπης που έχουν υποταχθεί στους Γερμανούς κατακτητές σαν απελευθερωτές τους. Σας έλαχε μια μεγάλη απελευθερωτική αποστολή. Φανείτε άξιοι αυτής της αποστολής! Ο πόλεμος που διεξάγετε είναι πόλεμος απελευθερωτικός, πόλεμος δίκαιος».

Στη συνέχεια, μετά το τέλος της ομιλία του Στάλιν, ξεκίνησε η παρέλαση. Τα συντάγματα περνούσαν για ώρες σιωπηλά μπροστά από το Μαυσωλείο του Λένιν και τραβούσαν κατευθείαν για το μέτωπο. Πρόσωπα βουβά, με αυστηρά χαρακτηριστικά, που τα έκανε ακόμη αυστηρότερα η στρατιωτική περιβολή, μα πάνω απ' όλα αποφασισμένα να φέρουν τη νίκη. Λίγες μέρες αργότερα, στις 15-18 Νοέμβρη, μια νέα επίθεση του εχθρού τον έφερε μια ανάσα από τη σοβιετική πρωτεύουσα. Στα τέλη Νοέμβρη, τα γερμανικά στρατεύματα βρίσκονταν στο κανάλι Μόσχα - Βόλγας και είχαν περάσει στην ανατολική του όχθη. Η Μόσχα απείχε πλέον 25 με 30 χιλιόμετρα. Ας δούμε όμως πώς φτάσαμε έως αυτό το σημείο⁴:

Η αποτυχία του κεραυνοβόλου πολέμου

Οταν η ναζιστική Γερμανία αποφάσιζε να επιτεθεί εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης, υπολόγιζε σε έναν κεραυνοβόλο πόλεμο, που μέσα σε τέσσερις, το πολύ πέντε βδομάδες θα είχε οδηγήσει στη συντριβή του αντιπάλου της και στην καταστροφή του κύριου όγκου των στρατιωτικών του δυνάμεων. Η «Οδηγία Νο 21 - Περίπτωση Μπαρμπαρόσα» που ο Χίτλερ υπέγραψε στις 18 Δεκέμβρη του 1940, όρισε ότι «οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να προετοιμαστούν για να συντρίψουν τη Σοβιετική Ρωσία σε μια ταχεία εκστρατεία πριν απ' το τέλος του πολέμου εναντίον της Αγγλίας». Και υπογράμμιζε: «Ο όγκος του ρωσικού στρατού στη δυτική Ρωσία πρέπει να εκμηδενιστεί με τολμηρές επιχειρήσεις διά της εισχωρήσεως τεσσάρων βαθυτάτων αρματικών σφηνών και η υποχώρηση των ετοιμοπόλεμων δυνάμεων του εχθρού σε μεγάλες εκτάσεις της Ρωσίας πρέπει να παρεμποδιστεί». Ακόμη, τονιζόταν πως αν τα αποτελέσματα μιας τέτοιας επιχείρησης δεν έφεραν την εξάρθρωση της ρωσικής αντίστασης, τότε η γερμανική πολεμική αεροπορία θα έπρεπε να καταστρέψει και την πιο μακρινή βιομηχανική περιοχή των Ουραλίων, ενώ ο σοβιετικός στόλος θα έπρεπε να αχρηστευτεί με την κατάληψη των βάσεών του στη Βαλτική⁵. Η επιτυχία ενός τέτοιου σχεδίου απαιτούσε τη συγκέντρωση του κύριου όγκου του Κόκκινου Στρατού όσο πιο κοντά στα σύνορα γινόταν, κάτι που οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις επιχείρησαν να το πετύχουν, πριν τεθεί σε εφαρμογή το «σχέδιο Μπαρμπαρόσα», με τη σχεδόν φανερή παρουσία τους κατά μήκος των σοβιετικών συνόρων, τις παραβιάσεις του σοβιετικού εναέριου χώρου και πλήθος άλλων προκλήσεων. Εντούτοις δεν κατάφεραν το σκοπό τους, γεγονός που στο μεγαλύτερο, τουλάχιστον, βαθμό οφείλεται στην επιμονή του Στάλιν να διατηρηθεί ο κύριος όγκος των δυνάμεων του Κόκκινου Στρατού σε σημαντική απόσταση από τη γραμμή του μετώπου. Γράφουν - οι κάθε άλλο παρά φιλοκομμουνιστές - αδελφοί Ζόρες και Ρόι Μεντβέντιεφ⁶: «Εκείνη την εποχή το υπουργείο Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο, έχοντας πειστεί ότι η έναρξη του πολέμου θα ήταν άμεση, εκλιπάρησαν τον Στάλιν να μεταφέρει μεγαλύτερο όγκο δυνάμεων από τις εφεδρείες στα δυτικά σύνορα και να δημιουργήσει μια πιο συμπαγή, συγκεντρωμένη διάταξη των δυνάμεων στις περιοχές κοντά στο μέτωπο. Ο Στάλιν απέρριψε κατηγορηματικά αυτό το αίτημα, επιμένοντας ότι πρέπει να διατηρηθούν μεγάλης κλίμακας εφεδρείες σε σημαντική απόσταση από οποιαδήποτε γραμμή μετώπου».

Η ρωσική αντεπίθεση

Για το ίδιο θέμα, ο στρατάρχης Ζούκοφ γράφει στα απομνημονεύματα του⁷: «Τα τελευταία χρόνια συνήθιζαν να κατηγορούν το Γενικό Στρατηγείο ότι δεν είχε δώσει διαταγές για μετακίνηση των βασικών δυνάμεων των στρατευμάτων μας από το βάθος της χώρας με σκοπό ν' αποκρουσθεί το εχθρικό χτύπημα. Δεν μπορώ να πω τι θα συνέβαινε αν γινόταν αυτό, αν θα ήταν καλύτερα ή χειρότερα. Είναι πολύ πιθανό ότι τα στρατεύματά μας, όντας ανεπαρκώς εφοδιασμένα με αντιτανκικά και αντιαεροπορικά μέσα άμυνας, έχοντας μικρότερη ευλυγισία από τα εχθρικά στρατεύματα, δε θα άντεχαν στα ισχυρά συντριπτικά χτυπήματα των θωρακισμένων δυνάμεων του εχθρού και μπορούσαν να βρεθούν στην ίδια δύσκολη κατάσταση που βρέθηκαν ορισμένες στρατιές των παραμεθόριων περιοχών. Και ακόμα είναι άγνωστο, πώς θα διαμορφωνόταν αργότερα η κατάσταση κοντά στη Μόσχα, στο Λένινγκραντ και στα νότια της χώρας. Σ' αυτά πρέπει να προστεθεί ότι η χιτλερική διοίκηση υπολόγιζε ότι εμείς θα τραβούσαμε πιο κοντά στα κρατικά σύνορα τις κύριες δυνάμεις των μετώπων, όπου ο εχθρός σκόπευε να τις κυκλώσει και συντρίψει. Αυτός ήταν ο κύριος σκοπός του σχεδίου "Μπαρμπαρόσα" στην αρχή του πολέμου».

Ο κεραυνοβόλος πόλεμος της Βέρμαχτ εναντίον της ΕΣΣΔ πολύ γρήγορα φάνηκε ότι είχε αποτύχει και τούτο οφειλόταν στη σωστή τακτική της σοβιετικής διοίκησης, η οποία δεν εγκλωβίστηκε στα σχέδια του εχθρού, αλλά και στη γεμάτη αυτοθυσία αντίσταση των σοβιετικών στρατευμάτων στα σύνορα, που είχε ως αποτέλεσμα πολύ μεγάλες απώλειες σε βάρος του Κόκκινου Στρατού⁸.

Στόχος η καρδιά του σοβιετικού κράτους

Παρά την αποτυχία του κεραυνοβόλου χτυπήματος, η γερμανική διοίκηση συνέχιζε να υποτιμά τη δύναμη της σοβιετικής στρατιωτικής μηχανής και να θεωρεί ότι η νίκη εναντίον του Κόκκινου Στρατού δε βρισκόταν πολύ μακριά. Στην εκτίμηση αυτή ωθούσε και το γεγονός ότι τα γερμανικά στρατεύματα είχαν ακόμη την πρωτοβουλία των κινήσεων, ενώ ο Σοβιετικός Στρατός βρισκόταν σε θέση άμυνας. Το Σεπτέμβρη του 1941, η στρατιωτική κατάσταση είχε ως εξής: Υστερα από τη μάχη του Σμόλενσκ, σε όλο το κεντρικό μέτωπο, τα γερμανικά στρατεύματα αναγκάστηκαν να διακόψουν την επίθεση και να περάσουν σε θέση άμυνας. Στο τέλος Σεπτέμβρη σταμάτησε η εχθρική επίθεση στην περιοχή του Λένινγκραντ και άρχισε η πολιορκία της πόλης και η ηρωική άμυνά της, που κράτησε πάνω από 900 μέρες. Στο νότιο μέτωπο, η προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων συνεχιζόταν. Στα τέλη Σεπτέμβρη, οι Γερμανοί κατέλαβαν το Κίεβο, πέρασαν το Δνείπερο και εισχώρησαν βαθιά στο έδαφος της Ανατολικής Ουκρανίας, φτάνοντας έως τη χερσόνησο της Κριμαίας⁹. Σ' αυτές τις συνθήκες κι έχοντας την ψευδαίσθηση μιας σύντομης ολοκληρωτικής νίκης, η γερμανική διοίκηση αποφάσισε να επιτεθεί εναντίον της Μόσχας, υπολογίζοντας να συντρίψει την αντίσταση του Κόκκινου Στρατού μπροστά στη σοβιετική πρωτεύουσα και να νικήσει ολοκληρωτικά πριν ακόμη ξεκινήσει ο βαρύς ρωσικός χειμώνας.

Η επιλογή της Μόσχας ως στρατιωτικού στόχου πρωτεύουσας σημασίας ήταν μια παρέκκλιση από το σχέδιο «Μπαρμπαρόσα». Ο Λίντελ Χαρτ σημειώνει: «Ο Χίτλερ επεθύμη να καταλάβει το Λένινγκραντ ως πρωταρχικόν αντικειμενικό σκοπόν, εκκαθαρίζων ούτω το βαλτικόν του πλευρόν και επιτυγχάνων σύνδεσμον με τους Φινλανδούς έθετε εις δευτερεύουσαν μοίραν τη σημασίαν της Μόσχας. Με μίαν οξείαν όμως έννοιαν των οικονομικών παραγόντων ήθελεν επίσης να εξασφαλίση τον γεωργικόν πλούτον της Ουκρανίας και τη βιομηχανική περιοχήν του Κάτω Δνείπερου». Αντίθετη άποψη, όμως, είχαν οι στρατηγοί του. «Ο Μπράουχιτς και ο Χάλντερ ήθελον να συγκεντρωθούν επί του άξονος προελάσεως της Μόσχας - όχι προς σκοπόν να καταλάβουν την πρωτεύουσαν, αλλά διότι εφρόνουν ότι ο άξων ούτος προσέφερε την καλυτέραν πιθανότητα προς καταστροφήν του όγκου των ρωσικών δυνάμεων, τον οποίον ούτοι ανέμενον να συναντήσουν επί της οδού προς τη Μόσχαν»¹⁰. Τελικά, η άποψη της Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης επικράτησε της άποψης του Χίτλερ και η Μόσχα επιλέχτηκε ως στρατιωτικός στόχος πρωτεύουσας σημασίας. Γράφει ο Ian Kershaw¹¹: «Η στρατηγική τού να αποκτήσουν πρώτα τον έλεγχο στη Βαλτική και να αποκόψουν τη ζωτική για την οικονομία σοβιετική ενδοχώρα στο νότο, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα γερμανικά αποθέματα πετρελαίου στη Ρουμανία, προτού επιτεθούν στη Μόσχα, δεν ήταν καθόλου παράλογη ως σκέψη. Και ο φόβος ότι μια κατά μέτωπο επίθεση εναντίον της Μόσχας θα απωθούσε απλώς τις σοβιετικές δυνάμεις αντί να τις περικυκλώσει, ήταν πραγματικός. Η επιλογή της Ανώτερης Στρατιωτικής Διοίκησης να παρεκκλίνει από το σχέδιο ''Μπαρμπαρόσα'' όσο η εκστρατεία βρισκόταν εν εξελίξει δεν αποτελούσε αυτονόητη βελτίωση. Η επιστροφή στην προεπιλεγμένη στρατηγική του Halder έγινε επειδή η Κεντρική Ομάδα Στρατιών είχε προωθηθεί γρηγορότερα και θεαματικότερα από τα αναμενόμενα και τώρα ασκούσε έντονες πιέσεις για να συνεχίσει την προέλαση και, όπως πίστευε, να τελειώσει την αποστολή της με την κατάκτηση της Μόσχας».

Το σχέδιο επίθεσης κατά της Μόσχας πήρε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Τυφώνας». Μια ονομασία που όσο κι αν ακούγεται βαρύγδουπη, κάθε άλλο παρά μπορούσε να απεικονίσει τα πραγματικά, πολύ χειρότερα από έναν τυφώνα, σχέδια των χιτλερικών για τη σοβιετική πρωτεύουσα. Σε μια συζήτηση που είχε με τον Γκέμπελς στις 23 Σεπτέμβρη του 1941 ο Χίτλερ αποκάλυπτε πως στόχος ήταν το Λένινγκραντ - η γενέτειρα του Μπολσεβικισμού - να ισοπεδωθεί και την ίδια τύχη να έχει και η Μόσχα¹². Οι χιτλερικοί στρατιωτικοί ηγέτες είχαν καταρτίσει το σχέδιο καταστροφής της Μόσχας σε όλες του τις λεπτομέρειες. Η περικύκλωση της πόλης έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί ως τις 15 Οκτώβρη του 1941. Κατόπιν θα εφαρμοζόταν η διαταγή του Χίτλερ που έλεγε¹³: «Η πόλη της Μόσχας θα κυκλωθεί έτσι ώστε ούτε ένας Ρώσος στρατιώτης, ούτε ένας κάτοικος - άνδρας, παιδί η γυναίκα - να μπορέσει να ξεφύγει. Κάθε απόπειρα εξόδου να παταχθεί με τη βία. Έγιναν όλες οι αναγκαίες προετοιμασίες, ώστε η Μόσχα και τα προάστιά της με τη βοήθεια τεράστιων μέσων να πλημμυρίσει από νερά. Εκεί που σήμερα είναι η Μόσχα, πρέπει να γίνει τεράστια θάλασσα που για πάντα θα σκεπάζει, από τον πολιτισμένο κόσμο, την πρωτεύουσα του ρωσικού λαού».

Η μεγάλη μάχη της Μόσχας αρχίζει

Δίνοντας στην επιχείρηση κατά της Μόσχας αποφασιστική σημασία η ναζιστική στρατιωτική διοίκηση ενίσχυσε την ομάδα στρατιών «Κέντρο» σε βάρος των άλλων στρατιωτικών της συγκροτημάτων. Ετσι, στον τομέα της Μόσχας συγκεντρώθηκαν 53 μεραρχίες πεζικού, 14 μεραρχίες αρμάτων μάχης και 8 μηχανοκίνητες, δηλαδή το 38% των δυνάμεων του πεζικού και το 64% των σχηματισμών αρμάτων και μηχανοκίνητων που δρούσαν σε ολόκληρο το σοβιετογερμανικό μέτωπο¹⁴. Την 1η Οκτώβρη 1941 η ομάδα στρατιών «Κέντρο» διέθετε 1.800.000 άνδρες, πάνω από 14 χιλιάδες πυροβόλα και όλμους και 1.700 τανκς. Για την υποστήριξη της επίθεσης διατέθηκαν περί τα 1.390 αεροπλάνα.

Την ομάδα στρατιών «Κέντρο» θα αντιμετώπιζαν από την άλλη πλευρά οι στρατιές του Δυτικού, του Εφεδρικού και του μετώπου Μπριάνσκ, τις οποίες διοικούσαν αντίστοιχα ο στρατηγός Ι. Κόνιεφ, ο στρατάρχης της ΕΣΣΔ Ε. Μπουντιόνι και ο στρατηγός Α. Γερεμένκο. Στη διάθεσή τους είχαν 95 σχηματισμούς, πολλοί από τους οποίους δεν είχαν πλήρη σύνθεση και μερικοί δεν ήταν αρκετά εκπαιδευμένοι και δεν είχαν πολεμική πείρα. Συνολικά στη σύνθεση των τριών αυτών μετώπων πολεμούσαν γύρω στους 1.250.000 άνδρες, με 7.600 πυροβόλα και όλμους, 990 τανκς και γύρω στα 680 αεροπλάνα¹⁵. Η υπεροχή του αντιπάλου είναι οφθαλμοφανής.

Η επίθεση των ναζιστικών στρατευμάτων κατά της Μόσχας άρχισε στις 30 του Σεπτέμβρη με χτύπημα της 2ης ομάδας αρμάτων μάχης στην αριστερή πτέρυγα του μετώπου του Μπριάνσκ και του Οριόλ, παρακάμπτοντας το Μπριάνσκ από τα νοτιοανατολικά. Στις 2 του Οκτώβρη άρχισαν την επίθεση οι κύριες δυνάμεις της ομάδας στρατιών «Κέντρο», με συγκλίνουσα κατεύθυνση προς τη Βιάσμα. Την ίδια ημέρα - δηλαδή στις 2 Οκτώβρη - ο Χίτλερ σε λόγο του έλεγε μεταξύ άλλων¹⁶: «Δημιουργήθηκαν επιτέλους οι προϋποθέσεις για το τελευταίο μεγάλο πλήγμα, που πρέπει να καταφέρουμε στον εχθρό για να τον συντρίψουμε πριν από το χειμώνα. Καταβάλαμε όλες τις ανθρώπινα δυνατές προσπάθειες και τώρα πια όλες οι προετοιμασίες μας έχουν τελειώσει. Αυτή τη φορά, σχεδιασμένα, βήμα με βήμα, προετοιμάσαμε τα πάντα, φέραμε τον εχθρό σε τέτοια θέση, ώστε σήμερα μπορούμε να του δώσουμε το τελικό θανάσιμο χτύπημα. Σήμερα αρχίζει η τελευταία, η πιο μεγάλη μάχη αυτού του χρόνου».

Στις 8 Οκτώβρη έπεσε το Οριόλ, μια σημαντική πόλη νότια της Μόσχας και ο Χίτλερ έστειλε το διευθυντή του για θέματα Τύπου, Οτο Ντίτριχ, αεροπορικώς στο Βερολίνο για να δηλώσει στους ανταποκριτές των κυριότερων εφημερίδων του κόσμου ότι «Δι' οιονδήποτε στρατιωτικόν σκοπόν η Σοβιετική Ρωσία έχει εξοφλήσει». Αλλά, όπως σημειώνει ο Αμερικανός δημοσιογράφος Ουίλιαμ Σίρερ, «Αι δημόσιαι αυταί καυχησιολογίαι του Χίτλερ και του Ντίτριχ, διά να είπωμεν το ολιγώτερον, ήσαν πρόωροι»... Και ο Σίρερ προσθέτει με νόημα: «Οχι εν τούτοις τόσον πρόωροι, όσο αι προειδοποιήσεις του Αμερικανικού Γενικού Επιτελείου, το οποίον κατά τον Ιούλιον είχεν εμπιστευτικώς πληροφορήσει Αμερικανούς εκδότας εφημερίδων και εις Ουάσιγκτον ανταποκριτάς ότι η κατάρρευσις της Σοβιετικής Ενώσεως ήτο ζήτημα μόνον ολίγων εβδομάδων. Δεν είναι εκπληκτικόν ότι αι δηλώσεις του Χίτλερ και του δρ. Ντίτριχ κατά τας αρχάς Οκτωβρίου 1941 εγένοντο ευρέως πιστευταί εις τας Ηνωμένας Πολιτείας και την Βρετανίαν, όπως εις τη Γερμανίαν και αλλαχού;»¹⁷. Οι επιτελείς, λοιπόν σε Βρετανία και ΗΠΑ πίστευαν, ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι ο Χίτλερ, ότι η κατάρρευση της ΕΣΣΔ ήταν ζήτημα του αμέσως επόμενου χρονικού διαστήματος. Η αντίληψή τους αυτή, αλλά και η γενικότερη ιδεολογικοπολιτική τους αντίθεση προς το σοβιετικό καθεστώς φαίνεται ότι καθόρισαν τη στάση τους στη Διάσκεψη των αντιπροσώπων τους με εκπροσώπους της σοβιετικής κυβέρνησης, που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα από 29 Σεπτέμβρη ως 1 Οκτώβρη του 1941.

Η Διάσκεψη της Μόσχας

Η αγγλοαμερικανική αποστολή που έφτασε στη Μόσχα στα τέλη Σεπτέμβρη του 1941 με επικεφαλής τον λόρδο Μπίβερμπρουκ (Μ. Βρετανία) και τον Αβερελ Χάριμαν (ΗΠΑ) είχε συναντήσεις με τον Στάλιν και τον επικεφαλής της σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής, Β. Μ. Μολότοφ. Στις συναντήσεις αυτές, στη βάση της κοινής διαπίστωσης ότι η ΕΣΣΔ σήκωνε το κύριο βάρος του πολέμου, τέθηκε ως κεντρικό θέμα το ζήτημα της βοήθειας που οι δύο σύμμαχες χώρες μπορούσαν να προσφέρουν στη Σοβιετική Ενωση. Η σοβιετική πλευρά πρότεινε το ύψος της κατά μήνα βοήθειας προς την ΕΣΣΔ να είναι: 400 αεροπλάνα (300 βομβαρδιστικά και 100 καταδιωκτικά), 1.100 μικρά και μεσαία άρματα μάχης, 300 αντιαεροπορικά πυροβόλα, 4 χιλιάδες τόνοι αλουμίνιο, 10 χιλιάδες τόνοι λαμαρίνα για θωράκιση αρμάτων μάχης και 4 χιλιάδες τόνοι τολουόλη. Η αγγλοαμερικανική αποστολή αρνήθηκε να ικανοποιήσει το σοβιετικό αυτό αίτημα και δεσμεύτηκε, οι δύο χώρες μαζί να στέλνουν κάθε μήνα, για χρονικό διάστημα 9 μηνών (από 1η Οκτώβρη 1941 ως 30 Ιούνη 1942): 400 αεροπλάνα (100 βομβαρδιστικά και 300 καταδιωκτικά), 500 άρματα μάχης, 2.000 τόνους αλουμίνιο, 1.250 τόνους τολουόλη, 1.000 τόνους λαμαρίνα για άρματα μάχης και μια ορισμένη ποσότητα από οπλισμό και πολεμικό υλικό. Την 1η Οκτώβρη υπογράφηκε το τριμερές σύμφωνο που κατοχύρωνε αυτές τις υποχρεώσεις¹⁸. Εντούτοις η βοήθεια αυτή - στην αποστολή της οποίας δεν υπήρχε πάντοτε η απαραίτητη συνέπεια, τόσο στο χρόνο παράδοσης όσο και στις ποσότητες υλικού - δεν ήταν αυτό που χρειαζόταν η ΕΣΣΔ, ούτε φυσικά αυτό που μπορούσαν να δώσουν οι Αγγλοαμερικανοί. Την αλήθεια αυτή της διαπίστωσης περιγράφει μα απόλυτη ακρίβεια ο λόρδος Μπίβερμπρουκ σε ένα γράμμα του προς στενό συνεργάτη του προέδρου Ρούσβελτ, το οποίο έστειλε λίγες ημέρες μετά τη λήξη της Διάσκεψης στη Μόσχα:

«Μετά την επιστροφή μου από τη Ρωσία στα μέσα περίπου Οκτωβρίου 1941 - γράφει ο λόρδος Μπίβερμπρουκ¹⁹-, έθεσα το ζήτημα του δεύτερου μετώπου με σκοπό να βοηθηθεί η Ρωσία. Θεωρώ ότι οι στρατιωτικοί μας ηγέτες εκδηλώνουν μόνιμα απροθυμία ν' αναλάβουν επιθετικές επιχειρήσεις. Η είσοδός μας στο Ιράν είναι μια ασήμαντη επιχείρηση... Οι μοναδικές επιχειρήσεις που κάνουμε είναι οι βομβαρδισμοί στη δυτική περιοχή της Γερμανίας και επιδρομές καταδιωκτικών στη Γαλλία, πράγμα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να βοηθήσει τη Ρωσία και να βλάψει τη Γερμανία στη σημερινή κρίσιμη φάση. Η στρατηγική μας ακόμα και σήμερα στηρίζεται σε μια απαρχαιωμένη αντίληψη για τον πόλεμο, που δεν υπολογίζει τις επείγουσες ανάγκες και τις δυνατότητες της σημερινής στιγμής. Δεν έγινε καμιά προσπάθεια ν' αξιοποιηθούν τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από την αυξανόμενη ρωσική αντίσταση. Σήμερα, στην ουσία, υπάρχει ένα μόνο στρατιωτικό πρόβλημα: πώς να βοηθηθούν οι Ρώσοι. Στο ζήτημα αυτό ακριβώς, οι επικεφαλής των Γενικών Επιτελείων περιορίζονται σε δηλώσεις ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε. Διαρκώς μιλάνε για δυσκολίες, χωρίς όμως και να κάνουν καμιά πρόταση για το πώς θα ξεπεραστούν αυτές. Είναι παράλογο να υποστηρίζεται ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε για τη Ρωσία. Μπορούμε να κάνουμε, αν αποφασίσουμε να θυσιάσουμε τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, τις οποίες ως τώρα εξακολουθούμε να καλλιεργούμε και οι οποίες ξεπεράστηκαν για πάντα τη μέρα που δέχτηκε την επίθεση η Ρωσία. Η αντίσταση της Ρωσίας μάς έδωσε νέες δυνατότητες. Όπως φαίνεται, το γεγονός αυτό απάλλαξε τη Δυτική Ευρώπη από τα γερμανικά στρατεύματα και έκανε αδύνατη για τις δυνάμεις του Άξονα την ανάληψη επιθετικών ενεργειών σε άλλα σημεία. Η αντίσταση της Ρωσίας δημιούργησε εκρηκτική σχεδόν κατάσταση σε κάθε χώρα που βρίσκεται κάτω από γερμανική κατοχή, κάνοντας τις ακτές της Δυτικής Ευρώπης ευάλωτες στις επιθέσεις των βρετανικών στρατευμάτων. Παρ' όλα αυτά, έχει διαμορφωθεί μια τέτοια κατάσταση, που επιτρέπει στους Γερμανούς να μεταφέρουν άνετα τις μεραρχίες τους στην Ανατολή. Αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι οι στρατηγοί μας εξακολουθούν να θεωρούν την ηπειρωτική Ευρώπη περιοχή απροσπέλαστη για τα βρετανικά στρατεύματα. Οι εξεγέρσεις μάλιστα στις κατεχόμενες περιοχές θεωρούνται πρόωρες ή αξιοκατάκριτες, γιατί αυτή τη στιγμή, υποτίθεται ότι δε μας συμφέρουν. Οι αρχηγοί των επιτελείων θα ήθελαν να περιμένουμε μέχρι να ράψουμε και το τελευταίο κουμπί στη στολή του τελευταίου στρατιώτη απ' αυτούς που ετοιμάζουμε για την εισβολή. Παραγνωρίζουν τελείως τις δυνατότητες που ανοίγονται σήμερα. Επιπλέον, ξεχνάνε ότι η εισβολή των Γερμανών στη Ρωσία μάς δημιουργεί καινούριους κινδύνους, παράλληλα με τις νέες δυνατότητες. Γιατί, αν εμείς δε βοηθήσουμε τη Ρωσία τώρα, ίσως να μην μπορέσει ν' αντέξει στην πίεση και ο Χίτλερ, ανενόχλητος πια από την Ανατολή, να συγκεντρώσει όλες τις δυνάμεις του εναντίον μας στη Δύση. Δε θα μας περιμένει να ετοιμαστούμε. Θα πρέπει να χτυπήσουμε τώρα, όσο δεν είναι αργά. Όπως είναι γνωστό, η άποψη αυτή δε βρήκε υποστήριξη ούτε στο Λονδίνο, ούτε στην Ουάσιγκτον». Περισσότερα σχόλια ασφαλώς περιττεύουν!!!

Ο φασισμός ηττάται στις πύλες της Μόσχας

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του 1941, τα γερμανικά στρατεύματα, στην προέλασή τους προς τη σοβιετική πρωτεύουσα, είχαν εξασφαλίσει σημαντικές επιτυχίες. Στα βόρεια οι μονάδες μηχανοκίνητων αρμάτων κατέλαβαν το Καλίνιν και στα νότια κυρίευσαν το Ορέλ και πλησίασαν στην Τούλα. Η κατάσταση γινόταν εξαιρετικά δύσκολη. Στις 19 Οκτώβρη - όπως προαναφέραμε - η Επιτροπή Κρατικής Αμυνας κήρυξε τη Μόσχα και τη γύρω περιοχή σε κατάσταση πολιορκίας. Το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Οκτώβρη, με απόφαση της εν λόγω Επιτροπής, πολλές κεντρικές κρατικές και κομματικές υπηρεσίες, το διπλωματικό σώμα, πολλά εργοστάσια, επιστημονικά, εκπαιδευτικά και πολιτικά ιδρύματα απομακρύνθηκαν από τη σοβιετική πρωτεύουσα και εγκαταστάθηκαν στο Κούιμπισεφ, στο Σβερντλόφσκ και σε άλλες πόλεις του Ποβόλζιε και των Ουραλίων, στο Καζαχστάν και στην Κεντρική Ασία. Το ΠΓ της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος με επικεφαλής τον Στάλιν και το Γενικό Αρχιστρατηγείο έμειναν στη Μόσχα όπου χιλιάδες λαού με τους κομμουνιστές στην πρώτη γραμμή δούλευαν ασταμάτητα στην οργάνωση της άμυνας της πόλης. Η Κομματική Επιτροπή Μόσχας του Μπολσεβίκικου κόμματος σε έκκλησή της προς το λαό έλεγε²⁰: «Η Μόσχα κινδυνεύει. Θα πολεμήσουμε για τη Μόσχα επίμονα, μανιασμένα, ως την τελευταία σταγόνα του αίματός μας! Καθένας από σας, σε όποιο πόστο κι αν στέκεται, όποια δουλιά κι αν κάνει, ας γίνει μαχητής του στρατού που υπερασπίζεται τη Μόσχα από τους φασίστες επιδρομείς. Εκείνος που δουλεύει στα οχυρωματικά έργα πρέπει να ξέρει πως η δουλιά του εδραιώνει την άμυνα της Μόσχας. Εκείνος που δουλεύει στο εργοστάσιο πρέπει να ξέρει πως υπερασπίζει την πατρίδα, υπερασπίζει τη Μόσχα. Ο μαχητής του Κόκκινου Στρατού, ο μαχητής των ταγμάτων καταδρομών ας θυμάται πως ο λαός του έδωσε το όπλο για να υπερασπίσει την πατρίδα και το λαό του ως την τελευταία του πνοή».

 

Από τις 5 Οκτώβρη είχε κληθεί από το μέτωπο του Λένινγκραντ στη Μόσχα ο Γ. Κ. Ζούκοφ ο οποίος στις 10 Οκτώβρη - με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου της Ανωτάτης Γενικής Διοίκησης την οποία υπέγραφαν ο Στάλιν και ο Σαπόσνικοφ - διορίστηκε διοικητής του Δυτικού μετώπου.

Στις 20 Οκτώβρη, ύστερα από σκληρές μάχες, η επίθεση του εχθρού ανακόπηκε 100 περίπου χιλιόμετρα δυτικά της Μόσχας. Τώρα οι δυσκολίες και η αγωνία συσσωρεύονταν στο γερμανικό στρατόπεδο. Στις 6 Νοέμβρη 1941 ο Γερμανός διοικητής της δεύτερης ομάδας μεραρχιών αρμάτων - και μια από τις σημαντικότερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου - στρατηγός Χάιντς Γκουντέριαν έγραφε²¹: «Για το στράτευμα πρόκειται περί ταλαιπωρίας, για την υπόθεσίν μας όμως περί τραγωδίας, δεδομένου ότι ο αντίπαλος κερδίζει χρόνον και εμείς προχωρούμε με τα σχέδιά μας στην καρδιά του χειμώνος. Είμαι στενοχωρημένος για την εξέλιξη αυτή. Και η πιο καλή θέλησις ανατρέπεται από τα στοιχεία της φύσεως. Η μοναδική ευκαιρία να καταφέρομε ένα τρομακτικό πλήγμα εξαφανίζεται όσο πάει και περισσότερον, και δεν ξέρω καν αν θα ξαναέλθει ποτέ. Τι πρόκειται να γίνει αυτό το γνωρίζει μόνον ο θεός. Πρέπει να ελπίζομε και να μη χάνομε το θάρρος μας, αλλά αναμφιβόλως πρόκειται για μια μεγάλη δοκιμασία».

Ανησυχώντας για το πλησίασμα του ρωσικού χειμώνα, το γερμανικό επιτελείο ξεκίνησε τη δεύτερη γενική επίθεση εναντίον της σοβιετικής πρωτεύουσας στις 16 Νοέμβρη του 1941. Η μάχη αυτή - σύμφωνα με τον στρατηγό του Κόκκινου Στρατού Ν. Ταλένσκι - χωρίζεται σε δύο φάσεις: Την αμυντική μάχη που καλύπτει την περίοδο από τις 16 Νοέμβρη ως τις 5 Δεκέμβρη 1941 και την αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού που άρχισε στις 6 Δεκέμβρη του ιδίου έτους²². Στη διάρκεια της αμυντικής μάχης, η Μόσχα ένιωσε συχνά την ανάσα του εχθρού αφού σε ορισμένα σημεία τα γερμανικά στρατεύματα έφτασαν σε απόσταση 25-30 χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης. Ομως δεν είχαν δυνάμεις για κάτι περισσότερο. Η σκληρή αμυντική γραμμή του Κόκκινου Στρατού, το κύριο βάρος της οποίας σήκωσαν τα στρατεύματα υπό τη διοίκηση των Κ.Κ. Ροκοσόφσκι και Λ. Α. Γκοβόροφ, έφθειρε ανεπανόρθωτα τις εχθρικές δυνάμεις προκαλώντας τους τεράστιες απώλειες.

Στα τέλη Νοέμβρη το Σοβιετικό επιτελείο άρχιζε να ετοιμάζει την αντεπίθεση. «Το σχέδιο του σοβιετικού ανώτατου στρατηγείου - γράφει ο στρατηγός του Κόκκινου Στρατού Π. Δ. Κορκοντίνοφ - απέβλεπε στο να συντρίψει τα στρατεύματα κρούσης του εχθρού, που προσπαθούσαν να υπερφαλαγγίσουν τη Μόσχα από το βορά και το νότο, και ύστερα, αφού απωθήσει τα υπολείμματά τους προς δυσμάς, να υπερφαλαγγίσει, τα πλευρά των υπολοίπων δυνάμεων της ομάδας στρατιών ''Κέντρο''. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, η μάχη μπροστά στη Μόσχα, μετά το πέρασμα των σοβιετικών στρατευμάτων στην αντεπίθεση, διεξαγόταν σε δύο τομείς - βορειότερα και νοτιότερα από τη Μόσχα»²³. Ο Στρατηγός Α.Μ. Βασιλέφσκι που εκείνες τις μέρες αντικαθιστούσε τον άρρωστο στρατηγό Σαπόσνικοφ στα καθήκοντα του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, θυμάται²⁴: «Άρχισε να ξετυλίγεται μια μεγαλειώδης μάχη. Η επιτυχία μεγάλωνε μέρα με τη μέρα. Η πρωτοβουλία περνούσε αναμφισβήτητα στα χέρια μας. Το απροσδόκητο χτύπημα των σοβιετικών στρατευμάτων προκάλεσε συγκλονιστική εντύπωση στη φασιστική διοίκηση. Στις 8 Δεκέμβρη, ο Χίτλερ υπόγραψε τη λεγόμενη διαταγή αριθμ. 39, που προέβλεπε το γενικό πέρασμα σε άμυνα των γερμανικών στρατευμάτων στις προσβάσεις της Μόσχας».

Οι Γερμανοί, στο εξής δεν κατάφεραν να πάρουν ξανά την πολεμική πρωτοβουλία. «Οι εξαντλημένοι Γερμανοί - γράφει ο Λίντελ Χαρτ²⁵- ανατράπηκαν, τα πλευρά τους ζώθηκαν από τα ρωσικά στρατεύματα και τελικά δημιουργήθηκε μια κρίσιμη κατάσταση. Οι εισβολείς, από το βαθμό του στρατηγού και κάτω, άρχισαν να γεμίζουν με τις φοβερές σκέψεις της υποχωρήσεως του Ναπολέοντα απ' τη Μόσχα». Χωρίς αμφιβολία, τα πράγματα είχαν έτσι ακριβώς. Η νίκη κατά των ορδών του φασισμού μπροστά στις πύλες της Μόσχας χάραζε στον ορίζοντα την προοπτική της τελικής νίκης. Μόνο που ο δρόμος ως αυτήν ήταν ακόμη πολύ μακρύς.

·        _1. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», τόμος Ι1-Ι2, σελ. 194

·        _2. Ι. Β. Στάλιν: «Ο Μεγάλος Πόλεμος για την Πατρίδα», εκδόσεις «ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ», Αθήνα 1946, σελ. 13-25

·        _3. στο ίδιο, σελ. 27-28

·        _4. «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος 1939-1945», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος Α' σελ. 226

·        _5. Λ. Χαρτ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου», έκδοση 7ου ΕΓ/ΓΕΣ, τόμος Α', σελ. 178-179

·        _6. Ζόρες και Ρόι Μεντβέντιεφ: «Ο Αγνωστος Στάλιν», εκδόσεις «Καστανιώτη», σελ. 364

·        _7. Στρατάρχης Γ. Κ. Ζούκοφ: «Αναμνήσεις και Στοχασμοί», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος 1^ος , σελ. 319

·        _8. Ο ίδιος ο Στάλιν ανέφερε ότι στους πρώτους 4 μήνες του πολέμου η Σοβιετική Ενωση μετρούσε τις παρακάτω απώλειες: 350.000 νεκροί, 378.000 αγνοούμενοι και 1.020.000 τραυματίες (βλέπε:. Β. Στάλιν: «Ο Μεγάλος Πόλεμος για την Πατρίδα», εκδόσεις «ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ», Αθήνα 1946, σελ. 14

·        _9. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος», Σύνταξη: Γ. Α. Ντεμπόριν, Εποπτεία: Στρατηγός Ι. Ι. Ζούμπκοφ, εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήνα 1959, τόμος Α', σελ. 236

·        _10. Λίντελ Χαρτ: «Η άλλη πλευρά του λόφου - Ομιλούν οι Γερμανοί στρατηγοί του Β' Παγκοσμίου πολέμου», εκδόσεις Σ.Α. ΤΖΗΡΙΤΑ, σελ. 325-326

·        _11. Ian Kershaw: «Χίτλερ 1936-1945: Νέμεσις», εκδόσεις Scripta, σελ. 387

·        12. Ian Kershaw, στο ίδιο, σελ. 385

·        _13. Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις «20ός αιώνας», Αθήνα 1959, σελ. 193-194

·        _14. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», τόμος Ι1-Ι2, σελ. 189

·        _15. «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος 1939-1945", εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος Α' σελ. 216-217

·        _16. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος», Σύνταξη: Γ. Α. Ντεμπόριν, Εποπτεία: Στρατηγός Ι. Ι. Ζούμπκοφ, εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήνα 1959, τόμος Α', σελ. 237-238

·        _17. William L. Shirer: «Ανοδος και πτώσις του Γ' Ράιχ», εκδόσεις Αρσενίδη, τόμος Γ' σελ. 119

·        _18. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», τόμος Ι1-Ι2, σελ. 187-188

·        _19. Βαλεντίν Μπερεζκόφ: «Ημουν διερμηνέας του Στάλιν», εκδόσεις «Καστανιώτη, τόμος Α', σελ. 149-150

·        _20. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος», Σύνταξη: Γ. Α. Ντεμπόριν, Εποπτεία: Στρατηγός Ι. Ι. Ζούμπκοφ, εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήνα 1959, τόμος Α', σελ. 239

·        _21. Χάιντς Γκουντέριαν: «Β' Παγκόσμιος πόλεμος - Αναμνήσεις ενός Στρατιώτου», εκδόσεις Α. Καραβία-Α. Δημητριάδη, σελ. 234.

·        _22. Ν. Ταλένσκι: «Μόσχα-Στάλινγκραντ: Δύο γερά χτυπήματα», Εκδόσεις Κορυδαλλού-Αθήνα 1945, σελ. 18

·        _23. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος - Οι σπουδαιότερες επιχειρήσεις του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου 1941-1945», εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήνα 1959, σελ. 96

·        _24. Α. Μ. Βασιλέφσκι: «Απομνημονεύματα», εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 224

·        _25. Λ. Χαρτ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου», έκδοση 7ου ΕΓ/ΓΕΣ, τόμος Α', σελ. 204

·       Κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ...

·       Η ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ