Κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ...

Βόλγας το μεγαλύτερο ποτάμι της Ευρώπης το αγαπημένο των Σοβιετικών σύμβολο της θέλησης των _παλαι ποτέ Λαών της. Πηγάζοντας κάπου ανάμεσα στη Μόσχα και στο Λένινγκραντ, διασχίζει όλη τη δυτική Ρωσία στο διάβα του προς την Κασπία θάλασσα,.. έγινε μύθος, ποίημα, τραγούδι, πίνακες ζωγραφικής.

Στο διάβα του συναντά χιλιάδες πόλεις και χωριά αλλά κάπου κοντοστέκεται και ανταριάζει -εκεί που κάποτε у Волги только один берег у Сталинграда «είχε μόνο μια όχθη».

«Κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ»
Η μάχη που άλλαξε τη ροή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου

Ο συγκεκριμένος στίχος του Φώτη Αγγουλέ, “Πριν απ’ τη δόξα ήρθεν ο ήλιος στις στέπες \ και λιώσαν τα χιόνια και ζεστάθηκαν οι καρδιές των ανθρώπων \ Ύστερα _πήρε ο χάρος τον Τσάρο. Κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ!” γραμμένος το 1943, αποδίδει ήδη από τότε το μεγαλείο της Μάχης του Στάλινγκραντ, τη σημασία της στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών και τη συμβολή της συνολικότερα στην ταξική πάλη. Ακριβώς γι' αυτούς τους λόγους, η ένταξη της μάχης στο πλαίσιο του Β' Παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού Πολέμου και η ερμηνεία της νικηφόρας έκβασής της, της επίδρασής της στον Β' Παγκόσμιο και στη μετέπειτα ιστορική εξέλιξη, συνιστούν πάντα ένα σοβαρό πεδίο αντιπαράθεσης με την αστική και οπορτουνιστική ιστοριογραφία και, στο βάθος, με την ίδια την αστική τάξη και το σύστημά της.

Τα ιστορικά γεγονότα
εντός των οποίων συντελείται η Μάχη του Στάλινγκραντ

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, όπως και ο Α' (1914 - 1918), γεννήθηκε στους κόλπους του καπιταλισμού. Ίσχυσε δηλαδή αυτό που ισχύει για τους πολέμους στην εποχή του ιμπεριαλισμού.

Λίγο πριν ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, προηγήθηκαν τα παρακάτω:

·       Ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με τον νόμο της ανισόμετρης οικονομικής ανάπτυξης, άρα και της ανισόμετρης πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης των καπιταλιστικών κρατών, αναπόφευκτα γέννησαν και τον ανταγωνισμό για το μοίρασμα αγορών και σφαιρών επιρροής και οδήγησαν στην εκ νέου αναβάθμιση κρατών στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, κυρίως της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Ταυτόχρονα όμως και οι νικήτριες δυνάμεις του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στήριξαν την οικονομική και στρατιωτική ανασυγκρότηση της Γερμανίας, εν μέρει και στο πλαίσιο της ανισότιμης αλληλεξάρτησης των καπιταλιστικών κρατών και οικονομιών και της ανάγκης παγκόσμιας οικονομικής - καπιταλιστικής σταθερότητας.

·       Η συνεπακόλουθη αυτή ισχυροποίηση της Γερμανίας και της Ιαπωνίας τούς έδινε τη δυνατότητα, μαζί με την Ιταλία, να επιδιώξουν μια ανατροπή των αποτελεσμάτων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και έναν ευνοϊκότερο για αυτούς συσχετισμό.

Συγχρόνως, η οικονομική κρίση των ετών 1929 - 1933 υπονόμευσε περαιτέρω τη σταθερότητα του καπιταλιστικού συστήματος, όξυνε τις αντιθέσεις στο εσωτερικό των ισχυρότερων καπιταλιστικών κρατών αλλά και τις αντιθέσεις μεταξύ τους, οδήγησε στην παραπέρα στρατιωτικοποίηση της οικονομίας τους και επιτάχυνε τις ανακατατάξεις στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων.

·       Έπειτα, η ύπαρξη του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους, της ΕΣΣΔ, έκανε πλέον εμφανή την αντιπαράθεση σοσιαλισμού - καπιταλισμού. Αυτή η αντιπαράθεση περιλάμβανε την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ (κοινωνικοποίηση συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, κεντρικός σχεδιασμός, καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, γυναικεία χειραφέτηση, θεαματική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου σε αντιδιαστολή με τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στα καπιταλιστικά κράτη), τη στέρηση από τα καπιταλιστικά κράτη της παγκόσμιας κυριαρχίας τους και ενός τμήματος της παγκόσμιας αγοράς, και τους αγώνες της ανά τον κόσμο εργατικής τάξης, εμπνευσμένους και από την ΕΣΣΔ.

Υπό την επίδραση των παραπάνω παραγόντων, σε μια σειρά κράτη η αστική τάξη ανέθετε τη διακυβέρνηση σε φασιστικά κόμματα, σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου σχεδιαζόταν μια στρατιωτική επέμβαση ή ακόμα και πόλεμος σε βάρος της ΕΣΣΔ και επιδιωκόταν η χρησιμοποίηση της ναζιστικής Γερμανίας σε αυτόν τον πόλεμο. Προφανώς το πλησίασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου - και ο ίδιος ο πόλεμος - αναθέρμανε και τις ελπίδες των αντεπαναστατικών δυνάμεων, εκτός και εντός ΕΣΣΔ, για την ανατροπή της και μπροστά σε αυτό το ταξικό τους συμφέρον συμμάχησαν και με τους ναζί κατακτητές.

Υπό την επίδραση των ίδιων παραγόντων διαμορφώθηκε η πολιτική των καπιταλιστικών κρατών έναντι της ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της, όπως η «πολιτική κατευνασμού» της, δημιουργήθηκαν, διαλύθηκαν ή αναμορφώθηκαν συμμαχίες μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, συγκλήθηκαν διεθνείς διασκέψεις, υπογράφηκαν ή αναιρέθηκαν συμφωνίες, πραγματοποιήθηκαν ανεμπόδιστα εισβολές του φασισμού σε μια σειρά χώρες και, στο τέλος, προκλήθηκε η παγκόσμια πολεμική σύρραξη.

Στο πλαίσιο όλων των παραπάνω
προέκυψαν τα βασικότερα γεγονότα της περιόδου.

Οι οικονομικοί γίγαντες των ΗΠΑ («Standard Oil», «Dupont», «Ford» κ.ά.) συνέχισαν για ένα μεγάλο διάστημα στον Μεσοπόλεμο να έχουν εμπορικές σχέσεις με τη Γερμανία, πραγματοποίησαν τεράστιες επενδύσεις στην επικράτειά της, της διέθεσαν προς αγορά εξοπλισμό και χρηματοδότησαν το ναζιστικό κόμμα.

Το 1933 η Γερμανία αποχώρησε από την Κοινωνία των Εθνών και το 1935 υπέγραψε συμφωνία με τη Βρετανία, με βάση την οποία επανασχημάτισε πολεμικό στόλο. Επίσης το 1935, η Γερμανία επανακαθιέρωσε τη γενική υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Την ίδια χρονιά τα καπιταλιστικά κράτη ανέχτηκαν την εισβολή της φασιστικής Ιταλίας στην Αιθιοπία και την επόμενη, την ώρα που η ναζιστική Γερμανία και η φασιστική Ιταλία στήριζαν τις δυνάμεις του πραξικοπηματία στρατηγού Φράνκο, η Βρετανία και η Γαλλία αρνήθηκαν τη στήριξη της ισπανικής κυβέρνησης. Το 1936, και πάλι η Γερμανία επαναστρατιωτικοποίησε τη Ρηνανία, παρά την απαγόρευση από τις Συνθήκες λήξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Την ίδια χρονιά υπογράφηκαν διμερής συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ιταλίας - τις επόμενες μέρες της οποίας χρησιμοποιήθηκε ο όρος «Αξονας Ρώμης - Βερολίνου» - και το Αντικομιντέρν Σύμφωνο (ενάντια στην Κομμουνιστική Διεθνή) μεταξύ Γερμανίας και Ιαπωνίας, στο οποίο το 1937 προσχώρησε και η Ιταλία. Τον Μάρτη του 1938 η Γερμανία προσάρτησε την Αυστρία, χωρίς να συναντήσει αντιδράσεις εκ μέρους των καπιταλιστικών κρατών, και τον Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς υπεγράφη ανάμεσα σε Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία η Συμφωνία του Μονάχου, η οποία διαμέλισε την Τσεχία και επέτρεψε στην πράξη την ολοκληρωτική κατάκτησή της από τη Γερμανία. Ηταν φανερό ότι τα καπιταλιστικά κράτη επιχειρούσαν να στρέψουν τις επεκτατικές βλέψεις του φασιστικού Αξονα προς την Ανατολή, ευελπιστώντας σε μια επίθεση στην ΕΣΣΔ και σε αποδυνάμωση και των δύο πλευρών.

Στις 3 Σεπτέμβρη 1939 η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία και η Βρετανία και η Γαλλία τής κήρυξαν τυπικά τον πόλεμο. Ακολούθησε ο «παράξενος πόλεμος» όπως ονομάστηκε, στον οποίο δεν διεξήχθη καμία σοβαρή στρατιωτική επιχείρηση από τη Βρετανία και τη Γαλλία ενάντια στις δυνάμεις του Αξονα. Αυτό διήρκεσε μέχρι τον Μάη του 1940 και την εισβολή της Γερμανίας στη Γαλλία, η οποία, παρότι υπήρξε η μεγαλύτερη ηπειρωτική στρατιωτική δύναμη στην Ευρώπη, παραδόθηκε σε μόλις 6 βδομάδες.

Αντίθετα, η ΕΣΣΔ ακολουθούσε πολιτική ειρήνης στον Μεσοπόλεμο, γιατί της ήταν αναγκαία στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και γιατί η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο στην ΕΣΣΔ σήμαινε κατάργηση και του κινήτρου της συμμετοχής στο μοίρασμα και ξαναμοίρασμα του κόσμου. Βέβαια, όταν αντιμετώπισε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, με κύριο εκφραστή της επίθεσης τη ναζιστική Γερμανία, υπερασπίστηκε τον εαυτό της. Υπό το βάρος αυτής της ανάγκης για υπεράσπιση του εαυτού της, η ΕΣΣΔ προχώρησε τον Αύγουστο του 1939 στη σύναψη με τη Γερμανία του Συμφώνου μη επίθεσης, που έμεινε γνωστό ως Σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότοφ, αφού πρωτύτερα οι προτάσεις της για συμμαχία κατά της ναζιστικής Γερμανίας είχαν αντιμετωπιστεί αρνητικά από τα καπιταλιστικά κράτη. Το συγκεκριμένο Σύμφωνο έδωσε στην ΕΣΣΔ τον αναγκαίο χρόνο για τον μετασχηματισμό της οικονομίας της από ειρηνική σε πολεμική και για τη μεταφορά της πολεμικής της βιομηχανίας στα Ουράλια. Η καταπάτηση του Συμφώνου σε σύντομο διάστημα από τη Γερμανία επιβεβαιώνει ότι το ιμπεριαλιστικό, ταξικό κίνητρο του πολέμου δεν αναιρείται από καμία συγκυριακή συμφωνία.

Σύντομο ιστορικό της Μάχης του Στάλινγκραντ

Στις 22 Ιούνη 1941 η ναζιστική Γερμανία άρχισε την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης, με την «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα». Σε διάστημα λίγων μηνών τα χιτλερικά στρατεύματα έφτασαν έξω από τη Μόσχα. Τελικά, καθηλώθηκαν από την ηρωική αντίσταση του Κόκκινου Στρατού και των Σοβιετικών. Τον Δεκέμβρη του 1941 οι σοβιετικές δυνάμεις πέρασαν στην αντεπίθεση.
Έπειτα από την ήττα στη Μόσχα, η ναζιστική Γερμανία ετοίμαζε τη σφοδρότερη επίθεση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στον νότιο τομέα του Ανατολικού Μετώπου. Στις 5 Απρίλη 1942 εγκρίθηκε το σχετικό στρατιωτικό σχέδιο.

Οι λόγοι της συγκεκριμένης επιχείρησης αναλύθηκαν σε λόγο του Χίτλερ στις 9 Σεπτέμβρη 1942: Κατάληψη των σιτοπαραγωγικών και των ανθρακοφόρων περιοχών του σοβιετικού νότου, προέλαση προς τις πετρελαιοπηγές, εξασφάλιση πρώτων υλών για τον γερμανικό στρατό, αποκοπή της τελευταίας υδάτινης αρτηρίας του Βόλγα για την ΕΣΣΔ.

Αλλωστε, η ευρύτερη περιοχή ήταν καθοριστική για την οικονομική και στρατιωτική κατάσταση της ΕΣΣΔ. Συγκεκριμένα, στην περιοχή του Βόρειου Καυκάσου και της Υπερκαυκασίας αναλογούσαν προπολεμικά πάνω από τα 4/5 της σοβιετικής εξόρυξης πετρελαίου και πάνω από το 1/2 των μεταλλευμάτων μαγγανίου.

Το Στάλινγκραντ, ειδικότερα, επέτρεπε στα σοβιετικά στρατεύματα να χτυπούν οποιαδήποτε στιγμή τους Γερμανούς στον Καύκασο και έκανε αδύνατη την κυριαρχία των Γερμανών στη συγκεκριμένη περιοχή. Στο Στάλινγκραντ υπήρχαν επίσης 126 βιομηχανικές επιχειρήσεις, το εργοστάσιο τρακτέρ, το οποίο παρήγαγε σχεδόν τα μισά τρακτέρ της ΕΣΣΔ, και το εργοστάσιο «Κόκκινος Οκτώβρης», το οποίο παρήγαγε ετησίως 800.000 τόνους χάλυβα και 600.000 τόνους ελασμάτων¹.

Ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν επίσης δηλωτικός για τη σημασία της μάχης. Οι επιτιθέμενοι διέθεταν 5 γερμανικές στρατιές, 2 ρουμανικές, 1 ιταλική και 1 ουγγρική, δηλαδή σχεδόν 1 εκατομμύριο άνδρες. Επιπλέον, από τις κατεχόμενες περιοχές διέθεταν περισσότερους πόρους σε σχέση με την ΕΣΣΔ για τη βαριά τους βιομηχανία και εκατομμύρια εργάτες, οι οποίοι επιπλέον εργάζονταν σε συνθήκες αφόρητης εντατικοποίησης.

Οι σοβιετικές δυνάμεις, παρότι αρχικά μειονεκτούσαν σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό, χάρη στην πολεμική βιομηχανία της ΕΣΣΔ και τη συνδρομή του σοβιετικού λαού κάλυψαν την απόσταση από τους επιτιθέμενους. Το 1942 π.χ. σημειώνεται σημαντική αύξηση στην παραγωγή καταδιωκτικών αεροπλάνων, αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως, μεσαίων και ελαφρών αρμάτων μάχης, πυροβόλων, όλμων, αυτόματων όπλων και των αντίστοιχων πολεμοφοδίων².

Το καλοκαίρι του 1942 τα στρατεύματα του φασιστικού συνασπισμού εξαπέλυσαν την επίθεσή τους. Το πρώτο διάστημα τα γερμανικά στρατεύματα προχώρησαν στον νοτιοδυτικό τομέα, όμως η σθεναρή άμυνα των σοβιετικών δυνάμεων απέτρεψε την περικύκλωσή τους. Τότε ο εχθρός στράφηκε στο νότιο μέτωπο. Στις 23 Αυγούστου 1942 έφτασε στον Βόλγα, βορειότερα του Στάλινγκραντ, και διέσπασε τις δυνάμεις των αμυνόμενων. Την ίδια μέρα η πόλη βομβαρδίστηκε και σπίτια, πετρελαιοδεξαμενές, το δίκτυο ύδρευσης και οι αστικές μεταφορές της πόλης καταστράφηκαν. Στις 25 Αυγούστου η πόλη κηρύχθηκε σε κατάσταση πολιορκίας. Από τις 13 Σεπτέμβρη οι συγκρούσεις γίνονταν μέσα στην πόλη - στους δρόμους, στα εργοστάσια, στα σπίτια, στους ορόφους, στα δωμάτια. Ηταν συγκρούσεις αδιάκοπες, σώμα με σώμα, αιματηρές, η καθεμιά κρίσιμη. Ο Κόκκινος Στρατός κρατούσε σταθερά τις θέσεις του βόρεια του εργοστασίου τρακτέρ, το εργοστάσιο «Μπαρικάντι» και τα βορειοανατολικά οικοδομικά τετράγωνα του κέντρου της πόλης. Οι αμυντικές επιχειρήσεις κράτησαν μέχρι τις 18 Νοέμβρη 1942.

Στις 13 Νοέμβρη εγκρίθηκε από την Ανώτατη Διοίκηση με επικεφαλής τον Ι. Β. Στάλιν σχέδιο με την κωδική ονομασία «Ουρανός», το οποίο προέβλεπε την κύκλωση και εξόντωση του εχθρού στο Στάλινγκραντ. Σε λιγότερο από 72 ώρες, στις 20 Νοέμβρη 1942, αιφνιδιαστικά και οργανωμένα σχηματίστηκε ο κλοιός. Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τα τέλη Γενάρη, οπότε παραδόθηκε η επίλεκτη 6η Στρατιά των χιτλερικών. Στις 2 Φλεβάρη 1943 ολοκληρώθηκε η νίκη της ΕΣΣΔ. Μέχρι τη Μάχη του Στάλινγκραντ δεν υπήρξε, σε απόλυτους αριθμούς τουλάχιστον, περίπτωση κύκλωσης και καταστροφής τόσο μεγάλης στρατιωτικής δύναμης. Ο Ι. Β. Στάλιν χαρακτήρισε τη μάχη «τη μεγαλύτερη στην ιστορία των πολέμων».

Τα ηρωικά γεγονότα της Μάχης του Στάλινγκραντ είναι πολυάριθμα, ξεχωρίζει όμως - στην παρούσα συγκυρία, του εν εξελίξει πολέμου στην Ουκρανία - το παρακάτω:

Τον Σεπτέμβρη του 1942, μόνοι τους 24 μαχητές υπερασπίστηκαν για 58 μέρες και ουδέποτε παρέδωσαν ένα τετραώροφο κτίριο στην πλατεία 9ης Ιανουαρίου, γνωστό ως «Σπίτι του λοχία Παβλόφ». Οι μαχητές αυτοί ήταν 7 εθνοτήτων: Ρώσοι, Ουκρανοί, Ουζμπέκοι, Τάταροι, Καζάχοι, Γεωργιανοί και Εβραίοι. Πολέμησαν μαζί γιατί τους ένωσε η σοβιετική πατρίδα³.

Ένα ακόμη ζήτημα είναι η στάση της Μεγάλης Βρετανίας και των ΗΠΑ κατά τη Μάχη του Στάλινγκραντ. Το διάστημα 15 - 24 Ιούλη 1942, αντιπροσωπεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ συναντήθηκε με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ου. Τσόρτσιλ στο Λονδίνο. Εκεί αποφασίστηκε το μη άνοιγμα δεύτερου μετώπου, αλλά μόνο να προχωρήσουν οι επιχειρήσεις στη Βόρεια Αφρική, και προφανώς επιδιώχθηκε η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξασθένηση της ΕΣΣΔ, παρά τη συμμαχία μαζί της εναντίον του Αξονα. Ο Τσόρτσιλ ταξίδευσε ο ίδιος στη Μόσχα και ξεκαθάρισε τα παραπάνω στον Στάλιν. Η στάση αυτή προκάλεσε τη διαμαρτυρία της εργατικής τάξης στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Στις 22 Ιούλη 1942, 60.000 άτομα συμμετείχαν σε συλλαλητήριο του Κογκρέσου των παραγωγικών συνδικαλιστικών οργανώσεων στη Νέα Υόρκη, με αίτημα την εκπλήρωση των συμμαχικών υποχρεώσεων και το άνοιγμα του δεύτερου μετώπου⁴.

Στην πραγματικότητα, η ΕΣΣΔ έδωσε τη Μάχη του Στάλινγκραντ αβοήθητη, για την ακρίβεια αβοήθητη από τα καπιταλιστικά κράτη της αντιφασιστικής συμμαχίας. Και, όπως αποδείχθηκε σε πλείστες περιπτώσεις, το ταξικό συμφέρον αυτών των κρατών και συνεπακόλουθα η αντίθεσή τους στον σοσιαλισμό παρέμεναν και στο πλαίσιο της αντιφασιστικής συμμαχίας. Αντίθετα, η προσήλωση της ΕΣΣΔ στην αντιφασιστική συμμαχία είχε τον αρνητικό ιδεολογικό της αντίκτυπο, κυρίως γενίκευσε τη θέση περί δυνατότητας συνεργασίας κομμουνιστικών δυνάμεων με τις θεωρούμενες «δημοκρατικές» ή «φιλειρηνικές» αστικές δυνάμεις.

«Η ώρα αλλάζει»

Η Μάχη του Στάλινγκραντ έκρινε τη σωτηρία μιας πόλης, το ποιος στρατός θα αποκτήσει την πρωτοβουλία στο Ανατολικό Μέτωπο και, δεδομένης της σημασίας του Ανατολικού Μετώπου, σε έναν βαθμό έκρινε και την έκβαση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οχι άδικα, ο Ερνεστ Χεμινγουέι θα γράψει: «Κάθε άνθρωπος που αγαπά την ελευθερία οφείλει στον Κόκκινο Στρατό πολλά περισσότερα από ό,τι θα μπορούσε ποτέ να ξεπληρώσει».

Αρκετά στοιχεία το αποδεικνύουν. Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της, σε περίπτωση νίκης, θα αποκτούσαν τεράστιο πλεονέκτημα. Δύσκολα θα σταματούσε η πολεμική τους μηχανή αν περνούσε στα χέρια τους η οικονομική δύναμη των νότιων σοβιετικών περιοχών. Αντίθετα, στη διάρκεια της μάχης οι στρατοί του φασιστικού συνασπισμού έχασαν το 25% της στρατιωτικής τους δύναμης στο Ανατολικό Μέτωπο, στο οποίο άλλωστε βρίσκονταν οι περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις του φασιστικού συνασπισμού (συνολικά καταστράφηκαν 607 μεραρχίες του φασιστικού συνασπισμού στο Ανατολικό Μέτωπο). Ακόμα, δημιουργήθηκε πολιτική κρίση σε Ρουμανία και Ιταλία, υπό το βάρος της εξόντωσης των στρατιωτικών τους δυνάμεων.

Από την άλλη, η Μάχη του Στάλινγκραντ ευνόησε τον Κόκκινο Στρατό σε όλη την έκταση του μετώπου. Εδωσε ώθηση στα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στις κατεχόμενες χώρες, μεταξύ τους και αυτό της Ελλάδας. Απέτρεψε την Τουρκία και την Ιαπωνία να κηρύξουν τον πόλεμο στην ΕΣΣΔ. Και ανέβασε το κύρος της ΕΣΣΔ, οδηγώντας πολλά κράτη στη σύναψη διπλωματικών σχέσεων μαζί της.

Τέλος, η Μάχη του Στάλινγκραντ έδωσε αίγλη στον σοσιαλισμό και μεγάλωσε την απήχησή του. Το τελευταίο αποδεικνύεται και σε αναφορές από το αντίπαλο ταξικό στρατόπεδο. Για παράδειγμα, ο Dewitt Wallace, ιδρυτής του εντύπου «Reader's Digest», το οποίο λειτούργησε ως «δεξαμενή σκέψης» του αμερικανικού καπιταλισμού, κατά δήλωσή του ξεκίνησε έναν σχεδιασμό της ψυχροπολεμικής αντισοβιετικής προπαγάνδας όταν το διάστημα της Μάχης του Στάλινγκραντ είδε παιδιά στις ΗΠΑ να πλάθουν με τον νου τους σε παιχνίδι ρόλων τον μπολσεβίκο ως έναν τρίμετρο ανίκητο ήρωα⁵.

Η εποποιία του Στάλινγκραντ και οι δημιουργοί της

Πολλοί παράγοντες συντέλεσαν στην προετοιμασία, στον χαρακτήρα και στη νικηφόρα έκβαση της Μάχης του Στάλινγκραντ. Θεμέλιο όλων των παραγόντων ήταν οι σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, η αντίστοιχη κρατική οργάνωση, οι αξίες του σοσιαλισμού και το ίδιο το Κομμουνιστικό Κόμμα των Μπολσεβίκων.

Πρώτα πρώτα η μεταφορά και η ανασύσταση στα ενδότερα της Σοβιετικής Ενωσης χιλιάδων εργοστασίων και επιχειρήσεων, η παραγωγή τεράστιας ποσότητας πολεμικού υλικού, η συνέχιση της παραγωγής πρώτων υλών και βιοποριστικών μέσων και το ξαναχτίσιμο κατεστραμμένων περιοχών στηρίχτηκαν στον οικονομικό σχεδιασμό της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, στις υπάρχουσες παραγωγικές μονάδες, στους προηγούμενους ρυθμούς παραγωγής και σε θεσμούς όπως η άμιλλα και το σταχανοβίτικο κίνημα.

Ταυτόχρονα, στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, στα μετόπισθεν, στην πολεμική βιομηχανία υπήρξαν πρώτιστα η παλλαϊκή συμμετοχή, η τεράστια έκρηξη αυτενέργειας, η προσήλωση στον στόχο και η συνειδητή πειθαρχία του σοβιετικού λαού. Και αυτά δεν μπορούσαν να υπάρξουν ως αποτέλεσμα καταπίεσης, παρά μόνο ως συνειδητή επιλογή. Μια απόδειξη είναι η διαταγή αρ. 227, αναφορικά με την άμυνα του Στάλινγκραντ, η οποία εκδόθηκε από το Λαϊκό Επιτροπάτο για την Αμυνα στις 28 Ιούλη 1942 και συμπυκνώθηκε στη φράση «Ούτε βήμα πίσω». Η διαταγή αυτή ακολουθήθηκε από την κινητοποίηση των πάντων και τη διάθεση όλων των δυνάμεών τους στην άμυνα της πόλης.

Επιπλέον, μεταξύ των εκατομμυρίων νεκρών της ΕΣΣΔ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - και φυσικά και στο Στάλινγκραντ - υπήρξαν χιλιάδες μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και της Νεολαίας του, της Κομσομόλ, που η συγκεκριμένη ιδιότητά τους σήμαινε, για όσους τηρούνταν οι προϋποθέσεις, οπωσδήποτε στράτευσή τους στο μέτωπο. Αλλωστε, και η καθοδήγηση και οργάνωση της άμυνας στο Στάλινγκραντ ανατέθηκε σε σημαντικά στελέχη του Κόμματος των Μπολσεβίκων, π.χ. στον Γραμματέα της ΚΕ του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι) και μέλος της Κρατικής Επιτροπής Αμυνας, Γ. Μ. Μαλένκοφ, στον Ν. Χρουστσόφ, μέλος του Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΚΚ (μπ), στον αντιπρόεδρο του Συμβουλίου των Επιτροπών του Λαού, Β. Α. Μαλίσεφ, στον στρατηγό Ζούκοφ, στον αντιστράτηγο Βασιλιέφσκι κ.ο.κ.⁶.

Το Στάλινγκραντ και η επαναστατική του ζωντάνια

Το Στάλινγκραντ υπήρξε όλα αυτά τα χρόνια - και ισχύει αυτό μέχρι σήμερα - σταθμός της Ιστορίας, αποτύπωμα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, έμπρακτη εφαρμογή της κομμουνιστικής συνείδησης, κομμάτι της λαϊκής ψυχής, πηγή έμπνευσης. Ολο αυτό συνέβη χάρη και στα στρατιωτικά και ηθικά στοιχεία της μάχης, περισσότερο ωστόσο χάρη σε όσα εξέφρασε για την ταξική πάλη στον 20ό αιώνα και σήμερα.

Εξέφρασε αρχικά, με το μέγεθος και τη σφοδρότητά της, το βάθος και την έκταση της αντίθεσης του σοσιαλισμού με το γέννημα του καπιταλισμού, τον φασισμό. Εξέφρασε τη μοναδική δίκαιη πλευρά στον άδικο Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, τη σοσιαλιστική πατρίδα - αυτήν την πατρίδα υπερασπίζονταν στο Στάλινγκραντ - και τα ανά τον κόσμο εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Εξέφρασε τις εθνότητες και τους λαούς της ΕΣΣΔ (μαζί υπερασπίζονταν το Στάλινγκραντ), τον τερματισμό, στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ, της εθνικής τους καταπίεσης από τη Ρωσική Αυτοκρατορία παλαιότερα, την καταπολέμηση των δικών τους εθνικισμών και αστικών «εθνικών τους συμφερόντων» και τα βήματα στην ειρηνική τους συμβίωση. Εξέφρασε το σοσιαλιστικό σύστημα, που αποτέλεσμά του ήταν η νικηφόρα έκβαση της μάχης, τη μέχρι τότε σοσιαλιστική οικοδόμηση, την εργατική τάξη της ΕΣΣΔ και το Κόμμα της. Εξέφρασε εν τέλει την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού, την αναγκαιότητα της ήττας του φασισμού, την ταξική αντιπαλότητα με όλα τα καπιταλιστικά κράτη, τον στόχο κατάργησης του ιμπεριαλιστικού συστήματος και του συνυφασμένου με αυτό το σύστημα πολέμου.

Οσα εξέφρασε η Μάχη του Στάλινγκραντ και η Αντιφασιστική Νίκη των Λαών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο όξυναν την ταξική πάλη σε παγκόσμιο επίπεδο και μετά το τέλος του πολέμου. Η ταξική πάλη εξελίχθηκε αντιφατικά. Μια σειρά χώρες αποδεσμεύτηκαν από τον ιμπεριαλισμό και ξεκίνησαν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Σε άλλες περιπτώσεις η ταξική πάλη εγκλωβίστηκε στα αντιφασιστικά κυβερνητικά σχήματα, και σύντομα σημειώθηκε νέα επίθεση κατά των εργατικών δυνάμεων και ανατροπή του συσχετισμού που είχαν κατακτήσει οι εργαζόμενοι, παλεύοντας για τη ζωή και το δίκιο τους. Το γεγονός αποδεικνύει ότι η διεθνής καπιταλιστική τάξη, ως πιο έμπειρη, διέκρινε τον ταξικό της αντίπαλο ακόμα και σε μια συμμαχία. Δεν είναι τυχαίο ότι από το 1943 ξεκίνησαν οι διαβουλεύσεις των καπιταλιστικών κρατών για τη διαμόρφωση διακρατικών επιτελικών σχεδίων πολλαπλής παρέμβασης στην ΕΣΣΔ, καθώς και για την αναδιάταξη των μεταπολεμικών συμμαχιών τους.

Ο διεθνής ιμπεριαλισμός ποτέ δεν ανέχτηκε τη θέση την οποία κατέκτησε η ΕΣΣΔ από τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Βαθύτερα, ποτέ δεν σταμάτησε η προάσπιση του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος.

Η αστική τάξη και οι πολιτικοί εκφραστές της θέλουν να ξεχαστεί, ακόμα περισσότερο να μη μαθευτεί από τους νέους ανθρώπους η τεράστια συμβολή της ΕΣΣΔ στην Αντιφασιστική Νίκη, όπως και η εχθρότητα, από την άλλη, όλων των καπιταλιστικών δυνάμεων εναντίον της. Συστηματικά ξαναγράφουν την Ιστορία, συκοφαντούν τη Μάχη του Στάλινγκραντ, την Οκτωβριανή Επανάσταση και την ΕΣΣΔ, εξισώνουν τον σοσιαλισμό με τον φασισμό και τον ναζισμό.

Και σήμερα όλα τα ιμπεριαλιστικά κράτη και οι συνασπισμοί τους, το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ουκρανία, η Ρωσία και τα καπιταλιστικά κράτη στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες αποκαθιστούν συνεργάτες των ναζί, απαγορεύουν Κομμουνιστικά Κόμματα, γκρεμίζουν αντιφασιστικά μνημεία, κατασκευάζουν «τείχος πένθους για τα θύματα του σταλινισμού» στη Ρωσία και επιχορηγούν πολυάριθμες αντικομμουνιστικές εκδόσεις. Η ΕΕ πρωτοστατεί σε όλα αυτά, καθιερώνοντας την 9η Μάη ως «μέρα της Ευρώπης» αντί για Μέρα της Νίκης των Λαών, και την 23η Αυγούστου ως «μέρα κατά των ολοκληρωτισμών του φασισμού και του κομμουνισμού».

Παράλληλα, επιδιώκεται από την αστική τάξη η ιδεολογική και πολιτική ενσωμάτωση του εργατικού κινήματος και της πολιτικής του πρωτοπορίας σε δήθεν αντιφασιστικά - προοδευτικά μέτωπα και κυβερνήσεις. Χρησιμοποιούνται ακόμα και διάφοροι «σοσιαλίζοντες» και «μαρξίζοντες» για να μην προκύψουν πολιτικά συμπεράσματα από την πρώτη οικοδόμηση του σοσιαλισμού, για να μην ανασυγκροτηθεί το επαναστατικό εργατικό κίνημα με βάση τις δυνατότητες της εποχής.

Το Στάλινγκραντ «συνομιλεί» με την επικαιρότητα: Τον πόλεμο στην Ουκρανία, τους ανταγωνισμούς στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως μεταξύ τουρκικής και ελληνικής αστικής τάξης στο Αιγαίο, την αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα σχέδια συνεκμετάλλευσης. Οσο απορρίπτονται εξίσου οι θύτες των πολέμων, δηλαδή όλα τα καπιταλιστικά κράτη και οι συνασπισμοί τους, όσο στηρίζονται τα θύματα των πολέμων, τόσο κερδίζει έδαφος η πάλη για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, την ανατροπή αυτού του σάπιου και ανθρωποφάγου συστήματος, του καπιταλισμού. Συνάμα ανοίγει και ο δρόμος για το χτίσιμο ενός κόσμου ειρηνικού, ελεύθερου, ανθρώπινου, όπου ο εργαζόμενος άνθρωπος θα είναι ο κύριος του μόχθου του, του τόπου και της ζωής του.

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡΑΝΤ Сталинградская битва ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 1942.
Στα τέλη Αυγούστου, η Λουφτβάφε είχε μετατρέψει σε ερείπια το 80% της πόλης, στις 19 Νοεμβρίου, οι Σοβιετικοί αντεπιτέθηκαν (Επιχείρηση «Ουρανός») και περικύκλωσαν τους 250.000 στρατιώτες της 6ης Στρατιάς.
Ο Φον Πάουλους αναγκάστηκε τελικά να παραδοθεί στον Κόκκινο Στρατό στις 30-Ιαν-1943 και οι τελευταίοι γερμανικοί θύλακες ακολούθησαν στις 2 Φλεβάρη. Μαζί του παραδόθηκαν 22 στρατηγοί και 91.000 στρατιώτες της 6ης Στρατιάς.
Η μάχη αυτή έδωσε την υπεροχή στον Κόκκινο Στρατό, ο οποίος την κράτησε μέχρι το τέλος του πολέμου
Τα πιο γνωστά ηγετικά πρόσωπα -οι «επώνυμοι» εκτός από τον Στάλιν ήταν (μεταξύ άλλων): Γκεόργκι Ζούκοφ, Κονσταντίν Ροκοσόφσκι, Νικολάι Βατούτιν, Βασίλι Τσουϊκόφ (θαμμένος σήμερα στην περιοχή του μνημείου), Νικολάι Βόρονοφ, Αλεξάντερ Βασιλέφσκι, Βασίλι Γκόρντοφ, Σιμιόν Τιμοσένκο, Αντρέι Γιερόμινκο, Μιχαήλ Σουμίλοφ, Ροντιόν Μαλινόφσκι κά
Μεταξύ τους και ο διάσημος Σοβιετικός σκοπευτής Βασίλι Ζάιτσεφ, που σκότωσε 225 στρατιώτες του Άξονα στη μάχη του Στάλινγκραντ και εκπαίδευσε τα «Λαγουδάκια» του (zaichata), που εξολόθρευσαν πάνω από 3.000 στρατιώτες του Άξονα. Το όπλο του, ένα «Μοζίν - Ναγκάν», φυλάσσεται στο εκεί Μουσείο …κάπου κοντά είναι και ο τάφος του (πέθανε το 1991)
«Η Μητέρα Πατρίδα σε καλεί», ή απλά «Πατρίδα», ή «Το Μνημείο της Μητέρας», που βρίσκεται στο λόφο Mamaye, τιμώντας τη Μάχη του ηρωικού κόκκινου στρατού της ΕΣΣΔ ενάντια στις χιτλεροφασίστες κατακτητές, σχεδιάστηκε από τον γλύπτη Yevgeny Vuchetich και τον μηχανικό Νικολάι Νικίτιν, και κηρύχτηκε το μεγαλύτερο άγαλμα (ψηλότερο γλυπτό) του κόσμου το 1967.
Το «η πατρίδα καλεί» είναι πολύ σύνθετο από μηχανικής άποψης, κυρίως εξαιτίας της χαρακτηριστικής στάσης του με ένα σπαθί ψηλά στο δεξί χέρι και το αριστερό χέρι να εκτείνεται σε κλίση σαν χειρονομία.
87μ από την άκρη του σπαθιού ως την κορυφή, το ύψος της γυναικείας φιγούρας είναι 52μ και το σπαθί 33μ και έχει διακόσια σκαλιά, που οδηγούν από το κάτω μέρος του λόφου στο μνημείο και συμβολίζουν τις 200 ημέρες της μάχης του Στάλινγκραντ.
Το άγαλμα αυτό εμφανίζεται ακόμη σήμερα μετά τις ανατροπές στην πρώην ΕΣΣΔ, τόσο στην σημαία όσο και στο εθνόσημο του Στάλιγκραντ.
Γλύπτης ήταν ο Yevgeny Vuchetich, που αντιμετώπισε τις σημαντικές διαρθρωτικές μηχανικές προκλήσεις των 7.900 τόνων σκυροδέματος του γλυπτού είχε αναλάβει ο Nikolai Nikitin με τεχνολογία που βασίζεται σε ένα συνδυασμό από σκυρόδερμα και συρματόσχοινα, μια λύση που βρίσκεται και σε ένα άλλο έργο του Nikitin του, τον σούπερ-Πύργο Ostankino στη Μόσχα.
Για τη δημιουργία του πόζαρε σαν μοντέλο μία ντόπια, η Βαλεντίνα Ιζότοβα , στον Lev Maistrenko, έναν καλλιτέχνη που δούλευε στο μνημείο συγκρότημα στις αρχές του 1960.
Κι από κάτω, τα ονόματα των νεκρών χαραγμένα στην πέτρα για την αιωνιότητα. Αντρών, γυναικών, παιδιών, γερόντων. Των Σοβιετικών πολιτών που πρόσφεραν τη ζωή τους για το μέλλον της ανθρωπότητας. Από 700.000 έως ένα εκατομμύριο οι νεκροί. Κανείς δεν μετρά. Όλοι όμως θυμούνται. Κάθε κάτοικος του Στάλινγκραντ, κάθε μάνα, κάθε παιδί, συγγενής, φίλος ξέρει πού είναι χαραγμένο το όνομα του αγαπημένου του. Μπορεί να το βρει και με κλειστά μάτια…

Η Ευρώπη είχε κατακτηθεί ή είχε ταχθεί με τους φασίστες | ναζιστές …το Λένινγκραντ περικυκλωμένο, είχε έρθει η σειρά του Στάλινγκραντ.

Και τότε Λαός και στρατός –δια στόματος Στάλιν είπαν "ни шагу назад"! “ούτε βήμα πίσω”! Δεν αφήνουμε το Λένινγκραντ, πίσω απ’ τη Μόσχα δεν έχει γη, δεν έχει άλλη όχθη ο Βόλγας…

Οι Χιτλερικοί ξεκίνησαν την επίθεσή τους με 74 μεραρχίες – πάνω από ένα εκατομμύριο άντρες, δύο στρατιές πάντσερ και 1.500 αεροπλάνα. Με τη γνωστή τακτική. Έκαιγαν και κατάστρεφαν ότι δεν μπορούσαν να πάρουν μαζί τους. Αν ορισμένοι γέροι ή παιδιά γλύτωναν τον θάνατο έμεναν χωρίς τίποτα για να ζήσουν. Μα όσο πλησίαζαν, τα πράγματα δυσκόλευαν. Στη διάρκεια του Ιουνίου οι Γερμανοί είχαν χάσει ήδη σε νεκρούς και τραυματίες 130.000 άντρες. Τον Ιούλιο 160.000. Κι αυτό ήταν μόνο το πρελούδιο της μάχης του Στάλινγκραντ.

Οι Γερμανοί βρίσκονταν μόνο 90 χιλιόμετρα απ’ το Στάλινγκραντ. Χρειάστηκαν δυο μήνες για να καλύψουν την απόσταση. Τον Αύγουστο έχασαν τουλάχιστον 260.000 άντρες. Όσο περισσότερο καθυστερούν τόσο περισσότερο υλικό και εφεδρείες αναπτύσσουν οι Σοβιετικοί. Σύγχρονα αεροπλάνα, τανκ Τ‑34, πυροβολικό, πυραύλους Κατιούσα. Η βιομηχανία πίσω από τα Ουράλια δούλευε νύχτα-μέρα.

Η ανακοίνωση της Κομματικής Επιτροπής του Στάλινγκραντ όριζε:
«Ο καθένας μας πρέπει να δοθεί ολόψυχα στην υπεράσπιση της αγαπημένης μας πόλης. Των σπιτιών μας, των οικογενειών μας. Να στήσουμε οδοφράγματα σε κάθε δρόμο, να μεταβάλουμε κάθε γειτονιά, κάθε δρόμο, κάθε σπίτι σε απόρθητο φρούριο».

Σαράντα έξι χιλιάδες κτίρια είχε το Στάλινγκραντ πριν επελάσουν οι φασιστικές ορδές. Τα σαράντα χιλιάδες από αυτά ισοπεδώθηκαν. Μετέβαλλαν την πόλη σε συντρίμμια. Η μάχη του Στάλινγκραντ ήταν μια μάχη που έγινε μέσα στα ερείπια. Πρώτη γραμμή του πολέμου έγινε το κάθε κτίριο, το κάθε δωμάτιο, πολλές φορές ένας τοίχος ή ένα πάτωμα. Η πρώτη γραμμή βρισκόταν πίσω από κάθε σωρό ερείπια. Μέσα σε τρεις μέρες το κέντρο της πόλης άλλαξε χέρια 5 φορές. Το ίδιο και ο λόφος Μαμάγιεφ. Την απόσταση που κέρδιζαν η έχαναν κάθε φορά την μετρούσαν σε πτώματα.

Ένας Γερμανός έγραψε τότε: «Αν όλα τα κτίρια του Στάλινγκραντ τα υπερασπιστούν όπως αυτό εδώ, τότε κανείς από τους στρατιώτες μας δεν θα γυρίσει πίσω στη Γερμανία». Και δεν γύρισαν!
13 Σεπτέμβρη οι Γερμανοί κατάφεραν να μπουν μέσα στην πόλη. Ο Γκαίμπελς ανήγγειλε την κατάληψη της πόλης η Βέρμαχτ χειροκροτούσε τον εαυτόν της για τα κατορθώματά της οι στρατιώτες έστελναν ενθουσιώδη γράμματα στα σπίτια τους.
Άρχισαν να στρώνουν και μια καινούργια σιδηροδρομική γραμμή χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η πραγματική μάχη του Στάλινγκραντ δεν είχε καν αρχίσει και πως ήταν η αρχή του τέλους...

§  «1^η Οκτ-1942. Το τάγμα μας βρίσκεται στην όχθη του Βόλγα. Έχουμε να διασχίσουμε  ακόμα 500 μέτρα και θα είμαστε εκεί. Αύριο θα βρισκόμαστε στην άλλη όχθη του ποταμού και ο πόλεμος θα έχει τελειώσει».

§  «3^η Οκτ. Πολύ ισχυρή αντίσταση, δεν μπορούμε να περάσουμε αυτά τα 500 μέτρα. Βρισκόμαστε δίπλα από το σιλό των σιτηρών ».

§  «6^η Οκτ. Καταραμένο σιλό! Είναι αδύνατο να το πλησιάσουμε. Οι νεκροί μας πάνω από το 30%».

§  «10 Οκτ. Από πού διάολο έρχονται αυτοί οι Ρώσοι; Το σιλό πια δεν υπάρχει, αλλά κάθε φορά που πλησιάζουμε τη θέση που βρισκόταν, αρχίζουν τα πυρά, τα οποία θαρρείς έρχονται κάτω από τη γη».

§  «15^η Οκτ. Επιτέλους, έχουμε περάσει το σιλό. Μείναμε μόνο 100. Εκείνη την πρώην αποθήκη σταριού την προστάτευαν… 18 Ρώσοι, βρήκαμε 18 σορούς. Πως γίνεται; 18 δεν μπορούσε να νικήσει μισό μήνα ολόκληρο το τάγμα μας…».
Πενήντα οκτώ μέρες άντεξαν οι 18 άντρες του Γιάκοφ Παβλόφ στον «Αλευρόμυλο» – το «Σπίτι του Παβλόφ», όπως έμεινε στην ιστορία, στην πλατεία 9^ης Γενάρη στον αριθμό 61. Αλλά το κτίριο δεν το παρέδωσαν.

Ο Κόκκινος Στρατός αγκιστρώθηκε στη στενή λωρίδα γης, οργανώθηκε σε χιλιάδες μικρές ομάδες, οχυρώθηκε στα ερείπια κι ανάγκασε τους Γερμανούς σε μάχη «σώμα με σώμα». «Πόλεμο των αρουραίων» τον ονόμασαν οι Γερμανοί. «Το Στάλινγκραντ έχει πάψει πια να υφίσταται σαν πόλη. Τη μέρα είναι ένα τεράστιο σύννεφο από καυτερό καπνό που τυφλώνει ένας τεράστιος κλίβανος που τον φωτίζουν οι ανταύγειες απ’ τις φλόγες» το περιέγραφε Γερμανός αξιωματικός.

Το αρχηγείο στο Στάλινγκραντ βρισκόταν συχνά περικυκλωμένο από φλόγες. Οι ναζί βρίσκονταν μόνο 300 μέτρα μακριά. Ο μέσος όρος ζωής κάθε στρατιώτη του Κόκκινου Στρατού στο Στάλινγκραντ ήταν 24 ώρες. Του αξιωματικού 3 ημέρες. Αλλά οι Σοβιετικοί άντεξαν.

19^η Νοεμβρίου βροχερή με πυκνή ομίχλη. Στις 06:30 οι ήρωες υπερασπιστές του Στάλινγκραντ άκουσαν τον μακρινό απόηχο των Σοβιετικών όπλων. Η Σοβιετική αντεπίθεση, υπό τους Ζούκοφ-Βασιλέφσκι και διοικητές τους Βορόνοφ, Βατούτιν, Ροκοσόφσκι, Γερεμένκο, είχε αρχίσει. Δέκα στρατιές – περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άντρες του Κόκκινου Στρατού, 1.500 τανκς, 1.500 πυροβόλα όπλα είχαν συγκεντρωθεί, χωρίς οι Γερμανοί να αντιληφθούν το παραμικρό. 

Μια επιχείρηση πρωτοφανών διαστάσεων. Η σύλληψη του γενικού σχεδίου ήταν απλή. Μια συντονισμένη προέλαση ενάντια στα ρουμανικά στρατεύματα κι από τις δύο πτέρυγες του φον Πάουλους, για να ακινητοποιήσουν τη στρατιά μπροστά στον ποταμό Βόλγα.

Την πρώτη μέρα δημιούργησαν ένα ρήγμα πλάτους 80 χιλιομέτρων στις γραμμές των Ρουμάνων. Την επομένη, οι στρατιώτες του Γερεμένκο, προελαύνοντας νότια του Στάλινγκραντ, δημιούργησαν ρήγμα 50 χιλιομέτρων.

Μέσα στην κατεστραμμένη πόλη, η Σοβιετική 62^η στρατιά συνέχισε να αγωνίζεται. Άκουγαν τον απόηχο των όπλων να πλησιάζει χιλιόμετρο το χιλιόμετρο, μέτρο το μέτρο. Έπαιρναν πάλι πίσω τα κατεστραμμένα κτίρια που είχαν χάσει, κερδίσει και ξαναχάσει. Τέσσερις το απόγευμα 23 Νοέμβρη, τέσσερις μέρες μετά την έναρξη της επίθεσης, οι Σοβιετικές στρατιές συναντήθηκαν. Παγιδευμένες μέσα στον κύκλο αυτόν ήταν 22 γερμανικές μεραρχίες πεζικού και πάντσερ, 300.000 χιλιάδες άντρες. Δεν υπήρχε καμία έξοδος για τον στρατηγό φον Πάουλους. Οι Γερμανοί επιχείρησαν να στήσουν μια τεράστια αερογέφυρα. Το σχέδιό τους απέτυχε. Οι Σοβιετικοί αναφέρουν ότι κατέρριψαν 1.000 ναζιστικά αεροπλάνα.

31^η Γενάρη 1943 παραδόθηκε ο στρατάρχης φον Πάουλους, ακολούθησαν άλλοι 24 στρατηγοί και 2 Φλεβάρη παραδόθηκε και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης. Η μάχη του Στάλινγκραντ είχε τελειώσει.. Πέντε στρατιές των Γερμανών είχαν εξολοθρεύσει οι Σοβιετικοί. Το ¼ των δυνάμεων της Βέρμαχτ. Πάνω από ένα εκατομμύριο οι νεκροί. Η αφρόκρεμα του Γερμανικού στρατού. Δεκάδες χιλιάδες Γερμανοί, Ρουμάνοι, Ιταλοί, Ούγγροι, τα ερείπια ενός τεράστιου στρατού φασιστών που βάλθηκε να αιματοκυλήσει την ανθρωπότητα και τώρα σέρνονταν μέσα στα χιόνια, στο δρόμο για την αιχμαλωσία…

Στάλινγκραντ ή Βόλγκογκραντ: ούτε ένα βήμα πίσω;

Πριν από 80 χρόνια, η Μάχη του Στάλινγκραντ που ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Ι. Β. Στάλιν, χαρακτήρισε ως τη «μεγαλύτερη στην ιστορία των πολέμων» _αλλά δεν υπάρχει πόλη Στάλινγκραντ στον χάρτη της Ρωσίας. Δεν είναι καιρός η πόλη των ηρώων να ξαναβρεί το όνομά της;
Το ορόσημο Στάλινγκραντ, αποτελεί πηγή πολύπλευρων επίκαιρων συμπερασμάτων, ιστορικών και πολιτικοκοινωνικών.
Το Στάλινγκραντ, δεν ήταν απλά μια ακόμη μάχη στο θέατρο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Δεν ήταν καν μια από τις κρίσιμες μάχες. Ήταν η μάχη εκείνη που έκρινε όχι μόνο τα αποτελέσματα των μαχών του Ανατολικού Μετώπου, αλλά τη συνολική έκβαση του Πολέμου.
Ήταν εκείνο το σημείο καμπής, που άλλαξε τη ροή του πολέμου. Δεν έδωσε «φτερά» μόνο στα συμμαχικά στρατεύματα, αλλά και στο σύνολο των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων που δρούσαν στις κατεχόμενες από τη χιτλερική Γερμανία χώρες.
Σε αυτό το διάστημα, «κολλημένος» στα ραδιόφωνα ο κόσμος παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα τις μάχες που διεξάγονταν στη στέπα, αλλά και για κάθε δρόμο, κάθε τετράγωνο, για κάθε σπίτι, για κάθε όροφο πολυκατοικίας, για κάθε δωμάτιο και σκαλοπάτι.

Το σύνθημα του σοβιετικού λαού και στρατού «Ούτε ένα βήμα πίσω!», που περικλειόταν στη Διαταγή 227 του Ι. Β. Στάλιν ως Προέδρου της Κρατικής Επιτροπής Άμυνας της ΕΣΣΔ (28 Ιούλη 1942), έγινε πραγματικότητα (Robert Geoffrey, «Stalin’s Wars: From World War to Cold War». 1939 — 1953, εκδ. Yale University Press, London, 2006, σελ. 132).

Ισχυρό βοηθητικό στήριγμα του Κόκκινου Στρατού ήταν σύσσωμος ο σοβιετικός πληθυσμός  και οι Οργανώσεις του ΚΚ Μπολσεβίκων και της Κομσομόλ, οι κόκκινοι κομισάριοι.
Μαζί τους έδωσαν τη μάχη πολλοί αλλοεθνείς μαχητές που διακρίθηκαν για την παρτιζάνικη δράση τους και παράλληλα, βοήθησαν στον εφοδιασμό με τρόφιμα και άλλα εφόδια, δούλευαν στην κατασκευή αεροδρομίων, πορθμείων, δρόμων, στη μεταφορά πυρομαχικών και στην επιδιόρθωση φθαρμένου πολεμικού υλικού, μέσα στις φοβερές συνθήκες του ρωσικού χειμώνα.

Η εργατική τάξη της Σοβιετικής Ένωσης, ταυτόχρονα με τη σκληρή δουλειά της για τον εφοδιασμό του Κόκκινου Στρατού, έλυσε σε μικρό χρονικό διάστημα πολλά προβλήματα της παραγωγής, όπως το πρόβλημα της αύξησης των ενεργειακών δυνατοτήτων της ΕΣΣΔ.

Η στροφή που σημειώθηκε στην πορεία του πολέμου, έγινε αμετάστρεπτη μετά και από τη συντριβή των γερμανικών στρατευμάτων στο Κουρσκ (5 Ιούλη — 23 Αυγούστου 1943), όπου διεξήχθη η μεγαλύτερη στην ιστορία μάχη τεθωρακισμένων αρμάτων (βλ. Συλλογικό, «Ο μεγάλος πατριωτικός πόλεμος», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1985, σελ. 155).

Στο Λένινγκραντ, λαός και στρατός παρέμειναν αλύγιστοι υπερασπιστές της πόλης κατά την πλέον αιματηρή πολιορκία στην Ιστορία, που κράτησε 872 μέρες και κόστισε τη ζωή σε πάνω από 1.000.000 Σοβιετικούς πολίτες.
Σε αυτό το διάστημα ο γερμανικός στρατός έριξε πάνω στο Λένινγκραντ περισσότερες από 5.000 ωρολογιακές και 100.000 εμπρηστικές βόμβες, καθώς και 150.000 περίπου βλήματα πυροβολικού.
Καταστράφηκαν πάνω από 3.000 κτίρια. Το πρώτο ρήγμα στον αποκλεισμό του Λένινγκραντ έγινε στις 18 Γενάρη 1943, ενώ στις 27 Γενάρη 1944 ‑μετά από έναν ολόκληρο χρόνο λύθηκε η πολιορκία (Συλλογικό, Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 19ος, εκδ. «Ακάδημος», Αθήνα, 1980, σελ. 410).

Η απελευθέρωση της Σοβιετικής Ένωσης συντελέστηκε κυρίως με τη λαμπρή επιτυχία των στρατευμάτων της στη χειμωνιάτικη εκστρατεία του 1943 — 1944. Στη διάρκειά της σημειώθηκαν οι μεγάλες νίκες της ΕΣΣΔ στην Κριμαία (9 Απρίλη — 12 Μάη 1944), στη δεξιά όχθη του Δνείπερου (24 Δεκέμβρη 1943 — 17 Απρίλη 1944) και αλλού (Συλλογικό, «Ο μεγάλος πατριωτικός πόλεμος», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1985, σελ. 182–183).

Οι θυσίες της ΕΣΣΔ —
Οι βάσεις της μεγάλης νίκης

Η ΕΣΣΔ σήκωσε το κύριο βάρος του πολέμου, τόσο από την άποψη των θυσιών της σε έμψυχο δυναμικό και άψυχο υλικό, όσο και από την άποψη της συμβολής της στη στρατιωτική συντριβή του Άξονα. Ακόμα και όταν ξεκίνησε η εκστρατεία των ΗΠΑ — Βρετανίας κατά της Ιταλίας (τον Ιούλη 1943 ‑έξη μήνες μετά το Στάλινγκραντ), η κατανομή των γερμανικών δυνάμεων ήταν 257 μεραρχίες στο ανατολικό μέτωπο και μόλις 26 στην Ιταλία.

Ακόμα και μετά την απόβαση στη Νορμανδία ο Άξονας συνέχισε να διατηρεί στο ανατολικό μέτωπο περίπου τετραπλάσιες δυνάμεις απ’ ό,τι στο δυτικό (5  75 μεραρχίες της Βέρμαχτ στο δυτικό μέτωπο, έναντι 190 — 270 Μεραρχιών που διατηρούσε στο ανατολικό μέτωπο) (ό.π. σελ. 430).

Στις 7 Απρίλη 1945 ο Ι. Β. Στάλιν έγραψε προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρούζβελτ: «Είναι δύσκολον να συμφωνήση κανείς με την γνώμην ότι η μη προβολή αντιστάσεως από μέρους των Γερμανών εις το δυτικόν μέτωπον εξηγείται μόνον από το γεγονός ότι ούτοι συνετρίβησαν. Οι Γερμανοί έχουν εις το ανατολικόν μέτωπον 147 μεραρχίας. Θα ημπορούσαν χωρίς να ζημιώσουν την υπόθεσίν τους να αποσπάσουν από το ανατολικόν μέτωπον 15–20 μεραρχίας και να τας μεταφέρουν προς βοήθειαν των στρατευμάτων τους εις το δυτικόν μέτωπον. Εν τούτοις οι Γερμανοί δεν το έκαμαν. Συνεχίζουν να μάχωνται με λύσσαν εναντίον των Ρώσων διά κάποιον πολύ ολίγον γνωστόν σιδηροδρομικόν σταθμόν Ζεμλιάνιτσα εις την Τσεχοσλοβακίαν, που τους χρειάζεται τόσον όσον και εις τον πεθαμένον τα καταπλάσματα, εξ άλλου όμως παραδίδουν χωρίς καμμίαν αντίστασιν τόσον σπουδαίας πόλεις εις το κέντρον της Γερμανίας όπως το Οσναμπρουκ, το Μανχάιμ, το Κάσσελ. Θα παραδεχθήτε ότι η συμπεριφορά αυτή των Γερμανών είναι κάτι περισσότερον από «περίεργος» και ακατανόητος» (υπουργείο Εξωτερικών της ΕΣΣΔ, «Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η αλληλογραφία Στάλιν — Τσώρτσιλ — Ρούζβελτ — Τρούμαν», τόμ. Α΄, εκδ. «Μέλισσα», Αθήνα, 1957, σελ. 378–379).

Η ΕΣΣΔ είχε 20.000.000 νεκρούς σε μάχιμο και άμαχο πληθυσμό, ενώ συνολικά τα θύματα υπολογίζονται σε περίπου 30 εκατομμύρια μαζί με τους ανάπηρους και τους τραυματίες. Οι νεκροί της Βρετανίας έφτασαν τους 375.000 και των ΗΠΑ τους 405.000 (Συλλογικό, «60 χρόνια από τη μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Έπος και Διδάγματα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2005, σελ. 23).

Την ίδια στιγμή, στο ανατολικό μέτωπο η Βέρμαχτ είχε απώλειες περίπου 10.000.000 άντρες, δηλαδή σχεδόν το 77% των συνολικών απωλειών της στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Συλλογικό, Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 26ος, εκδ. «Ακάδημος», Αθήνα, 1982, σελ. 430).

Από τα 260 δισ. δολάρια του συνολικού ύψους των ζημιών που υπέστη η ευρωπαϊκή ήπειρος στη διάρκεια του πολέμου, τα 128 δισ. δολάρια αναλογούσαν στην ΕΣΣΔ: Σε σωρούς ερειπίων μετατράπηκαν 1.710 πόλεις της ΕΣΣΔ. Ακόμα, κάηκαν 70.000 χωριά και κεφαλοχώρια. Καταστράφηκαν ολοκληρωτικά ή εν μέρει 32.000 βιομηχανικές επιχειρήσεις και 65.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικών γραμμών. Καταληστεύθηκαν 98.000 κολχόζ, 5.000 σοβχόζ και Μηχανοτρακτερικοί Σταθμοί, χιλιάδες νοσοκομεία, σχολεία, μουσεία, ανώτερα ιδρύματα και βιβλιοθήκες (Συλλογικό, «60 χρόνια από τη μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Έπος και Διδάγματα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2005, σελ. 23.)

Η ΕΣΣΔ, με θυσίες που καμιά άλλη χώρα δε θα μπορούσε να αντέξει και να βγει νικήτρια, σήκωσε το κύριο βάρος του πολέμου, είχε να κάνει πρωταρχικά με την πολιτική απόφαση των «συμμάχων» να την αφήσουν «στην τύχη της», ελπίζοντας στη συντριβή του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους με την κόκκινη σημαία και το αστέρι-σύμβολο.

    🔺 Θυμίζουμε πως τον Ιούλη του 1943 ‑έξη μήνες μετά το Στάλινγκραντ, η κατανομή των γερμανικών δυνάμεων στο ανατολικό μέτωπο σε σχέση με το τότε 2ο (Ιταλία) ήταν σε αναλογία 10/1 (257 μεραρχίες έναντι μόλις 26).

    🔺 Ακόμη και μετά την απόβαση στη Νορμανδία, με την ΕΣΣΔ να παρελαύνει προς το Βερολίνο -την καρδιά του ναζιστικού κτήνους, ο Άξονας συνέχισε να διατηρεί στο ανατολικό μέτωπο, περίπου 4πλάσιες δυνάμεις απ’ ό,τι στο δυτικό.

✔️  Σήμερα, οι απαντήσεις σ’ αυτά έχουν ξεχωριστή σημασία.

Δεν είναι τυχαίο ότι η άρχουσα τάξη και οι πολιτικοί εκφραστές της, σε μια προσπάθεια να ξαναγράψουν την Ιστορία και ασκώντας γκεμπελικού τύπου προπαγάνδα, επιχειρούν ‑με τη βούλα του νόμου, να εξισώσουν το Σοσιαλισμό που γνώρισαν οι λαοί με μια μορφή της δικτατορίας των μονοπωλίων, την πιο αδυσώπητη, το φασισμό και το ναζισμό.

Θέλουν να ξεχάσει ο κόσμος, ειδικά να μη μάθουν ποτέ οι νέοι άνθρωποι, ότι και τότε στόχος όλων των καπιταλιστικών δυνάμεων ήταν η Σοβιετική Ένωση και αυτή ήθελαν να εξαφανίσουν από προσώπου Γης.

Μια χώρα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου μαζί με τα λαϊκά απελευθερωτικά κινήματα στις κατεχόμενες από τον ιμπεριαλιστικό συνασπισμό του φασιστικού άξονα χώρες.

Μα αυτή η άτιμη προπαγάνδα γίνεται για έναν ακόμη λόγο: Η λήξη του πολέμου συνοδεύτηκε από το άνοιγμα του δρόμου για το πέρασμα στο σοσιαλισμό μιας σειράς χωρών της Ευρώπης και της Ασίας.

Αυτό ο διεθνής ιμπεριαλισμός δεν μπόρεσε ποτέ να το ανεχτεί. Ήταν καρφί στο μάτι του, αλλά, πάνω απ’ όλα, το διεθνές σοσιαλιστικό σύστημα, ως αποτέλεσμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αποτελούσε το αντίπαλο δέος στο διεθνή καπιταλισμό, ήταν το καθοριστικό εμπόδιο στην εκμεταλλευτική δράση του, στα πολεμοκάπηλα σχέδιά του. Αυτή η πραγματικότητα όξυνε την ταξική πάλη σε παγκόσμιο επίπεδο ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό.

Στο έδαφος αυτής της διαπάλης, δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει, να γίνεται αντικείμενό της και η Ιστορία. Η διαπάλη αυτή στις μέρες μας οξύνθηκε ακόμη περισσότερο, μετά την αντεπανάσταση και την προσωρινή ήττα του σοσιαλισμού.
Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η επέτειος της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών αποτελεί ένα πεδίο ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.

Και που ως περιεχόμενό του μπορεί να έχει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά στο βάθος αυτής της διαπάλης, μέσα από τη διαστρέβλωση και παρερμηνεία της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, τους πολιτικούς τους εκφραστές και τα ιδεολογικά και προπαγανδιστικά τους επιτελεία, που επιδιώκουν να ξαναγράψουν την Ιστορία στα μέτρα τους, βρίσκεται η πιο επικίνδυνη επιθετική προπαγάνδα.
Που επιδιώκει να καταστρέψει την ιστορική μνήμη για το τότε, αλλά κυρίως βλέπει στο σήμερα και το αύριο, με σκοπό τη διαιώνιση του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος.

Και χτυπά στις λαϊκές συνειδήσεις και ιδιαίτερα τη συνείδηση στις νεότερες γενιές, εκείνες που δεν έχουν άμεση ιστορική μνήμη ή ιστορική γνώση για τα γεγονότα και την ιστορία εκείνης της περιόδου, προκειμένου να «σκοτώσει» τη δύναμη της ανατρεπτικής πάλης των λαών για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, ακριβώς επειδή η γνώση της Ιστορίας είναι πηγή ταξικής πολιτικής αφύπνισης για την εργατική τάξη, τους λαούς γενικότερα. Μετά τη νίκη της αντεπανάστασης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες (1989–1991), ξεκίνησε μια πιο συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια αναθεώρησης της Ιστορίας του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, ενταγμένη σε γενικότερο σχεδιασμό ιδεολογικής επίθεσης που διαρκεί.

Επιχειρεί να μειώσει ή και να σβήσει την προσφορά του Κομμουνιστικού Κινήματος στους λαούς όλου του κόσμου. Επιδιώκει να δηλητηριάσει τη συνείδηση των νεότερων γενεών, να τις καταστήσει ευάλωτες στη μαύρη προπαγάνδα. Να χειραγωγήσει μαζικά τις νεότερες γενιές στα σημερινά εγκλήματα της ιμπεριαλιστικής τάξης. Κυρίως, αποτελεί παγκόσμια ιδεολογική και πολιτική δράση των δυνάμεων του κεφαλαίου, προκειμένου να υψωθούν απέραστα τείχη, για να μη βγει ο κόσμος από το πισωγύρισμα όπου τον έφερε η αντεπανάσταση.

Τα «κέντρα» της «αναθεώρησης της Ιστορίας» συγκαλύπτουν συνειδητά ότι οι πόλεμοι ξεπηδούν από τη φλέβα του καπιταλιστικού συστήματος. Ότι δεν οφείλονται σε κάποιους μανιακούς, όπως διάφοροι παρουσιάζουν τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Οι πόλεμοι γίνονται, επειδή υπάρχει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Ταυτόχρονα, αποσιωπούν το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ κατέβαλε μεγάλες και πολύχρονες προσπάθειες για να αποσοβηθεί η πολεμική έκρηξη. Ότι ακολουθούσε με συνέπεια πολιτική ειρήνης, επειδή μόνο απ’ αυτήν είχε συμφέρον για να οικοδομηθεί η σοσιαλιστική κοινωνία. Έχοντας καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, είχε καταργήσει και το κίνητρο της συμμετοχής στο μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα του κόσμου.

Η Σοβιετική Ένωση υποχρεώθηκε
να διεξαγάγει έναν πόλεμο που προκάλεσε ο ιμπεριαλισμός
και που η ίδια, βεβαίως, δεν τον ήθελε.

Η Σοβιετική Ένωση διεξήγαγε έναν πόλεμο δίκαιο. Το γεγονός ότι επιδίωξε και βοήθησε να αξιοποιήσουν λαϊκά αντιστασιακά κινήματα την ήττα του «Άξονα», για να ανοίξουν δρόμο προς τα εμπρός, πρέπει να υπολογιστεί στη θετική στάση της προς όφελος των λαών. Κι εξάλλου οι λαοί υπέφεραν από το σύνολο των καπιταλιστικών κρατών, των εμπρηστών του πολέμου.

Κρύβουν επίσης επιμελώς ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος αναθέρμανε τις ελπίδες των αντεπαναστατικών δυνάμεων στη Σοβιετική Ένωση. Τον είδαν ως τη μεγάλη ευκαιρία για την παλινόρθωση του καπιταλισμού και συμμάχησαν με τους Γερμανούς.

Τα αντικομμουνιστικά «κέντρα» ονοματίζουν ακόμη σήμερα τρομοκρατία την Αντίσταση των λαών! Αντιστρέφουν πλήρως την πραγματικότητα, επιχειρώντας για χρόνια να εμφανίσουν ως σφαγές αμάχων την παραδειγματική τιμωρία των κάθε λογής «δοσίλογων». Εντοπίζοντας ‑όσο κι αν πια έχει ξεφτίσει σαν επιχείρημα, ως βασική αιτία της δημιουργίας οργανώσεων τύπου «Ταγμάτων Ασφαλείας» και της συνεργασίας με τους κατακτητές, την ανάγκη «αθώων να προστατευτούν από το αιματηρό όργιο που εξαπέλυσαν εναντίον τους οι κομμουνιστές»!

Χρόνια ολόκληρα οι αγωνιστές στην πατρίδα μας πέρασαν από φυλακές, εξορίες και «αναμορφωτήρια», τύπου Μακρονήσου.
Μετά τις ανατροπές οι επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους έδωσαν πάλι αέρα στα πανιά των αστών και πρόσχημα των ΗΠΑ & ΣΙΑ κλπ «πρόθυμων» εθνικών κυβερνήσεων και σκοτεινών οργανισμών και οργανώσεων προκειμένου να προωθήσουν τις δικές τους σκοπιμότητες, στοχεύοντας στο μυαλό και στην καρδιά του απλού πολίτη, στα ατομικά δικαιώματα, καθώς και τα συλλογικά δικαιώματα.

Αναγορεύοντας την τρομοκρατία σε έναν από τους κυριότερους παράγοντες που επηρεάζει το νέο Διεθνές Δίκαιο, τους νέους και παλιούς κανόνες συμπεριφοράς στις διεθνείς σχέσεις, επηρεάζοντας το πλαίσιο των εθνικών νόμων σε αντιλαϊκή κατεύθυνση ενώ παράλληλα αξιοποιείται για το τσάκισμα των λαϊκών κινημάτων σε εθνικό επίπεδο.

Όταν το ΝΑΤΟ έμεινε μόνος κυρίαρχος στην Ευρώπη, προώθησε με γρήγορους ρυθμούς αλλαγές όσον αφορά στη δυνατότητα να επεμβαίνει και πέρα από τα σύνορα της Συμμαχίας, όπως προέβλεπε ο καταστατικός χάρτης του ‑στην αρχή ως πρόσχημα για αυτή την παραβίαση του καταστατικού χάρτη στάθηκε η ανθρωπιστική βοήθεια (επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Βοσνία — Ερζεγοβίνη) στη συνέχεια θεσμικό πλαίσιο για νομιμοποίηση κάθε επέμβασης (Αφγανιστάν Ιράκ κλπ) στο όνομα της πάταξης της τρομοκρατίας και σήμερα πλέον απροκάλυπτα

Και δεν είναι μόνο οι δυνάμεις του «Άξονα» που διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Είναι και οι κυβερνήσεις των «δημοκρατικών» ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Από τα πιο χαρακτηριστικά εγκλήματα των ΗΠΑ — Βρετανίας ήταν ο βομβαρδισμός της Δρέσδης (13–14 Φλεβάρη 1945), στη διάρκεια του οποίου η πόλη μεταμορφώθηκε σε σωρούς ερειπίων, χάθηκαν πάνω από 120.000 άνθρωποι και καταστράφηκε ανυπολόγιστης αξίας πολιτιστικός πλούτος. Κι αυτό, παρότι δεν είχε καμιά στρατιωτική σημασία ‑ενώ σήμερα δε λείπουν και εκείνοι που ισχυρίζονται ότι η Δρέσδη βομβαρδίστηκε μετά από απαίτηση του Στάλιν!!

✔️  Στο μεταξύ, τα εργοστάσια της Γερμανίας, όπου οι ΗΠΑ είχαν επενδύσεις, παρέμειναν άθικτα…Krupp Essen

Ο μύθος του «εξαναγκασμού»
και του «καθεστώτος τρόμου»

Παλιά ιστορία … Ο λαός της ΕΣΣΔ και ο Κόκκινος Στρατός πολέμησαν υπό την απειλή του Στάλιν! ‑με το όπλο στον κρόταφο.

Πέρα από το προφανώς ανυπόστατο (και αστείο) του «επιχειρήματος», τα νέα στοιχεία που έρχονται στο φως, επιβεβαιωμένα και από αστούς ιστοριογράφους, αποδείχνουν ότι αποτελεί ταξική υπέρ του ιμπεριαλισμού προπαγάνδα ο ισχυρισμός των «αναθεωρητών της Ιστορίας» και των οπορτουνιστών πως ‑δήθεν ο σοβιετικός λαός έδρασε στον πόλεμο υπό την πίεση ενός συγκεντρωτικού και αυταρχικού πολιτικού συστήματος.

Τέτοια έκρηξη αυτενέργειας, όπως εκείνη που έδειξε το μεγαλύτερο τμήμα του σοβιετικού λαού, τέτοια προσήλωση στο στόχο και συνειδητή πειθαρχία δεν μπορούν να υπάρξουν σε συνθήκες τρόμου σε βάρος του λαού.

Αλλά και τέτοιας έκτασης και βάθους γιγάντιες στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως αυτές που διεξήγαγε ο Κόκκινος Στρατός, ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν δίχως την αυτονομία στη δράση και την ελεύθερη επιλογή από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς ιθύνοντες κάθε χώρου.

Αυτή η πραγματικότητα δεν κατασκευάζεται με «ιδεολογικές παρωπίδες της ψυχροπολεμικής εποχής», όπως υποστηρίζουν οι «αναθεωρητές». Είναι η πραγματικότητα, που μόνο η ιδεολογική «παγκοσμιοποιημένη» σκοπιμότητα του κεφαλαίου μπορεί να αγνοεί.
Οι ταξικές κοινωνικές αντιθέσεις υπάρχουν αντικειμενικά, είναι ασυμφιλίωτες και καμιά εκστρατεία για την εμπέδωση της «ταξικής συνεργασίας» δεν είναι σε θέση να τις εξαφανίσει.
Η προσπάθεια να κατασυκοφαντηθεί η ταξική πάλη και οι αξίες της έχει πέσει στο κενό.

Από αυτή την άποψη, δεν αντέχει στην κριτική μια από τις βασικές μεθοδολογικές αρχές των «αναθεωρητών» της Ιστορίας να «εξηγήσουν» τα ιστορικά γεγονότα με τον εξορκισμό της πάλης των τάξεων, που την ονοματίζουν ξεπερασμένη, μετά την κορύφωση των αντεπαναστατικών εξελίξεων του 1989–1991. Κρύβουν, και με αυτόν τον τρόπο, ότι στο όνομα της αντικειμενικότητας, που την υπηρετεί δήθεν η αταξική θεώρηση των πραγμάτων, υπηρετούν οι ίδιοι την αστική πολιτική.

Σήμερα, στα κράτη της καπιταλιστικής παλινόρθωσης της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, η ιδεολογική και πολιτική τρομοκρατία εκφράζεται με την αναστήλωση των χιτλερικών συμβόλων, τις διώξεις κομμουνιστών, τις διακρίσεις σε βάρος τους, την απαγόρευση των ΚΚ, την ανάδειξη σε ήρωες των Waffen SS…

Εξέχοντα ρόλο στο σβήσιμο της ιστορικής μνήμης παίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρωτοστατώντας στην αντικομμουνιστική υστερία, καθιέρωσε την 9η Μάη ως «Μέρα της Ευρώπης», απαλείφοντας τη «Μέρα της Νίκης των λαών»! όπως και την 23η Αυγούστου ως μέρα κατά των «ολοκληρωτισμών», του «φασισμού και του κομμουνισμού»..!

Η ανάρτηση της κόκκινης σημαίας στο Ράιχσταγκ, γενικά ο ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης συνεχίζουν να είναι καρφί στο μάτι του ιμπεριαλισμού. Καθόλου τυχαίο ότι η εκδίωξη των γερμανικών στρατευμάτων από τον Κόκκινο Στρατό και η απελευθέρωση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης ονοματίζεται από τους «αναθεωρητές» κατοχή! Στη Γερμανία και στην Αυστρία οι λιποτάκτες του γερμανικού στρατού, που αυτομόλησαν στους αντιπάλους, κυρίως στο Σοβιετικό Στρατό, ουσιαστικά θεωρούνται «εθνική ντροπή»! Φασίστες αποκαθίστανται υλικά και ηθικά ως «εθνικοί ήρωες»!

Καμία πλαστογραφία δε θα σβήσει τις εποποιίες: Του Στάλινγκραντ, του Λένινγκραντ, της Μόσχας, του Κουρσκ, της Σεβαστούπολης, όλων των ηρωίδων πόλεων.
Των μικρότερων και μεγάλων μαχών του Κόκκινου Στρατού, του Κόκκινου Ναυτικού, της Κόκκινης Αεροπορίας, των παρτιζάνων στα μετόπισθεν, τον απίστευτο ηρωισμό εκατομμυρίων.
Των οικοδόμων του σοσιαλισμού, που μετέφεραν στα ενδότερα της Σοβιετικής Ένωσης χιλιάδες εργοστάσια και επιχειρήσεις των δυτικών περιοχών, για να συνεχιστεί η παραγωγή.
Των οικοδόμων του σοσιαλισμού, που, μεσούντος του πολέμου, έχτιζαν από την αρχή τις ερειπωμένες περιοχές, όταν οι γερμανικές στρατιές τις εγκατέλειπαν νικημένες.

Η φύτρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, όπως και ο Α’ (1914–1918), γεννήθηκε στους κόλπους του καπιταλιστικού συστήματος ως συνέπεια της μεγάλης όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων για το ξαναμοίρασμα του κόσμου.
Δε διεξήχθη αμιγώς ανάμεσα στα δύο αντίθετα κοινωνικοοικονομικά συστήματα, το σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό, παρότι κοινός εχθρός και στόχος όλων των καπιταλιστικών δυνάμεων ήταν η Σοβιετική Ένωση, που ήθελαν να εξαφανίσουν από προσώπου Γης.

Ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός, σε συνδυασμό με το νόμο της ανισόμετρης οικονομικής ανάπτυξης — άρα και της ανισόμετρης πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης των καπιταλιστικών κρατών — που αναπόφευκτα γεννά και τον ανταγωνισμό για το μοίρασμα αγορών και σφαιρών επιρροής, οδήγησε στην εκ νέου αναβάθμιση κρατών στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, κυρίως της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Η ισχυροποίησή τους έδινε τη δυνατότητα, μαζί με την Ιταλία, να επιδιώξουν και να επιτύχουν την ανατροπή των σε βάρος τους αποτελεσμάτων του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Η ύπαρξη του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους, της ΕΣΣΔ, καθώς και η μεγάλη οικονομική κρίση του 1929–1933, που υπονόμευσε τη σταθερότητα του καπιταλιστικού συστήματος, όξυναν ακόμη περισσότερο τις αντιθέσεις ανάμεσα στα ισχυρότερα καπιταλιστικά κράτη.
Η κρίση του 1929–1933 επιτάχυνε τις ανακατατάξεις στο συσχετισμό των δυνάμεων, κυρίως οδήγησε στην παραπέρα στρατιωτικοποίηση της οικονομίας των ισχυρότερων καπιταλιστικών κρατών.

Ας παρακολουθήσουμε αυτές τις εξελίξεις μέσα από την Έκθεση στο XVIII Συνέδριο του ΚΚ (ΜΠ) της ΕΣΣΔ, στις 10 Μάρτη 1939, που εισηγήθηκε ο Ι. Β. Στάλιν:
«Η οικονομική κρίση, που άρχισε στις καπιταλιστικές χώρες στο δεύτερο μισό του 1929, συνεχίστηκε ως το τέλος του 1933. Ύστερα απ’ αυτό, η κρίση πέρασε σε ύφεση και αργότερα άρχισε κάποια αναζωογόνηση της βιομηχανίας, κάποια άνοδός της. Η αναζωογόνηση όμως αυτή της βιομηχανίας δεν πέρασε σε άνθηση, όπως γίνεται συνήθως στην περίοδο της αναζωογόνησης. Αντίθετα, από το δεύτερο μισό του 1937 άρχισε νέα οικονομική κρίση, που αγκάλιασε πρώτ’ απ’ όλα τις ΕΠΑ κι αμέσως μετά την Αγγλία, τη Γαλλία και μια σειρά άλλες χώρες.
Ετσι, οι καπιταλιστικές χώρες, πριν προλάβουν ακόμα να συνέλθουν από τα χτυπήματα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, βρέθηκαν μπροστά σε μια νέα οικονομική κρίση.
Αυτό το περιστατικό οδήγησε φυσικά στην αύξηση της ανεργίας. Ο αριθμός των ανέργων στις καπιταλιστικές χώρες, που από 30 εκατομμύρια το 1933 είχε πέσει σε 14 εκατομμύρια το 1937, αυξήθηκε τώρα ξανά σε 18 εκατομμύρια, σαν αποτέλεσμα της νέας κρίσης.
Η χαρακτηριστική ιδιομορφία της νέας κρίσης είναι ότι διαφέρει σε πολλά από την κρίση που προηγήθηκε. Και η διαφορά δεν είναι προς το καλύτερο, μα προς το χειρότερο.
Πρώτα, η νέα κρίση δεν άρχισε ύστερα από μια άνθηση της βιομηχανίας, όπως έγινε το 1929, μα ύστερα από μια ύφεση και μια κάποια αναζωογόνηση, που ωστόσο δεν πέρασε σε άνθηση. Αυτό σημαίνει ότι η σημερινή κρίση θα είναι πιο βαριά και η καταπολέμησή της πιο δύσκολη από την προηγούμενη κρίση.

(Παρακάτω).
Η σημερινή κρίση δε διαδραματίζεται σε ειρηνική περίοδο, μα σε μια περίοδο που έχει κιόλας αρχίσει ο δεύτερος ιμπεριαλιστικός πόλεμος, όταν η Ιαπωνία, που για δεύτερο κιόλας χρόνο πολεμά με την Κίνα, αποδιοργανώνει την απέραντη κινέζικη αγορά και την κάνει σχεδόν απρόσιτη για τα εμπορεύματα των άλλων χωρών, όταν η Ιταλία και η Γερμανία έβαλαν πια την εθνική τους οικονομία στο δρόμο της πολεμικής οικονομίας, κι έχουν κατασπαταλήσει γι’ αυτό όλα τα αποθέματά τους σε πρώτες ύλες και συνάλλαγμα, όταν όλες οι υπόλοιπες μεγάλες καπιταλιστικές δυνάμεις αρχίζουν ν’ αναδιοργανώνονται πάνω σε πολεμική βάση.
Αυτό σημαίνει ότι ο καπιταλισμός θα έχει πολύ λιγότερα μέσα για μια ομαλή έξοδο από τη σημερινή κρίση, παρά στην περίοδο της προηγούμενης κρίσης.

Τέλος, η σημερινή κρίση, σε διάκριση από την προηγούμενη κρίση, δεν είναι γενική, μα αγκαλιάζει για την ώρα κυρίως τις οικονομικά ισχυρές χώρες, που δεν πέρασαν ακόμα στο δρόμο της πολεμικής οικονομίας.
Όσο για τις επιθετικές χώρες σαν την Ιαπωνία, τη Γερμανία και την Ιταλία, που έχουν πια αναδιοργανώσει την οικονομία τους πάνω σε πολεμική βάση, δεν περνούν ακόμα την κατάσταση μιας κρίσης υπερπαραγωγής, αν και πλησιάζουν προς αυτή, επειδή αναπτύσσουν εντατικά την πολεμική τους βιομηχανία. Αυτό σημαίνει ότι τον καιρό που οι οικονομικά ισχυρές, μη επιθετικές χώρες θ’ αρχίσουν να βγαίνουν από τη φάση της κρίσης, οι επιθετικές χώρες, αφού θα έχουν εξαντλήσει τ’ αποθέματά τους σε χρυσό και σε πρώτες ύλες στην πορεία του πολεμικού πυρετού, θα πρέπει να μπουν στην περίοδο της πιο άγριας κρίσης…
Είναι ευνόητο ότι η τέτοια δυσμενής τροπή των οικονομικών υποθέσεων δεν μπορούσε να μην οδηγήσει στην όξυνση των σχέσεων ανάμεσα στις δυνάμεις. 

Η προηγούμενη ακόμα κρίση ανακάτωσε όλα τα χαρτιά και οδήγησε στην όξυνση της πάλης για τις αγορές κατανάλωσης, για τις πηγές πρώτων υλών. H κατάληψη της Μαντζουρίας και της Βόρειας Κίνας από την Ιαπωνία, η κατάληψη της Αβησσυνίας από την Ιταλία, όλα αυτά αντανακλούσαν την οξύτητα της πάλης ανάμεσα στις δυνάμεις. Η νέα οικονομική κρίση θα έπρεπε να οδηγήσει και πραγματικά οδηγεί στην παραπέρα όξυνση της ιμπεριαλιστικής πάλης. Δεν πρόκειται πια για το συναγωνισμό στις αγορές, για τον εμπορικό πόλεμο, για το ντάμπινγκ. Αυτά τα μέσα πάλης έχουν από καιρό πια αναγνωριστεί ανεπαρκή. Τώρα πια πρόκειται για το νέο ξαναμοίρασμα του κόσμου, των σφαιρών επιρροής, των αποικιών, με πολεμικές ενέργειες.

Σοβιετικός πιλότος στο μαχητικό αεροσκάφος Yak-1B, που δόθηκε στο 291η πτέρυγα μάχης από αγροτικό κολχόζ της περιοχής Saratov.
Η επιγραφή στην άτρακτο γράφει: “Μονάδα ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης V. Shishkin
από το επαναστατικό κολχόζ της περιοχής Voroshilov —
Saratov. Χειμώνας 1942–1943

Η Ιαπωνία άρχισε να δικαιολογεί τις επιθετικές της ενέργειες με το ότι, όταν είχε συναφθεί το σύμφωνο των εννέα δυνάμεων, την αδίκησαν στη μοιρασιά και δεν την άφησαν να ευρύνει το έδαφός της σε βάρος της Κίνας, τη στιγμή που η Αγγλία και η Γαλλία κατέχουν τεράστιες αποικίες. Η Ιταλία θυμήθηκε πως την αδίκησαν στη μοιρασιά της λείας ύστερα από τον πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο και πως θα πρέπει ν’ αποζημιωθεί σε βάρος των σφαιρών επιρροής της Αγγλίας και της Γαλλίας. Η Γερμανία, που σαν αποτέλεσμα του πρώτου ιμπεριαλιστικού πολέμου και της ειρήνης των Βερσαλλιών έπαθε σοβαρές ζημιές, συνενώθηκε με την Ιαπωνία και την Ιταλία και απαίτησε την εύρυνση του εδάφους της στην Ευρώπη, την επιστροφή των αποικιών που της αφαίρεσαν οι νικητές στον πρώτο ιμπεριαλιστικό πόλεμο.
Έτσι άρχισε να διαμορφώνεται ο συνασπισμός των τριών επιθετικών κρατών.
Στην ημερήσια διάταξη μπήκε το ζήτημα του νέου ξαναμοιράσματος του κόσμου με πόλεμο».

Οι σχέσεις των καπιταλιστικών κρατών στη 10ετία του ’30

Η Γερμανία, λοιπόν, έγινε και πάλι μεγάλη οικονομική και στρατιωτική δύναμη, δύναμη κρούσης του διεθνούς ιμπεριαλισμού, χάρη και στην ενίσχυση που της παρείχαν οι νικήτριες καπιταλιστικές δυνάμεις του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, προκειμένου να τη στρέψουν κατά της Σοβιετικής Ενωσης. Βοηθήθηκε με όλους τους τρόπους, επειδή ήταν φανερό πως δε θα μπορούσε να επιτεθεί στηριγμένη μόνο στις δικές της δυνατότητες και των συμμάχων της.
Οικονομικοί γίγαντες των ΗΠΑ («Στάνταρτ Οϊλ», «Ντιπόν», «Φορντ» κ.ά.) συντέλεσαν ουσιαστικά στην ταχύτατη οικονομική ανόρθωση και την ενδυνάμωση της Γερμανίας, με συμφέρουσες συναλλαγές. Πραγματοποίησαν τεράστιες επενδύσεις, χρηματοδότησαν αφειδώς το «εθνικοσοσιαλιστικό» κόμμα και την ανάπτυξη του εξοπλισμού και της στρατιωτικοποίησης της Γερμανίας, όπως έκαναν και τα γερμανικά μονοπώλια και οι τράπεζες («Κρουπ», «Τίσεν», «Φλικ» κά.). Οικονομικοί κολοσσοί των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας συνέχισαν τις εμπορικές σχέσεις με τη Γερμανία και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στήριξη τα μονοπώλια («Τέξας Οϊλ», «Ρενό» κ.ά.) πρόσφεραν και στον Φράνκο.

Το φασιστικό — ναζιστικό τέρας είναι γέννημα των κεφαλαιοκρατικών αναγκών και στοχεύσεων, τις οποίες υπηρέτησαν τα συντηρητικά αστικά κόμματα, αλλά και τα σοσιαλδημοκρατικά.

Ένα από τα πολλά χαρακτηριστικά παραδείγματα της στάσης των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων είναι εκείνο της γαλλικής κυβέρνησης του «Λαϊκού Μετώπου» (με πρωθυπουργό τον Λεόν Μπλουμ), που βοήθησε πολιτικά τον Φράνκο στην επίθεση κατά του ισπανικού λαού και άφησε ανενόχλητη τη φασιστική οργάνωση στη Γαλλία. Και αυτά, την ίδια ώρα που η γαλλική αστική τάξη, πιο ειδικά οι μεγιστάνες της βιομηχανίας, μαζί με τους Γάλλους μεγαλογαιοκτήμονες, πολιτικές δυνάμεις τους και την Καθολική Εκκλησία, δημιουργούσαν, ενίσχυαν, εξόπλιζαν και ανέπτυσσαν τις φασιστικές οργανώσεις («Πύρινοι Σταυροί» κ.ά).
Στην Ιταλία, ο σχηματισμός κυβέρνησης ανατέθηκε στον Μουσολίνι από τον βασιλιά Βίκτωρα Εμανουήλ (29 Οκτώβρη 1922), ενώ από το 1920 η ιταλική κυβέρνηση χρηματοδοτούσε τους «μελανοχίτωνες» και το Γενικό Επιτελείο Στρατού τούς εφοδίαζε με όπλα.

Αυτός ο ρόλος των αστικών κομμάτων φάνηκε ακόμη πιο ανάγλυφα μετά το τέλος του πολέμου, όταν στελέχη του ναζισμού (στο στρατό, στο Δικαστικό Σώμα κλπ.) ανέλαβαν ηγετικούς ρόλους για την ανασύνταξη του γερμανικού («δημοκρατικού» πλέον) αστικού κράτους.

Τέτοια στελέχη επιλέχθηκαν από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για την επάνδρωση οργανώσεων στο πλαίσιο του σχεδίου «Stay Behind» («Γκλάντιο», «Κόκκινη Προβιά» κ.ά.).

Ανάμεσα στους αντιμαχόμενους ιμπεριαλιστικούς συνασπισμούς στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βρέθηκε το πρώτο στην ιστορία της κοινωνικής εξέλιξης επαναστατικό, εργατικό κράτος, η ΕΣΣΔ.

Και οι μεν και οι δε, και ο Άξονας και η Αγγλο-γαλλική Συμμαχία στην οποία προσχώρησαν και οι ΗΠΑ στόχο είχαν να χρησιμοποιήσουν ο καθένας τον αντίπαλό τους ιμπεριαλιστικό συνασπισμό ενάντια στην ΕΣΣΔ. Στόχος τους ήταν να χρησιμοποιήσουν τις δυνάμεις του αντιπάλου για την επίθεση ενάντια στο σοσιαλισμό. Η κάθε ιμπεριαλιστική συμμαχία επεδίωκε και τον ταξικό αντίπαλο σε διεθνές επίπεδο να εξοντώσει, την ΕΣΣΔ, και στον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό να βγει κερδισμένη, μετά τον πόλεμο.
Αλλά οι εξελίξεις δεν ήρθαν όπως τις σχεδίαζαν. Ετσι Γερμανία — Ιαπωνία — Ιταλία ξεκίνησαν τον πόλεμο αρχικά κατά των Μ. Βρετανίας — ΗΠΑ — Γαλλίας και άλλων καπιταλιστικών κρατών.

Ο Κόκκινος Στρατός
συντρίβει
την πολεμική μηχανή των Ναζί

Ο Χίτλερ ανέλυσε λεπτομερειακά τους σχεδιασμούς της επίθεσης, όταν σε λόγο του στις 9/9/1942 — και ενώ η μάχη στο Στάλινγκραντ μαινόταν — είπε: «Βάλαμε σκοπό μας, πρώτο να καταλάβετε τις τελευταίες μεγάλες σιτοπαραγωγικές περιοχές του αντιπάλου, δεύτερο να καταλάβετε τις ανθρακοφόρες περιοχές, απ’ όπου θα προμηθευόμαστε κοκ, τρίτο να προελάσετε προς τις πετρελαιοπηγές και τέταρτο η επίθεση θα συνεχιστεί ως ότου κοπεί η τελευταία μεγάλη υδάτινη αρτηρία του Βόλγα» (Υπουργείο Αμυνας ΕΣΣΔ: Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, εκδόσεις «20ός αιώνας», Αθήνα 1959, σελ. 238).

Για την καλοκαιρινή επίθεση του 1942 προετοιμάστηκαν 5 γερμανικές στρατιές, μια ρουμάνικη, μια ιταλική και μια ουγγρική. Αν πετύχαιναν τους στόχους τους, κάτω από τον έλεγχο των χιτλερικών δυνάμεων θα περνούσαν οι βασικές σιτοπαραγωγικές περιοχές του Νότου της ΕΣΣΔ, καθώς και οι περιοχές εξόρυξης πετρελαίου και μεταλλευμάτων, ενώ θα σταματούσαν οι συγκοινωνίες μέσω της υδάτινης αρτηρίας του Βόλγα. Σημειωτέον ότι στην περιοχή του Βορείου Καυκάσου και της Υπερκαυκασίας αναλογούσαν πάνω από τα 4/5 της πανενωσιακής εξόρυξης πετρελαίου και πάνω από το μισό των μεταλλευμάτων μαγγανίου.

Αλλά και η ευρύτερη περιοχή του Στάλινγκραντ όπως και η ίδια η πόλη έπαιζαν σημαντικό ρόλο στο πολεμικο-οικονομικό δυναμικό της Σοβιετικής Ενωσης. Στις παραμονές του πολέμου το Στάλινγκραντ ήταν σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της χώρας με 450.000 κατοίκους και 126 βιομηχανικές επιχειρήσεις. Το εργοστάσιο τρακτέρ του Στάλινγκραντ έφτιαχνε πάνω από τα μισά τρακτέρ της χώρας και το εργοστάσιο «Κράσνι Οκτιάμπρ» έβγαζε κάθε χρόνο γύρω στους 800 χιλιάδες τόνους χάλυβα και περίπου 600 χιλιάδες τόνους ελασμάτων («Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 — 1945», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», τόμος Α’, σελ. 409 — 410).

Δε χωράει αμφιβολία ότι η μάχη του Στάλινγκραντ ήταν αποφασιστικής σημασίας όχι μόνο για την τύχη της ΕΣΣΔ, αλλά και για την πορεία συνολικά του πολέμου, δεδομένου ότι δύσκολα θα μπορούσε να σταματήσει η πολεμική μηχανή της Γερμανίας και των συμμάχων της, αν περνούσε στα χέρια τους οικονομική δύναμη τέτοιου μεγέθους, όπως αυτή των νοτίων σοβιετικών περιοχών.

Την κρισιμότητα της μάχης τόσο για την ΕΣΣΔ όσο και για τον πόλεμο συνολικότερα υπογραμμίζει επίσης το γεγονός ότι από την έκβασή της εξαρτούσε η Τουρκία την απόφασή της να μπει στον πόλεμο στο πλευρό των δυνάμεων του φασισμού, δεδομένου ότι πέραν των άλλων είχε και εδαφικές βλέψεις στις νότιες περιοχές της ΕΣΣΔ. Ετσι, όταν άρχισαν οι πολεμικές επιχειρήσεις συγκέντρωσε στα σοβιετοτουρκικά σύνορα 26 μεραρχίες στρατού έτοιμες ανά πάσα στιγμή να εισβάλουν στο σοβιετικό έδαφος. Τέλος, την έκβαση της μάχης του Στάλινγκραντ περίμενε και η Ιαπωνία, έτοιμη αν ηττούνταν οι Σοβιετικοί να βάλει αμέσως στο χέρι τις περιοχές της σοβιετικής Απω Ανατολής.

Ο συσχετισμός των δυνάμεων

Έχοντας υπό την κατοχή της ολόκληρη την ηπειρωτική Ευρώπη, η ναζιστική Γερμανία αξιοποιούσε για τις πολεμικές της ανάγκες τα εργοστάσια της Γαλλίας, του Βελγίου, της Αυστρίας, της Τσεχοσλοβακίας κλπ., πράγμα που σήμαινε ότι υπερτερούσε ασύγκριτα έναντι της ΕΣΣΔ. Επιπλέον, οι πόροι της για τη βαριά βιομηχανία — τη δική της και των κατεχόμενων χωρών — ήταν δύο με δυόμισι φορές περισσότεροι από εκείνους της Σοβιετικής Ενωσης. Η Γερμανία είχε διπλάσιους εργάτες στην εθνική της οικονομία απ’ ό,τι η ΕΣΣΔ, χώρια που στις κατακτημένες χώρες και χώρες — δορυφόρους της εκατομμύρια εργάτες δούλευαν για την πολεμική της μηχανή. Το 1942, μάλιστα, το 1/4 της γερμανικής πολεμικής παραγωγής το έδιναν οι κατακτημένες περιοχές.

Με την επίθεσή της εναντίον της ΕΣΣΔ, η ναζιστική Γερμανία είχε καταφέρει να θέσει υπό την κατοχή της υπερανεπτυγμένες σοβιετικές αγροτικές και βιομηχανικές περιοχές, που προπολεμικά έδιναν το 71% της παραγωγής χυτοσιδήρου, το 58% του χάλυβα, το 57% του τροχαίου υλικού, το 63% του άνθρακα, καθώς και τον κύριο όγκο του πολεμικού εξοπλισμού και των εφοδίων. Οι κατακτημένες σοβιετικές περιοχές, όπου ζούσε προπολεμικά το 42% του πληθυσμού της χώρας, κάλυπταν το 40% του συνολικού χώρου παραγωγής σιτηρών και το 38% της κτηνοτροφίας.

Ομως, παρά τις δυσκολίες στις οποίες είχε περιέλθει η Σοβιετική Ενωση, κάθε άλλο παρά υποχωρούσε στον τομέα της στρατιωτικο-οικονομικής της βάσης και του τεχνικού εξοπλισμού του στρατού της. Χάρη στις τιτάνιες προσπάθειες του σοβιετικού λαού, στο δεύτερο εξάμηνο του 1942 κατασκευάστηκαν 1,6 φορές περισσότερα πολεμικά αεροπλάνα απ’ ό,τι στο πρώτο εξάμηνο. Αυξήθηκε σημαντικά η παραγωγή των καταδιωκτικών Γιακ‑1, Γιακ‑7 και Γιακ‑9 και των αεροπλάνων καθέτου εφορμήσεως Ιλ‑2. Αρχισε, επίσης, η μαζική παραγωγή των καταδιωκτικών Λα‑5 με μεγάλα πτητικά — τεχνικά πλεονεκτήματα, αυξήθηκε η μαζική παραγωγή μεσαίων αρμάτων μάχης Τ‑34 σχεδόν δύο φορές και των ελαφρών Τ‑70 σχεδόν πέντε φορές. Επίσης, αυξήθηκε σημαντικά η παραγωγή πυροβόλων των 82 και 120 χιλιοστών, όλμων και αυτομάτων όπλων καθώς και η παραγωγή πολεμοφοδίων. «Η συνεχής ενίσχυση και αύξηση της πολεμικο — οικονομικής βάσης της ΕΣΣΔ και του τεχνικού εξοπλισμού του σοβιετικού στρατού — γράφουν οι Σοβιετικοί ιστορικοί — επέτρεψε στη σοβιετική διοίκηση να εφαρμόσει στις Ένοπλες Δυνάμεις μια σειρά απαραίτητα οργανωτικά μέτρα, που επέβαλλαν οι αλλαγές στον τρόπο της διεξαγωγής των πολεμικών επιχειρήσεων» (Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 — 1945», εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, τόμος Β’, σελ. 40).

Η στάση Μ. Βρετανίας και ΗΠΑ

Μετά από όλα τα παραπάνω, γίνεται φανερό πως στη μάχη του Στάλινγκραντ, διακυβεύονταν κάτι παραπάνω από μια πόλη, κάτι παραπάνω ακόμη κι από την έκβαση του ανατολικού μετώπου. Σε αυτήν τη μάχη, θα κρίνονταν οι τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων, οι τύχες ολόκληρων λαών, της ίδιας της ανθρωπότητας. Η Γερμανία, σε περίπτωση νίκης, θα αποκτούσε τεράστιο πλεονέκτημα κατά των συμμάχων. Κατά συνέπεια, έχει ιδιαίτερη αξία να σταθούμε στη στάση τόσο της Μ. Βρετανίας, όσο και των ΗΠΑ, σε αυτή την τόσο κρίσιμη καμπή του πολέμου.

Ας πάμε λίγο πιο πίσω και συγκεκριμένα στο τέλος Δεκέμβρη 1941 με πρώτο δεκαπενθήμερο του Γενάρη 1942, όπου στην Ουάσιγκτον έγινε συνδιάσκεψη στην οποία πήραν μέρος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρούσβελτ, ο πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, Τσόρτσιλ, και οι αρχηγοί των επιτελείων των δύο χωρών.

«Η στρατηγική που εγκρίθηκε από τη διάσκεψη της Ουάσιγκτον δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις του πολέμου που διεξήγε ο συνασπισμός των αντιαξονικών κρατών. Αντί της συγκέντρωσης των πολεμικών προσπαθειών στην κύρια στρατηγική κατεύθυνση με άνοιγμα δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη, η στρατηγική αυτή προέβλεπε τη διασπορά των δυνάμεων σε δευτερεύοντα θέατρα πολέμου: στη Βορειοδυτική Αφρική, στη Μέση Ανατολή κ.λπ. Ακόμη και αποφασιστικές επιτυχίες στις περιοχές αυτές δεν ήταν δυνατόν να οδηγήσουν στη νίκη εναντίον της Γερμανίας, γιατί οι περιοχές αυτές βρίσκονταν μακριά από τα κέντρα της που είχαν ζωτικά σπουδαία γι’ αυτή σημασία. Για τον ίδιο λόγο, οι πολεμικές επιχειρήσεις εκεί δεν ήταν δυνατόν να βοηθήσουν αποτελεσματικά τη Σοβιετική Ενωση που έφερε το κύριο βάρος του πολέμου» («Παγκόσμια Ιστορία», Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, τόμος Χ (Ι₁-Ι₂), σελ. 273).

Παρ’ όλα αυτά, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται και κορυφώνονται στο διάστημα 15 — 24 Ιούλη του 1942, στο Λονδίνο, όπου αντιπροσωπεία της κυβέρνησης των ΗΠΑ συναντάται με τον Τσόρτσιλ. Δηλαδή, την ίδια περίοδο, που ξεκινά η τεράστια σε έκταση και μέγεθος επίθεση των Γερμανών στο Στάλινγκραντ. Στις 24 Ιούλη Αγγλοαμερικάνοι φτάνουν σε συμφωνία, η οποία συνοψίζεται στην απόφαση να μην ανοίξει δεύτερο μέτωπο μέσα στο 1942, αλλά αντιθέτως να προχωρήσουν σε επιχειρήσεις στη Βόρεια Αφρική — δηλαδή σε δευτερεύον θέατρο πολέμου. Ετσι, έδωσαν τη δυνατότητα στον Χίτλερ να συγκεντρώσει στο ανατολικό μέτωπο τεράστιο αριθμό δυνάμεων και πολεμικού υλικού.

Η ΕΣΣΔ έδωσε αυτήν τη μάχη εντελώς μόνη και αβοήθητη, εγκαταλειμμένη, φτάνοντας πολλές φορές στο χείλος της καταστροφής, από την οποία σώθηκε χάρη στα τεράστια αποθέματα δύναμης του σοβιετικού λαού και στις απεριόριστες δυνάμεις που έκρυβε το σοσιαλιστικό καθεστώς. Οι δυτικές δυνάμεις, οι ΗΠΑ και η Αγγλία, έβλεπαν στη μάχη του Στάλινγκραντ τη δυνατότητα να υπάρξει, το λιγότερο, μια αμοιβαία εξασθένηση της ΕΣΣΔ και της Γερμανίας που θα τους έδινε τη δυνατότητα να ξεμπερδεύουν με το σοσιαλισμό και να μοιράσουν τις παγκόσμιες αγορές αναμεταξύ τους, χωρίς να μπλέκεται στα πόδια τους ένας μεγάλος ανταγωνιστής όπως ήταν η Γερμανία.

Μάλιστα, ο Τσόρτσιλ ταξίδεψε ο ίδιος στη Μόσχα, για να ξεκαθαρίσει στον Στάλιν ότι μέσα στο 1942 οι ΗΠΑ και η Βρετανία δεν επρόκειτο να προχωρήσουν στο άνοιγμα του δεύτερου μετώπου. Στα απομνημονεύματά του, ο Βρετανός πρωθυπουργός ξεκαθαρίζει με άκρως αποκαλυπτικό τρόπο πως το σαμποτάζ στο άνοιγμα του δεύτερου μετώπου ήταν συνέχεια της ίδιας αντισοβιετικής πολιτικής που ο ίδιος εφάρμοσε στην προπολεμική περίοδο. Να τι γράφει, αναφερόμενος στις σκέψεις που έκανε μέσα στο αεροπλάνο που τον πήγαινε στην ΕΣΣΔ: «Σκεπτόμουν την αποστολή που με έφερνε στο θλιβερό αυτό μπολσεβίκικο κράτος. Αλλοτε, είχα προσπαθήσει με όλες τις δυνάμεις μου, να το στραγγαλίσω στη γέννησή του και ως την εμφάνιση του Χίτλερ το θεωρούσα θανάσιμο εχθρό της ελευθερίας και του πολιτισμού. Ποιο ήταν τώρα το καθήκον μου; Ο στρατηγός Ουέιβελ που είχε φιλολογική διάθεση τα ανακεφαλαίωσε όλα σε ένα ποίημα με πολλές στροφές, που τελείωνε με τις λέξεις: “Οχι δεύτερο μέτωπο το 1942”» (Ουίν. Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, τόμος Δ΄, σελ. 320 — 321).

Την επομένη της συνάντησης, ο Στάλιν έστειλε στον Τσόρτσιλ υπόμνημα, τα βασικά σημεία του οποίου έχουν ως εξής: «Κατόπιν ανταλλαγής απόψεων γενομένης εις την Μόσχαν την 12 Αυγούστου ε.ε. διεπίστωσα ότι ο Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας κ. Τσόρτσιλ θεωρεί αδύνατον την οργάνωσιν του δεύτερου μετώπου εις την Ευρώπην κατά το 1942. Ως γνωστόν, η οργάνωσις του δεύτερου μετώπου εις την Ευρώπην κατά το 1942 είχε αποφασιστεί κατά την διάρκειαν της επισκέψεως του Μολότωφ εις Λονδίνον και είχε περιληφθεί εις το κοινόν αγγλο- σοβιετικόν ανακοινωθέν, που εδημοσιεύθη την 12 Ιουνίου ε.ε… Είναι εντελώς ευνόητον ότι η Σοβιετική Διοίκησις εξεπόνησε σχέδια διά τας θερινάς και φθινοπωρινάς επιχειρήσεις της, υπολογίζουσα εις την δημιουργίαν δευτέρου μετώπου εις την Ευρώπην εντός του 1942. Είναι εύκολον να αντιληφθή κανείς ότι η άρνησις της κυβερνήσεως της Μεγάλης Βρετανίας να δημιουργήση το δεύτερον μέτωπον εις την Ευρώπην εντός του 1942 καταφέρει ηθικόν πλήγμα εναντίον ολοκλήρου της σοβιετικής κοινής γνώμης, που εβασίζετο εις την δημιουργίαν του δεύτερου μετώπου, δυσχεραίνει την θέσιν του Ερυθρού Στρατού εις το μέτωπον και προξενεί ζημίαν εις τα σχέδια της Σοβιετικής Διοικήσεως… Εγώ και οι συνάδελφοί μου νομίζομεν ότι το έτος 1942 παρέχει τους πλέον ευνοϊκούς όρους διά την δημιουργίαν δευτέρου μετώπου εις την Ευρώπην, δεδομένου ότι όλαι αι δυνάμεις των γερμανικών στρατευμάτων, και μάλιστα αι καλύτεραι, είναι απησχολημέναι εις το ανατολικόν μέτωπον, ενώ εις την Ευρώπη έχουν απομείνει ασήμαντοι δυνάμεις, και μάλιστα αι χειρότεραι. Είναι άγνωστον αν το έτος 1943 θα παρέχη τους ιδίους ευνοϊκούς όρους διά την δημιουργίαν δευτέρου μετώπου, όπως το 1942… Αλλά δυστυχώς εγώ δεν κατόρθωσα να πείσω επ’ αυτού τον κύριον Πρωθυπουργόν της Μεγάλης Βρετανίας, ενώ ο κ. Χάριμαν, αντιπρόσωπος του Προέδρου των ΗΠΑ, κατά τις διαπραγματεύσεις εις Μόσχαν, υπεστήριξε απολύτως τον κύριον Πρωθυπουργόν» («Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος — Η αλληλογραφία Στάλιν — Τσόρτσιλ — Ρούσβελτ — Τρούμαν», εκδόσεις «Μέλισσα», τόμος Α΄, σελ. 72–73).

Η απόφαση των κυβερνήσεων της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ να μην προχωρήσουν σε άνοιγμα δεύτερου μετώπου το 1942 ήταν καθαρά υπονομευτική για τον αγώνα κατά του φασισμού. Το Νοέμβρη του 1942 «από τις 269 μεραρχίες των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, στο σοβιετο — γερμανικό μέτωπο βρίσκονταν 197,5 μεραρχίες. Εκτός από αυτές, δρούσαν εκεί 72,5 μεραρχίες των συμμάχων της Γερμανίας» (Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος 1939- 1945», εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, τόμος Β’, σελ. 41). Αυτό που εντέλει αποδεικνύεται είναι πως οι Γερμανοί — καθ’ όλη τη διάρκεια της επιχείρησής τους στο Νοτιοδυτικό τομέα της ΕΣΣΔ, ενίσχυαν συνεχώς τις στρατιωτικές τους δυνάμεις, γεγονός που μπορεί να ερμηνευτεί μόνο από την απουσία του δυτικού μετώπου.

Η υπονομευτική στάση των Δυτικών απέναντι στην ΕΣΣΔ είχε κι άλλες πλευρές. Από τα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας αποκαλύπτεται πως οι Αγγλοαμερικανοί ήταν έτοιμοι να καταλάβουν τις πετρελαιοπηγές του Καυκάσου σε περίπτωση νίκης των Ναζί μη διστάζοντας ακόμη και να προχωρήσουν σε μια πλατιά αντισοβιετική συμμαχία με τους Γερμανούς, εφόσον δεν μπορούσαν να πράξουν αλλιώς. Το μόνο που τους ανησυχούσε για το πώς θα δράσουν ήταν το ενδεχόμενο νίκης της ΕΣΣΔ (Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις 20ός αιώνας, Αθήνα 1959, σελ. 246–248).

Η καθαρά υπονομευτική αυτή απόφαση των κυβερνήσεων των ΗΠΑ και Μ. Βρετανία ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών από το μαζικό και εργατικό κίνημα, μέσα στην ίδια τους τη χώρα. Στο συλλαλητήριο που οργάνωσε το Κογκρέσο των παραγωγικών συνδικαλιστικών οργανώσεων στις 22 Ιουλίου στη Ν. Υόρκη πήραν μέρος 60.000 άτομα που εκπροσωπούσαν 500.000 εργάτες της Μείζονος Νέας Υόρκης. Σε έκκληση προς τον Ρούζβελτ το συγκεντρωμένο πλήθος ζητούσε «να εκπληρωθούν οι συμμαχικές υποχρεώσεις χωρίς καμιά αναβολή, πριν ο αντίπαλος αποκτήσει νέα πλεονεκτήματα στον αγώνα εναντίον των ηρωικών ρωσικών στρατιών». Εξίσου δυναμικές ήταν και οι αντιδράσεις της αγγλικής εργατικής τάξης για το άμεσο άνοιγμα δεύτερου μετώπου.

Η μεγάλη νίκη

▪️ Η μάχη του Στάλινγκραντ, όπως είδαμε, χωρίζεται σε δύο μεγάλες περιόδους. Την αμυντική μάχη από τις 17 Ιούλη έως τις 18 Νοέμβρη, όπου ο Κόκκινος Στρατός ήταν αμυνόμενος και την επιθετική από τις 19 Νοέμβρη μέχρι τις 2 Φλεβάρη 1943, όπου περνά στην αντεπίθεση και κατακτά την τελική νίκη.
▪️ Στις 4 Οκτώβρη οι μάχες γίνονταν μέσα στα ίδια τα εργοστάσια. Στα μέσα Οκτώβρη, οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε όλη την πόλη και είχαν χαρακτήρα αγώνα σώματος προς σώμα. Οι μάχες γίνονταν στους δρόμους της πόλης, στα σπίτια, στα εργοστάσια και στη δεξιά όχθη του Βόλγα. Ηταν αδιάκοπες, μέρα και νύχτα. Οι Γερμανοί προσπάθησαν και το Νοέμβρη να ολοκληρώσουν την κατάληψη του Στάλινγκραντ, αλλά απέτυχαν κάτω από τη σθεναρή αντίσταση του Κόκκινου Στρατού και του σοβιετικού λαού, που ενίσχυε τους πολιορκημένους με κάθε τρόπο και μέσο. Στο τέλος της αμυντικής περιόδου, ο Κόκκινος Στρατός κρατά σταθερά τις θέσεις του βόρεια του εργοστασίου τρακτέρ, το εργοστάσιο «Μπαρικάντι» και τα βορειοανατολικά οικοδομικά τετράγωνα του κέντρου της πόλης. Το μέτωπο στο Στάλινγκραντ σταθεροποιούνταν. Η γερμανοφασιστική διοίκηση πείστηκε πια πως δεν μπορεί να επιτύχει την εκπλήρωση των αντικειμενικών της σκοπών και δόθηκε διαταγή να περάσει στην άμυνα. Ετσι, αποφάσισε να κρατήσει τα στρατεύματα στις θέσεις τους, μέχρι την άνοιξη του 1943, οπότε υπολόγιζε να τα ενισχύσει και να ξαναρχίσουν την επίθεση. Οι Γερμανοί περίμεναν ότι ύστερα από τόσο σκληρές και αιματηρές συγκρούσεις τα σοβιετικά στρατεύματα δε θα μπορούσαν να ενεργήσουν οποιαδήποτε σοβαρή επιχείρηση για πολύ χρόνο.
▪️ Ωστόσο, η σοβιετική διοίκηση, ακόμα και όταν διεξάγονταν οι σκληρές αμυντικές μάχες, σχεδίαζε τις μελλοντικές επιχειρήσεις και συγκέντρωνε δυνάμεις και μέσα για μεγάλη αντεπίθεση. Στις 13 Νοέμβρη, εγκρίθηκε από την ανώτατη διοίκηση και το γενικό επιτελείο σχέδιο με την κωδική ονομασία «Ουράν», που προέβλεπε την κύκλωση και εξόντωση του εχθρού στο Στάλινγκραντ. Το σχέδιο εγκρίθηκε από την ανώτατη διοίκηση με επικεφαλής τον Ι. Β. Στάλιν. Μέσα σε λιγότερο από 72 ώρες, στις 20 Νοέμβρη 1942, είχε σχηματιστεί ο κλοιός γύρω από τις χιτλερικές στρατιές, με μιαν αιφνιδιαστική και τέλεια οργανωμένη επίθεση του Κόκκινου Στρατού. Οι μάχες συνεχίστηκαν, σκληρές, μέχρι τα τέλη Γενάρη, οπότε παραδόθηκε η επίλεκτη 6η Στρατιά των χιτλερικών και στις 2 Φλεβάρη, ολοκληρώθηκε η συντριβή.
Στη διάρκεια της μάχης, οι στρατοί του φασιστικού συνασπισμού έχασαν το 25% της δύναμης που είχαν παρατάξει στο σοβιετογερμανικό μέτωπο. 

▪️ Η συντριβή των Γερμανών στο Βόλγα σήμαινε την αρχή της αποφασιστικής στροφής στο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο και σε όλο το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εως τη μάχη του Στάλινγκραντ, στην ιστορία των πολέμων, δεν υπήρξε ποτέ περίπτωση κύκλωσης και ολοκληρωτικής καταστροφής τόσο μεγάλης στρατιωτικής δύναμης.

Η προσφορά του σοβιετικού λαού, του σοβιετικού κράτους και των Κόκκινων Ενόπλων Δυνάμεών τους καταγράφτηκε οριστικά και αμετάκλητα ως αθάνατη εποποιία. Η γιγάντια συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης στη νίκη κατά της Γερμανίας και των συμμάχων της επιτεύχθηκε χάρη: Στο ρόλο της εργατικής σοβιετικής εξουσίας στη δημιουργία και στην οργάνωση της αμυντικής θωράκισης της Σοβιετικής Ένωσης. Στα πλεονεκτήματα που προσφέρει η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο των λαϊκών μαζών, με ηγέτιδα δύναμη την εργατική τάξη. Στο ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος ως επαναστατικής εργατικής πρωτοπορίας. Αποτελεί ένα τεράστιο ιστορικό δίδαγμα για το παρόν και το μέλλον του επαναστατικού κινήματος.
Θα ήταν αδύνατη η σωτηρία της Σοβιετικής Ενωσης αν δεν είχε διανύσει, στα μόλις 20 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε την Οχτωβριανή Επανάσταση, μια τεράστια απόσταση στο δρόμο τής συνειδητά σχεδιασμένης κοινωνικοοικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης, της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

▪️ Μετά τη νίκη της αντεπανάστασης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες (1989 — 1991), ξεκίνησε μια πιο συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια να ξαναγραφτεί η Ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο ιμπεριαλισμός επιχειρεί να σβήσει την προσφορά του Κομμουνιστικού Κινήματος, να κρύψει τις κατακτήσεις του σοσιαλιστικού συστήματος. Επιδιώκει να καταστήσει τις νεότερες γενιές ευάλωτες στη μαύρη προπαγάνδα, να τις υποτάξει μαζικά στα σημερινά του εγκλήματα.
Ο αντικομμουνισμός αποτελεί παγκόσμια ιδεολογική και πολιτική δράση των δυνάμεων του κεφαλαίου, προκειμένου να υψωθούν απέραστα τείχη, για να μη βγει ο κόσμος από το πισωγύρισμα όπου τον έφερε η αντεπανάσταση του 1989 — 1991.

▪️ Τα ιμπεριαλιστικά «κέντρα» συγκαλύπτουν ότι οι άδικοι πόλεμοι ξεπηδούν από τη φλέβα του καπιταλιστικού συστήματος, ότι δεν οφείλονται σε κάποιους μανιακούς, όπως συχνά παρουσιάζουν τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι. Οι πόλεμοι γίνονται, επειδή υπάρχει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις για το μοίρασμα των αγορών, για τη «διέξοδο» από τις οικονομικές κρίσεις του καπιταλισμού μέσα από τη χειρότερη μορφή καταστροφής των παραγωγικών δυνάμεων, τον πόλεμο. Ακόμα, με στόχο την αναδιάταξη στο συσχετισμό δυνάμεων των ιμπεριαλιστικών κρατών.
▪️ Ταυτόχρονα, αποσιωπούν το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ κατέβαλε μεγάλες και πολύχρονες προσπάθειες για να αποσοβηθεί η πολεμική έκρηξη, ότι ακολουθούσε με συνέπεια πολιτική ειρήνης, επειδή μόνο από αυτήν είχε συμφέρον για να οικοδομηθεί η σοσιαλιστική κοινωνία. Εχοντας καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, είχε καταργήσει και το κίνητρο της συμμετοχής στο μοίρασμα και στο ξαναμοίρασμα του κόσμου. Η Σοβιετική Ενωση υποχρεώθηκε να διεξαγάγει έναν πόλεμο που προκάλεσε ο ιμπεριαλισμός.
▪️  Κρύβουν, επίσης, επιμελώς ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αναθέρμανε τις ελπίδες των αντεπαναστατικών δυνάμεων στη Σοβιετική Ενωση, που τον είδαν ως τη μεγάλη ευκαιρία για την παλινόρθωση του καπιταλισμού και συμμάχησαν με τους Γερμανούς.

Η έκρηξη αυτενέργειας, που έδειξε το μεγαλύτερο τμήμα του σοβιετικού λαού, η τέτοια προσήλωση στο στόχο και η συνειδητή πειθαρχία δεν μπορούσαν να υπάρξουν σε συνθήκες τρόμου σε βάρος του λαού, όπως ισχυρίζονται ότι υπήρχαν η ιμπεριαλιστική και η οπορτουνιστική προπαγάνδα. Δεν ήταν δυνατό να δράσουν σε συνθήκες τρόμου οι οικοδόμοι του σοσιαλισμού, που μετέφεραν στα ενδότερα της Σοβιετικής Ένωσης χιλιάδες εργοστάσια και επιχειρήσεις των δυτικών περιοχών, για να συνεχιστεί η παραγωγή. Οι οικοδόμοι του σοσιαλισμού που, μεσούντος του πολέμου, έχτιζαν από την αρχή τις ερειπωμένες περιοχές, όταν οι γερμανικές στρατιές τις εγκατέλειπαν.

Εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες έπιασαν δουλειά στα εργοστάσια αντικαθιστώντας στην παραγωγή τους άντρες που πολεμούσαν στο μέτωπο. Περισσότερες από 1 εκατομμύριο γυναίκες στα κολχόζ απέκτησαν τα επαγγέλματα της οδηγού και της μηχανικού. Πάνω από 200 χιλιάδες έγιναν υπεύθυνες συνεργείων και πρόεδροι κολχόζ, ενώ 1 εκατομμύριο πήραν μέρος στις μάχες, στο μέτωπο και στα αντάρτικα τμήματα.

Αλλά και οι τέτοιας έκτασης και βάθους γιγάντιες στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως αυτές που διεξήγαγε ο Κόκκινος Στρατός, ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθούν δίχως την αυτοθυσία, την πρωτοβουλία και την ατομική υπευθυνότητα από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς ιθύνοντες κάθε χώρου. («Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ Για τα 60 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των Λαών»).

Фонтан «Бармалей» (Barmalei)
το ιστορικό σιντριβάνι του Στάλινγκραντ

Το περίφημο σιντριβάνι που βρισκόταν στο Στάλινγκραντ “Фонтан «Бармалей» Barmalei” - «Παιδικός χορός» (“Παιδικός γύρος χορός”, “Κροκόδειλος”, “Παιδιά”, “Παιδιά + κροκόδειλος”, “παιδιά χορεύοντας”) κατασκευάστηκε το 1930 από τον Ромуальд Ромуальдович Иодко (Romuald Lodko) και αποσυναρμολογήθηκε το 1951 και τώρα ξαναμπήκε σαν ομοίωμα (όχι και τόσο πετυχημένο) μπροστά από το μουσείο άμυνας στην πλατεία του σιδηροδρομικού σταθμού  και ένα δεύτερο κοντά στο μύλο του Gergardt κτίριο που κατασκευάστηκε από κόκκινο τούβλο στις αρχές του 20ου αιώνα καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της μάχης για το Στάλινγκραντ και παρέμεινε έτσι ως ιστορική μνήμη. Δούλευε κανονικά μέχρι τις 14-Σεπ-1942, όταν βομβαρδίστηκε ανηλεώς από τους Γερμανούς. Όλο το κτίριο εκτός από τα σημάδια βγάζει ακόμη μυρωδιά από τις φασιστικές βόμβες και δίπλα του υπάρχουν στρατιωτικά οχήματα και άλλος πολεμικός καθώς και το μουσείο — πανόραμα “Μάχη για το Στάλινγκραντ”  ένα παλιό τρένο (ατμομηχανή) και μνημείο αφιερωμένο στους νεκρούς ενώ στο δρόμο προς την όχθη του ποταμού ανάμεσα στις σημύδες και τα έλατα υπάρχει το μνημείο του στρατάρχη Ζούκοφ.

Το αρχικό μνημείο, το σιντριβάνι  ήταν ένας κύκλος έξι παιδιών που χόρευαν σε κύκλο γύρω από έναν κροκόδειλο και έγινε διάσημο από τις φωτογραφίες του Ε. Εζερικίχεν, που απεικονίζουν την αντίθεση ανάμεσα σε ξέγνοιαστα παιδιά και την τρομακτική εικόνα της καταστροφής της πόλης κατά τη διάρκεια της Μάχης του Στάλινγκραντ (τραβήχτηκαν στις 23-Αυγ-1942)

Παρόμοια σιντριβάνια υπήρχαν και αλλού ‑από αυτά σήμερα δεν έμεινε τίποτε (σαρώθηκαν από την perestroika και τη glasnost) ‑θυμίζουμε τις κινητοποιήσεις στο Ντνιεπροπετρόβσκ, όπου ολόκληρη περιοχή αναψυχής έγινε άσφαλτος…

Το όνομα προέρχεται από την εικονογράφηση του ποιητικού παραμυθιού του Κ. Τσουκόφσκι ” Barmaley” (1924), κατά την οποία ο παγιδευμένος κακοποιός Barmaley, μετά από «μαγικά» του καλού γιατρού Aibolit, καταπίνεται  από έναν κροκόδειλο:

Rada, χαρούμενας, χαρούμενα, ευτυχισμένα παιδιά,
Χορεύουμε  και παίζουμε γύρω από τη φωτιά:
“Είστε εμείς, / Είστε εμείς / Από το θάνατο σωθήκαμε
Μας ελευθερώσατε!  /  Εσείς πάνω στη στιγμή ? Εδώ είμαστε !!
Ω… ! καλέ μου κροκόδειλε

(Για την ιστορία — έτσι συμβαίνει στα παραμύθια  Ο μετανοών κακοποιός Barmaley αργότερα απελευθερώθηκε εν χορώ κατόπιν αιτήματος των παιδιών).

σσ1. Στην ταινία του 1989 «Στάλινγκραντ» του S. Bondarchuk, «μαζεύονται» κοντά — κοντά για τις ανάγκες της ταινίας  το γνωστό πολυκατάστημα της πλατείας του Αγώνα, ένα θέατρο, το σπίτι του Παβλόφ (ένα πρωτότυπο του σπιτιού του Γκρόμοφ) κλπ μαζί με το «Бармалей»
Επίσης το σιντριβάνι του Στάλινγκραντ ‑για όποιον το θυμάται, περνάει «flash» στις ταινίες “Ο εχθρός προ των πυλών” και ” V come Vendetta ” (στη σκηνή της «βιολογικής επίθεσης»)

σσ1. Σε αντίθεση με το πρωτότυπο, που ήταν από μπετό, το νέο αντίγραφο κατασκευάστηκε από συνθετικό (τεφλόν κλπ) τα παιδιά έγιναν πιο μεγάλα και το βάθρο προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα. Η κατασκευή ήταν αρκετά πρόχειρη και παρουσίασε κατασκευαστικά προβλήματα, έτσι ένα μήνα μετά τα εγκαίνια έκλεισε για αποκατάσταση (σκούριασαν οι βάσεις, το εσωτερικό που ήταν γεμάτο με αφρό πολυουρεθάνης !! μούλιασε κλπ κλπ)

Τέλος προκλητικά και χωρίς σεβασμό στην ιστορική μνήμη αποτελεί αντικείμενο «virtual target» φθοροποιών ηλεκτρονικών παιχνιδιών (πχ. Commandos 3, Destination Berlin, Red Orchestra 2, Ήρωες του Στάλινγκραντ κλπ.

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ στο ποίημά του «Εγχειρίδιο Πολέμου», ειρωνευόμενος τις διακηρύξεις του ναζισμού περί απελευθέρωσης των γερμανικών εδαφών, σημείωνε:
Μια καλοκαιρινή μέρα ξημέρωσε κοντά στο Χερβούργο
Ενας άντρας από το Μέιν ήρθε σερνόμενος στην άμμο
Υποτίθεται εναντίον των ανδρών του Ρουρ
Στην πραγματικότητα εναντίον των ανδρών του Στάλινγκραντ. 

Πάμπλο Νερούντα στο «Πρώτο τραγούδι για το Στάλινγκραντ» στηλιτεύει την άρνηση των καπιταλιστικών κρατών να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη και παράλληλα δηλώνει την αλληλεγγύη των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων στη σοβιετική εξουσία και την πίστη του στη νίκη του Κόκκινου Στρατού:

Σήμερα ξέρεις καλά, θεσπέσια κόρη,
σήμερα ξέρεις καλά, Ρωσία, τη μοναξιά, το κρύο.
Οταν χιλιάδες ολμοβόλα συντρίβουν την καρδιά σου,
όταν σκορπιοί με δηλητήριο κι έγκλημα
έρχονται, Στάλινγκραντ, να σου ξεσκίσουνε τα σπλάχνα,
η Νέα Υόρκη το 'χει ρίξει στο χορό και το Λονδίνο διαλογίζεται,
κι εγώ φωνάζω «σκατά»

γιατί η καρδιά μου δεν αντέχει πια, γιατί
οι καρδιές μας
δεν αντέχουν άλλο, δεν αντέχουνε
σε έναν κόσμο που αφήνει να πεθάνουνε οι ήρωές σου ολομόναχοι.

Τους αφήνετε μόνους; Τώρα αυτοί θα 'ρθουν για σας!
Τους αφήνετε μόνους;
Θέλετε τη ζωή
να πάει κατά διαόλου, και των ανθρώπων το χαμόγελο
να πέσει στον απόπατο και ν' ανεβεί το Γολγοθά;

Γιατί δεν απαντάτε;
Θέλετε πιο πολλούς νεκρούς στο Ανατολικό Μέτωπο
μέχρι να πνίξουν εντελώς τον ουρανό σας;

Aλλά τότε άλλο δεν μένει απ' την κόλαση.
Ο κόσμος πια σιχάθηκε από μικρά αντραγαθήματα,
σαν της Μαδαγασκάρης που οι στρατηγοί
σκοτώνουνε ηρωικά πενήντα πέντε πίθηκους.

Ο κόσμος έχει σιχαθεί από τις φθινοπωρινές συνάξεις σας
υπό την προεδρία μιας ομπρέλας.
Ω πόλη εσύ, ω Στάλινγκραντ, δεν καταφέρνουμε ποτέ
να φτάσουμε τα τείχη σου, βρισκόμαστε πολύ μακριά.

Είμαστε οι Μεξικάνοι, είμαστε οι Αραουκάνοι
είμαστε οι Παταγόνες, είμαστε οι Γουαρανί,
είμαστε οι Ουρουγουανοί, είμαστε οι Χιλιάνοι,
είμαστε εκατομμύρια άνθρωποι.
Εχουμε, για καλή μας τύχη, στην οικογένεια συγγενείς,
όμως ακόμα δεν ερχόμαστε, μητέρα μας, να σε υπερασπιστούμε.
Ω, πόλη, πόλη της φωτιάς, κράτα γερά ως τη στιγμή
που θα 'ρθουμε, εμείς οι Ινδιάνοι ναυαγοί, ν' αγγίξουμε τα τείχη σου
σαν το φιλί των γιων που λαχταράγανε να φτάσουν.

Στάλινγκραντ, δεν υπάρχει ακόμα Δεύτερο Μέτωπο,
μα δεν θα πέσεις παρόλο που το σίδερο και η φωτιά
σε τρώνε μέρα νύχτα.

Δείτε και Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 70 χρόνια από το τέλος
του β’ παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου και τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών

Κύρια πηγή φωτογραφικού υλικού