hasta la victoria siempre VENCEREMOS

04 Ιουνίου 2024

“Βουλγάρα θα βγάλεις αίμα από...” - Αναμνήσεις της Κατίνας Μανιτάρα-Ζωργίου, μαχήτριας-αξιωματικού του ΔΣΕ, που χάσαμε σήμερα

🔻🔻
Αποχαιρετούμε με μεγάλη λύπη την σ.σσα Κατίνα Μανιτάρα.
🔴 Την αγωνίστρια της ΕΑΜικής Αντίστασης και μαχήτρια του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που “έφυγε” χτες Τρίτη, πλήρης ημερών, από τη ζωή.

🔴 “Το σίδερο στο κεφάλι θα το πάρω μαζί μου στον τάφο.
Είναι το καλύτερο παράσημο από την αγωνιστική μου ζωή
και είναι μεγάλη τιμή για εμένα“
__Κατίνα”

Η σ.σσα γεννήθηκε στις 14 Μάρτη 1932 στο χωριό Μαλανδρίνο Φωκίδας, πρώτο από τα τέσσερα παιδιά μιας φτωχής εργατοαγροτικής οικογένειας, που “βγήκε ολόκληρη στο βουνό”. Η τριπλή φασιστική – ναζιστική κατοχή την βρήκε μαθήτρια του δημοτικού. Μικρό παιδί, στα 14 της χρόνια, υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας του βασανισμού του πατέρα της από παρακρατικούς και τον επόμενο χρόνο ξυλοκοπήθηκε και η ίδια άγρια για να μαρτυρήσει την τοποθεσία του πατέρα της.

Οργανώθηκε στα Αετόπουλα το 1942 και έδρασε στις περιοχές της Φωκίδας. Το 1947 πέρασε στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, στα ρουμελιώτικα τμήματα, τα οποία αποτελούνταν κατά περίπου 40% από γυναίκες μαχήτριες και στη συνέχεια υπάχθηκε στη 2^η Μεραρχία του Κλιμακίου Γενικού Αρχηγείου Νοτίου Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ). Αποφοίτησε από τη Σχολή Αξιωματικών του ΚΓΑΝΕ και αναδείχθηκε σε ανθυπολοχαγό του ΔΣΕ.

Συμμετείχε σε πλήθος μαχών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στη μάχη της Άμφισσας, το 1947, με τον θρυλικό καπετάν Διαμαντή, στη Ναυπακτία, όπου τραυματίστηκε στο κεφάλι από θραύσμα σφαίρας, το οποίο “κουβάλησε σε όλη της ζωή”, αλλά και στη μάχη της Καρδίτσας, το 1948, όπου τραυματίστηκε για δεύτερη φορά από θραύσμα όλμου στο πόδι. Πήρε μέρος στην κατάληψη του Καρπενησίου, την ανατίναξη της γέφυρας Κοράκου στον Αχελώο, καθώς και στην κατάληψη του Λιδωρικίου. Συμμετείχε σε όλες τις μάχες του αγώνα του ΔΣΕ έως το 1949, όταν με τις όσες δυνάμεις είχαν απομείνει στη 2η Μεραρχία συγκρούστηκαν με ασύγκριτα υπέρτερες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού στη Φθιώτιδα, όπου σκοτώθηκε ο καπετάν Διαμαντής.
Το 1949 πιάστηκε, μεταφέρθηκε στη Λαμία όπου βασανίστηκε για να “υπογράψει δήλωση” χωρίς να λυγίσει. Καταδικάστηκε ως ανήλικη σε 3,5 χρόνια φυλακή και κρατήθηκε στις φυλακές Λαμίας, στο μεταγωγών Αθήνας, στις φυλακές Αβέρωφ και τέλος στις φυλακές ανηλίκων Καλλιθέας, έως την αποφυλάκισή της το 1953. Ακολούθησαν οι όλες οι βιοποριστικές ταλαιπωρίες της φτώχειας και της αναδουλειάς με τα οποία αντιμετώπισε το αστικό κράτος τους αγωνιστές της Αντίστασης και του ΔΣΕ, βγαίνοντας και πάλι αλύγιστη.

Η Κατίνα Μανιτάρα έζησε μια ζωή δοσμένη στους αγώνες για τα ιδανικά του ΚΚΕ, δίνοντας το “παρών”, με υπερηφάνεια αλλά και με σεμνότητα, στις κινητοποιήσεις και τις εκδηλώσεις του εργατικού κινήματος, του κινήματος των συνταξιούχων και ιδιαιτέρως στις προσπάθειες για την ανάδειξη της ιστορίας των μεγάλων λαϊκών αγώνων.

Υπήρξε δραστήριο μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και ΔΣΕ, στο παράρτημα του Βύρωνα και της Ένωσης Φίλων Μνήμης Καπετάν Διαμαντή. Το τελευταίο διάστημα φιλοξενήθηκε στο “Σπίτι του Αγωνιστή”.

Η κηδεία της θα γίνει την Πέμπτη 6-Ιούνη, στις 10.30 π.μ. στον Βύρωνα και θα είναι πολιτική ενώ την Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί στη Ριτσώνα η τελετή καύσης κατά την επιθυμία της.

Η αγωνίστρια Κατίνα (Κατερίνα) Μανιτάρα, το Δημοτικό σχολείο, λόγω της τριπλής φασιστικής ιταλο-γερμανο-βουλγαρικής κατοχής, το έβγαλε σε δύο δόσεις. Τα πρώτα της ακούσματα ήταν από τις ιστορίες του πατέρα της… Ο πόλεμος, η πείνα, η φτώχεια, η εκμετάλλευση στα 8 της χρόνια. Οι πρώτες επικίνδυνες αποστολές μηνυμάτων κάτω από τη μύτη των Ιταλών καραμπινιέρων, ήταν στην ηλικία των 10 ετών…
Στα 11, Αετόπουλο στη Φωκίδα. Στα 14, μάρτυρας στο βασανισμό του πατέρα της από τους παρακρατικούς. Στα 16, στη μάχη του Μακρύβαλτου της Άνω Χώρας (28/2/1948), ένα θραύσμα από ρουκέτα αεροπλάνου σφηνώνεται στο κεφάλι, πίσω από το δεξί της φρύδι, που τη συνοδεύει μέχρι σήμερα.

17χρονη ονομάζεται ανθυπολοχαγός του ΔΣΕ, απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών, στη μάχη της Καρδίτσας (12/12/1948), αποκτάει το δεύτερο τραύμα της στο πόδι, από θραύσμα βλήματος όλμου… το 2010 παρασημοφορήθηκε στη Ρωσία από τον ΓΓ (κάποιου) Ρωσικού Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος – Κόμματος Ρώσων Κομμουνιστών, για το συνολικό της έργο. Η Κατίνα Μανιτάρα-Ζωργίου συνέχισε μέχρι την τελευταία πνοή της να δίνει μαχητικά το «παρών» στους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες.

Παρουσιάζουμε αποσπάσματα από το βιβλίο της «Κατίνα Μανιτάρα-Ζωργίου: Αετόπουλο, Μαχήτρια, Αξιωματικός του ΔΣΕ στη Ρούμελη» (Αθήνα 2015) _Στον πρόλογο του βιβλίου η ίδια σημειώνει:

«Το Μάη του 1947 εντάχθηκα στον ΔΣΕ. Ο πατέρας μας ήταν στα ΚΠ (Κέντρα Πληροφοριών) στις κεντρικές πληροφορίες του ΔΣ Ρούμελης. Η μάνα μας στην Άνω Μουσονίτσα στην Επιμελητεία του Αντάρτη, μαζί της και τα 3 ανήλικα αδέρφια μου. Όλη η οικογένεια στα βουνά. Όμως ήμασταν ελεύθεροι, μακριά από τα βασανιστήρια του φασισμού. Στα μέσα του Μάη 1949 είχαμε ξεμείνει από πυρομαχικά. Σε μια μάχη μαζί και κάποιοι από τη διμοιρία μου. Οι αντίπαλοι, μας φόρεσαν τα “βραχιόλια”, έκαναν διπλό, τριπλό κύκλο γύρω μας και εμείς αιχμάλωτοι στη μέση. Επιτόπου άρχισαν τις ανακρίσεις να μάθουν τη δύναμη των τμημάτων μας, κατεύθυνση και ονόματα των αξιωματικών μας. Όλοι μας τσιμουδιά. Δεν άνοιξε το στόμα του κανείς. Οι μοναρχοφασίστες άρχισαν τις σπρωξιές, ξυλιές, μπουνιές, κλωτσιές, βουρδουλιές, κοντακιές. Έσπασαν κεφάλια, έσπασαν χέρια, έσπασαν δόντια, άνοιξαν μύτες, έσπασαν πόδια. Φαίνεται πως είχα χάσει τις αισθήσεις μου, για ώρα;… για μέρες; Δεν ξέρω για πόσο… πραγματικά. Με πήγανε στη Λαμία, μου έβγαλαν τις χειροπέδες και με πέταξαν σαν τσουβάλι μέσα σ’ ένα δωμάτιο που ήταν γεμάτο γυναίκες. “Στρατόπεδο Λαμίας” τ’ ονόμαζαν. Οι κρατούμενες άρχισαν να με ρωτούν. Δεν μπορούσα να τους μιλήσω. Με νοήματα ζήτησα να βρέξω τα πρησμένα χείλη μου και να πλύνω το στόμα μου που ήταν γεμάτο αίματα. Δεν είχαν ούτε σταγόνα νερό. Τώρα ήρθαν οι χωροφύλακες πιο αγριεμένοι και μου ξανάβαλαν βραχιόλια και σέρνοντάς με από τα μαλλιά με πήγαν μακριά και με πέταξαν σε ένα άδειο δωμάτιο. Άρχισαν όλοι μαζί… «Βουλγάρα και θα κρίνεις και θα γράψεις…». Εννοούσαν ότι θα μαρτυρούσα για τους αντάρτες και θα υπέγραφα δήλωση μετάνοιας όπως την έλεγαν. Όλοι μαζί χτυπούσαν με ότι μπορούσε ο καθένας. Γροθιές, κλωτσιές, βουρδουλιές, με τον υποκόπανο του όπλου τους. Ένας με χτυπούσε με σίδερο και ούρλιαζε “εσύ αρχισυμμορίτισσα σκότωσες το μοναρδέρφι μου”. Εγώ κάτω ξάπλα και πατάγανε πάνω στο σώμα μου, στο κεφάλι, στα πόδια και χέρια, όπου έφτανε ο καθένας τους. Τα άρβυλά τους από κάτω είχαν πρόκες. Αργότερα με πέταξαν σ’ ένα πολύ μικρό χώρο στην απομόνωση που δεν είχε φως από πουθενά. Δεν ήξερα πότε είναι μέρα και πότε νύχτα. Τα βασανιστήρια συνέχισαν… “Βουλγάρα θα βγάλεις αίμα από…”, έλεγαν. Λόγια που ούτε γράφονται ούτε λέγονται. Τότε, από αυτούς το έμαθα ότι συζητούσαν μεταξύ τους, πως όλη η οικογένειά μου- όλοι κομμουνιστές – ο πατέρας και η μάνα ήταν στη Μακρόνησο. Τα πόδια μου ήταν πρησμένα, μουδιασμένα από το ξύλο και τα κρυοπαγήματα. Μου έκαναν φάλαγγα και στα πόδια. “Ληστοσυμμορίτισσα θα ξεράσεις το γάλα της μάνας σου”.

Αργότερα, με τον αναγκαστικό νόμο 509 με πέρασαν από δίκη στο έκτακτο στρατοδικείο Λαμίας. Με καταδίκασαν σε 3,5 χρόνια φυλακή σαν ανήλικη. Αμέσως με πήγαν στις φυλακές Λαμίας και σε λίγες μέρες στο μεταγωγών Αθήνας, και σε λίγο στις φυλακές Αβέρωφ. Μετά από λίγο καιρό με πήγαν και με άλλες ανήλικες στις φυλακές ανηλίκων Καλλιθέας.

Το 1953 αφέθηκα ελεύθερη. Έγινε ξανά δικαστήριο στην Άμφισσα, αναθεωρητικό τώρα πια. Έμεινα για λίγο στη θεία μου στο Παγκράτι, αδερφή του πατέρα μου. Πήγα στο χωριό μου υπό συνεχή παρακολούθηση. Το σπίτι μας είχε μόνο τα ντουβάρια. Τα τρία μικρότερα αδέρφια μου βολόδερναν για μια μπουκιά ψωμί. Οι χωροφύλακες ερχόντουσαν σπίτι και ζητούσαν πράγματα που δεν υπήρχαν. Δεν είχαμε να φάμε ούτε ψίχα ψωμί. Έπρεπε να δουλέψω. Πήγα στην Αστυνομία του Λιδωρικίου και γύρισα χωρίς χαρτί. Δεν με παίρνανε ούτε για υπηρέτρια για παράδειγμα. Χωρίς το χαρτί κοινωνικών φρονημάτων. Δανείστηκα ξανά για εισιτήρια και πήγα στην Ανώτερη Διοίκηση του νομού στην Άμφισσα και από εκεί γύρισα χωρίς το πολυπόθητο χαρτί κοινωνικών φρονημάτων. Δεν έβρισκα δουλειά πουθενά.

Χρόνια μετά η οικογένειά μου βρέθηκε πάλι μαζί. Ο ξενόδουλος φασισμός πατούσε παντού σε όλη την Ελλάδα. Ξεκλήρισε πολλές οικογένειες αγωνιστών. Αρκετά χρόνια μετά, με την ψήφιση του νόμου 1863/89 πέρασα από επιτροπή και μου αναγνώρισε 45% για το τραύμα στο κεφάλι και 10% για το πόδι. Θα έπαιρνα μια καλή αναπηρική σύνταξη. Η δεύτερη επιτροπή επί Μητσοτάκη τα απέρριψε όλα. Η απάντησή τους ήταν διάφορες δικαιολογίες που δεν ευσταθούσαν όπως μου είπαν αυτοί που ήξεραν. Και ας είχα κρατήσει αποδεικτικά στοιχεία. Παράδειγμα τις ακτινογραφίες από τις φυλακές Αβέρωφ και όχι μόνο.

Ακολουθούν αποσπάσματα από το βιβλίο:
Το III τάγμα της διαλυμένης 172 ταξιαρχίας συναντάει τη δεύτερη Μεραρχία με διοικητή τον ΔΙΑΜΑΝΤΗ

«…Μετά από ολόκληρους τρεις μήνες ξανασυναντηθήκαμε με τη 2^η Μεραρχία. Η χαρά είναι μεγάλη για όλους μας που η Μεραρχία επέστρεψε από τη διείσδυση που είχε κάνει προς το Βάλτο. Νιώσαμε τόση χαρά όλοι μας που ήταν σαν να συναντήσαμε τη μάνα μας. Όταν ο Διαμαντής βρίσκεται πιο κοντά μας, στην περιοχή μας, νιώθουμε περισσότερη ασφάλεια. Μετά από τόσους μήνες η 2η Μεραρχία συμπορεύεται με το III (3°) τάγμα της διαλυμένης 172^ης ταξιαρχίας. Όπως μας πληροφορούν, η 2η Μεραρχία πήρε εντολή από το ΚΓΑΝΕ να επιστρέφει με τα τμήματά της στο Ιστορικό τρίγωνο Γκιώνα – Οίτη – Βαρδούσια που είναι ο χώρος της. Πρέπει η Μεραρχία να εξαπλωθεί σ’ όλο το ρουμελιώτικο χώρο, για να χαλάσουν τα σχέδια του ΓΕΣ και να τους δείξει ότι ο ΔΣΕ δεν εκκαθαρίστηκε και κατέχει την πιο νευραλγική περιοχή της χώρας, που ελέγχει τις συγκοινωνίες προς την πρωτεύουσα. Όλα τα χωριά είναι τελείως έρημα. Τα τμήματα του ΔΣΕ είναι καταπονημένα και έχουν μεγάλες ελλείψεις γενικά σ’ όλα και προπαντός στα πιο κύρια, στην τροφή και στα πυρομαχικά. Πάλεψαν μήνες ολάκαιρους μέσα στους κλοιούς και στα κυνηγητά. Έδωσαν σκληρές και πολύνεκρες μάχες που κράτησαν ψηλά την τιμή του ΔΣΕ. Χάθηκαν πολλοί μαχητές, άνδρες και γυναίκες, το άνθος των τμημάτων, τα φλογερά νιάτα, και αρκετοί από τα τμήματα του ΚΓΑΝΕ.

Ξεκινήσαμε, λοιπόν, για την αγαπημένη μας Ρούμελη, που πάνω της πέρασε σαν θύελλα η «Χαραυγή» και σκόρπισε παντού τη μαύρη φρίκη. Ξεκληρίστηκαν ολόκληρες οικογένειες από τον άμαχο απλό λαό, που δεν τους έφταιξαν σε τίποτα. Γκρεμίστηκαν στους γκρεμούς της Γκιώνας άνθρωποι ηλικιωμένοι, άνδρες και γυναίκες. Μωρά παιδιά που ακόμα βύζαιναν στο στήθος της μάνας τους. Παιδιά 6, 8, 10 και 15 χρονών, άμαχος πληθυσμός. Ξεχωριστά οι ένοπλοι. Πορευόμαστε για τη Ρούμελη και προηγούνται τα ένοπλα τμήματα για να καλύπτουν την πορεία. Το δρομολόγιο μας είναι από πριν χαραγμένο. Περνάμε έξω από μερικά χωριά και διασχίζοντας πυκνά ρουμάνια βρισκόμαστε δυτικά του Καρπενησιού.

Η διάταξη των κυβερνητικών είναι πολύ πυκνή. Τα περάσματα είναι όλα κλειστά από το στρατό. Αρχίσαμε τις μάχες. Οι κυβερνητικοί δεν περίμεναν να είμαστε τόσα πολλά τμήματα και αιφνιδιάστηκαν. Στη διάρκεια της ημέρας ανατρέψαμε 4-5 λόχους τους. Μπροστά μας κρατάνε όλα τα υψώματα στη σειρά. Το ύψωμα στο Σταυρό, το κρατά μια δύναμη τμήματος πάνω από ένα λόχο στρατού. Και το Δεντρούλι είναι επίσης πιασμένο. Πρέπει να το καταλάβουμε, από δω είναι ο δρόμος για να περάσουμε προς τα Βαρδούσια. Εμποδιζόμαστε, γιατί ο στρατός κατέχει τη Σαράνταινα. Προσπαθούμε να καταλάβουμε το Δεντρούλι. Η κατάληψη αυτού του υψώματος καθυστέρησε πολύ. Τα στελέχη μας δεν περίμεναν να συναντήσουμε τόσες πολλές δυνάμεις στρατού. Δικά μας τμήματα κινούνται και ανεβαίνουν στο βουνό Χελιδόνα και με μάχη πέρασαν στο διπλανό βουνό Καλιακούδα.

Την άλλη μέρα πρωί-πρωί, οι εχθρικές δυνάμεις κινούνται για να μας κλείσουν το πέρασμα. Τα δικά μας τμήματα δεν το βάζουν κάτω και προσπαθούν. Εδώ είναι τμήματα του ΔΣΕ και πρέπει να φέρουμε αποτελέσματα και ριχνόμαστε στους κυβερνητικούς. Αυτό και έγινε. Μπροστά μας ξέρουμε ότι έχουμε συνεχόμενα υψώματα και τα κρατάει ο εχθρός. Χωρίς να καθυστερήσουμε, παρότι η μάχη είναι πολύ σκληρή, κάνουμε ορμητική επίθεση. Θυσιάζονται κορμιά για να βρεθούμε πάλι στο χώρο της Ρούμελης. Σχεδόν όλοι γνωρίζουμε τα ρουμελιώτικα βουνά σα να ’ναι το σπίτι μας. Η αεροπορία προσπαθεί να μας δείξει ότι δεν κάνει για τίποτα άλλο παρά μόνο για να ξερνάει καυτό σίδερο, σκορπώντας τη φωτιά παντού.

Τα τμήματα του ΔΣΕ γκρεμοτσακίζουν το φράχτη που εμποδίζει το πέρασμα μας και ο φράχτης είναι καυτό σίδερο που σκορπάει το θάνατο, που μας έρχεται από γης και αέρα. Επιτέλους, τα καταφέραμε. Οι δυνάμεις του εχθρού που ήταν αριστερά μας στο Σταυρό δεν αποκόπηκαν και, όταν άρχισε να νυχτώνει, μπήκαμε σε πορεία στο δρομολόγιο που ήταν κανονισμένο από πριν. Εδώ η παρουσία μας θα παίξει σπουδαίο ρόλο, για αντιπερισπασμό για τις μάχες που διεξάγονται στο Γράμμο – Βίτσι. Ανοίξαμε το φράχτη και προχωράμε. Είναι σαν μας άνοιξαν πόρτες. Έχουμε μπει στον Αύγουστο και την άλλη μέρα μας μοίρασαν κεράσια. Από τη μεγάλη πείνα μας όμως μερικοί τα τρώμε με τα κουκούτσια. Τότε όλοι μας αρχίσαμε και τα τρώγαμε με τα κουκούτσια, το στομάχι μας προσπαθούσαμε να το συνηθίσουμε να τρώει και πέτρες.»

3 Οκτώβρη 2016 στα 85 της χρόνια, δεν σταματά να αγωνίζεται και να παλεύει… αγέρωχη αλλά και “απειλητική” απέναντι στα ΜΑΤ και στον “ψεκασμό” των συνταξιούχων με χημικά έξω από το Μέγαρο Μαξίμου

Αποστολή για Άγραφα, Σεπτέμβρης 1948

«…Στα μέσα του Σεπτέμβρη 1948, τα τμήματα του ΔΣΕ στη Ρούμελη με τους συνεχείς κυκλωτικούς ελιγμούς, τις μάχες και τις συγκρούσεις που δίνουμε, βρεθήκαμε στην περιοχή της Οίτης. Ο στρατός προσπαθεί να μας βγάλει από τις θέσεις μας. Δεν μας έβγαλε ούτε μια φορά. Εμείς πεισματικά προσπαθούμε να κρατήσουμε τις θέσεις μας με νύχια και με δόντια. Αν έβγαζαν τα τμήματα μας από τις θέσεις μας η κατάσταση θα γινόταν πολύ δύσκολη για μας. Από πάνω μας τέσσερα «σπιτφάϊρ» κάνουν κύκλους και ρίχνουν ρουκέτες, πότε πέφτουν σε μας και πότε τους ξεφεύγουν και θρυμματίζονται στα βράχια και πετάγονται απάνω μας. Μερικοί χτυπηθήκαμε και από τα θραύσματα των βράχων, όχι όμως πολύ σοβαρά, και όπως φέρνουν κύκλους τα αεροπλάνα, ο βράχος σε καλύπτει από τη μια πλευρά, από την άλλη πλευρά είσαι χωρίς κάλυψη. Λιγόστευαν και τα πυρομαχικά μας. Η μέρα πήγαινε να βραδιάσει και η μάχη είχε κάπως κοπάσει.

Ένα με ενάμιση μήνα πριν οι διοικήσεις μας άλλαξαν. Μέραρχος στη 2η Μεραρχία ήταν ο Διαμαντής. Στην ταξιαρχία, άλλαξε ο ταξίαρχος, όπως άλλαξε και ο ταγματάρχης στο III τάγμα. Και ο λοχαγός άλλαξε. Τώρα έχω λοχαγό ξανά τον Παναγιώτη, του οποίου δεν θυμάμαι το επίθετο. Βραδιάζει και η μάχη σταμάτησε. Φαίνεται πως κουράστηκαν και τα αεροπλάνα, εξαφανίστηκαν και ο στρατός σταμάτησε να μας ρίχνει πυρά. Σε λίγο ήρθε ο σύνδεσμος από τη Διοίκηση της Μεραρχίας, μαζί ο ομαδάρχης μου, ο διμοιρίτης μου και ο λοχαγός μου που καλά – καλά δε με είχαν γνωρίσει ακόμα, γιατί, τότε μόλις είχαν έρθει κοντά. Μου λένε αυτοί που με γνώριζαν: «εσένα ψάχνουμε, τα πράγματά σου, το γυλιό σου, το όπλο σου και σε αποχαιρετάμε, μας φεύγεις». Και ο λοχαγός μου συνέχισε: «θα πας με το σύνδεσμο της μεραρχίας και σου ευχόμαστε όλο επιτυχίες όλο νίκες». Έτσι που τους είδα και τους τέσσερις, κόμπλαρα και δε ρώτησα: «Πού θα πάω;» Όσο για τις ευχές, τις λέγαμε σε κάθε αποστολή, μικρή μεγάλη, «καλή επιτυχία, καλή νίκη». Όταν με το σύνδεσμο προχωρήσαμε λίγο μέσα στο βουνό, συναντήσαμε και τον ταγματάρχη μου, τον οποίον δεν ήξερα πολύ καλά, γιατί ήταν λίγος ο καιρός που μας ήρθε. Και οι τρεις μας προχωρήσαμε. Ο σταθμός διοίκησης της μεραρχίας με το λόχο ασφαλείας ήταν πάνω στην Οίτη στη θέση Πάθαινα.

«Πού θα πάω»; Η περιέργεια μέσα μου ολάκερο θεριό. Αναρωτιόμουν τώρα σε ποιο τμήμα θα με αποσπάσουν. Όσο προχωράμε ο ταγματάρχης μιλούσε με το σύνδεσμο για διάφορα σχετικά θέματα που απασχολούσαν τον ΔΣΕ. Όταν φτάσαμε κοντά στο σταθμό διοίκησης, ο σύνδεσμος μου λέει: «συναγωνίστρια, εκεί θα πας, μαζί με τους άλλους». Μου έδειξε λίγα βήματα πιο πέρα, όπου ήταν μαζεμένοι καθιστοί και άλλοι συναγωνιστές και συναγωνίστριες.

Είχε νυχτώσει για τα καλά. Τους πλησίασα και προτού δω καλά – καλά να καταλάβω ποιοι είναι και από ποιο τμήμα, ακούω τη γνώριμη φωνή της Κούλας Μαστρογούλα που ήταν στο άλλο λόχο του III τάγματος: «Κατινάκι, έλα από δω να κάτσεις, ο βράχος είναι σαν σκαμνάκι». Πράγματι, πήγα κοντά στην Κούλα. Οι υπόλοιποι είχαν συζητήσει για τη σημερινή μάχη και έλεγε ο καθένας τη γνώμη του και τα συμπεράσματα του. Ήρθαν και άλλοι σε λίγο στη παρέα μας, μαζευτήκαμε κάμποσοι. Κάποιος από μας είπε: «είμαστε εντάξει, δεν περιμένουμε άλλους». Αυτός που είπε “δεν περιμένουμε άλλους” αργότερα έγινε διμοιρίτης στο τμήμα που σχηματίστηκε. Η διοίκηση της μεραρχίας ήταν λίγο πιο κει από μας. Αυτός που καθώς είπα έγινε διμοιρίτης στο καινούργιο τμήμα, πήγε προς το μέραρχο τον Διαμαντή, σε λίγο ήρθαν κοντά μας εκεί που καθόμασταν όλη η παρέα. Ο Μέραρχος, ο ταξίαρχος της 172 ταξιαρχίας και ο ταγματάρχης του III τάγματος μας χαιρέτησαν έναν έναν με τη σειρά. Ο μέραρχος μας είπε: «φεύγετε τώρα».

Ξεκινήσαμε, νομίζω ήμασταν στα μισά του Σεπτέμβρη του 1948, βαδίζαμε αρκετή ώρα, όταν μπροστά μας, κάπου μέσα στο δάσος, συναντήσαμε την 144 ταξιαρχία. Νομίζω τότε, διοικητής στην 144 ταξιαρχία, που ανήκει στη 2η μεραρχία, ήταν ο Γιώργος Αθανασίου. Με την 144 ταξιαρχία συμπορευόμαστε ως ένα σημείο, καθώς μας είπαν ότι το δρομολόγιο έχει χαραχθεί από πριν. Προχωράμε μέσα από την κοιλάδα του Σπερχειού. Περάσαμε τη δημοσιά που ενώνει Λαμία – Καρπενήσι και προχωρήσαμε προς τα υψώματα του χωριού Γιαννιτσού. Περάσαμε όλη τη μέρα μας μέσα στο δάσος και σαν βράδιασε, ξεκινήσαμε. Όλοι μας έχουμε πάρει αυστηρά μέτρα προφύλαξης και με πορεία συνεχή φτάσαμε στα υψώματα Κλειστό. Δε θυμάμαι που λημεριάζαμε για όλη την ημέρα και μόλις ερχόταν η νύχτα πάλι ξεκινάγαμε. Φτάσαμε στα υψώματα Μάρτσα, Τριφύλλα.

Εκεί θυμάμαι συναντήσαμε τον Παύλο Μπέικο. Εκεί χωρίσαμε σε τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις, ο Μπέικος έφυγε για τη βόρεια Ελλάδα στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ – πήγαινε με διάφορα τμήματα, αν θυμάμαι καλά, μαζί με τμήμα αμάχων, που το συνόδευε το μάχιμο τμήματα του ΔΣΕ. Από την 144 ταξιαρχία ήρθαν άτομα στο τμήμα μας, που ήδη είχαμε συγκροτήσει, και έτσι γίναμε περισσότεροι. Η 144 ταξιαρχία είχε άλλη αποστολή και εκεί χωρίσαμε. Μας ήρθαν άτομα και από την 1η Μεραρχία όπου διοικητής ήταν ο Γιώτης (Χαρίλαος Φλωράκης). Επίσης μας ήρθαν άτομα, συναγωνιστές και συναγωνίστριες, και από τα τμήματα του Ιππικού. Η πορεία μας συνεχίζεται. Τώρα όλοι μαζί από διάφορα τμήματα, όπως προείπα, αποτελέσαμε ένα Τάγμα, δύο Λόχους, είμαστε όλοι μαζί περίπου 130 άτομα.

Μετά από αρκετά νυχτοήμερα πορείας, φτάσαμε στον προορισμό μας στην περιοχή Αγράφων, γύρω από το χωριό Τροβάτο. Ο Διοικητής της Σχολής, ο μόνιμος αξιωματικός του αστικού στρατού, της στρατιωτικής σχολής Ευελπίδων, Τάσος Πέτσας, ο υποδιοικητής, πολιτικός επίτροπος, δάσκαλος και δικηγόρος, υπεύθυνος δικαστικού στο Αρχηγείου Ρούμελης, Κωνσταντίνος (Τάκης) Καρκάνης, ο διοικητής του 1ου λόχου Βασίλης Τσερβελούδης, ο Πολιτικός Επίτροπος 1ου Λόχου Χαράλαμπος Πουρνάρας, ο διοικητής του 2ου λόχου, Γιώργος Καραμήχος – τον είχα λοχαγό.

Οργανωθήκαμε σε ομάδες και διμοιρίες όπως και σε λόχους. Άρχισαν τα μαθήματα, συγκεντρωθήκαμε μέσα σ’ ένα δάσος και οι δύο λόχοι καθίσαμε κάπως όλοι μας ημικύκλιο. Μας μίλησε ο διοικητής της σχολής, ότι τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, η 1η μεραρχία Θεσσαλίας, η 2η μεραρχία Ρούμελης και η Ταξιαρχία Ιππικού στη Νότια Ελλάδα είχαν αυξηθεί και το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ έκρινε σωστό να δώσει διαταγή στο ΚΓΑΝΕ να συγκροτήσει Σχολές για την στελέχωση αυτών των Τμημάτων. Η Α’ σειρά της Σχολής Αξιωματικών αποφοίτησε. Τα συμπεράσματα που βγήκαν από την Α’ σειρά της Σχολής κρίθηκαν σωστά και είχαν αποδώσει καλύτερα απ’ ότι περιμέναμε. Ελήφθη απόφαση να συγκροτηθεί και η Β’ σειρά της σχολής Αξιωματικών. «Έχουμε ανάγκη», μας είπε, «από ειδικευμένα στελέχη στρατιωτικά και πολιτικά. Θα είναι δύσκολο, γιατί η κατάσταση είναι αυτή που όλοι μας γνωρίζουμε. Τα μαθήματα θα γίνονται στο ύπαιθρο, όπως και σήμερα, εδώ δεν έχουμε ούτε στέγη να γίνονται μαθήματα κάτω από στεγασμένο χώρο, ούτε τραπέζια και καρέκλες, αλλά ούτε τετράδια και μολύβια. Στερούμαστε από σημαντικότερα πράγματα, όπως τα πολεμοφόδια, την τροφή την ένδυση και υπόδηση. Στη διάρκεια των μαθημάτων, αν δεν καταλάβετε κάτι, πρέπει να ρωτήσετε μετά το μάθημα το λοχαγό σας ή το διμοιρίτη σας. Θα σας εξηγήσουν». Μας μίλησε για τη κατάσταση στην Ελλάδα και για τη διεθνή κατάσταση. Για την Ελλάδα, ανάμεσα σε άλλα, μας είπε ότι η Αμερική πήρε στα χέρια της τον ελληνικό στρατό. Επίσης αναφέρθηκε στο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, όπως και στον Τίτο.

Μας κάλεσε να αφοσιωθούμε στα μαθήματα και να γίνουμε σωστοί και καλοί αξιωματικοί. Τα μαθήματα άρχισαν με ασκήσεις πυκνής τάξης. Γράφω ό,τι θυμάμαι ανακατωμένα. Οι ασκήσεις πυκνής τάξης, εφαρμόζονταν σε μας, αλλά και σε απλούς μαχητές. Οι ασκήσεις αυτές εξασφαλίζουν πειθαρχία και συνοχή του τμήματος για να αποκτούμε, όπως στον οργανωμένο τακτικό στρατό, στρατιωτική πειθαρχία, σωστή παρουσίαση των τμημάτων σε κάθε μονάδα. Συγχρονισμός στις κινήσεις, ζωηρότητα και ακριβείς κινήσεις. Οι μελλοντικοί αξιωματικοί του ΔΣΕ να παρουσιάζουν με τρόπο άψογο τμήμα και γενικά να έχουν ζωηρότητα και ακρίβεια. Συνεχίσαμε με μαθήματα. Εκτίμηση αποστάσεων, πώς φαίνεται ο άνθρωπος στα 100-200-300 μέτρα. Την ακτίνα δράσης των όπλων, πιστόλι ατομικό όπλο, αυτόματο, οπλοπολυβόλο και τη χρήση του κλισιοσκοπίου, τη χρήση της χειροβομβίδας μίλς, τη διασπορά και το αποτέλεσμα σε τανκ και σε μπετόν αρμέ. Σε βαρύ πολυβόλο, σε βαρύ όλμο, σε πιατ, κλπ. Κινήσεις προς εχθρό, πότε να κάνουμε τα άλματα, τοπογραφία, σε στρατιωτική γλώσσα. Πρανές, αντιπρανές, παρυφή, αυχένας, πού, από πού, πώς και πότε, εν ώρα μάχης, παράταξη του τμήματος, επίθεση σε ύψωμα, σε κατοικημένο χώρο, καθορισμό δρόμου στο χάρτη. Ασκήσεις μάχης πάρα πολλές. Οργάνωση και διεύθυνση της μάχης, άμυνα, επίθεση, έφοδο σε ύψωμα και κατοικημένο χώρο. Να ετοιμάζουμε προχώρημα, πολυβολείο και χαρακώματα. Κριτική της μάχης, επιτυχίες και αδυναμίες, στρατιωτικός πολιτικός αντίχτυπος. Γενικά τη μορφολογία και ονοματολογία του εδάφους, σε στρατιωτική γλώσσα. Την επιθετική άμυνα και την αμυντική άμυνα. Από ποιο σημείο θα γινόταν η επίθεση την ώρα της μάχης. Τον αιφνιδιασμό, την τεχνική του ανταρτοπόλεμου και του τακτικού πολέμου. Οργανωμένη διείσδυση στα μετόπισθεν, κυκλωτική ενέργεια σε κάθε μορφή του αγώνα. Ελιγμός, να πετύχουμε κατά την προσπέλαση, ο αιφνιδιασμός, καλή ατομική και ομαδική οχύρωση, για να δεχθούμε την πυκνή χρήση εχθρικών πυρών. Να τοποθετούμε νάρκες και να ξέρουμε να τις εξουδετερώνουμε. Να γνωρίζουμε τη χρήση τουλάχιστον για όσα όπλα και μάρκες διέθετε ο ΔΣΕ. Να εξουδετερώνουμε ναρκοθετημένο συρματόπλεγμα. Να αντιμετωπίζουμε και πώς τα εχθρικά τανκ. Πότε και πώς χρησιμοποιούμε το πάντζερ, την αντιαρματική γροθιά. Συλλογή πληροφοριών και άλλα.

Είχαμε και άλλους ακόμα κατά καιρούς εκπαιδευτές, ο καθένας στον τομέα του. Επίσης ήταν και αρκετά τα πολιτικά μαθήματα. Σχεδόν όλη μέρα είχαμε μαθήματα και ασκήσεις. Το βράδυ σκοπιά και περιπολία και πάρα πολλά άλλα μαθήματα στρατιωτικά και πολιτικά. Ενδεικτικά όλα αυτά, έγραψα λίγα. Δεν πέρασε μια βδομάδα, διακόψαμε τα μαθήματα και πήγαμε για μάχη. Δώσαμε πολλές μάχες και μεγάλες επιχειρήσεις, όπως η επιχείρηση στην πόλη της Καρδίτσας, η επιχείρηση στην πόλη του Καρπενησιού, η επιχείρηση στα Σίδερα, στη γέφυρα Αγρίνιου. Στον Αχελώο, στη γέφυρα Κοράκου και αλλού. Τα μαθήματα γίνονταν και στην πορεία, κατά τη λιγόλεπτη στάση.

Να αναφερθώ εδώ στις γυναίκες. Οι μαχήτριες του ΔΣΕ απόκτησαν μεγάλη πείρα στις μάχες, πολεμώντας ηρωικά στο πλευρό των ανδρών. Απ’ αυτές τις μαχήτριες στάλθηκαν στις σχολές Αξιωματικών και πλούτισαν τις στρατιωτικές τους γνώσεις. Η συνεισφορά τους τον αγώνα ήταν σημαντική, όπως και των ηρωικών μαχητών. Διακρίθηκαν και πολέμησαν με τέχνη και δεξιοτεχνία ως διοικητές διμοιριών, λόχων και ως πολιτικοί επίτροποι διμοιριών. Ονομάστηκαν, ανθυπολοχαγοί ΠΕ. Η συμμετοχή των γυναικών ήταν αισθητή. Η μαχήτρια έδωσε μεγάλη βοήθεια στο ανέβασμα του ηθικού, στην ψυχαγωγία. Τα στρατιωτικά μαθήματα ήταν και την ώρα της μάχης, στην πράξη. Γίνονταν συχνά συνελεύσεις, με κάθε ευκαιρία. Στην συνέλευση γινόταν κριτική και αυτοκριτική και διορθώναμε τα λάθη μας, γινόμασταν καλύτεροι. Επιπλέον κάναμε και πολιτικά μαθήματα. Ο πολιτικός επίτροπος και η κύρια αποστολή του ήταν να βοηθάει με την δουλειά του το έργο του διμοιρίτη, ώστε αυτός να μπορεί να’ χει στην διάθεσή του ένα καθ’ όλα αξιόμαχο τμήμα για να το οδηγεί στη νίκη. Με τη δουλειά του καθώς και με το ζωντανό του παράδειγμα, ανέπτυσσε τη σιδερένια στρατιωτική πειθαρχία. Ο πολιτικός επίτροπος ήταν ο άμεσος βοηθός του στρατιωτικού διοικητή σε όλα τα ζητήματα. Ιδιαίτερα ασχολιόταν με την απαραίτητη ιδεολογικοπολιτική και ηθική προετοιμασία του στρατιωτικού τμήματος, για τη συνειδητή πειθαρχία. Για την εφαρμογή στην πράξη τω διαταγών του στρατιωτικού διοικητή. Ταυτόχρονα ενδιαφερόταν για όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τους μαχητές και τις μαχήτριες του τμήματός του, πχ. ζητήματα διατροφής, αναγκών ρουχισμού και υπόδησης, όπως και προσωπικών τους σχέσεων με την διοίκηση κι άλλα. Όφειλε ο ίδιος να είναι το παράδειγμα ηρωισμού και αυτοθυσίας.

Τη χάσαμε 4+1 μέρες, πριν τις ευρωεκλογές

Γαλάζιες θάλασσες των λαών βαμμένες στο αίμα από τους ιμπεριαλιστές

Μια φίλη, ταξιδεύοντας στην καπιταλιστική πλέον Γεωργία, ανάμεσα στις πολλές απορίες, “ανακάλυψε” πως … και η Μαύρη θάλασσα είναι γαλάζια!! Τελικά τι χρώμα έχει η “μαύρη” θάλασσα; Της ΕΣΣΔ Νοβορωσίσκ, Γκελεντζίκ, Σότσι, Γεωργίας _Μπατούμι, Πότι, Σουχούμι, Βουλγαρίας _Αχτοπόλ, Βάρνα, Μπουργκάς, Πομόριε, Σοζόπολ, Ουκρανίας _Γιάλτα, Κερτς, Οδησσός, Σεβαστούπολη, Ρουμανίας _Κωνστάντζα, Μαγκάλια, Ναβοντάρι, Τουρκίας _Κωνσταντινούπολη, Ζονγκουλντάκ, Κερασούντα, Ορντού, Ριζούντα, Σαμψούντα, Τραπεζούντα;

Η θάλασσα των λαών ήταν πάντα καταγάλανη
και κοκκίνιζε στο ηλιοβασίλεμα

Να σ' αγναντεύω, θάλασσα, να μη χορταίνω,
απ' το βουνό ψηλά
στρωτήν και καταγάλανη και μέσα να πλουταίνω
απ' τα μαλάματά σου τα πολλά.

Να 'ναι χινοπωριάτικον απομεσημερ', όντας
μετ' άξαφνη νεροποντή
χιμάει μες απ' τα σύννεφα θαμπωτικά γελώντας
ήλιος χωρίς μαντύ.

Να ταξιδεύουν στον αγέρα τα νησάκια, οι κάβοι,
τ' ακρόγιαλα σα μεταξένιοι αχνοί
και με τους γλάρους συνοδιά κάποτ' ένα καράβι
ν' ανοίγουν να το παίρνουν οι ουρανοί.

_Κώστας Βάρναλης, 1922 _Αλεξάνδρεια,
από το Φώς που καίει με το ψευδώνυμο τότε Δήμος Τανάλιας

Θάλασσα! -Να σ’ αγναντεύω θάλασσα …

Η “Μαύρη” Θάλασσα ή Εύξεινος Πόντος, ορίζεται από την Ευρώπη, τη Μικρά Ασία και τον Καύκασο και συνδέεται με τον Ατλαντικό ωκεανό μέσω Μεσογείου _Αιγαίου Πελάγους και διάφορων πορθμών. Ο Πορθμός του Βοσπόρου τη συνδέει με τη Θάλασσα του Μαρμαρά και των Δαρδανελίων με το Αιγαίο Πέλαγος της Μεσογείου. Τα νερά αυτά χωρίζουν την Ανατολική Ευρώπη από τη Δυτική Ασία. Η Μαύρη Θάλασσα συνδέεται επίσης με τη Θάλασσα του Αζόφ από τον Πορθμό του Κερτς.

Ο Εύξεινος Πόντος έχει θετικό υδατικό ισοζύγιο, δηλαδή καθαρή εκροή 300 κ.χλμ. νερού τον χρόνο μέσω του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στο Αιγαίο Πέλαγος. Τα νερά της Μεσογείου ρέουν στον Εύξεινο Πόντο στο πλαίσιο μιας αμφίδρομης υδρολογικής ανταλλαγής. Η εκροή του Ευξείνου Πόντου είναι δροσερότερη και λιγότερο αλμυρή και επιπλέει πάνω από τη ζεστή και αλμυρότερη Μεσογειακή εισροή - ως αποτέλεσμα της διαφορετικής πυκνότητας, που οφείλεται στη διαφορετική αλατότητα - δημιουργώντας έτσι μια ανοξική στρώση πολύ χαμηλότερα από τα επιφανειακά νερά. Ο Εύξεινος Πόντος δέχεται επίσης νερά ποταμών από μεγάλα Ευρασιατικά ποτάμια συστήματα στα βόρειά της, από τα οποία τα σημαντικότερα είναι του Ντον, του Δνείπερου και του Δούναβη και του Πεντούρ.

Στο παρελθόν η στάθμη του νερού διέφερε σημαντικά. Λόγω αυτών των διαφοροποιήσεων της στάθμης του νερού της λεκάνης, η γύρω της υφαλοκρηπίδα ήταν κατά περιόδους ξηρά. Φαίνεται ότι για κάποιες κρίσιμες στάθμες νερού δημιουργήθηκαν συνδέσεις με τα γύρω υδατικά συστήματα. Μέσω της πιο ενεργούς από αυτές τις διεξόδους, των Τουρκικών Στενών, ο Εύξεινος Πόντος συνδέεται με τον παγκόσμιο ωκεανό. Όταν δεν υπάρχει αυτή η υδρολογική σύνδεση ο Εύξεινος Πόντος είναι λίμνη, λειτουργώντας ανεξάρτητα από το παγκόσμιο ωκεάνιο σύστημα. Σήμερα η στάθμη του νερού του Ευξείνου Πόντου είναι σχετικά υψηλή. Έτσι υπάρχει ανταλλαγή νερών με τη Μεσόγειο. Τα Τουρκικά Στενά συνδέουν τον Εύξεινο Πόντο με το Αιγαίο Πέλαγος και περιλαμβάνουν τον Βόσπορο, τη Θάλασσα του Μαρμαρά και τα Δαρδανέλια.

Tα σύγχρονα ονόματα της θάλασσας είναι αντίστοιχα του "Μαύρη Θάλασσα" και στις χώρες που βρέχονται από αυτήν είναι:

· Αμπχαζική: Αμσίν Είκουα (Амшын Еиқәа)

· Δυτική Τσερκέζικη: Χι Σ’ουτς’ (Хы ШӀуцӀ)

· Βουλγαρική: Τσέρνο Μόρε (Черно море)

· Γεωργιανή: Σάβι Ζγβα (შავი ზღვა)

· Λαζική: Ούτσα Ζούγα (უჩა ზუღა), ή απλώς "Ζούγκα" "Θάλασσα"

· Ρουμανική: Μάρεα Νεάγκρα (Marea Neagră)

· Ρωσική: Τσόρνοϊε Μόρε (Чёрное мо́рe}

· Τουρκική: Καραντενίζ (Karadeniz)

· Ουκρανική: Τσόρνε Μόρε (Чорне море)

Ομιλία Πούτιν για την 9η του Μάη:
Καπηλεύτηκε τη θυσία των λαών της ΕΣΣΔ για να "ξεπλύνει"
τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία

Στην Ελλάδα χρησιμοποιείται ακόμη ευρέως το ιστορικό όνομα "Εύξεινος Πόντος", που έχει διαφορετική σημασία (βλέπε παρακάτω).
Η Μαύρη Θάλασσα είναι μια από τις τέσσερις θάλασσες που έχουν το όνομα κάποιου χρώματος - οι άλλες είναι οι Ερυθρά, Λευκή και Κίτρινη.

Το όνομα «Μαύρη Θάλασσα» δεν εντοπίζεται σε ημερομηνία νωρίτερα του 12^ου αιώνα. Ο Στράβων στα Γεωγραφικά του αναφέρει πως στην αρχαιότητα, ο Εύξεινος Πόντος συχνά απεκαλείτο απλά Πόντος (δηλ. «Θάλασσα»). Ο Ηρόδοτος, ωστόσο, κάποια στιγμή στο έργο του χρησιμοποιεί εναλλακτικά τους όρους Ερυθρά Θάλασσα και Νότιος Θάλασσα. Για το μεγαλύτερο πάντως μέρος, η ελληνορωμαϊκή παράδοση αναφέρεται στη Μαύρη Θάλασσα αποκλειστικά ως Εὔξεινος Πόντος, δηλ. Φιλόξενη Θάλασσα. Ο όρος αποτελεί ευφημισμό που αντικατέστησε τον πρότερο όρο Ἄξεινος Πόντος (δηλ. Αφιλόξενη Θάλασσα), τον οποίο πρωτοσυναντάμε στον Πίνδαρο (~475 π.Χ.). Ο Στράβων πιστεύει πως ο Εύξεινος Πόντος αποκαλείτο αφιλόξενος προ της Ελληνικής αποικιοποίησης, αφενός γιατί η διάπλευσή του ήταν δύσκολη, και αφετέρου διότι οι ακτές του κατοικούνταν από άγριες φυλές, και πως το όνομα άλλαξε σε φιλόξενος αφού οι Μιλήσιοι αποίκησαν την περιοχή, καθιστώντας την μέρος του Ελληνικού πολιτισμού.

Ωστόσο, είναι πιθανό το όνομα Άξεινος να είναι λαϊκή ετυμολογία, όντας παραφθορά της σκυθικής λέξης 'αξαίνα' (σκοτεινός), είτε από φρυγικά. Αν ισχύει η εκδοχή του αξαίνα - σκοτεινός, αυτό σημαίνει πως η επωνυμία Μαύρη Θάλασσα θα έχει τις ρίζες της στην Αρχαιότητα. Ο επιθετικός προσδιορισμός «μαύρος» ἠ «σκοτεινός» δικαιολογείται ίσως λόγω του ασυνήθιστα σκοτεινού («μαύρου») χρώματος των νερών, σε σύγκριση με τη Μεσόγειο Θάλασσα. Η ορατότητα μέσα στο νερό του Ευξείνου Πόντου φτάνει κατά μέσο όρο περίπου τα 5 μέτρα βάθος, σε αντίθεση με τα 35 μέτρα που μπορεί να φτάσει στη Μεσόγειο. Παρ' όλα ταύτα, το νερό στις φωτεινές, καθαρές μέρες είναι τόσο γαλανό όσο και οποιασδήποτε άλλης θάλασσας. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η ονοματοδοσία αυτή οφείλεται στους Τούρκους οι οποίοι συνήθιζαν να αποδίδουν τα σημεία του ορίζοντα με χρώματα μαύρο για τον Βορρά, μπλε για τη Δύση, λευκό για τον Νότο και πράσινο για την Ανατολή. Η θάλασσα αυτή, ούσα στον βορρά της Τουρκίας ονομάστηκε μαύρη, στα Τούρκικα Karadeniz, ενώ η Μεσόγειος αποκαλείται Λευκή Θάλασσα (Akdeniz).
Σε χάρτη της Ασίας του 1570, που επιγράφεται "Asiae Nova Descriptio", από το Theatrum Orbis Terrarum του Αβραάμ Ορτέλιους ονομάζει τη θάλασσα Mar Maggior (Μεγάλη Θάλασσα).

To sanatorium στο Sochi ΕΣΣΔ CCCP
Санаторий_Орджоникидзе
Δωρεάν για το λαό _σήμερα σπα για μπουρζουάδες

Αγγλόφωνοι συγγραφείς του 18^ου αιώνα συχνά χρησιμοποιούσαν το όνομα "Εύξεινος Θάλασσα" αναφερόμενοι στη Μαύρη Θάλασσα. Για παράδειγμα ο Έντουαρντ Γκίμπον ονομάζει έτσι τη θάλασσα στο έργο του "Ιστορία της Παρακμής και της Πτώσης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας".

Η Θεωρία Κατακλυσμού: Το 1997, οι Ουίλιαμ Ράιαν και Ουόλτερ Πίτμαν από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια ανακοίνωσαν μια θεωρία κατά την οποία μια μαζική πλημμύρα συνέβη μέσω του Βοσπόρου κατά την αρχαιότητα. Ισχυρίζονται πως ο Εύξεινος Πόντος και η Κασπία ήταν μεγάλες λίμνες γλυκού νερού, αλλά γύρω στο 5600 π.Χ., η Μεσόγειος χύθηκε πάνω από μια βραχώδη ράχη υφάλου, δημιουργώντας τη σημερινή επικοινωνία μεταξύ του Ευξείνου Πόντου και της Μεσογείου. Την πρόταση της θεωρίας αυτής ακολούθησαν εργασίες που είτε την υποστηρίζουν, ή την αμφισβητούν. Παραμένει μέχρι σήμερα ενεργό θέμα συζήτησης μεταξύ των αρχαιολόγων. Οι Ράιαν και Πίτμαν στην πραγματικότητα συσχετίζουν αυτή την καταστροφή με αρχαίους μύθους κατακλυσμών.

Ο Εύξεινος Πόντος υπήρξε πολυσύχναστος υδάτινος δρόμος στο σταυροδρόμι του αρχαίου κόσμου : των Βαλκανίων στη Δύση, των Ευρασιατικών στεπών στον Βορρά, του Καύκασου και της Κεντρικής Ασίας στην Ανατολή, της Μικράς Ασίας και της Μεσοποταμίας στον Νότο και της Ελλάδας στα Νοτιοδυτικά. Ο αρχαιότερος επεξεργασμένος χρυσός στον κόσμο, αναμφίβολα από Πρωτοευρωπαίους, βρέθηκε στη Βάρνα και θεωρείται ότι στον Εύξεινο Πόντο έπλευσαν οι Αργοναύτες. Η χώρα στα ανατολικά του Πόντου, η Κολχίδα (σημερινή Γεωργία), αποτελούσε για τους Έλληνες την άκρη του γνωστού κόσμου.
Οι στέπες στα βόρεια του Ευξείνου Πόντου έχουν προταθεί ως η αρχική εστία των ομιλητών της Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκής γλώσσας, προγόνου της Ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας, από μερικούς μελετητές, όπως η Μαρίγια Γκιμπούτας, ενώ άλλοι την τοποθετούν ακόμη ανατολικότερα προς την Κασπία Θάλασσα και άλλοι στη Μικρά Ασία. Στις ακτές του Ευξείνου Πόντου υπήρχαν πολλά αρχαία λιμάνια, μερικά εξ αυτών αρχαιότερα από τις Αιγυπτιακές πυραμίδες.

Ο Εύξεινος Πόντος έγινε λίμνη του Οθωμανικού Ναυτικού πέντε χρόνια αφότου η Γένοβα έχασε την Κριμαία το 1479, οπότε πια τα μόνα Δυτικά εμπορικά πλοία που έπλεαν στα νερά της ήταν εκείνα της Ραγούσας, παλιού ανταγωνιστή της Βενετίας. Αυτή η αποκλειστικότητα άλλαξε σταδιακά από to Ρωσικό Ναυτικό από το 1783, μέχρι τη χαλάρωση των εξαγωγικών ελέγχων το 1789, λόγω της Γαλλικής Επανάστασης. Υπήρξε σημαντικό θέατρο ναυτικών συγκρούσεων κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και γνώρισε τόσο μάχες όσο και ναυμαχίες κατά τον Β΄ Παγκόσμιο.

Κατά την Ελληνική μυθολογία η περιοχή κατοικείτο από τη θεότητα «Πόντος», γιος του Αιθέρα και της Γαίας. Είναι επίσης η θάλασσα την οποία διέσχισε ο Ιάσονας κατά την Αργοναυτική εκστρατεία με το μυθικό πλοίο Αργώ. Η μυθολογία θέλει δε τον Αυτόλυκο, μέλος της Αργοναυτικής εκστρατείας, ως ιδρυτή της Σινώπης. Κατά τους ιστορικούς, ο Πόντος αποικίζεται από τους Έλληνες από τον 8ο π.Χ. αιώνα. Η πόλη δε της Μιλήτου φέρεται σαν ιδρύτρια πολλών πόλεων τόσο στα δυτικά, όσο και στα ανατολικά παράλια του Ευξείνου Πόντο.

Πέρα από τη σημασία της θαλάσσιας χώρας, ως Πόντος είναι γνωστή στο ελληνικό στοιχείο και η βόρεια ακτή της Μικράς Ασίας που βρέχεται από τα νερά του Ευξείνου Πόντου. Οι κάτοικοι αυτής της περιοχής λέγονται Πόντιοι. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η γεωγραφική περιοχή που εκτείνεται από τη Σινώπη στα δυτικά έως τη Γεωργία στα ανατολικά, φιλοξένησε τη Δυναστεία των Κομνηνών που ίδρυσε την Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας. Στο τέλος του A΄ Παγκόσμιου Πολέμου οι ελληνορθόδοξοι του Πόντου επιχειρούν τη σύσταση είτε αυτόνομα, είτε σε συνεργασία με τους Αρμένιους υπό μορφή συνομοσπονδίας, ανεξάρτητου κράτους. Το εγχείρημά τους απέτυχε με αποτέλεσμα τον αφανισμό και ξεριζωμό τους από την περιοχή που πήρε διάσταση γενοκτονίας.

Οι αρχαίοι εμπορικοί δρόμοι της περιοχής μελετώνται σήμερα εκτεταμένα από επιστήμονες, καθώς ο Εύξεινος Πόντος διαπλεόταν από Χετταίους, Κάρες, Θράκες, Έλληνες, Πέρσες, Κιμμέριους, Σκύθες,Ρωμαίους, Βυζαντινούς, Γότθους, Ούννους, Άβαρους, Βούλγαρους, Σλάβους, Βάραγγους, Σταυροφόρους, Βενετούς, Γενοβέζους, Λιθουανούς, Γεωργιανούς, Πολωνούς, Τάταρους, Οθωμανούς και Ρώσους.

Ίσως ο τομέας τα περισσότερα υποσχόμενος της βαθειάς υποβρύχιας αρχαιολογίας είναι η έρευνα για βυθισμένους προϊστορικούς οικισμούς στην υφαλοκρηπίδα και για αρχαία ναυάγια στην ανοξική ζώνη, που αναμένεται να είναι εξαιρετικά καλά διατηρημένα λόγω της απουσίας οξυγόνου. Αυτή η συγκέντρωση ιστορικών δυνάμεων σε συνδυασμό με τις ιδιότητες συντήρησης των ανοξικών νερών του Ευξείνου Πόντου, έχει προσελκύσει το αυξημένο ενδιαφέρον ενάλιων αρχαιολόγων, που έχουν αρχίσει να ανακαλύπτουν μεγάλο αριθμό αρχαίων πλοίων και οργανικών υπολειμμάτων, πολύ καλά διατηρημένων.